Ι΢ΣΟΡΙΑ Γ’ ΓΤΜΝΑ΢ΙΟΤ

ΔΝΟΣΗΣΑ 5
Ο ελληνιζμός από ηα μέζα ηοσ 18οσ αι. έως ηις αρτές ηοσ 19οσ αι.
Γιδακηικοί ΢ηότοι
1. Οηθνλνκηθνί θαη θνηλσληθνί κεηαζρεκαηηζκνί πνπ ζπληειέζηεθαλ
ζηνπο θόιπνπο ηνπ ειιεληζκνύ θπξίσο από ηα κέζα ηνπ 18νπ αη. θαη ύζηεξα.
2. Κηλήκαηα ελαληίνλ ηεο νζσκαληθήο θπξηαξρίαο πνπ εθδειώζεθαλ
ζηνλ ειιαδηθό ρώξν.
3. Δπηδξάζεηο ηνπ Γηαθσηηζκνύ θαη ηεο γαιιηθήο επαλάζηαζεο ζηνλ
ειιεληζκό θαη ζηελ ηδενινγηθή πξνεηνηκαζία ηεο ειιεληθήο επαλάζηαζεο
ηνπ 1821.

Οικονομικοί και κοινωνικοί μεηαζτημαηιζμοί

Δκπνξηθέο ζπλαιιαγέο ηεο δπηηθήο Δπξώπεο κε ηελ Οζσκαληθή απηνθξαηνξία.
΢πλζήθε Κηνπηζνύθ Κατλαξηδή (1774)→ ειεύζεξε θίλεζε πινίσλ κε
ξσζηθή ζεκαία ζηα ζηελά ηνπ Βνζπόξνπ + πεξηνξηζκέλε παξνπζία
αγγιηθώλ θαη γαιιηθώλ πινίσλ ζηε Μεζόγεην→ έιεγρνο ηνπ εκπνξίνπ
από ηνπο Έιιελεο θαξαβνθύξεδεο.
Η νξζόδνμε εθθιεζία αληίζεηε ζηε δηάδνζε ησλ δηαθσηηζηηθώλ ηδεώλ
ζεσξώληαο όηη κηα επαλάζηαζε ζα έζεηε ζε θίλδπλν ηελ ίδηα θαη ηνλ
ειιεληζκό. Τηνζέηεζε δηαθσηηζηηθώλ αληηιήςεσλ από νξηζκέλνπο θιεξηθνύο
(Μεζόδηνο Αλζξαθίηεο, Δπγέληνο Βνύιγαξεο) θαη αλάιεςε δξάζεο θαηά
ηεο νζσκαληθήο θπξηαξρίαο.
Φαναριώηες→ εθκάζεζε μέλσλ γισζζώλ, ζπνπδέο ζηε Γύζε,
ζηαδηνδξνκία ζηελ νζσκαληθή δηνίθεζε, δηνξηζκόο ηνπο σο εγεκόλεο ζηηο
απηόλνκεο παξαδνπλάβηεο εγεκνλίεο (Μνιδαβία, Βιαρία). Σηο ζέζεηο απηέο
έραζαλ κεηά ηελ επαλάζηαζε ηνπ 1821.
Προεζηοί→ δηνίθεζε ειιελνξζόδνμσλ θνηλνηήησλ, ζπγθέληξσζε θόξσλ
θαη απόδνζή ηνπο ζηελ νζσκαληθή δηνίθεζε, απόθηεζε πεξηνπζηώλ θαη
πνιηηηθήο εκπεηξίαο, άζθεζε πνιηηηθήο επηξξνήο ζε ηνπηθνύο Σνύξθνπο
αμησκαηνύρνπο.

