ិ

ចិត្វត ទ្យា
១- ចិត្វត ិទ្យា ជាអ្វី ?

ចំៈ ចិត្វត ិទ្យា គឺ ជាវ ិទ្យាសាស្រ្តដែល្ិក្សាពីបាត្ុភូត្ចិត្ត ។

វ នជាហគនិយាយថា ចិត្វត ិទ្យាជាវ ិទ្យាសាស្រ្ត ?

២- ហេត្ុអ្ីបា

ចំៈ ហ្រោះ ចិត្វត ិទ្យាមានក្សម្មវត្ថ្ិ

ុ ក្សាចា្់លា្់មានវ ិធី្ក្ស
ិ ាចា្់លា្់ និង ន
ម្ក្សនូវផល្រហយាជន៍ែល់្ងគម្ម្នុ្ស ។

៣- ែូចហម្តចដែលហៅថា បាត្ុភូត្ចិត្ត ?

ចំៈ គឺជាបាត្ុភូត្ទងឡាយដែល្រ្ពឹត្ហត ៅហៅក្សនុងខួរក្សាលររ្់ម្នុ្ស និង ្ដែង

ហចញម្ក្សហ្ៅតាម្រយំៈ អ្ហពើ និង អាក្សរបក្សរ ិយា (កាយវ ិការ ទ្យឹក្សម្ុខ រក្សយ្ែី ……)
។

៤- ែូចហម្តចដែលហៅថាធម្មជាត្ិននបាត្ុភូត្ចិត្?ត មានអ្វីខោះល ?

ចំៈ គឺ ចិត្ជា
ត រូរភាពអ្ត្តហនម្័ត្ នន ត្ថភាពររានុម្័ត្ក្សនុងខួរក្សាលររ្់ម្នុ្សមានក្ស់ៗ
។ វាមានចរ ិត្្ងគម្្រវត្ថិ ។

មានំៈ
– ត្ថភាពររានុម្័ត្
– ចរ ិត្អ្ត្តហនម្័ត្ររ្់ចិត្ត
– ចិត្ជា
ត ម្ុខងារររ្់ខួរក្សាល
– ចិត្ជា
ត រទ្យពិហសាធន៍ដែលមានចរ ិត្ ្ងគម្្រវត្តិ ហេើយដែលម្នុ្សបានដ្រកាលយ
ជា្ម្បត្តិផ្ទាល់ខន
ួល ។

៥- ែូចហម្តចដែលហៅថាត្ថភាពររានុម្័ត្ ឬ ពិភពររានុម្័ត្?
ចំៈ គឺជាអ្វីៗទងអ្្់ “ រូរធាត្ុក្សីត គនិត្ក្សតី “ ដែលហៅហ្ៅខលួន ហេើយម្ិនចណុោះញាណ
និង ឆនាំៈហយើងហទ្យ ។ វា្ត្ូវបានឆលោះ
ុ រញ្
ច ងចូលក្សនងខួ
ុ រក្សាលររ្់ម្នុ្ស ហេើយរហងកើត្
បានជារូរភាពចិត្ត ។ រូរភាពចិត្ផ
ត ារភាារ់ត្ថភាពររានុម្័ត្យា៉ា ងជិត្្នត្
ិ ហៅនឹងខួរ
ក្សាល ។ ហេើយហោយសារដត្ម្នុ្សមានទ្យនក្ស់ទ្យនងជាម្ួយម្ជឈោានជុវ ិញ ែូចហនោះ
រូរភាពចិត្ក្ស
ត ហក្សើត្មានហ ង
ើ ្គរ់ហពលហវលា ។

៦- ចរ ិត្អ្ត្តហនម្័ត្ររ្់ចិត្ជា
ត អ្វី ?

