Μπέρτολτ ΜΠΡΕΧΤ, «Στις γυναίκες»

Βούρτσισε το σακάκι/ βούρτσισ’ το δυο φορές!

Όταν το βούρτσισμα τελειώσεις/ μένει μια πατσαβούρα καθαρή.
Μαγείρευε όλο φροντίδα/ μη λυπηθείς κανένα κόπο!
Σαν κι η δεκάρα λείπει/ σκέτο νεράκι είναι η σούπα.
Δούλευε, δούλευε ακόμα πιο πολύ!
Κάνε οικονομία, μοίραζέ τα πιο καλά!
Λογάριαζε, λογάριαζε μ’ ακρίβεια!
Σαν κι η δεκάρα λείπει/ τίποτα δεν μπορείς να κάνεις.
Ό,τι πάντα κι αν κάνεις/ ποτέ αρκετό δε θα ‘ναι.
Η κατάστασή σου είναι άσκημη/ κι ακόμα πιο άσκημη θα γίνει.
Δεν πάει άλλο πια/ αλλά η διέξοδος ποια είναι;
Σαν την καρακάξα που άλλο/ δεν μπορεί πια τα μικρά της να ταϊζει
ανίσχυρη μπροστά στη χιονοθύελλα του χειμώνα
και δε βλέπει διέξοδο καμιά και στο μοιρολόι το ρίχνει
έτσι και συ δε βλέπεις διέξοδο καμιά/ κι αρχινάς το μοιρολόι.
Ό,τι πάντα κι αν κάνεις/ ποτέ αρκετό δε θα ‘ναι
η κατάστασή σου είναι άσκημη/ κι ακόμα πιο άσκημη θα γίνει
δεν πάει έτσι άλλο πια/ αλλά η διέξοδος ποια είναι;
Τζάμπα δουλεύετε και δε λυπάστε κόπους
για να αναπληρώσετε αυτό που δεν μπορεί να αναπληρωθεί
και να προκάνετε αυτό που κανένας να προκάνει δεν μπορεί
σαν η δεκάρα λείπει, καμιά δουλειά δεν είναι αρκετή.
Το ζήτημα για το κρέας, που σας λείπει στην κουζίνα
δεν πρόκειται μες στην κουζίνα να κριθεί.
Ό,τι κι αν κάνετε/ ποτέ αρκετό δε θα ‘ναι.
Η κατάστασή σας είναι άσκημη/ κι ακόμα πιο άσκημη θα γίνει.
Δεν πάει έτσι άλλο πια/ αλλά η διέξοδος ποια είναι;
 
…κι ο Μπρεχτ προτείνει στο επόμενο ποίημα τη διέξοδο…
 
«Το τραγούδι της σούπας ή Το τραγούδι της διεξόδου»
1. Σαν άλλη σούπα πια δεν έχεις/ τι άλλο να σε σταματά;
Πρέπει ολάκερο το κράτος/ τα πάνω κάτω ανάποδα να φέρεις
μέχρι τη σούπα να ‘χεις.
Τότε θα ‘σαι πια του εαυτού σου μουσαφίρης.
2. Όταν για να ‘βρεις δεν υπάρχει πια καμιά δουλειά
πρέπει να αντισταθείς! Πρέπει ολάκερο το κράτος
τα πάνω κάτω ανάποδα να φέρεις
μέχρι να γίνεις ο ίδιος του εαυτού σου εργοδότης.
Και τότε πάντα διαθέσιμη δουλειά για σένα θα ‘χει.
3. Όταν για την αδυναμιά σας σας περιγελούν
δεν επιτρέπεται καιρό να χάνετε άλλο!
Πρέπει έτσι να φροντίσετε
που όλοι, όσοι αδύνατοι είναι, να βαδίσουνε μαζί.
Τότε μεγάλη δύναμη πια θα ‘στε
να σας περιγελάει τότε δε θα τολμά κανένας.
(Μπ. Μπρεχτ, Ποιήματα, εκδ. Σύγχρονη εποχή)
Στις 8 Μάρτη 1912, 23.000 εργάτριες στην κλωστοϋφαντουργία της Νέας Υόρκης απήργησαν και
ζήτησαν για μια κόμη φορά 10ωρο, καλύτερες συνθήκες, ίσο μισθό με τους άντρες, κατάργηση της
παιδικής εργασίας και δικαίωμα ψήφου. Το σύνθημα «ψωμί και τριαντάφυλλα» («bread and
roses») , συμβολιζοντας τις απαιτήσεις τους οχι απλά για εναν αξιοπρεπή μισθό, αλλα για μια
αξιοπρεπή και ανθρώπινη ζωή, κατέκλυσε τους δρόμους της Νέας Υόρκης και η αστυνομία έδωσε,
ξανά, ένα άσχημο τέλος.
Ο Τζέιμς Οπενχάιμ αφιέρωσε ένα ποίημα στην απεργία των εργατριών που, όπως γινόταν πάντα,
δέχτηκε επίθεση από την αστυνομία.
 

