You are on page 1of 386

-----MAG: mag-abala, nag-abala, nag-aabala,

OLD mag-aabala
--------: to trouble oneself
FILIPINO ------MA: maabala, naabala, naaabala,
maaabala

DICTIONARY --------: to be inconvenienced


:: delay, disturbance {die Stoerung}
From the internet by Yrecho :: (pag-abala) interruption
March 3, 2010
:: (pang-abala) distraction
Used CTRL+F to easily find the Filipino word
:: (kaabalahan) inconvenience
++ busy, occupied
++ (mapag-abala) ceremonious
T1) Huwag kang mag-abala.
* aap E1) Do not trouble yourself.
:: wholesale purchase of harvest T2) Siya ang umabala sa akin.
E2) He was the one who disturbed me.
* aba 1 T3) Inabala ko siya.
------IN: abain, inaba, inaaba, aabain E3) I disturbed him.
--------: to mistreat, to treat miserably
++ poor * abaloryo
T1) Huwag mo namang abain ang iyong :: glass bead {die Glasperle}
hipag.
E1) Don't treat your sister-in-law miserably. * abandonado
++ abandoned {verlassen}
* aba 2
++ [exclamation of surprise or admiration] * abang
T1) Aba! Bakit ngayon mo lang sinabi? -----MAG: mag-abang, nag-abang, nag-
E1) Hey, how come you only said it now? aabang, mag-aabang
T2) Aba! Ikaw ang bahala. ------AN: abangan, inabangan, inaabangan,
E2) Well, do as you please. aabangan
T3) Aba oo. --------: to wait for
E3) Of course. :: watcher
:: act of waiting and watching
* abaka T1) Mag-abang ka ng sasakyan.
:: Manila hemp, abaca {der Hanf} E1) Wait for a ride.
T1) Si Pedro ay gumamit ng abaka sa pagtali T2) Abangan mo ang sasakyan.
ng kahoy. E2) Wait for the vehicle.
E1) Pedro used abaca to tie the wood
together. * abaniko
:: folding fan {der Faecher}
* abakada T1) Gamitin mo ang abaniko kung gusto
:: alphabet {das Alphabet} mong magpalamig.
T1) Ang mga bata ay nag-aral ng abakada sa E1) Use the folding fan if you want to have
paaralan. some fresh air.
E1) The children studied the alphabet in T2) Mag-abaniko ka.
school. E2) You fan yourself.

* abala * abante
------UM: umabala,, umaabala, aabala ------UM: umabante,, umaabante, aabante
--------: to delay, to hinder -------I: iabante, inabante, inaabante, iaabante
------IN: abalahin, inabala, inaabala, aabalahin --------: to move forward
--------: to disturb T1) Umabante ka ng kaunti.
E1) You move forward a little.
T2) Iabante mo ang kotse ng kaunti.
E2) Move the car forward a little.
* abokado
* abat :: avocado
------AN: abatan, inabatan, inaabatan, aabatan
--------: to ambush * abono
:: ambush :: fertilizer, manure {der Duenger}
T1) Inabatan ng mga rebelde ang mga
sundalo. * abot 1
E1) The rebels ambushed the soldiers. ------UM: umabot,, umaabot, aabot
-----MAG: mag-abot, nag-abot, nag-aabot,
* abay mag-aabot
------UM: umabay,, umaabay, aabay ------IN: abutin, inabot, inaabot, aabutin
------AN: abayan, inabayan, inaabayan, -------I: iabot, inabot, inaabot, iaabot
aabayan ------AN: abutan, inabutan, inaabutan,
--------: to escort aabutan
:: companion, best man, bridesmaid ------MA: maabot, naabot, naaabot, maaabot
++ close to each other --------: to reach, to hand over, to be in time
T1) Si Pedro ang abay ni Juan sa kasal. :: reach, power, range, capacity
E1) Pedro is the best man at Juan's wedding. :: (pag-abot) reaching
T2) Umabay si Pedro sa kasal ni Juan. ++ abreast with, within reach
E2) Pedro acted as best man at Juan's T1) Mag-abot ka ng pagkain.
wedding. E1) Pass some food.
T3) Abayan mo si Juan sa kasal niya. T2) Umabot ka ng ulam.
E3) Be Juan's best man at his wedding. E2) Reach for the food.
T3) Inabot niya ang bus.
* abenida E3) He got there in time for the bus.
:: avenue T4) Inabutan niya ang bus.
E4) He caught up with the bus.
* abiso
-----MAG: mag-abiso, nag-abiso, nag-aabiso, * abot 2
mag-aabiso ------UM: umabot,, umaabot, aabot
------AN: abisuhan, inabisuhan, inaabisuhan, -----MAG: mag-abot, nag-abot, nag-aabot,
aabisuhan mag-aabot
--------: to announce, to inform, to notify ------AN: abutan, inabutan, inaabutan,
:: notice, notification aabutan
T1) Abisuhan mo si Pedro ng aking pagdating. --------: to overtake
E1) Notify Pedro about my arrival. ++ overtaken

* abitsuwela * abrasyete
:: snap bean > bitsuelas ++ walking arm-in-arm

* abnoy * abrelata
:: freak :: can opener > abrilata
++ abnormal
* abrigo
* abo :: wrap, lady's coat
:: ashes
:: (abuhan) ash tray * Abril
++ grey :: April
T1) Inilagay ni Pedro ang abo sa abuhan.
E1) Pedro put the ashes into the ash tray. * abubot
:: article, thing
* abogada T1) Maraming abubot ang taong iyan.
:: lawyer, attorney-at-law > abogado E1) That man has plenty of things.
T1) Adobong manok at baboy ang ulam ni
* abukay Maria kagabi.
:: white parrot E1) Maria had marinated chicken and pork
last night.
* abuloy
------UM: umabuloy,, umaabuloy, aabuloy * adorno
-----MAG: mag-abuloy, nag-abuloy, nag- -----MAG: mag-adorno, nag-adorno,
aabuloy, mag-aabuloy nagaadorno, mag-aadorno
------AN: abuluyan, inabuluyan, inaabuluyan, --------: to upholster
aabuluyan :: adornment {die Verzierung}
-------I: iabuloy, inabuloy, inaabuloy, iaabuloy :: (tagaadorno) decorator
--------: to contribute, to help
:: contribution, help, alms * aduwana
T1) Mag-abuloy ka sa patay. :: customs {der Zoll}
E1) Contribute [money] for the funeral.
T2) Umabuloy ka sa kanya. * adwa
E2) Help him. :: nausea {die Uebelkeit}

* aburido * adya
++ anxious, confused {verstoert} :: protection {der Schutz}

* abuso * adyos
------UM: umabuso,, umaabuso, aabuso ++ good bye > adiyos, adios {tschuess}
------IN: abusuhin, inabuso, inaabuso,
aabusuhin * aga
--------: to abuse -----MAG: mag-agahan, nag-agahan, nag-
:: abuse, maltreatment aagahan, mag-aagahan
++ (abusado) abusive --------: to eat breakfast
---MAGPA: magpaaga
* adbenturero --------: to antedate {zurueckdatieren}
:: adventurer {der Abenteurer} :: being early
:: (agahan) breakfast {das Fruehstueck}
* adelanto :: (umaga) morning {der Morgen}
++ in advance, ahead of time :: (kinaumagahan) next morning
:: downpayment ++ (maaga) early {frueh}
T1) Kay aga mo.
* adelpa E1) How early you are.
:: oleander {der Oleander} T2) Maaga siyang gumising.
E2) He wakes up early.
* adhika
:: goal, ambition, wish * agaak
:: (adhikain) motivation :: a fish
T1) Ano ang kanyang adhika sa buhay?
E1) What is her ambition in life? * agad
++ at once, soon, immediately, right away
* administrador {sofort}
:: administrator ++ (kaagad) immediately {unmittelbar}
T1) Tumakbo siya agad.
* administrasyon E1) He ran at once.
:: administration T2) Agad siyang umuwi nang marinig ang
balita.
* adobo E2) He went home immediately when he
:: a dish heard the news.
* agahas E2) Get in there and grab for the hanging
------UM: umagahas,, umaagahas, aagahas object.
--------: to wheeze T3) Inagaw ni Pedro ang baon ni Maria.
E3) Pedro snatched Maria's brown bag.
* agam-agam T4) Agaw-buhay ang kanyang kapatid.
:: doubt, hesitation, suspicion {der Zweifel} E4) His brother is between life and death.
T1) May agam-agam si Maria.
E1) Maria has some doubt. * agham
:: science {die Wissenschaft}
* agap ++ (makaagham) scientific
------UM: umagap,, umaagap, aagap
--------: to be early * agihap
------AN: agapan, inagapan, inaagapan, :: sore at the corner of the mouth
aagapan
--------: to get something on time * agila
:: promptness, quickness :: eagle {der Adler}
:: (pagkamaagap) promptitude
++ (maagap) prompt, punctual, quick > * aginaldo
maagapan :: Christmas present {das
T1) Maagap si Pedro sa pagdating sa trabaho. Weihnachtsgeschenk}
E1) Pedro is punctual at work.
T2) Agapan mo ang mga sariwang gulay sa * agiw
palengke. :: cobweb {die Spinnwebe}
E2) Go to the market early to get the fresh T1) Maraming agiw sa kanilang kisame.
vegetables. E1) There is plenty of cobweb in their
T3) Inagapan niya ang mga sariwang isda sa ceiling.
palengke kaninang madaling araw.
E3) He was in the market early this morning * agnas
for fresh fish. ------UM: umagnas,, umaagnas, aagnas
--------: to erode
* agapay :: erosion {die Erosion}
------UM: umagapay,, umaagapay, aagapay ++ rotten {verrottet}
--------: to flank T1) Agnas na ang katawan ng anak niya.
++ side by side E1) His son's body was already decomposed.
++ (magkaagapay) abreast
* agos
* agas ------UM: umagos,, umaagos, aagos
:: miscarriage --------: to flow {fliessen}
-------I: iagos, inagos, inaagos, iaagos
* agaw ------IN: agusin, inagos, inaagos, aagusin
------UM: umagaw,, umaagaw, aagaw --------: to be carried away by the current
----MANG: mang-agaw, nang-agaw, nang- :: current, flow {die Stroemung}
aagaw, mang-aagaw :: (pag-agos) inflow, influx
------AN: agawan, inagawan, inaagawan, ++ (maagos) having swift currents
aagawan T1) Mabilis ang agos sa ilog.
------IN: agawin, inagaw, inaagaw, aagawin E1) The current of the river is fast.
--------: to snatch, to grab, to take by force T2) Maagos ang ilog ngayong tag-ulan.
:: sudden snatching away E2) The river has swift currents this rainy
:: (pag-agaw) seizure season.
:: (agawan) struggle T3) Baka agusin inyong bangka sa lakas ng
++ (agaw-buhay) between life and death ulan.
T1) Huwag kang mang-agaw ng gamit ng iba. E3) Your boat might be carried away by the
E1) Don't snatch away other people's things. current because of the heavy rain.
T2) Umagaw ka sa pabitin. T4) Umagos ang tubig.
E4) The water was flowing. E2) Pedro shaved his beard.
T3) Makinis ang ahit niyang ulo.
* Agosto E3) His shaved head is smooth.
:: August {der August}
* ahon
* agpang ------UM: umahon,, umaahon, aahon
++ fitted, adjusted {angepasst} -----MAG: mag-ahon, nag-ahon, nag-aahon,
mag-aahon
* agrabiyado -------I: iahon, inahon, inaahon, iaahon
++ offended, at a disadvantage ------IN: ahunin, inahon, inaahon, aahunin
--------: to take something or someone out of
* agresibo the water, to go upwards
++ aggressive {aggressiv} :: disembarking, ascent
T1) Iahon mo ang bata sa tubig.
* agridulse E1) Get the child out of the water.
:: a sauce T2) Umahon na tayo.
E2) Let's get out of the water.
* aguhilya T3) Inahon nila ang lumubog na bangka sa
:: hair pin dagat.
E3) They took the sunken boat out of the
* aguho sea.
:: pine tree
* akab
* agunyas ++ tight fitting, tightly set
:: music for the dead
* akademya
* agwa bendita :: academy
:: holy water {das Weihwasser}
* akala
* agwat -----MAG: mag-akala, nag-akala, nag-aakala,
------UM: umagwat,, umaagwat, aagwat mag-aakala
--------: to become separated, to leave a gap ------IN: akalain, inakala, inaakala, aakalain
:: gap, distance, space {der Abstand} --------: to believe, to presume, to think, to
imagine
* ahas :: idea, belief > ideya
:: snake > serpyente {die Schlange} :: (pag-aakala) presumption
T1) Nakakita kami ng malaking ahas sa ilalim :: (munakala) plan, project [muna + akala]
ng mga dahon. T1) Iyan ay maling akala.
E1) We saw a big snake under the leaves. E1) That is a wrong idea.
T2) Akala ko'y kumain ka na.
* ahensiya E2) I thought you had eaten.
:: pawnshop, agency {die Agentur} T3) Huwag kang mag-akala na ako ay taksil.
:: (ahente) agent, salesman {der Agent} E3) Don't get the idea that I'm unfaithful.
T4) Baka akalain mong ako ay taksil.
* ahit E4) You might think I'm unfaithful.
-----MAG: mag-ahit, nag-ahit, nag-aahit, mag-
aahit * akap
------IN: ahitin, inahit, inaahit, aahitin ------UM: umakap,, umaakap, aakap
--------: to shave ----MANG: mang-akap, nang-akap, nang-
:: shaved part, shaving service aakap, mang-aakap
:: (pang-ahit) razor, shaver {der Rasierer} ------IN: akapin, inakap, inaakap, aakapin
T1) Ahitin mo ang iyong balbas. --------: to embrace
E1) Shave your beard. T1) Nang-akap siya ng babae.
T2) Inahit ni Pedro ang kanyang balbas. E1) He embraced a woman.
T2) Inakap niya ako. :: (pang-aakit) seduction
E2) He embraced me. ++ (maakit) attractive > mapang-akit
T1) Akitin mo ang mga mamimili sa
* akapulko pamamagitan ng iyong ganda.
:: ringworm bush E1) Attract the buyers with your beauty.
T2) Inakit niya ako.
* akasya E2) She enticed me.
:: acacia tree {die Akazie}
* aklas
* akay :: labour strike
------UM: umakay,, umaakay, aakay :: (mag-aaklas) striker
--------: to hang on for support or guidance
------IN: akayin, inakay, inaakay, aakayin * aklat
--------: to lead by the hand, to guide --Pas: isaaklat
:: person led by the hand --------: to make into a book
:: (akayan) hatch, brood :: book > libro
T1) Sino ang akay mo? :: (aklatan) library
E1) Whom are you leading? :: (muntaklat) handbook
T2) Inakay niya ang bata.
E2) He led the child by the hand. * akma
T3) Umakay siya sa akin. ------UM: umakma,, umaakma, aakma
E3) He clung to me for support. -----MAG: mag-akma, nag-akma, nag-aakma,
mag-aakma
* akbay --------: to get ready to do something, to be
------AN: akbayan, inakbayan, inaakbayan, properly fitted
aakbayan -------I: iakma, inakma, inaakma, iaakma
--------: to put the arm over another's shoulder --------: to set something
++ with the arm over another's shoulder ++ fitted, applicable
T1) Huwag mong akbayan ang bata. T1) Iakma mo ang baril.
E1) Don't put your arm over the shoulder of E1) Aim the gun.
the child. T2) Umakma siya.
E2) He got ready.
* akda
:: literary work, writings * ako
------UM: umako,, umaako, aako
* akin ----MANG: mang-ako, nang-ako, nang-aako,
++ my, mine, me mang-aako
++ (nakin) it seems to me ------IN: akuin, inako, inaako, aakuin
++ (kana) give me [akin na] > akina --------: to claim
:: I, me
T1) Akin ang pamaypay na iyan.
E1) That's my fan. * aksaya
T2) Kana ang aklat ko. -----MAG: mag-aksaya, nag-aksaya, nag-
E2) Give me my book. aaksaya, mag-aaksaya
------IN: aksayahin, inaksaya, inaaksaya,
* akit aaksayahin
------UM: umakit,, umaakit, aakit --------: to waste
------MA: maakit, naakit, naaakit, maaakit :: waste
----MANG: mang-akit, nang-akit, nang-aakit, :: (pag-aaksaya) dissipation
mang-aakit :: (pagkaaksaya) atrophy
-------I: iakit, inakit, inaakit, iaakit ++ (maaksaya) wasteful > aksayado, mapag-
------IN: akitin, inakit, inaakit, aakitin aksaya
--------: to charm, to attract, to lure, to entice T1) Aksaya lang ng oras ng manood ng TV.
:: (pang-akit) charm, enticement E1) Watching TV is only a waste of time .
T2) Maaksaya sa paggamit ng papel si Maria.
E2) Maria's paper usage is wasteful. * ala-swerte
T3) Inaksaya ni Pedro ang kanyang mana. :: random
E3) Pedro wasted his inheritance.
T4) Huwag pag-aksayahan ng panahon ang * alaala
hindi importanteng bagay. -----MAG: mag-alaala, nag-alaala, nag-aalaala,
E4) Don't waste time on unimportant things. mag-aalaala
--------: to fret {sich Sorgen machen}
* aksesorya ------MA: maalaala, naalaala, naaalaala,
:: apartment house, tenement maaalaala
--------: to remember
* aksidente --IPA: ipaalaala
------MA: maaksidente, naaksidente, --------: to remind
naaaksidente, maaaksidente :: memory
--------: to meet an accident :: souvenir, gift
:: accident :: (paalaala) reminder
T1) Naaksidente siya kahapon. :: (pag-alaala) anxiety
E1) He met an accident yesterday. ++ (mapag-alaala) thoughtful
T1) Naalaala niya ang aking sinabi.
* akto E1) He remembers what I said.
------UM: umakto,, umaakto, aakto T2) Bakit ka nag-aalaala?
--------: to act, to perform [in a play], to E2) Why are you worrying?
behave
:: act, law, decree * alab
T1) Umakto siyang baliw sa isang palabas. ---MAGPA: magpaalab
E1) He took the role of a crazy person in a --------: to inflame
play. :: ardor, blaze
:: (kaalaban) fervor
* akusa ++ (maalab) ardent
----MANG: mang-akusa, nang-akusa, nang-
aakusa, mang-aakusa * alabastro
------AN: akusahan, inakusahan, inaakusahan, :: alabaster
aakusahan
--------: to accuse * alaga
-----MAG: mag-alaga, nag-alaga, nag-aalaga,
* akustika mag-aalaga
:: acoustics ------AN: alagaan, inalagaan, inaalagaan,
aalagaan
* akyat --------: to take care
-----MAG: mag-akyat, nag-akyat, nag-aakyat, --Akt: makapag-alaga
mag-aakyat --------: to be able to care for
-------I: iakyat, inakyat, inaakyat, iaakyat :: person, animal or thing being taken care of
--------: to carry something up a height > alagain
------UM: umakyat,, umaakyat, aakyat :: (pangangalaga) custody, protection
------IN: akyatin, inakyat, inaakyat, aakyatin :: (tagapag-alaga) guardian
--------: to climb up, to go up ++ (maalaga) caring
:: (pag-akyat) ascension, ascent ++ (alagang-alaga) well-kept
++ (paakyat) uphill, upwards, upstairs T1) Si Maria ay may alagang pagong.
T1) Mag-akyat ka rito ng isang baldeng tubig. E1) Maria has a pet turtle.
E1) Bring a pail of water up here. T2) Mag-alaga ka ng bata.
T2) Umakyat ka sa punong mangga. E2) Take care of the child.
E2) Go up the mango tree. T3) Alagaan mo ang iyong kapatid.
T3) Inakyat ni Pedro ang punong mangga. E3) Take care of your brother.
E3) Pedro went up the mango tree.
* alagad
:: disciple, follower, apostle, helper > disipulo * alalaon
++ (alalaon baga) therefore, that is
* alagata ++ (alalaon ko) what I mean
------IN: alagatain ++ (alalaon sana) should have, might have
--------: to mind, to be concerned about, to
think about * alalay
:: constant caution, constant desire, concern ------UM: umalalay,, umaalalay, aalalay
-----MAG: mag-alalay, nag-alalay, nag-aalalay,
* alagaw mag-aalalay
:: a shrub ------AN: alalayan, inalalayan, inaalalayan,
aalalayan
* alahas --------: to give support, to help, to practice
:: jewelry, jewels moderation
:: (alahero) jewel maker > mag-aalahas :: assistant, helper
:: (alahasan) jewelry store T1) Kasama ni Nora ang kanyang alalay.
E1) Nora brings along her assistant.
* alak T2) Umalalay siya sa may sakit.
:: wine, liquor E2) He gave support to the sick.
:: (alakan) distillery, wine store T3) Alalayan mo ang may sakit.
E3) Help the sick.
* alakdan T4) Alalayan mo ang pagkain.
:: scorpion E4) Eat moderately.
T1) Natatakot ang bata sa alakdan.
E1) The child is afraid of the scorpion. * alam
------UM: umalam,, umaalam, aalam
* alakaak ------MA: malaman, nalaman, nalalaman,
:: a fish malalaman $
------IN: alamin, inalam, inaalam, aalamin
* alakalakan --------: to know, to have a knowledge of, to
:: backside of knee {die Kniekehle} find out
--IPA: ipaalam
* alakbat --------: to inform, to enlighten
:: shoulder strap ----MAKI: makialam
--------: to meddle, to interfere
* alala :: knowledge, understanding > kaalaman,
-----MAG: mag-alala, nag-alala, nag-aalala, pagkaalam
mag-aalala :: (pagkakaalam) cognizances
------MA: maalala, naalala, naaalala, maaalala ++ (maalam) knowledgeable, well-versed
------IN: alalahanin, inalala, inaalala, ++ (mapagmaalam) pedantic
aalalahanin $ T1) May alam ka ba sa nangyari?
--------: to remember, to worry, to be anxious E1) Do you have any knowledge about what
about something happened?
-MAKA: makaalala, nakaalala, nakaaalala, T2) Maalam si Maria tungkol sa paggamot ng
makaaalala mga bata.
--------: to be able to remember E2) Maria is knowledgeable in treating
:: memory, recollection childrens' illness.
++ (maalalahanin) solicitous {besorgt} T3) Alamin mo kung saan nakatira si Maria.
T1) Huwag kang mag-alala. E3) Find out where Maria lives.
E1) Don't worry. T4) Nais niyang malaman kung dalaga pa
T2) Huwag mo siyang alalahanin. siya.
E2) Don't worry about him. E4) He wants to know if she is still single.
T3) Naaalala mo kaya ang pangalan niya?
E3) Do you remember his name? * alamang
:: tiny shrimps :: ace

* alamat * alat
:: folklore, legend, fairy tale ------UM: umalat,, umaalat, aalat
++ (maalamat) legendary --------: to become salty
T1) May nalalaman siyang mga alamat. ------AN: alatan, inalatan, inaalatan, aalatan
E1) He knows many legends. --------: to make something salty
:: saltiness > kaalatan
* alambre ++ (maalat) salty
:: wire T1) Kulang sa alat ang niluto niyang adobo.
E1) The adobo she cooked was less salty.
* alamid T2) Maalat ang niluto niyang adobo.
:: fox E2) The adobo she cooked was salty.
T3) Umalat ang niluto niyang adobo
* alampay pagkatapos niyang dagdagan ng toyo.
:: shoulder kerchief, shawl E3) The adobo she cooked became salty
T1) Maganda ang alampay ni Rosa. after she added soy sauce.
E1) Rosa's shawl is pretty. T4) Inalatan niya ang adobo.
E4) She made the adobo salty.
* alang-alang
:: behalf, regard, esteem, consideration * alatan
:: a fish
* alangan
-----MAG: mag-alangan, nag-alangan, nag- * alay
aalangan, mag-aalangan ------UM: umalay,, umaalay, aalay
--------: to be uncertain, to be doubtful, to be -----MAG: mag-alay, nag-alay, nag-aalay, mag-
inadequate aalay
:: (pag-aalanganin) hesitancy ------AN: alayan, inalayan, inaalayan, aalayan
++ uncertain, doubtful > alanganin -------I: ialay, inalay, inaalay, iaalay
T1) Alangan ang kanyang pagtitiwala sa --------: to dedicate, to offer
gobyerno. :: dedication, offering
E1) He is doubtful about trusting the T1) Nagbigay siya ng alay sa simbahan.
government. E1) He gave an offering to the church.
T2) Huwag kang mag-alangan tungkol sa T2) Mag-alay ka ng bulaklak sa Birhen.
iyong pananampalataya sa Diyos. E2) Offer flowers to the Virgin.
E2) Don't doubt your faith in God. T3) Ialay mo ang iyong buhay sa Diyos.
E3) Make your life an offering to God.
* alap
------UM: umalap,, umaalap, aalap * albay
--------: to take one's turn :: support at the side of a house
:: turn, shift
* alboroto
* alapaap :: outcry, tumult
:: cirrus cloud
* albularyo
* alarma :: quack doctor
:: alarm
??? naalarma * ale
??? nakaalarma :: aunt, step mother > aling, ali

* alas 1 * Aleman
++ at [time of the day] > alas-, ala, ala- :: German
:: (Alemanya) Germany
* alas 2
* algodon T1) Ang alila ni Pacita ay lalaki.
:: a fish E1) Pacita's servant is a boy.

* alibadbad * alimango
---MAGPA: magpaalibadbad, nagpaalibadbad, :: crab
nagpapaalibadbad, magpapaalibadbad T1) Masarap ang alimango kung mataba.
--------: to nauseate E1) Crabs are delicious if they are fat.
------IN: alibadbarin, nialibadbad,
niaalibadbad, aalibadbarin * alimasag
------AN: alibadbaran, nialibadbaran, :: a crab
niaalibadbaran, aalibadbaran
--------: to be nauseous * alimpuyo
:: nausea, dizziness :: whirl, eddy

* alibangbang * alimuom
:: a tree :: vapor rising from the ground

* alibugha * alimura
++ wasteful, irresponisble -----MAG: mag-alimura
------IN: alimurahin
* aligasin --------: to vilify
:: a fish :: insult, critiscism, scornful remarks

* aligi * alimuranin
:: ovary of crabs or shrimps :: a snake

* aligid * alin
------UM: umaligid,, umaaligid, aaligid ++ which, which one
--------: to circle around, to hang around ++ (alinman) whichever
------UM: pumaligid,, pumapaligid, papaligid $ T1) Alin ang anak mo?
--------: to encircle, to surround E1) Which is your daughter?
++ circling around
T1) Umaligid sa kaniya ang maraming tao. * alinagnag
E1) Many people hovered around him. :: hazy visibility
++ seen through haze
* alik-ik
------UM: umalik-ik,, umaalik-ik, aalik-ik * alindayag
--------: to chuckle ++ floating in the air

* alikabok * alindog
:: dust :: personal charm, gorgeousness
++ (maalikabok) dusty ++ (maalindog) charming
T1) Maalikabok sa loob ng bahay.
E1) It is dusty inside the house. * alingangaw
:: echo, reverberation
* alila
-----MAG: mag-alila, nag-alila, nag-aalila, mag- * alingasaw
aalila ------UM: umalingasaw,, umaalingasaw,
----MANG: mang-alila, nang-alila, nang-aalila, aalingasaw
mang-aalila --------: to effuse an offensive odor
------IN: alilain, inalila, inaalila, aalilain :: effusion or emanation of an offensive odor
--------: to make or to treat somebody like a T1) Umaalingasaw ang bulok na isda.
slave E1) An offensive odor emanates from the
:: slave, servant > alipin rotten fish.
* alingasngas * alipunga
:: scandal > eskandalo, iskandalo :: athlete's foot
++ (maalingasngas) scandalous > T1) Maraming alipunga sa paa si Pedro.
maiskandalo E1) Pedro has plenty of athlete's foot.

* alingawngaw * alipusta
------UM: umalingawngaw,, umaalingawngaw, ------UM: umalipusta,, umaalipusta, aalipusta
aalingawngaw ------IN: alipustahin, inalipusta, inaalipusta,
--------: to echo aalipustahin
:: echo, rumor --------: to maltreat, to ridicule, to insult
:: (pag-alipusta) opprobrium
* alinlangan ++ (mapang-alipusta) opprobrious
-----MAG: mag-alinlangan, nag-alinlangan, T1) Huwag kang mang-alipusta ng mahirap
nag-aalinlangan, mag-aalinlangan na tao.
--------: to worry, to doubt E1) Don't ridicule a poor man.
:: worry, doubt > pag-aalinlangan T2) Inalipusta niya ang mahirap na ale.
:: (pag-aalinlanganan) impugning E2) She ridiculed the poor woman.
++ (mapag-alinlangan) sceptical
* alipuyo
* alinsabay :: whirlpool
++ contemporary, of the same era
* alis
* alinsangan ------UM: umalis,, umaalis, aalis
++ (maalinsangan) warm, hot --------: to leave
T1) Maalinsangan sa Maynila tuwing tag- -----MAG: mag-alis, nag-alis, nag-aalis, mag-
araw. aalis
E1) It is hot in Manila during summer. ------IN: alisin, inalis, inaalis, aalisin
------AN: alisan, inalisan, inaalisan, aalisan
* alinsunod ------MA: maalis, naalis, naaalis, maaalis
------UM: umalinsunod,, umaalinsunod, --------: to take away, to remove, to deduct
aalinsunod ---MAGPA: magpaalis, nagpaalis, nagpapaalis,
--------: to conform magpapaalis
:: (alinsunuran) precedent, model, basis --MAPAPA: mapaalis
:: (pag-alinsunod) accordance, conformity --------: to get someone to go away
++ according to, following ---PA-IN: paalisin, pinaalis, pinaaalis, paaalisin
--------: to discharge, to eject
* alintana :: departure > pag-alis {die Abfahrt}
------IN: alintanahin :: (pag-aalis) elimination
--------: to notice, to be aware :: (pagkaalis) removal
:: care, attention, concern :: (pagpapaalis) dismissal
++ (maaalis) removable
* alinugnog T1) Anong oras ang alis ng eroplano
:: spinning patungong Amerika?
E1) What time will the plane depart for the
* alipin US?
------UM: umalipin,, umaalipin, aalipin T2) Mag-alis ka ng sapatos bago pumasok ng
------IN: alipinin, inalipin, inaalipin, aalipinin bahay.
--------: to enslave E2) Remove your shoes before entering the
:: slave, servant house.
:: (pagkaalipin) slavery T3) Umalis siya kahapon.
:: (pagkakaalipin) bondage E3) He left yesterday.
T1) Huwag mong alipinin ang aking kapatid. T4) Alis diyan!
E1) Don't make a slave of my sister. E4) Get lost!
T5) Inalis ko ang aklat sa mesa.
E5) I removed the book from the table. * alkawete
T6) Inalisan ng babae ng pagkain ang anak. :: pimp
E6) The woman removed the food from the
child. * alkayde
T7) Magpaalis ka ng bata riyan. :: warden
E7) Tell the children to leave there.
* alkitran
* alisto :: tar, pitch {der Teer}
:: (kaalistuhan) alertness
++ alert * alma
------UM: umalma,, umaalma, aalma
* alit --------: to rise on the hind legs
:: conflict, quarrel, misunderstanding > alitan, T1) Umalma ang mailap na kabayo.
bangay {der Streit} E1) The untamed horse rose on its hind legs.

* alitaptap * almirante
:: firefly {das Gluehwuermchen} :: admiral

* alituntunin * almires
:: regulation, law :: small stone mortar {der Moerser}

* aliw * almirol
------UM: umaliw,, umaaliw, aaliw :: laundry starch > amirol {die Staerke}
--------: to amuse
----MANG: mang-aliw, nang-aliw, nang-aaliw, * almohadon
mang-aaliw :: cushion
-----MAG: mag-aliw, nag-aliw, nag-aaliw, mag-
aaliw * almoneda
------IN: aliwin, inaliw, inaaliw, aaliwin :: bargain sale
--------: to console, to comfort
:: consolation, comfort {der Trost} * almuranas
:: (aliwan) entertainment, pastime :: hemorrhoids
:: (taga-aliw) comforter
:: (kaaliwan) pleasure * almusal
T1) Aliwin mo siya. -----MAG: mag-almusal, nag-almusal, nag-
E1) Console her. aalmusal, mag-aalmusal
--------: to have breakfast
* aliwalas :: breakfast {das Fruehstueck}
:: clarity, spaciousness {die Offenheit} T1) Mag-almusal tayo ng maaga.
++ (maaliwalas) clear, spacious, open, well- E1) Let's have breakfast early.
ventilated
* alo
* aliwaswas ------IN: aluin, inalo, inaalo, aaluin
:: scandal, malicious gossip --------: to console
:: something that consoles {der Trost}
* alkampor T1) Aaluin ko ang aking lola.
:: camphor E1) I'll cheer up my grandma.

* alkansia * alog
:: piggy bank {das Sparschwein} ------UM: umalog,, umaalog, aalog
-----MAG: mag-alog, nag-alog, nag-aalog,
* alkantarilya mag-aalog
:: sewer ------IN: alugin, inalog, inaalog, aalugin
--------: to shake
:: shaking up {das Schuetteln} * alpombra
++ (maalog) shaky :: rug, carpet
T1) Alugin mo ang kahon.
E1) Shake the box. * alsa
T2) Umalog ang sasakyan. ------UM: umalsa,, umaalsa, aalsa
E2) The vehicle shook. --------: to rise
-----MAG: mag-alsa, nag-alsa, nag-aalsa, mag-
* alogbati aalsa
:: a vine --------: to rebel, to revolt, to rise up against,
to stage a strike
* alok -------I: ialsa
------UM: umalok,, umaalok, aalok ------IN: alsahin, inalsa, inaalsa, aalsahin
-----MAG: mag-alok, nag-alok, nag-aalok, mag- --------: to raise, to lift
aalok :: rising [dough]
-------I: ialok, inalok, inaalok, iaalok :: (pag-alsa) mutiny, rebellion
------IN: alukin, inalok, inaalok, aalukin T1) Umalsa ang puto.
--------: to offer, to advertise E1) The rice cake rose.
:: offer T2) Nais mag-alsa ang mga manggagawa.
T1) May alok ako para sa iyo. E2) The laborers wanted to stage a strike.
E1) I have an offer for you. T3) Alsahin mo ito.
T2) Mag-alok ka sa mga bisita ng pagkain. E3) Lift this up.
E2) Offer the guests some food.
T3) Alukin mo siya ng pagkain. * alta presiyon
E3) Offer him some food. :: high blood pressure

* alon * alulod
------UM: umalon,, umaalon, aalon :: rain pipe, rain gutter, downspout {die
--------: to move like waves Regenrinne}
:: wave {die Welle}
T1) Umalon ng malakas kahapon sa dagat. * alulong
E1) The waves were big yesterday at the :: distant howling
sea.
* alulos
* alongbani :: current of a river
:: whirlpool in water
* alumahan
* alpa :: mackerel
:: harp > arpa
* aluminyo
* alpas :: aluminum
------UM: umalpas,, umaalpas, aalpas
------AN: alpasan, inalpasan, inaalpasan, * alumpihit
aalpasan ++ wriggling and twisting [discomfort, pain]
--------: to become free, loose, untied
[animals] * alunignig
-MAKA: maka-alpas, naka-alpas, naka-aalpas, :: faint echo or idea
maka-aalpas
--------: to be able to escape * alupihan
T1) Naka-alpas ang mga bilanggo. :: centipede {der Tausendfuessler}
E1) The prisoners were able to escape.
* ama
* alpiler :: father > tatay, itay {der Vater}
:: pin, brooch {die Brosche} :: (inaama) godfather
:: (pagkaama) paternity T1) Umambon kahapon.
:: (mag-ama) father and child {Vater und E1) It showered lightly yesterday.
Kind}
:: (mag-aama) father and children {Vater und * ambos
Kinder} :: consolation prize
++ (makaama) paternal ++ both, together

* amag * ambulansya
:: mold, mildew, fungus {der Schimmel} :: ambulance

* amain * Amerikano
:: uncle > tiyo, tito {der Onkel} :: American > Kano

* amang * amihan
:: reference to a boy :: cool northeast wind

* amanos * amilyaramyento
++ on even terms :: land tax

* amapola * amin 1
:: poppy ------UM: umamin,, umaamin, aamin
------IN: aminin
* amarilis --------: to avow {bekennen}
:: a fish ++ (aminado) admitted, confessed

* amatista * amin 2
:: amethyst ++ our, ours, us
T1) Pumunta ka sa amin.
* amats E1) Go to our place.
:: effect of drugs
* amistad
* amba :: friendship
------UM: umamba,, umaamba, aamba
------AN: ambaan, inambaan, inaambaan, * amo
aambaan ------UM: umamo,, umaamo, aamo
--------: to gesture threateningly -----MAG: mag-amo, nag-amo, nag-aamo,
:: threat {die Drohung} mag-aamo
T1) Umamba siyang susuntukin si Pedro. ------IN: amuin, inamo, inaamo, aamuin
E1) He gestured as though he will hit Pedro. --------: to placate, to become tame, to
become domesticated or submissive
* ambag ---MAGPA: magpaamo, nagpaamo,
-----MAG: mag-ambag, nag-ambag, nag- nagpapaamo, magpapaamo
aambag, mag-aambag --------: to domesticate
-------I: iambag, inambag, inaambag, iaambag :: boss, master, employer, manager
--------: to contribute, to give a share of any :: caress
kind :: (kaamuan) meekness {der Sanftmut}
:: contribution, share in a collective affair ++ (maamo) tame, not wild
T1) Mag-ambag tayo para sa mga mahihirap. T1) Amuin mo siya.
E1) Let's give something to the poor. E1) Placate him.
T2) Umamo ang mabangis na leon.
* ambon E2) The fierce lion became tame.
------UM: umambon,, umaambon, aambon
--------: to drizzle, to shower lightly * amor
:: drizzle, light rain, shower :: love, affection
:: (ampunan) asylum, orphanage
* amorseko :: (taga-ampon) adoptive father
:: a grass T1) Mag-ampon ka ng bata.
E1) Adopt a child.
* amortisasyon T2) Ampunin mo ang bata.
:: mortgage E2) Adopt the child.

* amot * amuki
------UM: umamot,, umaamot, aamot :: urging
------IN: amutin
------AN: amutan, inamutan, inaamutan, * an-an
aamutan :: patches of discolored [light] skin > anan
--------: to obtain, to procure, to buy at cost
price :: anag-ag
T1) Umamot siya ng isang kilong bigas. :: glimmer
E1) He bought a kilo of rice at cost.
* anahaw
* amoy :: a palm tree
------UM: umamoy,, umaamoy, aamoy
---MA-NG: mangamoy, nangamoy, * anak
nangangamoy, mangangamoy -----MAG: mag-anak, nag-anak, nag-aanak,
------MA: maamoy, naamoy, naaamoy, mag-aanak
maaamoy --------: to treat as one's own child
------IN: amuyin, inamoy, inaamoy, aamuyin ---MA-NG: manganak, nanganak,
------AN: amuyan nanganganak, manganganak
--------: to smell --------: to give birth
:: smell, odor, aroma ------IN: anakin
:: (pangamoy) sense of smell, scent --------: to adopt
T1) Amuyin mo nga ito. --Pas: ipanganak, ipinanganak,
E1) Smell this. ipinapanganak, ipapanganak
T2) Mangamoy kaya ako pag kumain ako ng --------: to be born
maraming bawang? ---MAGPA: magpaanak, nagpaanak,
E2) Will I become smelly if I eat lots of nagpapaanak, magpapaanak
garlic? --------: to breed
:: child, son, daughter > iha [daughter], iho
* ampalaya [son]
:: bitter melon, balsam apple, amargoso :: (inanak) descendant
:: (inaanak) godchild
* ampang :: (panganak) time of birth
:: toddle :: (mag-anak) family
:: (panganakan) delivery room
* ampat :: (kamag-anak) relative
++ stopped [bleeding], dammed up :: (panganganak) childbirth
:: (kapanganakan) birth, birthday
* ampaw T1) Si Maria ay bumalik agad sa trabaho
:: puffed rice or corn, sugared popcorn tatlong araw pagkatapos niyang manganak.
E1) Maria returned to work three days after
* ampon she gave birth.
-----MAG: mag-ampon, nag-ampon, nag- T2) Ipinanganak na bulag ang bata.
aampon, mag-aampon E2) The child was born blind.
------IN: ampunin, inampon, inaampon, T3) Anong araw mo gustong ipanganak ang
aampunin bata?
--------: to adopt a child E3) What day do you want to give birth to
:: adopted child the child?
++ [focus marker]
* anaki
++ apparently, seemingly * ang-ang
:: stuttering
* anang
++ it is said, according to * angal
------UM: umangal,, umaangal, aangal
* anarkista --------: to cry, to bawl
:: anarchist :: prolonged crying
:: (anarkiya) anarchy
* angas
* anas ++ arrogant, proud
-------I: ianas, inanas, inaanas, iaanas
--------: to whisper * angat
:: whisper -------I: iangat
T1) Ang ginawa ni Maria ay anas at hindi --------: to raise slightly
sigaw. ++ somewhat higher, slightly raised
E1) Maria made a whisper and not a shout.
* anggi
* anatomiya :: spatter of rain indoors
:: anatomy
* anggo
* anay :: smell of fermenting milk
------IN: anayin, inanay, inaanay, aanayin
--------: to be infested with termites * anggulo
:: termite :: angle

* andador * anghang
:: walking aid for babies ++ (maanghang) spicy, peppery [food]

* andap * anghel
:: glimmer, shimmer, flicker :: angel

* andar * anghit
------UM: umandar,, umaandar, aandar :: smell of underarms
--------: to work, to function, to start
---MAGPA: magpaandar * angi
--------: to cause to run, to set in action or :: smell of burnt rice
motion
:: working, operation * angil
:: (pampaandar) starter [machine, motor] ------UM: umangil,, umaangil, aangil
T1) Umandar ang kotse. --------: to growl
E1) The car started. :: growl of a dog

* andas * angis
:: pedestal, bier with hafts :: smell of excreta or puterfied food

* anekdota * angit
:: anecdote :: sticky rice, cooked with salt and coconut
milk
* anemiko
++ anemic * angkak
++ kind of leaves
* ang
* angkan
:: family, lineage > pamilya * anglaw
:: (palaangkanan) genealogy :: rinsing of clothes

* angkas * anglit
------UM: umangkas,, umaangkas, aangkas :: small clay cooking pot
------AN: angkasan, inangkasan, inaangkasan,
aangkasan * anglo
--------: to hitch a ride, to ride with someone :: rattan holder for jars
-----MAG: mag-angkas, nag-angkas, nag-
aangkas, mag-aangkas * ango
-------I: iangkas, inangkas, inaangkas, :: odor of fresh meat or fish
iaangkas
--------: to take someone for a ride * ani 1
T1) Iangkas mo ako sa iyong bisikleta. ------UM: umani,, umaani, aani
E1) You take me for a ride on your bicycle. -----MAG: mag-ani, nag-ani, nag-aani, mag-
T2) Umangkas ako sa kotse niya. aani
E2) I got a ride in his car. ------IN: anihin, inani, inaani, aanihin
--------: to harvest, to reap
* angkat ------MA: maani
-----MAG: mag-angkat --------: to feel disgusted
------IN: angkatin :: harvest > pag-ani, pag-aani {die Ernte}
--------: to import :: (tag-ani) harvest time
:: import T1) Mas marami silang ani ngayong taon.
:: (mang-aangkat) importer E1) They had more harvest this year.
T2) Umani kami ng palay.
* angkin E2) We harvested rice.
-----MAG: mag-angkin, nag-angkin, nag-
aangkin, mag-aangkin * ani 2
--------: to possess :: disgust
------UM: umangkin,, umaangkin, aangkin ++ said by
------IN: angkinin, inangkin, inaangkin,
aangkinin * anib
--------: to claim ownership usually of ------UM: umanib,, umaanib, aanib
something that legally belongs to someone --------: to join an organization
else ------AN: aniban
++ inborn, natural, having or possessing --------: to be joined, to be affiliated with
++ (mapang-angkin) possessive :: (kaanib) partner, person of the same
T1) Siya ay may angkin na talino sa pag-awit. organization
E1) She had an inborn talent in singing. ++ (magkakaanib) allied
T2) Nais niyang angkinin ang lahat ng lupain T1) Umanib siya sa simbahan ng Iglesia ni
ng kanyang kapatid. Cristo.
E2) He wants to claim all of his brother's E1) He joined the church of Iglesia ni Cristo.
land.
* anibersaryo
* angkla :: anniversary
:: anchor > angkora
* anim
* angkop ++ six > sais {sechs}
-------I: iangkop ++ (animnapu) sixty > sisenta {sechzig}
--------: to adapt to, to make suitable for ++ (animnaraan) 600 > sais siyentos
:: (kaangkupan) fitness, pertinence, suitability ++ (ikaanim) sixth
:: (pag-angkop) adaptation
++ fit or proper * animo
++ it seems T1) Inanod ng tubig ang bakya.
T1) Animo baga ay parang uulan. E1) The wooden shoes were carried away by
E1) It seems it will rain. the current.

* aninag * anos
------MA: maaninag, naaninag, naaaninag, ++ overcooked, burnt
maaaninag
--------: to be able to perceive {wahrnehmen} * anot
------IN: aninagin ++ close-cut
--------: to look closely, to squint
++ visible, transparent, translucent * ansikot
:: loitering
* aninaw
------UM: umaninaw,, umaaninaw, aaninaw * anta
--------: to discern ++ (maanta) rancid
:: (pag-aninaw) discernment
* antabay
* anino :: slowing down in order for someone to catch
:: shadow, reflection up
:: spirit, soul
* antak
* anit :: stinging pain
------UM: umanit,, umaanit, aanit
--------: to shave the head * antala
:: scalp ------MA: maantala, naantala, naaantala,
maaantala
* anito --------: to be delayed
:: deity, idol :: delay

* anlaw * antartiko
:: last rinsing of clothes ++ antarctic

* anluwagi * antas
:: carpenter :: degree

* ano * antay
------MA: maano, naano, naaano, maaano -----MAG: mag-antay, nag-antay, nag-aantay,
--------: to happen to mag-aantay
------IN: anhin $ ------IN: antayin, inantay, inaantay, aantayin
--------: to do something to someone --------: to wait
++ What? ------MA: maantay
++ (anu-ano) What? [plural form] --------: to be able to wait
++ (anopa't) in short
++ (umano) intention [etc] * antena
T1) Ano ang pangalan mo? :: antenna
E1) What is your name?
* antig
* anod ------IN: antigin
------UM: umanod,, umaanod, aanod --------: to affect, to arouse
------MA: maanod, naanod, naaanod, maaanod :: friendly reminder
------IN: anurin
-------I: ianod, inanod, inaanod, iaanod * antigo
--------: to be carried away by the current :: antique
:: flotsam
* antimano :: figure, form, appearance
++ beforehand {im voraus} ++ (magka-anyo) uniform

* anting-anting * anyos
:: amulet :: years [age] > -anyos {Jahre alt}
T1) Nakatikim ka na ba ng kinse anyos?
* antipatiko E1) Have you tasted a 15-year-old?
++ displeasing, unfriendly D1) Hast du schon einen 15jaehrigen
probiert?
* antisipo
:: advance payment * apa
:: thin rolled wafer of rice, starch, and brown
* antok sugar, ice cream cone
-----MAG: mag-antok, nag-antok, nag-aantok,
mag-aantok * apak
--------: to drowse {doesen} :: tread, step
------MA: maantok, naantok, naaantok, ++ barefooted
maaantok
------IN: antukin, inantok, inaantok, aantukin * aparador
--------: to be sleepy :: cupboard, clothes closet or cabinet {der
:: sleepiness > pag-aantok Schrank}
:: (pampaantok) sleeping pill
T1) Inantok ang bata. * aparato
E1) The child got sleepy. :: apparatus, equipment

* antot * apat
:: odor of stagnant water ------IN: apatin
--------: to divide into four parts
* anuman :: (apatan) quad
++ whatsoever ++ four > kuwatro {vier}
++ (saikapat) one fourth {ein Viertel}
* anunsiyo ++ (apatnapu) forty > kuwarenta {vierzig}
:: announcement, ad ++ (apatnaraan) 400 > kuwatro siyentos
++ (ikaapat) fourth
* anyaya ++ (makaapat) fourfold
-----MAG: mag-anyaya, nag-anyaya, nag- ++ (tigapat) four each
aanyaya, mag-aanyaya
------AN: anyayahan, inanyayahan, * apaw
inaanyayahan, aanyayahan ------UM: umapaw,, umaapaw, aapaw
--------: to invite --------: to overflow, to inundate
:: invitation > paanyaya T1) Umapaw ang tubig sa kanal.
T1) Mag-anyaya ka ng maraming bisita sa E1) The water overflowed the canal.
fiesta.
E1) Invite many guests to the fiesta. * apdo
T2) Anyayahan mo sina Pedro at Maria sa :: bile, gall
kasal.
E2) Invite Pedro and Maria to the wedding. * apela
-------I: iapela
* anyo --------: to appeal
-----MAG: mag-anyo, nag-anyo, nag-aanyo,
mag-aanyo * apelyido
--------: to seem :: surname, last name
---MAGPA: magpaanyo
--------: to prepare * api
----MANG: mang-api, nang-api, nang-aapi, * apula
mang-aapi ------IN: apulain
------IN: apihin, inapi, inaapi, aapihin --------: to check, to control
--------: to maltreat, to abuse, to oppress, to :: checking, controlling
harm
:: oppression > pagkaapi * apulid
:: (kaapihan) injustice :: water chestnut
++ (mapang-api) oppressive
T1) Huwag mong apihin ang bata. * apura
E1) Don't abuse the child. -----MAG: mag-apura
T2) Huwag kang mang-api ng iyong kapwa. ------IN: apurahin
E2) Don't maltreat your fellowmen. --------: to hurry
++ (apurado) in a hurry
* apian
:: opium * aral
-----MAG: mag-aral, nag-aral, nag-aaral, mag-
* apid aaral
:: fornication ------IN: aralin, inaral, inaaral, aaralin
------AN: aralan
* aplikasyon --------: to study
:: application ??? aaral
:: lecture
* apo 1 :: (paaralan) school
:: grandchild {der Enkel} :: (pangaral) teachings, parental advice
:: (mangaral) lecture
* apo 2 :: (taga-aral) learner
------IN: apuin :: (pang-aral) sermon
--------: to regard with respect :: (silid-aralan) classroom
:: patriarch :: (mangangaral) preacher
:: (pagpapaaral) scholarship
* apog ++ (mapag-aral) studious
:: lime {der Kalk} ++ (palaaral) scholarly
T1) Mag-aral ka ng iyong leksiyon.
* apokalipsis E1) Study your lesson.
:: apocalypse
* araro
* apoy -----MAG: mag-araro, nag-araro, nag-aararo,
-----MAG: mag-apoy, nag-apoy, nag-aapoy, mag-aararo
mag-aapoy ------IN: araruhin, inararo, inaararo, aararuhin
--------: to burst into flames --------: to plow
:: flame of fire :: plow
:: (apuyan) fireplace
++ (maapoy) fiery, flaming * aras
:: coins used in the wedding ceremony
* apuhap
-----MAG: mag-apuhap, nag-apuhap, nag- * araw
aapuhap, mag-aapuhap ------UM: umaraw,, umaaraw, aaraw
------IN: apuhapin, inapuhap, inaapuhap, --------: to shine [sun]
aapuhapin 2-----IN: araw-arawin, inaraw-araw, inaaraw-
--------: to feel something by extending the araw, aaraw-arawin
hand --------: to do daily
T1) Inapuhap niya ang pera niya sa dilim. ------MA: maarawan, naarawan, naaarawan,
E1) He groped for his money in the dark. maaarawan
---PA-AN: paarawan
--------: to expose to the sun :: archangel
:: sun, day
:: (kaarawan) birthday * arkila
:: (tag-araw) summer ------UM: umarkila,, umaarkila, aarkila
:: (pang-araw) for daytime use -----MAG: mag-arkila, nag-arkila, nag-aarkila,
:: (talaarawan) diary, journal mag-aarkila
++ (maaraw) sunny ------IN: arkilahin, inarkila, inaarkila, aarkilahin
++ (araw-araw) every day --IPA: ipaarkila
T1) Umaraw kahapon. --------: to hire, to rent
E1) The sun was out yesterday. :: rent, hire
T1) Umarkila ka ng bahay.
* aray E1) Rent a house.
++ ouch!
* arkitekto
* arbor :: architect
------IN: arburin, inarbor, inaarbor, aarburin :: (arkitektura) architecture
--------: to ask for
:: demand * arko
T1) Arburin ko na lang ang relo mo. :: arch
E1) Can you give me your watch?
* armas
* areglo :: arms, weapon
:: arrangement ++ (armado) armed
:: (mag-aareglo) troubleshoot
++ (areglado) arranged, orderly * aroma
:: a tree
* aresto
:: (ikakaaresto) arrest > pagkakaaresto * arte
++ (arestado) arrested ------UM: umarte,, umaarte, aarte
------AN: artehan, inartehan, inaartehan,
* ari aartehan
-----MAG: mag-ari, nag-ari, nag-aari, mag-aari --------: to act
--------: to possess :: art
------IN: ariin :: (artista) actor, actress [movie, stage,
--------: to consider, to acknowledge television]
:: property > pag-aari, ari-arian ++ (maarte) artistic, artifical in manners
:: (may-ari) owner
:: (pagkamay-ari) ownership * artikulante
:: (pagmamay-ari) possession ++ loquacious
++ (paari) possessive
* artikulo
* arimunhunan :: article
++ worth taking although not needed
* arok
* arina ------MA: maarok, naarok, naaarok, maaarok
:: flour --------: to be able to measure the depth
------IN: arukin, inarok, inaarok, aarukin
* aritmetika --------: to measure the depth
:: arithmetic :: measure for depth
T1) Inaarok ko ang nasa isipan mo.
* arka E1) I'm figuring out the depth of your
:: ark {die Arche} thoughts.

* arkanghel * aruga
-----MAG: mag-aruga, nag-aruga, nag-aaruga, * asar
mag-aaruga ++ offensive, infuriating
------IN: arugain, inaruga, inaaruga, aarugain
------AN: arugaan, inarugaan, inaarugaan, * asarol
aarugaan -----MAG: mag-asarol, nag-asarol, nag-aasarol,
--------: to take care of, to nurture, to rear mag-aasarol
T1) Mag-aruga ka ng mga anak mo. ------IN: asarolin, inasarol, inaasarol, aasarolin
E1) Take care of your children. --------: to use a hoe [tilling soil]
T2) Arugain mo ang bata hanggang sa :: large hoe
lumaki. T1) Asarolin natin ang halamanan.
E2) Take care of the child until he grows up. E1) Let's hoe the garden.

* arya * asawa
------AN: aryahan -----MAG: mag-asawa, nag-asawa, nag-
--------: to let hang, to hang loose, to do aasawa, mag-aasawa
something fast --------: to get married
T1) Aryahan ang paggawa ng basnig. ---MA-NG: mangasawa, nangasawa,
E1) Go ahead with the fishnet. nangangasawa
T2) Aryahan mo ang pagkakatali ng lubid sa --------: to court someone for marriage
hagdanan. :: wife, husband, spouse
E2) Let the knot of the rope hang loose from :: (mag-asawa) couple
the stairs. :: (pag-aasawa) marriage
++ (pag-aasawa) marital
* asa ++ (walang asawa) unmarried
------UM: umasa,, umaasa, aasa T1) Si Aling Maria ang asawa ni Mang Pedro.
--------: to depend E1) Aling Maria is the wife of Mang Pedro.
------AN: asahan, inasahan, inaasahan, T2) Gusto na ni Pedro na mag-asawa.
aasahan E2) Pedro already wants to get married.
--------: to rely upon, to bear in mind, to T3) Sila ay mag-asawa.
expect E3) They are a couple.
:: (pag-asa) hope, trust, chance
:: (pang-asa) cock of a gun * asbesto
++ (maasahin) hopeful :: asbestos
++ (maaasahang) hopefully
T1) Asahan mong di kita malilimutan. * asegura
E1) Bear in mind that I won't forget you. ------IN: asegurahin
--------: to insure
* asal
-----MAG: mag-asal * aselerador
------IN: asalin :: accelerator
--------: to behave
:: behaviour * asenso
:: promotion, increase in salary, preferment
* asalto
:: assault * asensor
:: elevator
* asam
------IN: asamin * asero
--------: to long for :: steel
:: longing for something, prospect :: nib

* asap * aseyte
:: irritation of the eyes caused by smoke :: cooking oil
:: (asetera) oiler
* asido * asiwa
:: acid ---MA-NG: mangasiwa, nangasiwa,
nangangasiwa, mangangasiwa
* asignatura --------: to manage, to direct, to administer
:: subject in school :: (tagapangasiwa) administrator, manager,
boss
* asikaso ++ clumsy, awkward, uneasy
-----MAG: mag-asikaso, nag-asikaso, nag-
aasikaso, mag-aasikaso * askad
------IN: asikasuhin, inasikaso, inaasikaso, ++ (maaskad) bitter, acrid
aasikasuhin
--------: to mind, to take care of, to entertain * asno
:: (taga-asikaso) attendant :: donkey
++ (maasikaso) attentive {aufmerksam}
++ (mapag-asikaso) mindful * aso
T1) Asikasuhin mo ang mga panauhin. -----MAG: mag-aso, nag-aso, nag-aaso, mag-
E1) Entertain the visitors. aaso
--------: to care for dogs
* asilo ----MANG: mang-aso, nang-aso, nang-aaso,
:: asylum mang-aaso
--------: to hunt with dogs
* asim :: dog {der Hund}
------UM: umasim,, umaasim, aasim :: (mangangaso) hunter
--------: to become sour T1) Si Pedro ay may alagang aso.
---MA-NG: mangasim, nangasim, E1) Pedro has a pet dog.
nangangasim, mangangasim
--------: to ferment * asod
:: sourness ------IN: asurin
++ (maasim) sour --------: to deliver successive blows to
:: (asuran) anvil
* asin
------AN: asinan * asoge
--------: to pour salt on, to salt :: mercury
:: salt
++ (maasin) salty * asotea
:: second floor verande, roofless balcony
* asindero
:: landowner, plantation owner > asendero * aspalto
:: (asyenda) estate, plantation :: asphalt
++ (aspaltado) asphalted
* asinta
------IN: asintahin * aspile
--------: to adjust :: pin
++ (asintado) adjusted
* aspirante
* asisti :: aspirant
------UM: umasisti,, umaasisti, aasisti
------AN: asistihan, inasistihan, inaasistihan, * asta
aasistihan ------UM: umasta,, umaasta, aasta
--------: to assist, to help, to aid --------: to pose
T1) Asistihan natin ang mga :: posture, pose, bearing, action
nangangailangan.
E1) Let's help the needy. * asterisko
:: asterisk
* atang
* astrologo -------I: iatang
:: astrologer --------: to help someone else put a load
:: (astrolohiya) astrology
* atas
* astronomiya -----MAG: mag-atas
:: astronomy --------: to command, to order, to oblige by law
:: command, order, mandate
* asuhos
:: a fish * ataul
:: (asuhos-bulik) a fish :: coffin, bier

* asukal * atay 1
------AN: asukalan :: liver
--------: to put sugar on T1) Sakit sa atay ang ikinamatay ni Maria.
:: sugar E1) Maria died of liver trouble.
T1) Mahal ang asukal ngayon.
E1) Sugar is expensive nowadays. * atay 2
++ (atay-atay) little by little, slowly
* asul
++ blue > bughaw * ate
T1) Asul ang langit. :: elder sister
E1) The sky is blue.
* ateista
* asunto :: atheist
:: lawsuit
* atig
* asupre :: gentle persuasion
:: sulfurs
* atik
* asusena :: money
:: a herb ++ (maatik) rich

* aswang * atikha
:: ghost, evil spirit, vampire > impakto :: gradual accumulation of money by saving

* at * atim
++ and :: tolerance

* ata * atin
++ our, ours ++ our, ours, us

* atake * atindi
------UM: umatake,, umaatake, aatake ------IN: atindihin
------IN: atakihin, inatake, inaatake, aatakihin --------: to attend
--------: to attack :: attention
:: (atake serebral) stroke ++ (atento) attentive
T1) Baka atakihin siya sa puso.
E1) He might have a heart attack. * atip
:: roof
* atam :: (pang-atip) roofing
------IN: atamin
--------: to allow, to tolerate * atis
:: a fruit
T1) Pinakamasarap ang atis sa lahat ng * aumento
prutas sa Pilipinas. ------AN: aumentuhan
E1) Atis is the most delicious fruit in the --------: to increase
Philippines. :: addition, increase

* atleta * autograp
:: athlete :: autograph

* atomo * autokrasya
:: atom :: autocracy
++ (atomika) atomic
* autonomya
* atrebido :: autonomy
++ daring, bold
* autopsiya
* atras :: autopsy
------UM: umatras,, umaatras, aatras
------AN: atrasan * autoridad
-------I: iatras, inatras, inaatras, iaatras :: authority
--------: to retreat, to back up, to move back
T1) Umatras ang kotse. * awa
E1) The car backed up. -----MAG: magmakaawa
--------: to beg
* atraso ------MA: maawa, naawa, naaawa, maaawa
:: arrears, lateness --------: to take pity
++ (atrasado) late, slow
:: grace, pity, charity, compassion
* atsara :: (pagkaawa) commiseration > pagkakaawa
:: pickles [papaya] ++ (kawawa) pitiful
++ (maawain) tender-hearted
* atsuwete T1) Maawa ka sa akin.
:: a shrub with burry fruits used for food E1) Pity me.
coloring
* awang
* atubili -------I: iawang
-----MAG: mag-atubili --------: to leave slightly open
--------: to hesitate, to be reluctant :: crevice {die Spalte}
:: hesitation ++ slightly open, ajar
T1) Malaki ang awang ng kanilang sahig.
* atulay E1) Their floor has a big crevice.
:: a fish
* awas
* atungal ------UM: umawas,, umaawas, aawas
:: cry of cattle --------: to overflow
------IN: awasin
* atupag --------: to unload an animal
------UM: umatupag,, umaatupag, aatupag ------AN: awasan
------IN: atupagin --------: to deduct, to subtract
--------: to do a regular chore :: discount, overflow
:: regular chore :: (awasan) dismissal time
++ deducted, subtracted, dismissed
* auditibo T1) Umawas ang tubig sa banyo.
:: telephone receiver E1) The water overflowed in the bathroom.
* awtoridad
* awat :: authority
------UM: umawat,, umaawat, aawat
------IN: awatin, inawat, inaawat, aawatin * ay
--------: to pacify a quarrel, to stand between a ++ [sentence inversion marker]
fight T1) Siya ay umalis.
:: pacification of quarreling people E1) He left.
T1) Siya ang umawat sa kanilang dalawa.
E1) He was the one who pacified the two of * aya
them. ++ pleasant, delightful
T2) Awatin mo sina Maria at Pedro.
E2) Pacify Maria and Pedro. * ayan
++ there!
* away
-----MAG: mag-away, nag-away, nag-aaway, * ayaw
mag-aaway ------UM: umayaw,, umaayaw, aayaw
--------: to quarrel with each other ------AN: ayawan, inayawan, inaayawan,
----MANG: mang-away, nang-away, nang- aayawan
aaway, mang-aaway --------: to back out from, to reject, to dislike,
------IN: awayin, inaway, inaaway, aawayin to refuse
--------: to quarrel with someone :: (pag-ayaw) aversion
------MA: maaway, naaway, naaaway, ++ dislike
maaaway ++ (ayoko) I don't like [ayaw ko]
--------: to be able to quarrel T1) Umayaw siya sa aking plano.
:: quarrel, dispute > pag-aaway E1) He didn't like my plan.
:: (awayan) fray {die Rauferei} T2) Ayaw ko ng kapeng walang gatas.
:: (kaaway) enemy, opponent E2) I don't like coffee without milk.
++ (pala-away) quarrelsome T3) Ayoko nga ng biruan.
T1) May away silang dalawa. E3) I don't like jokes.
E1) The two of them had a dispute.
T2) Mag-away kayo kung gusto ninyo. * ayon
E2) Quarrel with each other if you want. ------UM: umayon,, umaayon, aayon
T3) Huwag mong awayin ang iyong maliit na ------AN: ayunan, inayunan, inaayunan,
kapatid. aayunan
E3) Don't quarrel with your little sibling. -------I: iayon
--------: to agree, to conform, to go along with
* awditoryum :: (pagsang-ayon) agreeableness, approval
:: auditorium {die Zustimmung}
++ parallel to, in agreement with, according
* awit to > paayon
------UM: umawit,, umaawit, aawit ++ (makaayon) accord
------IN: awitin, inawit, inaawit, aawitin ++ (kaayon ng) in agreement with
------AN: awitan T1) Ayon kay Maria, maganda siya.
------MA: maawit, naawit, naaawit, maaawit E1) According to Maria, she is beautiful.
--------: to sing T2) Umayon si Pedro sa balak ni Maria.
:: song, chant, hymn > imno E2) Pedro went along with Maria's plan.
:: (mang-aawit) singer
T1) Anong awit iyan? * ayop
E1) What song is that? ------IN: ayupin
T2) Umawit si Maria sa klase. --------: to humiliate
E2) Maria sang in class. :: humiliation
T3) Awitin natin ang "Dahil sa iyo".
E3) Let us sing "Dahil sa iyo". * ayos
-----MAG: mag-ayos, nag-ayos, nag-aayos, ---PA-IN: pababain, pinababa, pinabababa,
mag-aayos pabababain
------IN: ayusin, inayos, inaayos, aayusin --------: to go down, to descend, to lower
------AN: ayusan down, to reduce, to carry to a lower level
-------I: iayos --Akt: maibaba
--Pas: isaayos --------: to be able to lower
--------: to arrange, to put in order, to fix ---MAGPA: magpababa
--Akt: magpakaayos --------: to cheapen
--------: to behave -MAGPAKA: magpakababa
-MAKIPAG: makipag-ayos --------: to condescend
--------: to negotiate :: descent, lowness
------MA: maayos, naayos, naaayos, maaayos :: chin
--------: to be able to put in order :: (ibaba) lower part of the house, basement
:: order, orderliness > kaayusan :: (talababa) footnote
:: (pagkakaayos) adjustment, arrangement :: (taga-baba) lowlander, fruitpicker
:: (pagsasaayos) disposition, fitting :: (kababaan) lowliness
++ (maayos) orderly, arranged :: (pagbaba) decadence, descent, downgrade
++ (maaayos) fixable :: (pagkababa) degradation
T1) Mag-ayos ka ng iyong gamit sa bahay. ++ (mababa) short, low
E1) Put your things in order in the house. ++ (pababa) down
T2) Maayos ang kanyang gamit sa bahay. T1) Si Maria ay nasa baba.
E2) Her things at home are in order. E1) Maria is down below.
T3) Iayos mo ang iyong gamit. T2) Bumaba siya sa hagdanan.
E3) Keep your things in order. E2) He went down the stairs.
T3) Ibaba mo ang iyong timbang.
* ayudante E3) Reduce your weight.
:: assistant T4) Si Pedro ay may mahabang baba.
E4) Pedro has a long chin.
* ayungin T5) Mababa ang mesa.
:: a fish E5) The table is low.
T6) Bumaba ang presyo ng mga bilihin.
* ayuno E6) The price of goods went down.
-----MAG: mag-ayuno
--------: to fast * babad
:: fast -----MAG: magbabad, nagbabad, nagbababad,
magbababad
* aywan -------I: ibabad, ibinabad, ibinababad,
++ to be ignorant of > ewan ibababad
T1) Aywan ko. --------: to soak
E1) I don't know. ++ soaked
T1) Ibabad mo ang damit sa sabon.
* ba E1) Soak the dress in soap.
++ [question marker]
T1) Mayroon ba silang ginawa? * babae
E1) Have they done anything? ----MANG: mambabae, nambabae,
T2) Ano ba ang hinahanap mo? nambababae, mambababae
E2) What are you looking for? --------: to have a mistress
--Akt: magpakababae
* baba --------: to be womanly
------UM: bumaba,, bumababa, bababa :: woman
-----MAG: magbaba, nagbaba, nagbababa, :: (babaero) womanizer
magbababa :: (kababaihan) womanhood
------IN: babain, binaba, binababa, bababain ++ female
-------I: ibaba, ibinaba, ibinababa, ibababa
* babag --------: to be worried, to be anxious about
:: bump, impact something
:: quarrel, fight T1) Bumagabag sa akin ang hindi niya
pagsulat ng matagal.
* babala E1) I was worried about him not writing a
-----MAG: magbabala, nagbabala, letter for a long while.
nagbababala, magbababala T2) Huwag mong bagabagin ang iyong sarili
-------I: ibabala sa isang napakaliit na bagay.
--------: to warn E2) Don't worry yourself too much about
:: alarm, warning such a very small matter.

* babasag * bagabundo
++ (mababasag) crockery :: vagabond

* babaw * bagahe
:: shallowness > kababawan :: luggage
++ (mababaw) shallow
* bagal
* baboy ------AN: bagalan
:: pig, pork --------: to make slower, to slacken
:: (babuyan) piggery :: slowth, tardiness, delay > kabagalan
:: (kababuyan) dirtiness, moral filth ++ (mabagal) slow, sluggish
:: (baboy-ramo) wild pig T1) Ang bagal ng jeepney na sinakyan namin.
:: (magbababoy) swine dealer E1) The jeepney we rode in was slow.