ចំៈ រូរភាពចិត្នត ន វត្ថម្ួ

ុ យ ឬ បាត្ុភូត្ម្ួយ មានភាពខុ្ដរលក្សគ្ននពីម្នុ្សមានក្ស់ហៅ
ម្នុ្សមានក្ស់ហទ្យៀត្ពីហ្រោះ ការឆលោះរញ្
ុ ច ងតាម្ខួរក្សាលហនោះ វាផ្ទល្់រូរហៅតាម្រទ្យ
ត
ពិហសាធន៍ និង វ ិហ្្ភាពររ្់រុគល
គ មានក្ស់ៗ ។

ឧំៈ គហេើយខុ្គ្ននននដផលសាវយម្ួយ ហោយម្នុ្សធម្មតាម្នុ្សឈឺ្ក្សពោះ និង ស្រ្តី

មានហរោះ ។

៧- ហត្ើចិត្មា
ត នម្ុខងាររ៉ាុនមនយា៉ា ង? អ្វីខោះល ?

ចំៈ មានម្ុខងារ ៣ យា៉ា ង គឺំៈ

– ត្រង់ទ្យិ្ ដណន ែឹក្សនអ្ហពើររ្់ម្នុ្ស ។

ឧំៈ អ្នក្ស្រមាញ់្ហៅហៅក្សដនលងដែល្ត្វយ ។

– រុញ្ាន ហធវើហអាយកាន់ដត្ខ្លងនូវអ្ហពើ ទងឡាយ ។

ឧំៈ ទ្យឹក្សចិត្ឪ
ត ពុក្សមាតយស្្ឡាញ់ក្សូន ហធវើហអាយក្សូនហ៊ានត្្៊ាូ ខិត្ខ ្រឹងដ្រងក្សនុងការ
ការហរៀន្ូ្ត្ ការងារ ។

– ត្ដរត្រង់ ដក្សត្រូវអ្ហពើំៈ ហៅក្សនង្ក្សម្ម

ុ ភាព ហគអាចភាន់្ចល ។
ហគ្នលរណងដែលបានក្សនត្់ជួយហអាយមានភាព្ត្ឹម្្ត្ូវពិត្្បាក្សែ និង មាន
្រហយាជន៍ ។
៨- បាត្ុភូត្ចិត្មា
ត នរ៉ាុនមន្រហភទ្យ ? អ្វីខោះល ?

ចំៈ មានរី្រហភទ្យ គឺំៈ

– លនចិត្ំៈត ជាបាត្ុភូត្ទងឡាយណា ដែល្រ្ពឹត្ហៅក្សនុងរយំៈ ហពលម្ួយខលី វាអាច

ារ់ហផតើម្ ការ្រ្ពឹត្ហត ៅ និង ការរញ្ចរ់ ។

– ្ភាពចិត្ំៈត ជាបាត្ុភូត្ចិត្ត ដែល្រ្ពឹត្ហត ៅអ្្់រយំៈហពលយូររនតិច ។ ជាធម្មតា

្ភាពចិត្ហត ែើរតាម្លនចិត្ែ
ត នទ្យហទ្យៀត្ ហោយ យក្សលនចិត្ទ
ត ងហនោះហធវើជារដងែក្ស ។

– លក្សខណំៈចិត្ំៈត ជាបាត្ុភូត្ចិត្ទ
ត ងឡាយដែល ្រ្ពឹត្ហត ៅអ្្់រយំៈហពលយា៉ា ងដវង
ជួនកាលរេូត្អ្្់ម្ួយជីវ ិត្ ហេើយមាន្ភាពនឹងនរ ចហរោះរុគល
គ ម្ួយជាក្ស់លាក្ស់ ។

៩- ហត្ើវ ិធី្ក្ស
ិ ាចិត្វត ិទ្យាមានរ៉ាុនមនយា៉ា ង ? អ្វីខោះល ?

ចំៈ មាន ៦ យា៉ា ង គឺំៈ

– វ ិធី្ហងកត្ំៈ ជាវ ិធីហគហ្រើហ្ចើនជាងហគក្សនងចិ

ុ ត្វត ិទ្យា ។ វ ិធីហនោះ ្ិក្សាអ្ពី្ក្សម្មភាព
(កាយវ ិការ ទ្យឹក្សម្ុខ រក្សយ្ម្តី …..) ររ្់ម្នុ្សមានក្ស់ៗ ហែើម្បីសាគល់ពីគុណ្ម្បត្តិ
និង គុណវ ិរត្តិ ររ្់ ម្នុ្សហនោះ ។