Έμποροι, καραβοκύρηδες→ βειηίσζε νηθνλνκηθήο ηνπο ζέζεο, ελδηαθέξνλ

γηα ηε δηάδνζε ησλ λενηεξηθώλ ηδεώλ κε ηελ ίδξπζε ζρνιείσλ, ηε ρνξήγεζε

ΓΙΑΝΝΗ΢ ΠΟΤΣΗ΢
Ι΢ΣΟΡΙΑ Γ’ ΓΤΜΝΑ΢ΙΟΤ

ππνηξνθηώλ θαη ηελ έθδνζε βηβιίσλ, εθεκεξίδσλ θαη πεξηνδηθώλ.

Κλέθηες→ Αγξόηεο πνπ θαηέθεπγαλ ζηα βνπλά θαη επηδίδνληαλ ζηε ιεζηεία
γηα λα επηβηώζνπλ. Τπνζηεξίδνληαλ από ηνπο αγξνηηθνύο πιεζπζκνύο θαη
σο πξόηππα αλππόηαθηεο ζηάζεο πκλήζεθαλ γηα ηελ ηόικε ηνπο ή
ζξελήζεθαλ γηα ην ζάλαηό ηνπο ζηα θιέθηηθα δεκνηηθά ηξαγνύδηα.
Αρμαηολοί→ έλνπια ζώκαηα νξγαλσκέλα από ηελ νζσκαληθή δηνίθεζε γηα
ηελ ηήξεζε ηεο ηάμεο. ΢πρλά θιέθηεο θαη αξκαηνινί ηαπηίδνληαλ.
Αγρόηες→ μεπεξλνύζαλ ην 80% ηνπ πιεζπζκνύ. Καιιηεξγνύζαλ θηήκαηα
θξαηηθά ή ηδησηηθά (ηζηθιίθηα) πνπ αλήθαλ θπξίσο ζε Σνύξθνπο. Γύζθνιε
θαη ζηεξεκέλε δσή.
Ναύηες, απαζτολούμενοι ζηο εμπόριο→ αύμεζε ηνπ αξηζκνύ ηνπο ιόγσ
ηεο αλάπηπμεο ηνπ εκπνξίνπ θαη ηεο λαπηηιίαο.

Κινήμαηα ενανηίον ηης οθωμανικής κσριαρτίας

Αξρέο 18νπ αη.→ αίηεκα ησλ Διιήλσλ γηα βνήζεηα από ηελ νκόδνμε Ρσζία.
1770→ εθδήισζε επαλάζηαζεο ζηελ Πεινπόλλεζν κε ξσζηθή
ππνθίλεζε. Πεξηνξηζκέλε θηλεηνπνίεζε ησλ Διιήλσλ, κηθξόο αξηζκόο
ξσζηθώλ πινίσλ ππό ηνπο αδεξθνύο Οξιόθ→ θαηάπλημε ηεο επαλάζηαζεο
(Οξινθηθά).
Απνηπρία ηνπ Έιιελα απεζηαικέλνπ ηεο Ρσζίαο Λάκπξνπ Καηζώλε λα
μεζεθώζεη ηνπο θαηνίθνπο ησλ λεζηώλ ηνπ Αηγαίνπ.
1803→ εγθαηάιεηςε ηνπ ΢νπιίνπ από ηνπο θαηνίθνπο ηνπ ύζηεξα από ηε
ζύγθξνπζή ηνπο κε ηνλ Αιή παζά ησλ Ισαλλίλσλ.

Ο Νεοελληνικός Γιαθωηιζμός
΢ηηο παξνηθίεο→ επαθή ηνπ ειιεληζκνύ κε ηηο ηδέεο ηνπ Γηαθσηηζκνύ.
Οη έκπνξνη θαη νη ηαμηδηώηεο→ θνξείο δηάδνζεο ησλ ηδεώλ απηώλ ζηνλ
ειιαδηθό ρώξν. Δπηθξάηεζε ηεο αληίιεςεο όηη ε ινγηθή κπνξεί λα
εμεγήζεη ηνλ θόζκν αιιά θαη λα ηνλ αιιάμεη. ΢ύλδεζε ηεο εθπαίδεπζεο κε ηνλ
αγώλα γηα ειεπζεξία. Μέζα 18νπ αη.→ δηακόξθσζε ελόο θηλήκαηνο πνπ
κέζσ ηεο δηάδνζεο ησλ δηαθσηηζηηθώλ ηδεώλ κεηαμύ ησλ Διιήλσλ,
απνζθνπνύζε ζηελ ηδενινγηθή πξνεηνηκαζία ηνπ αγώλα γηα ηελ ειεπζεξία.
Σν θίλεκα απηό = Νενειιεληθόο Γηαθσηηζκόο. Αλαπηύρζεθε θπξίσο ζηηο
παξνηθίεο θαη ζηα κεγάια εκπνξηθά θέληξα ηνπ ειιεληζκνύ (΢κύξλε,