* baduy * bagama't
++ of bad taste, wrong, being off-fashion ++ although

* badya * bagang
------IN: badyahin :: molar [tooth]
--------: to mimic
:: assertion, expression, mimicry * bagansya
:: vagrancy
* baga 1
:: ember, glowing coal * bagay
:: lung ------UM: bumagay,, bumabagay, babagay
------AN: bagayan, binagayan, binabagayan,
* baga 2 babagayan
++ emphatic marker --------: to suit, to conform
++ (bagaman) although --Akt: maibagay
T1) Ikaw baga, ay nag-asawa na? --------: to adapt, to adjust
E1) Did you ever get married? :: thing, object
++ becoming, proper, fit
* bagbag ++ (kung sa bagay) as a matter of fact
------MA: mabagbag ++ (magkabagay) compatible
--------: to be worn away by water T1) Anong bagay iyan?
E1) What thing is that?
* bagabag T2) Bagay sa iyo ang suot mong damit.
------UM: bumagabag,, bumabagabag, E2) What you're wearing suits you.
babagabag T3) Bumagay ka naman sa kanilang gawi.
------IN: bagabagin, binagabag, binabagabag, E3) Conform to their customs.
babagabagin
:: worry, anxiety * bagbag
:: (bagabagin) plague ------IN: bagbagin
--------: to undermine :: (kabagutan) exasperation
:: wreckage ++ impatient, fed up, tired out
++ broken up, shipwrecked
* bagsak
* bagets ------UM: bumagsak,, bumabagsak, babagsak
++ young -----MAG: magbagsak, nagbagsak,
nagbabagsak, magbabagsak
* baghan ------AN: bagsakan, binagsakan,
++ (mabaghan) stunned binabagsakan, babagsakan
-------I: ibagsak, ibinagsak, ibinabagsak,
* baging ibabagsak
:: vine, climber, creeper --------: to fall, to fail, to drop
:: fall, suddenly dropping something
* bagito resoundingly
:: inexperienced person, novice :: (pabagsak) bribery, tip
:: (pagbabagsak) subversion
* bagkos :: (pagkabagsak) downfall
++ even more, on the contrary T1) Bumagsak ang eroplanong sinasakyan ng
pangulo.
* bago E1) The plane the president was riding on
-----MAG: magbago, nagbago, nagbabago, crashed.
magbabago T2) Huwag mong ibagsak ang telepono.
------MA: mabago, nabago, nababago, E2) Don't drop the phone.
mababago
------IN: baguhin, binago, binabago, babaguhin * bagsik
--------: to reform, to get better, to change -----MAG: magbagsik, nagbagsik,
:: (pamago) first harvest, first fruits nagbabagsik, magbabagsik
:: (baguhan) novice, newcomer --------: to be brave or aggressive
:: (pamamago) feeling of newness of being a :: (kabagsikan) cruelty, virulence
novice ++ (mabagsik) violent, strict, cruel, severe
:: (pagbabago) change
:: (pagkakabago) renewal, renovation > * bagtas
pagpa-panibago ------IN: bagtasin
++ new, recent, modern, before --------: to cut through [in passing]
T1) May pagbabago ba sa itsura nila? :: trail through rough country
E1) Was there a change in their looks?
T2) Mukhang bago ang kotse mo. * bagting
E2) Your car looks new. ------IN: bagtingin
T3) Bago ka pumunta sa opisina, dumaan ka --------: to tighten something
muna sa tindahan. :: chord, obsticle
E3) Before you go to the office, stop by the ++ tight
store.
T4) Binabago talaga ng araw ang kulay ng * bagwis
ating balat. -----MAG: magbagwis
E4) Indeed, the sun changes the color of our --------: to grow wings, to become independent
skin. :: soft feathers

* bagok * bagyo
:: thump ------UM: bumagyo,, bumabagyo, babagyo
------IN: bagyuhin, binagyo, binabagyo,
* bagoong babagyuhin
:: a salty small fish or shrimp relish --------: to be hit by a storm or typhoon, to rain
violently
* bagot :: storm, typhoon
++ (mabagyo) stormy T1) Bahala na kayo.
T1) Baka ka bagyuhin sa probinsya. E1) It's up to you.
E1) You might get hit by a storm in the
province. * bahaw 1
T2) Bumagyo ng malakas kahapon. :: left-over rice
E2) The storm was raging yesterday. ++ low [voice]

* baha * bahaw 2
------UM: bumaha,, bumabaha, babaha ++ healed
------IN: bahain, binaha, binabaha, babahain
--------: to flood * bahay
:: flood --Akt: makibahay
T1) Binaha ang buong bayan. --------: to lodge with others
E1) The whole town was flooded. --Pas: pamahayan
T2) Bumaha dahil sa lakas ng ulan. --------: to live in
E2) It flooded because of the strong rain. ---PA-IN: pamahayin, pinamahay,
pinamamahay, pamamahayin
* bahag --------: to let live in a place
:: loin cloth with a part pulled between the :: house
thighs :: (pamahay) something for household use
:: (bahag-hari) rainbow {der Regenbogen} :: (sambahay) living under the same roof
:: (pamahayan) residential place
* bahagi :: (kabahayan) village
-----MAG: magbahagi, nagbahagi, :: (bahay-bata) uterus
nagbabahagi, magbabahagi :: (pamamahay) household, housekeeping
--------: to apportion {zuteilen} :: (pagpapabahay) housing
--Pas: ipamahagi :: (sambahayanan) household
--------: to share, to distribute ++ (pambahay) indoor
:: part, portion, piece {der Teil} T1) May bahay na maganda si Maria.
:: (pamamahagi) distribution {die Verteilung} E1) Maria has a beautiful house.

* bahagya * bahid
++ hardly, barely {knapp} :: blot, stain, spot
:: streak
* bahala :: (bahid-dungis) dirt stain, stain on one's
------MA: mabahala, nabahala, nababahala, name
mababahala
----MAKA: nakababahala ??? * bahin
--------: to be concerned or worried ------UM: bumahin,, bumabahin, babahin
---MA-NG: mamahala, namahala, --------: to sneeze
namamahala, mamamahala :: sneeze {das Niesen}
--Pas: pamahalaan T1) Bumahin siya sa harap ko.
--------: to be in charge of, to manage E1) He sneezed infront of me.
:: (pabahala) trust
:: (pamahala) management * baho
:: (pamamahala) administration :: foul odor
:: (pamahalaan) government :: (pamamaho) emission of a foul odor
:: (pagkabahala) dither ++ (mabaho) malodorous, smelly {stinkend}
:: (pamamahalaan) dominion ++ (simbaho) as smelly as > kasimbaho
:: (taga-pamahala) manager T1) Kasimbaho ng bagoong ang tuyong isda.
++ be responsible, manage, take charge, E1) Dried fish is as smelly as fish sauce.
take care of
++ [an expression of uncertainty or * bahura
responsibility] :: reef {das Riff}
-----MAG: magbakasyon, nagbakasyon,
* baile nagbabakasyon, magbabakasyon
:: ball, dance {der Ball} ------AN: bakasyunan, binakasyunan,
binabakasyunan, babakasyunan
* bait --------: to take a vacation, to leave for a
MAGSIPAG: magsipagpakabait vacation
--------: to try to be well-behaved :: vacation, rest
:: kindness :: (bakasyunan) resort
++ (mabait) kind, good, gentle, virtuous T1) Magbakasyon ka na muna sa Cebu.
++ (simbait) as kind as > kasimbait E1) Just take a vacation to Cebu.

* baitang * bakat
:: step, stair, grade, degree :: impress, mark

* baiwang * bakbak
:: waist {die Taille} ------AN: bakbakan, binakbakan,
binabakbakan, babakbakan
* baka 1 ---MA-NG: mangalubakbak $
:: cow --------: to remove the bark or thick skin of
++ (pamaka) for cows something, to chastise someone
T1) Ang baka ay nanginginain sa pastula. :: (bakbakan) fight, altercation
E1) The cow is grazing in the pasture. ++ detached, decorticated
T1) Bakbak na ang kanyang tsinelas.
* baka 2 E1) Her slippers are already unglued.
++ perhaps, maybe, might
T1) Baka hindi ka sasama. * bakit
E1) You might not go. ++ why?
T1) Bakit ka naparito?
* bakal E1) Why have you come here?
:: iron, steel {das Eisen}
:: (magbabakal) blacksmith {der Schmied} * bakla
:: homosexual > binabae
* bakalaw :: (pagkabakla) homosexuality
:: a fish
* baklad
* bakante :: fishtrap
++ vacant
* baklas
* bakas ++ uprooted, forcibly opened
------UM: bumakas,, bumabakas, babakas
--------: to mark or leave a mark, to leave a * bakli
trail or vestige ------IN: bakliin
------AN: bakasan, binakasan, binabakasan, --------: to break off snapping
babakasan ++ broken
--------: to mark
:: print, mark, trace * baklis
:: (bakas-daliri) fingerprint ++ stripped off, scratched off
:: (bakas ng paa) footprint
T1) Bumakas ang kanyang sampal sa * bakod
kanyang mukha. :: fence {der Zaun}
E1) His slap left a mark on her face. :: (bakuran) yard {der Hof}
:: (pamakod) material for fencing
* bakasyon T1) Ang bakod niya ay gawa sa kawayan.
E1) They have a bamboo fence.
* balaat
* bakol :: metal ring around a barrel
:: big flat basket
* balabag
* bako ------IN: balabagin
:: unevenness of roads --------: to throw, to cast
++ (baku-bako) rugged :: cast, throw

* baktot * balabal
:: bulge ------UM: bumalabal,, bumabalabal, babalabal
-----MAG: magbalabal, nagbalabal,
* bakuli nagbabalabal, magbabalabal
:: a fish -------I: ibalabal, ibinalabal, ibinabalabal,
ibabalabal
* bakulihan ------AN: balabalan, binalabalan,
:: a fish binabalabalan, babalabalan
--------: to wrap oneself
* bakuna :: mantilla, wrap, shawl
-----MAG: magbakuna, nagbakuna, T1) Magbalabal ka at nang hindi ka ginawin.
nagbabakuna E1) Wrap yourself so you won't get cold.
------AN: bakunahan, binakunahan,
binabakunahan, babakunahan * balabalaki
--------: to inoculate {impfen} :: potpourri
:: vaccination > pagbabakuna {die Impfung}
:: (pambakuna) vaccine * balansang
2-----IN: bala-balansangin
* bakunot --------: to upset, overthrow something
++ bent from a heavy load
* balae
* bakutot :: a parent of one's son-in-law or daughter-in-
:: a fish law

* bakwit * balag
:: evacuation :: arbor, trellis
:: defective pronunciation
* balagat
* bakya 1 :: collarbone, shoulder blade
:: wooden shoes
* balagbag
* bakya 2 :: crosspiece
++ cheap, of bad taste
* balagtas
* bala 1 ------IN: balagtasin
:: bullet --------: to take a short cut, to utter directly
:: (pamala) ammunition > munisiyon :: (balalagtas) direct path, short cut, crossing
the street
* bala 2
-----MAG: magbala, nagbala, nagbabala, * balahibo
magbabala :: fine body hair, feathery hair of fowls or
------AN: balaan, binalaan, binabalaan, wooly hair of animals
babalaan
--------: to caution, to warn * balaho
:: notice, sign, warning :: mire
* balais * balangay
++ restless, worried :: backstroke, swoon, fainting spell

* balak * balanggot
-----MAG: magbalak, nagbalak, nagbabalak, :: species of aquatic reed
magbabalak
------IN: balakin, binalak, binabalak, babalakin * balangkas
--------: to plan, to intend to do -----MAG: magbalangkas, nagbalangkas,
:: plan, intention nagbabalangkas, magbabalangkas
T1) May balak siyang gawin mamaya. --------: to plan, to plot, to frame
E1) He had plans of doing something later. :: framework, outline
T2) Huwag ka nang magbalak pumunta sa
kanila. * balani
E2) Don't plan on going to their place ------MA: mabalani
anymore. --------: to be attracted to
:: magnetism > batubalani
* balakang :: charm
:: hips
T1) Malapad ang balakang ni Maria. * balanse
E1) Maria has wide hips. -----MAG: magbalanse, nagbalanse,
nagbabalanse, magbabalanse
* balakas ------IN: balansehin, binalanse, binabalanse,
:: strips of rattan wound around something to babalansehin
fortify it --------: to balance
:: balance, remainder
* balakid
------AN: balakiran * balantay
--------: to stumble ++ adjacent, close > kabalantay
:: obstacle
* balariid
* balaklaot ------MA: mabalariid
:: northwester --------: to choke

* balakubak * balaraw
:: dandruff :: dagger

* balam * balarila
:: delay :: grammar > gramatika

* balamban * balasa
:: membrane -----MAG: magbalasa, nagbalasa,
nagbabalasa, magbabalasa
* balana ------IN: balasahin, binalasa, binabalasa,
++ anyone, anybody babalasahin
--------: to shuffle playing cards
* balandra :: shuffling
:: bouncing
* balasaw
* balang :: riot, tumult
:: locust
* balasik
* balanga ++ (mabalasik) fierce, stern, brave
:: wide-mouthed earthen cooking pot
* balasubas
:: swindler, tightwad, scamp :: valve, throttle

* balat * balda
-----MAG: magbalat, nagbalat, nagbabalat, :: failure, lack, omission
magbabalat ++ (baldado) overused, disabled, crippled
------AN: balatan, binalatan, binabalatan,
babalatan * baldosa
--------: to peel :: tile
:: skin
:: birthmark [on skin] * bale
:: bark of a tree, peelings ------UM: bumale,, bumabale, babale
++ (balat-sibuyas) very sensitive [onion- --------: to get cash advance
skinned] :: value, promissory note
++ (hindi bale) never mind
* balatkayo ++ (bale wala) of no value
-----MAG: magbalatkayo, nagbalatkayo, ++ (bale-bale) of quite some value
nagbabalatkayo, magbabalatkayo T1) Bumale ako dahil sa kapos ako ngayon.
--------: to camouflage {tarnen} E1) I got cash advance because I am broke
:: costume, disguise > pagbabalatkayo {die now.
Verkleidung}
* bali
* balato ------UM: bumali,, bumabali, babali
-----MAG: magbalato, nagbalato, nagbabalato, -----MAG: magbali, nagbali, nagbabali,
magbabalato magbabali
------AN: balatuan, binalatuan, binabalatuan, ------IN: baliin, binali, binabali, babaliin
babalatuan ------MA: mabali, nabali, nababali, mababali
--------: to give away money by a winning --------: to break [long objects]
gambler :: fracture
:: money given away by a winning gambler as ++ fractured, broken
goodwill
* balibag
* balatong ------UM: bumalibag,, bumabalibag, babalibag
:: soybean, mungo bean -----MAG: magbalibag, nagbalibag,
nagbabalibag, magbabalibag
* balaw-balaw -------I: ibalibag, ibinalibag, ibinabalibag,
:: boiled rice and anchovies ibabalibag
------IN: balibagin, binalibag, binabalibag,
* balawbaw babalibagin
++ full, overflowing --------: to throw, to hurl, to cast an object
:: heave
* balawis T1) Huwag mong ibalibag ang laruan sa bata.
:: rebel, scoundrel E1) Don't throw the toy to the child.
T2) Gusto kong balibagin ng bato ang mga
* balbal maingay na aso sa kapitbahay.
:: vulgar word, slang expression E2) I want to hurl some stones on those
:: broken pieces of pottery or glass noisy dogs at the neighbor's house.

* balbas * balibol
:: beard :: awl, auger bit > barena

* balbon * balido
++ hairy ++ valid

* balbula * baliga
:: a fish T3) Mabalik kaya siya sa kanyang dating
trabaho?
* baligtad E3) Will he be returned to his former job?
------UM: bumaligtad,, bumabaligtad,
babaligtad * balikaskas
-----MAG: magbaligtad, nagbaligtad, ++ flayed, peeled off > malikaskas
nagbabaligtad, magbabaligtad
-------I: ibaligtad, ibinaligtad, ibinabaligtad, * balikat
ibabaligtad ------UM: bumalikat,, bumabalikat, babalikat
------IN: baligtarin, binaligtad, binabaligtad, ------IN: balikatin, binalikat, binabalikat,
babaligtarin babalikatin
--------: to turn something over, to invert, to --------: to carry, to shoulder
reverse, to turn inside-out :: shoulder
:: (kabaligtaran) antithesis, reversal
:: (pagbaligtad) turnover * balikuko
:: (pambabaligtad) irony ------IN: balikukuin
++ inside-out, upside-down > baliktad, --------: to twist, to bend
balintuwad ++ twisted
++ (baligtaran) reversible
++ (pabaligtad) ironical * balikuskos
T1) Baligtad ang kamiseta ni Pedro. :: scales, scurf
E1) Pedro is wearing his shirt inside-out.
T2) Baligtarin ang mesa. * balikwas
E2) Let's turn the table upside-down. ------UM: bumalikwas,, bumabalikwas,
T3) Bumaligtad ang sasakyan. babalikwas
E3) The vehicle turned over completely. -----MAG: magbalikwas, nagbalikwas,
nagbabalikwas, magbabalikwas
* balik ------IN: balikwasin, binalikwas, binabalikwas,
------UM: bumalik,, bumabalik, babalik babalikwasin
-----MAG: magbalik, nagbalik, nagbabalik, --------: to turn suddenly to the opposite side,
magbabalik to rise suddenly from a lying position
------MA: mabalik, nabalik, nababalik, T1) Bumalikwas ako sa kama nang narinig ko
mababalik ang putok ng baril.
-------I: ibalik, ibinalik, ibinabalik, ibabalik E1) I jumped out of bed when I heard the
------AN: balikan, binalikan, binabalikan, gunshot.
babalikan
--IPA: ipabalik * baliling
---PA-IN: pabalikin, pinabalik, pinababalik, :: twisted neck
pababalikin
--------: to come back, to restore, to return * balimbing
---MAGPA: magpabalik ------UM: bumalimbing,, bumabalimbing,
--------: to reclaim babalimbing
-MAKIPAG: makipagbalikan, nakipagbalikan, --------: to double-cross
nakikipagbalikan, makikipagbalikan :: a fruit
--------: to reunite {wiedervereinigen}
:: return * baling
:: (pagkakabalik) restoration ------AN: balingan
:: (panunumbalik) reversion --------: to turn
++ (pabalik) on the way back, backward :: detour, turn
T1) Bumalik si MacArthur sa Pilipinas.
E1) MacArthur returned to the Philippines. * balingadngad
T2) Ibalik mo agad ang libro. ++ twisted backward
E2) Return the book immediately.
* balinganga
++ with a twisted neck :: butterfly knife

* balinghat * balisungsong
++ blown inside-out [umbrella] :: funnel
++ funnel-shaped
* balinghoy
:: species of cassava * balita
-----MAG: magbalita, nagbalita, nagbabalita,
* balingkinitan magbabalita
++ slender > balangkinitan ------AN: balitaan, binalitaan, binabalitaan,
babalitaan
* balingot -------I: ibalita, ibinalita, ibinabalita, ibabalita
++ partially deaf ------MA: mabalita, nabalita, nababalita,
mababalita
* balingusngos --------: to tell, to report, to relay the news
:: bad mood :: news
:: (pabalita) news sent to someone
* balinguyngoy :: (pamalita) gossip, rumors
:: nose bleed :: (pagbabalita) communication
:: (pamamalita) act of spreading information
* balintawak or gossips
:: a dress :: (tagapagbalita) reporter, announcer
++ well-known, famous, talked about
* balintiyak T1) Ano ang balita?
++ passive [verbs] E1) What is the news?
T2) Siya ay balita na may anak sa labas.
* balintuwad E2) He is known to have an illegitimate
++ upside-down child.
T3) Ibalita mo naman sa amin ang nangyari.
* balintuwang E3) Tell us what happened.
:: falling head first T4) Balitaan mo naman kami kung ano ang
nangyari.
* balisa E4) Tell us what happened.
------MA: mabalisa, nabalisa, nababalisa,
mababalisa * balitaktak
--------: to get worried :: heated debate
-MAKA: makabalisa ++ (balitaktakan) polemic
--------: to agitate
:: anxiety > kabalisahan * baliti
:: (pagkabalisa) discomfort, restlessness > ------IN: balitiin
pagkakabalisa --------: to hold someone behind his back
++ anxious, restless :: manacle

* balisakang * baliw
:: hips :: crazy or demented person
:: pain in the hips :: (kabaliwan) lunacy, madness > pagkabaliw
++ crazy, demented
* balisaksak T1) Ang baliw na babae ay dinala sa
++ robust, vigorous Mandaluyong.
E1) The crazy woman was taken to
* balisawsaw Mandaluyong.
:: painful discharge of urine
* balkon
* balisong :: porch, balcony > balkonahe
:: stubborness
* balon
:: well [of water], deep hole in the ground * baludbod
T1) Nagpahukay ng balon si Pedro. :: scattering things sparingly
E1) Pedro had a well dug.
* baluga
* balong :: half-breed Aeta
:: spring of water, small stream
* balugbog
* balor :: nape of the neck of fowls
:: value, importance, power, courage :: spine

* balot * baluktot
-----MAG: magbalot, nagbalot, nagbabalot, ------UM: bumaluktot,, bumabaluktot,
magbabalot babaluktot
------MA: mabalot, nabalot, nababalot, -----MAG: magbaluktot, nagbaluktot,
mababalot nagbabaluktot, magbabaluktot
------IN: balutin, binalot, binabalot, babalutin ------IN: baluktutin, binaluktot, binabaluktot,
--------: to wrap, to encase, to envelop babaluktutin
:: covering, wrapping, take home food --------: to bend, to flex {biegen}
:: (balutan) bundle, pack, parcel ++ crooked, curved, bent
:: (pambalot) wrapping paper
:: (taga-balot) packer * balumbon
++ covered, wrapped -----MAG: magbalumbon
T1) May uwi akong balot para sa iyo. --------: to furl
E1) I brought home some food for you. :: roll, wad, thick crowd
T2) Balot siya ng makapal na damit sa
taglamig. * balumbong
E2) She is wrapped in thick clothes during :: holder for the wick in a gas lamp
the cold season.
T3) Magbalot ka ng makakain natin. * balunbalunan
E3) Wrap the food we are going to eat. :: gizzard of fowls

* balota * balungain
:: ballot :: mullet

* balsa * balungos
:: raft {das Floss} :: snout of fish

* balsamo * balunlugod
:: balm :: pride

* balse * balustrada
:: waltz :: balustrade

* baltak * balustre
------IN: baltakin, binaltak, binabaltak, :: banister
babaltakin
--------: to pull suddenly * balutbot
:: sudden, strong pull ------IN: balutbutin
T1) Baltakin mo siya at baka siya mahulog. --------: to pry into, to examine
E1) Pull him or he might fall.
* balwarte
* baltik :: bulwark, defense
* balyena * banda
:: whale :: band of musicians
:: white wax candle ++ towards or about a certain place or time,
in the direction of
* balyos
:: barracuda * bandana
:: kerchief, scarf {das Tuch}
* banaag
:: glimmer, ray * bandeha
:: tray
* banal :: (bandehado) platter, oblong china tray
---MAGPA: magpabanal
--------: to sanctify * bandera
:: (kabanalan) virtue, sanctity, piety :: flag, banner > bandila
++ holy, virtuous, blessed
* bandido
* banak :: bandit {der Bandit}
:: a fish > talilong
* bando
* banas :: (tagapagbando) herald
------MA: mabanas, nabanas, nababanas,
mababanas * bang-aw
------IN: banasin, binanas, binabanas, ++ crazy, demented, insane
babanasin
--------: to get annoyed, to get irritated * banga
:: sultriness, humidity, heat {die Schwuele} :: earthen jar
++ sultry, humid {schwuel} :: fan palm

* banat * bangal
------UM: bumanat,, bumabanat, babanat :: mouthful
-----MAG: magbanat, nagbanat, nagbabanat, ++ torn off, lopped off
magbabanat
------IN: banatin, binanat, binabanat, * bangaw
babanatin :: big fly {die Fliege}
------AN: banatan, binanatan, binabanatan,
babanatan * bangay
--------: to pull, to stretch -----MAG: magbangay
:: pull to stretch --------: to squabble, to quarrel
:: (pagbanat) stretching :: noisy quarrel
++ taut, stretched
T1) Magbanat ka ng buto. * bangayngay
E1) Stretch your bones. [Do some work.] :: a fish
T2) Banatin mo ang iyong buto sa trabaho.
E2) Stretch your bones with some work. * bangga
T3) Bumanat siya sa usapan. ------UM: bumangga,, bumabangga, babangga
E3) He actively joined in the discussion. ----MANG: mangbangga, nangbangga,
T4) Binanatan niya ang kaklase niya. nangbabangga, mangbabangga
E4) He hit his classmate. [physically or with ------MA: mabangga, nabangga, nababangga,
harsh words] mababangga
-------I: ibangga, ibinangga, ibinabangga,
* banayad ibabangga
:: (kabanayaran) modesty, dignity ------IN: banggain, binangga, binabangga,
++ moderate, soft [in manner] babanggain
--------: to hit something, to collide with
something * bangkero
:: collision, clash > banggaan :: banker, dealer or payer in gambling
T1) Bumangga ang kotse sa pader.
E1) The car ran into a stone wall. * bangketa
T2) Baka mabangga ang kotse sa pader. :: sidewalk {der Gehweg}
E2) The car might run against the stone
wall. * bangkete
T3) Huwag mong ibangga ang kotse sa pader. :: banquet {das Bankett}
E3) Don't run the car against the stone wall.
T4) Huwag kang mangbangga ng kotse ng * bangko
iba. :: bank {die Bank}
E4) Don't hit other people's car. :: bench, stool {die Bank}

* banggera * bango
:: extension from windows where the ------UM: bumango,, bumabango, babango
chinaware is kept > banggerahan --------: to become fragrant
---PA-IN: pamanguhin, pinamango,
* banggit pinamamango, pamamanguhin
------MA: mabanggit, nabanggit, nababanggit, --------: to make fragrant, to use perfume
mababanggit :: aroma, fragrance > alimusom {der Duft}
------IN: banggitin, binanggit, binabanggit, :: (pabango) perfume, lotion, cologne {das
babanggitin Parfuem}
--------: to mention :: (pamamango) emission of fragrance
-MAKA: makabanggit, nakabanggit, ++ (mabango) fragrant, sweet-smelling
nakababanggit, makababanggit ++ (simbango) as fragrant as > kasimbango
--------: to happen to mention, to be able to T1) Simbango ng rosal ang camia.
mention E1) Camia is as fragrant as gardenia.
:: mention, citation
* bangon
* banghay ------UM: bumangon,, bumabangon, babangon
:: draft, outline, plot, project, plan -------I: ibangon, ibinangon, ibinabangon,
ibabangon
* bangin --------: to rise from a lying position
:: ravine, abyss, precipice {der Abgrund} -----MAG: magbangon, nagbangon,
nagbabangon, magbabangon
* bangis --------: to set in upright position
------UM: bumangis,, bumabangis, babangis :: rising from a lying position > pagbabangon
--------: to get wild T1) Bumangon siya ng maaga kanina.
:: (kabangisan) ferocity, wildness {die E1) He got up early a while ago.
Wildheit} T2) Ibangon mo ang may sakit.
++ (mabangis) cruel, fierce E2) Help the sick person get up.

* bangka * bangungot
---MA-NG: mamangka, namangka, :: nightmare
namamangka, mamamangka
--------: to go by boat, to go boating * bangus
:: boat, canoe {das Boot} :: a fish
:: (pamamangka) boating
:: (mamamangka) boatman, ferryman > * banguyngoy
bangkero :: continuous sobbing

* bangkay * bangyaw
:: corpse, cadaver {die Leiche} :: species of blowfly
:: country, nation > nasiyon {die Nation}
* banidad :: (kabansaan) nationality
:: vanity :: (pagkamakabansa) nationalism
++ (pambansa) national
* banidoso T1) Pilipinas ang ating bansa.
++ vain {eitel} E1) The Philippines is our country.

* banig * bansag
-----MAG: magbanig, nagbanig, nagbabanig, :: motto, slogan, surname
magbabanig ++ famous
------AN: banigan, binanigan, binabanigan,
babanigan * bansot
--------: to use a mat, to cover something with ++ stunted, arrested in development {im
a mat Wachstum gehemmt}
:: mat {die Matte}
:: (banig-usa) kind of hairy grass * banta
-----MAG: magbanta, nagbanta, nagbabanta,
* banil magbabanta
:: adhering dirt on neck {der Schmutz am ------AN: bantaan, binantaan, binabantaan,
Hals} babantaan
--------: to threaten
* banilya :: threat > pagbabanta {die Drohung}
:: vanilla {die Vanille} ++ (pabanta) in a threatening manner
T1) Huwag kang magbanta sa kanya.
* banlag E1) Don't threaten him.
++ squint-eyed
* bantad
* banlaw ++ sated, satiated, fed up {satt}
-----MAG: magbanlaw, nagbanlaw,
nagbabanlaw, magbabanlaw * bantas
------AN: banlawan, binanlawan, -----MAG: magbantas
binabanlawan, babanlawan ------AN: bantasan
--------: to rinse, to cleanse --------: to punctuate
:: rinse {die Spuelung} :: punctuation
:: (pambanlaw) water for rinsing
T1) Banlawan mo ang mga kinula. * bantay
E1) Rinse the things you have sun bleached. -----MAG: magbantay, nagbantay,
nagbabantay, magbabantay
* banli ------AN: bantayan, binantayan, binabantayan,
-----MAG: magbanli, nagbanli, nagbabanli, babantayan
magbabanli --------: to watch closely, to guard
------AN: banlian, binanlian, binabanlian, :: guard, watcher > guwardya
babanlian :: (taga-bantay) watcher
--------: to scald, to sterilize :: (pagbabantay) lookout
:: scalding {die Verbruehung} T1) Bantayan mo ang bahay.
T1) Banlian mo ang tinidor at kutsara. E1) Guard the house.
E1) Sterilize the forks and spoons. T2) Magbantay ka ng bata.
E2) Watch closely the kids.
* bansa
-----MAG: magsabansa, nagsabansa, * bantayog
nagsasabansa, magsasabansa $ :: monument
-------I: isabansa, isinabansa, isinasabansa,
isasabansa $ * bantod
--------: to nationalize :: diameter
E2) Bury the dead cat.
* bantog
:: (kabantugan) fame, prestige * baon 2
++ (mabantog) prestigeous, famous -----MAG: magbaon, nagbaon, nagbabaon,
magbabaon
* bantot ------IN: baunin, binaon, binabaon, babaunin
++ (mabantot) fetid --------: to carry provisions or supply [food]
:: provision or supply food taken on journey >
* bantulot pabaon
++ hesitant :: (pamaon) money used to buy provisions
T1) Ano ang dala mong baon ngayon?
* banyaga E1) What food did you have for today?
:: foreigner T2) Magbaon ka ng tinapay para hindi ka
T1) Si Paul ay isang banyaga. magutom.
E1) Paul is a foreigner. E2) Bring some bread so you will not get
hungry.
* banyo
:: bathroom, shower room * bapor
:: (banyera) bathtub :: ship, boat, steamship

* banyos * bara
:: sponge bath ------UM: bumara,, bumabara, babara
:: (pamanyos) water used for a sponge bath -----MAG: magbara, nagbara, nagbabara,
magbabara
* banyuhay -------I: ibara, ibinara, ibinabara, ibabara
-----MAG: magbanyuhay ------IN: barahin, binara, binabara, babarahin
--------: to metamorphose ------AN: barahan
--------: to bar, to hinder, to obstruct
* bao 1 something
:: coconut shell ++ (barado) clogged, blocked
:: (pamao) half a coconut shell used as a T1) Bumara sa daan ang nabuwal na kahoy.
dipper E1) The uprooted tree blocked the road.
T2) Ibara mo ang bato sa daan.
* bao 2 E2) Block the road with stones.
:: widow, widower
* baraha
* baog -----MAG: magbaraha, nagbaraha,
++ sterile, unproductive nagbabaraha, magbabaraha
--------: to play cards
* baol :: playing cards
:: footlocker, chest, rectangular trunk [for T1) Naglalaro sila ng baraha.
clothes] E1) They are playing cards.

* baon 1 * baranda
------UM: bumaon,, bumabaon, babaon :: rail
------MA: mabaon, nabaon, nababaon, :: (barandal) banister, railing
mababaon :: (barandilya) railing, balustrade
--------: to become buried, to sink
-------I: ibaon, ibinaon, ibinabaon, ibabaon * baranggay
--------: to bury :: community of people > barangay, brgy
:: (kabaong) coffin
T1) Bumaon ang sapatos ko sa putik. * baras
E1) My shoes got covered with mud. :: bar, rod
T2) Ibaon mo ang patay na pusa.
* barat * barko
++ stingy, niggardly {geizig} :: ship
:: (barkero) ferryman
* baratilyo
:: bargain * barnis
-----MAG: magbarnis, nagbarnis, nagbabarnis,
* barbaro magbabarnis
:: barbarian --------: to lacquer {lackieren}
:: (kabarbaruhan) barbarity :: varnish {der Lack}

* barbero * baro
:: barber -----MAG: magbaro, nagbaro, nagbabaro,
:: (barberya) barber shop magbabaro
--------: to wear a dress
* barera :: dress, upper garment > bestido, bestida
:: tollgate
* barok
* bareta :: small pillow
:: soap bar
* barometro
* bargas :: barometer
++ coarse in speech and manner
* bartolina
* baril :: dungeon
------UM: bumaril,, bumabaril, babaril
---MA-NG: mamaril, namaril, namamaril, * barumbado
mamamaril ++ temperamental
------IN: barilin, binaril, binabaril, babarilin
--------: to shoot with a gun * barya
-----MAG: magbaril, nagbaril, nagbabaril, ------IN: baryahin
magbabaril --------: to change money into smaller
--------: to shoot oneself denominations
:: gun :: loose change, coins, small denomination
:: (pamaril) gun used for hunting bills
:: (barilan) gunfight
:: (pamarilan) hunting ground * baryo
:: (pamamaril) shooting, hunting :: subdivision of a town > barrio
:: (mamamaril) hunter :: (kababaryo) barrio people
T1) Siya ay may dalang baril. T1) Ano ang ngalan ng baryong ito?
E1) He has a gun. E1) What is the name of this barrio?
T2) Bumaril si Pedro.
E2) Pedro shot the gun. * basa 1
T3) Magbaril ka. ------UM: bumasa,, bumabasa, babasa
E3) Shoot yourself. -----MAG: magbasa, nagbasa, nagbabasa,
magbabasa
* bariles ------IN: basahin, binasa, binabasa, babasahin
:: barrel ------AN: basahan, binasahan, binabasahan,
babasahan
* barkada --------: to read
:: clique, group of friends ----MAKA: makabasa, nakabasa, nakababasa,
makababasa
* barkilyos --------: to be able to read
:: rolled wafer ------MA: mabasa, nabasa, nababasa,
mababasa
--------: to have the chance to read
:: (pagbasa) reading, perusal * basal
:: (taga-basa) reader > mambabasa ++ youthful, virgin
++ (mabasa) readable
T1) Bumasa ka ng tula. * basalyo
E1) Read a poem. :: vassal, subordinate
T2) Basahin mo ang dyaryo.
E2) Read the newspaper. * basangal
T3) Nabasa ng bata ang mahirap na salita. :: heated dispute
E3) The child was able to read the difficult
word. * basbas
T4) Babasahan ko ng magandang kuwento ------AN: basbasan
ang aking ama. --------: to bless
E4) I will read a nice story to my father. :: blessing

* basa 2 * basi
------MA: mabasa, nabasa, nababasa, :: a wine
mababasa
--------: to be wet * basio
:: (basahan) cleaning rag ++ empty > basyo
:: (pamamasa) wetting, splashing water
:: (pambabasa) moisturizer * basketbol
++ wet :: basketball
T1) Basa ang tuwalya.
E1) The towel is wet. * baso
:: drinking glass
* basag ++ (sambaso) one glassful
------UM: bumasag,, bumabasag, babasag
-----MAG: magbasag, nagbasag, nagbabasag, * basta
magbabasag -----MAG: magbasta, nagbasta, nagbabasta,
------MA: mabasag, nabasag, nababasag, magbabasta
mababasag --------: to pack
------IN: basagin, binasag, binabasag, ++ enough!, as long as, just so that
babasagin
------AN: basagan, binasagan, binabasagan, * bastidor
babasagan :: embroidery noop
--------: to break china, glassware or
earthenware * bastos
-MAKA: makabasag, nakabasag, :: (kabastusan) obscenity, rudeness
nakababasag, makababasag ++ uncouth, rude, impolite, impertinent
--------: to be able to break
:: (babasagin) glassware * basura
++ broken > mabasag -------I: ibasura, ibinasura, ibinabasura,
++ (mababasag) crockery ibabasura
T1) Basag ang salamin. --------: to throw away
E1) The mirror is broken. :: trash, garbage
T2) Huwag kang malikot at baka ka :: (basurahan) garbage container, trash can
makabasag ng pinggan. :: (basurero) garbageman
E2) Don't be rough or you might break some
china. * bata 1
T3) Baka basagin ng bata ang plorera. :: nightgown, robe
E3) The child might break the flower vase.
T4) Nabasag ng aso ang baso. * bata 2
E4) The glass was broken by the dog.
-----MAG: magbata, nagbata, nagbabata, E1) He wants to base the drama on Rizal's
magbabata poem.
------IN: batain, binata, binabata, babatain
--------: to endure, to tolerate, to bear, to * batbat
suffer ++ covered with
T1) Kailangan magbata ng hirap ang aking
magulang para sa aking kinabukasan. * bate
E1) My parents had to endure hardships for -----MAG: magbate, nagbate, nagbabate,
my future. magbabate
--------: to masturbate
* bata 3
:: child * bateria
:: (kabataan) childhood, youth :: storage battery, flashlight battery
:: (pagkabata) infancy
++ young * bati 1
++ (pambata) infantile, juvenile ------UM: bumati,, bumabati, babati
-----MAG: magbati, nagbati, nagbabati,
* batak magbabati
------UM: bumatak,, bumabatak, babatak ------IN: batiin, binati, binabati, babatiin
------IN: batakin, binatak, binabatak, babatakin --------: to greet, to welcome, to salute, to
--------: to pull, to stretch congratulate
T1) Batakin mo ang lubid. T1) Nais kong batiin si Maria sa kanyang
E1) Pull the rope. kaarawan.
E1) I want to greet Maria on her birthday.
* batalan T2) Maligayang bati!
:: rear of barrio house for washing and for E2) Congratulations!
storage of water
* bati 2
* batas ------IN: batihin
-----MAG: magbatas, nagbatas, nagbabatas, --------: to beat [eggs]
magbabatas
--------: to legislate {Gesetze erlassen} * batibot
:: law {das Gesetz} ++ strong, robust
:: (batasan) legislature, congress
:: (mambabatas) lawmaker {der * batid
Gesetzgeber} ---MAGPA: magpabatid
:: (pagbabatas) legislation --------: to acquaint
++ (makabatas) legal > pambatas ------MA: mabatid, nabatid, nababatid,
{gesetzlich} mababatid
--------: to be informed
* bataw :: (kabatiran) information
:: hyacinth bean ++ known, aware of
T1) Nababatid ba niya ang nilalaman ng
* batay aklat?
------UM: bumatay,, bumabatay, babatay E1) Is she acquainted with the contents of
-------I: ibatay, ibinatay, ibinabatay, ibabatay the book?
--------: to base on something
:: (batayan) basis * batik
:: (pagkabatay) rest, support 2----MAG: magbatik-batik
++ (batay sa) based on --------: to mottle
++ (batayan) fundamental, primary :: spot, stain, blemish
T1) Nais niyang ibatay ang drama sa tula ni
Rizal. * batikos
:: criticism, hit with a cudgel
-----MAG: magbawal, nagbawal, nagbabawal,
* batikuling magbabawal
:: a tree -------I: ibawal, ibinawal, ibinabawal, ibabawal
--Pas: ipagbawal
* bating --------: to prohibit, to ban
:: trap for animals :: (kabawalan) restriction
:: (pagbabawal) embargo, prohibition
* batingaw T1) Bawal ang pumasok sa bakuran nila.
:: large bell E1) It is prohibited to enter their yard.

* batingting * bawang
:: musical triangle bar :: garlic

* batis * bawas
:: stream, creek, spring -----MAG: magbawas, nagbawas, nagbabawas,
magbabawas
* bato 1 -------I: ibawas, ibinawas, ibinabawas,
------UM: bumato,, bumabato, babato ibabawas
------IN: batuhin, binato, binabato, babatuhin ------AN: bawasan, binawasan, binabawasan,
--------: to throw babawasan
:: stone --------: to lessen, to remove
++ (mabato) stony :: (pamawas) something used to reduce
weight
* bato 2 :: (babawasin) subtrahend
:: kidney :: (pagbabawas) reduction, subtraction
T1) Magbawas ka ng kaunting kanin sa plato.
* bato 3 E1) Lessen some of the rice on the plate.
++ bored T2) Ibawas mo ang bayad ko sa utang ko sa
iyo.
* batok E2) Deduct this payment from what I owe
----MANG: mambatok, nambatok, you.
nambabatok, mambabatok
------AN: batukan, binatukan, binabatukan, * bawat
babatukan ++ each, every
--------: to pat on the neck ++ (bawat isa) everyone, everybody
:: nape [of neck], back of neck
:: (pamatok) yoke * bawi
------UM: bumawi,, bumabawi, babawi
* batsoy ----MANG: mambawi, nambawi, nambabawi,
:: a soup > batchoy mambabawi
------IN: bawiin, binawi, binabawi, babawiin
* batugan ------AN: bawian, binawian, binabawian,
:: lazy, indolent babawian
--------: to recover, to get back what was given
* batuta away
:: policeman's club, cudgel :: recovery, retraction
:: (pamawi) eradicator, quencher, eraser
* batya :: (pagbawi) redemption
:: laundry tub > batyaan T1) Bumawi ka na lang sa susunod.
E1) Just make up for it the next time.
* baul T2) Nais niyang bawiin ang singsing na
:: clothes chest ibinigay niya sa akin.
E2) He wants to get back the ring he gave
* bawal me.
* baya * bayaw
------AN: bayaan :: brother-in-law
--------: to allow, to let {erlauben}
* bayawak
* bayabas :: a large lizard
:: guava
* baybay 1
* bayad :: seashore
-----MAG: magbayad, nagbayad, nagbabayad, :: (baybayin) coast
magbabayad
-------I: ibayad, ibinayad, ibinabayad, ibabayad * baybay 2
------AN: bayaran, binayaran, binabayaran, -----MAG: magbaybay, nagbaybay,
babayaran nagbabaybay, magbabaybay
---IPANG: ipambayad, ipinambayad, --------: to spell
ipinambabayad, ipambabayad ------IN: baybayin
--------: to pay --------: to enumerate
:: payment, fare > kabayaran {die Bezahlung
[Kauf]} * baylarina
:: (tagapagbayad) paymaster :: ballerina, ballet dancer > bailarina
:: (pamayad) money set aside for paying
loans or taxes * bayo
:: (pagbayaran) atonement {Busse, Suehne} -----MAG: magbayo, nagbayo, nagbabayo,
++ paid for magbabayo
++ (mababayaran) payable {faellig} ------IN: bayuhin, binayo, binabayo, babayuhin
++ (walang-bayad) for nothing --------: to pound, to crush
T1) Heto ang bayad sa utang ko sa iyo. :: (bayuhan) mortar {der Moerser}
E1) Here is my payment for what I owe you. T1) Bayuhin mo ang palay.
T2) Magbayad tayo ng utang. E1) Pound the unhusked rice.
E2) Let's pay the debt.
T3) Bayaran mo ang kinain natin. * bayoneta
E3) Pay for what we have eaten. :: bayonet {das Bajonett}

* bayag * bayong
:: testicle :: large bag

* bayan * baytang
:: town, country, fatherland :: grade, level, step
:: (kabayanan) town
:: (kababayan) townmate > kabayan * bayubay
:: (pamayanan) community ++ dangling, hanging
:: (mamamayan) citizen
:: (pagka-makabayan) patriotism * bayumbong
:: (pagka-mamamayan) citizenship :: cylindrical bamboo container
++ (pamayan) civic
++ (makabayan) patriotic * bayuot
++ (sambayanan) public ++ crumpled and rolled

* bayani * baywang
:: hero :: waist > bewang
:: (bayanihan) cooperative undertaking, :: (pamamaywang) placing hands on hips
concerted effort [doing nothing]
:: (pamamayani) prevalence, predominance
:: (kabayanihan) heroism, patriotism * bebot
:: girl, woman --------: to ventilate
:: ventilating fan, electric fan {der Ventilator}
* beha 1 :: (bentilasyon) ventilation
:: old Chinese woman
:: (beho) old Chinese man * beranda
:: veranda {die Veranda}
* beha 2
:: cigarette stub > biha * berde
++ green > lunti, luntian {gruen}
* behikulo ++ (maberde) greenish
:: vehicle {das Fahrzeug}
* berdugo
* belo :: executioner of death sentence {der
:: veil {der Schleier} Henker}

* benda * berso
-----MAG: magbenda, nagbenda, nagbebenda, :: verse
magbebenda
------AN: bendahan, binendahan, * beses
binebendahan, bebendahan ++ time [how often, isang beses = one time]
--------: to bandage
:: surgical bandage > bendahe * beterano
:: veteran {der Veteran}
* bendisyon
-----MAG: magbendisyon, nagbendisyon, * beterinaryo
nagbebendisyon, magbebendisyon :: veterinary
------AN: bendisyunan, binendisyunan,
binebendisyunan, bebendisyunan * beto
--------: to bless :: (betuhan) veto {das Veto}
:: benediction
* betsin
* benerasyon :: monosodium glutamate, food seasoning >
:: veneration bitsin, ajinomoto

* benggansa * beynte
:: vengeance ++ twenty {zwanzig}

* benta * biak
------UM: bumenta,, bumebenta, bebenta ++ divided into halves, split
-----MAG: magbenta, nagbenta, nagbebenta,
magbebenta * bibero
------AN: bentahan, binentahan, binebentahan, :: bib > babero {der Latz}
bebentahan
-------I: ibenta, ibinenta, ibinebenta, ibebenta * biberon
--------: to sell :: nursing bottle {die Nuckelflasche}
:: sales, income from sales {der Verkauf}
:: (taga-benta) dealer * bibi
:: duck > pato {die Ente}
* bentaha T1) Itlog ng pato ang inilaga niya.
:: advantage {der Vorteil} E1) She boiled some duck's eggs.

* bentilador * bibig
-----MAG: magbentilador, nagbentilador, :: mouth {der Mund}
nagbebentilador, magbebentilador T1) Maluwang ang bibig ng buwaya.
E1) The crocodile has a wide mouth. --------: to please give
--Pas: ipamimigay
* bibingka --------: to distribute
:: a rice cake {ein Reiskuchen} --Pas: pamigayan
--------: to give for free
* Bibliya -MAKIPAG: makipagbigayan
:: Bible {die Bible} --------: to share
:: gift {das Geschenk}
* bibo :: (pamimigay) distribution
++ alert, active {agil} :: (pagbibigay) deference, issuance, toleration
:: (pagkamapagbigay) liberality
* bida ++ (pamigay) free
-----MAG: magbida, nagbida, nagbibida, ++ (mapagbigay) bountiful
magbibida T1) Ibigay mo ang lapis sa kanya.
--------: to be a star [movie] E1) Give the pencil to her.
-------I: ibida, ibinida, ibinibida, ibibida T2) Bigyan mo ako ng kanin.
--------: to tell E2) Please pass the rice.
:: star {der Star}
T1) Ibida mo naman sa aming biyahe mo. * bigbig
E1) Tell us about your trip. ++ (mabigbig) talkative {gespraechig}

* bigamya * bighani
:: bigamy {die Bigamie} ------MA: mabighani, nabighani, nabibighani,
mabibighani
* bigas --------: to be charmed
-----MAG: magbigas, nagbigas, nagbibigas, :: charm, seduction {der Charme}
magbibigas T1) Baka ka mabighani sa ganda ni Maria.
--------: to mill unhusked rice E1) You might be charmed by Maria's
:: husked and uncooked rice {der Reis} beauty.
:: (bigasan) rice mill {die Reismuehle}
* bigkas
* bigat ------UM: bumigkas,, bumibigkas, bibigkas
------UM: bumigat,, bumibigat, bibigat -----MAG: magbigkas, nagbigkas, nagbibigkas,
--------: to become heavy magbibigkas
---MAGPA: magpabigat -------I: ibigkas, ibinigkas, ibinibigkas, ibibigkas
--------: to incumber ------IN: bigkasin, binigkas, binibigkas,
:: weight, heaviness > kabigatan {das bibigkasin
Gewicht} --------: to pronounce, to say, to recite
:: (pabigat) pressure :: pronunciation > pagbibigkas
:: (pamimigat) slight illness :: (pamigkas) poem suitable for recitation
++ (mabigat) heavy ++ (pabigkas) oral
T1) Ang bigat ni Laura ay labinlimang kilo. T1) Bumigkas ka ng tula.
E1) Laura's weight is 15 kilos. E1) Recite a poem.
T2) Ibigkas mo ang salita.
* bigay E2) Pronounce the word.
-----MAG: magbigay, nagbigay, nagbibigay,
magbibigay * bigkis
-------I: ibigay, ibinigay, ibinibigay, ibibigay -----MAG: magbigkis
------AN: bigyan, binigyan, binibigyan, --------: to pack
bibigyan $ ------IN: bigkisin
--IPA: ipabigay --------: to bind
------MA: mabigyan $ :: girdle, bond, bundle
--------: to give
--Pas: ipakibigay * bigla
------UM: bumigla,, bumibigla, bibigla --------: to catch
------MA: mabigla, nabigla, nabibigla, :: prisoner of war, captive {der Gefangene}
mabibigla ++ (makabibihag) fascinating {fesselnd}
------IN: biglain, binigla, binibigla, bibiglain
--------: to surprise * bihasa
:: (pagbibigla) speed, haste {die Eile} ------MA: mabihasa
:: (pagkabigla) astonishment, suddenness ---PA-IN: pamihasain, pinamihasa,
{die Ueberraschung} pinamimihasa, pamimihasain
++ suddenly, at once {ploetzlich } ---MA-NG: mamihasa, namihasa, namimihasa,
++ (mabigla) aback > biglaan {ueberrascht} mamimihasa
T1) Siya ay tumayong bigla. --------: to accustom, to habituate {sich
E1) He stood up suddenly. gewoehnen}
------IN: bihasahin
* bigo --------: to civilize
------UM: bumigo,, bumibigo, bibigo ++ accustomed, used to > pamimihasa
------MA: mabigo, nabigo, nabibigo, mabibigo
------IN: biguin, binigo, binibigo, bibiguin * bihay
--------: to disappoint, to fail :: strip of cloth {der Lumpen}
:: (pamigo) something used to disappoint ++ rumpled, destroyed {zerrissen}
:: (kabiguan) failure {das Versagen}
:: (pagkabigo) disappointment, frustration * bihilante
{die Enttaeuschung} :: vigilante {die Bürgerwehr}
++ frustrated, disappointed {enttaeuscht}
* bihilya
* bigote :: fasting > pamimihilya {das Fasten}
:: moustache {der Schnurrbart}
* bihira
* bigti ++ seldom, rarely {selten}
-----MAG: magbigti, nagbigti, nagbibigti, ++ (pambihira) exceptional, unusual
magbibigti {ungewoehnlich}
------IN: bigtiin, binigti, binibigti, bibigtiin T1) Bihirang maglaro si Mary.
--------: to hang or strangle oneself E1) Mary seldom plays.
:: (pamigti) something used to strangle
:: (bigtihan) gallows {der Galgen} * bihis
++ strangled {erhaengt} -----MAG: magbihis, nagbihis, nagbibihis,
T1) Huwag kang magbigti dahil lang sa ikaw magbibihis
ay bigo. ------AN: bihisan, binihisan, binibihisan,
E1) Don't hang yourself just because you are bibihisan
frustrated. --------: to change clothes, to put on clothes
:: the dress one wears
* bigwas 1 :: (pamihis) extra set of clothes
:: blow with the fist {der Faustschlag} ++ well-dressed, dressed up
T1) Maganda ang bihis mo ngayon.
* bigwas 2 E1) What you're wearing today is beautiful.
:: jerk on a fishing line {der Zug an der T2) Bakit bihis ka ngayon?
Angelschnur} E2) Why are you dressed up today?
T3) Magbihis ka ng malinis na damit.
* bihag E3) Put on your clean clothes.
------UM: bumihag,, bumibihag, bibihag
------MA: mabihag, nabihag, nabibihag, * bihon
mabibihag :: rice noodle {die Reisnudeln}
------IN: bihagin, binihag, binibihag, bibihagin
----MAKA: makabihag, nakabihag, * biik
nakakabihag, makakabihag :: young suckling pig {das Ferkel}
* bikaka * bilang 2
++ wide apart, forked {gespreizt} ++ as, in the role of {auftretend als}
++ (kinabibilangan) consists of, belongs to
* bikangkang {gehoert zu}
++ forced open at one end {aufgerissen}
* bilanggo
* bikas ------MA: mabilanggo, nabilanggo,
:: posture, bearing nabibilanggo, mabibilanggo
:: (kabikasan) elegance --------: to be imprisoned
++ (mabikas) with an attractive figure, well- -----MAG: magbilanggo, nagbilanggo,
dressed nagbibilanggo, magbibilanggo
-------I: ibilanggo, ibinilanggo, ibinibilanggo,
* biki ibibilanggo
:: mumps > baiki, beke {der Ziegenpeter} --------: to imprison
:: prisoner {der Strafgefangene}
* bikig :: (bilangguan) prison
:: foreign matter stuck on the throat :: (pagbibilanggo) imprisonment
[fishbone] :: (pagkabilanggo) incarceration
:: (pagkakabilanggo) captivity
* biko T1) Baka mabilanggo si Pedro ngayong taon.
:: a rice cake {ein Reiskuchen} E1) Pedro might be put to jail this year.
T2) Hindi pwedeng mabilanggo ng mga
* biktima walang kasalanan.
:: victim {das Opfer} E2) The innocent cannot be put to prison.

* bilad * bilao
-----MAG: magbilad, nagbilad, nagbibilad, :: winnowing basket [for removing rice chaff],
magbibilad large woven tray
-------I: ibilad, ibinilad, ibinibilad, ibibilad
--------: to put under the sun to dry, to expose * bilaokan
to the sun ------MA: mabilaokan
++ exposed to the sun {im Sonnenschein} --------: to get stuck in the throat
T1) Magbilad ka ng damit.
E1) Put the clothes under the sun to dry. * bilas
T2) Ibilad mo ang palay. :: spouse of the brother or sister of one's own
E2) Spread the rice under the sun. spouse

* bilang 1 * bilasa
------UM: bumilang,, bumibilang, bibilang ++ stale, not fresh {abgestanden}
-----MAG: magbilang, nagbilang, nagbibilang,
magbibilang * bili
-------I: ibilang, ibinilang, ibinibilang, ibibilang ------UM: bumili,, bumibili, bibili
------IN: bilangin, binilang, binibilang, ---MA-NG: mamili, namili, namimili, mamimili
bibilangin -------I: ibili, ibinili, ibinibili, ibibili
--------: to count ------IN: bilhin, binili, binibili, bibilhin $
:: number {die Zahl} ------AN: bilhan, binilhan, binibilhan, bibilhan
:: (pamilang) numeral --------: to buy, to purchase
:: (pambilang) counter -----MAG: magbili, nagbili, nagbibili, magbibili
:: (pagbibilang) enumeration --Pas: ipagbili
T1) Bumilang ka hanggang sampu. --------: to sell
E1) Count up to ten. --Akt: makapagbili
T2) Bilangin mo ang mga sisiw. --------: to be able to sell
E2) Count the chicks.
-MAKA: makabili, nakabili, nakabibili, --------: to turn over, to turn around
makabibili ++ turned over, bent, inclined
------MA: mabili, nabili, nabibili, mabibili T1) Bumiling ka.
--------: to be able to buy E1) Turn over.
:: (pamili) money for marketing T2) Ibiling mo ang ulo ng bata sa unan.
:: (pamimili) shopping {der Einkauf} E2) Turn the head of the child on the pillow.
:: (pagbibili) sale
:: (taga-bili) buyer * bilis
:: (tagapamili) purchaser ------UM: bumilis,, bumibilis, bibilis
:: (tagapagbili) salesman ------AN: bilisan, binilisan, binibilisan, bibilisan
++ (mabibili) purchasable > mabili --------: to make fast, to speed up
T1) Bumili ng bahay ang aking kapatid. :: speed > hagibis, tulin
E1) My brother bought a house. :: (kabilisan) swiftness
T2) Ipinagbili ng aking kapatid ang kanilang ++ (mabilis) speedy, rapid, fast
bahay. T1) Bilisan mo ang takbo ng kotse.
E2) My brother sold their house. E1) Drive the car faster.
T3) Ibinili ko ng sorbetes si Tess.
E3) I bought Tess some ice cream. * bilo
T4) Hindi ko mabili ang sapatos mangyari ------IN: biluhin, binilo, binibilo, bibiluhin
wala akong pera. --------: to roll
E4) I couldn't buy the shoes because I had :: roll, pill
no money. :: (bilo-bilo) rice flour balls
T5) Bibilhin mo ba ang kotse ko?
E5) Will you buy my car? * bilog
------UM: bumilog,, bumibilog, bibilog
* bilib --------: to make a circle
:: admiration, faith, trust ------AN: bilugan, binilugan, binibilugan,
bibilugan
* bilibid --------: to encircle
-------I: ibilibid, ibinilibid, ibinibilibid, ibibilibid ------IN: bilugin, binilog, binibilog, bibilugin
--------: to tie around a twine several times :: circle, roundness
:: a prison in Manila :: (pamilog) something used to make circles
T1) Ibilibid mo ang lubid sa poste. :: (pamimilog) becoming round or fat
E1) Tie the rope around the post. :: (kabilugan) circumference, girth {der
Umfang}
* bilin ++ (mabilog) round, circular, spherical >
-----MAG: magbilin, nagbilin, nagbibilin, pabilog
magbibilin
-------I: ibilin, ibinilin, ibinibilin, ibibilin * bilot
--------: to make a request, to order -----MAG: magbilot
:: request, directions, advice --------: to roll cigars
T1) Magbilin ka na ng gusto mo habang narito :: small package
pa ako. :: puppy
E1) Order what you want while I am still
here. * biloy
:: dimple {das Gruebchen}
* biling
------UM: bumiling,, bumibiling, bibiling * bilyar
-----MAG: magbiling, nagbiling, nagbibiling, :: billiards
magbibiling
------MA: mabiling, nabiling, nabibiling, * bimbin
mabibiling :: delay > binbin {die Verspaetung}
-------I: ibiling, ibiniling, ibinibiling, ibibiling ++ delayed {verspaetet}
------IN: bilingin, biniling, binibiling, bibilingin
* bimpo
:: small face towel {das Tuch} * bingkong
++ warped
* binalaki
:: tomboy, mannish woman, lesbian > * bingwit
binalalaki ----MANG: mangbingwit, nangbingwit,
nangbibingwit, mangbibingwit
* binat ------IN: bingwitin, biningwit, binibingwit,
------MA: mabinat, nabinat, nabibinat, bibingwitin
mabibinat --------: to fish [hook, line, sinker]
--------: to have a relapse :: pole, hook, line and sinker for fishing >
------IN: binatin, bininat, binibinat, bibinatin binwit {die Angel}
--------: to cause a relapse :: (pamingwit) fishing rod with hook
:: relapse > bainat {der Rueckfall} :: (pamimingwit) fishing, angling
T1) Huwag kang masayadong magpagod :: (mamimingwit) angler
dahil baka ka mabinat. T1) Mamingwit tayo ng isda bukas.
E1) Don't tire yourself because you might E1) Let's go fishing tomorrow.
have a relapse.
* binhi
* binata ------IN: binhiin
:: unmarried man, bachelor {der Junggeselle} --------: to select seeds suitable for planting
:: (kabinataan) manhood :: seed [for sowing] > bibinhiin {die Saat}
:: (binatilyo) male adolescent, teenager
* bini
* binatog :: modesty
:: a dish > batog :: (binibini) miss, unmarried woman {das
Fraeulein}
* binay ++ (mabini) modest {bescheiden}
:: goodness, kindness
* binlid
* binayuyo :: rice particles
:: species of rice plant
* binta
* bindisyon :: small swift sailboat
-----MAG: magbindisyon, nagbindisyon,
nagbibindisyon, magbibindisyon * bintad
------AN: bindisyunan, binindisyunan, ------IN: bintarin
binibindisyunan, bibindisyunan --------: to stretch out
--------: to bless ++ stretched out
:: benediction {die Segnung}
* bintana
* bindita :: window {das Fenster}
:: holy water {das Weihwasser} :: (bintanilya) small window, ticket window
++ (binditado) blessed, holy {gesegnet} :: (pamimintana) looking out the window

* bingi * bintang
------MA: mabingi, nabingi, nabibingi, -----MAG: magbintang, nagbintang,
mabibingi nagbibintang, magbibintang
--------: to get deaf -------I: ibintang, ibinintang, ibinibintang,
:: (pagkabingi) deafness {die Taubheit} ibibintang
++ deaf {taub} --Pas: pagbintangan
--------: to lay a blame on somebody, to
* bingit impute, to accuse
:: edge, rim > gilid {die Kante} T1) Ibintang mo ang lahat kay Rosita.
E1) Blame everything on Rosita. :: (pagbibiro) wisecrack
++ (mapagbiro) waggish
* bintaok ++ (pabiro) joking, facetious
:: gold bracelet or ring T1) Huwag kang magbiro sa lasing.
E1) Don't make fun of drinkers.
* bintay
------IN: bintayin * birtud
--------: to guess the weight :: virtue
:: estimation of the weight of something :: (birtuso) virtuoso
:: relapse
* bisa
* binti ---MAGKA: magkabisa
:: leg, calf of a leg {das Bein} --------: to react
:: power, force, effect, strength
* bintog :: (pagkamabisa) effectiveness
:: inflation, swelling {die Schwellung} ++ (mabisa) forceful, effective
++ (walang-bisa) void, ineffective
* bintol
:: crabnet * bisagra
:: hinge
* binusa
:: toasted grains * bisaklat
++ astride, obtuse
* binyag
-----MAG: magbinyag, nagbinyag, * bisala
nagbibinyag, magbibinyag :: fault, defect
------AN: binyagan, bininyagan, binibinyagan,
bibinyagan * bise
--------: to baptize :: vice
:: baptism {die Taufe} :: (bise-presidente) vice president
:: (pabinyagan) baptistry
:: (pagbibinyag) baptism * bisi
:: (pamiminyagan) attending a baptism :: drought
T1) Malapit nang binyagan ang anak nila. :: (tagbisi) bad season, heat wave, crop
E1) Their child will soon be baptized. failure

* biologo * bisikleta
:: biologist {der Biologe} :: bicycle
:: (pagbibisikleta) biking
* biray
:: a boat {ein Boot} * bisita
------UM: bumisita,, bumibisita, bibisita
* birhen -----MAG: magbisita, nagbisita, nagbibisita,
:: virgin {die Jungfrau} magbibisita
:: (pagka-birhen) virginity {die ------IN: bisitahin, binisita, binibisita,
Jungfraeulichkeit} bibisitahin
--------: to pay a visit
* biro :: guest, visitor
-----MAG: magbiro, nagbiro, nagbibiro, T1) Bumisita ka naman sa amin.
magbibiro E1) Please pay us a visit.
------IN: biruin, biniro, binibiro, bibiruin T2) Bisitahin mo ang iyong kaibigan sa
-MAKIPAG: makipagbiruan Maynila.
--------: to tease, to make fun of E2) Visit your friend in Manila.
:: joke {der Witz}
* biskwit T1) Magbitay ka.
:: cookies, biscuits {der Keks} E1) Hang yourself.
T2) Ibitay mo ang kriminal.
* bisperas E2) You hang the criminal.
:: eve
* bitbit
* bista -----MAG: magbitbit, nagbitbit, nagbibitbit,
------AN: bistahan, binistahan, binibistahan, magbibitbit
bibistahan ------IN: bitbitin, binitbit, binibitbit, bibitbitin
--------: to scrutinize --------: to carry with arms
:: court hearing ++ hand carried
:: view, eyesight ++ (bitbitin) portable
++ (bistado) obvious, exposed > bisto T1) Magbitbit ka ng payong papuntang
opisina.
* bistek E1) Carry an umbrella to the office.
:: beefsteak T2) Bitbitin mo nga ang mga gulay.
E2) Carry the vegetables.
* bisugo
:: a fish * bithay
:: bamboo sieve, screen
* bisyo
:: vice, moral depravity {das Laster} * bitig
++ (mabisyo) vicious {brutal} :: fishbone in the throat
:: muscular tension, cramp
* bitad
------IN: bitarin * bitik
--------: to jerk meat or fish :: garter, anklet

* bitag * bitin
------UM: bumitag,, bumibitag, bibitag ------UM: bumitin,, bumibitin, bibitin
-----MAG: magbitag, nagbitag, nagbibitag, -----MAG: magbitin, nagbitin, nagbibitin,
magbibitag magbibitin
------IN: bitagin, binitag, binibitag, bibitagin -------I: ibitin, ibinitin, ibinibitin, ibibitin
--------: to capture, to make a prey ------IN: bitinin, binitin, binibitin, bibitinin
:: snare for birds {die Falle} --------: to hang
:: dangling prizes and favors
* bitamina :: (pamitin) pendant, decorative hanging, fish
:: vitamin hook
:: (pamitinan) hanger
* bitaw ++ hanging, suspending
-------I: ibitaw
------AN: bitawan * bitiw
--------: to release, to let go, to let two roosters ------UM: bumitiw,, bumibitiw, bibitiw
fight each other -----MAG: magbitiw, nagbitiw, nagbibitiw,
magbibitiw
* bitay -------I: ibitiw
-----MAG: magbitay, nagbitay, nagbibitay, ------AN: bitiwan, binitiwan, binibitiwan,
magbibitay bibitiwan
-------I: ibitay, ibinitay, ibinibitay, ibibitay --------: to resign, to let go, to release
------IN: bitayin, binitay, binibitay, bibitayin :: (pagbibitiw) resignation
--------: to hang by the neck T1) Bumitiw siya sa aking pagkakahawak.
:: execution E1) He released himself from my grip.
:: (pamitay) something used to hang, gallows T2) Nais ng presidente na magbitiw sa
:: (taga-bitay) hangman kanyang katungkulan.
E2) The president wants to resign from :: (Biyernes Santo) Good Friday {der
office. Karfreitag}

* bitlag * biyolin
:: bamboo seats in boats :: violin {die Geige}
:: (biyolinista) violinist {der Geiger}
* bitlig
:: painful spasm * biyolohiya
:: biology
* bitso
:: a rice cake * biyudo
:: widower > balo {der Witwer}
* bituin :: (biyuda) widow {die Witwe}
:: star > estrelya {der Stern}
:: (kabituinan) stardom {der Ruhm} * blangko
++ nothing, blank
* bituka
:: intestine {der Darm} * bloke
:: block
* biyahe
-----MAG: magbiyahe, nagbiyahe, * blusa
nagbibiyahe, magbibiyahe :: blouse {die Bluse}
--------: to travel {reisen}
:: trip, journey {die Reise} * bobo
:: (biyahero) traveller, voyager {der ++ dumb, stupid, dull
Reisende}
:: (pamiyahe) something used for travel * bodabil
:: vaudeville {das Variete}
* biyak
-----MAG: magbiyak, nagbiyak, nagbibiyak, * bodega
magbibiyak :: storeroom, warehouse
------IN: biyakin, biniyak, binibiyak, bibiyakin
--------: to cleave, to split, to break into two * bokabularyo
:: (kabiyak) mate, one of a pair :: vocabulary {der Wortschatz}
T1) Magbiyak ka ng buko.
E1) Split open the coconut. * boksing
T2) Biyakin mo nga ang niyog. -----MAG: magboksing, nagboksing,
E2) You cleave the coconut open. nagboboksing, magboboksing
--------: to box
* biyas :: boxing {das Boxen}
:: joint [arm or leg] {das Gelenk} :: (boksingero) boxer {der Boxer}

* biyaya * bokya
------AN: biyayaan, biniyayaan, binibiyayaan, ++ nothing, zero > buta
bibiyayaan
--------: to shower the blessings * bola
:: favor, grace, mercy {die Gunst} ----MANG: mambola, nambola, nambobola,
mambobola
* biyenan ------IN: bolahin, binola, binobola, bobolahin
:: mother-in-law or father-in-law > biyanan --------: to flatter, to jest, to put someone on
:: ball {der Ball}
* Biyernes :: (bolero) habitual joker, flatterer, bluffer
:: Friday {der Freitag} :: (bolitas) pellets, ballbearings
T1) Ayaw niyang mambola ng babae.
E1) He does not want to flatter a girl.
T2) Bolahin natin ang kapatid mo. * bota
E2) Let's put your sister on. :: boots, rainboots {der Stiefel}

* bolsa * botanika
:: stock exchange :: botany

* boluntaryo * bote
-----MAG: magboluntaryo, nagboluntaryo, -------I: ibote
nagboboluntaryo, magboboluntaryo --------: to bottle
--------: to volunteer :: bottle > botelya {die Flasche}
:: volunteer > buluntaryo {der Freiwillige}
* botika
* bomalabs :: drugstore
++ not sure, confusing
* boto
* bomba 1 ------UM: bumoto,, bumoboto, boboto
:: bomb {die Bombe} -------I: iboto, ibinoto, ibinoboto, iboboto
--------: to vote
* bomba 2 :: vote {die Wahlstimme}
-----MAG: magbomba, nagbomba, :: (botante) voter
nagbobomba, magbobomba T1) Bumoto tayo sa darating na halalalan.
------IN: bombahin, binomba, binobomba, E1) Let's vote in the coming elections.
bobombahin T2) Iboto natin ang magaling na kandidato.
--------: to pump, to spray E2) Let's vote for the good candidate.
:: pump {die Pumpe}
:: (bombero) fireman {der Feuerwehrmann} * braso
:: arm > bisig {der Arm}
* bomba 3
++ naked * brotsa
:: large painter's brush {der Pinsel}
* bombilya
:: electric light bulb {die Gluehbirne} * bruha
:: witch, old hag {die Hexe}
* bonete :: (bruho) sorcerer {der Zauberer}
:: bonnet
* buay
* bonito ++ (mabuay) unstable, unsteady, weak,
:: a fish prone to collapse

* bono * bubo
:: bond, certificate -----MAG: magbubo
--------: to spill deliberately
* bopis
:: dish of lungs and intestines * bubog
:: crystal, broken glass
* borador
:: rough draft, outline * bubong
:: (bubungan) roof {das Dach}
* borlas
:: tassel, tuft, ruffle * bubot
++ unripe, immature {unreif}
* boses
:: voice {die Stimme} * bubule
:: a fish {ein Fisch} --------: to untie