ឧំៈ ្ហងកត្ហៅហលើចណូលចិត្ត និង ត្រូវការររ្់អ្ត្ិថិជន ។

– វ ិធីវ ិភាគផលិត្ផល្ក្សម្មភាពំៈ ហៅហពលដែលម្នុ្សរហងកើត្ផលិត្ផលគឺ ពួក្សហគ

បាន រនសល់ទ្យុក្សនូវសានក្សសានម្រុគល
គ ក្ស
ិ លក្សខណំៈររ្់ពួក្សហគក្សនុងលទ្យធផលហនោះ ។ ែូច
ហនោះ ឆលងកាត្់តាម្ ផលិត្ផលហយើងនឹងែឹងពីអ្ត្តចរ ិត្ ឬ ឫក្សរររ្់ម្នុ្សបាន ។

ឧំៈ តាម្រយំៈ្បាសាទ្យ អ្ងគរ វត្ត ដែលបានរនសល់ទ្យុក្ស នហអាយហយើងែឹងពីសាននែររ្់

រុពរ
វ ុរ្ដខមរ្ម្័យហនោះថាជាម្នុ្សឧ្ាេ៍ និងជាម្នុ្សដែលមានការររុង
្រយ័ត្ខ
ន ្
ព ់។
– វ ិធី្នានំៈ ជាលន្ួរនិងហឆលើយហោយផ្ទាល់ រវាងអ្នក្សស្សាវ្ជាវ ។ ហេើយ
ហោយសារ្នួរទងឡាយដែលបានហ្គ្នងទ្យុក្សម្ុនហយើងអាចសាគល់បានពីចិត្ក្ស
ត និត្
អាថ៌ក្សបាងររ្់ម្នុ្សតាម្ ការវ ិភាគហលើ្រត្ិក្សម្ម្ែីររ្់ម្នុ្សដែលហយើង
្នានជាម្ួយ ។
– វ ិធីអ្ហងគត្ំៈ ហយើងហរៀររារ់ក្សរង្នួរោក្ស់ក្សង្ក្សោ្ម្ួ
ុន យ ហេើយដចក្សហអាយក្សម្មវត្ថុ
ស្សាវ្ជាវ និង អ្នុញ្ាត្ហអាយហគរហពញរាល់្នួរដែលមានហនោះ រនារ់ម្ក្សហទ្យើរ
ហយើង្រម្ូលចហលើយ

ហេើយហធវើការរូក្ស្រុរ ។

– វ ីធីហត្្តំៈ ហត្្តជា្រហភទ្យលហត្់ដែលហគោក្ស់ហអាយក្សម្មវត្ថុហធវើ

– វ ិធីពិហសាធន៍ំៈ វ ិធីហនោះមានរណងរងកបាត្ុភូត្ចិត្ដត ែល្ត្ូវ្ិក្សា ហែើម្បីអាច្ហងកត្

ពី រដរររួលធាត្ុហផសងៗររ្់បាត្ុភូត្ហនោះ ។ វ ិធីហនោះអាច្រ្ពឹត្ហត ៅហ្កាម្រូរភាពពីរ
គឺ ពិហសាធន៍ធម្មតា និង ពិហសាធន៍ហៅក្សនុងម្នាីរពិហសាធន៍ ។

១០- ហត្ើ្ក្សម្មភាពពុទ្យិមា
ធ នរ៉ាុនមនយា៉ា ង ? អ្វីខោះល ?

ចំៈ មានពីរ គឺំៈ

– ពុទ្យិឥ
ធ ន្រនាីយំៈ៍ ជាលនពុទ្យិដធ ែលឆលោះរញ្
ុ ច ងត្ថភាពររានុម្័ត្ ហោយហ្រើឥន្រនាីយ៍ ។

ពុទ្យិឥ
ធ ន្រនាីយមា
៍ ន ឥន្រនាីយារម្មណ៍ និង ្រត្យក្សារម្មណ៍ ។

– ពុទ្យិវា
ធ ារំៈ ជាលនពុទ្យិដធ ែលឆលុោះរញ្
ច ងហោយ្រហយាពីលក្សខណំៈ ខ្ងក្សនងននវត្ថ
ុ ុឬ
បាត្ុភូត្ ដែលក្សនលងេួ្ម្ក្សហេើយ ឬ ដែល្ថត្
ិ ហៅចហរោះម្ុខ ឬ ហៅអ្នគត្ ហេើយ
រហងកើត្បានជា

្ញ្ាណអ្រូរី និង ទ្យូហៅ ។

១១- ែូចហម្តចដែលហៅថាឥន្រនតីយារម្មណ៍ ?