ΓΙΑΝΝΗ΢ ΠΟΤΣΗ΢
Ι΢ΣΟΡΙΑ Γ’ ΓΤΜΝΑ΢ΙΟΤ

Ισάλληλα, Υίνο).
Έιιελεο δηαθσηηζηέο→ ζύλδεζε ηνπ αξραίνπ ειιεληθνύ πνιηηηζκνύ κε ηελ
ειεπζεξία, ελαζρόιεζε ηεο εθπαίδεπζεο κε ηηο ζεηηθέο επηζηήκεο, λα γίλεηαη
ζηε ιατθή γιώζζα θαη λα ππεξεηεί ηνλ απειεπζεξσηηθό αγώλα.
Απόξξηςε δηαθσηηζηηθώλ ηδεώλ από ζπληεξεηηθνύο ιόγηνπο πνπ ζπλδένληαλ
κε ηελ εθθιεζία→ ε εθπαίδεπζε λα βαζίδεηαη ζε εθθιεζηαζηηθά θείκελα, λα
γίλεηαη ζε αξραΐδνπζα γιώζζα θαη λα αθνξά ηε γλσξηκία κε ηε ζξεζθεπηηθή
παξάδνζε. Κνξπθαίνη Έιιελεο δηαθσηηζηέο→ Ρήγαο Βειεζηηλιήο, Αδακάληηνο
Κνξαήο.
Ρήγας Βελεζηινλής→ πξόηεηλε ηε δεκηνπξγία κηαο «Διιεληθήο
Γεκνθξαηίαο» πνπ ζα απιώλνληαλ ζε όιε ηε Βαιθαληθή αληηθαζηζηώληαο ηελ
Οζσκαληθή απηνθξαηνξία θαη ζα εμαζθάιηδε ηζνλνκία θαη ηζνπνιηηεία ζηνπο
θαηνίθνπο ηεο. Ο Ρήγαο πξνδόζεθε θαη εθηειέζηεθε. 1806→ ν Αλώλπκνο
ζπγγξαθέαο ζηελ Διιεληθή Ννκαξρία ππνζηήξημε όηη νη Έιιελεο πξέπεη λα
αγσληζηνύλ κόλνη ηνπο γηα ηελ ειεπζεξία ηνπο.
Αδαμάνηιος Κοραής→ πίζηεπε όηη νη Έιιελεο γηα λα θεξδίζνπλ ηελ
ειεπζεξία ηνπο, ζα έπξεπε πξώηα λα κνξθσζνύλ. Γελ δέρνληαλ απηνύζηα
ηε δεκνηηθή γιώζζα από ηελ νπνία ζα έπξεπε λα αθαηξεζνύλ θάπνηεο ιατθέο
θαη μέλεο ιέμεηο.
Άιινη ζεκαληηθνί δηαθσηηζηέο→ Ιώζεπνο Μνηζηόδαθαο θαη
Γεκήηξηνο Καηαξηδήο (ππεξαζπηζηέο ηεο ιατθήο γιώζζαο), Κσλ/λνο
Κνύκαο (εηζαγσγή λέσλ κεζόδσλ δηδαζθαιίαο), Θεόθηινο Καΐξεο
(θηιειεύζεξεο ηδέεο γαιιηθήο επαλάζηαζεο).

ΓΙΑΝΝΗ΢ ΠΟΤΣΗ΢