* bubuwit * bugnot
:: newly born mouse {das Maeusebaby} :: exasperation
++ (bugnutin) choleric, fretful, ill-humored
* bubuyog
:: bee {die Biene} * bugok
++ putrid, rotten
* budbod
-----MAG: magbudbod, nagbudbod, * bugso
nagbubudbod, magbubudbod :: crowd of people
-------I: ibudbod, ibinudbod, ibinubudbod, :: flush, blast
ibubudbod
--------: to sprinkle, to scatter, to sow * bugsok
:: bamboo basket
* budhi
:: conscience * bugtong
:: riddle
* bueno ++ one and only child
:: (buena mano) first customer of the day,
brings good luck in business * buhaghag
++ if that is so, in that case, well then -----MAG: magbuhaghag, nagbuhaghag,
nagbubuhaghag, magbubuhaghag
* buga ------IN: buhaghagin, binuhaghag,
------UM: bumuga,, bumubuga, bubuga binubuhaghag, bubuhaghagin
-----MAG: magbuga, nagbuga, nagbubuga, --------: to scatter, to spread out
magbubuga ++ spongy, loose [not adhesive]
-------I: ibuga, ibinuga, ibinubuga, ibubuga
------AN: bugahan, binugahan, binubugahan, * buhangin
bubugahan :: sand {der Sand}
--------: to spit or blow some liquid from the ++ (mabuhangin) sandy {sandig}
mouth
T1) Bumuga siya ng mainit na tubig. * buhat
E1) He threw up the hot water. ------UM: bumuhat,, bumubuhat, bubuhat
T2) Ibuga mo ang tubig. -----MAG: magbuhat, nagbuhat, nagbubuhat,
E2) Spit out the water. magbubuhat
------IN: buhatin, binuhat, binubuhat,
* bugambilya bubuhatin
:: bougainvillea --------: to lift, to carry
--PAG-AN: pinagbuhatan ???
* bugbog --------: to hit with the hand
------IN: bugbugin :: (pamuhatan) source, origin
--------: to beat ++ from
:: wallop, clubbing {das Schlagen} T1) Bumuhat ka ng bato.
:: (pambugbog) cudgel {der Knueppel} E1) Lift a piece of rock.
:: (pambubugbog) clubbing {das Schlagen} T2) Buhat sa alas-sais.
++ swollen from beating {geschwollen vom E2) From six o'clock.
Schlagen} T3) Pinagbuhatan niya ako ng kamay.
E3) He hit me with the hand.
* bugho
:: jealousy * buhay
------UM: bumuhay,, bumubuhay, bubuhay
* bugnos ------MA: mabuhay, nabuhay, nabubuhay,
-------I: ibugnos mabubuhay
------IN: buhayin, binuhay, binubuhay, ------AN: buhusan, binuhusan, binubuhusan,
bubuhayin bubuhusan
--------: to live, to become alive --------: to pour
:: life T1) Bumuhos ang malakas na ulan.
:: (buhay-mayaman) rich and easy life E1) The heavy rain poured.
:: (kabuhayan) existence, livelihood T2) Ibuhos mo ang tubig sa ulo niya.
:: (pamuhayan) means of livelihood E2) Pour the water on his head.
:: (pamumuhay) way of life
:: (talambuhay) biography * buka
:: (pagbubuhay) revival ------UM: bumuka,, bumubuka, bubuka
:: (pagka-buhay) means of livelihood, manner -------I: ibuka, ibinuka, ibinubuka, ibubuka
of living --------: to open
:: (pagkakabuhay) resurrection ++ open
:: (mananalambuhay) biographer :: (bukang-bibig) an often, commonly used
++ alive phrase > bukambibig
++ (mabubuhay) viable :: (bukang-liwayway) dawn > madaling-araw
++ (habang-buhay) for a lifetime, eternal T1) Bumuka na ang buko.
++ (pangkabuhayan) economic E1) The bud opened.
T2) Ibuka mo ang bibig mo.
* buhok E2) Open your mouth.
------AN: buhukan
--------: to pull someone by the hair * bukad
:: hair {das Haar} ++ open [flowers]
++ (mabuhok) hairy {haarig} ++ (bukadkad) fully opened [flowers]
++ (pambuhok) for the hair
* bukaka
* buhol ------UM: bumukaka,, bumubukaka, bubukaka
-----MAG: magbuhol, nagbuhol, nagbubuhol, -------I: ibukaka, ibinukaka, ibinubukaka,
magbubuhol ibubukaka
-------I: ibuhol, ibinuhol, ibinubuhol, ibubuhol --------: to spread out
--------: to make a knot, to tie securely ++ wide apart [legs] > bikaka
MAGKA: magkabuhul-buhol, nagkabuhul-
buhol, nagkakabuhul-buhol, magkakabuhul- * bukal
buhol :: spring, fountain, source
--------: to tangle ++ open, wide-open
:: (tagibuhol) slipknot ++ (bukal sa loob) sincere, without hesitation
:: (pagkakabuhul-buhol) something tangled T1) Bukal sa loob niya ang tumulong sa iba.
{das Verhedderte} E1) He is sincere in helping other people.
++ (mabuhol) knotty {knotig}
T1) Magbuhol ka ng lubid. * bukalkal
E1) You make a knot with the rope. :: act of overturning, digging up
T2) Ibuhol mo ang lubid.
E2) Make a knot with the rope. * bukana
:: front, threshold
* buhong
:: rascal * bukas
++ deceitful ------UM: bumukas,, bumubukas, bubukas
-----MAG: magbukas, nagbukas, nagbubukas,
* buhos magbubukas
------UM: bumuhos,, bumubuhos, bubuhos ------AN: buksan, binuksan, binubuksan,
-----MAG: magbuhos, nagbuhos, nagbubuhos, bubuksan
magbubuhos -------I: ibukas, ibinukas, ibinubukas, ibubukas
-------I: ibuhos, ibinuhos, ibinubuhos, ibubuhos --------: to open
--Akt: maipabukas
--------: to be able to have someone open ---MA-NG: mamuko, namuko, namumuko,
:: tomorrow mamumuko
:: (pambukas) can opener, bottle opener --------: to be in bud {knospen}
:: (taga-bukas) opener :: bud
:: (pagkabukas) openness :: young coconut
:: (kinabukasan) future {die Zukunft} :: (pamumuko) budding season, gathering
++ (bukaskas) open, uncovered young coconuts
T1) Bumukas ang pinto sa lakas ng hangin.
E1) The door was opened because of the * buko 2
strong wind. -------I: ibuko
T2) Buksan mo ang bintana. --------: to tell, to squeal, to embarrass
E2) Open the window. ------IN: bukuhin
--------: to oppose, to criticize
* bukayo :: (pamumuko) opposing, contradicting,
:: a dessert made of grated coconut cooked disappointing
with sugar
* bukod
* bukbok ------UM: bumukod,, bumubukod, bubukod
:: wood borer -----MAG: magbukod, nagbukod, nagbubukod,
:: decay [teeth] magbubukod
-------I: ibukod, ibinukod, ibinubukod, ibubukod
* bukid 2-----IN: bukud-bukurin
-----MAG: magbukid, nagbukid, nagbubukid, --------: to set apart, to separate
magbubukid :: (pagbubukod) exception
------IN: bukirin, binukid, binubukid, bubukirin :: (pagkakabukod) isolation
--------: to farm ++ besides, in addition to
:: rice field, farm T1) Bumukod na siya sa amin.
:: (magbubukid) peasant {der Bauer} E1) He separated from us.
:: (kabukiran) farm, country T2) Ibukod mo ang para kay Pedro.
:: (pamumukid) living in rural areas E2) Set aside what is for Pedro.
:: (pagbubukid) husbandry T3) Kasama rin niya ang kanyang anak bukod
:: (taga-bukid) country people sa kanyang asawa.
++ (pambukid) rural E3) His child was with him in addition to his
wife.
* buklat
-----MAG: magbuklat, nagbuklat, nagbubuklat, * bukol
magbubuklat :: lump, swelling, tumor
------IN: buklatin, binuklat, binubuklat,
bubuklatin * buktot
--------: to open a book or magazine, to turn :: (kabuktutan) extreme wickedness
the pages of a reading material ++ wicked, corrupt
:: (bubuklatin) leafing
T1) Magbuklat kayo ng libro. * bukungbukong
E1) Open a book. :: ankle > bukong-bukong
T2) Buklatin ninyo ang aklat.
E2) Open the book. * bula
------UM: bumula,, bumubula, bubula
* buklig --------: to bubble
:: cyst, small pimple :: foam, bubbles

* buklod * bulaan
:: hoop around a barrel ---MAGPA: magpabulaan
------: to disprove
* buko 1 ------IN: bulaanin
--------: to contradict ++ (mabulaklak) flowery {blumig}
:: liar T1) Gusto na niyang mamulaklak ang
kanyang halaman.
* bulabog E1) She wants her plants to bloom.
------IN: bulabugin
--------: to rout, to drive away, to annoy * bulalakaw
:: disturbance, tumult :: shooting star, meteor

* bulador * bulalas
:: flying fish -------I: ibulalas
:: sky-rocket --------: to exclaim
:: kite :: ejaculation, outburst

* bulag * bulalay
2-MAG-AN: magbulag-bulagan :: elephant's trunk
--------: to pretend not to see
------MA: mabulag, nabulag, nabubulag, * bulalo
mabubulag :: kneecap
------IN: bulagin, binulag, binubulag, bubulagin
--------: to go blind * bulanglang
-----IKA: ikabulag, ikinabulag, ikinabubulag, :: vegetable stew
ikabubulag
--------: to be the cause of one's blindness * bulas
:: (kabulagan) blindness :: robustness, severe scolding
++ blind
* bulastog
* bulagaw :: (kabulastugan) bluff, boastfulness
++ with gray eyes ++ mean, rude, boastful, rash, bluffing

* bulagsak * bulati
:: (kabulagsakan) improvidence :: worm
++ careless, wasteful
++ (mabulagsak) extravagant * bulatlat
:: careful search for something by removing
* bulagta the contents of a container
++ fallen on one's back
* bulaybulay
* bulahaw :: reflection, meditation
:: tumult
* bulbol
* bulak :: pubic hair
:: cotton > bolak
T1) Bulak ang mga unan nila. * bulgar
E1) Their pillows are made of cotton. ++ vulgar, coarse

* bulakbol * bulid
++ truant, vagabond, jobless -------I: ibulid
--------: to hurl down from a height
* bulaklak
---MA-NG: mamulaklak, namulaklak, * bulig
namumulaklak, mamumulaklak :: a fish
--------: to bloom
:: flower {die Blume} * bulik
:: (magbubulaklak) florist {der Florist} ++ white and black [feather of roosters]
* bulilit * bulunan
++ dwarfish, small ------MA: mabulunan
--------: to be choked [by food]
* bulisik
++ (mabulisik) mean, vile * bulusok
-------I: ibulusok, ibinulusok, ibinubulusok,
* bulkan ibubulusok
:: volcano --------: to sink the feet into soft mud
:: (pagbulusok) nose dive
* bulo
:: hairs of fruit or leaves * bulutong
:: young carabao :: smallpox
T1) May bulo ang dahon ng kalabasa.
E1) The leaves of squash are hairy. * bulwag
:: (bulwagan) saloon
* bulok ++ wide open
------MA: mabulok, nabulok, nabubulok,
mabubulok * bulwak
--------: to decompose :: gush of water
:: (kabulukan) corruption
:: (pagkabulok) putrefaction, rottenness * bulwang
++ (mabulok) spoiled, rotten ++ forced open, burst open

* bulong * bulyaw
------UM: bumulong,, bumubulong, bubulong ------UM: bumulyaw,, bumubulyaw, bubulyaw
-------I: ibulong, ibinulong, ibinubulong, ------AN: bulyawan, binulyawan,
ibubulong binubulyawan, bubulyawan
------AN: bulungan, binulungan, binubulungan, --------: to shout, to rebuke, to reproach
bubulungan :: loud or shouted rebuke or reproach, shout
--------: to whisper, to mumble to drive away fowls and animals
:: (bulongbulongan) rumor T1) Bulyawan mo ang mga maingay na bata.
T1) Bumulong siya sa akin. E1) Shout at the noisy children.
E1) He whispered to me.
T2) Ibulong mo sa kanya ang sinabi ko. * bumbong
E2) Whisper what I said to him. :: tube, cylindrical container
T1) Sa araw ay bumbong, sa gabi ay dahon.
* bulsa Ano ito? Sagot: Banig.
---MA-NG: mamulsa, namulsa, namumulsa, E1) A tube at daytime, at night a leaf. What
mamumulsa is it? Answer: A mat.
--------: to put one's hands in one's pockets
:: pocket * bumbunan
:: crown or top of the head, especially that of
* bulto babies
:: volume
* bundat
* bulubod -MAGPAKA: magpakabundat
-------I: ibulubod, ibinulubod, ibinubulubod, --------: to glut
ibubulubod ++ glutted, gorged, well-fed
--------: to scatter seeds
:: (buluburan) nursery garden, seed plot * bundok
---MA-NG: mamundok, namundok,
* bulugan namumundok, mamumundok
:: breeding boar --------: to go to the mountains
:: mountain {der Berg} ---MAGKA: magkabunggo, nagkabunggo,
:: (taga-bundok) mountaineer nagkakabunggo, magkakabunggo
:: (pamumundok) hiding in the mountains --------: to hit, to bump
++ (mabundok) mountainous {bergig} :: impact
T1) Bumunggo ang ulo niya sa pader.
* bundol E1) His head hit the wall.
------IN: bundulin T2) Mag-ingat ka sa pagmamaneho at baka
--------: to ram ikaw ay mabunggo.
E2) Be careful while driving, you might hit
* bunete something.
:: bun T3) Ibunggo mo ang ulo niya sa pader.
E3) Ram his head against the wall.
* bunga T4) Bungguin mo ang pader.
-----MAG: magbunga, nagbunga, nagbubunga, E4) You ram against the wall.
magbubunga
---MA-NG: mamunga, namunga, namumunga, * bungi
mamumunga ------MA: mabungi, nabungi, nabubungi,
--------: to have fruits or results mabubungi
:: fruit {die Frucht} --------: to lose a tooth
:: betel nut palm :: jag, dent, notch, nick
:: (pamumunga) bearing of fruits ++ toothless, having missing tooth
:: (pampabunga) that which induces trees to
bear fruit * bungisngis
++ (mabunga) fruitful ------UM: bumungisngis,, bumubungisngis,
bubungisngis
* bungad --------: to giggle
------UM: bumungad,, bumubungad, bubungad ++ giggling
------IN: bungarin, binungad, binubungad,
bubungarin * bungkal
-------I: ibungad -----MAG: magbungkal, nagbungkal,
--------: to be in front nagbubungkal, magbubungkal
:: front > bukana ------IN: bungkalin, binungkal, binubungkal,
:: (pamungad) foreword, keynote bubungkalin
--------: to till the soil, to dig out
* bungal T1) Magbungkal ka ng lupa para sa halaman.
++ toothless in front E1) Till the soil for the plant.

* bungalngal * bungkos
++ (mabungalngal) vociferous :: bundle, package

* bungang-araw * bungo
:: prickly heat :: skull

* bunganga * buni
-----MAG: magbunganga :: ringworm
--------: to shout, to brag :: herpes, shingles
:: mouth
++ (mabunganga) loquacious * bunlag
:: ruins
* bunggo
------UM: bumunggo,, bumubunggo, bubunggo * buno
------IN: bungguin, binunggo, binubunggo, -----MAG: magbuno, nagbuno, nagbubuno,
bubungguin magbubuno
----MANG: mambuno, nambuno, nambubuno, ------IN: buntisin, binuntis, binubuntis,
mambubuno bubuntisin
-------I: ibuno --------: to impregnate
------IN: bunuin, binuno, binubuno, bubunuin :: (pagbubuntis) pregnancy
--------: to wrestle ++ pregnant
:: (kabuno) wrestling opponent
:: (mambubuno) wrestler * bunto
T1) Bunuin mo nga siya. -------I: ibunto
E1) Wrestle with him. --------: to focus one's emotion on
T2) Magbuno kayong dalawa. :: pressure
E2) Wrestle each other.
* bunton
* bunot -----MAG: magbunton, nagbunton,
-----MAG: magbunot, nagbunot, nagbubunot, nagbubunton, magbubunton
magbubunot ------UM: bumunton,, bumubunton, bubunton
------IN: bunutin, binunot, binubunot, -------I: ibunton, ibinunton, ibinubunton,
bubunutin ibubunton
--------: to pull out, to uproot, to extract --------: to pile up, to crowd in
:: coconut husk :: heap, pile
:: (pamunot) tool used to uproot T1) Bumunton ang basura sa bangketa.
T1) Bumunot siya ng isang numero sa E1) The garbage piled up on the streetwalk.
palabunutan. T2) Ibunton mo ang maruming damit sa
E1) He picked a number from the lottery. batya.
T2) Huwag kang magbunot ng baril. E2) Pile the dirty laundry on the wash basin.
E2) Don't pull out a gun.
* buntot
* bunso ------UM: bumuntot,, bumubuntot, bubuntot
:: youngest in the family ------AN: buntutan, binuntutan, binubuntutan,
bubuntutan
* bunsod --------: to follow
-------I: ibunsod :: tail
--------: to launch :: (pabuntot) tailpiece
:: boom, launching
:: (pamunsod) instrument used for launching * bunyag
:: (tagabunsod) propeller -----MAG: magbunyag, nagbunyag,
++ (pamunsod) introductory, preliminary nagbubunyag, magbubunyag
-------I: ibunyag
* bunsol --------: to reveal, to expose, to disclose
------MA: mabunsol
--------: to be bewitched * bunyi
:: swoon, fainting fit -----MAG: magbunyi
--------: to acclaim
* buntal :: fame
:: buri fiber ++ (mabunyi) famous, illustrious,
:: blow with the fist distinguished
:: (buntalan) fist fight
* buo
* buntala ------UM: bumuo,, bumubuo, bubuo
:: comet -----MAG: magbuo, nagbuo, nagbubuo,
magbubuo
* buntis ------IN: buuin, binuo, binubuo, bubuuin
-----MAG: magbuntis, nagbuntis, nagbubuntis, --------: to complete, to make something whole
magbubuntis ---MAGPA: magpabuo
--------: to get pregnant --------: to solidify
:: (pamuo) something used to complete E1) You embroider something on the
something pillowcase.
:: (pagbuo) organization, development T2) Burdahan mo ang punda ng unan.
:: (kabuuan) composition, entirety, sum E2) Embroider the pillowcase.
:: (pamumuo) coagulation, curdling
++ entire, complete * buri
++ (pambuong) integer :: a kind of palm tree

* buod * burikak
-----MAG: magbuod, nagbuod, nagbubuod, :: prostitute, whore
magbubuod
------IN: buurin, binuod, binubuod, bubuurin * buriki
--------: to summarize :: probe used to sample rice in sacks
:: abstract, resume, summary > pamuod,
kabuuran * buriko
:: donkey, pony
* buog
++ often sleepy * buro
-----MAG: magburo, nagburo, nagbuburo,
* bura magbuburo
-----MAG: magbura, nagbura, nagbubura, ------IN: buruhin, binuro, binuburo, buburuhin
magbubura --------: to pickle, to salt
------IN: burahin, binura, binubura, buburahin :: pickles
--------: to erase something, to remove traces ++ preserved in salt, pickled or salted
of ++ (burung mangga) pickled mango
:: (pambura) eraser
:: (pagkabura) erasure * burok
T1) Burahin mo ang maling sagot. ++ (maburok) chubby
E1) Erase the wrong answer.
T2) Magbura ka ng pisara. * burol 1
E2) Clean the blackboard. :: hill {der Huegel}
++ (maburol) hilly {huegelig}
* bural
------MA: mabural * burol 2
--------: to be embossed :: wake, lying in state
:: (burulan) stand for a coffin
* burara :: (kinabuburulan) tomb
++ sloppy, untidy
* burubot
* burat -----MAG: magburubot
:: act of rolling up the foreskin --------: to have loose bowel movements

* burda * burukrasya
-----MAG: magburda, nagburda, nagbuburda, :: bureaucracy
magbuburda
------AN: burdahan, binurdahan, * busabos
binuburdahan, buburdahan ------IN: busabusin
--------: to embroider --------: to enslave
:: embroidery > pagbuburda :: lowly slave {der Sklave}
:: (pamurda) embroidery materials
:: (magbuburda) embroiderer {der Sticker} * busal
++ (burdado) embroidered {gestickt} :: corncob {der Maiskolben}
T1) Magburda ka ng punda ng unan.
* busalsal
++ slovenly -----MAG: magbutas, nagbutas, nagbubutas,
magbubutas
* busilak ------MA: mabutas, nabutas, nabubutas,
++ immaculate mabubutas
------AN: butasan, binutasan, binubutasan,
* busina bubutasan
:: car horn ------IN: butasin, binutas, binubutas, bubutasin
--------: to make a hole
* busisi :: hole {das Loch}
------IN: busisiin :: (pambutas) perforator, hole borer
--------: to roll up the foreskin :: (nabutasan) perforation
:: foreskin ++ having a hole {gelocht}
:: (kabusisian) scruples
++ (mabusisi) fussy * butete
:: tadpole > uluulo {die Kaulquappe}
* busiyo :: a fish > botete
:: goiter
* buti
* buskad ------UM: bumuti,, bumubuti, bubuti
++ open, unrolled ----MAPA: mapabuti
-------I: ibuti, ibinuti, ibinubuti, ibubuti
* buslog ---PA-IN: pabutihin, pinabuti, pinabubuti,
++ cocked [trigger] pabubutihin
--------: to improve
* buslo --Akt: magpa-kabuti
:: a basket {ein Korb} --------: to do one's best
---MAGPA: magpabuti
* busog 1 --------: to ameliorate
------MA: mabusog, nabusog, nabubusog, :: goodness > kabutihan {die Guete}
mabubusog :: (ikabubuti) welfare
------IN: busugin, binusog, binubusog, :: (pagbuti) improvement
bubusugin :: (palamuti) decoration, ornament, garnish
--------: to be full, to be satisfied from eating ++ (mabuti) fine, good > mabubuti {gut}
:: (pamusog) something that satisfies the ++ (simbuti) as good as > kasimbuti
hunger ++ (makabubuti) favorable
++ full
T1) Mabusog ka kaya sa aking nilutong * butiki
pansit? :: lizard {die Eidechse}
E1) Will you be satisfied with the noodles I
cooked? * butil
:: grain, cereal, kernel {das Korn}
* busog 2
:: bow [for shooting an arrow] * butingting
++ (mabutingting) detailed, fastidious
* busong
:: (kabusungan) ingratitude * butlig
++ ungrateful :: little cyst-like growth on the skin {die
Zyste}
* butangero
:: gangster > mambubutang, sanggano {der * buto
Gangster} :: seed {der Samen}
:: bone {der Knochen}
* butas
* butones
:: button {der Knopf} :: return, turn over
T1) Bumuelta siya pagdating sa kanto.
* butse E1) He turned around at the corner.
:: crop of a chicken {der Kropf} T2) Ibuwelta mo ang kotse.
E2) Turn the car around.
* butsi
:: sesame rice cake filled with bean paste * buwig
:: bunch or cluster of fruits
* buwa
:: prolapsed uterus * buwik
:: young pig, piglet
* buwag
-----MAG: magbuwag * buwis
--------: to disband ---MAGPA: magpabuwis, nagpabuwis,
++ dissolved, demolished nagpapabuwis, magpapabuwis
--------: to tax
* buwal --Pas: ipagbuwis
------UM: bumuwal,, bumubuwal, bubuwal --------: to pay the taxes for
MGA --Akt: mangabuwal :: tax [on land]
--------: to fall down, to drop down :: (pamumuwis) paying taxes
------MA: mabuwal, nabuwal, nabubuwal,
mabubuwal * buwisit
--------: to fall flat on the ground :: bad luck
-----MAG: magbuwal, nagbuwal, nagbubuwal, :: (pamumuwisit) act of bringing bad luck,
magbubuwal annoying someone
-------I: ibuwal, ibinuwal, ibinubuwal, ibubuwal
--------: to cut down, to push down * buwitre
:: vulture
* buwan
:: month {der Monat} * buya
:: moon {der Mond} ------AN: buyaan
++ (sambuwan) one month {1 Monat} --------: to satiate
++ (buwanan) monthly {monatlich} :: satiation, glut
++ (bubuwanin) crazy, moonstruck
T1) Noong isang buwan, pumunta kami sa * buyangyang
Baguio. ++ loose, unprotected
E1) Last month we went to Baguio.
* buyaya
* buway :: spendthrift, wasteful person
:: unsteadiness, instability
++ (mabuway) unbalanced, unsteady * buyo 1
-----MAG: magbuyo
* buwaya --------: to incite, to urge on, to motivate
:: crocodile {das Krokodil} ++ seduced, induced

* buwelo * buyo 2
:: swaying, flare, spurt :: betel leaf

* buwelta * buyuyoy
------UM: bumuelta,, bumubuelta, bubuelta :: appellation given to a small boy
--------: to turn around
-------I: ibuwelta, ibinuwelta, ibinubuwelta, * chipipay
ibubuwelta ++ cheap > chipangga
--------: to turn a vehicle to go back
* daan 1 :: paperweight > panagan
------UM: dumaan,, dumaraan, daraan ++ (dagan-dagan) placed one over another
-----MAG: magdaan, nagdaan, nagdaraan, T1) Huwag kang dumagan sa maliit na
magdaraan bisikleta at baka masira iyan.
-------I: idaan, idinaan, idinaraan, idaraan E1) Don't put your weight on the small
------AN: daanan, dinaanan, dinaraanan, bicycle or it might break.
daraanan T2) Magdagan ka ng pabigat sa ibabaw ng
---MAGPA: magparaan, nagparaan, mga papel.
nagpaparaan, magpaparaan E2) You put the weight on top of the papers.
--------: to drop something by, to pass by T3) Idagan mo ang pabigat sa ibabaw ng mga
------IN: daanin, dinaan, dinadaan, dadaanin papel.
--------: to use indirect means E3) Put the weight on top of the papers.
:: road, street, way > raan, kalsada {die
Strasse} * dagasa
:: (daanan) lane ++ sudden, impetuous, rash
:: (paraan) method, system > pamaraan,
pamamaraan * dagasdas
:: (dumaraan) passer-by :: sudden action
:: (kaparaanan) instrumentality, procedure
:: (daang sukol) dead end street * dagat
:: (pamaraanan) ways and means :: ocean, sea {die See}
++ (makaraan) after :: (sandagatan) the entire sea
++ (mararaanan) passable :: (magdaragat) mariner > mandaragat {der
++ (pagkaraan) after, after passing Seeman}
T1) Saan ang daan papuntang bayan? ++ (pandagat) naval
E1) Which is the way to the city?
T2) Magdaan ka ng bigas sa amin mamaya. * dagdag
E2) Bring some rice to our place later. -----MAG: magdagdag, nagdagdag,
T3) Idaan mo ang bigas sa amin mamaya. nagdaragdag, magdaragdag
E3) Bring the rice to our place later. -------I: idagdag, idinagdag, idinaragdag,
T4) Dumaan ka mamaya sa bahay. idaragdag
E4) You pass by the house later. ------AN: dagdagan, dinagdagan,
dinaragdagan, daragdagan
* daan 2 --------: to add, to supplement, to increase
++ 100 > siyento, sandaan, isandaan :: (karagdagan) supplement
{hundert} ++ (karagdagan) additional
T1) Magdagdag ka ng kaunting asukal sa
* dabog kape.
------UM: dumabog E1) You add some sugar in the coffee.
--------: to flounce T2) Idagdag mo ang asukal sa kape.
:: stamping of the feet E2) Add the sugar in the coffee.

* daga * dagil
:: rat {die Ratte} :: sideswipe
:: mouse {die Maus} :: light touch in passing
:: (panaga) mouse trap, rat poison
* daginding
* dagan :: droning sound
------UM: dumagan,, dumadagan, dadagan
-----MAG: magdagan, nagdagan, nagdadagan, * dagisdis
magdadagan :: continuous blowing of a strong wind
-------I: idagan, idinagan, idinadagan,
idadagan * dagit
--------: to put one's weight on something :: swooping, sudden snatching
:: (dahilan) reason, cause {die Ursache}
* daglat :: (pagdadahilan) pretext {der Vorwand}
:: abbreviation ++ because > kasi
++ (marahil) maybe, perhaps
* dagli T1) Umiyak siya dahil sa akin.
++ immediately E1) He cried because of me.

* dagok * dahon
:: blow with the fist on the nape :: leaf of a plant {das Blatt}
:: page in a book {die Seite}
* dagsa ++ (madahon) leafy
------UM: dumagsa,, dumadagsa, dadagsa
--------: to have a sudden, tumultuous and * dahop
confusing flow of people -----MAG: magdahop
--Pas: pagdagsaan --------: to be in want
--------: to be crowded
:: sudden, tumultuous and confusing flow, * dahumpalay
jumble, or bustle of people or things :: a snake
:: (dagsaan) pell-mell
T1) Dumagsa ang napakaraming tao sa kalye * daig
matapos manalo ang CB sa NBA finals. -----MAG: magdaig
E1) A sudden flow of people in the street --------: to kindle
emerged after the CB won the NBA finals. ------MA: madaig
--------: to excel, to overcome
* dagta ------UM: dumaig
:: sap, juice {der Saft} ------IN: daigin
--------: to outdo
* dagundong :: live embers
:: boom ++ defeated, surpassed, better

* dagusdos * daigdig
:: downward slip, glide :: world, universe {die Welt}
:: (sandaigdig) the whole world
* dahak ++ (pandaigdig) international
------UM: dumahak
--------: to clear the throat of phlegm * daing 1
------UM: dumaing,, dumaraing, daraing
* dahan --------: to complain, to moan
------AN: dahanan, dinahanan, dinarahanan, :: complaint > karaingan
darahanan :: (hinaing) supplication > kahinaingan
--------: to soften, to lower [voice] T1) May daing siya tungkol sa kanyang
++ (madahan) slow > marahan {langsam} trabaho.
++ (dahan-dahan) slowly E1) He has a complaint about his job.
T2) Dumaing siya sa doktor dahil sa sakit ng
* dahas kanyang tiyan.
----MANG: mandahas E2) He complained to the doctor about his
--------: to use force against, to violate stomachache.
:: violence > karahasan
++ (marahas) severe, violent, ruthless * daing 2
:: dried fish
* dahil
--Pas: idahilan * dais
--------: to attribute, to blame, to be the cause :: close together
of
* dait T2) Dakutin mo ang buhangin sa
-------I: idait dalampasigan.
--------: to place something so it touches E2) Grasp some sand from the seashore.
something else
* dakunot
* daka ++ stooped, bent [body]
++ instantly, immediately
* dala
* dakila -----MAG: magdala, nagdala, nagdarala,
---MAGPA: magpadakila magdarala
--------: to dignify ------IN: dalhin, dinala, dinarala, daralhin
:: (kadakilaan) greatness ------AN: dalhan, dinalhan, dinaralhan,
++ great, eminent, majestic, noble daralhan
T1) Si Jose Rizal ay isang dakilang bayani ng --IPA: ipadala
Pilipinas. ------MA: madala, nadala, nadarala, madarala
E1) Jose Rizal is a great hero of the --------: to carry, to bring something
Philippines. ---MAGPA: magpadala
--------: to transmit
* dakip ??? pinadadalhan
------UM: dumakip :: load > dala-dala
------IN: dakipin :: (dala-dalahan) luggage
------MA: madakip, nadakip, nadarakip, :: (dalahin) baggage > abasto
madarakip :: (maydala) bearer
------MA: madakip, nadakip, nadadakip, :: (taga-dala) carrier
madadakip :: (taga-padala) shipper
--------: to catch, to arrest T1) Magdala ka ng payong at uulan mamaya.
:: catch E1) You bring an umbrella because it will
rain later on.
* daklot T2) Dalhin mo ang payong at uulan mamaya.
:: snatching, grabbing E2) Bring the umbrella because it will rain
later on.
* dakma T3) Pakidala mo ang tinapay.
:: sudden seizure, arrest E3) Please bring the bread.

* dako * dalag
-------I: idako :: a fish
--------: to turn, to direct
:: spot, place * dalag-dagat
:: a fish
* dakol
:: large handful * dalaga
:: unmarried woman
* dakot :: (pagdadalaga) maidenhood > pagkadalaga
------UM: dumakot,, dumarakot, darakot
----MANG: mangdakot, nangdakot, * dalagan
nangdarakot, mangdarakot :: a fish
------IN: dakutin, dinakot, dinarakot, darakutin
--------: to grasp * dalahik
:: handful :: point reached on the seashore by the
:: (sandakot) one handful waves
T1) Dumakot ka ng buhangin sa :: (dalahikan) isthmus
dalampasigan.
E1) Grasp a handful of sand from the :: dalahit
seashore. :: intense coughing attack > dalahik
T1) Dumalaw ka naman sa amin.
* dalamhati E1) You come and visit us.
-----MAG: magdalamhati, nagdalamhati, T2) Dalawin mo kami.
nagdadalamhati, magdadalamhati E2) Pay us a visit.
--------: to grieve {bekuemmert sein}
:: extreme sorrow, grief {der Kummer} * dalawa
:: (makalawa) twice, the day after tomorrow
* dalampasigan > samakalawa
:: seashore, bank of a river :: (pangalawa) assistant, associate, vice-,
substitute
* dalandan :: (kamakalawa) the day before yesterday
:: orange [fruit] > narangha, naranghita, :: (dalawahan) twosome
galanghita {die Orange} ++ two > dos {zwei}
++ (ikalawa) second
* dalang ++ (pandalawa) double
------UM: dumalang,, dumaralang, daralang ++ (pangalawa) second
--------: to become fewer, to become sparse ++ (dalawampu) 20 > beinte {zwanzig}
++ (madalang) few, not frequent {wenig} ++ (makadalawa) twice > makalawa
{zweimal}
* dalangin ++ (makadalawa) the day before yesterday
------UM: dumalangin,, dumadalangin, {vorgestern}
dadalangin ++ (dalawandaan) 200 > dos siyentos
---MA-NG: manalangin, nanalangin,
nananalangin, mananalangin * dalawit
-------I: idalangin, idinalangin, idinadalangin, ------MA: madalawit
idadalangin --------: to become involved in a questionable
--------: to pray affair
:: prayer > panalangin {das Gebet} ------IN: dalawitin
:: (dalanginan) tabernacle --------: to pry up, to raise
:: (pananalangin) praying :: lever
T1) Dumalangin ka sa Diyos tungkol sa iyong
mga problema. * daldal
E1) You pray fervently to God about your ------UM: dumaldal,, dumadaldal, dadaldal
problems. --------: to gab
T2) Idalangin mo sa Diyos ang iyong mga -----MAG: magdaldal, nagdaldal, nagdadaldal,
problema. magdadaldal
E2) Pray fervently to God about your --------: to chatter {schnattern}
problems. :: (kadaldalan) volubility { die Redseligkeit}
++ (madaldal) talkative {geschwaetzig}
* dalas
:: (kadalasan) frequency * dale
++ (madalas) often, frequent, regular {oft} ++ Go ahead!
T1) Madalas magkumpisal siya.
E1) She's a regular confessor. * dali 1
-----MAG: magmadali, nagmadali,
* dalatan nagmamadali, magmamadali
:: cultivated highland --Pas: madaliin, minadali, minamadali,
mamadaliin
* dalaw ------AN: dalian, dinalian, dinaralian, daralian
------UM: dumalaw,, dumadalaw, dadalaw ------IN: daliin, dinali, dinarali, daraliin
------IN: dalawin, dinalaw, dinadalaw, --------: to hurry
dadalawin ---MAGPA: magpadali
--------: to visit --------: to accelerate
:: (pagdalaw) visitation :: quickness, rapidity
:: (pagmamadali) haste :: (pagdalo) attendance
:: (madaling-araw) dawn, sunrise {der T1) Dumalo siya sa aking kaarawan.
Sonnenaufgang} E1) She attended my birthday party.
++ (madali) easy, quick, prompt, not difficult T2) Daluhan mo ang aking kaarawan.
++ (sa madaling salita) in quick words E2) Come to my birthday party.
++ (dalika) hurry up! [madali ka]
T1) Dalika, mahuhuli tayo. * dalos
E1) Be quick, we will be late. ------IN: dalusin
--------: to do things rashly
* dali 2
------IN: dalihin, dinali, dinadali, dadalihin * daloy
--------: to hit, to attack ------UM: dumaloy
:: attack --------: to ooze, to fly, to trickle
:: flow, oozing
* daling :: (daluyan) tube for liquids
:: fastening
* dalubhasa
* daliri -MAGPAKA: magpakadalubhasa
------IN: daliriin, dinaliri, dinadaliri, dadaliriin --------: to specialize
--------: to point things out :: expert, specialist > eksperto {der Experte}
:: finger {der Finger} ++ skilled

* dalirot * dalugdog
------IN: dalirutin :: heating of drums
--------: to poke
:: poking * daluhong
:: assault, onslaught
* dalisay
-----MAG: magdalisay, nagdalisay, * dalumog
nagdadalisay, magdadalisay :: sudden attack
--------: to purify {reinigen}
:: (pagdalisay) purification * dalumos
++ clean, pure, clear {sauber} :: sudden lurching of a crowd

* dalisdis * dalumoy
:: slope :: low, dark clouds

* dalit * dalungdong
:: psalm :: grass hut in the forest
:: slice
* dalupang
* dalita :: a shrub
:: (karalitaan) indigence
++ (maralita) indigent, poor {arm} * dalupani
:: a fish
* dalo
------UM: dumalo,, dumadalo, dadalo * dalusdos
------AN: daluhan, dinaluhan, dinadaluhan, :: elope, slipping downward
dadaluhan
--------: to attend * dalusong
-------I: idalo, idinalo, idinadalo, idadalo :: attack from a high place
--------: to attend for someone
---MAGPA: magpadalo * dalutdot
--------: to ask for help :: poking with the finger
* daluyong * dambong
:: tidal wave {die Flutwelle} ------UM: dumambong
--------: to loot
* dalya :: loot, plunder
:: dahlia {die Dahlie} :: (mandarambong) marauder

* dama 1 * dambuhala
------IN: damahin, dinama, dinadama, :: whale
dadamahin
--------: to feel, to empathize, sympathize * damdam
T1) Damahin mo ang lungkot niya. -----MAG: magdamdam, nagdamdam,
E1) Feel her loneliness. nagdaramdam, magdaramdam
------IN: damdamin, dinamdam, dinaramdam,
* dama 2 daramdamin
:: native game of chess --------: to feel bad about
:: (damahan) checkerboard ---MAGPA: magparamdam, nagparamdam,
++ (dama-rama) checkered nagpaparamdam, magpaparamdam
--------: to insinuate {andeuten}
* damag ---MA-AN: maramdaman, naramdaman,
++ (magdamag) the whole night, overnight nararamdaman, mararamdaman
--------: to detect
* damay ----MAKA: makaramdam, nakaramdam,
------UM: dumamay,, dumadamay, dadamay nakakaramdam, makakaramdam
----MANG: mangdamay, nangdamay, --------: to feel
nangdadamay, mangdadamay :: feeling > damdamin
----MAKI: makiramay :: (pandamdam) sense, sensibility
-------I: idamay, idinamay, idinadamay, :: (pagkamaramdamin) sensitiveness
idadamay ++ (maindamdam) overly sensitive
--------: to help, to condole, to sympathize, to ++ (karamdaman) ailment, sickness
involve others ++ (maramdamin) emotional
:: (karamay) accomplice, sympathizer ++ (magkadamdamin) congenial
:: (pagdamay) sympathetic aid T1) Marunong siyang makaramdam ng galit
T1) Dumamay kami sa mga nasalanta ng ng iba.
bagyo. E1) He knows how to feel other people's
E1) We sympathize with the hurricane anger.
victims. T2) Ayaw niyang magdamdam tungkol sa
T2) Huwag kang mangdamay ng ibang tao sa hindi mo pagsulat sa kanya.
iyong kalokohan. E2) She does not want to feel bad about
E2) Don't involve others in your your not writing to her.
misadventures. T3) Huwag mo nang damdamin ang hindi niya
T3) Huwag mong idamay ang aking mga pagsulat sa iyo.
kaibigan sa usapan. E3) Don't feel bad that he has not sent you a
E3) Don't involve my friends in our problem. letter.

* damba * dami
------UM: dumamba,, dumadamba, dadamba ---MAGPA: magparami
--------: to rise on the hind legs, to stamp the --------: to reproduce
feet ------UM: dumami,, dumarami, darami
T1) Dumamba ang aso sa ibabaw ng mesa. --MAPAPA: maparami
E1) The dog raised to sniff at the table. --------: to multiply, to increase in number
------AN: damihan, dinamihan, dinaramihan,
* dambana daramihan
:: shrine, altar {der Altar} --------: to increase, to make many
---MA-AN: maramihan T3) Mangdampot ka ng isang supot na prutas.
--------: to outnumber E3) You handle a bag of fruits.
:: amount, quantity
:: (karamihan) crowd, bulk * damuho
:: (pagdami) increment ++ rough, brutal
:: (pagpaparami) multiplication
:: (pagkarami-rami) multiplicity * damulag
++ (marami) plenty, many :: carabao > kalabaw, tamaraw
++ (sindami) as many as > kasindami
* danak
* damit ------UM: dumanak,, dumadanak, dadanak
------AN: damitan, dinamitan, dinaramitan, --------: to pour out
daramitan :: flow > pagdanak
--------: to clothe
:: dress {das Kleid} * danas
:: (pananamit) way a person dresses ------UM: dumanas,, dumadanas, dadanas
++ (madamit) having many clothes --Akt: maranasan
------IN: danasin, dinanas, dinaranas,
* damo daranasin
:: grass {das Gras} --------: to experience, to go through
:: weed {das Unkraut} something
:: (damuhan) grassland, lawn, meadow :: (karanasan) experience
++ (maramo) weedy, grassy T1) Dumanas kami ng hirap nung panahon ng
giyera.
* damot E1) We experienced suffering during the
:: stinginess, selfishness > karamutan time of war.
++ (maramot) selfish {egoistisch} T2) Danasin kaya niya ang hirap sa buhay?
E2) Will he experience life's suffering?
* dampa
:: hut [poor and small] > barung-barong {die * danaw
Huette} :: pond, lake

* dampi * dandang
-----MAG: magdampi, nagdampi, nagdarampi, :: act of warming by the fire
magdarampi
--------: to dab {antippen} * dangal
------AN: dampian ---PA-AN: parangalan
--------: to apply on gently, to touch lightly --------: to honor
:: light and gentle touch, light and gentle :: honor, reputation > parangal, karangalan
application of medication [as on wounds] {die Ehre}
:: (panauhing pandangal) guest of honor
* dampot ++ (marangal) honorable, honest, polite,
------UM: dumampot,, dumarampot, darampot reputable
----MANG: mangdampot, nangdampot, ++ (pandangal) honorary
nangdarampot, mangdarampot
------IN: damputin, dinampot, dinarampot, * dangat
daramputin :: act of piercing, stabbing
--------: to pick up with the hand, to handle
:: (sandampot) single picking up of * dangkal
T1) Dumampot ka na diyan ng pagkain sa :: (sandangkal) distance between index finger
mesa. and thumb
E1) You pick up some food on the table. :: (karangkal) distance between thumb and
T2) Damputin mo ang papel sa sahig. middle finger
E2) Pick up the paper on the floor.
* dantay E3) They should be here tomorrow.
------UM: dumantay
--------: to rest one's leg over something * dapilos
:: act of skidding
* danyos
:: damage, injury * dapilpil
++ flat [nose]
* daong
------UM: dumaong * dapit
--------: to anchor :: act of carrying a dead body to church
:: ship :: (dapit-hapon) dusk
:: (dapit-umaga) daybreak
* daop ++ towards, near
++ joined closely together
* daplas
* daos :: climbing
--Pas: ipagdaos
--------: to solemnize * daplis
:: celebration ------UM: dumaplis,, dumaraplis, daraplis
--------: to just miss the target
* dapa ++ barely missing
------UM: dumapa,, dumarapa, darapa
-----MAG: magdapa, nagdapa, nagdarapa, * dapo
magdarapa ------UM: dumapo,, dumarapo, darapo
------MA: madapa, nadapa, nadarapa, ------AN: dapuan, dinapuan, dinarapuan,
madarapa darapuan
-------I: idapa, idinapa, idinadapa, idadapa --------: to alight [bird, butterfly] on something
-----: maparapa :: (dapuan) roost, bar on which birds perch
--------: to lie on one's stomach, to fall T1) Dumapo ang paruparo sa bulaklak.
unexpectedly, to stumble E1) The butterfly alighted on the flower.
:: rough scaled brill sole T2) Ayaw dapuan ng mga paruparo ang isang
++ (parapa) lying prostrate bulaklak.
T1) Dumapa siya sa ibabaw ng kama. E2) Butterflies don't want to alight on that
E1) He lied on his stomach in bed. flower.
T2) Huwag kang tumakbo ng mabilis at baka
ka madapa. * dapwa
E2) Don't run too fast or you might fall. ++ but
T3) Magdapa ka ng bata sa kama.
E3) You lay a child on his stomach in bed. * dapyo
T4) Idapa mo ang bata sa kama. :: light touch of air
E4) Lay the child on his stomach in bed.
* darag
* dapat :: stamping of the feet in anger
----marapatin
--------: to deign * darak
:: (karapatan) rights and privileges :: rice bran
++ should be
++ (marapat) worthy, deserving, proper, * darandang
necessary :: a tree
T1) Siya ang dapat manalo.
E1) He deserves to win. * darang
T2) Dapat gawin ito ngayon. -------I: idarang, idinarang, idinararang,
E2) This ought to be done now. idararang
T3) Dapat na narito sila bukas. --------: to roast over live coals
:: live coals > darangan ++ (datihan) used to, accustomed

* darapa * datiles
:: a fish :: date [fruit]
:: (darapang-haba) a fish
* dating
* daraos ------UM: dumating,, dumarating, darating
-------I: idaraos, idinaraos, idinararaos, ------AN: datingan, dinatingan, dinadatingan,
idararaos dadatingan
--------: to celebrate, to hold a meeting ------AN: datnan, dinatnan, dinaratnan,
:: (pagdaraos) celebration daratnan $
--------: to arrive
* dasa ----MAKA: makarating
:: race, breed --------: to be able to reach
:: arrival, coming > pagdating {die Ankunft}
* dasal :: (parating) gift, message sent, bribe
-----MAG: magdasal, nagdasal, nagdarasal, T1) Dumating sila kahapon.
magdarasal E1) They arrived yesterday.
-------I: idasal, idinasal, idinarasal, idarasal T2) Datingan niyang patay ang kanyang aso.
------IN: dasalin, dinasal, dinarasal, darasalin E2) His dog was dead by the time he
--------: to say a prayer arrived.
++ (mapagdasal) prayerful
T1) Magdasal ka mamaya. * dato
E1) You say a prayer later. :: middle finger
T2) Dasalin mo ang Ave Maria mamaya.
E2) Pray the Ave Maria later. * datos
T3) Idasal mo ang Ave Maria mamaya. :: data
E3) Say the Ave Maria later.
* datu
* dasig :: ruling head of a clan or tribe {der
------UM: dumasig Haeuptling}
--------: to move nearer
* datung
* daskol :: money {das Geld}
------UM: dumaskol
--------: to do in a careless manner * daungan
:: something done in a careless manner ------AN: daungan
--------: to dock
* datal :: port {der Hafen}
:: (pag-datal) arriving :: wharf {die Werft}

* datapwa't * dausdos
++ but, however > subali't {aber} -------I: idausdos, idinausdos, idinadausdos,
idadausdos
* datay --------: to slide something down
++ bedridden
* daw
* dati ++ it is said, they say > raw {angeblich}
:: (datihan) oldtimer T1) Aalis ka raw.
:: (pamamarati) unchanged state or condition E1) You're leaving I'm told.
++ former, previous, for a long time already,
formerly {frueher} * dawit
++ (parati) always, all the time, again and -----MAG: magdawit
again --------: to incriminate
:: entanglement, Indian arm wrestling :: visitor, stranger, foreigner > dayuhan
++ (madawit) entangled ++ (dayuhan) foreign, alien
++ (karawit) implicated, involved
* dayukdok
* daya ++ extremely hungry {sehr hungrig}
------UM: dumaya,, dumadaya, dadaya
-----MAG: magdaya, nagdaya, nagdaraya, * deboto
magdaraya :: devotee
----MANG: mandaya, nandaya, nandaraya,
mandaraya * debu
------IN: dayain, dinaya, dinaraya, darayain :: debut
--------: to trick, to cheat, to deceive, to delude
:: cheat * dedal
:: (magdaraya) swindler > mandaraya :: thimble > didal
:: (kadayaan) wiliness {die Gerissenheit}
:: (pagdaya) trickery * dedma
:: (pagdaraya) deceit, fraud > pandaraya ------IN: dedmahin, dinedma, dineredma,
{der Betrug} deredmahin
++ (madaya) deceptive ------IN: dedmahin, dinedma, dinededma,
++ (mandaraya) dishonest dededmahin
++ (mapandaya) delusive --------: to ignore
T1) Huwag kang mangdaya sa pagbayad ng ++ ignoring others
buwis. T1) Dedma na lang ako sa kanila.
E1) Don't cheat in paying your tax. E1) I just ignore them.
T2) Hindi maganda ang magdaya ng kapwa.
E2) It is not good to cheat your neighbor. * dedo
T3) Huwag mong dayain ang laro. ++ dead
E3) Don't cheat in the game.
* dehado
* dayag :: underdog [in gambling]
:: front, facade ++ being at a disadvantage

* dayal * dekalibre
------UM: dumayal :: gentleman
--------: to dial
* dekampanilya
* dayami :: trustworthy lawyer
:: hay {das Heu}
* deklarasyon
* dayan :: declaration {die Deklaration}
:: festive decor
* deklibe
* dayap :: slope
:: native lime, lemon
* dekorasyon
* dayaw :: decoration
:: bird song ++ (pandekorasyon) decorative

* dayikdik * dekoro
:: skin eruption :: decorum, propriety

* dayo * delegado
------UM: dumayo :: delegate
--------: to go to a faraway place. to migrate
* delegasyon * depekto
:: delegation :: defect

* delikadesa * depende
:: refinement ++ it depends

* delikado * depensa
++ fragile, delicate, weak :: fender

* delinyante * depensa
:: draftsman :: plea

* deliryo * depensor
:: delirium > diliryo :: defender

* delpin * deportasyon
:: dolphin :: deportation

* demanda * deposito
-----MAG: magdemanda, nagdemanda, -----MAG: magdeposito, nagdeposito,
nagderemanda, magderemanda nagdedeposito, magdedeposito
-------I: idemanda, idinemanda, idineremanda, -------I: ideposito, idineposito, idinedeposito,
ideremanda idedeposito
--------: to bring a case to court, to accuse --------: to make a deposit in the bank, to store
:: demand, legal accusation up
:: (demandante) accuser, complainant :: money deposited in the bank
T1) Magdemanda ka laban sa kumpanya. T1) Magdeposito ka ng pera mamayang
E1) You file a case against the company. hapon.
T2) Idemanda mo ang kumpanya. E1) You deposit the money in the bank this
E2) File a case against the company. afternoon.
T2) Ideposito mo na ang pera mamayang
* demokrasya hapon.
:: democracy E2) Deposit the money in the bank this
afternoon.
* demokratiko
++ democratic * desaprobado
++ disapproved
* demonyo
:: demon, devil > diyablo, dimonyo * desbentaha
:: (kademonyuhan) devilment :: disadvantage
++ (makademonyo) satanic
* desenso
* denominasyon :: demotion
:: denomination
* desgrasya
* dentadura ------MA: madesgrasya, nadesgraya,
:: dentures nadedesgraya, madedesgraya
--------: to be disgraced
* dentista :: misfortune, disgrace > sakuna, kahihiyan,
:: dentist kasiraang puri, disgrasya
++ (disgrasyada) disgraced
* departamento
:: department * despalko
------UM: dumespalko,, dumerespalko, :: destiny, fate
derespalko
----MANG: mangdespalko, nangdespalko, * destornilyador
nangderespalko, mangderespalko :: screwdriver
------IN: despalkuhin, dinespalko,
dinerespalko, derespalkuhin * detalye
--------: to embezzle, to swindle :: detail
:: (despalkador) embezzler {der Veruntreuer}
T1) Masamang dumespalko ng pera ng iba. * determinasyon
E1) It is not good to embezzle other people's :: determination
money.
T2) Huwag kang mangdespalko ng pera ng * dialekto
iba. :: dialect
E2) You should not embezzle other people's
money. * diamante
T3) Masamang despalkuhin ang pera ng iba. :: diamond > brilyante {der Diamant}
E3) It is bad to swindle the money of other
people. * diarea
:: diarrhea > diyarea, pagtatae {der
* desimal Durchfall}
++ decimal
* diaryo
* desimetro :: newspaper > peryodiko, diyaryo {die
:: decimeter Zeitung}

* deskarga * dibdib
------IN: deskargahin ------IN: dibdibin
--------: to unload --------: to brood, to think seriously about
:: unloading :: chest, breast {die Brust}

* deskaril * dibidendo
:: derailment :: dividend

* deskompasado * dibinidad
++ out of rhythm :: divinity

* deskuwento * diborsiyo
:: discount :: divorce {die Scheidung}

* despatsado * dibuho
++ dispatched, dismissed -----MAG: magdibuho
:: (despatsador) seller at the store counter, --------: to design
dispatcher :: drawing, design, pattern
:: (dibuhante) draftsman > mandidibuho
* despedida
:: farewell, party given for people leaving * diga
------UM: dumiga,, dumiriga, diriga
* desperado ----MANG: mandiga, nandiga, nandiriga,
++ desperate mandiriga
------AN: digahan, dinigahan, dinirigahan,
* despertador dirigahan
:: alarm clock --------: to court
:: idle talk
* destino T1) Dumiga ka ba sa kanya?
E1) Did you court her? ------UM: dumikit,, dumidikit, didikit
T2) Mandiga ka ng dalaga. -----MAG: magdikit, nagdikit, nagdidikit,
E2) You court a single lady. magdidikit
T3) Digahan mo si Ana. -------I: idikit, idinikit, idinidikit, ididikit
E3) Court Ana. ------AN: dikitan
--------: to stick, to adhere, to paste, to glue
* dighal {kleben}
:: belch --PAG-IN: pagdikitin
--------: to weld
* dighay :: loveliness, magnificence
:: burp {der Ruelpser} :: (pandikit) paste, glue
:: (pagdidikit) kindling > pamparikit
* digma ++ (madikit) pretty, beautiful > marikit
------IN: digmain, dinigma, dinirigma, {schoen}
dirigmain T1) Dumikit ang papel sa dingding.
--------: to wage war E1) The paper got stuck on the wall.
:: war > digmaan T2) Magdikit ka ng papel sa dingding.
:: (mandirigma) warrior E2) You paste some paper on the wall.
++ (paladigma) warlike T3) Idikit mo ang papel sa dingding.
E3) Paste the paper on the wall.
* dignidad
:: dignity * diko
:: appellation to the second eldest brother
* dihusto
++ inadequate, not enough, inexact * diksiyonaryo
:: dictionary {das Woerterbuch}
* diin
------UM: dumiin,, dumidiin, didiin * dikta
-------I: idiin, idiniin, idinidiin, ididiin -----MAG: magdikta, nagdikta, nagdidikta,
--------: to press hard, to press downward magdidikta
++ (madiin) heavily pressed > mariin -------I: idikta, idinikta, idinidikta, ididikta
T1) Dumiin siya sa pintuan. ------AN: diktahan
E1) He pressed hard against the door. --------: to dictate
T2) Idiin mo ang iyong kamay sa pintuan. :: (taga-dikta) prompter
E2) Press your hand against the door. T1) Magdikta ka ng pagsusulit sa mga
estudyante.
* diit E1) You give a dictation exam to the
:: slight pressure on something {ein leichter students.
Druck} T2) Idikta mo sa kalihim ang kautusan.
E2) Dictate the memorandum to the
* dikdik secretary.
-----MAG: magdikdik, nagdikdik, nagdidikdik,
magdidikdik * diktador
------IN: dikdikin, dinikdik, dinidikdik, dirikdikin :: dictator {der Diktator}
--------: to mince, to pulverize
T1) Magdikdik ka ng bawang. * dikya
E1) You mince some garlic. :: jellyfish
T2) Dikdikin ang bawang.
E2) Mince the garlic. * dikyam
:: salted, preserved plums
* dikin
:: ring stand for pot * dila
------AN: dilaan
* dikit --------: to lick, to stick out the tongue at
:: tongue {die Zunge} T2) Diligin mo ang mga halaman.
E2) Water the plants.
* dilag
:: gorgeousness, splendor, lustrous beauty > * dilihensiya
karilagan {die Pracht} -----MAG: magdilihensiya, nagdilihensiya,
++ (marilag) splendid nagdirilihensiya, magdirilihensiya
------IN: dilihensiyahin, dinilihensiya,
* dilan dinirilihensiya, dirilihensiyahin
++ any, all, whatever --------: to borrow, to obtain what one needs
T1) Magdilihensiya ka muna ng pambili ng
* dilat pagkain.
------UM: dumilat,, dumidilat, didilat E1) You borrow some money for the
----MANG: mandilat, nandilat, nandidilat, groceries.
mandidilat T2) Dilihensiyahin mo ang pangkain natin
-------I: idilat, idinilat, idinidilat, ididilat mamayang gabi.
------AN: dilatan, dinilatan, dinidilatan, E2) Borrow some money for our food
didilatan tonight.
--------: to open [eyes], to stare at someone
:: act of opening the eyelids {das Oeffnen der * dilim
Augen} -----MAG: magdilim, nagdilim, nagdirilim,
++ wide-eyed magdirilim
++ (madilat) aware ------AN: diliman, diniliman, dinidiliman,
T1) Dumilat ka. didiliman
E1) You open your eyes. ---PA-IN: padilimin, pinadilim, pinadidilim,
T2) Idilat mo ang mga mata mo. padidilimin
E2) Open your eyes. --------: to darken, to become dark or clouded
T3) Huwag kang mandilat ng hindi mo kilala. :: darkness > kadiliman
E3) Don't stare at someone you don't know. ++ (madilim) dark {dunkel}
T4) Dilatan mo ang bata kung gusto mong T1) Nagdilim sa galit ang kanyang mukha.
ipakita ang galit mo. E1) His face became clouded with anger.
E4) Stare at the child if you want to show D1) Sein Gesicht verfinsterte sich vor Wut.
you are angry.
* dilis
* dilaw :: anchovy > dulis
++ yellow {gelb}
++ (madilaw) yellowish {gelblich} * dimiti
-----MAG: magdimiti
* dildil --------: to resign
-------I: idildil
--------: to insist, to press * dimon
:: period of convalescence of a mother after
* dili delivery
++ seldom, rarely :: delivery bed of saws

* dilig * din
-----MAG: magdilig, nagdilig, nagdirilig, ++ too, also > rin {auch}
magdirilig
------IN: diligin, dinilig, dinirilig, diriligin * dinamita
------AN: diligan, diniligan, diniriligan, diriligan :: dynamite {das Dynamit}
--------: to sprinkle water on, to water [plants]
T1) Magdilig ka ng halaman mamayang * dinastiya
hapon. :: dynasty
E1) You water the plants later this
afternoon. * dingal
++ (maringal) magnificent, grand, proud :: deputy

* dingas * direksiyon
-----MAG: magdingas, nagdingas, nagdidingas, :: address, direction, course, order, command,
magdidingas instruction {die Richtung}
---MA-NG: maningas, naningas, naniningas,
maniningas * direktiba
---MAGPA: magpaningas :: management, board of directors
--------: to flare out, to set aflame
{anzuenden} * diretso
:: flame, blaze ------IN: diretsuhin, diniretso, diniriretso,
:: (pagniningas) ignition diriretsuhin
T1) Magdingas ka ng mga tuyong dahon sa --------: to proceed on in a straight direction
hardin. ++ straight > deretso {gerade}
E1) You set aflame the dry leaves in the T1) Diretsuhin lang ninyo ang daan at
garden. makikita ninyo ang simbahan.
E1) Proceed straight on this road and you
* dini will see the church building.
++ here
* diri
* dinig ----MANG: mandiri, nandiri, nandidiri,
------MA: marinig, narinig, naririnig, maririnig mandidiri
------IN: dinggin, dinirig, dinirinig, diringgin $ --------: to loathe
--------: to listen, to hear :: (pandidiri) feeling of loathing for what is
-MAKA: makarinig, nakarinig, nakaririnig, foul or filthy {der Ekel}
makaririnig $ ++ (nakapandidiri) loathsome {widerlich}
--------: to be able to hear
:: (pandinig) sense of hearing * disente
:: (pagpaparinig) allusion ++ decent
++ heard, loud enough to be heard
T1) Dinggin mo ang aking pakiusap. * disenyo
E1) Listen to my plea. :: design, sketch
T2) Narinig niya ang magandang awit.
E2) She heard the beautiful song. * disgusto
:: disgust
* Dios
:: God > Bathala, Diyos * disimpekta
:: (pagka-Diyos) divinity -----MAG: magdisimpekta, nagdisimpekta,
++ (maka-Diyos) godly nagdirisimpekta, magdirisimpekta
--------: to disinfect
* dipa :: (disimpektante) disinfectant
------UM: dumipa,, dumiripa, diripa
--------: to extend the arms * disimula
:: (sandipa) span of two extended arms ------UM: dumisimula
--------: to dissimulate
* diperensiya
:: difference, illness, disagreement > * disimulado
kaibahan, kaibhan {die Differenz} ++ pretended

* diplomasya * disin
:: diplomacy ++ hypothetical
:: (diplomatiko) diplomat
* disinteria
* diputado :: dysentery > disenterya, iti {die Ruhr}
:: blunder, mistake
* disiplina
:: discipline {die Disziplin} * dispras
:: mask, disguise
* disisyon
-----MAG: magdisisyon, nagdisisyon, * dispuwesto
nagdidisisyon, magdidisisyon ++ disposed, ready
------AN: disisyunan, dinisisyunan,
dinidisisyunan, didisisyunan * distilerya
--------: to decide, to make a decision :: distillery
:: decision
++ (disidido) decided * distrito
T1) Magdisisyon ka na bukas kung sasama ka :: district
o hindi.
E1) You decide by tomorrow if you are * distrunka
coming or not. -----MAG: magdistrunka, nagdistrunka,
T2) Disisyunan mo ang tungkol sa nagdiristrunka, magdiristrunka
pagpapautang na pera sa iyong mga kapatid. ------IN: distrunkahin, dinistrunka,
E2) Make a decision on lending money to diniristrunka, diristrunkahin
your brothers. --------: to destroy, to break off locks
++ (distrungkado) broken [locks]
* diskargo T1) Ayaw ni Pedro magdistrunka ng pintuan
-----MAG: magdiskargo ng kotse niya.
--------: to apologize E1) Pedro does not want to break off the
:: excuse, apology > deskargo locks of his car door.
T2) Distrunkahin mo na lang ang pintuan
* diskarte dahil hindi natin makita ang susi.
------UM: dumiskarte E2) Break off the door locks since we could
--------: to charm, to woo, to pave the way not find the key.
:: appeal, way one can attract the opposite
sex > deskarte * Disyembre
:: December {der Dezember}
* disko
:: disk * disyerto
:: desert {die Wueste}
* diskubre
------MA: madiskubre, nadiskubre, * ditdit
nadidiskubre, madidiskubre ++ torn into strips
----MAKA: makadiskubre, nakadiskubre,
nakadidiskubre, makadidiskubre * dito
--------: to be able to discover ---PA-UM: pumarito,, pumaparito, paparito
T1) Makadiskubre kaya siya ng bagong --------: to come here
gamot? :: (pagparito) visit
E1) Will he be able to discover a new ++ here > dini, dine, nandito, parine, rito
medicine? ++ (narito) it's here > naririto
T2) Nagselos si Maria ng madiskubre niyang ++ (parito) Come her!
may babae si Pedro. T1) Pumarito ka.
E2) Maria got jealous when she discovered E1) You come here.
Pedro has another woman. T2) Nasisiyahan kami sa aming pagparito.
E2) We enjoy our visit.
* diskusyon
:: discussion {die Diskussion} * ditse
:: appellation for second eldest sister
* disparate
* diwa * doloroso
:: spirit, thought {der Geist} ++ sorrowful

* diwang * dominante
-----MAG: magdiwang ++ dominant, domineering
--------: to celebrate
:: celebration, ceremony, event, occasion * dominiko
:: dominican
* diwara
:: setback, misfortune * dominyo
++ (madiwara) attentive to details :: dominion

* diwata * donador
:: goddess {die Goettin} :: donor

* diyabetes * doon
:: diabetes {die Zuckerkrankheit} ---PA-UM: pumaroon,, pumaparoon, paparoon
--------: to go there
* diyakones ---MAGKA: magkaroon, nagkaroon,
:: deaconess nagkakaroon, magkakaroon
:: (diyakono) deacon --------: to have, to be affected
:: (kinaroroonan) location
* diyametro :: (pagkakaroon) existence
:: diameter ++ there, over there, that place over there
++ (naroon) it's there > naroroon
* diyan T1) Pumaroon ka nga.
---PA-UM: pumariyan,, pumapariyan, E1) You go there.
papariyan T2) Saan paparoon ang bus na ito?
--------: to go there E2) Where does this bus go?
++ there > nandiyan, nariyan, naririyan, iyan T3) Magkakaroon na siya ng trabaho.
T1) Pumariyan si Ana kanina. E3) He will have a job.
E1) Ana had gone there earlier.
* dorado
* diyana ++ golden
:: reveille
* dormitoryo
* diyata :: dormitory
++ really :: (dormitoryano) resident of a dormitory

* diyeta * dosena
:: prescribed or regulated meal, diet {die :: dozen > dusena, sandosena {das Dutzend}
Diaet}
* dosis
* diyosesis :: dose
:: diocese
* dote
* doble :: dowry
------IN: doblihin
--------: to double * draga
++ double > dubli, doblado :: dredge

* doktrina * dubdob
:: doctrine :: intensity of a fire
++ (marubdob) blazing
T4) Idugtong mo ang iyong tali dito.
* duda E4) Append your twine here.
-----MAG: magduda, nagduda, nagdududa,
magdududa * duhapang
--------: to doubt ------UM: dumuhapang
:: doubt {der Zweifel} --------: to lurch forward in order to grab
:: (pagdududa) skepticism
++ (dudoso) doubtful * duhat
:: Java plum > lumboy
* dugo
------UM: dumugo,, dumurugo, durugo * dukdok
-----MAG: magdugo, nagdugo, nagdurugo, ++ crushed flat
magdurugo
------IN: duguin, dinugo, dinurugo, duruguin * dukha
---PA-IN: paruguin, pinarugo, pinarurugo, :: (karukhaan) poverty {die Armut}
paruruguin ++ poor {arm}
--------: to bleed
:: blood {das Blut} * dukit
:: (kadugo) blood relative > karugo :: carving
:: (sandugo) blood compact, alliance >
sanduguan * dukmo
:: (dinuguan) dish made from blood ++ resting the head on both arms
:: (parugo) duel that ends at the first drop of
blood * dukot
:: (pagdurugo) hemorrhage ------UM: dumukot,, dumurukot, durukot
++ (duguan) bloody ------IN: dukutin, dinukot, dinurukot, durukutin
T1) Madalas duguin si Maria kapag siya ay --------: to draw out with the hand
naoperhan. ------AN: dukutan, dinukutan, dinurukutan,
E1) Maria often bleeds profusely after a durukutan
surgery. ----MANG: mandukot, nandukot, nandurukot,
T2) Dumugo ang sugat ni Pedro. mandurukot
E2) Pedro's wound bled. --------: to pickpocket
T3) Magdugo pa kaya ang sugat niya? :: pull
E3) Will his wound continue to bleed? :: (mandurukot) pickpocket
T1) Dumukot ka ng barya sa aking bag.
* dugtong E1) You draw out some coins from my bag.
------UM: dumugtong,, dumurugtong, T2) Dukutin mo ang barya sa aking bag.
durugtong E2) Draw some coins from my bag.
-----MAG: magdugtong, nagdugtong, T3) Magaling mangdukot ang magnanakaw.
nagdurugtong, magdurugtong E3) A thief is a good pickpocket.
------AN: dugtungan, dinugtungan, T4) Nadukutan ang bag ni Ana kaninang
dinurugtungan, durugtungan umaga papuntang opisina.
-------I: idugtong, idinugtong, idinudugtong, E4) Ana's purse was stolen from her bag on
idurugtong her way to the office this morning.
--------: to add, to extend, to append
:: addition > dugsong * dukwang
T1) Dumugtong ang bagong pasahero sa ------UM: dumukwang
eroplano kanina. --------: to stretch the arm in order to reach
E1) A new passenger was added in the plane
earlier. * dula
T2) Dugtungan natin ang tali. --Pas: isadula
E2) Let's extend the twine. --------: to dramatize
T3) Magdugtong tayo ng bagong gusali dito. :: drama, stage play {das Schauspiel}
E3) Let us annex a building here. :: (dulaan) theatre {das Theater}
:: (mandudula) dramatist --------: to produce
:: (pagsasadula) dramatization ------AN: dulutan, dinulutan, dinurulutan,
++ (madula) dramatic > pandula durulutan
{dramatisch} --------: to offer
:: offering {das Angebot}
* dulang
:: long dining table * dulse
:: dessert > dulsera
* dulas
------UM: dumulas,, dumurulas, durulas * dumal
--------: to slide, to slip ++ dirty
---MAGPA: magpadulas ++ (marumal) shameful > karumal-dumal
--------: to glide
:: (padulas) bribe, tip * dumalaga
:: (pampadulas) lubricant :: female carabao at the age of puberty
++ (madulas) slippery
* dumaras
* duldol :: mallard
-------I: iduldol, idinuldol, idinuduldol, iduduldol
--------: to shove or thrust with force into * dumi
another [pen into ink bottle, food into mouth] -----MAG: magdumi, nagdumi, nagdurumi,
T1) Huwag mong iduldol ang lapis sa aking magdurumi
mata. ------AN: dumihan, dinumihan, dinurumihan,
E1) Don't shove the pencil infront of my durumihan
eyes. --------: to make dirty, to pollute
---MAGPA: magparumi
* duling --------: to contaminate
++ cross-eyed {schielend} :: dirt {der Dreck}
:: (karumihan) dirtiness, filthiness
* dulo :: (pagdumi) excretion
-----MAG: magdulo, nagdulo, nagdudulo, ++ (marumi) dirty, unclean, filthy
magdudulo
--------: to result in, to end up * dumog
:: end, terminal extremity > kaduluhan {das ------UM: dumumog
Ende} --------: to crowd, to mob
++ (pandulo) terminal {am Ende} -MAGPAKA: magpakadumog
--------: to become absorbed [work]
* dulog ++ addicted
------UM: dumulog
--------: to turn to for help, to resort to * dumpilas
:: attendance, recourse, resort :: herring
:: a fish
* dungaw
* dulong ------UM: dumungaw,, dumurungaw, durungaw
------AN: dulungan ------IN: dungawin, dinungaw, dinurungaw,
--------: to resort, to have recourse, to appear durungawin
before --------: to look out of the window
T1) Dumungaw si Maria sa bintana habang
* dulos may naghaharana.
:: trowel {die Maurerkelle} E1) Maria looked out of the window while
someone was serenading.
* dulot T2) Dinungaw ni Maria ang naghaharana.
-----MAG: magdulot, nagdulot, nagdurulot, E2) Maria looked at the one serenading from
magdurulot the window.
++ (madupok) weak, fragile, delicate >
* dunggil marupok
:: hitting with the tip of the finger
* dura
* dunggit ------UM: dumura,, dumurura, durura
:: point, extremity, insinuation, allusion ----MANG: mandura, nandura, nandurura,
mandurura
dunggol ------AN: duraan, dinuraan, dinururaan,
------UM: dumunggol dururaan
--------: to jab --------: to spit {spucken}
:: jab, light bump :: spit, saliva {der Speichel}
T1) Dumura ang mama sa kalsada.
* dunggot E1) The man spat on the sidewalk.
:: point, tip D1) Der Mann spuckte auf den Gehweg.
T2) Huwag kang mandura ng kapwa.
* dunghal E2) Don't spit at your fellowmen.
------UM: dumunghal T3) Huwag mong duraan ang iyong kapwa.
--------: to stretch the neck in order to see E3) Don't spit at your neighbor.