ចំៈ គឺជាលនចិត្សា
ត ម្ញ្ារផុត្ដែលឆលោះរញ្
ុ ច ងលក្សខណំៈោច់ដត្ឯងននវត្ថុ ឬ បាត្ុភូត្
ទងឡាយដែល្រ្ពឹត្ផ្ទ
ត ា ល់ម្ក្សហលើ្រ ីរាងគ ឥន្រនាីយ។
៍ ឥន្រនាីយារម្មណ៍ឆលោះរញ្
ុ ច ងផង
ដែរនូវ្ភាពខ្ងក្សនុងននសាររងគកាយ ។

ឧំៈ េូរន ្ចម្ុោះែឹងក្សលិន អ្ណា

ត ត្ែឹងរ្ជាត្ិ .

១២- ែូចហម្តចដែលហៅថា្រត្យក្សារម្មណ៍ ?

ចំៈ គឺជាលនចិត្ដត ែលឆលុោះរញ្

ច ងទងស្្ុងនូវលក្សខណំៈ ឬ បាត្ុភូត្ ដែល្រ្ពឹត្ត
ផ្ទាល់ម្ក្សហលើ្រ ីរាងគឥន្រនាីយ៍ ។

១៣- ហ្រៀរហធៀរ ឥន្រនាីយារម្មណ៍ និង ្រត្យក្សារម្មណ៍ ?

ចំៈ + លក្សខណំៈែូចគ្ននំៈ

– ឆលុោះរញ្
ា ងពីវត្ថុ ឬ បាត្ុភូត្ដែល្រ្ពឹត្ផ្ទ
ត ា ល់ម្ក្សហលើ្រ ីរាងគឥន្រនាីយ៍ ។

+ លក្សខណំៈខុ្គ្នន

ឥន្រនាីយារម្មណ៍ ្រត្យក្សារម្មណ៍

– ផតលន
់ ូវលក្សខណំៈហទលននវត្ថុ – ផតលន
់ ូវលក្សខណំៈទងស្្ុង ឬបាត្ុភូត្ ននវត្ថុ
ទងម្ូល

– លទ្យធផលឥន្រនាីយារម្មណ៍ហផសងៗ – លទ្យធផលរូរភាព ។

១៤- ែូចហម្តចដែលហៅថាលនឹក្ស ?
ចំៈ គឺជាលនចិត្ដត ែលថត្យក្ស ផតិត្យក្ស រក្សាទ្យុក្សសាគល់ហ ើ វ ិញ និងរហងកើត្ហ
ង ើ វ ិញ
ង
នូវរូរភាពននវត្ថុ ឬ បាត្ុភូត្ដែលហគបានជួរ ្រទ្យោះពីម្ុន និង រទ្យពិហសាធន៍ទងឡាយ
ដែលម្នុ្សមានក្ស់ៗបានឆលងកាត្់ក្សុងអ្ត្ី
ន ត្កាល ។

១៥- ការគិត្ជាអ្វី ? មានរ៉ាុនមន ? អ្វីខោះល ?

ចំៈ គឺជាលនចិត្ដត ែលឆលុោះរញ្

ា ងនូវលក្សខណំៈ្ខ្ន់ៗ ទ្យនក្ស់ទ្យនងខ្ងក្សនុង ដែល
ធ ន្រនាីយី៍ ពុអាចឆលុោះរញ្
មានចរ ិត្ជា្ក្សឹត្្ក្សម្ននវត្ថុ ឬ បាត្ុភូត្ដែលពុទ្យិឥ ច ងបានពីលក្សខ
ណំៈទងហនោះ ។

– ការគិត្មានរី្រហភទ្យគឺំៈ

+ ការគិត្រូរីហោយនែ

+ ការគិត្រូរីហោយរូរភាព

+ ការគិត្អ្រូរី

១៦- ែូចហម្តចដែលហៅថារូបារម្មណ៍ ?

