3.

Η κλίση των ρημάτων

Η κλίση των ρημάτων ακολουθεί το παράδειγμα της συζυγίας στην οποία ανήκει το καθένα. Να
σημειώσουμε εδώ ότι με τον όρο
συζυγία στα ελληνικά αναφερόμαστε στο πρότυπο κλίσης που ακολουθούν τα ρήματα ανάλογα με
το πώς τονίζονται.
 
 
Στη γλώσσα μας τα ρήματα διακρίνονται σε δύο συζυγίες:
·      Πρώτη (Α’) συζυγία: περιλαμβάνει ρήματα που λήγουν σε -ω στο α’ πρόσωπο οριστικής
ενεστώτα στην ενεργητική φωνή και τονίζονται στην παραλήγουσα. Γι’ αυτό, τα ρήματα αυτά
ονομάζονται παροξύτονα, π.χ. το ρήμα παίζω. Αντίστοιχα, ρήματα Α’ συζυγίας της παθητικής
φωνής είναι τα ρήματα που λήγουν σε -ομαι., π.χ. το ρήμα ντύνομαι.
·                     Δεύτερη (Β’) συζυγία: περιλαμβάνει ρήματα που λήγουν σε -άω / -ώ και σε -ώ ενώ
τονίζονται στη λήγουσα. Γι’ αυτό, τα ρήματα αυτά ονομάζονται οξύτονα π.χ. κυνηγάω/ κυνηγώ και
θεωρώ. Τέλος, ρήματα της παθητικής φωνής που ανήκουν στη Β’ συζυγία είναι όσα λήγουν σε -
ιέμαι και -ούμαι, π.χ. τα ρήματα αναρωτιέμαι και διαιρούμαι.
 3.1 Σχηματισμός των ρηματικών τύπων της Α’ συζυγίας
Όταν το μη συνοπτικό θέμα τελειώνει σε φωνήεν ή στα σύμφωνα -ν-, -θ-, -ζ-, τότε το συνοπτικό
θέμα της ενεργητικής φωνής σχηματίζεται με το -σ- και το θέμα της παθητικής φωνής με το -στ-
ή με το -θ-. Για παράδειγμα, το ρήμα λύν-ω θα γίνει:
 
Θέμα Ενεργητική Παθητική φωνή
φωνή
λύ-ν-ω έ-λυ-σ-α λυ-θ-ώ
 
Όταν το μη συνοπτικό θέμα τελειώνει σε -κ-, -γ-, -χ-, -σκ-, -χν-, -γγ- και -ζ-, το συνοπτικό θέμα
της ενεργητικής φωνής σχηματίζεται με το -ξ-, ενώ της παθητικής φωνής με το -χτ-. Για
παράδειγμα, το ρήμα ανοίγ-ω, γίνεται:
 
Θέμα Ενεργητική Παθητική φωνή
φωνή
ανοί-γ-ω ανοί-ξ-ω ανοι-χτ-ώ
 
Όταν το μη συνοπτικό θέμα τελειώνει σε -π-, -β-, -φ- και -πτ-, το συνοπτικό θέμα της
ενεργητικής φωνής σχηματίζεται με το -ψ-, ενώ της παθητικής φωνής με το -φτ-. Για
παράδειγμα, το ρήμα κρύβ-ω, γίνεται:
 
Θέμα Ενεργητικής Παθητική φωνή
φωνή
κρύ-β-ω κρύ-ψ-ω κρυ-φτ-ώ
 
 3.2 Σχηματισμός των ρηματικών τύπων της Β’ συζυγίας
Τα ρήματα της Β’ συζυγίας σχηματίζουν το συνοπτικό θέμα όπως φαίνεται στον Πίνακα που
ακολουθεί:
 
Θέμα Παθητική φωνή Παράδειγμα
-ησ- -ηθ- θεώρ-ησ-α,
θεωρ-ηθ-ώ
-ασ- -αστ- μοίρ-ασ-α, μοιρ-
άστ-ηκα
-αξ- -αχτ- τάρ-αξ-α, ταρ-
άχτ-ηκα
-ηξ- -ηχτ- τράβ-ηξ-α, τραβ-
ήχτ-ηκα
-εσ- -εθ- και -εστ- αποτέλ-εσ-α,
αποτελ-έστ-ηκα