* dungis * durado
------UM: dumungis,, dumurungis, durungis -----MAG: magdurado, nagdurado,
--------: to defile nagdudurado, magdudurado
------AN: dungisan --------: to gild {vergolden}
--------: to deface ++ golden
:: dirt on the face
++ (marungis) dirty * duriyan
:: durian fruit
* dungkal
:: digging * duro
------UM: dumuro,, dumururo, dururo
* dungo -----MAG: magduro, nagduro, nagdururo,
++ shy, timid {scheu} magdururo
----MANG: manduro, nanduro, nandururo,
* dungon mandururo
:: a tree -------I: iduro, idinuro, idinururo, idururo
------IN: duruin, dinuro, dinururo, dururuin
* dunong --------: to pierce
:: knowledge, wisdom, mastery > karunungan :: prick
:: (pagmamarunong) pedantry :: (duruan) skewer, spit
++ (marunong) intelligent, talented, wise T1) Duruin mo ng lapis ang papel.
E1) Pierce the paper with a pencil.
* dupil T2) Dumuro ka ng papel sa pamamagitan ng
:: amulet lapis.
E2) You pierce the paper with a pencil.
* dupilas T3) Magduro ka ng bola at gamitin mo ang
:: skidding, stumbling, tripping pako.
E3) You pierce the ball using a nail.
* duplo T4) Iduro mo ang kutsilyo sa pakwan.
:: poetical game or contest dramatically E4) Pierce the watermelon with a knife.
strung to a short narrative sequence T5) Huwag kang mangduro ng tao.
E5) Don't prick a person.
* dupok
:: (karupukan) instability * durog
------UM: dumurog,, dumudurog, dudurog
-----MAG: magdurog, nagdurog, nagdudurog, * duweto
magdudurog :: duet {das Duett}
------MA: madurog, nadurog, nadudurog,
madudurog * duyan
------IN: durugin, dinurog, dinudurog, -------I: iduyan, idinuyan, idinuruyan, iduruyan
dudurugin --------: to rock, to swing
--------: to crush, to smash :: cradle, hammock
++ (madurog) broken, crushed > durog
++ (makadurog-puso) heartbreaking * dyoga
:: (pandurog) cracker, crusher :: breasts
T1) Durog na ang puso ko.
E1) My heart is broken. * ebak
:: shit {die Scheisse}
* dusa
-----MAG: magdusa, nagdusa, nagdurusa, * ebanghelyo
magdurusa :: gospel
--------: to suffer
T1) Magdusa ka. * ebaporasyon
E1) You suffer. :: evaporation
:: (ebaporada) evaporated milk
* dusdos
:: mange, scab * edad
++ (dusdusin) mangy :: age {das Alter}

* dusing * edisyon
:: dirt on the face :: edition {die Ausgabe}

* dusta * editoryal
------IN: dustain :: editorial
--------: to oppress, to treat badly
++ insulted, oppressed, debased * egot
:: negro
* dutod ++ black
-------I: idutod
--------: to poke * ehe
:: axle {die Achse}
* dutsa
:: shower {die Dusche} * ehemplar
:: model, example
* duwag
:: coward {der Feigling} * ehemplo
:: example {das Beispiel}
* duwal
------UM: dumuwal * ehersisyo
--------: to retch :: exercise
:: retching
* edukado
* duwelo :: (edukasyon) education {die Bildung}
:: duel {das Duell} ++ educated {gebildet}

* duwende * eklipse
:: elf, dwarf > tianak, tiyanak, unano {der :: eclipse {die Eklipse}
Zwerg}
* ekonomiya
:: economy {die Wirtschaft} --------: to embalm
++ (embalsamado) embalmed
* eksakto
++ exact * embargo
:: seizure of goods
* eksamen
:: examination, test > iksamin {das Examen} * embes
++ instead of
* eksema
:: eczema * empanada
:: meat pie
* eksena
:: scene {die Szene} * empatso
:: indigestion
* eksibisyon
:: exhibition {die Ausstellung} * emperador
:: emperor
* eksperimento :: (emperatris) empress
:: experiment > esperimento {das
Experiment} * emplasto
:: plaster
* ekspres
:: express * empleyado
:: employee
* ekstra :: (empleyo) employment
++ extra > estra
* emporyo
* ektarya :: emporium
:: hectare
* Enero
* ekwador :: January {der Januar}
:: equator {der Aequator}
* engganyo
* eleksiyon :: deceit, fraud
:: election
* enggranahe
* elektrisidad :: gear > engranahe
:: electricity
:: (elektrisista) electrician * enggrande
++ (elektrika) electric :: grand

* elemento * engkahe
:: element {das Element} :: lace > enkahe

* elepante * engkuwentro
:: elephant {der Elefant} :: encounter, clash {das Gefecht}

* embahada * ensalada
:: embassy {die Botschaft [dipl]} :: salad {der Salat}
:: (embahador) ambassador {der :: (ensaladera) salad bowl
Botschafter }
* ensayado
* embalsamo :: (ensayo) rehearsal {die Probe}
-----MAG: mag-embalsamo ++ rehearsed
* ensaymada * eskribano
:: puff cake :: clerk > eskribyente

* entablado * eskrima
:: stage :: art of fencing {das Fechten}

* entrada * eskudero
:: entrance {der Eingang} :: squire

* entrega * eskuwela
:: delivery, surrender :: school > eskuwelahan {die Schule}
:: (kaeskuwela) classmate > kaklase {der
* entresuwelo Mitschueler}
:: mezzanine
* eskultor
* epekto :: sculptor
:: effect {der Effekt}
* eskuwala
* eredero :: carpenter's square
:: heir {der Erbe}
* esmalte
* erehe :: enamel
:: heretic
* esmeralda
* ermita :: emerald
:: hermitage {die Einsiedelei}
:: (ermitanyo) hermit {der Eremit} * esopago
:: esophagus
* eronautika
:: aeronautics * espada
:: sword, spade in playing cards
* eroplano
:: airplane {das Flugzeug} * Espanya
:: Spain {Spanien}
* eskabetse ++ (espanyol) Spanish {spanisch}
:: pickled fish
* esperansa
* eskapularyo :: hope {die Hoffnung}
:: scapular
* esperma
* eskina :: sperm {das Sperma}
:: street corner {die Strassenecke}
:: (eskinita) street corner turning into an alley * espesyal
> iskinita :: (espesyalidad) specialty
++ special
* eskoba
:: brush * espina
:: thorn, spine
* eskolar
:: scholar * espinaka
:: spinach {der Spinat}
* eskolta
:: convoy, military escort * espionahe
:: espionage {die Spionage} ++ stagnant, checked

* espiritismo * estaniador
:: spiritualism :: welder, solderer, tinsmith
:: (espiritista) spiritualist
* estapa
* espiritu :: swindle
:: spirit, soul :: (estapador) swindler
:: (espiritu santo) holy spirit
* estasion
* esplika :: station > istasyon {die Station}
-------I: iesplika
--------: to explain * estatua
:: statue > estatuwa {die Statue}
* espongha
:: sponge, powder puff * este
:: east {der Osten}
* esporadiko
++ sporadic * estela
:: wake of a ship
* esposa
:: wife * estero
:: (esposo) husband :: foul ditch, slum

* espuelas * estetoskopio
:: spur :: stethoscope

* espuma * estimar
:: foam, lather, spume -----MAG: mag-estimar
--------: to take care of
* estabilidad
:: stability {die Stabilitaet} * estilo
:: style {der Stil}
* establesimiento
:: establishment * estimado
++ esteemed, respected {geachtet}
* estadista
:: statesman * estimar
++ estimated
* estadistika
:: statistics. * estimulante
:: stimulant
* estado ++ stimulating, exciting
:: state, situation, estate
:: (Estados Unidos) United States * estimulo
:: stimulus, prompt, encouragement
* estambre
:: yarn, spun thread * estola
:: stamen [botany] :: stole [worn by clergy]

* estandarte * estopa
:: banner {die Standarte} :: burlap, stuffing material

* estangkado * estopado
:: stew ++ (magaan) light [of weight], easy

* estrada * gaano
:: paved road {die Strasse} ++ how much? what quantity?
++ (gaano man) however
* estranghero ++ (tiggagaano) how many for each one
:: stranger, foreigner {der Fremde} T1) Gaanong katagal na kayong nakatira rito?
E1) How long have you lived here?
* estratehia
:: strategy {die Strategie} * gabay
:: hand rail, support
* estrelyado
:: fried egg {das Spiegelei} * gabi 1
:: night
* estribo ++ (kagabi) last night
:: spur, stirrup ++ (gabi-gabi) every night
++ (panggabi) for the evening, nocturnal
* estribor
:: starboard, right side of a ship * gabi 2
:: taro tuber
* estrikto
++ strict * gabinete
:: cabinet
* estropa
:: stanza, verse of a poem {die Strophe} * gadgad
:: (gadgaran) grater
* estudyante ++ shelled, threshed
:: student {der Schueler, der Student}
* gaga
* estupido ------IN: gagahin
++ stupid {dumm} --------: to usurp

* eternidad * gagad
:: eternity {die Unendlichkeit} :: imitation, mimic

* etika * gagamba
:: ethics {die Ethik} :: spider {die Spinne}
++ (etiko) ethical, moral {ethisch}
* gago
* etiketa :: (kagaguhan) tomfoolery {der Unsinn}
:: label, ticket indicating price, etiquette ++ stupid > gaga

* eto * gahaman
++ this > heto, ito {dies hier} ++ threatening {bedrohlich}

* Europa * gahasa
:: Europe {Europa} ----MANG: manggahasa, nanggahasa,
nanggagahasa, manggagahasa
* gaan ------IN: gahasain, ginahasa, ginagahasa,
---MAGPA: magpagaan gagahasain
--------: to simplify --------: to rape
------AN: gaanan, ginaanan, ginagaanan, ++ impetuous, rash
gagaanan T1) Walang matinong lalaki ang gustong
--------: to lighten manggahasa ng babae.
E1) No sane man would want to rape a E1) You should be happy about Pedro's
woman. winning in the election.
T2) Hindi raw nagplano ang mga sanggano na
gahasain si Paquita. * galakgak
E2) It was alleged that the gangsters did not :: loud laughter
plan on raping Paquita.
* galamay
* gahol :: tentacle, extension, hands and feet
++ pressed for time ++ (magalamay) with many appendages

* gain * galamgam
:: lightness in weight {das Leichtgewicht} :: ticklish feeling

* gakgak * galang
:: babbling ------UM: gumalang,, gumagalang, gagalang
-------I: igalang, iginalang, iginagalang,
* gala igagalang
------UM: gumala,, gumagala, gagala --------: to respect, to treat with reverence
-----MAG: maggala, naggala, naggagala, :: bracelet
maggagala :: reverence, respect, honor, homage >
--------: to wander about, to go about idly, to paggalang
travel aimlessly :: (galanggalangan) wrist
---MAGPA: magpagala-gala :: (kagalangan) courtesy > pagkamagalang
--------: to straggle ++ (magalang) polite, courteous, refined
:: travelling, roving > paggagala manner, respectful
++ migrant > paggagala T1) Gumalang tayo sa ating mga ninuno.
T1) Gumala si Pedro sa buong Maynila E1) Let us treat with reverence our
kahapon. ancestors.
E1) Pedro wandered about the city of Manila T2) Igalang natin ang kagustuhan ni Maria.
yesterday. E2) Let us respect Maria's wishes.

* galabok * galante
:: dust, fine powder ++ gallant, chivalrous

* galagala * galapong
:: cauker, tar plaster :: rice flour

* galak * galas
-----MAG: maggalak, naggalak, naggagalak, :: roughness, harshness
maggagalak
------MA: magalak, nagalak, nagagalak, * galasgas
magagalak ++ rough
--------: to rejoice {jubeln}
-----IKA: ikagalak, ikinagalak, ikinagagalak, * galatan
ikagagalak :: bamboo basket
--------: to be pleased, to be happy about
------IN: galakin, ginalak, ginagalak, gagalakin * galauran
--------: to cheer up someone :: rowboat
-MAGPAKA: magpakagalak
--------: to exult * galaw
:: joy ------UM: gumalaw,, gumagalaw, gagalaw
:: (kagalakan) felicity, gladness, jubilee ----MANG: manggalaw
T1) Ikagalak mo ang pagkapanalo ni Pedro sa -------I: igalaw, iginalaw, iginagalaw, igagalaw
eleksyon.
------IN: galawin, ginalaw, ginagalaw, --------: to do with great skill
gagalawin :: perfection, utility, benefit
--------: to move, to touch :: (paggaling) recovery
--Akt: makapag-galaw :: (kagalingan) craft, excellence, welfare
--------: to interact ++ from, been
:: movement ++ (galing sa) from
:: (paggalaw) agitation ++ (magaling) good, fine, skillful, clever,
++ (magalaw) constantly moving polite
T1) Huwag kang masyadong gumalaw at ++ (galing sa iba) second hand
baka ikaw ay mahalatang may ninanakaw. T1) Saan mo gustong manggaling ako?
E1) Don't move too much or they will know E1) Where do you want me to come from?
that you are stealing something. T2) Anong oras ang dating ng bus galing sa
T2) Igalaw mo ang iyong kamay para makita Baguio?
nila. E2) What time will the bus from Baguio
E2) Move your hands for them to see. arrive?
T3) Ayaw kong manggalaw ng gamit iba.
E3) I don't want to touch other people's * galis
belongings. :: itch
T4) Huwag mong galawin ang gamit sa
ibabaw ng mesa. * galit
E4) Don't touch those things on the table. ------MA: magalit, nagalit, nagagalit, magagalit
-----IKA: ikagalit, ikinagalit, ikinagagalit,
* galawgaw ikagagalit
:: ticklish feeling, restlessness --------: to be angry
----MANG: manggalit, nanggalit, nanggagalit,
* galaygay manggagalit
:: going from one to another [houses] ------IN: galitin, ginalit, ginagalit, gagalitin
---PA-AN: pagalitan, pinagalitan,
* galbanisado pinagagalitan, pagagalitan
++ galvanized ---MAGPA: magpagalit
----MAKA: makagalit
* galera --------: to make angry
:: galley :: anger, resentment, indignation >
pagkagalit
* galerya :: (kagalit) one with whom a person has
:: gallery quarreled
:: (pampagalit) provocation
* galgal ++ (magalit) angry, mad > pagalit
++ foolish, silly T1) Huwag ka nang magalit sa akin.
E1) Please don't get mad at me.
* galing T2) Nagagalit ang aking ina sa akin.
--Akt: magmagaling E2) My mother is angry with me.
--------: to ingratiate
--Akt: magalingin * galon
--------: to approve {genehmigen} :: gallon, chevron
------UM: gumaling,, gumagaling, gagaling
-------I: igaling, iginalin, iginagaling, igagaling * galong
---MAGPA: magpagaling :: earthen jar
--------: to heal
----MANG: manggaling, nanggaling, * galope
nanggagaling, manggagaling :: gallop
--------: to come from
------AN: galingan, ginalingan, ginagalingan, * galos
gagalingan :: slight scratch
++ (panggagamot) medical
* galugad T1) Gumamot ng bata ang doktor.
------IN: galugarin E1) The doctor treated the child.
--------: to explore T2) Gamutin mo ang batang may sakit.
:: exploration E2) Treat the sick child.
T3) Maggamot ka ng iyong sugat.
* galunggong E3) You treat your wounds.
:: a fish T4) Manggamot ka ng mga mahihirap sa
baryo.
* gamay E4) You treat the poor people in the barrio.
++ accustomed to, used to T5) Gamutin mo ang sakit ng mga mahihirap.
E5) Treat the illness of the poor people.
* gambala
------UM: gumambala * gamu-gamo
------IN: gambalain :: moth
--------: to disturb, to delay, to interrupt now
and then * gana
------AN: ganahan, ginanahan, ginaganahan,
* gamit gaganahan
------UM: gumamit,, gumagamit, gagamit --------: to wet one's appetite, to be interested
------IN: gamitin, ginamit, ginagamit, in
gagamitin :: appetite, profit
--------: to use, to wear :: (pampagana) appetizer
:: stuff, personal things, anything usable >
kagamitan * ganap
:: (paggamit) consumption, usage > ------UM: gumanap,, gumaganap, gaganap
pagkakagamit ------IN: ganapin, ginanap, ginaganap,
:: (taga-gamit) user gaganapin
++ used --------: to perform, to act
T1) Gumamit ka ba ng sabon nang ikaw ay ------MA: maganap, naganap, nagaganap,
maligo? magaganap
E1) Did you use soap when you took a --------: to let it happen
shower? :: (kaganapan) fulfillment
T2) Gamitin mo ang sepilyo sa paglinis ng :: (tagapagpaganap) executive
ngipin mo. :: (paggaganap) impersonation
E2) Use the toothbrush in cleaning your ++ complete, fulfilled, finished, exact
teeth. T1) Gumanap siya bilang isang pari sa
pelikula.
* gamot E1) He performed the role of a priest in the
------UM: gumamot,, gumagamot, gagamot movie.
-----MAG: maggamot, naggamot,
naggagamot, maggagamot * ganda
----MANG: manggamot ------UM: gumanda,, gumaganda, gaganda
-------I: igamot, iginamot, iginagamot, -------I: iganda, iginanda, iginaganda,
igagamot igaganda
------IN: gamutin, ginamot, ginagamot, --------: to become pretty
gagamutin ---MAGPA: magpaganda
--------: to treat [medicine], to cure ------AN: gandahan, ginandahan,
---MAGPA: magpagamot ginagandahan, gagandahan
--------: to consult a doctor ---PA-IN: pagandahin, pinaganda,
:: medicine pinagaganda, pagagandahin
:: (manggagamot) doctor --------: to beautify, to improve
:: (pagpapagamot) treatment :: beauty > kagandahan {die Schoenheit}
++ (panggamot) medicinal :: (pampaganda) make-up {das Makeup}
++ (maganda) beautiful, pretty, nice ------IN: gantihin, ginanti, ginaganti,
{schoen} gagantihin
++ (singganda) as beautiful as > --------: to repay
kasingganda :: recompense, repayment
T1) Hindi singganda ng sampagita ang :: (gantihan) reciprocity
gumamela. :: (pagganti) reciprocation, retaliation
E1) Hibiscus is not as beautiful as :: (gantimpagal) repayment, recompense
sampagita. T1) Gumanti si Maria sa kagandahang loob ni
Corazon.
* ganid E1) Maria repayed the good heartedness of
:: brute, beast Corazon.
:: stingy person T2) Nais gantihan ni Corazon ang kasamaan
ni Maria.
* ganiri E2) Corazon wanted to repay the meanness
++ like this [close to the speaker] > ganito of Maria.
T1) Lumalakad siya nang ganito.
E1) She walks like this. * gantimpala
------AN: gantimpalaan
* ganit --------: to recompense
:: toughness for mastication, relative :: reward, compensation, premium
tightness or firmness
++ (maganit) tough, hard, stiff * ganyak
------UM: gumanyak
* ganiyan --------: to actuate
++ like that one [near the person spoken to] ------IN: ganyakin
> ganyan --------: to induce to do
++ (maganyak) to be induced
* ganoon
++ like that > ganun * gapang
T1) Ganoon ba? ------UM: gumapang,, gumagapang, gagapang
E1) Is that so? --------: to crawl, to kreep
----MANG: manggapang
* ganot ------IN: gapangin, ginapang, ginagapang,
------IN: ganutin gagapangin
--------: to pull out, to uproot, to cut off [hair] --------: to get or obtain something
:: act of crawling
* gansa T1) Gumapang si Pedro pabalik sa sala.
:: goose E1) Pedro crawled back to the living room.
T2) Manggapang ka prutas sa puno.
* gansilyo E2) You get some fruits on the tree.
-----MAG: maggansilyo T3) Gapangin mo ang prutas sa puno.
--------: to knit E3) Get the fruit from the tree.
:: crochet > gantsilyo
* gapas
* ganso ------UM: gumapas,, gumagapas, gagapas
:: hook > gantso -----MAG: maggapas, naggapas, naggagapas,
maggagapas
* ganta ------IN: gapasin, ginapas, pinagapas,
:: a dry measure gagapasin
--------: to cut or mow [grass, rice stalk] with a
* ganti scythe
------UM: gumanti,, gumaganti, gaganti :: goggles
------AN: gantihan, ginantihan, ginagantihan, :: cutting of grass or rice stalks
gagantihan :: (panggapas) mower {der Rasenmaeher}
:: (manggagapas) reaper {der Sensenmann} * garapata
T1) Maggapas ka ng bukid ngayong linggo. :: tick
E1) You mow the ricefield this week.
T2) Gapasin mo ang damo sa hardin. * garbansos
E2) Mow the grass in the garden. :: chickpeas

* gapi * garbo
------IN: gapiin ++ (magarbo) graceful, elegant
--------: to overwhelm, to overpower
:: act of overwhelming * garahe
-----MAG: maggarahe, naggarahe,
* gapo naggagarahe, maggagarahe
++ decayed, rotten -------I: igarahe, iginarahe, iginagarahe,
igagarahe
* gapos --------: to park in the garage
------UM: gumapos,, gumagapos, gagapos :: garage
-----MAG: maggapos, naggapos, naggagapos,
maggagapos * garapinyera
----MANG: manggapos :: ice cream freezer
-------I: igapos, iginapos, iginagapos, igagapos
--------: to tie up securely * garapon
--Pas: ipanggapos :: large, wide-mouthed jar or decanter
--------: to use to tie up T1) May langgam na nakapasok sa garapon
:: manacle, rope tied around arms or hands ng asukal.
++ manacled E1) Some ants got in the jar of sugar.
T1) Maggapos ka ng baboy.
E1) You tie up the pig. * garil
T2) Igapos mo ang baboy. ++ defective in pronunciation
E2) Tie the pig up.
T3) Manggapos ka ng aso. * garison
E3) You tie up the dog. :: garrison

* gara * garol
------AN: garaan, ginaraan, ginagaraan, :: sexual erection
gagaraan :: catch in a padlock
--------: to make elegant
++ (magara) nicely dressed * garote
:: club, cudgel
* garalgar
:: whir {das Surren} * gasa
:: gauze, arm band, mantle
* garalgal
++ (magaralgal) raucous * gaseta
:: gazette
* garantisado
:: (garantisahan) guarantee > garantiya * gasgas
++ guaranteed ------UM: gumasgas,, gumagasgas, gagasgas
------IN: gasgasin, ginasgas, ginagasgas,
* garapa gagasgasin
:: decanter, jar --------: to scratch
:: abrasion
* garapal ++ (magasgas) sore by rubbing, worn out >
++ openly shameless gastado
* gasino E1) Please get the milk from the coconut.
++ not much
++ somebody * gatang
:: a dry measure {ein Mass}
* gaslaw
:: vulgarity * gatas
++ (magaslaw) gauche, crude flirtatiousness ------AN: gatasan, ginatasan, ginagatasan,
gagatasan
* gasolina --------: to milk
-----MAG: maggasolina, naggasolina, :: milk > letse {die Milch}
naggagasolina, maggagasolina :: (gatasan) dairy
--------: to refuel :: (mangagatas) dairymaid, milkman
:: petrol ++ (magatas) milky {milchig}
T1) Gatasan mo ang kambing.
* gaspang E1) Milk the goat.
------UM: gumaspang,, gumagaspang,
gagaspang * gatla
--------: to become rough, coarse :: mark, notch > gatlang
:: (kagaspangan) harshness, roughness
++ (magaspang) rough, coarse * gato
:: lifting jack {der Wagenheber}
* gasta
------UM: gumasta,, gumagasta, gagasta * gatod
-----MAG: maggasta, naggasta, naggagasta, ++ lascivious, luxury-loving, overdressed
maggagasta
------IN: gastahin, ginasta, ginagasta, * gatol
gagastahin :: sudden stop
------AN: gastahan, ginastahan, ginagastahan,
gagastahan * gatong
--------: to spend, to expend -----MAG: maggatong, naggatong,
:: (gastos) expenses naggagatong, maggagatong
:: (gastador) spendthrift -------I: igatong, iginatong, iginagatong,
:: (panggastos) allowance igagatong
:: (pagkagastador) extravagance --------: to feed with fuel, to put into the fire as
T1) Gumasta ba si Ana para sa kaarawan fuel
niya? :: firewood, fuel > panggatong
E1) Did Ana spend some money for her T1) Maggatong ka pa ng kahoy sa apoy.
birthday? E1) You add more fuel to the fire.
T2) Gusto kong maggasta para handa sa T2) Igatong mo ang kahoy sa apoy.
aking kaarawan. E2) Feed the firewood to the fire.
E2) I want to spend money for my birthday
bash. * gawa
T3) Huwag mong gastahin lahat ang naipong ------UM: gumawa,, gumagawa, gagawa
pera ng mga magulang mo. -----MAG: maggawa, naggawa, naggagawa,
E3) Don't expend all the money saved by maggagawa
your parents. ------IN: gawin, ginawa, ginagawa, gagawin
--------: to do, to make, to work, to build
* gata -------I: igawa, iginawa, iginagawa, igagawa
------AN: gataan, ginataan, ginagataan, --------: to make for someone
gagataan -----MAG: magsagawa, nagsagawa,
--------: to extract coconut milk nagsasagawa, magsasagawa
:: coconut milk, cream {die Kokosmilch} --------: to implement, to fulfill, to carry out
:: (ginataan) dish made from coconut milk -----ISA: isagawa, isinagawa, isinasagawa,
T1) Gataan mo nga ang niyog. isasagawa
--------: to push, to urge, to effect, to put into E2) The judge pronounced sentence on the
effect prisoner.
----MAKA: makagawa, nakagawa,
nakagagawa, makagagawa * gawak
------MA: magawa, nagawa, nagagawa, :: ripping, tearing
magagawa :: wasting of funds
--------: to be able to do
MAGSIPAG: magsipagpagawa $ * gawgaw
--------: to have many people get something :: cornstarch, starch {die Staerke}
done
:: action, work, product, duty * gawi
:: (gawain) employment, activity ------UM: gumawi,, gumagawi, gagawi
:: (paggawa) labor, production -------I: igawi
:: (maygawa) author --------: to go or move in a certain direction, to
:: (pagawaan) factory, workshop be inclined to or accustomed to
:: (taga-gawa) producer, builder :: side, direction
:: (kagagawan) performance :: custom, habit, tendency
:: (pagkagawa) conversion :: (kagawian) mannerism
:: (mangagawa) laborer ++ accustomed to
:: (gawa-gawa) fiction T1) Gumawi ka sa kaliwa.
:: (kawanggawa) charity E1) You move to the left.
:: (pagsasagawa) implementation
:: (pagkakagawa) workmanship * gaya
:: (gawang-bahay) housework ------UM: gumaya,, gumagaya, gagaya
++ (pagawa) made to order ----MANG: manggaya
++ (gawang-kamay) handmade ------IN: gayahin, ginaya, ginagaya, gagayahin
T1) Gumawa ka ng laruan. ------AN: gayahan
E1) You make a toy. --------: to imitate, to copy
T2) Maggawa tayo ng bahay-bahayan. :: imitation > paggaya
E2) Let us build a playhouse. :: (manggagaya) mimic
T3) Gawin mo na ang iyong gawang-bahay. ++ like, resembling, in the manner of >
E3) Do your homework. kagaya
T4) Igagawa namin sila ng laruan. T1) Gumaya ka sa akin.
E4) We will make a toy for them. E1) You imitate me.
T5) Gawa ba ito sa Pilipinas? T2) Gayahin mo ako.
E5) Is this made in the Philippines? E2) Imitate me.
T6) Ano ang magagawa ko? T3) Huwag kang manggaya ng masamang
E6) What can I do? tao.
E3) You should not imitate a bad guy.
* gawad T4) Gayahin mo ang mabait na bata.
-------I: igawad, iginawad, iginagawad, E4) Imitate the good boy.
igagawad
------AN: gawaran, ginawaran, ginagawaran, * gayad
gagawaran :: dragging a dress on the floor
--------: to give, to grant, to bestow
:: award, bestowal, grant, prize > premyo * gayak
:: (kagawad) member of a committee -----MAG: maggayak, naggayak, naggagayak,
:: (kagawaran) department of government maggagayak
T1) Ginawaran ng muestro ng gantimpala si ------AN: gayakan, ginayakan, ginagayakan,
Pedro. gagayakan
E1) Pedro was awarded a prize by the --------: to decorate
teacher. :: decoration
T2) Ginawaran ng sentensiya ng hukom ang ++ prepared, dressed up
bilanggo. T1) Maggayak tayo ng bahay para sa pasko.
E1) Let us decorate the house for Christmas. --------: to destroy, to demolish, to ruin
T2) Gayakan mo ang aming bahay. ++ demolished
E2) Decorate our house. T1) Maggiba ka ng lumang bakod.
T3) Ang gayak ng simbahan ay maganda. E1) You demolish the old fence.
E3) The decoration of the church is T2) Gibain mo ang lumang bakod.
beautiful. E2) Demolish the old fence.

* gayan * gigi
++ like that, in that way :: moving slow
++ (magigi) slow, fussy, meticulous
* gayat
-----MAG: maggayat, naggayat, naggagayat, * gigil
maggagayat :: trembling
------IN: gayatin, ginayat, ginagayat, :: gritting of the teeth
gagayatin
--------: to cut vegetables * giginto
:: gold bug
* gaygay :: iron pyrite
:: travelling around
* giha
* gaying :: division in fruits [oranges]
:: spear
* giit
* gayon ------UM: gumiit,, gumigiit, gigiit
++ in that way or manner, also --------: to intrude, to push one's way through
++ (gayon din) furthermore > gayundin -----MAG: maggiit, naggiit, naggigiit, maggigiit
++ (gayon man) however > gayunman, -------I: igiit, iginiit, iginigiit, igigiit
magkagayon --------: to insist
++ (gayon pala) so that's it :: assertion, insistence > paggigiit
T1) Huwag kang maggiit ng iyong opinyon.
* gayot E1) Don't insist your opinion.
++ (magayot) tough to the bite T2) Huwag mong igiit ang iyong opinyon.
E2) Don't insist on your opinion.
* gayuma
------UM: gumayuma,, gumagayuma, * giik
gagayuma ------UM: gumiik
--------: to enchant, to facinate --------: to thresh
------MA: magayuma
--------: to be charmed * gikgik
------AN: gayumaan :: giggle
--------: to attract someone
:: love, charm * gilagid
T1) May gayuma ang babae. :: gum [teeth]
E1) The lady has charms.
* gilalas
* gera :: amazement, astonishment
:: war
:: (gerero) warrior * gilas
:: (gerilya) guerrilla [man] :: elegance, gallantry
:: angry stare
* giba ++ (magilas) dynamic
-----MAG: maggiba, naggiba, naggigiba,
maggigiba * gilid
------IN: gibain, giniba, ginigiba, gigibain : edge, border, margin > giliran
* ginhawa
* giling ---MAGPA: magpaginhawa
------UM: gumiling,, gumigiling, gigiling --------: to refresh
-----MAG: maggiling, naggiling, naggigiling, :: comfort, ease, wealth, convenience >
maggigiling kaginhawahan
------IN: gilingin, giniling, ginigiling, gigilingin ++ (maginhawa) comfortable, easy
--------: to grind
:: grinding, milling * gining
:: (gilingan) mill, grinder :: young woman
:: (manggigiling) miller
:: (giniling) ground meat, ground substances * ginsa
T1) Gumiling ka ng malagkit. ++ all at once
E1) You grind some sticky rice.
T2) Maggiling ka ng malagkit. * Ginoo
E2) You grind some sticky rice. :: mister, well-bred man
T3) Gilingin mo ang malagkit. :: (panginoon) master, lord
E3) Grind some sticky rice. :: (pagka-maginoo) sportmanship
++ (maginoo) gentlemanly
* gilit
------AN: gilitan * ginting
--------: to cut, to slice, to incise ++ unlike, unequal [threads]
:: incision, cut, incision or slice marks [on fish
or wood] * ginto
:: sliced piece :: gold
++ (gintuang) golden
* giliw
:: love, affection * gipalpal
:: (pagkamagiliw) friendliness, geniality :: thick, hard dirt
++ (magiliw) beloved, dear, esteemed >
ginigiliw * gipit
:: (kagipitan) lack of room, lack of time, crisis
* gimbal ++ wanting or lacking in space, in straits,
:: clatter bankrupt > makipot
T1) Nasa malaking kagipitan si Juli.
* gimik E1) Juli is in great difficulty.
:: leisure activity
* giray
* Ginang :: staggering, tottering
:: Mrs, madam > donya
* gisa
* ginaw -----MAG: maggisa, naggisa, naggigisa,
------MA: maginaw, naginaw, nagiginaw, maggigisa
magiginaw ------IN: gisahin, ginisa, ginigisa, gigisahin
------IN: ginawin, gininaw, giniginaw, giginawin -------I: igisa
--------: to feel cold --------: to saute
:: cold, coldness, freezing temperature ++ (gisado) sauteed, stir fried
:: (pangginaw) sweater {der Pullover} T1) Maggisa ka ng gulay para sa hapunan
++ (maginaw) cold, chilly, freezing natin.
T1) Magsuot ka ng dyaket at baka ka ginawin. E1) You saute some vegetables for our
E1) You should put on a jacket or you might dinner.
feel cold. T2) Gisahin mo ang manok.
T2) Nagiginaw sa Baguio si Pedro. E2) Saute the chicken.
E2) Pedro feels cold in Baguio.
* gisantes
:: peas * gitna
------IN: gitnain, ginitna, ginigitna, gigitnain
* gising --------: to surround
------UM: gumising,, gumigising, gigising :: middle
----MANG: manggising ++ middle, center > panggitna
------IN: gisingin, ginising, ginigising, gigisingin ++ (kalagitnaan) medium, midst
--------: to wake up, to awaken
:: waking up from sleep * giya
++ awake :: guide
T1) Gumising ka sa katotohanan.
E1) You wake up and face the truth. * giyagis
T2) Manggising ka ng natutulog na bata. ++ afflicted by, restless
E2) You wake up the sleeping child.
T3) Gisingin mo ang natutulog na bata. * glandula
E3) Wake up the sleeping child. :: gland
T4) Huwag ninyong gisingin ang bata.
E4) Don't wake the baby. * globo
:: globe, sphere
* gitara
:: guitar * glorya
:: glory, fame, honor
* gitata
:: wet, sticky mud * gloryeta
:: arbor, bandstand
* gitgit
------UM: gumitgit * gobernador
--------: to hustle, to elbow one's way through :: governor
a crowd
------AN: gitgitan * gobyerno
--------: to make a welt or notch on :: government
:: hustling, jostling
:: welt, notch * golpo
:: gnasing of teeth :: gulf

* gitil * goma
:: gritting of the teeth :: rubber, tire, condom

* giting * gora
:: heroism > kagitingan :: cap
++ (magiting) courageous, heroic
* gorilya
* gitla :: gorrilla
:: scare, fright
* goto
* gitlapi :: tripe
:: infix
* graba
* gitling :: gravel
-----MAG: maggitling, naggitling, naggigitling,
maggigitling * grabe
--------: to hyphenate {mit Bindestrich :: (grabedad) seriousness, gravity
schreiben} ++ serious
:: hyphen {der Bindestrich}
* grabitasyon
:: gravitation
* gubat
* grado ----MANG: manggubat
:: degree --------: to hunt in the forest
++ (gradwado) graduated :: forest, jungle > kagubatan
:: (panggugubat) forestry
* gramo
:: gram * gugo
------AN: guguan
* granada --------: to shampoo the hair
:: pomegranate :: native shampoo {das Shampoo}
:: hand grenade
* gugol
* granadilya ------UM: gumugol,, gumugugol, gugugol
:: passion flower -----MAG: maggugol, naggugol, naggugugol,
maggugugol
* granate ------IN: gugulin, ginugol, ginugugol, gugugulin
:: garnet ------AN: gugulan
-------I: igugol, iginugol, iginugugol, igugugol
* granito --------: to spend, to appropriate
:: small pimple :: expense {die Kosten}
:: (paggugol) outlay {die Ausgabe}
* grano :: (taga-gugol) financier {der Finanzier}
:: grain, cereal T1) Gumugol siya ng maraming oras sa
pagaaral.
* grasa E1) He spent a lot of time studying.
:: grease, soft animal fat T2) Gugulin mo ang oras mo sa pagaaral.
E2) Spend your time studying.
* grasya T3) Gusto kong maggugol ng oras sa aking
:: grace mga anak.
E3) I want to spend time with my children.
* gratis T4) Igugol mo ang oras mo sa iyong mga
++ free, for nothing anak.
E4) Spend your time with your kids.
* gripo
:: faucet * guhit
------UM: gumuhit,, gumuguhit, guguhit
* gris -----MAG: magguhit, nagguhit, nagguguhit,
:: gray magguguhit
------IN: guhitin, ginuhit, ginuguhit, guguhitin
* Griyego ------AN: guhitan
++ Greek -------I: iguhit, iginuhit, iginuguhit, iguguhit
--------: to draw [picture]
* grupo :: line > linea {die Linie}
:: group :: (talaguhitan) graph

* gruta * guho
:: grotto ------UM: gumuho,, gumuguho, guguho
--------: to collapse, to cave in, to crumble
* guang :: (pagguho) collapse, cave-in, crumbling {der
++ hollow Einsturz}
:: (guho ng lupa) landslide {der Erdrutsch}
* guantes T1) Gumuho ang gusali matapos itong
:: gloves > guwantes pasabugin.
E1) The building collapsed after it was * gulilat
blasted. :: state of fright

* gulaman * gulo
:: a native gelatin ------UM: gumulo,, gumugulo, gugulo
----MANG: manggulo, nanggulo, nanggugulo,
* gulang manggugulo
------AN: gulangan, ginulangan, ginugulangan, ------IN: guluhin, ginulo, ginugulo, guguluhin
gugulangan --------: to create disorder, tumult or confusion
--------: to take advantage of someone who is -MAKA: makagulo
inexperienced --------: to complicate
:: age > edad :: riot, trouble, disorder, confusion >
++ (magulang) shrewd, mature kaguluhan
T1) Huwag mong gulangan ang bata. :: (manggugulo) troublemaker
E1) Don't take advantage of the kid. :: (panggulo) molestation
:: (pagkakagulo) hullabaloo
* gulanit :: (pagkamagulo) complication
++ ragged, worn-out ++ (magulo) unruly, rowdy, disorderly
T1) Huwag ka nang manggulo sa laro ng mga
* gulantang bata.
------IN: gulantangin E1) Don't create confusion among kids who
--------: to startle are playing.
:: startled state T2) Guluhin mo ang mga gamit ni Maria.
E2) Put Maria's things in disorder.
* gulapay
:: labored movement, weakness * gulod
:: hill top
* gulat
----MANG: manggulat, nanggulat, * gulong
nanggugulat, manggugulat ------UM: gumulong,, gumugulong, gugulong
------UM: gumulat,, gumugulat, gugulat -----MAG: maggulong, naggulong,
------IN: gulatin, ginulat, ginugulat, gugulatin naggugulong, maggugulong
--------: to frighten, to surprise, to shock -------I: igulong, iginulong, iginugulong,
someone igugulong
:: shock > pagkagulat --------: to roll
++ scared, frightened, shocked ------AN: gulungan, ginulungan, ginugulungan,
++ (kagulat-gulat) startling, amazing gugulungan
T1) Ayaw niyang maggulat ng bagong gising. --------: to run over
E1) He does not want to frighten someone :: wheel
who just woke up from bed. T1) Maggulong ka ng gulong sa bubong.
T2) Gulatin natin si Maria. E1) You roll a wheel on the rooftop.
E2) Let's surprise Maria. T2) Igulong mo ang gulong sa bubong.
T3) Sino ang gumulat sa kaniya? E2) Roll the wheel on the rooftop.
E3) Who surprised her? T3) Huwag mong gulungan ang suklay at
mababali.
* gulay E3) Do not run over the comb for it will
:: vegetable break.

* gulaylay * gulpe
:: rest, relaxation :: hit, stroke
------IN: gulpehin
* gulgol --------: to maul
:: by-products
* gulpi
------UM: gumulpi ------AN: gupitan, ginupitan, ginugupitan,
--------: to drub, to pummel gugupitan
------IN: gulpihin --------: to cut with a pair of scissors or shears,
--------: to hit, to whip to trim
:: hit, strike :: haircut
:: (gupitan) barbershop
* gulugod :: (panggupit) clipper
:: backbone, spine T1) Gumupit ako ng diyaryo kanina.
E1) I cut a newspaper clipping earlier.
* gulumihan T2) Maggupit ka ng buhok sa parlor.
:: baffled state of mind > kagulumihan E2) You cut some hair in the parlor.
T3) Gupitin natin ang litrato ni Erap sa
* gulunggulungan diyaryo.
:: Adam's apple, larynx E3) Let's cut Erap's picture from the
newspaper.
* gumaka
:: species of small palm * gupo
:: ruin, ruins
* gumamela ++ shattered, ruined
:: hibiscus
* gurang
* gumigiwang ++ old
++ wobbly
* gusali
* gumon :: building, structure
:: wallowing
++ addicted * gusgos
++ (gusgusin) untidy, in rags, in tatters
* gunaw
:: deluge, end of the world, destruction of all * gusi
things > pagkagunaw :: large vase

* guniguni * gusilaw
:: imagination, apprehension, presentiment :: eye shape, visor
++ (gunigunihan) illussory
* gusot
* gunita ------UM: gumusot
---MAGPA: magpagunita --------: to ruffle
------MA: magunita, nagunita, nagugunita, ------IN: gusutin
magugunita --------: to rumple, to make uneven
------: to remember :: tangle, difficulty
:: memory ++ wrinkled, crumpled, confused, unkempt
:: (tagapagpagunita) souvenir
T1) Nagunita ko saan ako naroon. * gusto
E1) I remembered where I was. ------UM: gumusto,, gumugusto, gugusto
------IN: gustuhin, ginusto, ginugusto,
* gunting gugustuhin
:: scissors --Pas: magustuhan, nagustuhan,
nagugustuhan, magugustuhan
* gupit --------: to want, to like
------UM: gumupit,, gumugupit, gugupit :: (pagkagusto) interest
-----MAG: maggupit, naggupit, naggugupit, :: (kagustohan) liking, wish
maggugupit :: (pagkakagusto) affinity
------IN: gupitin, ginupit, ginugupit, gugupitin ++ like, want
T1) Walang gumusto sa kanyang palabas. ---MAGPA: magpahaba
E1) Nobody liked her show. --------: to lengthen
T2) Gustuhin mo kaya ang aking pasalubong? ------AN: habaan
E2) Will you like my gift? ---PA-IN: pahabain, pinahaba, pinahahaba,
T3) Hindi ko gusto ang pagkain kagabi. pahahabain
E3) I didn't like the food last night. --------: to elongate, to prolong
:: length > kahabaan {die Laenge}
* gutay :: (pagpapahaba) prolongation
MAGKA: magkagutay-gutay, nagkagutay- ++ (mahaba) long, elongated > kahaba
gutay, nagkakagutay-gutay, magkakagutay- {lang}
gutay ++ (singhaba) as long as > kasinghaba
--------: to frazzle ++ (tagihaba) elongated
++ torn into pieces ++ (tighaba) oval
T1) Singhaba ng kalye namin ang kalye ninyo.
* gutgot E1) Your street is as long as our street.
++ torn to pieces T2) Gusto ko hindi masyadong mahaba.
E2) I like it not too long.
* gutingting
++ fastidious * habag
------MA: mahabag, nahabag, nahahabag,
* gutlay mahahabag
:: strip of paper --------: to feel pity, to sorrow for
:: pity, sorrow, compassion > kahabagan
* gutli {das Mitgefuehl}
:: indentation, nick ++ (mahabagin) kind-hearted, charitable

* gutom * habagat
------MA: magutom, nagutom, nagugutom, :: a west or southwest wind, monsoon
magugutom :: (habagatan) west
--------: to be hungry
--MGA: mangagutom, nangagutom, * habang
nangangagutom, mangangagutom $ ++ while
--------: to get hungry [many people] ++ (habang-panahon) forever
------IN: gutumin, ginutom, ginugutom, T1) Habang siya ay natutulog.
gugutumin E1) While she was asleep.
--------: to make hungry
:: hunger * habi
:: (paggutom) starvation > pagkagutom ------UM: humabi
:: (pagkakagutom) famine --------: to step aside, to weave
++ hungry :: weaving pattern, texture of a fabric
T1) Nagutom ang estudyante pagkatapos
mag-aral. * habilin
E1) The student got hungry after studying. -------I: ihabilin
--------: to commend, to entrust, to commit to
* guwang the care of
:: hollow, crevice :: something given in trust or for safekeeping
:: testament of a dying person
* guwapo
++ handsome, good-looking > pogi, gwapo * habilog
++ oval
* guyabano
:: soursop > guayabano * habla
-----MAG: maghabla, naghabla, naghahabla,
* haba maghahabla
-------I: ihabla, ihinabla, ihinahabla, ihahabla ++ (mahadlika) noble, aristocratic >
--------: to sue maharlika
:: lawsuit
* hagad
* habol ----MANG: manghagad
-----MAG: maghabol, naghabol, naghahabol, ------IN: hagarin
maghahabol --------: to run after, to chase
--------: to protest, to appeal :: pursuer, traffic policeman
------UM: humabol,, humahabol, hahabol
----MANG: manghabol * hagakhak
------IN: habulin, hinabol, hinahabol, hahabulin ++ coarse [voice]
--------: to catch up with, to appeal, to run
after * hagalhal
:: object of pursuit :: loud laughter
:: postscript, addendum > tagihabol, tighabol :: sound of waterfall
:: demand > paghahabol
:: (habulan) pursuit {die Verfolgung} * hagap
++ (tighabol) late :: idea, vague opinion
T1) Humabol siya sa akin.
E1) She caught up with me. * hagayhay
T2) Habulin mo ang aso. :: gentle breeze
E2) Run after the dog. :: spreading of grains under the sun to dry
T3) Manghabol ka ng aso.
E3) You run after the dog. * hagdan
:: stairs, stairway, steps, ladder > hagdanan
* habonete
:: toilet soap * hagibis
------UM: humagibis
* hadlang --------: to flash by, to move fast
------UM: humadlang,, humahadlang, :: rapidity
hahadlang :: whizzing sound of fast cars
--------: to stand in the way
-----MAG: maghadlang, naghadlang, * hagikgik
naghahadlang, maghahadlang ------UM: humagikgik
-------I: ihadlang, ihinadlang, ihinahadlang, --------: to titter
ihahadlang :: snicker, suppressed laughter
------AN: hadlangan
--------: to obstruct, to place an impediment, to * hagilap
bar ------UM: humagilap,, humahagilap, hahagilap
-MAKA: makahadlang -----MAG: maghagilap, naghagilap,
--------: to hamper naghahagilap, maghahagilap
:: hindrance ------IN: hagilapin, hinagilap, hinahagilap,
:: (paghadlang) obstruction hahagilapin
++ (mahahadlangan) preventable --------: to search, to gather
T1) Humadlang si Pedro sa aking daan. ----MANG: manghagilap
E1) Pedro blocked my way. --------: to look for someone
T2) Maghadlang ka ng kahoy sa daan. T1) Humagilap ka ng bato sa daan.
E2) You put some wooden bar on on the E1) You search for some stones on the road.
road. T2) Maghagilap ka ng panggatong.
T3) Ihadlang mo ang kahoy sa daan. E2) You gather some firewood.
E3) Put the wood as a road bar. T3) Hagilapin mo ang ano mang kahoy para
panggatong.
* hadlika E3) Gather any wood as firewood.
T4) Manghagilap ka ng trabahador.
E4) You look for some laborers. --------: to rub [skin]
T5) Hagilapin mo si Nena para tumulong sa :: rubbing {das Reiben}
kusina.
E5) Look for Nena to help in the kitchen. * hagpis
:: grief, affliction
* haging
---MA-AN: mahagingan * hagpos
--------: to be heard indistinctly :: gentle rubbing
:: buzzing sound ++ free, loose, slack

* haginghing * hagulhol
:: whizzing sound, howl of the wind :: sudden, loud weeping

* haginit * hagupit
------UM: humaginit ------IN: hagupitin, hinagupit, hinahagupit,
--------: to whine, to swish by, to whistle hahagupitin
--------: to whip, to flog
* hagip :: stroke of whip or lash {der Hieb}
-MAKA: makahagip
------MA: mahagip, nahagip, nahahagip, * hagway
mahahagip ++ (mahagway) tall and well-proportioned
--------: to be hit or caught by a moving body
++ within reach * hain
T1) Mag-ingat ka sa paglakad sa kalsada baka -----MAG: maghain, naghain, naghahain,
ka mahagip ng mabilis na kotse. maghahain
E1) Be careful when you cross the street or ---MAGPA: magpahain
you might be hit by a car. -------I: ihain, ihinain, ihinahain, ihahain
--------: to set the table, to serve, to offer
* hagis T1) Maghain ka na ng hapunan.
------UM: humagis,, humahagis, hahagis E1) You set the table for dinner.
--------: to be thrown off T2) Ihain mo ang adobong manok.
-----MAG: maghagis, naghagis, naghahagis, E2) Serve the chicken adobo.
maghahagis
-------I: ihagis, ihinagis, ihinahagis, ihahagis * haka
--------: to throw, to cast -----MAG: maghaka-haka, naghaka-haka,
:: throw, cast naghahaka-haka, maghahaka-haka
:: (paghahagis) pitching, throwing --------: to form an opinion
T1) Humagis ang bata sa kotse. --Akt: hakain
E1) The child was thrown off the car. --------: to suspect something, to suppose
T2) Maghagis ka ng bigas sa bagong kasal. :: guess, assumption {die Vermutung}
E2) You throw some rice to the newly weds.
T3) Ihagis mo ang bola kay Pepe. * hakab
E3) Throw the ball to Pepe. ++ tight-fitting

* hagkan * hakayat
------MA: mahagkan ------IN: hakayatin, hinakayat, hinahakayat,
--------: to be kissed hahakayatin
:: kiss --------: to convince
T1) Hinakayat ko silang sumama sa
* hagod paligsahan.
-----MAG: maghagod, naghagod, naghahagod, E1) I convince them to join the tournament.
maghahagod
------IN: hagurin, hinagod, hinahagod,
hahagurin * hakbang
------UM: humakbang,, humahakbang, * halak
hahakbang :: raspy voice
------AN: hakbangan
--------: to step over * halakhak
:: step, space of stepping, pace in walking or ------UM: humalakhak,, humahalakhak,
running hahalakhak
--------: to chortle
* hakbot :: loud laughter
:: sudden pulling or grabbing
* halal
* hakot -----MAG: maghalal, naghalal, naghahalal,
------UM: humakot,, humahakot, hahakot maghahalal
------IN: hakutin, hinakot, hinahakot, -------I: ihalal, ihinalal, ihinahalal, ihahalal
hahakutin --------: to nominate, to elect
--------: to take what one can carry ---PA-IN: pahalalin, pinahalal, pinahahalal,
:: load, loading [quantity] pahahalalin
:: (taga-hakot) carrier, transporter --------: to make someone vote
:: (hinakot) misgiving :: vote
T1) Humakot ka ng mga libro. :: (halalan) elections, voting
E1) You take the books you can carry. :: (manghahalal) electorate {die
T2) Hakutin mo ang mga libro. Waehlerschaft}
E2) Take the books which you can carry. ++ elective
++ (mahalal) to be elected
* hala T1) Maghalal tayo ng pinuno.
++ a warning: if you do that, there will be E1) Let us elect a leader.
consequences! T2) Ihalal si Pedro bilang pinuno.
E2) Elect Pedro as leader.
* halaan
:: clam * halaman
------IN: halamanin, hinalaman, hinahalaman,
* halabok hahalamanin
++ pulverized --------: to cultivate plants
:: plant, vegetation
* halabos :: (halamanan) garden > hardin {der Garten}
:: scalding or half cooking in salted water :: (maghahalaman) gardener {der Gaertner}
:: (paghahalaman) horticulture {der
* halaga Gartenbau}
-----MAG: maghalaga, naghalaga,
naghahalaga, maghahalaga * halang
--------: to appraise, to estimate the value of ------UM: humalang,, humahalang, hahalang
{schaetzen} -----MAG: maghalang, naghalang,
MAGKA: magkahalaga, nagkahalaga, naghahalang, maghahalang
nagkakahalaga, magkakahalaga -------I: ihalang, ihinalang, ihinahalang,
--------: to aggregate ihahalang
---MA-IN: mahalagahin ------AN: halangan
--------: to value, to treasure, to appreciate --------: to barricade, to use one's self as an
:: price, value, importance > kahalagahan obstruction, to lay across
:: (paghahalaga) evaluation :: barrier, barricade
:: (pagpapahalaga) appreciation ++ (pahalang) horizontal, transverse, lying
++ (mahalaga) important, valuable across
T1) Humalang sa pinto si Elsa upang huwag
* halaghag makapasok ang bata.
++ careless, neglectful > bulagsak E1) Elsa barricaded the door in order that
the kid will not be able to get in.
T2) Maghalang ka ng kahoy sa pintuan. E2) She does not want to kiss someone she
E2) You put a block of wood across the door. does not know.
T3) Ihalang mo ang kahoy sa pintuan. T3) Halikan mo sa pisngi si Maria.
E3) Put the block of wood across the door. E3) Kiss Maria on her cheeks.
T4) Ihalik mo ako sa nanay.
* halata E4) Kiss mother for me.
------UM: humalata,, humahalata, hahalata
--------: to notice, to detect * halikhik
---MAGPA: magpahalata :: subdued laughter
--------: to attract notice
++ noticeable * halili
++ (mapanghalata) with sharp perception ------UM: humalili,, humahalili, hahalili
-----MAG: maghalili, naghalili, naghahalili,
* halay maghahalili
------UM: humalay,, humahalay, hahalay ------AN: halilinan, hinalilinan, hinahalilinan,
--------: to insult hahalilinan
:: (kahalayan) obscenity, lewdness --------: to substitute, to replace
++ (mahalay) depraved, sensual, lewd :: (kahalili) successor, substitute
:: (paghalili) proxy
* halaya :: (paghahalili) commutation
:: jelly, dessert made from mashed yam > T1) Humalili ako sa kanya.
halea E1) I took his place.
T2) Maghalili tayo sa pagpasok sa opisina.
* halayhay E2) Let's take turns in going to the office.
:: row, line T3) Halilinan mo ako mamaya sa pagbantay
sa may sakit.
* halbos E3) Please take my place in watching over
++ half boiled the sick.

* halbot * halimaw
:: sudden pulling :: beast, monster

* halhal * halimbawa
:: person who talks too much :: example, model
:: person prone to laughing ++ (kahalimbawa) similar

* haligi * halimuon
:: post, pillar > poste :: fragrance, scent, aroma

* halik * halimuyak
------UM: humalik,, humahalik, hahalik ------UM: humalimuyak,, humahalimuyak,
----MANG: manghalik hahalimuyak
------AN: halikan, hinalikan, hinahalikan, --------: to give off a scent
hahalikan. :: fragrance
--Pas: hagkan, hinagkan, hinahagkan, ++ (mahalimuyak) fragrant
hahagkan
-------I: ihalik, ihinalik, ihinahalik, ihahalik * halina
--------: to kiss ------MA: mahalina
:: kiss --------: to be charmed, to be fascinated
T1) Humalik ang bata sa ina. :: fascination
E1) The child kissed the mother. :: (panghalina) attraction, glamor
T2) Ayaw niyang manghalik ng hindi niya ++ (halina kayo) Come along! > halika
kakilala.
* haling
:: (kahalingan) mania, craze, passion ------UM: humalubilo
:: (kahumalingan) craze --------: to mingle, to intermingle
++ extremely fond of, crazy about :: mingling with the crowd

* halinghing * haludhod
:: neigh, whinny, moan, groan :: scratching, rubbing

* halin * halughog
------AN: halinhan -----MAG: maghalughog, naghalughog,
--------: to replace someone naghahalughog, maghahalughog
------IN: halughugin, hinalughog,
* halip hinahalughog, hahalughugin
-------I: ihalip --------: to search or examine every corner of a
--------: to replace place thoroughly
++ (sa halip na) instead of T1) Maghalughog tayo ng kusina kung
mayroong pagkain.
* haliparot E1) Let us search the kitchen for some food.
++ vulgar, coquette, coarse T2) Halughugin ang kusina kung may
makakain.
* halo E2) Search the kitchen if there is any food.
------UM: humalo,, humahalo, hahalo
-----MAG: maghalo, naghalo, naghahalo, * halukay
maghahalo -----MAG: maghalukay, naghalukay,
------IN: haluin, hinalo, hinahalo, hahaluin naghahalukay, maghahalukay
------AN: haluan ------IN: halukayin, hinalukay, hinahalukay,
-------I: ihalok hahalukayin
--------: to mix, to stir, to add as another --------: to dig, to turn over and back either in
ingredient search of something or to mix well
----MAKI: makihalo T1) Maghalukay ka sa basurahan at hanapin
--------: to mingle mo ang nawawalang singsing.
--Pas: paghaluhaluin E1) You dig through the pile of garbage and
--------: to intermix search for the missing ring.
:: mixture T2) Halukayin mo ang basura at hanapin ang
:: (panghalo) mixer singsing.
:: (halo-halo) a kind of dessert E2) Dig into the garbage pile and search for
++ (haluan) mixed the ring.
T1) Humalo siya sa aming biruan.
E1) He joined in our kidding around. * halukipkip
T2) Maghalo tayo ng saging at langka sa ++ with folded arms
panghimagas.
E2) Let us mix together the banana and * halumigmig
jackfruit in the dessert. :: moisture, humidity, condensation >
T3) Haluin mo ang laman ng kaldero. kahalumigmigan
E3) Stir the stuff in the cooking pot. ++ (mahalumigmig) humid

* halos * halungkat
++ almost -----MAG: maghalungkat, naghalungkat,
T1) Halos lahat ng tao. naghahalungkat, maghahalungkat
E1) Almost all people. ------IN: halungkatin, hinalungkat,
hinahalungkat, hahalungkatin
* haltak --------: to search carefully among a number of
:: jerk, sudden pull things
T1) Maghalungkat ka ng magandang litrato sa
* halubilo mga lumang dyaryo.
E1) You carefully search for some nice -----MAG: maghambog, naghambog,
pictures among the pile of newspapers. naghahambog, maghahambog
T2) Halungkatin mo ang mga lumang dyaryo. --------: to brag, to boast {prahlen}
E2) Search through a pile of old newspapers. :: (kahambugan) conceit, self-importance
++ proud, boastful, arrogant {prahlerisch}
* halusan
:: drinking straw * hamog
:: dew
* haluyhoy ++ (mahamog) foggy
:: moan, groan
* hamok
* hamak :: fight, brawl [hand to hand]
------UM: humamak,, humahamak, hahamak
--------: to treat with contempt * hamon
-----MAG: maghamak, naghamak, ------UM: humamon,, humahamon, hahamon
naghahamak, maghahamak ----MANG: manghamon
----MANG: manghamak ------IN: hamunin, hinamon, hinahamon,
--------: to affront {beleidigen} hahamunin
------IN: hamakin, hinamak, hinahamak, --------: to challenge, to look for a competitor
hahamakin :: ham
--------: to degrade, to look down on :: (paghamon) challenge
:: (paghamak) insult, contempt, belittling T1) Manghamon ka ng buksingero.
:: (pagkahamak) writchedness E1) You challenge a boxer into a fight.
:: (kapahamakan) catastrophe, injury, T2) Gustong hamunin ni Maria si Pedro.
damnation E2) Maria wants to challenge Pedro into a
++ abject, lowly, insignificant {erniedrigt} fight.
++ (mapanghamak) contemptuous
* hampas
* hambal ------UM: humampas,, humahampas,
:: doleful feeling hahampas
--------: to slam against something
* hambalang ------AN: hampasan
++ fallen across a path [tree] --------: to flog, to beat, to scourge
----MANG: manghampas
* hambalos ------IN: hampasin, hinampas, hinahampas,
:: flogging with a cudgel or club hahampasin
--------: to strike something or somebody, to
* hambing scourge
-----MAG: maghambing, naghambing, :: blow, strike
naghahambing, maghahambing T1) Humampas ang ulo niya sa dingding.
-------I: ihambing, ihinambing, ihinahambing, E1) His head hit the wall.
ihahambing T2) Huwag kang manghampas ng kapwa.
--------: to compare, to place side by side in E2) Don't you strike your neighbor.
comparison T3) Gustong hampasin ng pulis ang
:: comparison > paghahambing magnanakaw.
++ similar E3) The police wants to strike at the thief.
T1) Maghambing ka ng dalawang magaling
na bata. * hampaslupa
E1) You compare the two very good kids. :: vagabond, bum, tramp, good for nothing
T2) Ihambing mo ang iyong ginawa sa gawa :: (paghahampaslupa) vagrancy
ni Pedro.
E2) Compare your work with Pedro's. * hanap
------UM: humanap,, humahanap, hahanap
* hambog
-----MAG: maghanap, naghanap, naghahanap, :: (paghahanda) preparation, provision
maghahanap :: (paghahandaan) premeditation
------MA: mahanap T1) Humanda tayong lahat sa pagdating ng
------IN: hanapin, hinanap, hinahanap, bagyo.
hahanapin E1) We should all be ready for the coming of
------AN: hanapan the typhoon.
-------I: ihanap, inihanap, inihahanap, T2) Maghanda ka ng makakain para sa mga
ihahanap bisita.
--------: to look for, to search, to find E2) You set some food for the guests.
pinaghahanap ??? T3) Ihanda mo ang pagkain sa mesa.
--Akt: mapaghanap E3) Set the food on the table.
--Akt: maihanap
--------: to be able to search * handog
:: search, quest > paghahanap -----MAG: maghandog, naghandog,
:: (hanapbuhay) occupation, livelihood, naghahandog, maghahandog
means of earning -------I: ihandog, ihinandog, ihinahandog,
T1) Humanap ka ng kahoy sa gubat. ihahandog
E1) You search for wood in the forest. --------: to offer, to dedicate
T2) Hanapin natin ang anak mo. :: offering, gift, present
E2) Let us look for your child. :: (paghahandog) donation
T3) Ihahanap ko siya ng bagong aklat. T1) Maghandog tayo ng alay sa simbahan.
E3) I'll look for a new book for her. E1) Let us offer some gifts to the church.
T2) Ihandog natin ang ating sarili sa
* hanay kapakanan ng mga mahihirap.
------UM: humanay,, humahanay, hahanay E2) Let us dedicate ourselves in the service
--------: to stay in line of the poor.
-----MAG: maghanay, naghanay, naghahanay,
maghahanay * handusay
-------I: ihanay, ihinanay, ihinahanay, ihahanay ++ prostrate, fallen flat
--------: to put in line
:: row, file * hanga
:: (pagkakahanay) alignment, series ------UM: humanga,, humahanga, hahanga
T1) Humanay ka muna sa pila ng pagkain. ------AN: hangaan
E1) You queue for food. --------: to admire
T2) Nais ng guro na maghanay ng sampung ---PA-IN: pahangain, pinahanga, pinahahanga,
lapis ang mga bata sa mesa. pahahangain
E2) The teacher wants the students to place --------: to impress
in line ten pencils on the table. :: (paghanga) admiration, amazement,
T3) Ihanay ninyo ang mga lapis sa mesa. astonishment
E3) Put in line all the pencils on the table. :: (taga-hanga) admirer

* handa * hangad
------UM: humanda,, humahanda, hahanda -----MAG: maghangad, naghangad,
--------: to get ready naghahangad, maghahangad
-----MAG: maghanda, naghanda, naghahanda, --------: to aspire {streben}
maghahanda ------IN: hangarin, hinangad, hinahangad,
-------I: ihanda, inihanda, inihahanda, hahangarin
ihahanda --------: to desire, to seek, to woo
--------: to prepare :: desire, interest, intent
--Pas: paghandaan :: (hangarin) ambition
--------: to premeditate :: (paghahangad) aspiration
++ ready, prepared ++ (mapaghangad) wishful
:: (handaan) reception [wedding]
:: (pagkahanda) readiness * hangal
++ stupid, idiotic > gunggong, ignorante, E1) Why were you breathless earlier?
maang
* hanip
* hangga :: chicken flea
------UM: humangga,, humahangga, hahangga
--------: to end, to culminate * hantad
:: (hanggahan) result ++ exposed > hantaran, lantad
++ (hanggang) until, ending
++ (kahangga) adjacent * hantik
:: large, red poisonous ant
* hanghang
:: (hangganan) boundary, limit * hantong
++ (mahanghang) pungent ------UM: humantong,, humahantong,
++ (walang-hanggan) everlasting, eternal hahantong
------AN: hantungan
* hanggang --------: to end up into something, to stop, to
++ till, until, as far as, up to > hanggat terminate
:: destination
* hangin :: (hantungan) terminal, stopping place
------UM: humangin,, humahangin, hahangin T1) Tigilan na ninyo ang pag-aaway at baka
--------: to become windy humantong pa iyan sa patayan.
---MAGPA: magpahangin E1) You stop the fight or it might lead to
--------: to ventilate violent death.
:: air, wind
:: (hanginan) draft of air * hapag
:: (pagpapahangin) airing :: (hapag kainan) dining table
++ (mahangin) windy
* hapaw
* hango ------IN: hapawin
------UM: humango,, humahango, hahango --------: to skim, to remove from the top
--------: to appropriate a certain amount of :: excess liquid in boiling rice that is removed
goods :: dirt-like formation on the surface of broth
-----MAG: maghango, naghango, naghahango,
maghahango * hapay
------IN: hanguin, hinango, hinahango, ------UM: humapay
hahanguin --------: to lean, to bend, to become bankrupt
--------: to adapt [literary material], to save ++ tilted, leaning
someone, to remove [from fire] ++ bankrupt
T1) Humango siya ng ilang mais mula sa
basket. * hapdi
E1) He appropriated some corn from the ------UM: humapdi,, humahapdi, hahapdi
basket. --------: to sting [pain]
T2) Maghango ka na ng kawali sa lutuan. :: stinging pain
E2) You remove the wok from the stove. ++ (mahapdi) smarting, painful
T3) Hanguin natin sa hirap ang kapatid mo.
E3) Let us help your brother from his * hapila
difficulties. :: breakwater
:: small dike in rice fields
* hangos
------UM: humangos,, humahangos, hahangos * hapin
--------: to be breathless :: string, twine
:: gasp
++ out of breath * hapis
T1) Bakit ka humangos kanina? :: distress, grief
++ sad, gloomy, grievous {betruebt} ------IN: haranahin, hinarana, hinaharana,
haharanahin
* hapit --------: to serenade
------UM: humapit :: serenade
--------: to tighten T1) Magharana tayo mamayang gabi sa
------MA: mahapit bahay nila Ana.
--------: to be able to contract E1) Let's go serenade at Ana's place tonight.
:: tight fitting, tense, taut T2) Haranahin natin si Ana mamayang gabi.
E2) Let's go serenade Ana tonight.
* haplit
:: final burst of energy when trying to win a * harang
race ------UM: humarang,, humaharang, haharang
:: stroke of a whip, reprimand -----MAG: magharang, nagharang,
naghaharang, maghaharang
* haplos -------I: iharang, ihinarang, ihinaharang,
------UM: humaplos ihaharang
--------: to massage tenderly, to pet ------AN: harangan
----MANG: mangharang
* haplosin ------IN: harangin, hinarang, hinaharang,
:: stroke haharangin
--------: to block, to rob, to stop
* haplot :: (manghaharang) highwayman
:: washing of the face with hands T1) Humarang siya sa kalye.
E1) He blocked the road.
* hapo T2) Magharang ka ng kahoy sa pinto.
++ tired, exhausted, fatigued E2) You bar the door with a piece of wood.
T3) Iharang mo ang kahoy sa pinto.
* hapon 1 E3) Bar the door with a piece of wood.
--MAG-AN: maghapunan, naghapunan, T4) Huwag kang mangharang ng tao.
naghahapunan, maghahapunan E4) Don't rob people.
--------: to have dinner T5) Huwag mong harangin ang mga taong
------UM: humapon,, humahapon, hahapon gustong pumasok sa pinto.
--------: to roost E5) Don't block the people who want to
:: afternoon enter through the door.
:: (hapunan) dinner, evening meal
++ (kahapon) yesterday * harap
++ (magha-maghapon) the whole day ------UM: humarap,, humaharap, haharap
T1) Maghapunan tayo ng maaga. -----MAG: magharap, nagharap, naghaharap,
E1) Let us have an early dinner. maghaharap
------IN: harapin, hinarap, hinaharap,
* Hapon 2 haharapin
:: Japanese -------I: iharap, ihinarap, ihinaharap, ihaharap
T1) Dumating ang mga turistang Hapon ------AN: harapan
ngayong hapon. ------MA: maharap, naharap, nahaharap,
E1) The Japanese tourists arrived this mahaharap
afternoon. --------: to face, to meet
---PA-IN: paharapin, pinaharap, pinahaharap,
* haragan pahaharapin
:: idler --------: to summon
++ disrespectful :: front
:: (harapan) foreground
* harana :: (hinaharap) future
-----MAG: magharana, nagharana, :: (haharapin) future, outlook
naghaharana, maghaharana ++ (sa harap) in front of
++ (kaharap) facing, opposite :: gill
T1) Magharap kayong dalawa.
E1) Both of you should face each other. * hasik
T2) Harapin mo ang iyong problema. ------AN: hasikan
E2) Face your problem. -------I: ihasik, inihasik, inihahasik, ihahasik
T3) Humarap ka sa kanila. --------: to sow {saeen}
E3) You face them.
T4) Iharap mo ang iyong mukha sa kanila. * hasinto
E4) Show your face to them. :: hyacinth
T5) Mahaharap ko lamang ang mga bisita sa
oras ng tanghalian. * hasmin
E5) I can meet the visitors at noon time. :: jasmin > sampak