Στις αγωνιζόμενες γυναίκες όλου του κόσμου 

Καθώς τραβάμε εμπρός, εμπρός στην ομορφιά της μέρας

χιλιάδες σκοτεινές κουζίνες, χιλιάδες μαύρες φάμπρικες
γεμίζουν ξάφνου με του ήλιου τη λαμπράδα
γιατί ο κόσμος μας ακούει να τραγουδάμε
«Ψωμί και Τριαντάφυλλα, Ψωμί και Τριαντάφυλλα»

Καθώς τραβάμε εμπρός, εμπρός είναι και για τους άνδρες ο αγώνας μας
γιατί είναι των γυναικών παιδιά και τους γεννάμε πάλι,
φτάνει πια ο παιδεμός σ’ όλη μας τη ζωή,
πεινάνε οι ψυχές και όχι το σώμα μόνο
«δώστε μας Ψωμί, δώστε μας Τριαντάφυλλα»

Καθώς τραβάμε εμπρός, εμπρός αμέτρητες γυναίκες πεθαμένες

σμίγουν το θρήνο τους και λένε το παλιό τραγούδι του ψωμιού
οι σκλαβωμένες ψυχές τους γνώρισαν λίγη μόνον ομορφιά, τέχνη κι αγάπη.
Ναι, για το Ψωμί παλεύουμε και για τα Τριαντάφυλλα.

Καθώς τραβάμε εμπρός, εμπρός φέρνουμε τις μεγάλες μέρες

το ξεσήκωμα των γυναικών είναι ξεσήκωμα όλης της ανθρωπότητας
όχι πια σκλάβοι και τεμπέληδες, δέκα που μοχθούν για έναν που ξαπλώνει
αλλά ένα δίκαιο μοίρασμα στ’ αγαθά της ζωής,
ΑΛΚΥΟΝΙΔΕΣ

Αχ, κορίτσια,
κορίτσια µε τα λάβαρα
και τα πανύψηλα όνειρα,
ορθώσατε τις τύχες σας
σε ουράνιο ανάστηµα!
Αχ, κορίτσια,
κορίτσια της στέρησης και του µόχθου,
γυρνάτε από τη δουλειά
µε δυο χούφτες άγχος
κάτω από τ’ αριστερό στήθος,
µε ξέχειλo το παράπονο
και τη δύναµη της έµπνευσης
να πάλλεται
στο ρυθµό της επανάστασης.
Αχ, κορίτσια,
µε το τραγούδι στο στόµα,
πάτε κι ερχεστε,
θερµαίνοντας την ελπίδα
στη χόβολη του αγώνα σας
σα μια φέτα ζεστό ψωµί στη θράκα.
Αχ, κορίτσια,
µε τα κόκκινα µάγουλα της σεµνότητας,
το καθάριο βλέµµα της ειλικρίνειας,
τ’ απαλό ερωτικό σας χάδι,
ντυθήκατε την οµορφιά,
ντύσατε και τον κόσµο µε γλυκιά θαλπωρή.
Αχ, κορίτσια,
τραβήξατε µπροστά,
σα φρεγάτες στα πέλαγα…
καταλαγιάζουν κάποτε οι φουρτούνες,
κορίτσια,
κι οι καταιγίδες στραγγίζoυv στο ποτήρι της θερινής γαλήνης.
Κορίτσια µε τα λάβαρα και τα πανύψηλα όνειρα,
κουρελιάσατε τα πέπλα του πεπρωµένου
µε τις αιχμές του δίκιου σας,
περπατώντας ισότιμη πορεία
στoυ μέλλοντος την απλωσιά
σωστές αλκυονίδες,
κορίτσια…

Μαργαρίτα Φρονιμάδη - Ματάτση