ចំៈ គឺជាលនចិត្ដត ែលឆលុោះរញ្

ច ងវត្ថទ
ុ ងឡាយដែលពុទន់ហក្សើត្មានហៅហ យ
ើ ក្សនង
ុ
រទ្យពិហសាធររ្់រុគល
គ ។

លនហនោះ ្រ្ពឹត្ហត ៅហោយរហងកើត្រូរភាពថមីៗ ដែលារ់ហផតើម្ពី រូរត្ណាងា្់ៗទ

ងឡាយ ។

*** ម្ូលោានរូរធាត្ុននបាត្ុភូត្ចិត្គ
ត ឺ ខួរក្សាល និង ្រក្សខួរក្សាល ។

១៧- ភាសាជាអ្វី ?
ចំៈគឺជាការ្រម្ូលផតុនន្រព័ន្
ធ ញ្ាទងឡាយដែលជា្គឹោះក្សនងការហធវ
ុ ើទ្យនក្ស់ទ្យនង
រវាងម្នុ្សក្សនង្ងគ
ុ ម្ ។ ភាសាជាការ្ដម្តង្ក្សម្មភាពហោយនិម្ិត្
ម ររ្់ម្នុ្ស
ហរលគឺ ្ម្បទររ្់ហគ ក្សនុងការ្ដម្តងចិត្គ
ត និត្ និង ជាហេត្ុការណ៍ននតាម្្ូរ
្ហលង និង កាយវ ិការ ។

្រុរម្ក្ស ភាសាគឺជាឧរក្សរណ៍ននគនិត្ដែលម្នុ្សរហងកើត្ហ ង
ើ ្រារ់រញ្ូា លទ្យនក្ស់
ទ្យនងក្សនុង្ងគម្ ។

១៨- ចូរហអាយនិយម្ន័យចិត្រត ហភើរ ្ហញ្ចត្ន ?

ចំៈ គឺជាឥរ ិយារថចហរោះវត្ថុ ឬបាត្ុភូត្ររានុម្័ត្ទងឡាយដែលទក្ស់ទ្យងហៅនឹងការ

ហពញចិត្ត ឬ ម្ិនហពញចិត្នត នត្រូវការដផនក្ស្ភារំៈ និង សាមរត្ី ។

១៩- ឥន្រនាីយារម្មណ៍ហ្ៅមាន ៥

– ចក្សខុឥន្រនាីយារម្មណ៍ ឬ ចក្សខុវ ិញ្ាណ

– ហសាត្ិន្រនាីយារម្មណ៍ ឬ ហសាត្វ ិញ្ាណ

– ឃានិន្រនាីយារម្មណ៍ ឬ ឃានវ ិញ្ាណ

ិ ហ ីយារម្មណ៍ ឬ ជីវាហវ ិញ្ាណ

– ជីវន្រនា

– កាយិន្រនាីយារម្មណ៍ ឬ កាយវ ិញ្ាណ

២០- ម្ូលោាន្រ ីរំៈមានំៈ

– ្រ ីរាងគទ្យទ្យួល – ្រន្្រសាទ្យ ្រទញ

– ដផនក្សម្ួយដែលទក្ស់ទ្យងនឹង អ្ឌ្ឍហគ្នលខួរ

២១- ចារ់ននឥន្រនាីយារម្មណ៍ មានរួន គឺ

– ចារ់្ព – ចារ់រនាុ

– ចារ់អ្ហពើ្រត្ិឃាែរវាងឥន្រនាីយារម្មណ៍នន

– ចារ់ផយគ្ន
ុា ន ននឥន្រនាីយារម្មណ៍ ។

២២- ចារ់ហផសងៗនន្រត្យក្សារម្មណ៍ មានំៈ

– ចារ់ជហរ ើ្ – ចារ់អ្ត្ថន័យ

– ចារ់្រិថ ភាព – ចារ់មាយាការ