* hatak
* hari ------UM: humatak,, humahatak, hahatak
-----MAG: maghari, naghari, naghahari, ----MANG: manghatak
maghahari ------IN: hatakin, hinatak, hinahatak, hahatakin
--------: to reign, to rule {herrschen} --------: to pull
:: king {der Koenig} :: (paghatak) towing
:: (kaharian) kingdom T1) Humatak ka sa lubid.
:: (hariharian) despot E1) You pull the rope.
:: (paghahari) kingship T2) Hatakin ang lubid.
++ (panghari) regal, kingly > makahari E2) Pull the rope.
T3) Manghatak ka ng isasama mo sa amin.
* harina E3) You pull anybody in going to our place.
:: flour {das Mehl} T4) Hatakin mo si Pedro papunta sa amin.
E4) Tag along Pedro to our place.
* harot
++ (maharot) unladylike, coarse, unrefined, * hataw
boisterous ------IN: hatawin
--------: to thrash
* harurot :: thrashing, beating
------UM: humarurot
--------: to rev up an engine {den Motor * hati
aufheulen lassen} ------UM: humati,, humahati, hahati
-----MAG: maghati, naghati, naghahati,
* hasa maghahati
-----MAG: maghasa, naghasa, naghahasa, ------IN: hatiin, hinati, hinahati, hahatiin
maghahasa ----MAKI: makihati
------IN: hasain, hinasa, hinahasa, hahasain --------: to partake, to share, to divide {teilen}
-------I: ihasa :: dividing line, part, division > paghahati
--------: to sharpen :: (kahati) shareholder, share
:: (hasaan) sharpener > panasa :: (kalahatian) center
++ sharp :: (hatimbilang) fraction
++ well-trained :: (panghati) divisor
T1) Maghasa ka ng kutsilyo. :: (hatinggabi) midnight
E1) You sharpen the knife. ++ (mahahati) divisible
T2) Hasain ang kutsilyo. ++ (kalahati) half
E2) Sharpen the knife. ++ (tigkalahati) half and half, with equal
shares
* hasahasa ++ (tigkakalahati) half each
:: a fish T1) Humati ka sa amin dito sa pagkain.
E1) You share with us this food.
* hasang T2) Maghati na kayong dalawa sa tinapay.
E2) You split the sandwich between the two ------MA: mahawa
of you. --------: to infect
T3) Hatiin ninyo ang tinapay sa inyong :: infection
dalawa. ++ (nakakahawa) contagious
E3) Split the sandwich between the two of T1) Huwag mo kaming hawahan ng iyong
you. sipon.
E1) Don't infect us with your colds.
* hatid T2) Huwag kang manghawa ng iyong sakit.
-----MAG: maghatid, naghatid, naghahatid, E2) Don't you infect others with your illness.
maghahatid
-------I: ihatid, inihatid, inihahatid, ihahatid * hawak
--------: to escort, to accompany, to bring ------UM: humawak,, humahawak, hahawak
:: (pahatid) message -----MAG: maghawak, naghawak,
:: (pahatiran) communication naghahawak, maghahawak
:: (taga-hatid) messenger, usher ------AN: hawakan, hinawakan, hinahawakan,
:: (paghahatid) conveyance, delivery hahawakan
:: (tagapaghatid) deliverer --------: to hold in hand, to grasp
T1) Maghatid tayo ng mga bata mamaya :: hold, grasp
pauwi. :: (mayhawak) possessor
E1) Let's accompany the kids home. :: (taga-hawak) holder
T2) Ihatid natin ang mga bata pauwi. :: (pagkakahawak) grip
E2) Let's bring the kids home. ++ held in the hand
T1) Humawak ka sa akin.
* hatol E1) You hold on to me.
------UM: humatol,, humahatol, hahatol T2) Hawakan mo ang aking kamay.
--------: to condemn E2) Grasp my hand.
-----MAG: maghatol, naghatol, naghahatol, T3) Maghawak tayong dalawa.
maghahatol E3) Let's hold each other by the hand.
----MANG: manghatol
-------I: ihatol, ihinatol, ihinahatol, ihahatol * hawan
------AN: hatulan, hinatulan, hinahatulan, :: clearing made in the forest
hahatulan
--------: to judge, to give a sentence or * hawas
decision ++ well-proportioned [figure], oval [face]
:: decision, sentence, judgment > paghatol
:: medical prescription * hawi
:: (taga-hatol) referee, judge :: making a clearing in the forest to pass
T1) Maghatol ka ng isang kompetisyon. through
E1) You judge a competition. :: parting of the hair
T2) Ihatol mo na ang iyong decision.
E2) Make your judgement now. * hawig
T3) Huwag kang manghatol ng kapwa. :: (pagkakahawig) likeness, resemblance
E3) Don't you judge your neighbor. ++ similar, alike
T4) Huwag mong hatulan ang iyong kapwa.
E4) Don't judge your neighbor. * haya
------AN: hayaan
* haula --------: to leave alone, to let be
:: cage > hawla :: threatening gesture
:: tolerance of an act
* hawa ++ (hamo) Let it! [hayaan + mo]
----MANG: manghawa T1) Hamo siya, ayaw niyang makinig.
-MAKA: makahawa E1) Let him, he doesn't like to listen.
------AN: hawahan, hinawahan, hinahawahan,
hahawahan * hayag
-------I: ihayag, inihayag, inihahayag, ihahayag
--------: to disclose, to reveal, to divulge * helatina
---MAGPA: magpahayag :: gelatin
--IPA: ipahayag
--------: to announce, to proclaim, to express * hele
:: (pahayag) proclamation > proklamasyon :: lullaby > hili
:: (pahayagan) newspaper
:: (paghahayag) disclosure * helehele
:: (pamamahayag) work of a journalist, public ++ pretending not to like something
demonstration
:: (pagpapahayag) affirmation, stating * heneral
:: (pamamahayagan) journalism :: general
++ easily seen, public > hayagan
??? maipapahayag * hentil
T1) Ibig ba ninyong magbasa ng pahayagan? ++ gentile
E1) Would you like to read the newspaper?
* henyo
* hayang :: genius
++ spread out [grains]
* heograpiya
* hayap :: geography
:: sharpness, keenness
++ (mahayap) sharp, keen * hepe
:: boss, chief, head
* hayhay
-------I: ihayhay * heranyo
--------: to hang under the sun to dry or to air :: geranium
out
:: breeze, fresh air * herarkiya
:: hierarchy
* hayin
:: tribute, offering * heringga
:: syringe > hiringgilya
* hayok
++ extremely hungry, greedy * hero
:: brand on cattle
* hayon
:: farthest distance that can be reached, * hibang
capacity for travel ++ delirious, crazy, mad > mahibang

* hayop * hibas
-----MAG: maghayop, naghayop, naghahayop, :: low tide
maghahayop ++ reduced in intensity
--------: to take care of animals
:: animal * hibi
:: (hayupan) zoo :: dried shrimp
:: (kahayupan) debauchery {die
Ausschweifung} * hibik
:: (pagkakahayop) bestiality :: pleading, supplication
++ (makahayop) like an animal
++ (malahayop) like an animal * hibilya
-----MAG: maghibilya
* heko --------: to buckle
:: dark sauce from salted shrimp :: buckle
* hibla * higit
:: strand ------UM: humigit
------IN: higitin
* hidwa --------: to surpass, to excel, to outnumber
:: (hidwaan) discord, disagreement, rift :: (kahigtan) excess
++ contrary, irregular :: (kahigitan) superiority
++ more, more than, over, plus > mahigit
* higa ++ (higit pa) rather
------UM: humiga,, humihiga, hihiga
-----MAG: maghiga, naghiga, naghihiga, * higkot
maghihiga :: tightening of a knot
------MA: mahiga, nahiga, nahihiga, mahihiga
-------I: ihiga, ihiniga, ihinihiga, ihihiga * hignaw
------AN: higan, hinigan, hinihigan, hihigan ++ (mahignaw) calm, serene
--------: to lie down, to lay down
-MAKA: makahiga, nakahiga, nakahihiga, * higop
makahihiga ------UM: humigop,, humihigop, hihigop
--------: to be able to lie down ------IN: higupin, hinigop, hinihigop, hihigupin
++ horizontal, lying down > pahiga ------AN: higupan
T1) Humiga ka muna sa kama. --------: to slurp, to sip
E1) You lie down in bed first. :: (panghigop) siphon
T2) Maghiga ka ng bata sa kama.
E2) You lay down the child in bed. * higpit
T3) Ihiga mo ang bata sa kama. ------UM: humigpit,, humihigpit, hihigpit
E3) Lay down the child in bed. --------: to become tight
T4) Ang bata ay nagbasa nang pahiga. -----MAG: maghigpit, naghigpit, naghihigpit,
E4) The child read lying down. maghihigpit
---MAGPA: magpahigpit
* higad ------AN: higpitan, hinigpitan, hinihigpitan,
:: caterpillar hihigpitan
--------: to tighten
* higante :: (kahigpitan) strictness
:: giant ++ (mahigpit) tight, strict
T1) Sa kanyang pakiramdam, humigpit ang
* higanti kanyang sinturon pagkatapos siyang kumain
-----MAG: maghiganti, naghiganti, ng mabigat na hapunan.
naghihiganti, maghihiganti E1) He felt that his belt tightened up after
--Pas: ipaghiganti he had a heavy dinner.
--------: to avenge, to take revenge T2) Maghigpit tayo ng sinturon sa panahon ng
:: revenge > paghihiganti taghirap.
:: (tagapaghiganti) avenger E2) We should tighten our belts during hard
++ (panghiganti) punitive times.
++ (mapaghiganti) revengeful, vindictive T3) Higpitan natin ang ating sinturon.
E3) Let's tighten our belts.
* higik
:: snore * hihiling
-----MAG: maghihiling
* higing --------: to importune
:: cue to start singing, tune, tone
:: something vaguely heard * hihip
------UM: humihip,, humihihip, hihihip
* higing ------AN: hipan, hinipan, hinihipan, hihipan
:: humming sound, drone, buzz --------: to blow
:: blowing > ihip * hilab
:: (hihipan) mouth-piece :: spasm {der Krampf}
T1) Humihip ang hangin ng malakas.
E1) The wind blew hard. * hilaga
T2) Hipan mo ang kandila. :: north
E2) Blow out the candle. ++ (pahilaga) northward, northerly

* hika * hilagpos
:: asthma ----MAKA: makahilagpos
--------: to be able to break loose
* hikab :: getting loose
------UM: humikab,, humihikab, hihikab
-----MAG: maghikab, naghikab, naghihikab, * hilagyo
maghihikab :: spirit, affinity
------AN: hikaban, hinikaban, hinihikaban, :: namesake
hihikaban :: essence
--------: to yawn > higab
:: (paghikab) yawn * hilahid
:: smear
* hikahos
++ needy, broke, bankrupt * hilakbot
:: terror, fright
* hikaw
:: earring {der Ohrring} * hilam
:: skin blemish on the face
* hikayat :: pain in the eyes
------UM: humikayat,, humihikayat, hihikayat :: turbidity
------IN: hikayatin, hinikayat, hinihikayat,
hihikayatin * hilamos
--------: to persuade {ueberzeugen} -----MAG: maghilamos, naghilamos,
:: persuasion {die Ueberzeugung} naghihilamos, maghihilamos
++ (manghikayat) persuasive --Pas: hilamusan, hinilamusan, hinihilamusan,
{ueberzeugend} hihilamusan
--------: to wash one's face
* hikbi T1) Maghilamos ka pagkagising.
------UM: humikbi,, humihikbi, hihikbi E1) You wash your face after waking up.
--------: to sob {schluchzen} T2) Hilamusan mo ang iyong mukha.
:: sob {das Schluchzen} E2) Wash your face.

* hila * hilantad
------UM: humila,, humihila, hihila ++ lying on one's back without any clothes
-----MAG: maghila, naghila, naghihila,
maghihila * hilat
----MANG: manghila, nanghila, nanghihila, ++ stretched, pulled
manghihila
------IN: hilahin, hinila, hinihila, hihilahin * hilata
--------: to pull {ziehen} ------UM: humilata
T1) Humila ka ng kama. --------: to sprawl, to lie in a wanton manner
E1) You pull the bed. ++ sprawled
T2) Manghila ka ng kasama mamaya.
E2) You tag along somebody later. * hilatsa
T3) Hilahin mo ang kama. :: thread unravelled from cloth
E3) Pull the bed.
* hilaw
++ green, unripe, uncooked, undercooked --Pas: hiluhin
{unreif} --------: to make someone dizzy
:: (pagkahilo) dizziness, vertigo > pagkakahilo
* hilbana ++ dizzy
-----MAG: maghilbana, naghilbana,
naghihilbana, maghihilbana * hilod
--Pas: hilbanahan -----MAG: maghilod, naghilod, naghihilod,
--------: to baste {heften} maghihilod
:: basting [sewing] --Pas: hiludin
--Pas: hiluran
* hilera --------: to scrub the skin to remove dirt
:: row, file > hilira :: (panghilod) sponge used to scrub off dirt
++ (magkahilera) parallel > magkahilira T1) Maghilod ka ng iyong paa sa pagligo mo.
E1) You scrub your feet when you take a
* hilig shower.
------UM: humilig,, humihilig, hihilig T2) Hiludin mo ang iyong paa.
--------: to recline, to slant, to slope E2) Scrub your feet.
---MAGKA: magkahilig, nagkahilig,
nagkakahilig, magkakahilig * hilom
--------: to tend -----MAG: maghilom
:: inclination, leaning position --------: to heal [wound], to close up [opening]
:: (pagkahilig) tendency
++ (mahilig) having inclination or tendency * hilot
--Pas: hilutin
* hilik --------: to massage
------UM: humilik,, humihilik, hihilik :: midwife > tagahilot
--------: to snore
:: (paghilik) snore * hima
T1) Humilik siya sa pagtulog kagabi. :: whitish vaginal secretion
E1) He snored in his sleep last night.
* himagal
* hiling :: payment for services rendered
-----MAG: maghiling, naghiling, naghihiling, ++ slightly tired
maghihiling
--------: to importune * himagas
------UM: humiling,, humihiling, hihiling :: dessert
--Pas: hilingin
--------: to request, to ask * himagaw
:: (kahilingan) claim, demand ++ hoarse
T1) Humiling ka ng ano mang gusto mo.
E1) You ask whatever it is you want. * himagsik
T2) Hilingin mo sa kanya ang pambili ng -----MAG: maghimagsik, naghimagsik,
sapatos. naghihimagsik, maghihimagsik
E2) Ask him for the money to buy a pair of --------: to rebel, to revolt
shoes. :: revolt, rebellion > paghihimagsik
:: (manghihimagsik) revolutionist
* hilis ++ (mapaghimagsik) contumacious
------IN: hilisin ++ (mapanghimagsik) rebellious
--------: to cut slantingly, to press and squeeze T1) Gusto nilang maghimagsik laban sa
[pimple] gobyerno.
E1) They want to rebel against the
* hilo government.
------MA: mahilo, nahilo, nahihilo, mahihilo
--------: to become dizzy, to become confused * himala
-----MAG: maghimala, naghimala, :: denunciation
naghihimala, maghihimala
--------: to perform a miracle * himay
:: miracle -----MAG: maghimay
++ (mapaghimala) miraculous --------: to shell, to string [remove strings from
T1) Hinintay nilang maghimala ang birhen. beans]
E1) They waited for the Virgin to perform a :: shelling grains
miracle.
* himaymay
* himalay ------AN: himaymayan
------IN: himalayin --------: to shell, to string
--------: to glean :: fiber
:: second threshing of rice
* himbabao
* himaling :: a tree
:: obsession
* himbing
* himan :: slumber
++ (mahiman) slow and gentle
* himig
* himas -------I: ihimig
:: gentle rubbing of the skin by the palm of --------: to hum, to sing
the hand, caressful rubbing :: tune, melody, note
:: humidity
* himasmas
---MA-AN: mahimasmasan * himlay
--------: to regain consciousness ------UM: humimlay
--------: to rest
* himasok :: rest after work
----MANG: manghimasok :: (himlayan) place of rest, cemetery
--------: to meddle in
:: interference > panghihimasok * himnasyo
++ (mapanghimasok) meddlesome, intrusive :: gymnasium
T1) Huwag kang manghimasok sa buhay ng
may buhay. * himod
E1) Don't meddle in the lives of others. ------AN: himuran
--------: to lap up with the tongue, to lick
* himat
:: excessive carefulness * himok
------UM: humimok
* himatay ------IN: himukin
------IN: himatayin, hinimatay, hinihimatay, --------: to persuade
hihimatayin :: persuasion
--------: to faint, to pass out, to become
unconscious * himpak
T1) Kumain kang mabuti at nang hindi ka ++ deflated, emaciated, emptied
himatayin sa iyong paglalaro.
E1) You should eat well so that you will not * himpapalis
pass out while you are in the middle of the :: a bird
game.
* himpapawid
* himaton :: atmospheric space
:: information, showing the directions to a
place * himpil
------UM: humimpil,, humihimpil, hihimpil --------: to appease
--------: to stop, to park :: (kahinahunan) self-control, composure,
:: stopping to rest or stay, station, restraint, prudence
headquarters :: (pagpapahinahon) appeasement
:: (himpilan) depot ++ (mahinahon) self-controlled, calm
T1) Huminahon ka at nang hindi ka atakihin
* himukas sa puso.
:: removal of small fish adhering to a net E1) You should be calm so you will not have
a heart attack.
* himulmol
:: plucking of feathers from fowl or birds, or of * hinakdal
hair from animals :: complaint, resentment

* himuta * hinala
:: removing gum from the eyes -----MAG: maghinala, naghinala, naghihinala,
maghihinala
* himuti --Pas: hinalaan, hininalaan, hinihinalaan,
:: final picking of fruits hihinalaan
--Pas: hinalain
* himutok --------: to suspect, to presume
:: outcry of disappointment or distress, :: suspicion > paghihinala
whimper T1) Huwag kang maghinala kung wala kang
dahilan.
* hina E1) You should not suspect someone if you
------UM: humina,, humihina, hihina don't have any reason.
----MANG: manghina T2) Pinaghinalaan niya ang kanyang asawa
--------: to feel weak na nagtataksil sa kanya.
---MAGPA: magpahina E2) He suspected his wife of marital
--------: to weaken infidelity.
--Akt: makapagpahina
--------: to dispirit * hinanakit
:: (kahinaan) disadvantage, weakness -----MAG: maghinanakit, naghinanakit,
:: (panghihina) debility, lethargy naghihinanakit, maghihinanakit
++ (mahina) weak, lacking in strength --------: to gripe {aergern}
T1) Humina ang kanyang katawan matapos :: grudge, ill feeling > paghihinanakit
siyang tumakbo ng malayo.
E1) His body became weak after he ran a * hinang
long distance. -----MAG: maghinang, naghinang,
T2) Marami siyang kinain upang hindi siya naghihinang, maghihinang
manghina. --Pas: hinangin
E2) He ate a lot so he would not feel weak. --------: to solder, to weld
T1) Maghinang ka ng sirang kotse.
* hinagap E1) You solder a broken car.
------IN: hinagapin T2) Hinangin natin ang sirang kotse.
--------: to imagine E2) Let's solder a broken car.
:: idea, notion
* hinay
* hinagpis ------UM: huminay
:: doleful sigh, plaint --------: to slow down
:: slowness
* hinahon ++ (mahinay) mild
------UM: huminahon,, humihinahon, hihinahon
--------: to be calm * hinayang
---MAGPA: magpahinahon
:: feeling of regret for not having utilized * hingal
something ------UM: humingal,, humihingal, hihingal
:: (panghihinayang) regret > paghihinayang --------: to pant, to gasp
T1) Humingal siya ng matagal matapos
* hindi siyang habulin ng aso.
------UM: humindi,, humihindi, hihindi E1) He was gasping for long after a dog ran
---MAGPA: magpahindi after him.
--Pas: hindian, hinindian, hinihindian,
hihindian * hingalo
--------: to say no, to refuse -----MAG: maghingalo, naghingalo,
++ no, not > di naghihingalo, maghihingalo
T1) Hindi ko gusto. --------: to be in a state of dying
E1) I don't like. T1) Ang lolo ni Maria ay malapit ng
maghingalo dahil siya ay matagal ng may
* hindot sakit.
:: copulation E1) Maria's grandfather is close to death
because he has been sick for a long time.
* hinebra
:: gin * hinggil
:: purpose
* hinete ++ regarding, concerning
:: jockey, horseman
* hingi
* hinga 1 ------UM: humingi,, humihingi, hihingi
---MAGPA: magpahinga ----MANG: manghingi
--------: to take a rest ------IN: hingiin, hiningi, hinihingi, hihingiin
:: (pahinga) rest, day off --Pas: hingan, hiningan, hinihingan, hihingan
:: (pamahinga) breaktime > pagpapahinga --------: to ask for
:: (pahingahan) rest house :: (paghingi) act of requesting
:: (pamamahinga) resting, retirement ++ (pahingi) Give me!
:: (pamahingahan) place to rest ++ (eka) Give me! [pahingi ka]
T1) Magpahinga ka muna dito sa bahay. T1) Humingi ka ng pera sa nanay mo.
E1) You take a rest in the house. E1) You ask your mother for money.
T2) Magpahinga ka muna sa bahay bago tayo T2) Hingiin mo ang pera sa nanay mo.
umalis muli. E2) Ask your mom for the money.
E2) You should take a rest at home first T3) Huwag kang laging manghingi ng pera sa
before we resume our trip. iyong magulang.
E3) You should not always ask money from
* hinga 2 your parents.
------UM: huminga,, humihinga, hihinga T4) Eka naman ng mais.
--------: to breathe, to exhale E4) Give me a piece of corn.
-----MAG: maghinga, naghinga, naghihinga,
maghihinga * hinhin
-------I: ihinga, ihininga, ihinihinga, ihihinga :: (kahinhinan) modesty, refinement
--------: to expose, to bring out ++ (mahinhin) modest, refined
:: breath > hininga
:: (paghinga) respiration, wind * hinlalaki
T1) Huminga siya ng malalim. :: thumb
E1) He took a deep breath.
T2) Maghinga ka ng sama ng loob mo. * hinlalato
E2) You pour out your ill feelings. :: middle finger or toe
T3) Ihinga mo ang sama ng loob mo.
E3) Bring out your ill feelings. * hinog
------MA: mahinog, nahinog, nahihinog, * hinyango
mahihinog :: chameleon > hunyango
--------: to be ripe, to ripen
++ ripe [fruits], mature * hinyayango
:: a snake
* hintay
-----MAG: maghintay, naghintay, naghihintay, * hipa
maghihintay :: decrease in intensity
------IN: hintayin, hinintay, hinihintay,
hihintayin * hipag
--------: to wait :: sister-in-law
:: (hintayan) lobby
:: (paghihintay) waiting * hipno
++ (teka) Wait! [hintay ka] :: copy
T1) Maghintay kayo dito sa loob ng kotse.
E1) You all wait inside the car. * hipnosis
T2) Hintayin ninyo kami. :: hypnosis
E2) Wait for us. :: (hipnotismo) hypnotism
T3) Teka sandali, kakain muna ako.
E3) Wait a moment, I will just eat. * hipo
---MA-AN: mahipuan
* hinto --Pas: hipuan
------UM: huminto,, humihinto, hihinto --------: to touch a person indecently
-----MAG: maghinto, naghinto, naghihinto, --Pas: hipuin
maghihinto --------: to touch, to feel
-------I: ihinto, ihininto, ihinihinto, ihihinto :: touch
------AN: hintuan, hinintuan, hinihintuan,
hihintuan * hipon
--------: to stop, to come to a halt :: shrimp
:: (pagkahinto) standstill, halt :: (palahipunan) shrimp pond
:: (pagkakahinto) tie-up
T1) Huminto sila sa kanto ng kalsada. * hira
E1) They stopped at the corner of the street. :: confusion
T2) Maghinto ka muna sa iyong ginagawa. ++ (hirado) confused
E2) You stop first what you're doing.
T3) Ihinto mo muna ang iyong ginagawa. * hiram
E3) Stop what you're doing. ------UM: humiram,, humihiram, hihiram
----MANG: manghiram
* hintuturo --Pas: hiramin, hiniram, hinihiram, hihiramin
:: index finger --Pas: hiraman
--------: to borrow, to ask for a loan
* hinuha ---MAGPA: magpahiram
------IN: hinuhain --IPA: ipahiram
--------: to deduce --------: to lend
:: deduction, inference ++ borrowed
++ not inborn [talent]
* hinuhod T1) Humiram siya ng pera sa kanyang
:: assent kaibigan.
E1) He borrowed money from his friend.
* hinuko T2) Hiramin mo muna ang kotse ni Pedro.
-----MAG: maghinuko E2) Borrow Pedro's car for while.
--------: to cut the nails T3) Huwag kang laging manghiram ng pera at
:: cutting off nails > hinguko, paghihinuko baka hindi ka makabayad.
E3) Don't you always borrow money or you --------: to obtain an unsatisfactory or
may end up not being able to pay. frustrating reward for a voluntary effort done
in goodwill
* hirang :: thigh, contrary and unsatisfactory
------MA: mahirang consequence obtained from a goodwill act
--------: to be able to choose
------IN: hirangin, hinirang, hinihirang, * hitad
hihirangin :: flirt
--------: to appoint, to choose, to delegate ++ flirtatious
:: choice
++ selected * hithit
:: absorption of liquid, inhalation
* hirap
------UM: humirap,, humihirap, hihirap * hitik
-----MAG: maghirap, naghirap, naghihirap, ++ (mahitik) laden with fruit, filled, pregnant
maghihirap
------MA: mahirap * hitit
-------I: ihirap, ihinirap, ihinihirap, ihihirap ------UM: humitit,, humihitit, hihitit
--------: to become difficult, to be hard, to --------: to smoke
suffer :: smoking cigars or cigarettes
---MAGPA: magpahirap T1) Humitit siya ng tabako.
-MAGPAKA: magpakahirap E1) He smoked tobacco.
--------: to make matters difficult
:: difficulty, trouble * hito
:: (paghirap) ordeal {die Tortur} :: a fish
:: (kahirapan) difficulty, hardship, poverty
:: (pahihirapan) torture {die Folterung} * hitso
:: (pagpapahirap) hazing, infliction :: betel nut leaf with lime and betel nut for
:: (pagpapakahirap) travail chewing
++ (mahirap) poor, difficult, hard, destitute
T1) Humirap ang kanyang buhay. * hitsura
E1) His life became more difficult. :: form, aspect

* hirati * hiwa
------MA: mahirati ------UM: humiwa,, humihiwa, hihiwa
--------: to become accustomed to, to get used -----MAG: maghiwa, naghiwa, naghihiwa,
to maghihiwa
----MANG: manghiwa
* hiraya --Pas: hiwain, hiniwa, hinihiwa, hihiwain
:: imagination, vision --Pas: hiwaan
--------: to cut
* hirin :: slice
--Akt: mahirinan T1) Humiwa ka ng isang pirasong hamon.
--------: to be choked E1) You cut a slice of ham.
:: choking [by a lump in the throat] T2) Hiwain mo ang hamon.
E2) Slice the ham.
* hiris T3) Maghiwa ka ng gulay para sa ating lutuin.
++ slanting E3) You cut the vegetables for our recipe.
T4) Huwag kang manghiwa ng iyong hita.
* hirit E4) You should not cut your thigh.
:: full force [strike, blow] T5) Huwag mong hiwain ang iyong tenga!
E5) Don't cut your ears!
* hita
--Pas: mahita, nahita, nahihita, mahihita * hiwaga
:: mystery ++ (walanghiya) shameless
++ (mahiwaga) wonderful, mysterious T1) Nahihiya ang babae sa kanyang ginawa.
E1) The woman is ashamed of what she did.
* hiwalay
------UM: humiwalay,, humihiwalay, hihiwalay * hiyang
-----MAG: maghiwalay, naghiwalay, ++ suited, compatible, agreeing > kahiyang
naghihiwalay, maghihiwalay
-------I: ihiwalay, ihiniwalay, ihinihiwalay, * hiyas
ihihiwalay :: jewel, gems
--------: to sort out, to set apart
--Pas: paghiwalayin * hiyaw
--------: to disunite ------UM: humiyaw,, humihiyaw, hihiyaw
??? nagkahiwalay --Pas: hiyawan
:: (paghiwalay) disunion --------: to shout, to yell
:: (paghihiwalay) parting, separation :: scream, yell
:: (paghiwa-hiwalayin) disjointing :: (paghiyaw) vociferation
++ separated T1) Huwag kang humiyaw at sumasakit ang
T1) Humiwalay ka sa kanya. tenga ko!
E1) You separate from him. E1) Don't shout because my ears hurt!
T2) Maghiwalay ka ng pagkain para sa tatay.
E2) You set aside some food for father. * holdap
T3) Ihiwalay mo ang maruming damit. ------IN: holdapin, hinoldap, hinoholdap,
E3) Sort out the dirty clothes. hoholdapin
--------: to hold up {ueberfallen}
* hiwas :: holdup > panghoholdap {der Ueberfall}
++ slant, oblique, diagonal
* hopya
* hiwatig :: a cake
---MAGPA: magpahiwatig
--IPA: ipahiwatig * hototay
--------: to hint, to imply, to indicate, to show, :: a soup
to reveal
---MA-AN: mahiwatigan, nahiwatigan, * hoy
nahihiwatigan, mahihiwatigan ++ hey!
--------: to take in with the mind
:: hint, suggestion * hoya
:: (pagpapahiwatig) insinuation :: jewel, gem

* hiya * hubad
------UM: humiya,, humihiya, hihiya -----MAG: maghubad, naghubad, naghuhubad,
--------: to mortify maghuhubad
----MANG: manghiya --Pas: hubarin, hinubad, hinuhubad,
--------: to humiliate huhubarin
------MA: mahiya, nahiya, nahihiya, mahihiya --Pas: hubaran
--------: to be ashamed --------: to undress, to have nothing on from
--MAPAPA: mapahiya the waist up
------IN: hiyain :: (kahubaran) nakedness
--------: to embarrass ++ naked, undressed from the waist up, not
:: shame > kahihiyan in possession of
:: (panghihiya) humiliation ++ (hinubaran) undressed
:: (pagkamahiyain) shyness > pagkahiyain T1) Huwag kang maghubad ng kamiseta dahil
:: (pagkapahiya) embarassment malamig sa labas.
:: (pagkamahiyain) bashfulness E1) You should not take off your shirt
++ (mahiyain) shy, bashful because it is cold outside.
T2) Hubarin mo ang kamiseta mo. E2) Wash the dishes.
E2) Take off your shirt.
* hugis
* hubo ------UM: humugis,, humuhugis, huhugis
-----MAG: maghubo, naghubo, naghuhubo, --------: to form, to shape
maghuhubo :: shape
--Pas: hubuan, hinubuan, hinuhubuan,
huhubuan * hugnay
--------: to take off the pants, to undress from :: combined clause
the waist down
++ nude, undressed from the waist down * hugong
T1) Huwag kang maghubo sa harap ng mga :: buzzing sound, murmur
tao.
E1) You should not take off your pants in * hugos
front of many people. -------I: ihugos
T2) Hubuan mo ng pantalon ang bata at --------: to let down a rope
gusto niyang umihi.
E2) Take off the kid's pants because he * hugot
wants to pee. ------UM: humugot,, humuhugot, huhugot
----MANG: manghugot
* hubog --Pas: hugutin, hinugot, hinuhugot, huhugutin
--Pas: hubugin --------: to pull out, to draw
--------: to curve, to bend, to form T1) Humugot siya ng damit sa aparador.
:: curves [figure] E1) She pulled out a dress from the cabinet.
++ slightly bent, curved T2) Huwag mong hugutin ang iyong ngipin.
E2) You should not pull out your tooth.
* Hudas T3) Ayaw niyang manghugot ng hindi niya ari.
-----MAG: maghudas, naghudas, naghuhudas, E3) He does not like to pull out what is not
maghuhudas his.
--------: to double cross
:: Judas * hugpong
-----MAG: maghugpong, naghugpong,
* hudyat naghuhugpong, maghuhugpong
--Pas: hudyatan --------: to engraft
--------: to signal someone -------I: ihugpong
:: sign, password --------: to join
:: juncture
* Hudyo
:: Jew * hukab
++ Jewish, wily :: big hole, hollow

* hugas * hukay
-----MAG: maghugas, naghugas, naghuhugas, -----MAG: maghukay, naghukay, naghuhukay,
maghuhugas maghuhukay
--Pas: hugasan, hinugasan, hinuhugasan, ------UM: humukay,, humuhukay, huhukay
huhugasan --Pas: hukayin
--------: to wash --------: to dig, to excavate
:: rice water > am, aam :: grave
:: (hugasan) sink :: (paghukay) excavation
:: (paghuhugas) ablution :: (manghuhukay) excavator
T1) Maghugas ka ng iyong kamay bago ka T1) Humukay siya ng butas.
kumain. E1) He dug a hole.
E1) You wash your hands before you eat. T2) Hukayin mo ang libingan.
T2) Hugasan mo ang mga plato. E2) Dig the grave.
:: catch [in fishing]
* hukbo :: (hulihan) game of catching each other
:: army :: (panghuli) means of catching, trap
++ (panghukbo) military T1) Humuli siya ng isda sa ilog.
T1) Kailangan ang hukbo sa panahong ito. E1) He caught a fish in the river.
E1) It's necessary to have an army at T2) Nais manghuli ng pulis ng magnanakaw.
present. E2) The policeman wants to catch a thief.
T3) Hulihin natin ang magnanakaw.
* hukluban E3) Let's catch the thief.
:: decrepit
* huli 2
* hukod --Pas: mahuli, nahuli, nahuhuli, mahuhuli
:: bending the body --------: to be late
:: (kahulihan) arrear {der Rueckstand}
* hukom :: (pagkakahuli) tardiness
--Pas: hukuman :: (huling habilin) last will of a dying person
--------: to pass sentence ++ (mahuli) late, tardy, last > gahol
:: judge ++ (panghuli) latter
:: (hukuman) court of justice
* hulma
* hukong :: molded shape
++ hunchbacked ++ (hulmado) molded

* hukot * hulog
++ bent, stoop-shouldered -----MAG: maghulog, naghulog, naghuhulog,
maghuhulog
* hula ------MA: mahulog, nahulog, nahuhulog,
------UM: humula,, humuhula, huhula mahuhulog
----MANG: manghula ------AN: hulugan
---MA-AN: mahulaan -------I: ihulog, inihulog, inihuhulog, ihuhulog
---MAGPA: magpahula --------: to fall, to drop, to fail [exam], to pay
--Pas: hulaan, hinulaan, hinuhulaan, huhulaan [installment], to deposit [money]
--------: to predict, to guess, to tell one's :: installment payment > paghuhulog
fortune T1) Maghulog ka ng pera sa bangko.
:: forecast, guess, prophecy > paghula E1) You deposit money in the bank.
:: (manghuhula) fortune-teller T2) Ihulog mo ang pera sa bangko.
T1) Siya ay magaling manghula. E2) Deposit the money in the bank.
E1) She is a good teller of fortune.
T2) Hulaan mo kung ano ang dala ko para sa * Hulyo
iyo? :: July
E2) Guess what I brought for you?
* huma
* hulagpos :: talk, speech
++ untied
* humal
* hulapi ++ speaking through the nose
:: suffix
* humaymay
* huli 1 :: peacefulness, tranquility
------UM: humuli,, humuhuli, huhuli
----MANG: manghuli * humba
------IN: hulihin, hinuli, hinuhuli, huhulihin :: highly spiced dish of pork or chicken
------MA: mahuli, nahuli, nahuhuli, mahuhuli
--------: to catch someone, to arrest * humpak
++ hollow, sunken, depressed
* huramentado
* humpay -----MAG: maghuramentado
-----MAG: maghumpay --------: to run amuck
--------: to pause ++ amuck
:: pause, stop
* hurno
* huna -----MAG: maghurno, naghurno, naghuhurno,
------UM: humuna maghuhurno
--------: to become frail --------: to bake
++ (mahuna) frail :: oven > pugon {der Ofen}
T1) May hurno kami ngunit bihirang gamitin.
* hunghang E1) We have an oven but we seldom use it.
++ foolish, senseless
* husay
* hungkag ------IN: husayin, hinusay, hinuhusay,
++ hollow, empty, concave huhusayin
--------: to put in order
* huni :: (kahusayan) skill, efficiency, orderliness
------UM: humuni,, humuhuni, huhuni ++ (mahusay) able, skillful, in good shape,
--------: to hum orderly, well-arranged
:: chirping or hooting of birds or fowls
* husga
* hunos ------UM: humusga,, humuhusga, huhusga
-----MAG: maghunos --------: to pass judgement
--------: to molt, to shed skin :: (husgado) court
++ (hinusgahan) judged
* hunta
------IN: huntahin * husi
--------: to converse with :: pineapple fabric
:: board, council
* hustisya
* hunusdili :: justice
-----MAG: maghunusdili
--------: to reflect, to meditate, to reconsider * husto
:: prudence, careful consideration -----MAG: maghusto, naghusto, naghuhusto,
maghuhusto
* Hunyo --------: to fit, to be exact, to suffice
:: June --Pas: hustuhin
--------: to complete
* hupa :: (kahustuhan) exactness, sufficiency
------UM: humupa ++ sufficient, enough, fit, adequate
--------: to decrease, to subside ++ (husto sa oras) punctual
T1) Ang tsinelas ay husto kay Sofia.
* hupaw E1) The slippers just fit Sofia.
:: lessening of the intensity
* huthot
* hura ------UM: humuthot
------UM: humura --------: to suck
--------: to take an oath ------AN: huthutan
:: (hurado) jury, board of judges --------: to profiteer, to extort
:: (hurista) jurist :: (manghuhuthot) profiteer
:: (huramento) oath
++ (hurado) sworn in * hutok
------UM: humutok T2) Gusto niyang mag-iba ng suot.
--------: to weigh down, to train E2) She wants to change her dress.
T3) Ibahin mo ang suot mo.
* huwad E3) Change your dress.
------UM: humuwad,, humuhuwad, huhuwad T4) Sa ibang araw na.
--Pas: huwarin E4) Some other day.
--Pas: huwaran
--------: to fake, to copy * ibabaw
:: (manghuhuwad) forger ---MA-NG: mangibabaw, nangibabaw,
++ counterfeit, forged, fake, false nangingibabaw, mangingibabaw
--------: to come out
* huwag :: upper crust or surface, top, tip
++ do not! > wag :: (pangingibabaw) domination, prevalence
T1) Huwag kang umiyak! ++ (sa ibabaw) over, above, top
E1) Don't cry!
T2) Huwag kayong mag-away! * ibayo
E2) Don't quarrel! -----MAG: mag-ibayo, nag-ibayo, nag-iibayo,
mag-iibayo
* Huwebes --------: to double, to increase greatly
:: Thursday :: (ibayong dagat) foreign land
++ opposite, double
* huwes
:: judge * ibig
:: (huwisyo) court trial, judgement, common ------UM: umibig,, umiibig, iibig
sense ------IN: ibigin, inibig, iniibig, iibigin
--------: to want, to like, to love, to desire, to
* huweteng wish
:: a number pairing game > jueteng ------UM: kumaibigan
-MAKIPAG: makipagkaibigan
* huyok --------: to befriend
++ bent down :: love, fondness > pag-ibig
:: (kaibigan) friend
* iba :: (mangingibig) lover
------UM: umiba,, umiiba, iiba :: (pangingibig) courtship
-----MAG: mag-iba, nag-iba, nag-iiba, mag-iiba :: (pagkakaibigan) friendship
------IN: ibahin, inibahin, iniibahin, iibahin ++ (palaibig) amorous
--------: to switch, to change ++ (palakaibigan) sociable
------MA: maiba T1) Umibig ka na ba?
--------: to feel out of place E1) Have you fallen in love?
---MAGKA: magkaiba, nagkaiba, nagkakaiba, T2) Gusto mo bang ibigin ka niya?
magkakaiba E2) Do you want her to love you?
--------: to differ T3) Iyan ang ibig ko sa kaniya.
-----IKA: ikaiba, ikinaiba, ikinaiiba, ikaiiba E3) That is what I like about him.
--------: to differentiate T4) Ibig ba ninyo ng malamig na tubig?
:: (kaibahan) contrast, discrepancy > kaibhan E4) Would you like some cool water?
:: (pagkakaiba) difference, diversity
++ other, others, another, different, unlike * ibis
++ (iba-iba) various ------MA: maibsan $
++ (kakaiba) peculiar, strayed --------: to be relieved from
++ (at iba pa) and more ------AN: ibisan
++ (iba't ibang) different --------: to unload
++ (magkakaiba) diverse :: relief from pain > pagkaibis
T1) Umiba ka ng pwesto mo.
E1) Change your position. * ibon
:: bird T1) Umigkas siya mula kung saan.
:: (palaibunan) ornithology E1) He sprung suddenly out of nowhere.

* ibos * iglap
:: a tree :: very brief moment > saglit

* ibot * igos
:: a fish :: fig

* ibutud * igpaw
:: innermost center, utmost depth > ibuturan :: leap over an obstacle

* idealismo * igsi
:: idealism ------UM: umigsi,, umiigsi, iigsi
--------: to become shorter
* idlip ------AN: igsian
------UM: umidlip,, umiidlip, iidlip --------: to abridge
--------: to doze, to take a nap ++ (maigsi) short > iksi, maiksi
:: nap, snooze
* igtad
* idolo ------UM: umigtad,, umiigtad, iigtad
:: idol --------: to dodge, to move to the side quickly

* igaya * igting
------MA: maigaya ------AN: igtingan
--------: to be attracted, to be induced --------: to tighten
:: delight, charm > kaigayahan ++ (maigting) tight, taut

* igi * ihaw
:: (kaigihan) goodness, excellence -----MAG: mag-ihaw, nag-ihaw, nag-iihaw,
++ (maigi) well, all right mag-iihaw
------IN: ihawin, inihaw, iniihaw, iihawin
* igib -------I: iihaw
------UM: umigib,, umiigib, iigib --Pas: ipag-ihaw
-----MAG: mag-igib, nag-igib, nag-iigib, mag- --------: to broil, to roast
iigib :: roaster > ihawan
------IN: igibin, inigib, iniigib, iigibin :: (pag-ihaw) roasting
--------: to fetch water, to carry water to a T1) Mag-ihaw ka ng manok para sa ating
place hapunan.
T1) Umigib ka ng tubig mula sa poso. E1) You broil some chicken for our dinner.
E1) You fetch water from the fire hydrant. T2) Ihawin mo ang manok para sa ating
T2) Inutusan niyang mag-igib ng tubig si hapunan.
Pedro. E2) Broil the chicken for our dinner.
E2) He asked Pedro to fetch some water.
T3) Igibin mo ang tubig mula sa poso. * ihay
E3) Fetch the water from the fire hydrant. ------IN: ihayin, inihay, iniihay, iihayin
--------: to offer a sacrifice
* igik
:: grunt * ihi
------UM: umihi,, umiihi, iihi
* igkas ------AN: ihian
------UM: umigkas,, umiigkas, iigkas --------: to urinate
--------: to spring suddenly, to be discharged, ------MA: maihi
to let loose suddenly --------: to accidentally urinate
:: urine * ikod
:: (kaiihi) frequent urination :: limping
:: (panghi) odor of fresh urine
T1) Bawal umihi dito. * ikom
E1) You are forbidden to urinate here. ++ closed [hand, flowers]

* ihit * ikot
:: fit, convulsion [of laughter, anger, weeping] ------UM: umikot,, umiikot, iikot
> pag-iihit -----MAG: mag-ikot, nag-ikot, nag-iikot, mag-
iikot
* ika -------I: iikot, inikot, iniikot, iiikot
------UM: umika,, umiika, iika ------IN: ikutin, inikot, iniikot, iikutin
--------: to walk with a limp --------: to turn around, to turn outward, to
++ [showing sequence] revolve
++ (ikaano) in what order ---MAGPA: magpaikot
--------: to twiddle
* ikaw :: (pag-ikot) rotation
++ you [singular] > ka T1) Umikot siya sa kanto para bumalik sa
bahay.
* ikay E1) He turned around the corner to go back
++ done thorougly to the house.
T2) Ayaw niyang mag-ikot ng kotse sa
* ikid kapitbahayan.
------IN: ikirin, inikirin, iniikirin, iikirin E2) He does not want to take the car around
--------: to spin, to wind the neighborhood.
:: roll, coil T3) Iikot mo muna ang kotse bago mo
iparada.
* ikit E3) Turn around the car before you park it.
------UM: umikit,, umiikit, iikit
--------: to turn around, to rotate * iksamin
-----MAG: mag-ikit, nag-ikit, nag-iikit, mag-iikit ++ (maiksamin) assiduous, intensive
------IN: ikitin, inikit, iniikit, iikitin
--------: to wind * ikwal
T1) Umikit ka muna sa rotunda. :: wriggling > pag-ikwal
E1) You turn around first in the circle.
* ilado
* ikli ++ frozen > elado
------UM: umikli,, umiikli, iikli
--------: to become short * ilag
---PA-IN: paikliin, pinaikli, pinaiikli, paiikliin ------UM: umilag,, umiilag, iilag
--------: to shorten ---MA-NG: mangilag, nangilag, nangingilag,
---MAGPA: magpaikli mangingilag
--------: to curtail ------AN: ilagan, inilagan, iniilagan, iilagan
:: shortness > kaiklian {die Kuerze} --------: to avoid, to dodge, to keep off, to
:: (pagpapaikli) abbreviation, contraction shun, to be cautious, to be wary, to keep
++ (maikli) short {kurz} away from
T1) Umikli ang kanyang pantalon. T1) Umilag ako sa bola.
E1) His pants became shorter. E1) I dodged the ball.
T2) Paikliin mo nang kaunti ang baro mo. T2) Ilagan mo ang bola.
E2) Make your dress a little shorter. E2) Dodge the ball.
T3) Mangilag ka sa mangloloko.
* ikmo E3) You should be wary of crooks.
:: betel leaf
* ilalim
---PA-UM: pumailalim,, pumapailalim, --------: to confiscate
papailalim :: confiscation > pag-ilit
--------: to underlie
??? isinasailalim - to be under observation * ilo
:: bottom, space below or underneath :: crushing of sugar cane > pag-ilo
:: (kailaliman) abyss :: (iluhan) machine used to crush sugarcane
++ (pang-ilalim) under, below
* ilog
* ilan :: river
++ some, several, a few :: (ilug-ilugan) rivulet

* ilang * ilong
:: desert, wasteland :: nose
:: (ilang-ilang) a tree :: (butas-ilong) nostril

* ilanglang * imbabaw
:: soaring > imbulog :: (kaimbabawan) exterior
++ exterior
* ilap
++ (mailap) not tame, wild * imbak
T1) Mailap ang manok mo. -----MAG: mag-imbak, nag-imbak, nag-iimbak,
E1) Your chicken is untame. mag-iimbak
------IN: imbakin, inimbak, iniimbak, iimbakin
* ilaw --------: to hoard, to store away, to conserve
------UM: umilaw,, umiilaw, iilaw :: storage place > imbakan
-----MAG: mag-ilaw, nag-ilaw, nag-iilaw, mag- T1) Mag-imbak tayo ng tubig para sa
iilaw tagtuyot.
------AN: ilawan, inilawan, iniilawan, iilawan E1) Let us conserve water in time for the
--------: to light up drought.
:: light, lamp T2) Imbakin mo ang tubig.
E2) Store the water.
* ilay
:: motion sickness > pagkailay * imbalido
++ invalid
* ilaya
:: interior part of country * imbaw
:: upper part of town ------UM: umimbaw,, umiimbaw, iimbaw
--------: to leap
* ilig :: leap, lump
------UM: umilig,, umiilig, iilig
--------: to shake * imbayog
------UM: umimbayog,, umiimbayog, iimbayog
* ilihan --------: to swing, to sway
:: shelter against wind or rain :: (imbay) trot of a horse
:: mountain retreat :: (imbay) swinging movement of the arms

* iling * imbentaryo
------UM: umiling,, umiiling, iiling :: inventory
--------: to moan
:: shaking of the head in denial or disapproval * imbento
------UM: umimbento,, umiimbento, iimbento
* ilit --------: to invent, to fabricate
------UM: umilit,, umiilit, iilit :: invention > imbensiyon
------IN: ilitin, inilit, iniilit, iilitin :: (imbentor) inventor
++ (mapag-imbento) inventive :: immigration

* imbestidura * imik
:: investiture > embestidura ------UM: umimik,, umiimik, iimik
--------: to break the silence, to talk, to answer
* imbestigasyon or reply
-----MAG: mag-imbestiga, nag-imbestiga, nag- :: (pag-imik) talk, replay
iimbestiga, mag-iimbestiga T1) Umimik ka naman dyan.
--------: to investigate E1) Will you please say something.
:: investigation
* imitasyon
* imbi :: imitation
++ despicable, adject, mean
* imoral
* imbita :: (imoralidad) immorality
-----MAG: mag-imbita, nag-imbita, nag-iimbita, ++ immoral
mag-iimbita
------IN: imbitahin, inimbita, iniimbita, * imot
iimbitahin ++ (maimot) mean, stingy
--------: to invite
:: (imbitasyon) invitation * impake
T1) Mag-imbita ka ng iyong kaibigan sa -----MAG: mag-impake, nag-impake, nag-
bahay. iimpake, mag-iimpake
E1) You invite your friends to the house. ------IN: impakehin, inimpake, iniimpake,
T2) Imbitahin mo ang iyong mga kaibigan sa iimpakehin
bahay. --------: to pack
E2) Invite your friends to the house. T1) Mag-impake ka na ng iyong gamit para sa
pag-alis mo bukas.
* imbot E1) You should now start packing up your
-----MAG: mag-imbot, nag-imbot, nag-iimbot, things for your departure tomorrow.
mag-iimbot T2) Impakehin mo na ang mga damit mo.
--------: to covet {begehren} E2) Pack your clothes now.
:: (kaimbutan) covetousness {die Habsucht}
++ (maimbot) covetous, greedy > mapag- * impanteriya
imbot {habsuechtig} :: infantry
T1) Maimbot ang asawa mo.
E1) Your husband is very stingy. * impatso
:: indigestion
* imbudo ++ (impatsado) with indigestion
:: funnel > embudo
* impeksiyon
* imbulsa :: infection
------AN: imbulsahan
--------: to reimburse * imperdible
:: reimbursement > pag-iimbulsa :: safety pin > emperdible

* imburnal * imperyo
:: culvert, sewer :: empire
:: (imperyal) imperial
* imbutido :: (imperyalismo) imperialism
:: stuffed sausage > embutido :: (imperyalista) imperialist
:: inlaid work, mosaic
* impis
* imigrasyon ++ flat, deflated
++ fully cooked
* impit
++ (magimpit) repressed, curbed * ina
:: mother > nanay, inay, inang, nanang
* impiyerno :: (inang pangaman) stepmother
:: hell :: (inang-bayan) motherland
:: (inahan) safety point of the game of hide
* impluensiya and seek
:: influence :: (pagka-ina) maternity
++ (maimpluensiya) influential ++ (makaina) very fond of one's mother

* impo * inagurasyon
:: (impong) a title for an old woman used with :: inauguration
a given name
* inahin
* impok :: egg-laying hen
-----MAG: mag-impok, nag-impok, nag-iimpok,
mag-iimpok * inakay
------IN: impukin, inimpok, iniimpok, iimpukin :: young fowls
--------: to save [money]
T1) Mag-impok ka para sa iyong kinabukasan. * inam
E1) You should save for your future. :: (kainaman) sufficient quantity, mildness
T2) Impokin mo ang iyong suweldo. ++ (mainam) pleasant, tasty, good,
E2) Save your income. exquisite, delicate

* impormal * inampalan
++ informal :: jury

* impormasiyon * inangit
:: information :: sticky rice, cooked with salt and coconut
milk
* importansiya
:: importance * inat
++ (importante) important -----MAG: mag-inat, nag-inat, nag-iinat, mag-
iinat
* imposible --------: to stretch [oneself]
++ impossible T1) Mag-inat ka pagkagising mo sa umaga.
:: (imposibilidad) impossibility E1) You stretch yourself when you wake up
in the morning.
* impotente
++ impotent * inda
:: term of respect for an old woman
* imprenta ++ not noticing, not feeling
-------I: i-imprenta
--------: to print * indak
:: printing shop, printing press ------UM: umindak,, umiindak, iindak
:: (pa-imprentahan) press --------: to dance in time with the music
T1) Umindak kang mabuti sa sayawan.
* impresyon E1) You should dance well with the beat
:: impression during the dance session.

* in-in * indangan
------IN: in-inin, inin-in, iniin-in, iin-inin :: a fish
--------: to keep something cooking
* indayog
:: rhythm * inggreso
:: ledger entry, receipts, income
* indoso
-----MAG: mag-indoso * ingil
--------: to indorse :: snarl, growl

* indulhensiya * ingit
:: indulgence [religion] ------UM: umingit,, umiingit, iingit
--------: to whine
* industriya :: whimper
:: industry
* ingkang
* ingat ++ unbalanced when walking [with feet
-----MAG: mag-ingat, nag-ingat, nag-iingat, apart]
mag-iingat
------AN: ingatan, iningatan, iniingatan, * ingkantado
iingatan :: (engkanto) charm, spell
--------: to take care of one's self or something ++ enchanted
:: (pag-ingat) preservation
:: (pag-iingat) carefulness * ingkong
:: (tagapag-ingat) caretaker :: title for an old man used with or without a
++ (maingat) careful given name
T1) Totoong maingat si Maria sa gawain niya.
E1) Maria is really careful with her work. * Ingles
-----MAG: mag-Ingles, nag-Ingles, nag-Iingles,
* ingay mag-Iingles
------UM: umingay,, umiingay, iingay ------IN: inglisin, iningles, iniingles, iinglisin
-----MAG: mag-ingay, nag-ingay, nag-iingay, --------: to speak in English, to translate into
mag-iingay English
------AN: ingayan, iningayan, iniingayan, :: English, Englishman
iingayan T1) Kung ayaw mong mag-Ingles, mag-
--------: to become noisy, to create noise Tagalog ka!
:: noise, sound > kaingayan E1) If you don't want to speak in English,
++ (maingay) noisy speak in Tagalog.
T1) Umingay ang kuwarto. T2) Inglisin mo siya.
E1) The room became noisy. E2) Speak to him in English.
T2) Bawal mag-ingay sa silid-aklatan. T3) Inglisin mo ang tulang ito.
E2) Making noise in the library is prohibited. E3) Translate this poem in English.

* inggit * inhinyero
------MA: mainggit, nainggit, naiinggit, :: engineer
maiinggit
--------: to envy * inhusto
----MANG: manginggit ++ unjust
------IN: inggitin, ininggit, iniinggit, iinggitin
--------: to make envious * ining
:: (kainggitan) envy :: term of address for young girls
++ (mainggitin) envious
T1) Huwag kang manginggit ng kapwa. * inip
E1) You should not make others envious of ------MA: mainip, nainip, naiinip, maiinip
you. --------: to be bored, to be impatient
T2) Huwag mo silang inggitin. :: (kainipan) boredom
E2) Don't make them envious of you. ++ (mainip) bored
T1) Huwag kang mainip at darating din siya. ------UM: uminog,, umiinog, iinog
E1) Don't be impatient for he will surely --------: to whirl, to spin, to rotate
come soon.
* inom
* inis ------UM: uminom,, umiinom, iinom
------UM: uminis,, umiinis, iinis ------IN: inumin, ininom, iniinom, iinumin
----MANG: mang-inis --------: to drink, to take as medicine
------MA: mainis, nainis, naiinis, maiinis -----MAG: mag-inom, nag-inom, nag-iinom,
------IN: inisin, ininis, iniinis, iinisin mag-iinom
--------: to be disgusted, to annoy, to provoke --MAG-AN: mag-inuman
:: (pag-inis) suffocation ------AN: inuman, ininuman, iniinuman,
:: (pagkainis) disgust iinuman
T1) Huwag kang mang-inis ng kapwa. -MAKIPAG: makipag-inuman
E1) Don't annoy your fellowmen. --------: to have a drinking spree
T2) Huwag mo akong inisin. :: drinks, beverage > iinumin
E2) Don't annoy me. T1) Uminom ka na ng gamot mo.
E1) You should drink your medicine now.
* inisyal T2) Inumin mo ang gamot mo.
++ initial {anfaenglich} E2) Drink your medicine.
T3) Mag-inom tayo sa bahay mamayang gabi.
* init E3) Let's have a drinking spree tonight.
------UM: uminit,, umiinit, iinit T4) May inuman sa bahay namin mamayang
-----MAG: mag-init, nag-init, nag-iinit, mag-iinit gabi.
------IN: initin, ininit, iniinit, iinitin E4) There's a drinking spree at our house
--------: to heat something tonight.
---MAGPA: magpainit
--------: to warm oneself * insayo
--Akt: mainitan, nainitan, naiinitan, maiinitan -----MAG: mag-insayo, nag-insayo, nag-
--------: to feel warm iinsayo, mag-iinsayo
:: heat, warmth, humidity > kainitan --------: to rehearse
:: (pang-init) heater, device for heating :: rehearsal, practice > pag-iinsayo
++ (mainit) hot, warm
T1) Maginit ka ng tubig. * insekto
E1) You heat some water. :: insect
T2) Initin mo ang kanin.
E2) Heat the rice. * insidente
:: incident {Vorfall, Zwischenfall}
* inkong
:: term of address for an elderly man * inskripsiyon
:: inscription
* inla
:: pupil of the eye * inspeksiyon
:: inspection
* inlis :: (inspektor) inspector
:: a fish
* inso
* ino :: appellation for the wife of an elder brother
------IN: inuhin, inino, iniino, iinuhin or male cousin
--------: to take notice of
* inspirado
* inodoro ++ inspired {inspiriert}
:: water closet
* instinto
* inog :: instinct
:: intrigue
* insula
------IN: insulahin * Intsik
--------: to insulate :: Chinese

* insulto * inupas
------MA: mainsulto, nainsulto, naiinsulto, :: dry leaves of sugarcane
maiinsulto
--------: to be insulted * inut
----MANG: mang-insulto 2-----AN: inut-inutan
------IN: insultuhin, ininsulto, iniinsulto, --------: to do little by little
iinsultuhin
--------: to insult, to embarass * inutil
++ (mapang-insulto) insulting {beleidigend} :: (kainutilan) impotence
T1) Huwag kang mang-insulto ng kapwa. ++ useless, worthless {wertlos}
E1) Don't you insult your fellowmen.
T2) Huwag mo siyang insultohin. * inyo
E2) Don't insult her. ++ you, yours [plural]

* integridad * ipa
:: integrity :: chaff or husk of palay

* interes * ipil
:: interest :: hardwood tree used in house construction
:: concern
++ (interesado) interesting * ipis
:: cockroach {die Kakerlake}
* intermedya T1) Maraming ipis sa kahon.
++ intermediate E1) There is plenty of cockroaches in the
box.
* interno
++ intern * ipit
-----MAG: mag-ipit, nag-ipit, nag-iipit, mag-iipit
* intindi --------: to clip, to pin [hair]
------UM: umintindi,, umiintindi, iintindi ----MANG: mang-ipit
---MA-AN: maintindihan, naintindihan, --------: to clip, to press, to catch in-between
naiintindihan, maiintindihan ------MA: maipit, naipit, naiipit, maiipit
--------: to understand, to comprehend --------: to get caught in-between
-----MAG: mag-intindi, nag-intindi, nag-iintindi, ------IN: ipitin, inipit, iniipit, iipitin
mag-iintindi --------: to crush
------IN: intindihin, inintindi, iniintindi, T1) Huwag mong ipitin ang kamay mo.
iintindihin E1) Don't crush your hand.
--------: to take care of, to look after, to attend T2) Mag-ingat ka sa pagsara ng pinto at baka
to maipit ang iyong daliri.
:: (pagkaintindi) understanding E2) Be careful in closing the door or your
T1) Hindi siya marunong umintindi. fingers might get clipped.
E1) He cannot comprehend. T3) Mag-ipit ka ng buhok mo.
T2) Mag-intindi ka muna sa iyong lolo. E3) You clip your hair.
E2) You should attend to your grandfather T4) Mang-ipit ka ng mga papel sa loob ng
first. libro.
T3) Intindihin mo muna ang iyong mga anak. E4) You clip some papers in the book.
E3) Attend to your children first. T5) Ipitin mo ang mga papel sa loob ng libro.
E5) Clip the papers inside the book.
* intriga
* ipo ------UM: umiri,, umiiri, iiri
:: a tree --------: to expel from the body
++ this [that which is attached or close the
* ipod person speaking], in this way or manner
:: moving a little, budging > pag-ipod :: act of muscular force in moving the bowels
> ire
* ipokrita
:: hypocrite {der Heuchler} * iring
:: disdain {die Missachtung}
* ipon
-----MAG: mag-ipon, nag-ipon, nag-iipon, mag- * irit
iipon ------UM: umirit,, umiirit, iirit
------IN: ipunin, inipon, iniipon, iipunin --------: to shriek, to scream, to give a signal
--------: to save, to collect
:: pile, heap {der Stapel} * irog
:: (inipon) savings {das Gesparte} :: love, darling
:: (kaipunan) collection, gathering {die :: (pag-irog) affection
Sammlung} ++ (mairog) fond, loving
:: (pagkaipon) accumulation
T1) Mag-ipon ka para sa iyong kinabukasan. * isa
E1) You save for your future. -----MAG: mag-isa, nag-isa, nag-iisa, mag-iisa
D1) Spare fuer deine Zukunft. --------: to be alone, to do alone
T2) Ipunin mo ang iyong pera. ---MAGKA: magkaisa, nagkaisa, nagkakaisa,
E2) Save your money. magkakaisa
D2) Spare dein Geld. --------: to unite
-MAKA: makaisa
* ipot --------: to agree
:: droppings of fowls and small animals 2-----IN: isa-isahin, inisa-isa, iniisa-isa, iisa-
isahin
* ipu-ipo --------: to enumerate
:: cyclone, tornado, whirlwind > buhawi {der --Pas: pag-isahin
Wirbelwind} --------: to unify
:: (pag-iisa) solitude, privacy
* iral :: (kaisahan) unity
------UM: umiral,, umiiral, iiral :: (pagkakaisa) solidarity, union
--------: to exist, to prevail ++ one, next > uno
:: (pag-iral) existence ++ (kaisa) united with
++ (mapaiiral) applicable {anwendbar} ++ (isa-isa) individually
??? ipinaiiral ++ (isa't-isa) everyone
++ (pang-isa) single
* irap ++ (sambeses) once [isang beses]
------UM: umirap,, umiirap, iirap ++ (tig-isi) one each
------AN: irapan, inirapan, iniirapan, iirapan
--------: to give a sullen glance * isaw
----MANG: mang-irap :: large intestine
--------: to close one's eyes and turn away
:: sullen look {der muerrische Blick} * isda
T1) Umirap siya ng utusan ko. ---MA-NG: mangisda, nangisda, nangingisda,
E1) She gave me a sullen glance after I mangingisda
asked her to do something for me. --------: to fish
D1) Sie sah mich muerrisch an als sie MAGSIPAG: magsipang-isda
etwas fuer mich tun sollte. --------: to go fishing together
:: fish
* iri :: (palaisdaan) fish pond > paisdaan
:: (mangingisda) fisherman :: sculptor > eskultor
:: (eskultura) sculpture > eskultura
* isdantuko
:: white shark * iskursiyon
:: outing
* is-is
------IN: is-isin, inis-is, iniis-is, iis-isin * iskuwad
--------: to scour, to scrub :: squad > eskuwadra
:: a shrub used for scrubbing
* isla
* isil :: island
:: nudge, light touch :: (taga-isla) islander

* isip * ismid
------UM: umisip,, umiisip, iisip ------AN: ismiran
-----MAG: mag-isip, nag-isip, nag-iisip, mag- --------: to sneer at, to sniff at, to scoff
iisip
------IN: isipin, inisip, iniisip, iisipin * isod
--------: to think ------UM: umisod,, umiisod, iisod
------MA: maisip --------: to move on one's buttocks
--------: to realize
--MAPAPA: mapasaisip * ispada
--------: to happen to come to one's mind :: sword, swordfish
-MAKA: makaisip :: spade
--------: to be able to think
--Pas: isaisip * ispiya
--------: to bear in mind, to think of :: spy > espiya
:: thought {der Gedanke} :: (pag-iispiya) espionage
:: (palaisip) thinker
:: (kaisipan) mentality, mind, intellect, opinion * istadyum
> isipan :: stadium > estadiyo
:: (pag-iisip) intellect, thoughts
:: (palaisipan) mind puzzle, enigma * istakada
++ (maiisip) imaginable :: stockade
++ (mapag-isip) pensive
++ (pangkaisipan) intellectual, mental * istampa
T1) Isipin mong mabuti bago ka magdesisyon. :: image, dry seal > estampa
E1) Think it over before you make a :: (istampita) holy picture > estampita
decision.
* istante
* iskala :: bookcase, shelf > estante
:: scale > eskala
:: stop during travelling, stop over * isterilisado
++ sterile
* iskaparate
:: showcase > eskaparate * istirya
:: hysteria
* iskarlata
:: scarlet > eskarlata * istorbo
----MANG: mang-istorbo, nang-istorbo, nang-
* iskombro iistorbo, mang-iistorbo
:: rubble > eskombro ------IN: istorbohin, inistorbo, iniistorbo,
iistorbohin
* iskultor --------: to disturb, to cause trouble, to bother
:: disturbance {die Stoerung} -----MAG: mag-itlog, nag-itlog, nag-iitlog, mag-
T1) Huwag ka munang mang-istorbo sa akin iitlog
ngayon. ----MANG: mangitlog
E1) Don't you disturb me now. --------: to lay eggs
T2) Istorbohin mo muna ang kapatid mo. :: egg {das Ei}
E2) Disturb your brother for a while. :: (paitlugan) nest with eggs
++ (maitlog) with many eggs
* istorya T1) Maririnig mo ang kakak ng manok
:: history > estorya pagkatapos mangitlot.
:: story E1) You can hear the cackling of hens after
laying eggs.
* istrayk
-----MAG: mag-istrayk, nag-istrayk, nag- * itono
iistrayk, mag-iistrayk :: tune
--------: to stage a strike against an employer
:: labour strike > welga * Itoy
:: term of address for a young boy
* istuward
:: steward * itsa
:: (istuwardes) stewardess -----MAG: mag-itsa, nag-itsa, nag-iitsa, mag-
iitsa
* iswad --------: to throw, to hurl, to toss
++ with prominent buttocks :: hurling, throwing

* isyu * itsura
:: issue {die Angelegenheit} :: shape, form
:: the way someone looks
* itak
:: large knife, kitchen knife > bolo, gulok * iwa
------AN: iwaan
* itib --------: to stab someone
:: sipping liquids through a straw :: stab

* itik * iwan
:: species of duck that produces eggs made -----MAG: mag-iwan, nag-iwan, nag-iiwan,
into balot mag-iiwan
------AN: iwanan, iniwanan, iniiwanan, iiwanan
* itim --------: to leave something behind
------UM: umitim,, umiitim, iitim ----MANG: mang-iwan
--------: to become black, to get a sun tan --------: to leave someone behind
---MAGPA: magpaitim ------MA: maiwan
--------: to blacken --------: to be left
:: (talaangitim) blacklist ---MAGPA: magpaiwan
:: (pagkaitim) blackness --------: to stay, to remain
++ black > maitim T1) Mag-iwan ka ng pera para
pampamalengke.
* itineraryo E1) You leave some money for the groceries.
:: itinerary T2) Iwanan mo ang pera sa mesa.
E2) Leave the money on the table.
* iting T3) Huwag kang mang-iwan ng kasama.
++ pressed tight [set teeth] E3) Don't you leave your companions
behind.
* itlog
------UM: umitlog,, umiitlog, iitlog * iwang
------AN: iwangan
--------: to wipe the anus * Ka
:: wiping the anus after defecation ++ appellation for elders and distant uncles
:: (pandewang) toilet paper or aunts
T1) Ka Pedro, Ka Maria.
* iwas E1) Elder Pedro, elder Maria.
------UM: umiwas,, umiiwas, iiwas
------AN: iwasan, iniwasan, iniiwasan, iiwasan * kaang
---MA-AN: maiwasan, naiwasan, naiiwasan, :: large earthen jar with a wide mouth
maiiwasan ++ with the legs spread wide apart
--------: to avoid
:: (pag-iwas) avoidance * kaba
++ (maiiwasan) avoidable :: palpitation > kabahan
T1) Umiwas ka sa mga masasamang tao. :: premonition
E1) You avoid bad people.
T2) Iwasan mo ang gulo sa buhay. * kabaak
E2) Avoid being in trouble. :: the other half
T3) Naiwasan ang aksidente sa kahusayan ng
tsuper. * kababalaghan
E3) The accident was averted by the skill of :: marvel, phenomenon
the driver.
* kabado
* iwi ++ in doubt, nervous
-----MAG: mag-iwi, nag-iwi, nag-iiwi, mag-iiwi
--------: to take care of children * kabag
--IPA: ipaiwi :: gas pain {die Blaehung}
--------: to give an animal to someone else to :: fruit bat
take care of
:: (pag-iiwi) taking care of an animal for * kabal
someone else :: potion, talisman
T1) Mag-iwi ka ng anak niya.
E1) You take care of her child. * kabalyas
:: saddlebag
* iyag :: a fish
++ (maiyag) lustful, sexy
* kabalyerisa
* iyak :: cavalry > kalbaryo
------UM: umiyak,, umiiyak, iiyak
------AN: iyakan, iniyakan, iniiyakan, iiyakan * kabalyero
--------: to cry :: gentleman, knight
--MAPAPA: mapaiyak
--------: to happen to cry * kabalyete
T1) Umiyak ang bata ng iwan siya ng :: sawhorse
kanyang nanay.
E1) The child cried after his mother left him. * kaban
T2) Huwag mo akong iyakan. :: measure of palay
E2) Dont cry for me. :: chest for clothes

* iyan * kabanata
++ that :: chapter, episode
++ (iyon) that, it, those
* kabang
* iyo :: a fish
++ your, yours [singular] ++ multi-colored
:: cabinet, dresser
* kabanya
:: cabin, hut * kabisa
----MANG: mangkabisa, nangkabisa,
* kabaret nangkakabisa, mangkakabisa
:: dance hall, cabaret ------IN: kabisahin, kinabisa, kinakabisa,
kakabisahin
* kabasi --------: to memorize
:: a fish :: (pagkakabisa) cogency
++ (kabisado) memorized, learned by rote
* kabatsoy T1) Kabisahin mo ang tula.
:: a frog E1) Memorize the poem.

* kabayo * kabisote
:: horse ++ dull-headed

* kabesera * kabit
:: head of a table [at meal] > kabisera ------UM: kumabit,, kumakabit, kakabit
-----MAG: magkabit, nagkabit, nagkakabit,
* kabibi magkakabit
:: clam, empty clam shell > kabibe -------I: ikabit, ikinabit, ikinakabit, ikakabit
--Pas: pagkabitin
* kabig --------: to fasten, to attach, to connect, to
------UM: kumabig,, kumakabig, kakabig cling to, to link, to join
------IN: kabigin, kinabig, kinakabig, kakabigin :: (pangkabit) fastener
--------: to draw or pull towards one's self, to :: (pagkakabit) attachment, installation
collect one's winnings in gambling ++ attached
:: act of pulling towards oneself ++ (magkakabit) mutual
T1) Kumabig siya ng malaki. T1) Kumabit sa kanya ang linta.
E1) He gathered in a big share. E1) The leech clung to him.
T2) Kabigin mo ang pinanalunan mo. T2) Ikabit mo ang kandado sa pinto.
E2) Get your winnings. E2) Put the padlock on the door.

