ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΙΩΝΑ ΚΑΙ ΚΟΛΟΚΑΣΗ-ΓΕΡΙΟΥ ΣΧ.

ΧΡΟΝΙΑ 2015-16
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΗ ΛΕΞΕΩΝ

1. Από πόσα και ποια τμήματα αποτελείται καθεμιά από τις ακόλουθες απλές λέξεις;

ΑΠΛΗ ΛΕΞΗ ΘΕΜΑ ΚΑΤΑΛΗΞΗ

γράφω
δίκη
λίθος

.............. Επομένως, απλή λέγεται η λέξη που αποτελείται από ένα θέμα και μία κατάληξη.

2. Από πόσα και ποια τμήματα αποτελείται καθεμιά από τις ακόλουθες σύνθετες λέξεις;

ΣΥΝΘΕΤΗ 1Ο ΘΕΜΑ και ΣΥΝΔΕΤΙΚΟ 2Ο ΘΕΜΑ και ΚΑΤΑΛΗΞΗ

ΛΕΞΗ Α΄ ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ ΦΩΝΗΕΝ Β΄ ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ
ἀπογράφω ἀπο- ------------ -γραφ- -ω
ἀπὸ γράφ-ω
ἀγγελιαφόρος ἀγγελία- ------------ φορ- -ος
ἀγγελία φέρω
ἀκτινοβόλος ἀκτιν- -ο- βολ- -ος
ἡ ἀκτίς (τῆς ἀκτῖν-ος) βάλλω (θέματα: βαλ-,
βολ-)

.............. Επομένως, σύνθετη λέγεται η λέξη που αποτελείται από θέματα δύο λέξεων και μία κατάληξη.

3. Από πόσα και ποια τμήματα αποτελείται καθεμιά από τις ακόλουθες παρασύνθετες λέξεις;

ΠΑΡΑΣΥΝΘΕΤΗ ΣΥΝΘΕΤΟ ΚΑΤΑΛΗΞΗ

ΛΕΞΗ ΘΕΜΑ
φιλονικέω φιλ-ο-νικ- -έω
φιλόνικ-ος
φιλῶ + νίκη
συκοφαντία συκ-ο-φαντ- -ία
συκοφάντ-ης
σῦκον + φαίνω (θέμα: φαν-)
ἀφαιρετέος ἀφαιρε- -τέος
ἀφαιρέ-ω (ἀφαιρῶ)
ἀπό + αἱρέω (αἱρῶ)
αρχισιδηρουργός αρχισιδηρουργ- -ός
αρχι- + σιδηρουργός
σίδηρος + έργον

.............. Επομένως, παρασύνθετη λέγεται η λέξη που δημιουργείται από μία σύνθετη λέξη και μία
κατάληξη ή από τρία ή περισσότερα θέματα λέξεων και μία κατάληξη.

4. Οι απλές λέξεις διακρίνονται σε ριζικές/πρωτότυπες και παράγωγες.

5. Ριζικές/πρωτότυπες λέγονται οι αρχικές λέξεις που δεν παράγονται από άλλες αλλά αυτές δίνουν το
θέμα τους για να δημιουργηθούν άλλες λέξεις, π.χ. λίθ-ος > λίθ-ινος, λιθ-άρι.
6. Παράγωγες λέγονται οι λέξεις που δημιουργούνται από το θέμα μιας άλλης ριζικής λέξης και με μία
κατάληξη, π.χ. παιδ-ίον < παῖς (τοῦ παιδ-ός) + -ίον.