* kabil * kable
:: double chin :: cable

* kabila * kabo
:: other side :: corporal
++ opposite
++ (kabilan) unequal, unsymmetrical * kabog
++ (magkabila) either :: loud thump
++ (kabilaan) reversible
T1) May bakod sa magkabilang panig ng * kabonegro
kalye. :: sago palm
E1) There is a fence on either side of the
road. * kabuluhan
:: value, significance, meaning
* kabilu ++ with sense, with importance
:: a tree T1) Walang kabuluhan.
E1) Nonsense, no value, no meaning.
* kabilya
:: dowel, rod * kabulusan
:: open space, public place
* kabinet
* kabuti
:: mushroom * kagod
:: grating sound
* kabuyaw
:: a citrus tree * kagugkog
:: sound of thunder, explosion
* kadena
:: chain > tanikala {die Kette} * kagungkong
:: clamor
* kadete
:: cadet {der Kadett} * kagyat
++ instantly, immediate
* kadkad
-----MAG: magkadkad * kaha
--------: to unroll -------I: ikaha, ikinaha, ikinakaha, ikakaha
++ unfurled, spread out --------: to put in a box
:: pack [cigarettes] {die Packung}
* kadyos
:: pigeon pea * kahawig
++ similar, resemble, look-alike
* kadyot
:: upward thrust or stab, jerk * kahel
:: an orange tree
* kagalkal
:: whirring sound * kahera
:: cashier > kahero {der Kassierer}
* kagampan
:: maturity of pregnancy * kahig
------UM: kumahig,, kumakahig, kakahig
* kagang ------IN: kahigin, kinahig, kinakahig, kakahigin
:: hard soil ------AN: kahigan, kinahigan, kinakahigan,
++ hard, overdried kakahigan
--------: to scratch off
* kagaskas :: scratching off a loose surface, as soil
:: rattling sound scratched off by chickens
T1) Kumahig ng lupa ang manok.
* kagat E1) The chicken scratched the ground.
------UM: kumagat,, kumakagat, kakagat T2) Kahigin mo ang mga dahong nahulog sa
------IN: kagatin, kinagat, kinakagat, kakagatin lupa.
--------: to bite E2) Rake the leaves off the ground.
:: bite {der Biss}
:: (pakagat) bait {der Koeder} * kahiman
T1) Kumagat siya sa aking bayabas. ++ although
E1) She took a bite off my guava.
* kahit
* kagaw ++ although, even if, inspite of
:: germs, bacteria {der Keim}
* kahinatnan
* kagingking :: upshot
:: tinkling sound
* kahol
* kagkag ------UM: kumahol
:: scratching to relieve the itch --------: to bark [dog]
++ spread out [wings] :: bark of a dog {das Bellen}
T1) Kumakahol ang aso. :: (pangangailangan) necessity, requirement
E1) The dog is barking. ++ need, ought, must, necessary
T1) Kailangan mo ba ito?
* kahon E1) Do you need this?
:: box, crate, drawer of a table {die Kiste}
* kain
* kahoy ------UM: kumain,, kumakain, kakain
---MA-NG: mangahoy, nangahoy, ------IN: kainin, kinain, kinakain, kakainin
nangangahoy, mangangahoy -------I: ikain, ikinain, ikinakain, ikakain
--------: to gather wood [forest] --------: to eat
:: wood, lumber {das Holz} ---MAGPA: magpakain, nagpakain,
:: tree {der Baum} nagpapakain, magpapakain
:: (kakahuyan) woodland ---PA-IN: pakainin, pinakain, pinakakain,
++ (makahoy) wooden pakakainin
--------: to feed
* kahulugan ----MANG: manginain
-----MAG: magngahulugan $ --------: to graze
--------: to signify ------MA: makain, nakain, nakakain, makakain
:: meaning, significance {die Bedeutung} ----MAKA: makakain, nakakain, nakakakain,
:: (talahuluganan) glossary, vocabulary makakakain
++ (makahulugan) expressive --------: to be able to eat
++ (singkahulugan) synonym > ---MAGPA: magpahain $
kasingkahulugan --------: to set the table
:: eating
* kaila :: (kainan) banquet, restaurant
-----MAG: magkaila, nagkaila, nagkakaila, :: (pagkain) food {das Essen}
magkakaila :: (kakanan) dining room
-------I: ikaila, ikinaila, ikinakaila, ikakaila ++ (makakain) edible
--------: to deny, to profess ignorance of T1) Kumain siya ng marami kagabi.
++ unknown, hidden, secret E1) She ate a lot last night.
T1) Huwag kang magkaila na ikaw ay may T2) Kainin mo na ang letson.
asawa na. E2) Eat the roasted pig.
E1) Don't deny that you are already married. T3) Huwag ninyong kainin ang pagkain nila.
T2) Ikaila mo kaya na ikaw ay hindi na E3) Don't eat their food.
binata?
E2) Will you deny that you are no longer a * kaing
bachelor? :: woven bamboo basket

* kailan * kaingin
++ when? > kaylan, kelan {wann} :: slash and burn agriculture {die
++ (kahit kailan) any time Brandrodung}
++ (kailanman) whenever :: (kaingero) slash and burn farmer
++ (magpakailanman) forever
++ (kamakailan) lately * kait
-------I: ikait
* kailangan --------: to withhold, to deny, to refuse
---MA-NG: mangailangan, nangailangan,
nangangailangan, mangangailangan * kaka
------IN: kailanganin, kinailangan, :: name for eldest uncle or aunt
kinakailangan, kakailanganin :: name of eldest sibling
--------: to need
MAGSIPAG: magsipangailangan * kakab
--------: to need [plural] :: notch
:: needs ++ hollow, empty
--------: to touch with a finger
* kakabit :: touching with the tip of the finger
:: a fish :: (kalabitan) trigger
T1) Huwag kang mangalabit ng hindi mo
* kakak kakilala.
------UM: kumakak E1) Don't touch anyone you don't know.
--------: to cackle T2) Kalabitin mo si Maria para gumising na
siya.
* kakalot E2) Touch Maria so she will get up from
:: nudist sleep.

* kakanggata * kalabog
:: first undiluted coconut milk :: crashing sound from a fallen body
:: gist, substance, essence
* kalaboso
* kakas -------I: ikalaboso, ikinalaboso, ikinakalaboso,
------UM: kumakas ikakalaboso
--------: to rasp {raspeln} --------: to imprison
:: abrasion :: prisoner
T1) Ikinalaboso siya ng pulis.
* kakaw E1) The police imprisoned him.
:: cocoa
* kalabukab
* kakawag :: a water snake
:: a fish
* kalabyang
* kakayod :: a bat
------UM: kumakayod
--------: to work hard * kaladkad
------UM: kumaladkad
* kaki ------IN: kaladkarin
:: khaki --------: to drag
++ khaki :: dredge net, act of dragging

* kako * kalag
++ I said, as I say [wika ko] ------IN: kalagin, kinalag, kinakalag, kakalagin
------AN: kalagan
* kala --------: to untie, to undo
------UM: kumala ++ untied, loosened
--------: to gargle
:: bowl * kalaghala
:: pulley :: phlegm
:: tortoise
* kalagkag
* kalaba :: gargle, hard scratching
:: white spots on the eyeball, cataract
* kalahay
* kalabasa :: fervent desire
:: pumpkin, squash :: loud shriek

* kalabit * kalakal
------UM: kumalabit,, kumakalabit, kakalabit ------IN: kalakalin, kinalakal, kinakalakal,
------IN: kalabitin, kinalabit, kinakalabit, kakalakalin
kakalabitin --------: to commercialize
-MAKIPAG: makipagkalakalan * kalan
--------: to trade :: stove
:: merchandise, commerce, goods >
kalakalan * kalandak
:: (mangangalakal) businessman ---MA-NG: mangalandakan
++ (pangalakal) commercial, having to do --------: to boast, to brag, to speak of with
with business pride
++ (pangkalakal) mercantile :: act of boasting, spreading rumors

* kalakyan * kalandong
:: adult male water buffalo :: awning, arbor

* kalam * kalandra
:: remorse, feeling of hunger :: bier, hearse

* kalamansi * kalang
:: a citrus fruit :: wedge > pangalang

* kalamay * kalangay
:: confection made with flour, coconut milk :: cockatoo
and sugar
* kalangkang
* kalamba :: disorderly pile
:: kind of large jar
* kalangkaw
* kalambigas :: a fish
:: gold bracelet with three strands
* kalansay
* kalambigi :: skeleton
:: bracelet
* kalansing
* kalambre :: jingling sound
:: cramp
* kalantari
* kalamidad :: idle gossip
:: calamity
* kalantas
* kalamkam :: a tree
:: tingling sensation
* kalantis
* kalamnan :: swishing sound
:: substance
* kalantog
* kalampag :: rattling sound
------UM: kumalampag
--------: to bang * kalap
:: clanking noise ---MA-NG: mangalap
------IN: kalapin
* kalamunding --------: to recruit
:: a citrus fruit :: log, lumber

* kalamyas * kalapa
:: a sour fruit :: careful consideration
* kalapati * kalatkat
:: dove, pigeon :: act of spreading out

* kalapato * kalatog
:: a fish :: knocking sound

* kalapay * kalatong
:: tassel, fin :: small drum, clash

* kalapnit * kalatsutsi
:: species of small bat :: a tree

* kalas * kalaw
------UM: kumalas,, kumakalas, kakalas :: a bird
--------: to break away from, to untie
-----MAG: magkalas, nagkalas, nagkakalas, * kalawang
magkakalas :: rust
------IN: kalasin, kinalas, kinakalas, kakalasin ++ (kalawangin) rusty
--------: to rip apart, to cancel
++ detached, disconnected * kalawat
T1) Kumalas siya sa kaniyang barkada. -------I: ikalawat
E1) He broke away from his clique. --------: to tie to a stake
T2) Kalasin mo ang tinahi.
E2) Rip apart what has been sewed. * kalawili
:: accord, harmony
* kalasag
:: coat of arms, shield * kalawkaw
------UM: kumalawkaw
* kalasaw --------: to stir with a stick
:: wriggling movement
* kalay
* kalasing ++ with weak knees
:: clinking sound
* kalaykay
* kalat ------IN: kalaykayin
------UM: kumalat --------: to rake
-----MAG: magkalat, nagkalat, nagkakalat, :: rake
magkakalat
-------I: ikalat * kalbit
---MAGPA: magpakalat, nagpakalat, ------IN: kalbitin
nagpapakalat, magpapakalat --------: to touch, to pluck
--------: to scatter, to sprawl :: light touch
:: litter, disorder
:: (pagkalat) circulation * kalbo
:: (pagpapakalat) scattering :: (pagkakalbo) baldness
++ sporadic, scattered ++ bald, hairless > panot, bokal
++ (magkalat) widespread
* kaldo
* kalatas :: broth
:: written message, letter :: (kaldero) pot, kettle
:: (kaldereta) meat stew
* kalatis
:: sound, noise * kalesa
:: horse-drawn rig or chaise
:: a vine
* kali
:: peace * kaliskis
++ quiet ------AN: kaliskisan, kinaliskisan,
kinakaliskisan, kakaliskisan
* kalibkib --------: to scale
:: copra :: scales [fish]
++ (makaliskis) scaly
* kalibre T1) Makakaliskisan mo ba ang isda?
:: caliber, capacity E1) Can you scale the fish?

* kalidad * kaliwa
:: quality ------IN: kaliwain, kinaliwa, kinakaliwa,
kakaliwain
* kaligay --------: to use the left hand, to double cross
:: a snail ---MAGPA: magpakaliwa
--------: to go left
* kaligkig ---MA-NG: mangaliwa
------UM: kumaligkig,, kumakaligkig, kakaligkig --------: to double cross
---MA-NG: mangaligkig, nangaligkig, ++ left-hand, left, left-side
nangangaligkig, mangangaligkig $ ++ (kaliwete) left-handed
--------: to shiver from the cold
:: shiver * kalkal
------UM: kumalkal
* kalikol --------: to scratch
:: probe
* kalma
* kalikot ------UM: kumalma
------IN: kalikutin, kinalikot, kinakalikot, --------: to abate
kakalikutin ---MAGPA: magpakalma
--------: to poke and stir --------: to be calm
------AN: kalikutan
--------: to prank :: (kalmante) sedative > pampakalma
:: slender tube to crush and mix buyo ++ calm, quiet
:: act of poking in a hole
T1) Huwag mong kalikutin ang ilong mo. * kalmos
E1) Don't poke your finger in your nose. :: scratch

* kalilya * kalmot
:: catheter ------UM: kumalmot
------IN: kalmutin
* kalindaryo --------: to scratch, to paw
:: calendar > kalendaryo :: harrow

* kaling * kalog
:: steering handle, rudder, tiller ------UM: kumalog,, kumakalog, kakalog
--------: to rattle, to shake
* kalinga -----MAG: magkalog, nagkalog, nagkakalog,
:: support, patronage, refuge; solicitude magkakalog
-------I: ikalog, ikinalog, ikinakalog, ikakalog
* kalingkingan ------IN: kalugin, kinalog, kinakalog, kakalugin
:: little finger --------: to rattle or shake the contents of a box
or bottle
* kalipkip ---MA-NG: mangalog
--------: to tremble, to quiver, to shake --------: to have rings around the eyes
:: (ngalog) extreme weakness, fatigue :: dark rings around the eyes from lack of
++ wobbly, shaky, mentally unbalanced sleep
T1) Kumalog ang bola sa loob ng kahon.
E1) The ball rattled in the box. * kalumbibit
T2) Huwag mong kalugin ang itlog sa kahon. :: a vine
E2) Don't shake the eggs in the box.
* kalumpang
* kalong :: a tree
------UM: kumalong,, kumakalong, kakalong
-----MAG: magkalong, nagkalong, * kalumpit
nagkakalong, magkakalong :: a tree
------IN: kalungin, kinalong, kinakalong,
kakalungin * kalupkop
-------I: ikalong, ikinalong, ikinakalong, -----MAG: magkalupkop
ikakalong ------AN: kalupkupan
--------: to hold on one's lap, to take on the lap --------: to overlay
:: lap > kalungan :: metal hoop, inlay, overlay
++ held in one's lap
T1) Kumalong ang bata sa kandugan ng * kaluskos
nanay niya. ------UM: kumaluskos
E1) The child sat on his mother's lap. --------: to crackle
T2) Kalungin mo ang bata. :: rustling sound
E2) Take the child on your lap.
* kalutkot
* kalos :: act of searching through contents
++ shaky
* kalya
* kalsado :: fruit basket
:: footwear
:: (kalsador) shoehorn * kalye
:: street
* kalsonsilyo :: (kalyehon) lane, alley
:: briefs, undershorts > karsonsilyo :: (kalyehero) loiterer {der Herumtreiber}

* kaltas * kalyo
------UM: kumaltas :: corn [feet] > lipak
--------: to remove, to delete ++ (kalyuhin) horny
------IN: kaltasin
--------: to deduct, to subtract, to lay off * kalyos
++ removed, detached, canceled :: a dish

* kalubkob * kama 1
:: coating on vegetables [onion] :: bed > katre
:: (pangama) something for bed use
* kalugkog
:: muffled sound, distant roll of thunder * kama 2
++ well adjusted
* kaluluwa
:: soul, spirit * kama 3
++ (pangkaluluwa) spiritual :: touching something dirty

* kalumata * kamagong
---MA-NG: mangalumata :: mahogany
--------: to shake hands
* kamal :: hand
------IN: kamalin :: (kamayan) using hands in eating
--------: to knead :: (pagkamay) handshake
:: large handful, kneading of dough ++ (pang-kamay) manual

* kamalig * kambal
:: warehouse, granary :: twins

* kamandag * kambil
:: poison, venom {das Gift} :: spool
T1) May kamandag ang ahas.
E1) The snake has poison. * kambing
:: goat
* kamanyang
:: frankincense * kambiyo
------UM: kumambiyo,, kumakambiyo,
* kamao kakambiyo
:: back of the hand, fist -------: to shift gears
:: gears
* kamara * kambog
:: legislative chamber :: splashing sound
:: camera
* kambyo
* kamarera -----MAG: magkambyo
:: chambermaid --------: to change gears
:: (kamarero) waiter :: gear shift

* kamarin * kamero
:: small storehouse :: sheep

* kamarote * kami
:: stateroom ++ we, us [exclusive the person spoken to]

* kamas * kamiging
++ mashed with the hands :: species of yam

* kamatis * kaminero
:: tomato :: street cleaner

* kamatsile * kamisadentro
:: a tree :: long-sleeved shirt

* kamay * kamisatsina
-----MAG: magkamay, nagkamay, :: outside shirt
nagkakamay, magkakamay
------IN: kamayin, kinamay, kinakamay, * kamiseta
kakamayin :: undershirt, t-shirt
--------: to use the hand
--MAG-AN: magkamayan, nagkamayan, * kamisola
nagkakamayan, magkakamayan :: lady's shirt dress
-MAKIPAG: makipagkamay
------AN: kamayan, kinamayan, kinakamayan, * kamison
kakamayan :: chemise
* kampante
* kamit ++ unconcerned
-----MAG: magkamit, nagkamit, nagkakamit,
magkakamit * kampanya
------MA: makamit, nakamit, nakakamit, ------UM: kumampanya
makakamit --------: to campaign
------IN: kamitin, kinamit, kinakamit, kakamitin :: campaign
------AN: kamtan $
--Pas: makamtan, nakamtan, nakakamtan, * kampeon
makakamtan :: champion
--------: to obtain, to gain, to get an award, to :: (kampeonato) championship >
attain pagkakampeon
:: (pagkakamit) acquisition
++ (makakamit) obtainable * kampi
T1) Nais niyang magkamit ng gantimpala. ------UM: kumampi,, kumakampi, kakampi
E1) She wants to get a reward. ------AN: kampihan, kinampihan,
T2) Huwag mong kamitin ang hindi nararapat kinakampihan, kakampihan
sa iyo. --------: to take sides
E2) Don't gain something you don't deserve. :: (kakampi) ally
:: (pagkampi) bias, favoritism
* kamkam T1) Kumampi siya sa akin.
------UM: kumamkam E1) She took my side [pertaining to an
--------: to claim without rights argument].

* kamot * kampilan
------UM: kumamot,, kumakamot, kakamot :: sabre
-----MAG: magkamot, nagkamot, nagkakamot,
magkakamot * kamping
---MA-NG: mangamot, nangamot, :: languor, weariness
nangangamot, mangangamot
------IN: kamutin, kinamot, kinakamot, * kampit
kakamutin :: small kitchen knife
--------: to scratch
:: (pangamot) scratching device * kampo
T1) Kumamot na lang siya ng ulo. -----MAG: magkampo, nagkampo,
E1) He just scratched his head. nagkakampo, magkakampo
T2) Magkamot ka na lang ng ulo. --------: to encamp
E2) Just scratch your head. :: camp, field
T3) Mangamot ka na lang ng pusa. :: (kamposanto) cemetery
E3) Just scratch a cat.
* kampon
* kamote :: disciple, follower
:: sweet potato
* kamuhi
* kamoteng-kahoy ------AN: kamuhian
:: cassava or tapioca plant --------: to detest, to hate

* kampana * kamumo
:: bell :: small bee
:: (kampanaryo) bell tower
* kamutihan
* kampang :: a fish
:: swaying motion in walking
* kamya
:: ginger
* kandanggaok
* kamyas :: heron
: a sour fruit
* kandarapa
* kana :: a bird
-------I: ikana
--------: to set a trap * kandelabro
------AN: kanaan :: candelabrum
--------: to fix in place, to adjust, to set a trap
:: exertion, effort * kandelero
:: (kanaan) fistfight, quarrel :: candlestick
++ fixed, in place
* kandi
* kanaghala :: estrus
:: phlegm
* kandidato
* kanal :: candidate
-----MAG: magkanal, nagkanal, nagkakanal, :: (pagkakandidato) candidacy > kandidatura
magkakanal
--------: to groove * kandila
:: canal :: candle > kandela {die Kerze}
++ (kanalado) grooved
* kandili
* kanan :: caring for the poor, protection
------UM: kumanan
--------: to make a right turn * kandirit
++ right [side] :: hop, jump

* kanape * kandos
:: sofa :: a squash

* kanaryo * kanduli
:: canary :: a fish

* kanasta * kandungan
:: canasta, hamper :: lap > kandongan
++ (kandong) held on the lap of a skirt
* kanaw
++ diluted, dissolved * kanduro
:: a bird
* kandabulol
-----MAG: magkandabulol * kanela
--------: to be tongue tied, to be at a loss for :: cinnamon
words
* kangay
* kandado :: wedding party
:: padlock, lock > seradura
* kangga
* kandalapak :: sled like cart
:: prostitute
* kanggreho
* kandang :: crab
:: wingspread of birds
* kanggrena * kanos
:: gangrene :: odor of burnt food

* kangkan * kansaw
++ of the same clan or group ------MA: makansaw
--------: to be moved [water]
* kangkang
:: yelping sound of dogs * kanselado
++ cancelled
* kangkong
:: swamp cabbage, watercress * kansing
:: gold brooch
* kaniguan
:: fortune, good luck * kansog
:: gurgling sound
* kanila
++ their, theirs * kansora
:: species of banana
* kanin
:: cooked rice * kansot
:: (kakanin) cake, tidbits, dainties, :: jerk, jerking
sweetmeats
* kansusuwit
* kanina :: halfbeak fish
++ a little while ago, earlier
* kanta
* kanipay ------UM: kumanta,, kumakanta, kakanta
:: poison ivy -----MAG: magkanta, nagkanta, nagkakanta,
magkakanta
* kanita ------IN: kantahin, kinanta, kinakanta,
++ yours and mine, of the two of us, kakantahin
possessive form of kata --------: to sing
:: song
* kanling :: (manganganta) singer > kantor
:: pantry T1) Kumanta ka sa aking kaarawan.
E1) Sing on my birthday.
* kanlong T2) Kantahin mo ang aking paboritong awitin.
------UM: kumanlong,, kumakanlong, E2) Sing my favorite song.
kakanlong
------AN: kanlungan * kantero
-------I: ikanlong, ikinanlong, ikinakanlong, :: mason > masonero
ikakanlong :: (kanterya) masonry
--------: to hide from view, to shelter
:: (kanlungan) shelter * kanti
++ sheltered :: light tap
T1) Kumanlong siya sa ilalim ng puno.
E1) He took shelter under the tree. * kantidad
T2) Ikanlong mo ang mga damit sa silong ng :: quantity
bahay.
E2) Hide the clothes under the house. * kantina
:: snack bar
* kanluran :: metal flask for carrying liquids
++ western, west, occidental
* kantiw
:: light touch
* kanyang
* kantiyaw :: strut
------UM: kumantiyaw
--------: to boo, to heckle * kanyod
------AN: kantiyawan :: movement of the male body in coitus
--------: to joke, to tease
:: banter, joking * kanyog
:: (tagakantiyaw) barracker :: jerky movement

* kanto * kanyon
:: street corner, cornerstone ---MA-NG: manganyon
:: chant --------: to bombard
:: cannon
* kantod :: (manganganyon) gunner
------UM: kumantod
--------: to limp * kaoba
:: limping :: mahogany

* kantog * kaon
:: tottering ------UM: kumaon
--------: to fetch someone
* kantonero
:: loafer * kaong
:: a palm tree
* kantot
-----MAG: magkantot, nagkantot, nagkakantot, * kapa
magkakantot ------UM: kumapa,, kumakapa, kakapa
------IN: kantutin, kinantot, kinakantot, ------IN: kapain, kinapa, kinakapa, kakapain
kakantutin --------: to grope, to search for
--------: to copulate :: cape, layer of dirt or fat on the top of liquids
T1) Kumapa siya sa dilim.
* kanturi E1) He groped in the dark.
:: a clam T2) Kapain mo ang lente sa loob ng bahay.
E2) Grope for the flashlight inside the house.
* kanugnog
:: suburb * kapag
++ adjoining, suburban ++ if, when, in case, whenever
++ (kapagdaka) as soon as, at once,
* kanugtog immediately
:: a bird
* kapak
* kanulo :: a fish
:: betrayal
* kapal
* kanuping :: thickness
:: a fish :: creature
:: (Maykapal) Creator
* kanya ++ created
++ his, her, hers [possessive of siya] > ++ (makapal) thick
kaniya
* kapalang
* kanyamaso ++ inexact
:: canvas
* kapanabay * kapingulan
++ concomitant :: earlobe

* kapansanan * kapiranggot
:: inconvenience, injury, accident :: very small piece

* kapararakan * kapirangot
:: use, value, advantage :: wisp

* kapas * kapis
++ capable, enough :: scallop

* kapasidad * kapisanan
:: capacity :: club, organization, society

* kapatas * kapit
:: foreman ------UM: kumapit,, kumakapit, kakapit
------AN: kapitan
* kapatid --------: to hold, to grasp
:: brother or sister, sibling -----MAG: magkapit, nagkapit, nagkakapit,
:: (kinakapatid) godbrother, godsister magkakapit
:: (kapatiran) fraternity, brotherhood > --------: to join, to hold on to each other
pagkamagkapatid -------I: ikapit, ikinapit, ikinakapit, ikakapit
++ (pangkapatid) brotherly --------: to attach to, to connect to
++ (pangkapatiran) fraternal :: (kapitan) holder, handle bar
:: (pangapit) hands, something used to hold
* kapaw :: (kapitbansa) neighboring country
:: removal of scum off the surface of a liquid :: (kapitbahay) neighbor
:: (kapitbahayan) neighborhood
* kapay ++ stuck, sticking
:: flapping of wings, swinging of arms T1) Kumapit siya sa akin.
E1) He held on to me.
* kape T2) Ikapit mo ang kamay mo sa balikat ng
:: coffee bata.
:: (kapetirya) cafeteria E2) Put your hand on the child's shoulder.
:: (kapitera) coffee pot T3) Magkapit kayo at baka kayo mahulog.
++ brown color E3) Hold on to each other's hands or you
T1) Umiinom ako ng kape tuwing umaga. might fall.
E1) I take coffee every morning.
* kapital
* kapilas :: (kapitalista) capitalist
:: shred :: (kapitalismo) capitalism
:: (pangangapital) investing money
* kapiling
:: person close to oneself * kapitan
++ near, at the side of :: captain
:: (kapitan del baryo) barrio captain
* kapilya
:: chapel * kapitolyo
:: (kapelyan) chaplain :: capitol

* kapilyuhan * kapitulo
:: escapade, misbehavior, naughtiness :: chapter
* kapkap :: capsule, cartridge
------UM: kumapkap,, kumakapkap, kakapkap
-----MAG: magkapkap, nagkapkap, * kapulawan
nagkakapkap, magkakapkap :: loneliness
------IN: kapkapin, kinapkap, kinakapkap,
kakapkapin * kapupunan
------AN: kapkapan :: complement
--------: to frisk
:: frisk * kapusukan
T1) Kumapkap ka ng pera sa bulsa ko. :: impetuosity, incontinence
E1) Frisk my pocket for some money.
T2) Kapkapan mo ang bulsa ng nahuling * kaputsa
magnanakaw. :: hood
E2) Frisk the pocket of the thief who was
arrested. * kapwa
:: fellow human
* kaple ++ kindred, both, equally [applied to one of a
:: a fish pair]
T1) Kapwa sila magnanakaw.
* kapok E1) They are fellow thieves.
:: cotton tree T2) Kapwa sila malakas.
E2) They are equally strong.
* kapol
:: smear, smudge * kara 1
:: head side of a coin
* kapon
:: castration * kara 2
:: castrated animal :: repeated stamping of feet
++ castrated, gelded
* karag
* kapookan :: sound of heavy footsteps, restlessness
:: center of a place
* karaka
* kapoot ++ at once
------AN: kapootan
--------: to hate, to abhor * karakot
:: (kapootan) abhorrence, odium :: small handful

* kapos * karakrus
++ insufficient, lacking, wanting :: heads or tails, cointoss

* kapote * karamelo
:: raincoat :: caramel

* kapre * karamtam
:: folklore giant :: garment

* kapritso * karang
:: caprice, whim, fancy :: awning, nipa roofing, float
:: coral reef, atoll
* kapsa
:: earthen jar * karangkang
:: loud boasting
* kapsula :: a vine
:: spool, bobbin
* karaniwan
++ ordinary, common, usual > * karga
pangkaraniwan -------I: ikarga
------AN: kargahan
* karapdap --------: to load
:: a tree :: load, burden, freight > kargo, kargamento
:: (kargador) porter, baggage carrier
* kararaan :: (pagkakarga) shipment
++ recent :: (pangkargada) freighter
++ carried, loaded > kargado
* karatig
++ adjoining, neighboring * kari
:: curry
* karatula
:: sign board * karibal
:: rival
* karay
:: tortoise shell * karig
:: gallop
* karayagan
++ more important, right side of * karihan
:: local restaurant
* karayom
:: needle * karikatura
:: (butas-katayom) eye of the needle :: caricature
:: (karikaturista) cartoonist
* karbon
:: coal, carbon * kariktan
:: effulgence, magnificence
* karburo
:: carbide * karil
:: rail, track
* kardelina
:: goldfinch * karilyo
:: shadow play
* kardinal
:: cardinal > kardenal * karilyon
:: carillon
* kare-kare
:: a dish * karimlan
++ murky {finster}
* kareo
:: testing cocks to see if they can fight * karimot
------UM: kumarimot
* karera --------: to scamper {huschen}
:: race, racing
:: career, profession * karinderya
:: small store where food is served
* kareta
:: small cart * karinyo
:: (karetilya) pushcart, wheelbarrow :: affection

* karete * karit
:: sickle, scythe :: gristle

* kariton * kartilya
:: cart :: primer book

* kariwasaan * kartolina
:: riches, wealth :: cardboard, bristol board > kartulina

* karnabal * karton
:: carnival, fair :: pasteboard, binder's board

* karne * kartutso
:: meat :: cartridge
:: (karne norte) corned beef
:: (magkakarne) butcher > karnisero * karubduban
++ (makarne) meaty :: intensity of a fire
T1) Gusto mo ba ng karne?
E1) Will you have meat? * karugtong
:: continuation, sequel
* karo
:: hearse * karwahe
:: chariot :: carriage

* karos * kasa
:: recklessness :: house, firm
:: covering bet
* karosa :: (kasera) landlady
:: float in a parade :: (kasero) landlord
:: (kasador) man in charge of placing bets in
* karot cockfighting
:: carrots ++ cocked and ready to fire > kasado

* karpentero * kasab
:: carpenter > karpintero :: movement of the jaw in eating

* karsel * kasag
:: jail :: sound of heavy footsteps

* karta * kasal
:: map, playing cards, letter -----MAG: magkasal, nagkasal, nagkakasal,
magkakasal
* kartel ---MAGPA: magpakasal, nagpakasal,
:: handbill nagpapakasal, magpapakasal
-------I: ikasal, ikinasal, ikinakasal, ikakasal
* kartelon ---PA-AN: pakasalan, pinakasalan,
:: placard pinapakasalan, papakasalan
--------: to marry
* kartera :: wedding > kasalan
:: portfolio, wallet ++ (kasado) married

* kartero * kasalanan
:: mailman, postman :: fault, sin
:: (pagkakasala) guilt
* kartilago :: (maykasalanan) culprit
* kasalukuyan * kaso
++ at the present time ------AN: kasuhan, kinasuhan, kinakasuhan,
kakasuhan
* kasaykasay --------: to sue
:: jinx {der Ungluecksbringer} :: case in court, disagreement
:: a bird
* kasta
* kaserola :: breed, caste
:: casserole, pan
* kastanyas
* kasi :: chestnut
:: dear, loved one
++ because * kastanyetas
:: castanets
* kasilyas
:: toilet, restroom or comfort room * kastigo
:: punishment
* kasim ++ (kastigado) punished
:: back portion of a pig
* Kastila
* kasindap :: Spanish
:: a tree
* kastilyo
* kasisung :: castle
:: a fish
* kasubha
* kasiya :: a herb
:: (kasiyahan) satisfaction, pleasure
++ sufficient, enough, adequate, fit * kasukat
:: proportion, dimension
* kaskabel ++ proportional
:: jingle bell
* kasukdulan
* kaskaho :: climax
:: gravel ++ utmost, extreme

* kaskas * kasuy
:: spurt, rush :: cashew nuts
:: (kaskasero) speed maniac
++ scraped off * kata 1
++ the two of us
* kasko ++ (kata na) let's go
:: long river boat with sheltering roofings at
either end * kata 2
:: fiction, make-believe
* kaslag :: start of bubbling of boiled rice
:: canopy, awning
* kataba
* kaslog :: a fish
:: rumbling of the bowels
* katabay
* kasmod :: slow, careful
:: puckering of the nose
* katad --IPA: ipakatawan
:: animal skin, leather ---MAGPA: magpakatawan
:: (mangkakatad) tanner --------: to depute
------IN: katawanin
* kataga --------: to impersonate
:: grammatical particle, word :: body {der Koerper}
:: (kinatawan) representative, delegate
* katakumba :: (pangangatawan) physique
:: catacomb ++ (pangkatawan) physical

* katal * katay
---MA-NG: mangatal, nangatal, nangangatal, -----MAG: magkatay, nagkatay, nagkakatay,
mangangatal magkakatay
--------: to tremble ------IN: katayin, kinatay, kinakatay, kakatayin
--------: to butcher, to cut into slices [meat], to
* katala slaughter
:: white parrot :: slice of meet, butchering
:: (mangangatay) butcher
* katalaguhayan T1) Magkatay ka ng manok para sa fiesta.
:: enduring courage E1) Slaughter some chicken for the fiesta.
T2) Katayin mo na ang baka.
* katalogo E2) Slaughter the cow now.
:: catalog
* katedral
* katam :: cathedral
:: carpenter's planer
* katesismo
* katang :: catechism
------AN: katangan
--------: to put a support under * katha
:: support, stand ------UM: kumatha
:: a crab --------: to compose
:: literary composition
* katangian :: (kumatha) composer
:: characteristic :: (mangangatha) novel

* katarata * kati
:: cataract ------UM: kumati
--------: to itch
* kataro :: lowtide
:: catarrh :: itch
++ (makati) itchy, scratchy
* katas
:: sap, juice {der Saft} * katig
:: (pagkamakatas) succulence ------UM: kumatig
++ (makatas) juicy --------: to favor, to back
:: outrigger, support
* katastro
:: list of real properties in a town * katipaw
:: a quail
* katawan
------UM: kumatawan,, kumakatawan, * katiting
kakatawan :: particle
--------: to personify ++ tiny
* kawad
* katkat :: wire
------UM: kumatkat
--------: to efface * kawag
++ blotted out, erased ------UM: kumawag
--------: to wiggle
* katmon 2----MAG: magkakawag, nagkakawag,
:: a tree nagkakakawag, magkakakawag
--------: to thrash about
* katok :: movement of hands, feet or wings
------UM: kumatok,, kumakatok, kakatok
------IN: katukin, kinatok, kinakatok, kakatukin * kawal
--------: to knock [door] :: soldier
:: sharp knock or rap :: (pangkawal) military

* katoliko * kawali
:: catholic :: frying pan, wok
:: (katolisismo) catholicism
* kawan
* katon :: herd, flock
:: primer spelling book
* kawang
* katsa :: crack
:: muslin cloth ++ detached, apart

* katsang * kawas
:: empty boasting :: forgiveness, emancipation
++ freed
* katsarita
:: a fish * kawasa
:: endurance of something bad
* katsaro
:: worthless thing, broken piece of * kaway
earthenware ------UM: kumaway,, kumakaway, kakaway
------AN: kawayan
* katsot --------: to wave with the hand
:: a fish :: waving of the hand > wayway
T1) Kumaway siya sa akin bago siya umalis.
* katuwiran E1) He waved at me before he left.
---MA-NG: mangatwiran, nangatwiran, T2) Kawayan mo si Ana.
nangangatwiran, mangangatwiran E2) Wave at Ana.
--------: to plead
:: reason, argument > katwiran * kawayan
++ (makatwiran) rational, reasonable, just :: bamboo

* katuyot * kawil
:: a fish :: fish hook

* katyaw * kawing
:: cockerel :: link of a chain

* kawa * kawit
:: big kettle ------UM: kumawit,, kumakawit, kakawit
------MA: makawit, nakawit, nakakawit, T2) Kayagin mo si Maria manood ng sine.
makakawit E2) Invite Maria to watch a movie.
-----MAG: magkawit, nagkawit, nagkakawit,
magkakawit * kayakas
-------I: ikawit, ikinawit, ikinakawit, ikakawit :: fallen dried leaves
------IN: kawitin, kinawit, kinakawit, kakawitin :: kind of fishing net
--------: to hook
:: hook * kayas
:: (pangawit) hook used for picking fruits ------AN: kayasan
T1) Kumawit ang pantalon niya sa pako. --------: to scrape off nodes
E1) His trousers got hooked on the nail.
T2) Magingat ka sa paglalakad at baka * kayat
makawit ang pantalon mo sa pako. :: trickling
E2) Be careful as you walk or your trousers
might get hooked on the nail. * kayawa
T3) Ikawit mo ang alambre sa pako. :: disease of the spleen
E3) Hook the wire on the nail.
* kayimito
* kawkaw :: star-apple > kaymito, kaimito
-----MAG: magkawkaw
--------: to play with water with the hands * kaykay
:: dipping of the hand in liquid ------UM: kumaykay
:: barking of a dog --------: to scratch the soil [chicken]

* kawot * kayo 1
:: ladle ++ you [plural]

* kay 1 * kayo 2
++ to, from, for > kina :: cloth, fabric

* kay 2 * kayod
++ how [exclamation] ------UM: kumayod,, kumakayod, kakayod
T1) Kay ganda! ------IN: kayurin, kinayod, kinakayod,
E1) How beautiful! kakayurin
--------: to scrape, to grate
* kaya :: grating, scraping
--Pas: ipakakaya :: (pangayod) device used for grating or
--------: to enable scraping
:: competence, ability ++ scraped
:: (kakayahan) afford, capacity, resource T1) Kumayod kami ng niyog.
++ perhaps, maybe, so, that's why, therefore E1) We scraped the coconut.
T1) Hindi ka mabait kaya ayoko sa iyo. T2) Kayurin mo ang niyog.
E1) You are not good, therefore, I don't like E2) Scrape the coconut.
you.
* kayog
* kayag ++ lopsided
----MANG: mangkayag
------IN: kayagin, kinayag, kinakayag, * kaypala
kakayagin ++ perhaps
--------: to invite, to induce
:: invitation, inducing * kayrel
T1) Mangkayag ka ng pupunta sa palengke. :: watch chain
E1) Invite someone to go with you to to the
market. * kaysa
++ than, more than ------IN: kibuin, kinibo, kinikibo, kikibuin
--------: to talk, to move, to stir, to break the
* kayugkog silence with someone by talking
:: sound of thunder :: motion, movement
:: breaking of silence
* kayumad T1) Kumibo ka naman diyan.
:: young of head louse E1) Say something.
T2) Kibuin mo ang nalulungkot na bata.
* kayumkom E2) Talk to the lonely child.
:: clenched fist
* kibot
* kayungkong :: throb, pulsation
++ carried close to the chest
* kidkid
* kayuyo -----MAG: magkidkid
:: belly, abdomen --------: to wind on a roll
:: spool > kidkiran {die Rolle}
* keha
:: complaint, grumble * kidlat
------UM: kumidlat,, kumikidlat, kikidlat
* kelot --------: to flash as of lightning
:: boy :: lightning > lintik
T1) Kumidlat kagabi.
* kendeng E1) There was lightning last night.
:: exaggerated wiggling of the hips
* kigting
* kerida :: a fish
:: mistress
:: (kerido) lover, darling * kiim
:: iron tongs
* keso
:: cheese * kikel
:: carpenter's file > kikil {die Feile}
* ketong
:: leprosy * kikig
:: (ketongin) leper ------UM: kumikig
--------: to clean the ears
* kiay
:: swaggering movement * kikiro
:: a fish
* kibal
:: string bean * kikiyo
:: warping :: a bird

* kibit * kikyam
:: jerk, twitch, shrug of the shoulders :: fried meat loaf sandwich

* kibkib * kilabot
------IN: kibkibin ---MA-NG: mangilabot, nangilabot,
--------: to gnaw nangingilabot, mangingilabot
--------: to appall {erschrecken}
* kibo :: goose bumps, gooseflesh > pangilabot
------UM: kumibo,, kumikibo, kikibo :: terror, fear
--Akt: maikibo :: (pangingilabot) tingle {das Kribbeln}
T1) Kilikin mo ang bata.
* kilala E1) Carry the child on your hip.
-----MAG: magkilala, nagkilala, nagkikilala,
magkikilala * kilikid
------MA: makilala, nakilala, nakikilala, :: thread
makikilala
------IN: kilalanin, kinilala, kinikilala, kikilalanin * kilikili
$ :: armpit
--------: to know, to meet, to become
acquainted * kililing
--IPA: ipakilala, ipinakilala, ipinakikilala, :: small bell
ipakikilala
--------: to present something * kiling
---MAGPA: magpakilala ------UM: kumiling
--------: to characterize --------: to tilt, to incline
:: (kakilala) acquaintance :: inclination towards a side
:: (pag-kilala) acknowledgement :: mane of a horse, twisted neck
:: (pagka-kilala) prestige, reputation ++ (makiling) biased, inclined towards the
:: (tagapagpakilala) toastmaster {der side
Zeremonienmeister}
++ famous, well-known, acquainted with * kilis
another :: shrinking [wood]
++ (kinikilala) reputed
T1) Magkakilala silang dalawa. * kilit
E1) They happen to know each other. :: hunching of the shoulders
T2) Ipinakikilala ko sa iyo ang aking ina.
E2) I would like you to meet my mother. * kiliti
------IN: kilitiin, kiniliti, kinikiliti, kikilitiin
* kilatis --------: to tickle
:: carat :: ticklish feeling, tickle
++ (makilitiin) ticklish
* kilaw ??? kikiliti
:: raw meat
++ juvenile, youthful * kilo
:: kilogram
* kilay :: rafter of a roof
:: eyebrow {die Augenbraue} ++ bent, crooked
T1) Bigyan ninyo ako ng isang kilong patatas.
* kilib E1) Give me one kilo of potatoes.
:: ticklish feeling
* kilometro
* kilig :: kilometer
----MANG: mangkilig
------IN: kiligin, kinilig, kinikilig, kikiligin * kilos
--------: to shudder, to shiver, to chill ------UM: kumilos
:: tremble, shudder --------: to act, to behave, to be active
T1) Malamig sa labas, baka ka kiligin. ---MAGPA: magpakilos
E1) It is cold outside, you might shiver. --------: to mobilize
:: movement, motion, behavior, attitude,
* kilik manner > kilusan
-----MAG: magkilik, nagkilik, nagkikilig,
magkikilig * kiluwa
------IN: kilikin, kinilik, kinikilik, kikilikin :: powdered mustard
--------: to carry against the hips
* kilya :: wink [eye]
:: keel
* kinday
* kilyong :: strut
:: a fish
* kingke
* kimaw :: wick lamp
++ with a defective arm or hand, clumsy
* kini
* kimbot :: a fish
:: throb, slight muscular spasm, twitch
* kinig
* kimi ------MA: makinig, nakinig, nakikinig,
---MA-NG: mangimi makikinig
--------: to feel shy ---PA-AN: pakinggan, pinakinggan,
++ shy, bashful > ngimi pinapakinggan, papakinggan $
--------: to listen
* kimiko :: something heard
:: chemist :: (makinig) attention
:: (kimika) chemistry :: (tagapakinig) listener
++ chemical T1) Makinig ka sa iyong mga magulang.
E1) Listen to your parents.
* kimis
:: subordinate person * kinina
++ squeezed in the fist :: quinine

* kimkim * kinis
------IN: kimkimin :: polish, smoothness
--------: to clench ++ (makinis) smooth, fine
++ held in the fist
* kinsena
* kimot :: fortnight
:: handicraft
:: unconscious movement of the hand or feet * kinsenera
by a seated person :: debutante ball

* kimpal * kinsikinsi
:: lump, clod :: balustrade, spokes

* kimpay * kintab
++ crippled in hands or feet :: gloss, glaze, polish
:: (kakintaban) glossiness
* kimpot ++ (makintab) shiny
:: shrimp trap
++ narrower than usual * kintal
-------I: ikintal
* kinanda --------: to seal
:: a rice
* kintay
* kinang ++ coagulated
:: shine
++ (makinang) glittering * kintsay
:: Chinese celery
* kindat
* kiosko * kisa
:: kiosk > kiyosko :: corn or other grains mixed with rice

* kipit * kisame
:: money stolen in small amounts :: ceiling

* kipkip * kisap
-----MAG: magkipkip, nagkipkip, nagkikipkip, :: wink, blink
magkikipkip
------UM: kumipkip * kisaw
------IN: kipkipin, kinipkip, kinikipkip, kikipkipin :: ruffling of water
--------: to carry under the armpit, to carry with
the arm pressed against the body * kisay
:: (pakipkip) gift given in baptisms and :: convulsions, death throes
confirmations
++ (nakahalukipkip) with forearms crossed * kisig
close to body below the chest :: elegance > kakisigan
T1) Magkipkip ka ng diyaryo papuntang ++ (makisig) handsome, dashing, elegant,
opisina. well-dressed
E1) Carry a newspaper on the way to the
office. * kisiw
T2) Kipkipin mo ang diyaryo. :: bird trap
E2) Carry the newspaper.
* kiskis
* kipot -----MAG: magkiskis, nagkiskis, nagkikiskis,
-----MAG: magkipot, nagkipot, nagkikipot, magkikiskis
magkikipot ------UM: kumiskis,, kumikiskis, kikiskis
------AN: kiputan ------IN: kiskisin, kiniskis, kinikiskis, kikiskisin
--------: to make tighter, to narrow -------I: ikiskis
:: narrowness > kakiputan --------: to rub against a surface
++ (makipot) narrow, tight :: milling of rice
++ (singkipot) as narrow as > kasingkipot :: friction > pagkikiskisan
T1) Kiputan mo ang daan. :: (kiskisan) ricemill, striking surface of a
E1) Make the way narrow. matchbox
T2) Magkipot ka ng daan. T1) Kumiskis ang magaspang na tela sa balat
E2) You make the way narrow. niya.
E1) The rough cloth rubbed on his skin.
* kirapo T2) Ikiskis mo ang kutsilyo sa bato.
:: a fish E2) Sharpen the knife on the whetstone.

* kirat * kislap
:: scar on eyelid ------UM: kumislap,, kumikislap, kikislap
++ with a squint in one eye --------: to sparkle
:: sparkle
* kiri ++ (makislap) luminous, lustrous
:: flirt
++ coquettish, flirtatious * kislig
:: stiffening of the body
* kirot
------UM: kumirot * kislot
--------: to twinge ------UM: kumislot
:: stinging pain > pangingirot --------: to wriggle {sich winden}
++ (makirot) aching, painful :: muscular movement
* kita 1 ------IN: kitlin $
------MA: makita, nakita, nakikita, makikita --------: to nip off, to kill
--------: to see, to find :: a fish
-----MAG: magkita, nagkita, nagkikita,
magkikita * kiwa
--------: to see each other :: warp, wobbly condition
--IPA: ipakita ++ embarrassed, twisted, crooked
--------: to show, to indicate
-MAKA: makakita, nakakita, nakakikita, * kiwit
makakikita ++ bend, crooked, twisted
--------: to be able to see
---MAGPA: magpakita * kiya
--------: to appear :: manner of walking, characteristic gesture
++ seen, obvious
++ (tamo) You see! [nakita mo] * kiyakis
++ (maipakita) to be able to show to :: friction > kiyakos
someone
++ (mapangitain) visionary * kiyakoy
T1) Nais nilang magkita mamayang gabi. :: dangling the feet
E1) They want to see each other tonight.
T2) Tamo, bagay sa iyo iyan! * kiyamlo
E2) See, this fits you! :: noodle dish with eggs
T3) Nakita mo ang aking kaibigan sa
palengke. * kiyang
E3) I saw my friend in the market. :: walking with the legs apart

* kita 2 * kiyapo
++ you to me [ko ka] :: duckweed

* kita 3 * kiyas
------UM: kumita,, kumikita, kikita :: physical posture, attitude
------IN: kitain, kinita, kinikita, kikitain
--------: to earn * kiyaw
:: earnings, salary, wage :: swarming, wriggling movements
T1) Kumita siya ng malaki sa kompanya.
E1) He earned a lot at the company. * kiyay
++ with dislocated hips, lame
* kitang
:: fishing line with many hooks * kiyeme
:: a fish ---MAGPA: magpakiyeme
--------: to play hard to get, to pretend to
* kiti dislike
:: young chick
:: ticklish feeling * klabe
:: clue
* kitid
:: narrowness * klabete
++ (makitid) narrow :: tack, small nail

* kitikiti * klabiha
:: mosquito larva > kikinsot, kikiyo :: peg

* kitil * klarin
------UM: kumitil :: bugle
:: (klarinete) clarinet :: trail of a dress
:: glue, paste
* klaro
:: white of an egg * kolado
:: uninvited guest, gate crasher
* klase
:: class * kolehiyo
:: kind :: college
:: (kolehiyala) female collegian
* klaustro
:: cloister * kolekta
---MA-NG: mangolekta, nangolekta,
* klero nangongolekta, mangongolekta
:: clergy ------IN: kolektahin, kinolekta, kinokolekta,
kokolektahin
* klima --------: to collect something, to gather
:: climate, weather :: collection
T1) Mangolekta ka ng abuloy sa mga biktima
* klinika ng bagyo.
:: clinic E1) Collect some financial assistance for
typhoon victims.
* kliyente T2) Kolektahin mo ang tuyong dahon sa
:: client hardin.
E2) Gather the dry leaves in the garden.
* ko
++ I, my, mine * kolera
:: cholera
* koadyutor
:: curate * koliko
:: colic
* kobrador
:: collector * kolitis
:: spinach weed
* kobransa
:: money collected * kolonya
:: colony
* kodak
:: camera * kolorete
:: rouge
* kodigo
:: code of laws or rules, cheat sheet * kolyar
:: collar for animals, neck chain
* kokak
------UM: kumokak * komadre
--------: to croak :: lady sponsor > kumadre, kumare
:: sound of frogs
* komadrona
* koko :: midwife
:: kind of muslin
* komandante
* kokomo :: commandant
:: a fish
* kombento
* kola :: convent, rectory
* komedor * kompiyansa
:: dining room > kumedor :: confidence, reliance, courage, firmness of
:: (komida) meal opinion

* komedya * kompleto
:: comedy ++ complete

* komentarista * komplot
:: commentator :: plot, scheme, conspiracy

* komersyo * komporme
:: business, trade ++ agreeable
++ (komersiyal) commercial
* komprobante
* kometa :: voucher
:: comet
* komprometido
* komiko ++ engaged, pledged
:: clown
++ comical > komika * kompromiso
:: pledge, engagement, commitment
* komilyas
:: quotation marks * komunidad
:: community, society
* komisaryo :: (mankomunidad) commonwealth
++ commissary
* komunismo
* komisyon :: communism
:: commission :: (komunista) communist

* komoda * komunyon
:: chest of drawers :: communion

* komodo * kondenado
++ comfortable :: (pagkondena) condemnation {die
Verurteilung}
* kompadre ++ condemned {verurteilt}
:: male sponsor > kumpare
* kondensada
* kompanya :: condensed milk
:: company
* kondisyon
* kompanyero :: condition, mood > kundisyon
:: colleague, companion ++ (kondisyonal) conditional

* komparsa * kondoktor
:: string band :: conductor in a public vehicle > kunduktor

* kompermiso * kondol
++ Excuse me :: a gourd

* kompetensya * koneho
:: competition :: rabbit
* kongkreto * kontrabando
:: concrete :: smuggled goods
++ made of cement
* kontrabida
* kongreso :: villain, antagonist
:: congress
* kontrapeso
* konseho :: counterweight
:: counsel, council
:: (konsehal) councilor * kontrata
:: contract
* konsilyo :: (kontratista) contractor
:: high council
* kontribusyon
* konsiyensiya -----MAG: magkontribusyon, nagkontribusyon,
:: conscience nagkokontribusyon, magkokontribusyon
--------: to contribute {beitragen}
* konsiyerto :: contribution {der Beitrag}
:: concert, agreement
* kontrobersiyal
* konsorte ++ controversial
:: escort, consort
* konyo
* konstabularyo :: classy person, socialite
:: constabulary
* kopa
* konsul :: cup, glass
:: consul :: (kopita) small wine glass
:: (konsulado) consulate
* kopla
* konsulta :: couplet
-----MAG: magkonsulta
--------: to refer * kopo
:: consultation :: sweep, winning all games

* konsumido * kopon
:: (konsumisyon) exasperation > :: group of friends, team > koponan
kunsumisyon
++ exhausted, exasperated * kopra
:: dried coconut meat
* konsuwelo
:: comfort * kopya
------UM: kumopya,, kumokopya, kokopya
* kontinente ------IN: kopyahin, kinopya, kinokopya,
:: continent kokopyahin
--------: to copy
* kontodo :: copy
++ complete with, laden with T1) Kopyahin mo ang sulat ni Ana.
E1) Copy the letter of Ana.
* kontra
------IN: kontrahin * koral
--------: to oppose :: pen, corral
:: vote against, negative, opponent
* kordero * kortsetes
:: lamb :: hook and eye

* kordon * kosido
:: cord, shoelace :: Spanish stew

* korea * kostal
:: machine belt, leash :: jute sack

* Koreano * kostas
:: Korean :: expenses

* koredor * kostilyas
:: broker :: ribs

* koreo * kostumbre
:: post, mail > koryo :: custom

* korida * kostura
:: bullfight :: needlework, stitching, suture
:: routine
* kota
* korkobado :: quota
++ humpbacked
* koteho
* korneta :: comparison, canvassing, list of winning
:: bugle numbers in the lottery

* koro * kotse
:: chorus, choir :: car, automobile > awto

* korona * kotso
:: crown, wreath :: thick-soled lady's slippers
:: (koronasyon) crowning
* krayola
* korse :: crayon
:: girdle, corset > korpinyo
* krema
* kortadura :: cream
:: cuttings
* krimen
* kortapluma :: crime
:: pocketknife > kostapluma :: (kriminal) criminal

* korte * Kristo
:: shape :: Christ
:: judicial court :: (kristiyanismo) christianity
:: (kristiyano) Christian > kristyano
* kortesa ++ (kristiyano) christian > kristyano
:: bark [tree]
* kritiko
* korto :: critic
:: short pants
* kritikon
:: one who excessively criticizes * kubo
:: cube, hut
* krokis :: wrinkle, rumple
:: sketch, rough drat, plan, diagram
* kubog
* krudo :: chawl
:: oil {das Erdoel, der Diesel}
++ crude, coarse * kubol
:: temporary shelter
* krusada
:: crusade {der Kreuzzug} * kubrekama
:: bedspread
* krusan
:: hammerhead shark {der Hammerhai} * kubyerta
:: deck of a ship
* krusipiho
:: crucifix {das Kruzifix} * kubyertos
:: table silver, meal
* kuba
:: hunchback {der Bucklige} * kudkod
-----MAG: magkudkod, nagkudkod,
* kubabang nagkukudkod, magkukudkod
++ lying face down ------IN: kudkurin, kinudkod, kinukudkod,
kukudkurin
* kubabaw --------: to grate
:: position of male animal while copulating :: grating
++ astride over the top :: (kudkuran) grater > kayuran
++ grated > kinudkod
* kubakob T1) Magkudkod ka ng niyog.
:: hut without posts {die Huette} E1) You grate the coconut.
++ surrounded; blocked T2) Kudkurin mo ang niyog.
E2) Grate the coconut.
* kubaw 1
:: a banana {eine Banane} * kudlis
:: line, fine mark
* kubaw 2
:: a water buffalo {ein Wasserbueffel} * kudlit
:: apostrophe {der Apostroph}
* kubeta
:: pail [to receive refuse], toilet {die Toilette} * kudlong
:: bamboo guitar {die Bambusgitarre}
* kubkob
------UM: kumubkob * kudyapi
--------: to beleaguer :: lyre
:: a fishing gear
++ enclosed, surrounded * kugita
:: octopus
* kubli
------UM: kumubli * kugkog
-------I: ikubli :: hollow sound produced by bamboo
--------: to conceal instruments
:: (kublihan) haven, refuge
++ hidden, secret * kugon
:: a grass {ein Gras}
* kukote
* kugtong :: back part of the head
:: a fish {ein Fisch}
* kuktipyo
* kuha ++ bald
------UM: kumuha,, kumukuha, kukuha
------IN: kuhain, kinuha, kinukuha, kukuhain * kula
------IN: kunin $ ------IN: kulahin
------AN: kunan $ -------I: ikula, ikinula, ikinukula, ikukula
-------I: ikuha, ikinuha, ikinukuha, ikukuha --------: to bleach
--------: to get
---MA-NG: manguha, nanguha, nangunguha, * kulaba
mangunguha :: white film over the eyes, film over liquids
--------: to gather
----MAKA: makakuha, nakakuha, nakakukuha, * kulabo
makakukuha ++ faded, hazy
------MA: makuha, nakuha, nakukuha,
makukuha * kulado
--------: to be able to get ++ refined, bleached
:: act of getting ++ uninvited
:: (manguha) canvass {das Sammeln}
:: (kukunan) source of supply * kulag
++ (makukuha) procurable :: goose flesh
T1) Kumuha ka ng saging sa basket.
E1) Get yourself some bananas from the * kulago
basket. :: monkey eagle
T2) Kuhain mo ang saging mula sa basket.
E2) Get the bananas from the basket. * kulagya
T3) Ikukuha ko siya ng tubig. :: a small shrimp
E3) I will get him some water.
T4) Kunin mo ang iyong mga laruan. * kulakling
E4) Pick up your toys. :: dapple gray color

* kuhila * kulam
:: scoundrel, traitor ------UM: kumulam
--------: to bewitch
* kuhit :: witchcraft
:: extraction :: (mangkukulam) witch
++ (makulam) bewitched
* kuhol
:: an edible snail * kulamos
:: scratch on the face
* kukaok
:: crow of a rooster * kulandong
:: canopy, head covering
* kuko
:: fingernail * kulang
++ curved out, convex -----MAG: magkulang, nagkulang,
nagkukulang, magkukulang
* kukok ------IN: kulangin, kinulang, kinukulang,
------UM: kumukok kukulangin
--------: to gobble --------: to lack
:: cackling of fowls :: (kakulangan) deficit, shortage >
pagkukulang
++ (makulang) short, incomplete, lacking, * kulatay
insufficient :: a grass {ein Gras}
T1) Kulang sa alat ang niluto niyang adobo.
E1) The adobo she cooked lacks salt. * kulaw
:: a small monkey {ein kleiner Affe}
* kulangot ++ pilfered
---MA-NG: mangulangot, nangulangot,
nangungulangot, mangungulangot * kulawit
--------: to pick one's nose :: tripping over something
:: nose dirt
T1) Huwag kang mangulangot sa harap ng * kulay
ibang tao. :: color {die Farbe}
E1) You should not pick your nose before :: (pangulay) dye, coloring > pangkulay {die
other people. Faerbung}
++ (makulay) colorful {bunt}
* kulani
:: swelling of the lymphic gland [groin] * kuleta 1
:: small tail {der kleine Schwanz}
* kulap
:: mist, fog {der Nebel} * kuleta 2
:: postscript {der Anhang}
* kulapo 1
:: sea perch * kuli
:: retraction
* kulapo 2
:: kind of mildew * kuliglig
:: cricket
* kulapol
:: smear * kulili
:: burnt food stuck to the bottom of the pot
* kulas
:: banker's share in bets * kuliling
:: small bell {die kleine Glocke}
* kulasim
++ acrid, sour * kulimbang
:: act of ringing a big bell {das Laeuten}
* kulasisi 1
:: a parrot {ein Papagei} * kulimbat
:: stealing {das Stehlen}
* kulasisi 2 ++ stolen {gestohlen}
:: mistress {die Geliebte}
* kulimlim
* kulasyon :: (kakulimliman) mistiness
:: partial fasting ++ dark, overcast

* kulat * kulindang
:: a fungus > kulatkulat {ein Pilz} :: machine belt

* kulata * kulintang
:: hutt of a rifle :: a musical instrument {ein
Musikinstrument}
* kulatad
:: bottom * kuliro
++ false, counterfeit {gefaelscht}
--------: to besiege
* kulis :: (kulungan) canal, pen, prison, cage
:: a shrub :: (pagkakulong) confinement
:: (pagkakakulong) detention
* kulisap ++ surrounded, encircled, imprisoned >
:: insect, young louse {das Insekt} nakakulong
T1) Huwag mong ikulong ang ibon sa haula.
* kulisaw E1) Don't put the bird in the cage.
:: school of fish {der Schwarm Fische} T2) Magkulong ka sa iyong silid.
E2) Imprison yourself in your room.
* kuliti
:: stye [eye] * kulos
:: rustling sound
* kulitis
:: native spinach {der Spinat} * kulot
-----MAG: magkulot, nagkulot, nagkukulot,
* kulkol magkukulot
:: shallow digging ------IN: kulutin, kinulot, kinukulot, kukulutin
------AN: kulutan
* kulma --------: to make curly or wavy
:: stocks, pillory :: curl
:: (kulutan) beauty shop
* kulo :: (pangulot) hair curling device
------UM: kumulo,, kumukulo, kukulo :: (mangungulot) hairdresser, beautician
---MAGPA: magpakulo, nagpakulo, ++ (makulot) curly, wavy
nagpapakulo, magpapakulo T1) Nais ni Maria mag-aral kung paano
---PA-IN: pakuluin, pinakulo, pinakukulo, magkulot ng buhok.
pakukuluin E1) Maria wants to learn how to make curly
---PA-AN: pakuluan hair.
--------: to boil, to sterilize T2) Kulutin mo ang buhok niya.
:: boiling, simmering E2) Make her hair curly.
:: pointed end of an egg
:: (pakuluan) boiler * kulta
++ curdled
* kulob
-----MAG: magkulob * kulti
--------: to cook meat long and slowly in a ++ tanned
covered pen
:: pressure cooker > kuluban * kulto
:: cult, religious meeting
* kulog
------UM: kumulog,, kumukulog, kukulog * kulubong
--------: to thunder :: pall, protecting mantle
:: thunder
T1) Kumulog ng malakas kaninang umaga. * kulubot
E1) It thundered loudly early this morning. ---MA-NG: mangulubot, nangulubot,
nangungulubot, mangungulubot
* kulong --------: to crinkle
-----MAG: magkulong, nagkulong, :: wrinkle
nagkukulong, magkukulong ++ wrinkled [old skin]
-------I: ikulong, ikinulong, ikinukulong,
ikukulong * kulughoy
--------: to cage, to imprison :: numb state caused by the cold
------IN: kulungin
* kulugo
:: wart * kumbida
:: invitation
* kulukuto :: (kumbite) invitation only event
:: whim ++ (kumbidado) invited

* kulumbong * kumbinsi
:: head wrap ------IN: kumbinsihin
--------: to convince
* kulumos
++ crumpled * kumintang
:: Tagalog epic
* kulumot
:: crowd, congestion * kumkom
++ held against the chest
* kulumpol
:: shoal * kumon
:: water closet
* kulunoy
:: quagmire, swamp * kumos
++ crumpled
* kuluntoy
++ faded, withered * kumot
:: blanket, bed sheet {das Laken}
* kuluom
++ stagnant [water], not ventilated * kumpas
------UM: kumumpas,, kumukumpas,
* kulupon kukumpas
:: crowd, swarm [children] --------: to conduct, to gesture with the hands
:: (pagkumpas) gesture
* kulutkutan :: (pagkukumpas) gesticulation
:: a shrub T1) Kumumpas siya sa harap ng banda.
E1) He conducted infront of the band.
* kulya
:: shove with the elbow * kumpay
:: fodder > kinumpay
* kulyat
:: black hardwood * Kumpil
:: sacrament of confirmation in the Catholic
* kulyawan Church
:: golden oriole
* kumpis
* kumag ++ deflated
:: small insect
:: fine powder on grains of rice * kumpisal
-----MAG: magkumpisal, nagkumpisal,
* kumbaba nagkukumpisal, magkukumpisal
++ humble ---MA-NG: mangumpisal, nangumpisal,
nangungumpisal, mangungumpisal
* kumbad -------I: ikumpisal, ikinumpisal, ikinukumpisal,
:: kindling ikukumpisal
--Pas: pangumpisalan
* kumbento --------: to confess
:: convent :: confession {die Beichte}
++ (kumpisalan) confessional
T1) Magkumpisal ka mamaya sa pari. * kumusta
E1) Confess to the priest later. ---MA-NG: mangumusta, nangumusta,
T2) Ikumpisal mo ang iyong kasalanan sa nangungumusta, mangungumusta
pari. ------IN: kumustahin, kinumusta, kinukumusta,
E2) Confess your sins to the priest. kukumustahin
--------: to inquire about the condition or the
* kumpiska health of a person
------MA: makumpiska, nakumpiska, -------I: ikumusta, ikinumusta, ikinukumusta,
nakukumpiska, makukumpiska ikukumusta
--------: to confiscate --------: to say hello for someone
T1) Nakumpiska sa tatlong suspek ang ilang :: (pakumusta) good wishes
pakete ng shabu. T1) Kumustahin mo si Stella para sa akin.
E1) Some packages of shabu were E1) Send my regards to Stella for me.
confiscated from 3 suspects. T2) Ikumusta mo kami sa kanila.
E2) Say hello to them from us.
* kumpit
:: sailboat * kuna
:: cradle, crib
* kumpites
:: bonbons * kunat
:: ductility, resiliency
* kumpitis ++ (makunat) flexible, hard to chew, leathery
:: confetti
* kundangan
* kumpiyansa :: respect, regard
:: confidence ++ because of

* kumpleanyo * kunday
:: birthday {der Geburtstag} :: a dance

* kumpol * kundi
:: bunch, cluster ++ but, except [kung di]
T1) Walang naparito kundi si Mary.
* kumporme E1) Nobody came except Mary.
++ agreeable, confirming, resigned, satisfied
* kundilat
* kumpuni :: a fish
-----MAG: magkumpuni, nagkumpuni,
nagkukumpuni, magkukumpuni * kundiman
------IN: kumpunihin, kinumpuni, kinukumpuni, :: style of singing native songs
kukumpunihin
--------: to repair, to mend * kundit
T1) Gusto niyang magkumpuni ng sirang :: talking with many hedges
sapatos.
E1) He wants to repair broken shoes. * kundol
T2) Kumpunihin mo ang sirang sapatos. :: white gourd melon
E2) Repair the broken shoes.
* kuneho
* kumunista :: rabbit
:: communist {der Kommunist}
* kung
* kumunoy ++ when, whenever, if, during
:: quicksand > kuminoy {der Treibsand} ++ (kumbaga) like, as [kung baga]
T1) Aalis ako kung sasama ka. :: smegma {das Smegma}
E1) I'll leave, if you are coming along.
T2) Kung Linggo pumupunta kami sa * kupang 1
simbahan. :: counterweight {das Gegengewicht}
E2) On Sundays we go to church.
* kupang 2
* kungkay :: a tree {ein Baum}
:: female genital organ
* kupas
* kungkong ------UM: kumupas
:: chimes ---MA-NG: mangupas, nangupas,
nangungupas, mangungupas
* kunot --------: to fade, to discolor
-----MAG: magkunot ++ (kumupas) faded, out of date, out of use
--------: to pucker {verblichen}
:: wrinkle, crease
* kupete
* kunsi :: feeling of inferiority or timidity
:: bolt, latch
* kupi
* kunsintidor :: dent {die Beule}
:: one who consents to bad things > ++ dented {verbeult}
kunsentidor
:: (kunsintimiyento) consent * kuping
++ irregularly shaped [ears], dented
* kunstitusyon
:: constitution * kupis
++ deflated, thin
* kunsulasyon
:: consolation * kupit
------UM: kumupit
* kunsumo --------: to pilfer
:: consumption :: pilfering, filching

* kuntil * kupkop
:: uvula {das Gaumenzaepfchen} ++ kept and protected under one's care, held
against one's chest
* kunwari
-----MAG: magkunwari, nagkunwari, * kupya
nagkukunwari, magkukunwari :: hat, helmet
--------: to pretend
:: (pagkukunwari) pretense * kura
++ simulated, fake, artificial > kunwa, :: priest
pakunwari :: outdoor picnic
++ (mapagkunwari) hypocrite :: parson

* kunyapit * kural
:: climbing of trees :: corral, pen

* kupad * kurales
:: sluggishness, slowness in working :: coral stone
++ (makupad) sluggish, slow
* kurap
* kupal ------UM: kumurap
--------: to wink, to blink :: corset
:: wink, blink
++ (makurap) twinkling * kurso
-----MAG: magkurso, nagkurso, nagkukurso,
* kurba magkukurso
:: curve ------IN: kursuhin, kinurso, kinukurso,
++ (kurbado) curved kukursuhin
--------: to be sick of diarrhea
* kurbata :: diarrhea
:: tie, necktie {die Krawatte} :: course of study

* kurdon * kursunada
:: round cord :: impulse of the heart, liking > kursonada

* kuringding * kurtina
:: a fish :: curtain
:: (kukurtinahin) drapery
* kuripot
++ stingy {geizig} * kurukutok
------UM: kumurukutok
* kuriri --------: to cluck
:: fuss :: cooing of doves

* Kurisma * kurus
:: Lent, holy week > Kwaresma, Kuwaresma :: cross > krus, kuros {das Kreuz}
++ (pakrus) crosswise {kreuzweise}
* kurit
:: small pinch * kuryente
------MA: makuryente
* kurkubado ------IN: kuryentehin
++ humphacked --------: to be electrocuted
:: electric current > koryente {der elektrische
* kuro Strom}
:: opinion, estimate
:: (kuro-kuro) idea * kusa
:: (pagkukuro) opinion, point of view, belief ++ spontaneous, initiative {spontan}
++ (kusang-loob) voluntary {freiwillig}
* kurok
:: clucking sound * kusilba
:: sweet fruit preserves
* kurot
------UM: kumurot,, kumukurot, kukurot * kusina
--------: to take a piece :: kitchen {die Kueche}
---MA-NG: mangurot, nangurot, nangungurot, :: (kusinero) cook > kusinera {der Koch}
mangungurot
------IN: kurutin, kinurot, kinukurot, kukurutin * kusinilya
--------: to pinch :: gas stove {der Kocher}
:: pinch
T1) Kumurot ka ng pagkain sa mesa. * kuskos
E1) Take a piece of food on the table. -----MAG: magkuskos, nagkuskos,
T2) Kurutin mo nga ang pisngi ko. nagkukuskos, magkukuskos
E2) Pinch my cheeks. ------IN: kuskusin, kinuskos, kinukuskos,
kukuskusin
* kurse
-------I: ikuskos, ikinuskos, ikinukuskos,
ikukuskos * kutitap
--------: to scrub :: flickering, blinking
:: scrubbing
T1) Kuskusin mo ang sahig. * kutitis
E1) Scrub the floor. :: nettle
T2) Ikuskos mo ang basahan sa sahig.
E2) Scrub the floor with the rag. * kuto
:: lice, louse
* kuskus-balungos :: (hinguto) picking of lice from the hair
:: superfluity of statements, requisitions or ++ (makuto) lousy
details
* kutob
* kusot :: premonition, horoscope
------MA: makusot, nakusot, nakukusot,
makukusot * kutog
--------: to get wrinkled :: pulsation, throb
-----MAG: magkusot, nagkusot, nagkukusot,
magkukusot * kutos
------IN: kusutin, kinusot, kinukusot, kukusutin ---MA-NG: mangutos, nangutos, nangungutos,
--------: to crumple, to wash clothes by rubbing mangungutos
vigorously ------AN: kutusan
:: sawdust --------: to give a knuckle blow on the head
++ (makusot) rumpled, crumpled > gusot T1) Huwag kang makulit, baka ka kutusan ni
T1) Huwag kang makislot, baka makusot ang Keith.
damit mo. E1) Don't be so annoying or Keith will give
E1) Don't be too playful or your shirt might you a knuckle on the head.
get crumpled. T2) Gusto ni Sheila mangutos ng makulit na
bata.
* kustilyas E2) It pleases Sheila to give a knuckle on the
:: ribs, chops head to annoying kids.

* kustodya * kutsara
:: custody {die Obhut} :: spoon
:: (kutsarita) teaspoon
* kusyente :: (kutsaron) ladle, large spoon
:: quotient :: (sangkutsara) one tablespoonful
:: (sangkutsarita) one teaspoonful
* kuta
:: fort * kutsay
:: green leek
* kutab
-----MAG: magkutab * kutsero
--------: to notch :: rig driver
:: notch, groove, barren land
* kutsilyo
* kuting :: knife
:: kitten
* kutsino
* kutipaw ++ shameless
:: young quail
* kutson
* kutis :: cushion, mattress
:: skin surface, complexion
* kutukuto T1) Meron ka bang kuwan...
:: water spider E1) Do you have a watchamacallit..

* kutya * kuwarentenas
---MA-NG: mangutya, nangutya, nangungutya, :: quarantine
mangungutya
------IN: kutyain, kinutya, kinukutya, kukutyain * kuwarta
--------: to mock, to scorn, to ridicule, to deride ------AN: kuwartahan
T1) Hindi niya gustong mangutya ng kapwa. --------: to extort
E1) He does not like to ridicule his
fellowmen. * kuwartel
T2) Huwag mong kutyain ang mahirap. :: barracks {die Kaserne}
E2) Don't mock the poor.
* kuwarteto
* kutyog :: quartet
:: shaved haircut
* kuwarto 1
* kuwa :: bedroom {das Schlafzimmer}
:: puppy :: (kakuwarto) roommate {der
Zimmergenosse}
* kuwaderno
:: notebook {das Notizbuch} * kuwarto 2
++ one quarter, one-fourth, fifteen minutes
* kuwadra
:: stable for horses > sabsaban {der Stall} * kuwatsoy
:: broad-bladed pick used in quarrying
* kuwadrado
++ square {quadratisch} * kuweba
:: cave > liang, yungib {die Hoehle}
* kuwadrante
:: sundial, quadrant {der Quadrant} * kuwekong
:: pimp {der Zuhaelter}
* kuwadrilya
:: squad, patrol * kuwelyo
:: collar {der Kragen}
* kuwadro
:: picture frame {der Bilderrahmen} * kuwengka
:: basin of a river, deep valley {das Flusstal}
* kuwago
:: owl {die Eule} * kuwenta
-----MAG: magkuwenta, nagkuwenta,
* kuwaho nagkukuwenta, magkukuwenta
:: gambling card game {ein Kartenspiel} --------: to compute
:: account, debt
* kuwako :: (pagkukuwenta) computation
:: pipe [smoking] {die Tabakspfeife}
* kuwento
* kuwalipikasyon -----MAG: magkuwento, nagkuwento,
:: qualification {die Qualifikation} nagkukuwento, magkukuwento
-------I: ikuwento, ikinuwento, ikinukuwento,
* kuwan ikukuwento
:: whatchamacallit [used in a place of an idea --------: to tell a story
not immediately expressible] :: story, narration, short story > istorya {die
:: (kakuwanan) peculiar behavior Erzaehlung}
++ (pagkukuwento) recital :: kind of Chinese plaster applied to boils
T1) Magkuwento ka naman tungkol sa biyahe
mo. * kuyob
E1) Please tell us stories about your trip. :: act of attacking or surrounding an enemy
T2) Ikuwento mo sa amin ang nangyari.
E2) Tell us what happened. * kuyog
:: swarm
* kuwerdas
:: string, chord * kuyom
++ closed [fins], clenched
* kuwero
:: leather {das Leder} * kuyop
:: taking care of a parentless child
* kuwintas
:: necklace {das Halstuch} * kuyukot
:: coccyx {das Steissbein}
* kuwit
:: comma {das Komma} * kuyumad
:: young louse {die junge Laus}
* kuwitib
:: small red ant {eine Ameise} * kuyumos
------UM: kumuyumos
* kuwitis --------: to muss
:: sky-rocket, fireworks {das Feuerwerk} ++ clenched

* kuya * kuyumpis
:: older brother {der grosse Bruder} ++ deflated, thin {zusammengefallen}

* kuyad * kuyumpit
:: slowness of action {die Langsamkeit} ++ dented, crumpled {zerknittert}

* kuyagot * kuyupi
:: rubbish, useless stuff {der Muell} ++ smashed, dented {verbeult}

* kuyakos * laab
:: rubbing the body against something -----MAG: maglaab, naglaab, naglalaab,
maglalaab
* kuyakoy --------: to burst into flames
:: swinging the legs when sitting :: flame, blaze > liab {die Flamme}

* kuyapit * laan
:: clinging on tightly -----MAG: maglaan, naglaan, naglalaan,
maglalaan
* kuyapos -------I: ilaan, inilaan, inilalaan, ilalaan
:: overwhelmed --------: to reserve
:: dedication, reserve
* kuyaw :: (kalaanan) abandoned land
:: swarm, throng ++ (nakalaan) reserved for, intended for,
headed for
* kuykoy
------IN: kuykuyin * laaw
--------: to dig out :: shrill from a distance

* kuyo * laba
-----MAG: maglaba, naglaba, naglalaba, -----MAG: maglaban, naglaban, naglalaban,
maglalaba maglalaban
---MAGPA: magpalaba ------UM: lumaban,, lumalaban, lalaban
------AN: labhan, nilabhan, nilalabhan, ------AN: labanan, nilabanan, nilalabanan,
lalabhan lalabanan
--Pas: ipaglaba ------IN: labanin, nilaban, nilalaban, lalabanin
--------: to wash [clothes], to launder --------: to fight against
:: wash day :: fight, duel, contest > labanan
:: increase, growth, usurious interest :: (kalaban) enemy, opponent
:: (labada) laundry > palabahan :: (paglalabanan) rivalry
:: (labadera) laundrywoman > labandera, ++ against
tagapaglaba ++ (mapanlaban) hostile
:: (labadero) laundryman > labandero, T1) Lumaban siya sa digmaan.
tagalaba E1) He fought in the war.
T1) Maglaba ka mamayang gabi.
E1) You wash the clothes tonight. * labangan
T2) Labhan mo ang mga maruruming :: feeding trough for pigs and horses {der
pantalon. Trog}
E2) Wash the dirty pants.
T3) Magpalaba ka na ng damit mo sa ating * labanos
labandera. :: radish {der Rettich}
E3) You should now have your clothes
washed by our laundrywoman. * labas
------UM: lumabas,, lumalabas, lalabas
* lababo --------: to go out, to act in a show
:: sink ------AN: labasan, nilabasan, nilalabasan,
lalabasan
* labag ------IN: labasin, nilabas, nilalabas, lalabasin
------UM: lumabag,, lumalabag, lalabag --------: to exit
------IN: labagin, nilabag, nilalabag, lalabagin -----MAG: maglabas, naglabas, naglalabas,
--------: to violate maglalabas
:: (paglabag) violation -------I: ilabas, inilabas, inilalabas, ilalabas
:: (paglalabag) infringement --------: to take out something, to withdraw
++ against [money]
T1) Lumabag siya sa batas. ---MAGPA: magpalabas
E1) He violated the law. --------: to show
:: outside, outdoor
* labaha :: (labasan) exit
:: razor :: (palabas) show, entertainment
T1) Matalim ang labaha ni Leon. :: (paglabas) exit, exodus
E1) Leon's razor is sharp. :: (taga-labas) outsider
:: (kalalabasan) consequence, out-come
* labahita ++ (panlabas) external
:: a fish {ein Fisch} T1) Lumabas ka muna ng bahay.
E1) You get out of the house first.
* labak T2) Lumabas ba siya sa pelikula?
:: hole in ground E2) Did he act in the movie?
:: low region T3) Maglabas ka ng makakain para sa mga
bisita.
* labakara E3) You bring out some some food for our
:: face towel visitors.
T4) Ilabas mo ang mga pagkain para sa mga
* laban bisita.
E4) Bring out the food for the visitors.
:: (paglabis) being excessive
* labatoryo :: (pagmamalabis) excessive use, abuse
:: lavatory {die Toilette} ++ outside, leftover
++ excessive, too much, greatly, deeply,
* labatiba intensely
------IN: labatibahin, nilabatiba, nilalabatiba,
lalabatibahin * lablab
--------: to give enema :: mud, marshy land, swamp
:: enema {der Einlauf}
* labnaw
* labay ---MAGPA: magpalabnaw
-----MAG: maglabay, naglabay, naglalabay, --------: to dilute
maglalabay ++ (malabnaw) watery, diluted
--------: to eat rice with broth, to eat viands
with rice * labnit
:: leafiness ------MA: malabnit
++ (malabay) leafy --------: to peel off [skin]
++ species of rattan
* labi 1
------UM: lumabi,, lumalabi, lalabi * labnog
--------: to pout ++ (malabnog) turbid, muddy [water]
:: lips {die Lippen}
* labnos
* labi 2 ++ peeling off of the skin > pagkalabnos
:: remains, excess, survival, wreck
T1) Labi ng gera ang kanyang nobyo. * labnot
E1) Her lover is an exsoldier. ----MANG: manglabnot, nanglabnot,
nanglalabnot, manglalabnot
* labiga ------IN: labnutin, nilabnot, nilalabnot,
++ (malabiga) glib, fault-finding lalabnutin
------AN: labnutan, nilabnutan, nilalabnutan,
* labing lalabnutan
:: ravine --------: to pull out forcibly, to pluck, to cut, to
++ (labing-isa) 11 > onse {elf} uproot
++ (labindalawa) 12 > dose {zwoelf} ++ plucked out, uprooted
++ (labintatlo) 13 > trese {dreizehn} T1) Gusto niyang manglabnot ng kanyang
++ (labing-apat) 14 > katorse {vierzehn} buhok.
++ (labinlima) 15 > kinse {fuenfzehn} E1) She likes to pluck out her hair.
++ (labing-anim) 16 > disisais {sechzehn} T2) Labnutin mo ang buhok niya.
++ (labimpito) 17 > disisiyete {siebzehn} E2) Pull out her hair.
++ (labingwalo) 18 > disiotso {achtzehn}
++ (labinsiyam) 19 > disinuwebe * labo
{neunzehn} ------UM: lumabo,, lumalabo, lalabo
---MAGPA: magpalabo
* labis --------: to blur
------UM: lumabis,, lumalabis, lalabis :: (kalabuan) obscurity
------AN: labisan, nilabisan, nilalabisan, ++ (malabo) unclear, vague, hazy
lalabisan T1) Lumabo ang kanyang paningin.
---MAGPA: magpalabis E1) His vision became blurred.
-MAGPAKA: magpakalabis
--------: to exceed, to overflow, to appear in a * labog
show ++ overcooked {weichgekocht}
:: installment, issue, edition
:: surplus, extra, excess > kalabisan, palabis * labon
-----MAG: maglabon --------: to boil food
--------: to boil tubers :: (lagaan) boiler {der Kochtopf}
:: (linaga) stew, boiled meat {das gekochte
* labong Fleisch}
:: bamboo shoots {die Bambussprosse} ++ (nilaga) boiled {gekocht}
T1) Maglaga ka ng itlog.
* labor E1) You boil some eggs.
:: decorative design T2) Ilaga mo ang itlog.
E2) Boil the eggs.
* laboratoryo
:: laboratory {das Labor} * lagablab
:: blaze, burst of flames {das Aufflammen}
* laboy
------UM: lumaboy,, lumalaboy, lalaboy * lagak
--------: to bum, to loaf, to wander -----MAG: maglagak, naglagak, naglalagak,
---PA-IN: palabuyin, pinalaboy, pinalalaboy, maglalagak
palalabuyin --------: to deposit
--------: to let animals graze anywhere :: money deposit, bail, bond, mortgage {die
:: (palaboy) vagrant person, bum Geldanlage}
++ (malaboy) flabby T1) Maglagak ka ng pera sa bangko.
E1) You deposit the money in the bank.
* labra
:: carving of wood {das Schnitzen} * lagaklak
:: (labrador) wood carver {der Schnitzer} :: gushing sound of water

* labsak * lagalag
:: (malabsak) soft and mushy from ++ wandering, roving
overcooking {weichgekocht}
* laganap
* labuyo 1 ------UM: lumaganap,, lumalaganap, lalaganap
:: wild chicken, jungle fowl {das Wildhuhn} ---MAGPA: magpalaganap
--------: to scatter, to be well-known
* labuyo 2 :: (tagapagpalaganap) propagandist
:: chili pepper {die Pfefferschote} ++ (malaganap) scattered, well-known
T1) Lumaganap na ang balita na siya ang
* ladlad ama ng bata.
------UM: lumadlad,, lumaladlad, laladlad E1) It became well-known that he was the
-----MAG: magladlad, nagladlad, naglaladlad, father of the child.
maglaladlad
-------I: iladlad, iniladlad, inilaladlad, ilaladlad * lagapak
--------: to unfurl ------UM: lumagapak,, lumalagapak, lalagapak
++ unfolded, unfurled --------: to crash, to clatter, to fail an exam
T1) Lumadlad na siya sa madla tungkol sa
kanyang kasalanan. * lagari
E1) He started to unfurl his sins before the -----MAG: maglagari, naglagari, naglalagari,
public. maglalagari
T2) Iladlad mo ang bandila. --------: to saw {saegen}
E2) Unfurl the flag. :: saw {die Saege}

* laga * lagas
-----MAG: maglaga, naglaga, naglalaga, ------MA: malagas, nalagas, nalalagas,
maglalaga malalagas
-------I: ilaga, inilaga, inilalaga, ilalaga --------: to fall off, to fall out
------IN: lagain, nilaga, nilalaga, lalagain ++ fallen off, wilted
++ always, forever, constantly {immer}
* lagasaw
:: sound of flowing water * lagibas
++ stale
* lagaslas
------UM: lumagaslas,, lumalagaslas, lalagaslas * lagim
--------: to purl :: gloom, dread, terror
:: babble, sound of rippling or running water ++ (malagim) gloomy

* lagatak * laginit
:: indraft of rain through the roof :: crack of a whip
:: noise of splitting wood
* lagay
------UM: lumagay,, lumalagay, lalagay * lagislis
-----MAG: maglagay, naglagay, naglalagay, :: noise of falling branches
maglalagay
-------I: ilagay, inilagay, inilalagay, ilalagay * lagitik
------AN: lagyan, nilagyan, nilalagyan, lalagyan ------UM: lumagitik,, lumalagitik, lalagitik
---MAGPA: magpalagay ------IN: lagitikin, nilagitik, nilalagitik,
--------: to put, to place, to lay down lalagitikin
something, to install --------: to snap
--Pas: ipagpalagay :: creak, creaking
--IPA: ipalagay
--------: to take for example, to suppose * lagkit
:: (palagay) opinion, idea {die Meinung} ++ (malagkit) sticky
:: (lalagyan) container
:: (kalagayan) condition, rank, position, * laglag
situation ------MA: malaglag, nalaglag, nalalaglag,
:: (pagpapalagay) opinion, presupposition malalaglag
T1) Lumagay ka naman sa lugar niya at nang --------: to fall, to drop
maintindihan mo kung bakit niya nagawa :: (pagkalaglag) miscarriage
iyon. :: (pagpapalaglag) abortion
E1) You put yourself in his place and you will ++ fallen
understand why he did it.
T2) Ilagay mo ang libro sa mesa. * lagmak
E2) Put the book on the table. ++ helplessly prostrate
T3) Lagyan mo ng alak ang baso.
E3) Fill the glass with wine. * lagnat
------IN: lagnatin, nilagnat, nilalagnat,
* lagaylay lalagnatin
++ hanging, drooping [palm leaves] --------: to have a fever
:: fever
* lagda
-------I: ilagda, inilagda, inilalagda, ilalagda * lago
--------: to sign ------UM: lumago,, lumalago, lalago
:: signature --------: to develop, to fluorish
:: decision of a court :: luxuriant growth
:: (paglago) prosperity
* lagete ++ (malago) luxuriant, bushy
:: species of vine {eine Kletterpflanze}
* lagok
* lagi ------UM: lumagok,, lumalagok, lalagok
------UM: lumagi,, lumalagi, lalagi ------IN: lagukin, nilagok, nilalagok, lalagukin
--------: to remain, to abide --------: to gulp
:: gulp, swallow
:: (lalagukan) trachea, Adam's apple > * lagpas
tatagukan :: (kalagpasan) outgrowth
T1) Lumagok siya ng labindalawang basong
tubig. * lagpi
E1) He gulped a dozen glasses of water. ++ torn off, disrupted
T2) Nilagok niya ang isang galon ng tubig.
E2) He gulped a gallon of water. * lagpos
++ loose, free {frei}
* lagom
------UM: lumagom,, lumalagom, lalagom * lagsang
--------: to assimilate, to absorb, to summarize ++ just delivered [babies] {neugeboren}
:: (kalaguman) confederation
:: (paglagom) merger, monopoly * lagtas
:: (paglalagom) recapitulation ------IN: lagtasin, nilagtas, nilalagtas,
lalagtasin
* lagong --------: to detach, to cut off
:: low voice
* lagublob
* lagos :: sudden crowding around something
------UM: lumagos,, lumalagos, lalagos :: sound of a bonfire
--------: to penetrate, to pierce through
:: (lagusan) mountain pass, tunnel, drain * laguklok
++ pierced through ------UM: lumaguklok,, lumalaguklok,
lalaguklok
* lagot --------: to gurgle
------MA: malagot, nalagot, nalalagot,
malalagot * laguma
------IN: lagutin, nilagot, nilalagot, lalagutin :: joining others in a party uninvited >
--------: to snap paglaguma
++ cut off, broken
T1) Nalagot ang lubid ng duyan kaya nahulog * lagumba
ang bata. :: draw-well
E1) The rope of the swing snapped so the
child fell. * lagundi
:: a plant {eine Pflanze}
* lagpak
------UM: lumagpak,, lumalagpak, lalagpak * lagunlon
-----MAG: maglagpak, naglagpak, ++ drawn together, drawn aside
naglalagpak, maglalagpak
-------I: ilagpak, inilagpak, inilalagpak, * lagunlong
ilalagpak :: anchovy
--------: to fall, to fail, to drop
:: crash, fall, failure * lagunos
T1) Lumagpak ang ibon mula sa puno. :: sudden rushing [flowing water]
E1) The bird fell from the tree.
T2) Siya kilalang guro na mahilig maglagpak * lagunot
ng estudyante. :: sound of a whip
E2) She is the teacher well-known for failing
students. * lagusaw
T3) Ayaw niyang ilagpak ang estudyante sa :: sound of splashing water
kurso.
E3) She does not want to fail the student in * lagutok
her class. ------UM: lumagutok,, lumalagutok, lalagutok
--------: to crack, to snap T1) Ang lahi niya ay mestiso.
:: click, snap E1) He is a mestizo.
T2) Ibig niyang lahiin ang mapapangasawa ng
* laguyo kaniyang anak.
:: paramour, intimate friendship > kalaguyo E2) He wants to know the parentage of the
man marrying his daughter.
* lagwat
:: basting stitch {das Heften} * lahid
:: smear, strain
* lagwerta
:: orchard * laho
-----MAG: maglaho, naglaho, naglalaho,
* lagyo maglalaho
:: essence, spirit, name --------: to disappear, to fade
:: (kalagyo) namesake :: (paglalaho) disappearance, eclipse
T1) Sana ay huwag maglaho ang iyong pag-
* laha ibig.
:: slab, flagstone E1) I hope your love will not fade away.

* lahab * lahok
:: mark caused by a punch or blow ------UM: lumahok,, lumalahok, lalahok
-----MAG: maglahok, naglahok, naglalahok,
* lahad maglalahok
-------I: ilahad, inilahad, inilalahad, ilalahad --------: to add to a mixture, to be a
--------: to present contestant, to butt in
:: opening of the hand [palm up] :: ingredient
:: (paglalahad) exposition :: entry in a contest > paglahok
T1) Ilahad mo ang iyong istorya tungkol sa ++ (lahukan) mixed
nangyari. T1) Maglahok ka ng bawang sa gulay.
E1) Present your story about what E1) You add some garlic to the vegetable
happened. mix.
T2) Lumahok ka naman sa usapan.
* lahang E2) You butt in the conversation.
:: crack
* lahoy
* lahat :: drip, flow [blood] > paglahoy
------IN: lahatin, nilahat, nilalahat, lalahatin
--------: to include everything * laing
:: (kalahatan) totality ++ dried and withered
++ all, everyone, everything
++ (panlahat) universal, general, public, * lait
collective ------UM: lumait,, lumalait, lalait
++ (panlahatan) plenary --------: to vilify, to revile, to blaspheme
:: (paglait) insult, blasphemy
* lahaw
:: loud shout in the wilderness * lakad
------UM: lumakad,, lumalakad, lalakad
* lahi ------IN: lakarin, nilakad, nilalakad, lalakarin
------IN: lahiin, nilahi, nilalahi, lalahiin --------: to walk, to leave on a trip
--------: to find out the parentage -----MAG: maglakad, naglakad, naglalakad,
:: race maglalakad
:: (kalahi) someone of the same race --------: to walk
:: (palalahian) ethnology -------I: ilakad, inilakad, inilalakad, ilalakad
++ (panlahi) racial --------: to peddle, to take care of
-MAKA: makalakad E1) When do you want to take a trip to the
--------: to be able to walk moon?
:: a person's destination [trip] T2) Ayaw kong lakbayin ang buwan, sa Mars
:: (palakad) policy, current practice > na lang.
pamalakad E2) I don't want to take a trip to the moon,
:: (paglakad) gait, headway maybe Mars is okay.
:: (kalakaran) mode, routine T3) Maligayang paglalakbay!
:: (paglalakad) roaming E3) Bon voyage!
:: (tagapagpalakad) operator
++ barefooted, on foot, walking * lakdang
T1) Lumakad ka ng mabilis. :: stride
E1) You walk fast.
T2) Maglakad na lang tayo. * lakdaw
E2) Let's just take a walk. ------AN: lakdawan, nilakdawan, nilalakdawan,
T3) Ilakad mo ang pagtaas ng katungkulan ko lalakdawan
sa kaniya. --------: to step over, to omit, to override
E3) Have him take care of my promotion. :: step, omission
T4) Nang maputol ang paa niya, hindi na siya
makalakad. * lake
E4) When his feet were amputated he could ++ cracked [wood]
not walk anymore.
* laki
* lakas --Akt: magmalaki
------UM: lumakas,, lumalakas, lalakas --------: to snub {brueskieren}
--------: to become stronger, to boom --Pas: ipagmalaki
---PA-IN: palakasin, pinalakas, pinalalakas, --------: to brag, to boast
palalakasin ------UM: lumaki,, lumalaki, lalaki
------AN: lakasan, nilakasan, nilalakasan, -------I: ilaki, inilaki, inilalaki, ilalaki
lalakasan --------: to grow, to become big
---MAGPA: magpalakas ------AN: lakihan, nilakihan, nilalakihan,
--------: to reenforce, to amplify lalakihan
:: power, strength --------: to make big
:: (salakasan) use of superior force ---MAGPA: magpalaki, nagpalaki, nagpapalaki,
:: (palakasan) athletics magpapalaki
:: (palalakasan) reenforcing ---PA-IN: palakihin, pinalaki, pinalalaki,
++ (malakas) strong, loud, heavy [rain] palalakihin
--------: to raise [children]
* lakatin :: size
:: a banana :: high tide
:: (palaki) animal or child that is reared by
* lakayo someone
:: clown :: (paglaki) growth, swelling
:: (kalakihan) largeness, area > kalakhan
* lakbay :: (pagpapalaki) expansion, upbringing
-----MAG: maglakbay, naglakbay, naglalakbay, :: (pagmamalaki) pride
maglalakbay ++ (malaki) big, large
------IN: lakbayin, nilakbay, nilalakbay, ++ (naglalaki) very big
lalakbayin
--------: to travel, to take a trip * lakip
:: travel, voyage, journey > paglalakbay -----MAG: maglakip, naglakip, naglalakip,
:: (manlalakbay) traveller, pilgrim maglalakip
++ (mapaglakbay) itinerant -------I: ilakip, inilakip, inilalakip, ilalakip
T1) Kailan mo gustong maglakbay sa buwan? ------AN: lakipan, nilakipan, nilalakipan,
lalakipan
--------: to enclose ------AN: laktawan, nilaktawan, nilalaktawan,
:: enclosure > paglalakip lalaktawan
++ (kalakip) enclosed, included --------: to skip or omit a few steps in a series
T1) Maglakip ka ng abuloy sa sobre. supposed to be done consecutively
E1) You enclose your donation in the :: omission of step after making several
envelope. consecutive ones
T2) Ilakip mo ang abuloy sa sobre. T1) Lumaktaw siya ng ilang hakbang papanik
E2) Enclose the donation in the envelope. sa hagdanan.
E1) He skipped several steps going up the
* lakit stairs.
++ widespread T2) Huwag mong laktawan ang ilang bilang sa
pagsusulit.
* laklak E2) Don't skip some numbers in the
------UM: lumaklak,, lumalaklak, lalaklak examination.
--------: to lick, to guzzle, to gulp
:: voracious eating * lakwatsa
:: truancy, being absent from school
* lakmay :: (lakwatsero) frequently truant person,
:: small bundle of rice stalks > nilakmay wandering person

* lakmit * lala 1
:: a species of vine ------UM: lumala,, lumalala, lalala
--------: to get worse
* lako ++ (malala) serious, grave [illness]
-----MAG: maglako, naglako, naglalako, T1) Lala na ang sakit ni Gondina.
maglalako E1) Gondina's sickness is serious.
-------I: ilako, inilako, inilalako, ilalako
--------: to peddle * lala 2
:: peddled goods -----MAG: maglala, naglala, naglalala,
:: (maglalako) hawker maglalala
T1) Maglako ka naman ng paninda ko. --------: to weave
E1) Will you please help me peddle my :: weave
goods. :: (taga-lala) weaver
T2) Ilako mo ang paninda ko. T1) Ang lala ng banig niya ay masinsin.
E2) Peddle my goods. E1) The weave of her mat is close.

* lakom * lalad
:: gathering with one sweep of the arm ++ carried away by the wind or current

* lakre * lalag
:: sealing wax ------IN: lalagin, nilalag, nilalalag, lalalagin
--------: to dismantle, to tear off, to undo
* laksa
:: ten thousand * lalaki
-----MAG: maglalaki, naglalaki, naglalalaki,
* laksante maglalalaki
:: laxative --------: to act like a man
----MANG: manlalaki, nanlalaki, nanlalalaki,
* lakta manlalalaki
:: clearing of land for cultivation --------: to take a husband
:: man, male
* laktaw :: (pagkalalaki) manliness
------UM: lumaktaw,, lumalaktaw, lalaktaw ++ male
++ (panlalaki) for men, masculine
* lalamunan * lalo
:: throat ------UM: lumalo,, lumalalo, lalalo
--------: to surpass
* lalang :: (kapalaluan) haughtiness, vanity
------IN: lalangin, nilalang, nilalalang, ++ more, excessive, especially, very
lalalangin ++ (palalo) proud, haughty, arrogant
--------: to create
:: creation > paglalang * lamad
++ (nilalang) created :: membrane {die Membrane}
T1) Lalang ng Diyos ang unang tao sa mundo.
E1) The first man on earth was a creation of * laman
God. -----MAG: maglaman, naglaman, naglalaman,
T2) Nang lalangin ang mundo ay wala pa maglalaman
tayo. --------: to accommodate
E2) We were not here yet when the earth ------AN: lamanan, nilamanan, nilalamanan,
was created. lalamanan
--------: to fill, to stuff
* lalanghutan :: meat
:: kitchen utensils :: content
:: (palaman) stuffing
* lalas ++ (malaman) fleshy
++ (nilalas) blown off [roofs]
++ (nilalas) stripped off [palm leaves] * lamang
----MANG: manglamang
* lalaugan ------AN: lamangan, nilamangan,
:: pharynx nilalamangan, lalamangan
--------: to take advantage of others
* lalawa --IPA: ipalamang
++ a spider --------: to give up something in favor of
something else
* lalawigan ---PA-IN: palamangin, pinalamang,
:: province pinalalamang, palalamangin
++ (panlalawigan) provincial --------: to give someone a handicap
:: advantage over others > palamang
* lalay :: (kalamangan) majority, preponderance
++ gradually sloping {das Ueberlegenheit}
++ unstressed [pronunciation] ++ only
++ (malamang) probably, likely
* lalik T1) Nais niyang lamangan ang kanyang
:: lathe work kapatid sa paghahati ng ari-arian ng kanilang
magulang.
* lalim E1) He wants to have the advantage over
------UM: lumalim,, lumalalim, lalalim his brother in the partition of their parents'
--------: to get deep property.
---MAGPA: magpalalim
--------: to deepen * lamas
:: depth, distance down -----MAG: maglamas, naglamas, naglalamas,
:: (kalaliman) profundity maglalamas
++ (malalim) deep ----MANG: manglamas
------IN: lamasin, nilamas, nilalamas, lalamasin
* lalin --------: to mash or crush with the hand, to
-----MAG: maglalin make dirty
--------: to pour in, to infuse :: mashing
:: hand to hand combat
:: a fish * lambis
T1) Maglamas ka ng patatas. :: extension of the lower lip to show
E1) You mash some potatoes. disapproval
T2) Lamasin mo ng asin ang isda. ++ (malambis) meticulous
E2) Mash the fish with salt.
* lambitin
* lamat -----MAG: maglambitin
:: slight crack, especially on glass --------: to hang from tree branches
:: hanging from tree branches [monkey, bat]
* lamay
-----MAG: maglamay, naglamay, naglalamay, * lambo
maglalamay :: leafiness
------IN: lamayin, nilamay, nilalamay, :: tassel, fringe
lalamayin
--------: to keep vigil, to stay awake all night * lambog
:: funeral wake, vigil > lamayan :: act of whipping
T1) Maglamay tayo sa burol ng ama ni Nena. :: (kalambog) heavy thumping
E1) Let us keep vigil in the wake of Nena's
father. * lambong
------UM: lumambong,, lumalambong,
* lambak lalambong
:: valley --------: to spread out
------AN: lambungan, nilambungan,
* lambang nilalambungan, lalambungan
:: (kalambangan) rudeness, impoliteness --------: to cover something with a mantle
:: black covering, veil
* lambanog :: spreading out
:: coconut whisky
:: whiplash * lambot
------UM: lumambot,, lumalambot, lalambot
* lambat --------: to become soft
:: net ---PA-IN: palambutin, pinalambot,
pinalalambot, palalambutin
* lambayog --------: to soften
:: hanging fruit cluster :: weakness of the body
:: swaying :: (kalambutan) softness
++ (malambot) soft, tender
* lambi
:: flesh that hangs from the throat of chickens * lami
:: excess appendage [second chin, dewlap of :: a plant
cattle]
* lamig
* lambing ----MANG: manlamig, nanlamig, nanlalamig,
------UM: lumambing,, lumalambing, lalambing manlalamig
-----MAG: maglambing, naglambing, --------: to be cold to someone
naglalambing, maglalambing ---PA-IN: palamigin, pinalamig, pinalalamig,
--------: to caress, to show affection palalamigin
++ (malambing) affectionate, melodious --------: to chill, to refrigerate
[music] :: coldness
T1) Maglambing ka naman ng konti sa iyong :: (palamig) refreshment > pampalamig
kasintahan. :: (taglamig) cold season, winter
E1) You should try to show some affection to :: (palamigan) icebox, cooler
your sweetheart. :: (kalamigan) coldness
:: (pagpapalamig) refrigeration --------: to do over or beyond
++ (malamig) cold, chilly, cool ++ excessive, too much > labis, masyado,
++ (palalamigin) refrigerating higit
++ (pampalamig) refreshing
T1) Malamig ang hangin kung umaga. * lampaso
E1) The wind in the morning is cool. -----MAG: maglampaso, naglampaso,
naglalampaso, maglalampaso
* lamikmik --------: to mop, to scour
:: tranquility, repose :: mop

* lamlam * lampin
------UM: lumamlam,, lumalamlam, lalamlam :: diapers
--------: to become glaring, to soften up
:: dimness, languidness, lifelessness * lamukos
++ (malamlam) lifeless, languid ------UM: lumamukos,, lumalamukos,
T1) Malamlam ang ilaw ni Lilia. lalamukos
E1) Lilia's light is dim. ------IN: lamukusin, nilamukos, nilalamukos,
lalamukusin
* lamog --------: to crumple
------IN: lamugin, nilamog, nilalamog, ++ crushed
lalamugin
--------: to press until soft * lamukot
++ bruised, softened by overhandling :: fleshy part of fruit sticking to seeds

* lamok * lamuray
------IN: lamukin, nilamok, nilalamok, ++ (malamuray) mangled to pieces
lalamukin
--------: to be swarmed with mosquitoes * lamurit
:: mosquito ++ broken from over-handling

* lamon * lamusak
------UM: lumamon,, lumalamon, lalamon ++ mashed, crushed, dirty
------IN: lamunin, nilamon, nilalamon,
lalamunin * lamya
--------: to devour, to gobble up :: oozy or caressive manner of talking
:: gorging, voracious eating
:: eel grass * lamyos
++ caressing
* lampa
++ awkward and unsteady, unsure of footing * lana
:: wool
* lampara
:: lamp * lanaw
:: small lake {der kleine See}
* lampas
------UM: lumampas,, lumalampas, lalampas * lanbib
--------: to overrun -----MAG: maglanbib
------AN: lampasan, nilampasan, nilalampasan, --------: to scab
lalampasan
--------: to pass over * landas
---PA-IN: palampasin, pinalampas, :: path, beaten path, trail
pinalalampas, palalampasin ++ (malandas) slippery
-------I: ilampas, inilampas, inilalampas,
ilalampas * landi
------UM: lumandi,, lumalandi, lalandi ------UM: lumangitngit,, lumalangingit,
-----MAG: maglandi, naglandi, naglalandi, lalangitngit
maglalandi --------: to squeak
--------: to flirt :: shrill, creaking sound
:: (paglalandi) flirtation, playing with things
++ (malandi) flirtatious, coquettish * langka
:: jackfruit > nangka
* lang
++ only, just, representing little value * langkap
++ joined with, incorporated
* langasngas
:: gnashing of the teeth * langlang
:: spice
* langaw :: Chinese cooking
:: fly, housefly
* lango
* langaylangayan ------UM: lumango,, lumalango, lalango
:: a bird --------: to fruddle
-----MAG: maglango, naglango, naglalango,
* langgam maglalango
------IN: langgamin, nilanggam, nilalanggam, --------: to get drunk
lalanggamin :: (palango) rattle
--------: to be infested by ants ++ tipsy, drunk
:: ant ++ (palango) intoxicant

* langgas * langoy
------AN: langgasan, nilanggasan, ------UM: lumangoy,, lumalangoy, lalangoy
nilalanggasan, lalanggasan -----MAG: maglangoy, naglangoy,
--------: to wash a wound naglalangoy, maglalangoy
------IN: languyin, nilangoy, nilalangoy,
* langhap lalanguyin
------UM: lumanghap,, lumalanghap, lalanghap --------: to swim
------IN: langhapin, nilanghap, nilalanghap, :: swimming
lalanghapin :: (manlalangoy) swimmer
--------: to inhale T1) Lumangoy sila papunta ng kabilang ibayo.
:: inhaling > paglanghap E1) They swam across to the other shore.
T2) Languyin natin ang malawak na ilog.
* langib E2) Let us swim in the wide river.
:: scab of wounds
* langutngot
* langis :: crunching of the teeth, gritting
-----MAG: maglangis, naglangis, naglalangis,
maglalangis * lansa
--------: to lubricate ++ (malansa) having the stench or taste of
:: oil fish
++ (malangis) oily
* lansag
* langit ------MA: malansag, nalansag ???
------IN: langitin, nilangit, nilalangit, lalangitin ++ broken, dissolved
--------: to idolize
:: sky, heavens > kalangitan, sangkalangitan * lansang
:: (panlangit) heavenly :: (lansangan) street [in a general sense]
++ forward in manner
* langitngit
* lansi :: lustfulness, indecency
------UM: lumansi,, lumalansi, lalansi
--------: to deceive, to feign, to trick * lanyan
:: trick, cunning :: species of snake

* lansina * laog
:: a plant ++ wild [cats], vagrant

* lansones * laon
:: a fruit --Akt: malaunan
--------: to take a long time, to last a long time
* lanta ++ (malaon) long [time]
------UM: lumanta,, lumalanta, lalanta ++ old [grains, cereals]
------MA: malanta
--------: to wither, to shrivel up * laos
++ wilted, withered, faded [decayed] ++ antiquated, outdated, obsolete

* lantad * laot
-----MAG: maglantad :: middle
--------: to predispose :: ocean
------MA: malantad :: eternity
--------: to be exposed :: (kalautan) offing
:: (kalantaran) prominence, publicity
:: (pagkakalantad) exposure > paglantad * lapa
++ in full view, exposed, prominent ------IN: lapain, nilapa, nilalapa, lalapain
--------: to butcher, to slaughter
* lantak :: (lapaan) slaughterhouse
:: violent attack :: (paglapa) butchering, quartering [meat]
:: (manlalapa) butcher
* lantana T1) Ayaw nilang lapain ang kanilang alagang
:: kind of ornamental shrub. baboy.
E1) They don't want to slaughter their pet
* lantay pig.
++ pure, unalloyed
* lapad
* lantik ------AN: laparan, nilaparan, nilalaparan,
:: graceful bend or curve [eyelashes, hips] lalaparan
++ (malantik) long, curved --------: to spread, to widen
:: width
* lantod ++ (malapad) wide
++ indelicately dressed, loose [women] ++ (singlapad) as broad as

* lantsa * lapag
:: launch ------UM: lumapag,, lumalapag, lalapag
:: motorboat --------: to come down
-----MAG: maglapag, naglapag, naglalapag,
* lantutay maglalapag
:: idler -------I: ilapag, inilapag, inilalapag, ilalapag
++ lazy --------: to lay on the floor or ground level
:: space below, ground level
* lanubo :: (palapagan) landing field
:: young tree branch ++ (palapag) downward
T1) Maglapag ka ng iyong gamit sa sala.
* lanya E1) Lay down your things in the living room.
T2) Ilapag mo ang iyong gamit. :: pencil {der Bleistift}
E2) Lay your things on the floor.
* lapisa
* lapak ------IN: lapisain, nilapisa, nilalapisa, lalapisain
++ tarn off, disjointed --------: to knead
++ kneaded
* lapang
------IN: lapangin, nilapang, nilalapang, * lapisak
lalapangin -----MAG: maglapisak, naglapisak,
--------: to cut into hunks naglalapisak, maglalapisak
:: hunk of meat --------: to wallow in mud, to walk in the mud
:: wallowing in mud
* lapastangan ++ crushed broken [eggs, fruits, tomatoes]
------UM: lumapastangan
------IN: lapastanganin, nilapastangan, * lapit
nilalapastangan, lalapastanganin ------UM: lumapit,, lumalapit, lalapit
--------: to desecrate, to break the rules -----MAG: maglapit, naglapit, naglalapit,
:: (kalapastangan) incivility, travesty, maglalapit
profanity -------I: ilapit, inilapit, inilalapit, ilalapit
++ irreverent, disrespectful, discourteous ------AN: lapitan, nilapitan, nilalapitan,
lalapitan
* lapat --------: to approach or go near
-----MAG: maglapat, naglapat, naglalapat, :: nearness, proximity > kalapitan
maglalapat :: (paglapit) access
-------I: ilapat, inilapat, inilalapat, ilalapat ++ (malapit) near, close by > kalapit
--------: to adjust, to fit properly ++ (sinlapit) as near as > kasinlapit
:: strips of bamboo ++ (magkalapit) close together
:: (pagkalapat) contact ++ (malalapitan) accessible
++ adjusted, fit T1) Lumapit ka sa iyong guro.
T1) Maglapat ka ng pinto bago ka matulog. E1) You approach your teacher.
E1) Make sure you close your door properly T2) Maglapit kayong dalawa para makaupo
before you go to bed. ang iba sa loob ng jeepney.
T2) Ilapat mo ang takip ng bote. E2) You get closer to each other so that
E2) Close the bottle's cap properly. others can sit in the jeepney.
T3) Ilapit mo dito ang asukal.
* lapaw E3) Bring the sugar closer here.
:: overgrowing of vines
* laplap
* lapay ------IN: laplapin, nilaplap, nilalaplap,
:: pancreas, spleen lalaplapin
--------: to remove the skin
* lapi :: decortication
------AN: lapian, nilapian, nilalapian, lalapian
--------: to attach, to fasten, to join * lapnis
:: affix ------AN: lapnisan, nilapnisan, nilalapnisan,
:: political party > lapian lalapnisan
--------: to strip off bark
* lapida :: stripped off bark
:: gravestone [with inscription]
* lapnit
* lapirot :: rind of bamboo used for tying
++ mussed, crumpled [by tips of fingers] ++ decorticated, unglued

* lapis * lapnos
++ peeled off, flayed :: game
:: (laruan) plaything
* lapok :: (palaruan) playground
++ rotten, decayed [wood] :: (kalaro) playmate
:: (palaro) sport
* lapong :: (manlalaro) athlete, player
:: hunk of meat ++ (mapaglaro) playful
++ (panlaro) sporting, sporty
* lapot T1) Maglaro kayong dalawa sa labas ng
------UM: lumapot,, lumalapot, lalapot bahay.
---MAGPA: magpalapot E1) Both of you should play outside the
--------: to condense, to thicken, to congeal house.
:: (kalaputan) viscosity T2) Laruin mo muna ang iyong kapatid
++ (malapot) dense, thick [liquid] habang wala ang iyong nanay.
E2) Play with your brother while your mother
* lapu-lapu is away.
:: a fish
* larot
* larang ++ frayed
:: (larangan) field [of knowledge], stage,
theater * laryo
:: brick
* larawan
-----MAG: maglarawan, naglarawan, * lasa
naglalarawan, maglalarawan ------UM: lumasa,, lumalasa, lalasa
-------I: ilarawan, inilarawan, inilalarawan, ------IN: lasahin, nilasa, nilalasa, lalasahin
ilalarawan --------: to taste, to have a taste of, to leave a
--------: to describe, to portray taste of
--Akt: mailarawan :: taste
--------: to be portrayed, to represent :: tiger grass weed
:: picture, portrait :: (panlasa) sense of taste
:: (paglalarawan) description, illustration :: (pampalasa) condiment, flavoring, spice
T1) Ilarawan mo sa akin ang iyong ++ (malasa) spicy, tasty, flavored
kasintahan. T1) Lumasa ang isda sa gulay na niluto ni
E1) Describe to me your girlfriend. Ana.
E1) The fish left a taste in the vegetable dish
* larba that Ana cooked.
:: larva T2) Lasahin mo ang isda sa gulay na niluto ni
Ana.
* larga E2) Taste the fish in the vegetable dish that
------AN: largahan, nilargahan, nilalargahan, Ana cooked.
lalargahan
--------: to slap, to slacken * lasak
++ go ahead! :: rooster with red, black and white feathers

* laris * lasap
:: stubbornness ------UM: lumasap,, lumalasap, lalasap
:: odor of excreta ------IN: lasapin, nilasap, nilalasap, lalasapin
--------: to relish the taste of food, to enjoy
* laro ------MA: malasap
-----MAG: maglaro, naglaro, naglalaro, --------: to be able to taste, to experience
maglalaro :: fine taste, enjoyable taste
------IN: laruin, nilaro, nilalaro, lalaruin T1) Lumasap siya ng pagkaing niluto ng
--------: to play [a game], to play with kanyang nanay.
E1) He relished the taste of his mother's
dish. * laswa
T2) Lasapin mo ang simoy ng hangin. :: lewd expression
E2) Enjoy the good smell of air. ++ (malaswa) vulgar, morally dirty

* lasaw * lata 1
++ thawed :: tin, can {die Dose}
:: (latero) tinsmith
* laseta :: (delata) canned goods
:: pocketknife > lanseta {das
Taschenmesser} * lata 2
:: softness, flabbiness
* lasgis ++ (malata) weak and soft
:: hard core of timber
* latag
* lasi -----MAG: maglatag, naglatag, naglalatag,
------IN: lasiin, nilasi, nilalasi, lalasiin maglalatag
--------: to break to pieces -------I: ilatag, inilatag, inilalatag, ilalatag
:: crumbling --------: to spread out, to unfold and lay on the
ground
* lasing :: mantle, layer, something spread on the
------MA: malasing floor
--------: to get drunk ++ spread over
------AN: lasingan, nilasingan, nilalasingan, T1) Maglatag ka ng banig.
lalasingan E1) You spread the mat on the floor.
--------: to get drunk together T2) Ilatag mo ang banig.
-MAKA: makalasing E2) Spread the mat on the floor.
--------: to intoxicate
:: (lasenggo) drunkard * latak
:: (paglalasing) orgy :: dreg, sediment {der Bodensatz}
:: (pagkalasing) drunkenness, intoxication
++ tipsy, drunk * latang
:: bursting into flame, rise in temperature
* laslas ++ very dry
------UM: lumaslas,, lumalaslas, lalaslas
------IN: laslasin, nilaslas, nilalaslas, lalaslasin * latay
--------: to gash, to slash, to lacerate ------UM: lumatay,, lumalatay, lalatay
:: gash, slash {die Wunde} --------: to leave a mark on the skin
:: (paglaslas) laceration {die Schnittwunde} :: swollen lash or whip marks on the skin, welt
{der Striemen}
* laso T1) Lumatay ang sinturon sa hita ng kanyang
:: ribbon anak matapos niyang paluin ang bata.
E1) His belt left a mark on the thigh of his
* lasog kid after he spanked the child.
++ pulled apart
* lathala
* lason -------I: ilathala, inilathala, inilalathala,
------IN: lasunin, nilason, nilalason, lalasunin ilalathala
--------: to poison --------: to print, to publish
:: poison {das Gift} :: article, announcement
:: (pagkalason) poisoning {die Vergiftung} :: (lathalaan) billboard
:: (lathalain) newspaper article {der
* lastiko Zeitungartikel}
:: elastic rubber band ??? nakalathala
* lawalawa
* lathi :: spider web
:: mushy rice :: species of spider

* lati * lawanit
:: swamp > latian {der Sumpf} :: coconut husk wall paneling

* latik * lawas
:: scum of coconut milk {der Schaum der :: cattail
Kokosmilch}
* laway
* latigo -----MAG: maglaway, naglaway, naglalaway,
------UM: lumatigo,, lumalatigo, lalatigo maglalaway
------IN: latiguhin, nilatigo, nilalatigo, --------: to drivel {sabbern}
lalatiguhin :: saliva {der Speichel}
--------: to flog, to whip :: a fish
:: whip {die Peitsche} ++ (malaway) full of spittle

* latok * lawayan
:: low table :: a fish

* latoy * lawi
:: taste :: tail feather of roosters
++ (walang-latoy) tasteless
* lawig
* latsay :: long duration
:: cabletow
:: bamboo sieve used to smoke fish * lawihan
:: a fish
* latundad
:: species of banana * lawin
:: hawk {der Falke}
* lawa
:: lake, pool, lagoon > bai {der See} * lawing
:: tatters, rags
* lawaan
:: a tree * lawingwing
:: pendant
* lawagat
:: lagoon, small lake * lawis
:: curved blade attached to a pole used to
* lawak pick coconuts
------UM: lumawak,, lumalawak, lalawak
------MA: malawak, nalawak, nalalawak, * lawiswis
malalawak :: top part of bamboo
---MAGPA: magpalawak, nagpalawak, :: bamboo fish rake
nagpapalawak, magpapalawak
--------: to widen, to expand * lawit
:: area {das Gebiet} ------UM: lumawit,, lumalawit, lalawit
:: (paglawak) expanding {die Ausdehnung} -----MAG: maglawit, naglawit, naglalawit,
:: (kalawakan) expanse, skies, vastness maglalawit
++ (malawak) vast, very spacious -------I: ilawit, inilawit, inilalawit, ilalawit
{ausgedehnt} --------: to dangle, to hang down, to suspend
:: (kalawit) hook, gaff
:: (palawit) something that hangs, pendant ------UM: lumayas,, lumalayas, lalayas
:: (pangalawit) pole used to pick fruits ------AN: layasan, nilayasan, nilalayasan,
++ suspended lalayasan
T1) Lumawit ang kanyang dila ng sakalin siya --------: to go away, to run away
ng kanyang kaaway. -----MAG: maglayas, naglayas, naglalayas,
E1) His tongue hang out when his foe tried maglalayas
to squeeze his neck. --------: to travel around
T2) Maglawit ka ng lubid sa ilalim ng balon. ---PA-IN: palayasin, pinalayas, pinalalayas,
E2) You hang down a rope in the well. palalayasin
T3) Ilawit mo ang tali. --------: to deport
E3) Hang down a rope. ---MAGPA: magpalayas
--------: to banish
* lawlaw :: (pagpapalayas) banishment
-----MAG: maglawlaw, naglawlaw, T1) Lumayas siya ng bahay mula noong
naglalawlaw, maglalawlaw Linggo.
--------: to stir up [water] with the hands or E1) She run away from home last Sunday.
feet T2) Maglayas tayo sa kagubatan.
-------I: ilawlaw, inilawlaw, inilalawlaw, E2) Let's wander around the forest.
ilalawlaw
--------: to dangle * layaw
:: dangling ---MAGPA: magpalayaw
:: a fish --------: to pamper
++ (malawlaw) too long :: freedom from parental control
++ spoilt
* lawrel
:: bay leaf {der Lorbeer} * layig
-----MAG: maglayig
* laya --------: to voyage, to cruise
---MAGPA: magpalaya
--------: to emancipate * laying
:: freedom {die Freiheit} :: a fish
:: (kalayaan) independence :: menopause
:: (pagpapalaya) liberation :: pruning
++ (malaya) free, emancipated, independent
++ (malayang oras) leisure time * laylayan
:: hem {der Saum}
* layag
------UM: lumayag,, lumalayag, lalayag * layo
-----MAG: maglayag, naglayag, naglalayag, ------UM: lumayo,, lumalayo, lalayo
maglalayag -MAGPAKA: magpakalayo
--------: to sail away, to rove --------: to stay or keep away, to avoid
:: sail ------AN: layuan, nilayuan, nilalayuan, lalayuan
:: (maglalayag) navigator --------: to avoid something
:: (paglalayag) cruise, passage, navigation -----MAG: maglayo, naglayo, naglalayo,
T1) Maglayag ka sa Amerika. maglalayo
E1) You sail away to America. -------I: ilayo, inilayo, inilalayo, ilalayo
--------: to separate, to put something away
* layak from the reach of someone
:: flotsam, dry leaves :: range, distance > kalayuan
:: (paglayo) recession
* layanglayang :: (pagkakalayo) divergence
:: a bird ++ (malayo) far, distant
++ (magkasinlayo) equidistant
* layas
T1) Lumayo ka muna sa kanya habang mainit :: (leproso) leper
siya sa iyo.
E1) You should try to stay away from him * lesbya
while he is still mad at you. :: lesbian
T2) Maglayo nga kayong dalawa.
E2) Both of you should separate. * leteng
T3) Ilayo mo ang mabahong durian sa akin. :: cord, string
E3) Put the smelly durian away from me.
* leon
* layog :: lion > liyon
:: elevation, altitude
++ (malayog) high, elevated * letra
:: alphabetic character, letter
* layon
:: purpose, aim * letseplan
:: a dessert
* layot
++ overripe, dried out before maturity * ley
:: law
* laywan
:: a honey bee * leyenda
:: legend
* lebadura
:: yeast * lia
:: green scum on a pond
* leeg
:: neck * liad
++ bent backward with protruding stomach
* legal
++ lawful * libad
:: going from place to place
* legasyon
:: legation * libak
------IN: libakin, nilibak, nililibak, lilibakin
* lehislatura --------: to ridicule
:: legislature :: insult, ridicule

* lehiyon * libag
:: legion :: dirt on the skin

* leksiyon * liban
:: lesson > liksyon ------UM: lumiban,, lumiliban, liliban
------AN: libanan, nilibanan, nililibanan,
* lente lilibanan
:: lens, flashlight, flood light -------I: iliban, iniliban, inililiban, ililiban
--Pas: ipagpaliban
* lentehas ---MAGPA: magpaliban
:: lentils {die Linsen} --------: to postpone, to delay, to be absent
:: absentee, omission
* leopardo :: (paliban) postponement > pagpapaliban
:: leopard :: (pagliban) absence
++ (maliban) absent, non-attending, except
* lepra
:: leprosy * libang
-----MAG: maglibang, naglibang, naglilibang,
maglilibang * libo
----MANG: manlibang, nanlibang, nanlilibang, ++ a unit of thousand {tausend}
manlilibang ++ (isanlibo) one thousand > mil
------MA: malibang {eintausend}
------IN: libangin, nilibang, nililibang, lilibangin ++ (libu-libo) thousands {tausende}
--------: to entertain
:: (libangan) amusement, entertainment > * libog
dibersiyon :: (kalibugan) lust, lasciviousness
T1) Maglibang muna tayo habang hinihintay ++ (malibog) horny
natin ang eroplano.
E1) Let us entertain ourselves while waiting * libot
for the plane. ------UM: lumibot,, lumilibot, lilibot
T2) Libangin mo ang iyong tatay at baka -----MAG: maglibot, naglibot, naglilibot,
naiinip na siya. maglilibot
E2) Entertain your father or he might get ------IN: libutin, nilibot, nililibot, lilibutin
bored. --------: to go around, to wander
------AN: libutan, nilibutan, nililibutan, lilibutan
* libat --------: to surround
:: recurrence of an illness :: environment, surroundings
:: attack of a mental disorder :: (sanlibutan) world
T1) Lumibot ka ba sa buong Espanya?
* libato E1) Did you go around Spain?
:: a plant T2) Maglibot ka muna sa palengke bago ka
umuwi.
* libay E2) You go around the market before you go
:: female deer, doe home.

* libelo * libre
:: libel -------I: ilibre, inilibre, inililibre, ililibre
--------: to treat someone out, to pay for
* libid someone's way
:: single coil, one trip around a track ++ free, gratis, free of responsibility
++ wound round, encircled
* libumbon
* libing ---MAGKA: magkalibumbon
-----MAG: maglibing, naglibing, naglilibing, --------: to crowd around
maglilibing :: crowd
-------I: ilibing, inilibing, inililibing, ililibing
--------: to bury, to inter * lider
:: burial, interment :: leader
:: (libingan) cemetery :: (liderato) leadership > paglilider
++ (panlibing) funeral
T1) Maglibing tayo ng aking namatay na * liga
alagang aso. :: league, coalition
E1) Let us bury my dead dog.
T2) Ilibing mo ang patay na ibon. * ligalig
E2) Bury the dead bird. ------UM: lumigalig,, lumiligalig, liligalig
------IN: ligaligin, niligalig, nililigalig, liligaligin
* libis --------: to harass
:: slope, hillside, valley ------MA: maligalig
--------: to be worried, to be disturbed, to be
* liblib confused
:: hidden or unfrequented place
:: trouble, perturbation, preoccupation, bother T4) Huwag kang masyadong lumayo at baka
> pagkaligalig ikaw ay maligaw.
++ perturbed, bothered, disturbed E4) Don't go very far or you might get lost.
T5) Mahilig siyang mangligaw ng tao mula sa
* ligamento ibang bayan.
:: ligament E5) He is fond of misleading strangers from
out of town.
* ligamgam T6) Huwag mong iligaw ang bisita.
:: anxiety, perturbation E6) Don't mislead the visitor.
:: lukewarm temperature > kaligamgaman
++ (maligamgam) lukewarm, tepid * ligawgaw
++ (maligawgaw) ticklish
* ligas
:: garter * ligaya
:: a small tree ------UM: lumigaya,, lumiligaya, liligaya
--------: to cheer up, to become happy
* ligasgas :: happiness, joy > kaligayahan
++ rough [skin] ++ (maligaya) happy, merry

* ligat * ligi
++ gummy, viscous ------IN: ligihin, niligi, nililigi, liligihin
++ (maligat) with a delicious consistency --------: to pulverize
[rice] ++ crushed, powdered

* ligata * ligid
:: itchy blotch on the skin ------UM: lumigid,, lumiligid, liligid
--------: to revolve, to go around
* ligaw ---PA-AN: paligiran
-----MAG: magligaw, nagligaw, nagliligaw, --------: to encircle, to surround
magliligaw :: circumference, revolution
------UM: lumigaw,, lumiligaw, liligaw :: vicinity, environment > kapaligiran,
------AN: ligawan, niligawan, nililigawan, kaligiran
liligawan ++ surrounded > paligid
----MANG: manligaw, nanligaw, nanliligaw,
manliligaw * ligis
------MA: maligaw, naligaw, naliligaw, ++ ground, crushed
maliligaw
-------I: iligaw, iniligaw, inililigaw, ililigaw * liglig
--------: to court, to woo, to get lost, to stray, ++ shaken
to guide to the wrong way, to misguide
---PA-IN: paligawin, pinaligaw, pinaliligaw, * ligo
paliligawin ------MA: maligo, naligo, naliligo, maliligo
--------: to urge a man to court a woman --------: to take a bath or shower, to bathe
:: courtship > panliligaw -MAKA: makaligo, nakaligo, nakaliligo,
:: (manliligaw) suitor makaliligo
:: (pagkaligaw) aberration --------: to be able to bathe
:: (pagkakaligaw) stray :: bath
++ wild, uncultivated, stray :: (paligo) bathing
T1) Lumigaw si Maria kay Pedro. :: (paliguan) bathroom
E1) Maria courted Pedro. T1) Naliligo ako araw-araw.
T2) Marunong mangligaw ng babae si Pedro. E1) I bathe everyday.
E2) Pedro knows how to court a girl. T2) Hindi ako makaligo kung malamig.
T3) Iligaw mo si Pedro kay Maria. E2) I can't take a bath when it is cold.
E3) Court Maria for Pedro.
* ligoy :: division of an orange fruit, a slice
:: verbosity, wordiness
:: act of bypassing something * liham
:: (pagkamaligoy) verbiage ------UM: lumiham,, lumiliham, liliham
++ (maligoy) rambling, redundant, indirect -------I: iliham, iniliham, inililiham, ililiham
++ (paliguy-liguy) indirect --------: to write a letter
:: letter
* ligpit 1
-----MAG: magligpit, nagligpit, nagliligpit, * lihi
magliligpit -----MAG: maglihi, naglihi, naglilihi, maglilihi
------IN: ligpitin, niligpit, nililigpit, liligpitin --Pas: paglihian
-------I: iligpit --------: to show first signs of pregnancy
--------: to clear, to put away --Pas: paglihihan
T1) Magligpit ka muna ng mesa. --------: to crave for [while in pregnancy]
E1) You clear away first the table. T1) Mahilig maglihi ang kanyang asawa sa
T2) Ligpitin mo ang iyong mga kalat sa iyong mangga.
silid. E1) His wife always wants to have mangoes
E2) Clean the mess in your bedroom. during her first months of pregnancy.
T3) Pakiligpit mo na ang mesa. T2) Lagi niyang gustong paglihian ang
E3) Please clear the table. mangga.
E2) She is always fond of mangoes during
* ligpit 2 her first months of pregnancy.
------UM: lumigpit,, lumiligpit, liligpit
--------: to retire * lihim
:: (pagliligpit) retirement -------I: ilihim, inilihim, inililihim, ililihim
--------: to hide, to keep secret, to cover up
* ligsa :: secret
:: evacuation :: (kalihim) secretary
++ (malihim) secretive
* ligta ++ (palihim) secretly
-MAKA: makaligta
--------: to omit or neglect inadvertently * lihis
------UM: lumihis,, lumilihis, lilihis
* ligtas -----MAG: maglihis, naglihis, naglilihis,
-----MAG: magligtas, nagligtas, nagliligtas, maglilihis
magliligtas -------I: ilihis, inilihis, inililihis, ililihis
-------I: iligtas, iniligtas, inililigtas, ililigtas ---MAGPA: magpalihis
--------: to save, to free --------: to detour, to deviate
??? naililigtas ++ devious, deflected, incorrect
:: (kaligtasan) immunity, safety, salvation T1) Lumihis daw siya ng landas kaya siya
:: (pagkaligtas) survival itiniwalag ng kanyang simbahan.
:: (tagapagligtas) savior, lifeguard E1) He allegedly went astray so his church
++ saved, freed excommunicated him.
T1) Magligtas tayo ng mga nalulunod sa T2) Maglihis ka ng iyong kotse mula sa
dagat. kalsada.
E1) Let us save some people who are E2) You move your car away from the main
drowning at sea. street.
T3) Ilihis mo ang iyong kotse mula sa
* ligwak kabilang kalsada.
------UM: lumigwak,, lumiligwak, liligwak E3) Move your car from the other lane.
--------: to spill
:: spilling * lihiya
:: lye > lehia
* liha
* liho
:: deceit * likido
++ liquid
* liing
:: sidelong glance * likit
++ insistent, stubborn
* liit
--Akt: magmaliit * liklik
--------: to belittle {herabsetzen} :: (kaliklikan) digression
------UM: lumiit,, lumiliit, liliit ++ digressing, not coming straight to the
---PA-IN: paliitin, pinaliit, pinaliliit, paliliitin point
---MAGPA: magpaliit
--------: to decrease, to lessen {verkleinern} * likmik
---MA-IN: maliitin :: smell of dirt or garbage
--------: to underestimate {unterschaetzen}
:: smallness, littleness, inadequacy > kaliitan * likmo
:: (pagliit) diminution {die Verringerung} ------UM: lumikmo,, lumilikmo, lilikmo
++ (maliit) small, little {klein} --------: to sit down comfortably
:: armchair, comfortable seat
* likas
------UM: lumikas,, lumilikas, lilikas * liko
--------: to evacuate, to migrate ------UM: lumiko,, lumiliko, liliko
:: (kalikasan) nature -----MAG: magliko, nagliko, nagliliko, magliliko
++ natural, native, inborn -------I: iliko, iniliko, inililiko, ililiko
--------: to turn, to curve, to bend
* likat :: bend, curve
:: interruption, intermission ++ bent, turned
T1) Lumiko tayo sa kanto papuntang
* likaw simbahan.
-------I: ilikaw, inilikaw, inililikaw, ililikaw E1) Let us turn at the corner to go to the
--------: to coil, to wind around church.
------IN: kalikawin, kinalikaw, kinakalikaw, T2) Magliko ka ng iyong kotse sa kanto.
kakalikawin E2) You turn around your car at the corner.
--------: to poke and stir liquid, to entwine T3) Iliko mo ang kotse sa kanto.
{winden} E3) Turn the car at the corner.
:: coil
T1) Ilikaw mo ang lubid. * likom
E1) Coil the rope. ------IN: likumin, nilikom, nililikom, lilikumin
T2) Kalikawin mo ang alambre sa bakod. --------: to gather, to collect, to withdraw, to
E2) Entwine the wire around the fence. draw back
:: collecting
* likha
------UM: lumikha,, lumilikha, lilikha * likot
------IN: likhain, nilikha, nililikha, lilikhain ------IN: likutin, nilikot, nililikot, lilikutin
------MA: malikha, nalikha, nalilikha, malilikha --------: to tamper with, to meddle with
--------: to create, to make ++ (malikot) restless, fidgety, wriggly,
:: creation mischievous
:: (paglilikha) creativeness
++ created * liksi
++ (mapanglikha) creative > mapanlikha ++ (maliksi) active, fast
T1) Lumikha si Pedro ng sampung kanta
ngayong taon. * likwad
E1) Pedro made a total of ten songs this ++ hesitating, evasive
year.
* lila ------UM: lumilok,, lumililok, lililok
++ lilac, violet, lavender > ube --------: to sculpt
:: sculptured work
* lilik :: (manlililok) sculptor
:: blade of a sickle
* lima
* lilim ------IN: limahin, nilima, nililima, lilimahin
------UM: lumilim,, lumililim, lililim --------: to make into five
--------: to overshadow :: (limahan) quintet
:: shade :: (kalima) one fifth
:: (lilom) shady place ++ five > singko {fuenf}
++ (malilim) shady ++ (limampu) fifty > sinkwenta {fuenfzig}
++ (limandaan) 500 > singko siyentos
* liling ++ (ikalima) fifth > panlima
:: sullen look ++ (tiglimampu) fifties

* lilip * limahi
------AN: lilipan, nililipan, nilililipan, lililipan :: (limahid) shabbiness
--------: to hem ++ untidy, messy > limahid
:: hemming [stitched, as on cloth]
* limak
* lilis ++ along the roadside, beside the point
-----MAG: maglilis, naglilis, naglililis, maglililis
-------I: ililis, inililis, inilililis, ilililis * limang
--------: to pull up the skirt or trousers, to roll ------MA: malimang
up the sleeves --------: to lose count
++ rolled up [sleeve, skirt, pants] :: mistake in couting, miscount
T1) Maglilis ka ng iyong pantalon bago ka
lumusong sa tubig. * limas
E1) You should roll up your pants before you -----MAG: maglimas, naglimas, naglilimas,
dip into the water. maglilimas
T2) Ililis mo ang iyong manggas bago ka --------: to bail out water
maghugas ng kamay mo. :: bailing water out of a boat
E2) Roll up your sleeves before you wash
your hands. * limay
:: water left on the shore by a low tide
* lilit
++ frayed * limayon
-----MAG: maglimayon
* liliw --------: to gallivant
:: a bird
* limb
* liliwanag :: greasy scum on the surface of liquids
------AN: liliwanagan, nililiwanagan,
nilililiwanagan, lililiwanagan * limbag
---MAGPA: magpaliwanag -----MAG: maglimbag, naglimbag, naglilimbag,
--------: to brighten, to reflect maglilimbag
------IN: limbagin, nilimbag, nililimbag,
* lilo lilimbagin
:: renegade, traitor -------I: ilimbag, inilimbag, inililimbag, ililimbag
:: (paglililo) treachery, disloyalty, infidelity --------: to print, to write in block letters
++ unfaithful, disloyal, traitorous > traidor :: printing, edition

* lilok
T1) Ang pamantasan ang naatasang * limos
maglimbag ng report ni Starr tungkol sa -----MAG: maglimos, naglimos, naglilimos,
eskandalo ni Clinton. maglilimos
E1) The university was given the privilege of --------: to give alms
printing the Starr report on the Clinton ----MANG: manlimos
scandal. ---MAGPA: magpalimos
T2) Limbagin mo ang iyong pangalan sa -------I: ilimos, inilimos, inililimos, ililimos
papel. --------: to beg, to ask for alms
E2) Write your name in block letters on the :: alms, stipend
paper. :: (magpapalimos) beggar
T3) Ilimbag mo ang iyong pangalan sa papel. T1) Huwag kang laging maglimos sa mga
E3) Write your name in block letters on the pulubi at baka sila ay masanay.
paper. E1) You should not always give alms to the
beggars or they might get used to it.
* limbang T2) Ilimos mo kami ng pagkain para bukas.
------IN: limbangin, nilimbang, nililimbang, E2) Beg for us our food for tomorrow.
lilimbangin T3) Manlimos tayo para sa kanila.
--------: to flirt with a woman [insincerely] E3) Let us beg in their behalf.
T4) Magpalimos ka sa Quiapo at Baclaran.
* limbas E4) You ask for alms at Quiapo and
:: bird of prey Baclaran.

* limbay * limot
:: gliding in the air [birds] ------UM: lumimot,, lumilimot, lilimot
----MAKA: makalimot, nakalimot, nakakalimot,
* limbong makakalimot
:: deceit, fraud > panlilimbong ------MA: makalimutan
------IN: limutin, nilimot, nililimot, lilimutin
* limi ------AN: kalimutan, kinalimutan,
------IN: limiin, nilimi, nililimi, lilimiin kinakalimutan, kakalimutan $
--------: to pay attention to, to heed --Pas: malimutan
:: attention --------: to forget
:: flower juice or extract :: oblivion
:: (paglimot) forgetting
* limit :: (pagkamalilimutin) forgetfulness
------AN: limitan, nilimitan, nililimitan, lilimitan ++ (malimutin) forgetful
--------: to do frequently, to put things closer T1) Huwag ka sanang lumimot sa ating
together sumpaan.
:: frequency E1) Please don't forget our commitment to
:: compactness each other.
++ (malimit) frequent, often T2) Limutin mo na ang kahapon.
E2) Forget the past.
* limitasiyon T3) Huwag mong kalimutan ang pambayad sa
:: limitation tubig at elektrisidad.
E3) Don't forget the payment for the water
* limlim 1 and electricity.
------UM: lumimlim,, lumilimlim, lilimlim T4) Ito ay isang panahon ng pagpapatawad at
--------: to get darken paglimot.
:: impending darkness E4) This is the time to forgive and forget.

* limlim 2 * limpa
:: body warmth :: lymph
:: (palimliman) brooder, incubator :: spleen
* limpak
:: big piece of meat * lindig
:: large quantity of goods :: (malindig) tall and elegant

* limpay * lindol
:: swaying, swinging ------UM: lumindol,, lumilindol, lilindol
--------: to shake, to have an earthquake
* limpi :: earthquake, tremor
:: barricade, stockade T1) Lumindol ng malakas kahapon.
:: act of resting with a group E1) It quaked very strongly yesterday.
++ adj. gathered together
* linga
* limpit :: sesame seeds
:: large jar with a wide mouth
* lingal
* limpyo ++ rolling sideways [boats]
------IN: limpyahin, nilimpya, nililimpya,
lilimpyahin * lingap
--------: to clean :: protective care
:: (limpyesa) cleanliness
:: (limpyabota) bootblack, shoeshine boy * lingas
++ clean, neat ---MAGPA: magpaningas, nagpaningas,
nagpapaningas, magpapaningas $
* limunada --------: to kindle
:: lemonade :: blaze, flame, shine
:: boasting, pride
* linamnam
:: deliciousness, exquisite taste or savor * lingat
++ (malinamnam) delicious :: (pagkalingat) inadvertence, negligence
:: a herb
* linang ++ (malingat) unaware
:: (kalinangan) cultivation
* lingaw
* linaw :: clamor > linggal
------IN: linawin, nilinaw, nililinaw, lilinawin ++ confused
--------: to clarify
:: (kalinawan) clarity, legibility * lingawngaw
++ (malinaw) clear :: murmuring

* linay * lingay
:: scrutinization of evidence :: slope of a mountain

* linda * linggatong
:: earthquake, shock :: perplexity, worry

* lindayag * linggit
:: recovery of senses after a fright > ++ (malinggit) tiny
palindayag
* linggo
* lindero :: week
:: boundary :: (Linggo) Sunday
++ (linggo-linggo) every week
* lindi ++ (lingguhan) weekly
:: affected gait or manner T1) Ngayon ay Linggo.
E1) Today is Sunday. :: esteem
T2) Sa isang linggo, kami ay pupunta sa
Maynila. * linib
E2) Next week, we go to Manila. :: small window for ventilation

* lingguwista * linimento
:: linguist, person who speaks many :: liniment
languages
:: (lingguwistika) linguistics * lining
:: (lengguwa) language, tongue > -----MAG: maglining, naglining, naglilining,
lengguwahe maglilining
--------: to cultivate
* lingid ------IN: liningin, nilining, nililining, liliningin
++ hidden, not known, secret --------: to consider, to reflect, to meditate on
:: farm
* lingil
:: attention given to a task * linis
------UM: luminis,, lumilinis, lilinis
* lingkag --------: to become clean
++ opened with force -----MAG: maglinis, naglinis, naglilinis,
++ corrupt, wicked maglilinis
------IN: linisin, nilinis, nililinis, lilinisin
* lingkaw --------: to clean
:: sickle --IPA: ipalinis
--------: to cause to clean
* lingkis :: cleanliness, neatness, pureness > kalinisan
------UM: lumingkis,, lumilingkis, lilingkis :: (paglilinis) cleaning
--------: to twine, to coil around ++ (malinis) clean
:: (manlilingkis) a snake ++ (sinlinis) as clean as > kasinlinis
T1) Maglinis ka muna ng iyong silid.
* lingkod E1) You should first clean your bedroom.
-----MAG: maglingkod, naglingkod, T2) Linisin mo ang iyong silid.
naglilingkod, maglilingkod E2) Clean your bedroom.
--Pas: paglingkuran
--------: to serve, to offer service * linlang
:: servant ------UM: luminlang,, lumilinlang, lilinlang
:: (paglilingkod) service > palingkuran ----MANG: manlinlang, nanlinlang,
T1) Maglingkod ka muna sa iyong mga nanlilinlang, manlilinlang
magulang bago ka mag-asawa. ------IN: linlangin, nilinlang, nililinlang,
E1) You should first serve your parents lilinlangin
before you get married. ------AN: linlangan, nilinlangan, nililinlangan,
lilinlangan
* lingming --------: to deceive
++ confused :: deceit, fraud, hoax
:: (paglinlang) delusion
* lingo :: (manlilinlang) cheater
:: assassination > paglingo ++ (mapaglinlang) tricky
:: (manglilingo) assassin ++ (mapanlinlang) wily

* lingon * linolyo
------UM: lumingon,, lumilingon, lilingon :: linoleum
------IN: lingunin, nilingon, nililingon, lilingunin
--------: to look back * linsad
:: looking back ------UM: luminsad,, lumilinsad, lilinsad
--------: to dislocate T1) Lumipas na ang panahon nila Imelda at
++ dislocated, derailed Ferdinand Marcos.
E1) The era of Imelda and Ferdinand Marcos
* linse had already come to pass.
:: lynx T2) Lipas na sa moda ang malaking kuwelyo.
E2) Wide collars are out of fashion now.
* linsil
++ improper, erroneous * lipat
------UM: lumipat,, lumilipat, lilipat
* linso ------AN: lipatan, nilipatan, nililipatan, lilipatan
:: linen --------: to transfer, to move to another place
-----MAG: maglipat, naglipat, naglilipat,
* linta maglilipat
:: leech > limatik -------I: ilipat, inilipat, inililipat, ililipat
--------: to move something
* lintak :: transfer
++ [expresses digust or surprise] T1) Lumipat na ba kayo sa inyong bagong
bahay?
* lintog E1) Did you already move to your new
:: (lintos) blister house?
++ swollen, blistered T2) Tulungan natin maglipat sina Maria at
Pedro ng gamit.
* linumot E2) Let us help Maria and Pedro move their
:: variety of rice things.
T3) Ilipat mo sa ibang tasa ang sabaw.
* linya E3) Transfer the soup to another bowl.
:: line, boundary, limit, row
* lipay
* lipa :: a plant
:: nettle plant
* lipi
* lipad :: lineage, ancestry, race
------UM: lumipad,, lumilipad, lilipad
------IN: liparin, nilipad, nililipad, liliparin * lipistik
--------: to fly :: lipstick
:: flight
:: (paliparan) airport * lipol
:: (manlilipad) pilot ------UM: lumipol,, lumilipol, lilipol
T1) Lumipad siya papuntang Pilipinas ------IN: lipulin, nilipol, nililipol, lilipulin
kahapon. --------: to eradicate, to annihilate, to wipe out
E1) He flew to the Philippines yesterday. :: extinction, destruction > pagkalipol
T2) Nais kong liparin ang mga ulap.
E2) I want to fly over the clouds. * lipon
:: crowd, gathering, meeting > lupon
* lipana :: (lipunan) society in general
++ widespread, diffused :: (kalipunan) federation
++ (panlipunan) social
* lipas
------UM: lumipas,, lumilipas, lilipas * lipos
---MAGPA: magpalipas ------UM: lumipos,, lumilipos, lilipos
--------: to lapse, to come to pass --------: to overwhelm
:: (paglipas) lapse, passage ++ covered with
++ out of fashion, obsolete, faded >
nakalipas * lipot
:: going over an obstacle, transferring * lislis
++ lifted up [dress]
* lipumpon
MAGKA: magkalipumpon, nagkalipumpon, * liso
nagkakalipumpon, magkakalipumpon ++ plain, unadorned
--------: to crowd around, to collect, to flock
:: gathering * lisok
++ dislocated, sprained
* lira
:: swollen eyelids * lista
-----MAG: maglista, naglista, naglilista,
* lirika maglilista
:: short poem -------I: ilista, inilista, inililista, ililista
--------: to list down
* liriko :: list, register, roll of names
++ lyric :: (listahan) directory, tally
T1) Maglista ka ng mga utang niya sa iyo.
* lirip E1) You list down all the debts he owes you.
------IN: liripin, nilirip, nililirip, liliripin T2) Ilista mo sa tubig ang aking utang.
--------: to study carefully, to try to understand E2) List down my debts on water.

* lirit * listo
++ torrential ++ clever, quick, prompt

* lirot * liston
++ scattered -----MAG: magliston, nagliston, nagliliston,
magliliston
* liroy --------: to lath
++ (maliroy) of soft consistency > laroy :: hat band, ribbon, strip

* liryo * lisya
:: lily ++ wrong, incorrect, out of line, wayward

* lisa * litak
:: nit, eggs of lice :: crack

* lisan * litania
------UM: lumisan,, lumilisan, lilisan :: litany
------IN: lisanin, nilisan, nililisan, lilisanin
--------: to leave, to depart * litas
:: small split or cut
* lisaw
------UM: lumisaw,, lumilisaw, lilisaw * litaw
--------: to swarm ------UM: lumitaw,, lumilitaw, lilitaw
--------: to emerge, to become visible
* lisay -----MAG: maglitaw, naglitaw, naglilitaw,
:: pounding of rice for the second time maglilitaw
-------I: ilitaw, inilitaw, inililitaw, ililitaw
* lisding --------: to bring out
++ plain, unadorned :: (paglitaw) appearance, occurrence
:: (kalitawan) prominence
* lisensiya ++ visible, well-known, popular
:: license T1) Lumitaw siyang bigla mula sa kung saan.
E1) He just emerged from nowhere.
T2) Maglitaw kaya siya ng pagkain
mamayang gabi? * liwaliw
E2) Will she bring out some food tonight? -----MAG: magliwaliw
T3) Ilitaw mo na ang pagkain. --------: to go on a pleasure trip
E3) Bring out the food now.
* liwanag
* literatura ------UM: lumiwanag,, lumiliwanag, liliwanag
:: literature --------: to clear up, to brighten
------AN: liwanagan, niliwanagan,
* litid nililiwanagan, liliwanagan
:: ligament --------: to enlighten
------IN: liwanagin, niliwanag, nililiwanag,
* litis liliwanagin
------IN: litisin, nilitis, nililitis, lilitisin --------: to elaborate
--------: to investigate judicially ---MAGPA: magpaliwanag
:: trial or investigation in court, careful --------: to brighten, to reflect
examination --IPA: ipaliwanag
--------: to explain, to make clear
* litmo :: light, shine > kaliwanagan
:: kind of dye used in chemical tests :: (paliwanag) explanation, solution
++ (maliwanag) bright, clear, distinct
* lito
------UM: lumito,, lumilito, lilito * liwas
--------: to fluster :: (liwasan) plaza, park
----MANG: manlito, nanlito, nanlilito, manlilito ++ mistaken, deviating, out of line
------IN: lituhin, nilito, nililito, lilituhin
--------: to confuse * liwayway
------MA: malito :: dawning
--------: to be confused
:: (pagkalito) haze, puzzle * liyab
++ confused, puzzled ------UM: lumiyab,, lumiliyab, liliyab
T1) Bakit ka ba mahilig manglito ng tao? -----MAG: magliyab, nagliyab, nagliliyab,
E1) Why are you fond of confusing people? magliliyab
T2) Huwag mo naman kaming lituhin. --------: to blaze, to flare up
E2) Please don't confuse us. :: blaze, flame
T1) Huwag mong nang lagyan pa ng gas ang
* litro apoy at baka lalong magliyab ito.
:: liter E1) Don't you put more gas into the fire as it
would only flare up more.
* litsiyas > letsiyas T2) Lumiyab ang tangke ng langis matapos
:: lychees itong hagisan ng nakasinding sigarilyo.
E2) The oil tank went ablaze after someone
* litson threw a lighted cigarette on it.
:: roasted pig > lechon
* liyabe
* litsugas :: wrench
:: lettuce > letsugas :: (liyabera) key chain
:: (liyabero) locksmith
* liwag
++ (maliwag) slow to act, taking a long time * liyad
to do things ++ bent backward with stomach protruding

* liwalas * liyag
++ (maliwalas) spacious, fresh, breezy :: darling, beloved
--------: to give, to donate
* liyanera --Pas: isaloob
:: metal dish mold, pie pan --------: to bear in mind
------IN: loobin, niloob, niloloob, loloobin
* liyebo --------: to grant, to bestow
:: carrying over a figure in math ---MAGPA: magpaloob
--IPA: ipaloob
* liyebre --------: to insert, to encase, to inclose
:: hare :: robbery, burglary > looban
:: will, volition > kalooban
* liyempo :: interior, internal part, the inside of
:: barbecued pork with much fat and little something
meat :: (looban) compound, premises
:: (kaloob) gift, offering
* liyeno :: (taga-loob) insider
++ full [vehicle] :: (manloloob) burglar
:: (pagkalooban) vest
* liyo ++ inside, within
++ dizzy ++ (paloob) inward

* liyok * look
:: movement of water in the stomach when :: bay, gulf
shaken :: (kalookan) region surrounding a bay

* lobo * loro
:: balloon :: parrot
:: wolf
* loryat
* lohika :: sumptuous dinner with a great number of
:: logic Chinese dishes

* loko * losa
------MA: maloko :: porcelain, slab of tile
--------: to become crazy, to crack up to be
madly inclined to do something * losyon
:: (kalokohan) foolishness, nonsense :: lotion
++ crazy, insane, mad > loka, loku-loko
* lote
* lola :: lot
:: grandmother
:: (lolo) grandfather * loteriya
:: lottery
* lomo
:: tenderloin * luad
:: clay
* lona
:: canvas, canvas floor of a boxing ring * luay
++ (maluay) gentle, soft to the touch
* longganisa
:: pork sausage * lubag
------UM: lumubag,, lumulubag, lulubag
* loob --------: to calm down
---MAGKA: magkaloob, nagkaloob, :: calming of emotions
nagkakaloob, magkakaloob :: end of a storm
:: lowering the sails of a sailboat :: (paglulubog) immersion
++ calm, tranquil :: (pagkalubog) submergence
:: (pagkakalubog) submersion
* luba ++ submerged
------IN: lubahin, niluba, niluluba, lulubahin T1) Lumubog ang bapor sa kalagitnaan ng
--------: to remove husks by pounding bagyo.
E1) The ship sank in the middle of the storm.
* lubak T2) Maglubog ka ng baso sa palanggana ng
:: pothole, hollow in the ground tubig.
E2) You dip a glass in a basin of water.
* lubalob T3) Ilubog mo ang iyong ulo sa tubig.
-----MAG: maglubalob E3) Submerge your head under the water.
--------: to wallow in the mud
* lubos
* lubay ------IN: lubusin, nilubos, nilulubos, lulubusin
------UM: lumubay,, lumulubay, lulubay --------: to do completely
--------: to become calm, to become loose :: (kalubusan) thoroughness
:: (kalubayan) mildness, looseness, calmness ++ totally, entirely, completely, absolutely >
++ (malubay) calm, relaxed, slack lubusan

* lubha * luga
-----MAG: lumubha,, lumulubha, lulubha :: earwax
---MAGPA: magpalubha
--------: to get worse, to deteriorate * lugami
:: seriousness > kalubhaan ------MA: malugami, nalugami, nalulugami,
++ (malubha) serious [disease] > grabe malulugami
--------: to be frustrated, to be in trouble
* lubid ++ frustrated
------IN: lubirin, nilubid, nilulubid, lulubirin
--------: to twist strands of rope * luganggang
:: rope ++ hollow, empty

* lubig * lugar
:: home run ------UM: lumugar,, lumulugar, lulugar
:: a herb > lubigan --------: to take one's place
:: place, location > lugal
* lublob
------UM: lumublob,, lumulublob, lulublob * lugas
-----MAG: maglublob, naglublob, naglulublob, ------MA: malugas, nalugas, nalulugas,
maglulublob malulugas
--------: to wallow in mud --------: to fall off, to fall out
:: wallowing in mud ++ fallen off [grains from the table, strands
of hair]
* lubo
:: deep depression in the ground * lugaw
:: dimple :: porridge, gruel > linugaw

* lubog * lugay
------UM: lumubog,, lumulubog, lulubog :: (kalugay) ravine, gorge
-----MAG: maglubog, naglubog, naglulubog, ++ (nakalugay) hanging loosely or freely
maglulubog [long hair]
-------I: ilubog, inilubog, inilulubog, ilulubog
--------: to sink, to submerge, to set [sun, * lugi
moon] ------MA: malugi, nalugi, nalulugi, malulugi
--------: to lose in a business deal * luho
:: loss in a business transaction :: luxury
++ (maluho) luxurious
* lugis
++ fallen out, broken into bits * luhod
------UM: lumuhod,, lumuluhod, luluhod
* lugit --------: to kneel
:: handicap [sports] :: act of kneeling, kissing the hand of elders
:: extension of time, extra allowance
* luhog
* luglog ------UM: lumuhog,, lumuluhog, luluhog
-------I: iluglog, iniluglog, iniluluglog, iluluglog --------: to implore, to supplicate
------IN: luglugin, niluglog, niluluglog,
luluglugin * lukag
--------: to rinse clothes by shaking in the :: bristling of hair > pamamalukag
water
:: rinsing of clothes * lukan
:: a noodle which is dipped in boiling stock :: a clam
T1) Iluglog mo ang iyong nilabhan sa ilog.
E1) Rinse your laundry in the river. * lukanot
:: effort, striving
* lugmok
------MA: malugmok * lukban
--------: to collapse, to fall down through :: pomelo, grapefruit
weakness
++ helplessly prostrate * lukbot
:: pouch, purse
* lugnas
++ about to fall [fruit from a tree] * luklok
:: throne, seat of honor > luklukan
* lugo
++ extremely weak due to sickness [fowls, * lukmo
birds] :: act of sitting comfortably

* lugod * lukob
------MA: malugod -----MAG: maglukob, naglukob, naglulukob,
-----IKA: ikalugod, ikinalugod, ikinalulugod, maglulukob
ikalulugod --------: to gouge
--------: to enjoy :: shelter, support
:: pleasure, enjoyment :: gouge, chisel
:: (pagkalugod) complacency :: (paglukob) act of sheltering one's young
[birds]
* lugpo ++ under the authority of
++ bedridden, unable to get up ++ sheltered, protected

* lugso * lukong
++ collapsed, deflowered [woman] :: concavity
++ (malukong) bowlshaped, concave
* luha
------UM: lumuha,, lumuluha, luluha * lukot
--------: to cry, to shed tears :: crease, wrinkle
:: tears :: a bee
++ (luhaan) tearful ++ wrinkled, creased
* luksa E3) Load the fruits on the boat.
-----MAG: magluksa, nagluksa, nagluluksa,
magluluksa * lulod
--------: to be in mourning :: shin
++ in mourning, grieving
* lulog
* lukso :: tinder
------UM: lumukso,, lumulukso, lulukso
------IN: luksuhin, nilukso, nilulukso, luluksuhin * lulon
------AN: luksuhan, niluksuhan, niluluksuhan, ------UM: lumulon,, lumululon, lululon
luluksuhan -----MAG: maglulon, naglulon, naglululon,
--------: to jump, to hop maglululon
:: jump, leap ------MA: malulon, nalulon, nalululon,
T1) Lumukso ka mamaya sa kabilang bakod. malululon
E1) You should jump over the fence later. ------IN: lulunin, nilulon, nilululon, lululunin
T2) Luksuhin mo ang bakod. -------I: ilulon, inilulon, inilululon, ilululon
E2) Jump over the fence. :: roll of paper
--------: to swallow, to roll up [paper money,
* lukto mat]
:: omission, interval T1) Huwag kang lumulon ng malaking prutas.
E1) You should not swallow a big fruit.
* lukton T2) Lulunin mo muna ang pagkain sa iyong
:: young wingless locust bibig bago ka magsalit.
E2) Swallow first the food in your mouth
* lukulok before you talk.
++ melancholic T3) Sana ay huwag malulon sa masamang
bisyo ang iyong kaisa-isang anak.
* lula E3) Hopefully your only child will not be
------MA: malula, nalula, nalulula, malulula swallowed by some vice.
--------: to be dizzy due to seasickness or T4) Maglulon muna kayo ng inyong banig
airsickness bago kayo maglaro sa umaga.
:: (pagkalula) vertigo, seasickness E4) You should first roll up your mat before
++ dizzy, seasick you start playing in the morning.
T1) Huwag kang masyadong dumungaw sa T5) Ilulon mong mabuti ang banig.
bintana ng eroplano at baka ka malula. E5) Roll up the mat properly.
E1) Don't you look down over the plane's
window or you might get dizzy. * lulos
------UM: lumulos,, lumululos, lululos
* lulan --------: to get through a difficult situation
------UM: lumulan,, lumululan, lululan without hesitation
-----MAG: maglulan, naglulan, naglululan,
maglululan * lulot
-------I: ilulan, inilulan, inilululan, ilululan ++ overripe, withered
--------: to load, to ride
------MA: malulan, nalulan, nalululan, * lulungi
malululan :: halfbeak fish
--------: to be accommodated
:: load, cargo * luma
T1) Lumulan siya ng eroplano papuntang ++ old, not new, antiquated [used for
Chicago. objects]
E1) He took a plane going to Chicago.
T2) Maglulan ka ng mga prutas sa bangka. * lumahan
E2) You load some fruits on the boat. :: a fish
T3) Ilulan mo ang mga prutas sa bangka.
* lumanay
:: gentleness, mildness * lumpiya
++ (malumanay) gentle, mild :: spring roll

* lumat * lumpo
:: slowness ------MA: malumpo
--------: to cripple
* lumay ++ crippled, partially or completely paralyzed
:: love potion
* lumpok
* lumba :: bundle of stalks ready for threshing
:: continuous effort
:: drawing of water from a well * lumpon
:: gallop of a horse :: reunion, small gathering
:: black-finned shark
:: (lumba-lumba) dolphin * lumulukso
:: a fish
* lumbang
:. a tree * lunas
------AN: lunasan, nilunasan, nilulunasan,
* lumbay lulunasan
++ (malumbay) sad, mournful, depressed --------: to cure, to remedy
:: remedy, cure > panlunas
* lumbo :: a fern
:: drinking cup made from a coconut shell :: kind of bamboo
:: bottom of a vase, keel of a boat
* lumi
:: a noodle dish * lunaw
:: (kalumian) gentleness, softness :: soft mud
++ (malumi) with penultimate stress
* lundag
* lumitog -----MAG: maglundag, naglundag,
:: a fish naglulundag, maglulundag
------UM: lumundag,, lumulundag, lulundag
* lumo ------IN: lundagin, nilundag, nilulundag,
----MANG: manlumo, nanlumo, nanlulumo, lulundagin
manlulumo --------: to leap, to jump
--------: to feel depressed T1) Lumundag si Pedro sa bakod ni Petra.
:: depression [feeling], fatigue E1) Pedro jumped over Petra's fence.
T2) Lundagin natin ang mababang bakod na
* lumod iyon.
------IN: lumurin, nilumod, nilulumod, E2) Let us jump over that low fence over
lulumurin there.
--------: to drown someone
* lunday
* lumog :: canoe
:: a fish
* lundo
* lumon :: slack, part hanging loose
++ very ripe ++ (malundo) slack, loose [not tight]

* lumot * lundy
:: moss :: jump, leap
++ (malumot) mossy
* Lunes
:: Monday * lungoy
T1) Lunes ngayon. ++ ready to eat [bagoong]
E1) Today is Monday.
* luno
* lungad -----MAG: magluno
-----MAG: maglungad --------: to molt, to shed the skin
--------: to vomit milk [babies]
* lunod
* lungangi ------MA: malunod, nalunod, nalulunod,
++ with the head bent down on the chest malulunod
------IN: lunurin, nilunod, nilulunod, lulunurin
* lungas --------: to drown
++ broken off [teeth] T1) Lunurin mo ng alak ang iyong kabiguan.
E1) Drown your heartaches with wine.
* lungaw T2) Huwag kang lumangoy sa malalim na ilog
:: large hole in the ground at baka ka malunod.
E2) You should not swim in the deep river or
* lungayngay you might drown.
++ with drooping head
* lunok
* lungga ------UM: lumunok,, lumulunok, lulunok
:: hole for rats ------IN: lunukin, nilunok, nilulunok, lulunukin
--------: to swallow
* lunggati T1) Lumunok ka muna ng iyong pagkain bago
:: fervent wish ka magsalita.
E1) You should first swallow your food
* lungib before you talk.
:: underwater cave T2) Lunukin mo muna ang iyong pagkain sa
bibig.
* lungkag E2) Swallow first the food in your mouth.
++ bulky
* lunos
* lungkot ++ pitiful, touching, tragic, sad
------MA: malungkot, nalungkot, nalulungkot,
malulungkot * lunot
-----IKA: ikalungkot, ikinalungkot, ++ softened, overripe [fruits]
ikinalulungkot, ikalulungkot
--------: to feel sad * lunsad
----MAKA: makalungkot ------UM: lumunsad,, lumulunsad, lulunsad
---MAGPA: magpalungkot ------AN: lunsaran, nilunsaran, nilulunsaran,
--------: to sadden, to depress lulunsaran
:: sadness, loneliness > kalungkutan, --------: to alight [from a vehicle]
kulungkot :: getting off a vehicle
++ (malungkot) sad, unhappy :: (lunsaran) pier, unloading port
T1) Nalulungkot si Mary. T1) Lumunsad siya mula sa kotse.
E1) Mary is sad. E1) He alighted from the car.
T2) Lunsaran mo ang kotse.
* lungo E2) Alight from the car.
++ convulsing [when drowning]
* lunsod
* lungos :: city > lungsod
:: cape [geography] > imus ++ (taga-lunsod) urban > panlunsod
:: promontory
* lunoy ++ vanquished, subjugated, conquered
-----MAG: maglunoy
--------: to wade through a river * lupit
---MAGMA: magmalupit
* luog --------: to maltreat
:: lump of food stuck in the throat :: force, violence > kalupitan
:: (pagmamalupit) outrage
* luom ++ (malupit) cruel
++ enclosed with no access to fresh air,
stuffy * luplop
:: squatting with the head bent low and the
* luong hands touching the ground
:: lowland at the base of a hill
* lupon
* luop :: committee, commission
:: act of fumigating to cure sickness
* lura
* luoy ------UM: lumura,, lumulura, lulura
++ withered ----MANG: manlura, nanlura, nanlulura,
manlulura
* lupa -------I: ilura, inilura, inilulura, ilulura
:: earth, soil, land, ground, ground floor, --------: to spit
downstairs > lupain :: sputum
:: (maylupa) landowner :: (luraan) spittoon
:: (sangkalupaan) the whole world T1) Lumura siya sa bangketa.
:: (lupang-tinubuan) homeland E1) He spat on the ground.
T2) Ilura mo ang kendi.
* lupak E2) Spit out the candy.
------IN: lupakin, nilupak, nilulupak, lulupakin T3) Huwag kang manglura sa mukha ng tao.
--------: to pound rice E3) You should not spit on the face of
:: crush, beat anybody.

* lupalop * luray
:: any far-away place :: act of mangling
++ mangled, destroyed
* lupasay
++ squatting, sitting on the haunches > * lusak
lupagi :: mud, slush
++ (malusak) slimy
* lupaypay
++ having wings or limbs weakened and * lusaw
drooping :: fluid
++ melted, diluted
* lupi
:: fold, hem * luslos
:: (kalupi) folder, wallet :: hernia, rupture
++ folded ++ fallen, hanging down

* lupig * lusob
------UM: lumupig,, lumulupig, lulupig ------UM: lumusob,, lumulusob, lulusob
--------: to subjugate ----MANG: manlusob, nanlusob, nanlulusob,
------IN: lupigin, nilupig, nilulupig, lulupigin manlulusob
--------: to conquer, to vanquish ------IN: lusubin, nilusob, nilulusob, lulusubin
:: (manlulupig) conqueror --------: to attack, to assault
:: attack T3) Huwag mong ilusot ang bawal na gamot
:: (paglusob) onset sa Amerika.
:: (manlulusob) invader E3) Don't smuggle the illegal drugs into the
T1) Lumusob ang sandatahang Amerikano sa US.
Iraq kahapon.
E1) The American forces attacked Iraq * lustay
yesterday. ------UM: lumustay,, lumulustay, lulustay
T2) Nais ng Pangulong na manlusob ang --------: to embezzle
sandatahang Amerikano laban sa mga taga- :: (paglustay) embezzlement,
Iraq. misappropriation
E2) The President wants to have the :: (manlulustay) embezzler
American forces to launch an attack against :: (pagkamapaglustay) prodigality
the Iraqis.
T3) Ayaw na ng mga taga-Iraq na lusubin ang * lutang
mga taga-Kuwait. ------UM: lumutang,, lumulutang, lulutang
E3) The Iraqis don't want to attack the --------: to rise above the surface [of liquids]
Kuwaitis anymore. ++ floating, adrift
T1) Lumutang ang kanyang katawan sa ilog
* lusog tatlong araw matapos siyang malunod.
---MAGPA: magpalusog E1) His body floated on the river three days
--------: to nourish after he drowned.
:: health > kalusugan
:: (pangkalusugan) nutrition * lutas
++ (malusog) healthy, robust ------UM: lumutas,, lumulutas, lulutas
++ (pampalusog) healthful --------: to resolve
++ (pangkalusugan) hygienic ??? malulutas
:: (kalutasan) solution
* lusok ++ solved, finished
++ blunt, dull pointed
* luto
* lusong -----MAG: magluto, nagluto, nagluluto,
:: mortar [for pounding rice] magluluto
:: descent ------IN: lutuin, niluto, niluluto, lulutuin
++ (palusong) downhill, downward -------I: iluto, iniluto, iniluluto, iluluto
--------: to cook
* lusot :: cooking, cuisine
------UM: lumusot,, lumulusot, lulusot :: (lutuan) stove
--------: to pass through, to penetrate, to :: (tagapagluto) cook > tagaluto
overtake ++ cooked
-----MAG: maglusot, naglusot, naglulusot, T1) Magluto tayo ng pansit mamaya.
maglulusot E1) Let us cook noodles later.
-------I: ilusot, inilusot, inilulusot, ilulusot T2) Lutuin mo ang pansit mamaya.
--------: to smuggle E2) Cook the noodles later.
:: passing through a narrow place T3) Iluto mo ako ng pansit.
??? lusutan E3) You cook some noodles for me.
T1) Lumusot sa likod ng kotse ang kanyang
katawan nang bumangga ang kanyang kotse * lutong
sa pader. :: brittleness, crispiness
E1) His body went through the back window ++ (malutong) crisp, brittle
after his car hit the wall.
T2) Bawal maglusot ng marijuana sa Pilipinas. * lutos
E2) It is illegal to smuggle marijuana in the ------UM: lumutos,, lumulutos, lulutos
Philippines. --------: to collapse
* luwa
------UM: lumuwa,, lumuluwa, luluwa * luwang
--------: to bulge, to stick out, to protrude ---MAGPA: magpaluwang
-----MAG: magluwa, nagluwa, nagluluwa, --------: to widen
magluluwa :: width
-------I: iluwa, iniluwa, iniluluwa, iluluwa ++ (maluwang) wide
--------: to belch out, to spit out ++ (sinluwang) as wide as > kasinluwang
++ bulging, sticking out, protruding
T1) Lumuwa ang kanyang mga mata sa * luwas
kagandahan ni Linda. ------UM: lumuwas,, lumuluwas, luluwas
E1) His eyes popped out after he saw Linda's --------: to go from town to city
beauty. -----MAG: magluwas, nagluwas, nagluluwas,
T2) Huwag kang magluwa ng pagkain sa magluluwas
harap ng mga taong kumakain. -------I: iluwas, iniluwas, iniluluwas, iluluwas
E2) You should not spit out your food infront --------: to take to the city
of other people who are eating. :: export
T3) Iluwa mo ang maasim na mangga. :: trip to town
E3) Spit out the sour mango. T1) Lumuwas sila papuntang Maynila
kaninang madaling araw.
* luwag E1) They went to Manila early in the
------AN: luwagan, niluwagan, niluluwagan, morning.
luluwagan T2) Magluwas tayo kalakal papuntang
--------: to relax, to ease up Maynila.
:: (kaluwagan) leniency, looseness E2) Let us take our trade to Manila.
:: (pagkamaluwag) laxity T3) Iluwas mo ang mga kalakal sa Maynila.
++ (maluwag) loose, roomy, liberal E3) Bring the goods to Manila.
T1) Maluwag ang kuwarto.
E1) The room is spacious. * luwat
T2) Luwagan mo ang iyong sinturon. :: (kaluwatan) long time
E2) Loosen your belt. ++ for a long time
++ (maluwat) long [in time], slow
* luwal
-----MAG: magluwal, nagluwal, nagluluwal, * luya
magluluwal :: ginger
-------I: iluwal, iniluwal, iniluluwal, iluluwal
--------: to give birth * luyloy
------UM: lumuwal,, lumuluwal, luluwal ------UM: lumuyloy,, lumuluyloy, luluyloy
--------: to come out, to be born --------: to sag
++ exterior, outside, exposed ++ flebby [flesh], hanging loosely
T1) Ayaw nang magluwal ng bata ng kanyang
asawa. * maari
E1) His wife does not want to give birth :: (pagkamaari) potentiality
anymore. ++ (maari) possible, can
T2) Ilang bata ang gusto mong iluwal? ++ (maaari) make something possible, may,
E2) How many babies do you want to give possibly
birth to? ++ (maaaring) apt {geeignet}
T1) Maaari bang dito muna tayo?
* luwalhati E1) Might we stop here first?
------IN: luwalhatiin, niluwalhati, niluluwalhati,
luluwalhatiin * mabayog
--------: to glorify :: (imabayog) swaying, swinging
:: glory
:: (kaluwalhatian) splendor * mabolo
++ (maluwalhati) glorious :: velvet apple
------IN: mahalin, minahal, minamahal,
* madla mamahalin
:: the public, all the people --------: to hold dear, to love
:: love
* madre :: (kamahalan) excellency, highness
:: nun :: (pagmamahal) love, affection
++ dear, loved, costly, noble, well-esteemed,
* madyong expensive
:: a game > mahjong ++ (mapagmahal) affectionate
T1) Mahirap magmahal ng kaaway.
* maestra E1) It is hard to love one's enemies.
:: teacher > maestro, guro T2) Mahalin mo raw ang mga taong
nasusuklam sa iyo.
* maga E2) Love those who hate you.
------MA: mamaga, namaga, namamaga, T3) Napakamahal naman!
mamamaga E3) It's too expensive!
--------: to become swollen
++ swollen * mahistrado
:: magistrate
* magasin
:: magazine * mahuwana
:: a fish
* mag-ina
:: mother and child * mais
T1) Nagbalik ang mag-ina sa lalawigan. :: corn {der Mais}
E1) Mother and child returned to the
province. * makahiya
:: a plant
* maging
------MA: maging, naging, nagiging, magiging * makapuno
--------: to become, to be :: a coconut
:: (pagiging) transformation {die
Umwandlung} * makina
T1) Gusto kong maging guro. :: sewing machine, machine {die Maschine}
E1) I like to be a teacher. :: (makinista) machinist {der Maschinist}
T2) Nagiging masama ang panahon. :: (makinarya) machinery {die Maschinerie}
E2) The weather is becoming bad. ++ (pangmakina) mechanical {mechanisch}

* magkano * makinilya
++ how much? -----MAG: magmakinilya, nagmakinilya,
++ (magkakano) how much each? nagmamakinilya, magmamakinilya
T1) Magkano ang manok? ------IN: makinilyahin, minakinilya,
E1) How much is the chicken? minamakinilya, mamakinilyahin
--------: to type
* magulang :: typewriter
:: parents :: (taga-makinilya) typist
++ (makinilyado) typed
* magneto
:: magnet * makopa
:: (magnetismo) magnetism :: mountain apple

* mahal * maktol
-----MAG: magmahal, nagmahal, -----MAG: magmaktol
nagmamahal, magmamahal --------: to grumble
:: grumbling * malat
:: hoarseness
* mala
---MAGPA: magpamala * malay
--------: to dry in the sun ---MA-AN: mamalayan, namalayan,
namamalayan, mamamalayan
* maladyong --------: to be aware of
:: a fish :: knowledge, consciousness, awareness >
kamalayan
* malagkit :: (malay-tao) consciousness
:: sticky rice T1) Mamamalayan ko ang pagalis niya.
++ sticky E1) I'll be aware of his leaving.

* malakapas * malbas
:: a fish :: a plant {eine Pflanze}

* malapando * maleta
:: a fish :: suitcase {der Koffer}

* malapito * mali
:: a fish ------IN: maliin, minali, minamali, mamaliin
--------: to consider something wrong
* malapni :: (kamalian) blunder, mistake, error >
:: a fish kamali, pagkakamali
++ wrong {falsch}
* malarya ++ (pamali) erroneously {falsch}
------IN: malaryahin, minalarya, minamalarya,
mamalaryahin * malimango
--------: to suffer from malaria :: a fish {ein Fisch}
:: malaria
* malingga
* malas :: a vine {eine Kletterpflanze}
------IN: malasin, minalas, minamalas,
mamalasin * maliputo
--------: to suffer bad luck :: short person
:: bad luck
T1) Huwag kang sumama sa kanya at baka ka * malisya
malasin. :: malice
E1) You should not go with her or you might ++ (malisyoso) malicious
suffer some bad luck.
* maliw
* malasado -----MAG: magmaliw
++ half-cooked, cooked rare [or medium --------: to disappear, to end, to reduce
rare], soft-boiled [eggs]
* malunggay
* malasakit :: a plant {eine Pflanze}
:: solicitude, protective concern >
pagmamalasakit * malyete
:: (malasakitin) care for each other :: mallet {der Holzhammer}
++ (mapagmalasakit) concerned
* mama
* malasugi :: mister {"mein Herr"}
:: a fish
* mamador
:: nursing bottle {die Nuckelflasche} * mandala
:: haystack, stack of palay
* mamali
:: a fish {ein Fisch} * mandamyento
:: command, order > mando
* mamaya
--Pas: ipagpamamaya * mandato
--------: to postpone :: mandate
:: (pagpapamamaya) postponement
++ after a while, soon, later on * mandomina
:: dominee
* mamon
:: a cake * maneho
-----MAG: magmaneho, nagmaneho,
* man nagmamaneho, magmamaneho
++ also, too, despite ------IN: manehuin, minaneho, minamaneho,
++ (sino man) whoever mamanehuin
++ (sa kanino man) whomever --------: to drive [a car], to manage
++ (ano man) whatever :: (pagmamaneho) driving
T1) Matalino ka man ay dapat ding mag-aral. T1) Marunong ka bang magmaneho ng kotse?
E1) Although you are intelligent you need to E1) Do you know how to drive a car?
study. T2) Manehuin mo muna ang aking kotse.
T2) Ako man. E2) Drive my car for a while.
E2) I, too.
* Mang
* mana :: mister {"Herr"}
-----MAG: magmana, nagmana, nagmamana,
magmamana * mangadlit
------IN: manahin, minana, minamana, :: a fish {ein Fisch}
mamanahin
--------: to inherit, to receive as inheritance * mangagat
--IPA: ipamana :: a fish {ein Fisch}
---MAGPA: magpamana
--------: to bequeath * mangga
---PA-IN: pamanahin, pinamana, pinamamana, :: mango {die Mango}
pamamanahin T1) Kumain ng matamis na mangga si Eva.
--------: to leave an inheritance to E1) Eva ate a sweet mango.
:: heritage, inheritance
:: (pamana) heritage * manggas
:: (tagapagmana) heir, inheritor :: sleeve {der Aermel}

* managhili * manggo
++ envious :: handle, butt of a gun, stem {der Griff}

* manang * manggustin
:: elder sister, devotee :: mangosteen
:: (manong) older brother, devotee
* mangha
* manansi ------MA: mamangha, namangha,
:: a fish namamangha, mamamangha
--Pas: mamanghaan, namanghaan,
* manas namamanghaan, mamamanghaan
:: beriberi > panas, pamamanas --------: to wonder, to be amazed
++ (mamangha) amazing, astonished
-----MAG: magmanman, nagmanman,
* mangkok nagmamanman, magmamanman
:: bowl {die Schuessel} --------: to observe carefully {genau
beobachten}
* mangmang ++ nosy {neugierig}
:: (kamangmangan) ignorance, illiteracy
++ stupid, delirious * mano
-----MAG: magmano, nagmano, nagmamano,
* manhid magmamano
--Pas: pamanhiran --------: to kiss an elder's hand in respect or
--------: to feel numb in a certain part, to greeting
anesthetize ++ (manu-mano) hand-to-hand
:: cramp, numbness > pamamanhid T1) Magmano ka muna sa lolo at lola mo.
:: (pamanhid) anesthetic E1) You kiss your grandfather's and
:: (pampamanhid) local anaesthetic grandmother's hand.
++ numb {betaeubt}
* manok
* mani 1 :: chicken {das Huhn}
:: peanut {die Erdnuss} :: (manukan) poultry yard {der Huehnerhof}

* mani 2 * mansanas
:: clitoris {die Klitoris} :: apple {der Apfel}

* manibalang * mansanilya
++ almost ripe, nearly ripe {fast reif} :: chrysanthemum

* manibela * mansera
:: steering wheel {das Lenkrad} :: plow handle {der Griff am Pflug}

* manika * manso
:: doll {die Puppe} ++ meek, tame {sanftmuetig}

* manikurista * manta
:: manicurist :: woolen blanket {die Wolldecke}

* manipesto * mantak
:: manifesto {das Manifest} ++ What about that!

* manipis * mantel
:: a fish {ein Fisch} :: table cloth {die Tischdecke}

* manitis * mantika
:: a fish {ein Fisch} :: shortening, lard {das Fett}
++ (mamantika) greasy {fettig}
* manko
++ lame in one hand {mit einer lahmen * mantikilya
Hand} :: butter {die Butter}
++ (mantekado) buttered {gebuttert}
* mankwerna
:: pair tied together {zusammengebundenes * mantilya
Paar} :: veil, saddlecloth {der Umhang}

* manman * mantsa
:: stain > mansa {der Fleck}
* marpil
* manubon :: ivory {das Elfenbein}
:: a fish
* Marso
* manugang :: March {der Maerz}
:: daughter-in-law, son-in-law {die
Schwiegertochter, der Schwiegersohn} * Martes
:: Tuesday {der Dienstag}
* manuso
:: bandage wound around newborn babies * martilyo
:: hammer {der Hammer}
* manyapa
++ just because * martiniko
:: a fish {ein Fisch}
* maong
:: denim {die Jeans} * martir
------IN: martirin
* mapa ------: to martyr
:: map {die Landkarte} :: martyr {der Maertyrer}
:: (martiryo) martyrdom > pagmamartir
* mapwaw
:: a fish {ein Fisch} * martsa
-----MAG: magmartsa, nagmartsa,
* margaha nagmamartsa, magmamartsa
:: volcanic ash {die Vulkanasche} --------: to march {marschieren}
:: march {der Marsch}
* margarita
:: zinnia [flower] {die Margerite} * maruya
:: fritter
* marikita
:: lady bird {ein Vogel} * mas
++ more {mehr}
* marinete
:: pile driver * masa
-----MAG: magmasa
* marino --------: to mash
:: serviceman in the navy or the marines :: dough

* mariposa * masahe
:: butterfly > paruparo {der Schmetterling} -----MAG: magmasahe, nagmasahe,
nagmamasahe, magmamasahe
* marka ------IN: masahiin, minasahe, minamasahe,
-----MAG: magmarka, nagmarka, mamasahiin
nagmamarka, magmamarka --------: to give a massage {massieren}
------AN: markahan :: massage {die Massage}
--------: to mark, to stamp :: (masahista) masseur > tagapagmasahe
:: (taga-marka) marker {der Masseur}

* marko * masetas
:: frame {der Rahmen} :: potted plants, plants in vases {die
Topfpflanze}
* marmol :: (masetera) flower pot, flower vase {der
:: marble {der Marmor} Blumentopf}
* masid :: bully, gang leader {der Bandenfuehrer}
-----MAG: magmasid, nagmasid, nagmamasid,
magmamasid * matrikula
------AN: masdan, minasdan, minamasdan, -----MAG: magmatrikula
mamasdan --------: to matriculate
--------: to observe, to look at searchingly, to :: tuition {das Schulgeld}
watch
--Akt: mapagmasdan * matyag
--------: to happen to observe ------AN: matyagan
:: stare --------: to observe
:: (pangmasid) observation :: surveillance
:: (pagmamasid) observance
:: (tagapagmamasid) observer * mawo
++ (mapagmasid) observant :: pollen

* maskara * may
:: mask {die Maske} ++ having, possessing, there is, there are

* maski * maya
++ even if {sogar wenn} :: sparrow {der Spatz}

* maso * maya-maya
:: mallet, large hammer {der :: a fish {ein Fisch}
Vorschlaghammer}
* mayamaya
* masonero ++ later {spaeter}
:: mason
* mayahin
* masustansiya :: red feathered rooster {ein Hahn}
++ nutritious
* mayana
* mata :: a herb {eine Pflanze}
:: eye
++ (pangmata) visual * mayang
:: a fish {ein Fisch}
* mata-pobre
++ snobbish * mayaw
:: harmony
* mataan
:: a fish {ein Fisch} * maybahay
:: wife {die Hausfrau}
* matadero
:: slaughterhouse * Mayo
:: May {der Mai}
* matador
:: bullfighter {der Stierkaempfer} * mayonesa
:: mayonnaise {die Majonaese}
* matangal
:: a fish {ein Fisch} * mayor-de-edad
++ of legal age {volljaehrig}
* materya
:: matter, subject in school {die Materie} * mayoria
:: majority {die Mehrheit}
* maton
* mayroon ++ less, of less degree or value, lacking,
++ there is, to have, to possess > meron {es minus {minus}
gibt}
* mensahe
* mayukmok :: message {die Nachricht}
:: a dish {ein Gericht} :: (mensahero) messenger {der Bote}

* medalya * menta
:: medal {die Medaille} :: mint

* medida * mentol
:: tape measure :: menthol

* medikilyo * menudo
:: herbalist {der Pflanzenkenner} :: a dish {ein Gericht}

* mediko * merkader
:: medic, physician {der Arzt} :: merchant, trader, dealer
:: (merkado) market
* medisina
:: medicine {die Medizin} * merkansia
:: merchandise, freight
* medya
:: (medyanotse) midnight {die Mitternacht} * merkuryo
++ half {halb} :: mercury

* medya-agwa * meryenda
:: awning -----MAG: magmeryenda, nagmeryenda,
nagmemeryenda, magmemeryenda
* medyas --------: to have a snack, to take a snack
:: socks, stockings {die Socken} :: snack > merienda
T1) Magmeryenda muna tayo.
* medyo E1) Why don't we have a snack?
++ somewhat, slightly {etwas}
* mesa
* mehora :: table > mesita {der Tisch}
:: improvements [on property] T1) May mesa ba kayo para sa tatlo?
E1) Do you have a table for three?
* mekaniko
------IN: mekanisahin * mestisa
--------: to mechanize ++ of mixed ancestry > mestiso {der
:: mechanic {der Mechaniker} Mestize}

* melokoton * metaliko
:: peach {der Pfirsich} ++ metallic {metallisch}

* menor * metapora
++ minor, younger, junior {juenger} :: metaphor
++ (metaporiko) metaphorical
* menos
------IN: menusin, minenos, minemenos, * metodo
memenusin :: method {die Methode}
--------: to underestimate
* metro
:: meter [length] {der Meter}
* ministro
* mga :: minister
++ [plural marker] {mehrere} :: (ministeryo) ministry

* miga * minorya
:: crumb of bread {der Brotkrumen} :: minority

* miki * minsan
:: noodles made from saline wheat dough ---PA-IN: paminsanin, pinaminsan,
{eine Nudel} pinamiminsan, pamiminsanin
--------: to allow someone to do once
* mikrobyo ++ once, once in a while
:: microbe, germ, bacterium {die Mikrobe} ++ (paminsan) all at one time
++ (minsan pa) once more
* mikropono ++ (kung minsan) sometimes
:: microphone ++ (paminsan-minsan) occasionally, now and
then, sometimes
* mikroskopyo
:: microscope * minta
:: mint
* milagro
:: miracle * mintis
++ (milagroso) miraculous ++ dud, failed to explode, inaccurate
++ (walang-mintis) hitting the target
* milisya
:: militia * minudensiya
:: a dish > menudensya
* milokoton
:: peach * minumutya
++ beloved
* milon
:: melon * minus-minos
++ silly; foolish, mentally retarded to a slight
* milya degree
:: mile
:: (milyahe) mileage * minuskula
:: small letter [lower case]
* milyon
:: million > angaw * minuta
:: (milyonaryo) millionaire :: minutes of a meeting

* mimika * minuto
:: sign language, pantomime :: minute
:: (minutero) minute hand
* mina
:: mine * minyatura
:: (minero) miner :: miniature

* mingkal * mira
++ full of milk :: myrrh

* minindal * miralya
:: snack :: a fish
:: meeting {das Meeting}
* mirasol T1) Magmiting muna kayo bago ninyo ako
:: sunflower > hirasol kausapin.
E1) You should have a meeting first before
* miron you talk to me.
:: bystander, spectator
* mito
* misa :: myth {der Mythos}
-----MAG: magmisa, nagmisa, nagmimisa, :: (mitolohia) mythology {die Mythology}
magmimisa
--------: to say mass * mitsa
:: mass -----MAG: magmitsa
:: (misal) prayer book --------: to mortice
T1) Baka magmisa ang Cardinal mamayang :: wick {der Docht}
gabi para kay Maria. :: (mitsero) burner of a stove {der Brenner}
E1) The Cardinal might say a mass tonight
for Maria. * miyembro
:: member {das Mitglied}
* misay
:: moustache, beard * miyentras
++ while {waehrend}
* mismis
:: remnants of food after a meal * Miyerkoles
:: Wednesday > Miyerkules {der Mittwoch}
* mismo
++ himself, herself * mo
++ you, your, second person singular {du,
* miso dein}
:: mashed beans for soup
* moda
* misteryosa :: fashion, style > istilo {die Mode}
++ mysterious ++ fashionable, in style > makamoda
{modisch}
* mistula
++ it seems, really * modelo
:: model {das Modell}
* miswa
:: fine wheat noodle {eine Nudel} * moderna
++ modern {modern}
* misyonaryo
:: missionary {der Missionar} * modista
:: dressmaker, seamstress, dress shop
* mithi
-----MAG: magmithi * modo
--------: to crave for, to desire strongly :: manners, civility, habit > asal, kostumbre
:: ideal, ambition
* molabe
* mitig :: molave
:: numbness {die Betaeubung}
* molestiya
* miting ------IN: molestiyahin
-----MAG: magmiting, nagmiting, nagmimiting, --------: to molest
magmimiting :: bother, disturbance
--------: to have a meeting {sich treffen}
* molde
:: mold * motorsiklo
:: motorcycle
* moldura ++ (naka-motorsiklo) riding a motorbike
:: molding
* mual
* momya ++ full [mouth]
:: mummy
* muang
* monarka :: intelligence.
:: monarch
:: (monarkia) monarchy * mugmog
++ softened by being beaten
* mongha
:: nun * muhi
:: (monghe) monk :: intense feeling of annoyance

* mora * muhon
:: moor, Mohammedan > muslim :: landmark, boundary stone > mohon

* moralidad * mukha
:: morality ---MAGKA: magkamukha, nagkamukha,
:: (moralista) moralist nagkakamukha, magkakamukha
--------: to look identical
* moras ------AN: mukhaan
:: mulberry --------: to recognize by the face
:: face {das Gesicht}
* morena :: (kamukha) someone with a similar face,
++ brown, brown-skinned > kayumanggi, look-alike
kulay-kape, kastanyo ++ seemingly, looks like, appears like
++ (pagmumukha) facial
* morkon ++ (pamukhaan) face to face
:: a dish
* mukmok
* morong -----MAG: magmukmok, nagmukmok,
:: a fish nagmumukmok, magmumukmok
--------: to sulk
* morpina :: sulkiness
:: morphine T1) Huwag kang magmukmok dahil lang sa
namatay na aso.
* mortero E1) You should not sulk just because of a
:: mortar dead dog .

* mortwaryo * mukta
:: mortuary, funeral parlor :: knowledge

* motibo * mukto
:: motive :: swelling of eyes due to crying

* moton * mula
:: pulley -----MAG: magmula, nagmula, nagmumula,
magmumula
* motorista --------: to originate, to start from, to stem
:: motorist from
:: (pamulaan) starting place, origin
++ ever since, since, from * mumog
-----MAG: magmumog, nagmumog,
* mulaga nagmumumog, magmumumog
++ staring vacantly > mulagat ------IN: mumugin, minumog, minumumog,
mumumugin
* mulala -------I: imumug, iminumug, iminumumug,
++ silly, foolish, ignorant, innocent imumumug
--------: to gargle
* mulat T1) Magmumog ka tuwing umaga
-------I: imulat pagkagising mo.
--------: to open E1) You should have a mouthwash every
:: (kinamulatan) knowledge, skill morning after you wake up.
++ open [eyes], educated T2) Mumugin mo ang tubig na may asin.
E2) Gargle a glass of water with salt.
* mulato T3) Imumug mo ang tubig na may asin para
:: mulatto gumaling ang iyong singaw.
E3) Gargle a glass of water with salt to help
* mulawin heal your canker sore.
:: a tree
* muna
* mulay ++ before anything else, for a while, first
:: loose change
* munukala
* muleta :: plan, project
:: crutches :: (kamunukala) co-author, co-sponsor

* muli * mundo
++ again, once more, once again :: earth
:: (kamunduhan) worldliness
* mulmol ++ (mundiyal) worldwide
:: a fish ++ (pangmundo) worldly
:: fluff, soft particles ++ (makamundo) mundane
:: unravelled, loose threads
* munggo
* multa :: mongo beans
-----MAG: magmulta, nagmulta, nagmumulta,
magmumulta * mungkahi
--------: to pay a fine -----MAG: magmungkahi, nagmungkahi,
--Pas: pagmultahin nagmumungkahi, magmumungkahi
--------: to penalize -------I: imungkahi, iminungkahi,
:: fine, penalty iminumungkahi, imumungkahi
++ (multado) fined --------: to suggest
T1) Bayaran mo agad ang utang kung ayaw :: suggestion, offer
mong magmulta. T1) Gusto niyang magbigay ng mungkahi
E1) You should pay your loans immediately tungkol sa paghahanda sa fiesta.
if you don't want to pay a fine. E1) She wants to give some suggestions
regarding the fiesta preparations.
* multo T2) Imungkahi mo sa pangulo na palitan niya
:: ghost ang ilang miyembro ng kanyang gabinete.
E2) Suggest to the president that he needs
* mumo to fire some members of his cabinet.
:: particles of cooked rice falling off the dish
during the meal * munglay
++ smashed to pieces, shredded T2) Huwag mong murahin ang iyong mga
magulang.
* mungot E2) Don't curse your parents.
:: frown, sour face
* mura 2
* muni --Pas: ipagmura
-----MAG: magmuni --------: to sell at a bargain
--------: to speculate, to meditate ++ immature, unripe, cheap, inexpensive

* muning * murang-ilong
:: pussycat :: a fish

* munini * musa
++ teeming with, abounding, swarming :: muse > paraluman, lakambini

* munisilyo * musang
:: acolyte, assistant to a priest > munasilyo :: wild cat

* munisipyo * musangsang
:: municipal building, townhall ++ fully open [flowers]
++ (pangmunisipyo) municipal
* museo
* munsik :: museum
++ tiny, very small
* musiko
* muntik :: musician
++ (muntik na) almost, nearly
* muskada
* muog :: nutmeg > anis, moskada, maskada
:: fort, fortification, den, hideout
* muskitero
* muok :: mosquito net > kulambo
-----MAG: magmuok
--------: to fight * muskulo
:: hand-to-hand fight :: muscle
++ (muskulado) muscular
* mura 1
-----MAG: magmura, nagmura, nagmumura, * muslak
magmumura :: sense, understanding
------IN: murahin, minura, minumura,
mumurahin * muslo
--------: to scold, to curse :: a fish
--MAG-AN: magmurahan
--------: to quarrel, to brawl * musmos
---MAGPA: magpamura :: (kamusmusan) naivete
--------: to depreciate ++ innocent as a child, immature as of mind
:: curse, scolding reproach {der Fluch}
:: (murahan) noisy quarrel {der Streit} * mustasa
:: (pagmumura) invective {die :: mustard
Beschimpfung}
:: (pagmumurahan) brawl {die Rauferei} * muta
T1) Huwag mong hayaang magmura ang mga :: eyewash
anak mo.
E1) You should not let your kids say curses. * mutawi
------MA: mamutawi, namutawi, namumutawi, :: (nabigador) navigator
mamumutawi
--------: to utter, to pronounce * nabuko
++ disappointed
* mutiktik
++ full, complete, laden with * naga
:: dragon
* muton :: a tree
:: pulley :: figurehead on ships

* mutso * nais
++ having plenty ------IN: naisin, ninais, ninanais, nanaisin
--------: to desire, to wish
* mutya ++ (mapagnais) desirious
:: amulet T1) Ito ba ang nais mo?
:: charm E1) Is this what you want?
:: pearl, jewel
* nakaw
* muwal -----MAG: magnakaw, nagnakaw,
++ full of food [mouth] nagnanakaw, magnanakaw
------IN: nakawin, ninakaw, ninanakaw,
* muwang nanakawin
:: sense, grasp, understanding --------: to steal, to rob
:: a fish ---PA-IN: panakawin, pinanakaw,
pinananakaw, pananakawin
* muwebles --------: to order someone to steal
:: furniture :: stolen item
:: (panakaw) something that was ordered to
* muwestra be stolen
:: sample, pattern, model :: (pagnanakaw) burglary, stealing
:: (magnanakaw) thief
* muyag ++ (panakaw) surreptitious, stealthy
:: loose change T1) Huwag mong payagang magnakaw ng
++ spongy, loose [grains, soil] pera ang iyong mga anak.
E1) You should not tolerate your kids'
* muyangit stealing money.
:: sticky liquid that sticks to the sides of a T2) Lagi kang mag-ingat upang huwag
container [honey] nakawin ang iyong bag.
E2) Always be careful so your bag will not be
* na stolen.
++ now, already
T1) Ako na. * naknak
E1) It's my turn. -----MAG: magnaknak
T2) Si Maria na. --------: to form an abscess
E2) Let it be Maria's turn. :: abscess {der Abszess}
T3) Nagsipilyo na siya.
E3) He has already brushed his teeth. * naku
T4) Bukas na. ++ oh, my! [nanay ko] [ina ko]
E4) It's already open.
T5) Tapos na. * naman
E5) It's already finished. ++ also, too, rather, again [expression of
gentle protest or denial]
* nabe
:: ship * nami
:: species of plant T3) Manaog ka nga at tingnan mo kung bakit
nagsisipagtahulan ang mga aso.
* namin E3) You go down the stairs and find out why
++ us, our [not including the person spoken the dogs are barking.
to]
* napaka
* namnam ++ very [prefix of adjectives]
:: savor, taste
* nara
* nana :: narra
-----MAG: magnana, nagnana, nagnanana,
magnanana * nars
--------: to discharge pus :: nurse
:: pus :: (pagnanarses) nursing [profession]

* nandoon * nasa 1
++ it is over there, over there, over in that ++ in, at [place of a thing or a person]
place > naroon
* nasa 2
* nang ------IN: nasain
++ when --------: to wish
++ (at nang) so that :: wish, desire > pagnanasa
T1) Mag-aral ka at nang makapasa ka.
E1) You study so that you will pass your * nasaan
courses. ++ Where? [place of a thing or a person]
T2) Tumakbo siya nang matulin. T1) Nasaan ang bahay ninyo?
E2) He ran swiftly. E1) Where is your house?
T3) Tumakbo siya nang tumakbo.
E3) He kept on running. * nata
:: cream
* nanganganinag ++ our, ours [dual]
++ transparent
* natepok
* naog ++ caught, killed
---PA-UM: pumanaog,, pumapanaog,
papanaog * natin
------MA: manaog, nanaog, nananaog, ++ we, us, our [including the person spoken
mananaog to]
---PA-IN: panaugin, pinanaog, pinananaog,
pananaugin * naturalesa
--------: to go down :: nature
---PA-AN: panaugan
--------: to bring downstairs * nawa
:: (panaog) going downstairs, discharge of the ++ naturally, as a matter of fact
menses ++ I wish., May it be so
:: (panaugan) unloading place, place of
descent * nawnaw
T1) Pumanaog ka muna at may bisita sa :: germination, taking root
ibaba.
E1) You go down first because there are * nayon
visitors downstairs. :: village, country
T2) Panaugin mo muna ang mga bisita. :: (taga-nayon) villager
E2) Go down and meet the visitors. :: (kanayunan) center of a village
* negosyo * ngalandak
-----MAG: magnegosyo ------AN: ngalandakan
--------: to commercialize --------: to boast, to brag, to speak of with
:: trade, commerce, business pride
:: (negosyante) businessman, merchant
* ngalay
* negro :: numbness, fatigue
:: negro man
:: (negrito) dwarf negro of the Philippine * ngalingali
mountains > ita, ayta, agta, baluga ++ almost, on the verge of
++ black
* ngalirang
* Nene ++ overdried, dried up, very thin
:: appellation for a small girl
* ngalisag
* nerbiyo ---MA-NG: mangalisag, nangalisag,
:: nerve nangangalisag, mangangalisag
++ (nerbiyoso) nervous --------: to bristle [hair] {sich straeuben}

* neto * ngalit
:: net income ------MA: mangalit, nangalit $
--------: to grind the teeth
* ng
++ [non-focus marking particle, possessive * ngalitngit
marker] :: sound of gnashing, crunching

* nga * ngalngal
++ [expressing confirmation, truly, really, ++ wailing, grumbling
certainly, request particle meaning 'please',
so] * ngalo
:: numbness, fatigue
* ngabngab
------IN: ngabngabin * ngalot
--------: to bite off meat, to gnaw -----MAG: magngalot
--------: to crunch noisily
* ngadngad ++ crunched
:: falling on one's nose
* ngalukabkab
* ngakngak :: peeling off [bark, plaster]
:: loud crying
* ngalumata
* ngala-ngala ++ with dark rings under the eyes due to lack
:: palate {der Gaumen} of sleep

* ngalan * ngalumbaba
-------I: ipangalan, ipinangalan, ipinapangalan, :: pensive look [with the head supported by
ipapangalan the palm]
--------: to name, to call
:: name > pangalan * ngalungkong
:: (kangalan) namesake > kapangalan :: depression
:: (pangngalan) noun
T1) Si Ginoong Hartig ang pangalan ko. * ngalutngot
E1) My name is Mr Hartig. :: crunching sound
* ngamay T1) Ngumatngat siya ng konting mais bago
:: numbness [hands] siya kumain ng hapunan.
E1) He nibbled at some corn before he had
* ngamba his dinner.
------MA: mangamba T2) Huwag mong ngatngatin ang iyong kuko.
--------: to be apprehensive about, to fear E2) Don't nibble your nails.
:: doubt, apprehension
* ngawa
* nganay -----MAG: magngangawa $
:: first born child --------: to babble
:: foolish talk
* nganga
------UM: ngumanga,, ngumanganga, * ngawil
nganganga :: twisting of lips while speaking
------IN: ngangahin, nginanga, nginanganga,
ngangangahin * ngawit
--------: to chew buyo, to open one's mouth ------MA: mangawit, nangawit, nangangawit,
:: a mixture of buyo for chewing mangangawit
T1) Kailangan kang ngumanga para makita --------: to become numb from exhaustion
ng dentista ang ngipin mo. :: numbness
E1) You need to open your mouth so the ++ tired, exhausted, numb
dentist could look at your teeth. T1) Maupo ka na at baka mangawit ka sa
kakatayo.
* ngangayon E1) Sit down now or you might get tired
++ just now, only now from standing.

* nganib * ngawngaw
:: danger, crisis, risk :: empty talk

* nganingani * ngayaw
:: apprehension :: act of refusing

* ngapos * ngayngay
------MA: mangapos :: continuous talk in monotone
--------: to lack
++ lacking * ngayon
++ now, just now, today
* ngasab
:: noise made of animals eating * ngiki
------MA: mangiki, nangiki, nangingiki,
* ngasngas mangingiki
:: scandal caused by gossip ------IN: ngikihin, nginiki, nginingiki,
ngingikihin
* ngata --------: to chill, to have chills
------UM: ngumata :: chills > pangiki
--------: to chew the cud, to ruminate
:: chewing the cud * ngilak
:: (tagapangilak) solicitor
* ngatngat
------UM: ngumatngat,, ngumangatngat, * ngilin
ngangatngat :: abstinence, holiday
------IN: ngatngatin, nginatngat,
nginangatngat, ngangatngatin * ngilngil
--------: to nibble, to gnaw :: whinnying
* ngilo * ngongo
------MA: mangilo, nangilo, nangingilo, ++ speaking nasally
mangingilo
--------: to have tooth-edge pain * ngudngod
T1) Huwag kang uminom ng malamig na :: pushing with the snout
tubig kung may sira ang iyong ngipin at baka
ikaw ay mangilo. * ngulngol
E1) You should not drink cold water if you :: sulking and grumbling
have some tooth decay or you might suffer :: sucking
some pain.
* ngulo
* nginig ------UM: ngumulo
---MA-NG: manginig, nanginig, nanginginig, --------: to put both hand under the head when
manginginig lying
--------: to tremble, to shiver
:: tremble, shiver * ngumasngas
:: bluster
* ngipin
------MA: mangipin * ngungo
--------: to teethe ------UM: ngumungo
--------: to feed with premasticated food
:: tooth, teeth
* ngunit
* ngisi ++ but > nguni
:: grin, broad smile T1) Lumakad ka nguni't bumalik ka agad.
E1) Go, but come back at once.
* ngisngis
------UM: ngumisngis * ngusngos
--------: to grin :: snout
:: grinning, showing the teeth :: tip of the nose

* ngitngit * nguso
:: rage, fury, intensity ------UM: ngumuso,, ngumunguso, ngunguso
--------: to pout
* ngiti :: upper lip
------UM: ngumiti,, ngumingiti, ngingiti
------AN: ngitian, nginitian, nginingitian, * ngutngot
ngingitian :: noise of gnawing, whimper
--------: to smile
:: smile > pangiti * nguya
T1) Ngumiti si Maria ng makita niya si Pedro. ------UM: ngumuya,, ngumunguya, ngunguya
E1) Maria smilled when she saw Pedro. ------IN: nguyain, nginuya, nginunguya,
ngunguyain
* ngiwi --------: to chew, to masticate
++ distorted, twisted, crooked [face] > ++ (pangnguya) molar
ngiwid, pangiwi T1) Ngumuya ako ng bayabas kaninang
umaga.
* ngiyaw E1) I chewed some guava early this
------UM: ngumiyaw,, ngumingiyaw, ngingiyaw morning.
--------: to meow T2) Nguyain mo na ang bayabas.
:: cry of cat or kitten E2) Chew the guava.
T1) Ngumingiyaw ang pusa.
E1) The cat meows. * nguyngoy
:: prolonged crying, crying with tantrums * ningas
:: flame
* ni ++ (magniningas) flaming
++ [singular non-focus marker of proper
nouns or names] * ningning
T1) Binili ni Luisa ang damit. -----MAG: magningning
E1) The dress was bought by Luisa. --------: to shine, to radiate
:: (luningning) sparkle, shine
* nibel :: (kaningningan) brilliance
:: level ++ (maningning) shining, brilliant
++ (nibelado) levelled
* nino
* nido ++ whose? > kanino
:: edible bird's nest
* ninyo
* nigo :: child
++ lucky, favorable ++ you, your [plural]

* niig * nipa
:: private conversation between two people :: a kind of palm tree

* nikelado * nipis
++ nickel plated :: thinness
++ (manipis) thin
* niknik
:: gnat, horsefly * nisnis
++ (manisnis) frayed {ausgefranst}
* nikotina
:: nicotine * nitso
:: niche, tomb
* nila
++ they, them, their * nito
T1) Kinuha nila ang libro. ++ of this > niri
E1) They got the book.
* niya
* nimbo ++ he, she, his, her, hers
:: nimbus, halo
* niyan
* nimpa ++ of that
:: nymph ++ (ganiyan) like that, in that manner or way
> ganyan
* nimpuho
++ seated flat on the haunches * niyari
++ of this
* nina
++ [plural marker of ni] * niyebe
:: snow
* ninag ++ (maniyebe) snowy
:: radiation
* niyog
* ninang :: coconut palm tree and fruit
:: godmother > madrina
:: (ninong) godfather * niyon
++ of that [ng + iyon]
* nobedad * notisya
:: novelty :: notice

* nobela * Notsebuwena
:: novel :: Christmas eve

* nobena * nugnog
:: nine day prayer, novena ++ adjoining, suburban

* nobya * nulipika
:: fiancee, sweetheart > nobyo ------IN: nulipikahin
--------: to nullify
* Nobyembre
:: November > Nubyembre * numero
T1) Ang petsa ay ika-21 ng Nobyembre. :: number
E1) The date is November 21. ++ (pagkanumero) numerical

* nomina * nunal
:: payroll :: mole [skin] > taling

* nominado * nuno
++ nominated :: grandparents > ninuno

* noo * nunsiyo
:: forehead, brow :: papal nuncio

* nood * nutnot
------MA: manood, nanood, nanonood, ++ unravelled, frayed
manonood
---PA-IN: panoorin, pinanood, pinanonood, * nuwes
panonoorin :: nut
--------: to watch
:: (manonood) spectator, bystander, onlooker *o
:: (panoorin) show, sight ++ or
T1) Manood tayo ng sine mamaya. T1) Matanda ba siya o bata?
E1) Let us watch a movie later. E1) Is he old or young?
T2) Panoorin natin ang pelikula ni John T2) Ako ba o siya ang ibig mo?
Travolta. E2) Do you like me or her?
E2) Let's watch John Travolta's movie.
* obispo
* noon :: bishop
++ then, at that time, of that, there > niyon,
hayun * obligado
++ obliged, forced
* norte
:: north * ohales
:: buttonhole
* nota
:: note * Oktubre
:: grade [school] :: October
T1) Ang buwang ito ay Oktubre.
* notaryo E1) This month is October.
:: notary
* okupado :: (orasan) clock
++ occupied, busy :: (talaorasan) timetable > talaorasin
++ (sa lahat ng oras) at any time
* oo T1) Oras na para kumain.
------UM: umoo,, umooo, ooo E1) It is time to eat.
------AN: oohan, inoohan, inooohan, ooohan T2) Anong oras na ngayon?
--------: to say yes E2) What time is it now?
++ yes > opo
* orasyon
* opera :: angelus
-----MAG: mag-opera, nag-opera, nag-oopera,
mag-oopera * orbita
------AN: operahan, inoperahan, inooperahan, :: orbit
ooperahan
------IN: operahin, inopera, inoopera, * order
ooperahin -----MAG: mag-order, nag-order, nag-oorder,
--------: to operate on mag-oorder
:: (pag-oopera) operation > pag-opera ------IN: orderin, inorder, inoorder, oorderin
T1) Ayaw ni Dr. Santos na mag-opera ng --------: to order something
pasyente sa isang taon. :: order, serving [of food] > orden
E1) Dr. Santos does not want to operate on
his patients next year. * ordinaryo
T2) Si Maria ay naoperahan sa puso noong ++ ordinary, usual, common
isang linggo.
E2) Maria had a heart surgery last week. * orends
++ orange [color]
* operasyon
:: operation * organdi
:: organdy [kind of cloth]
* opisina
:: office * organisasyon
:: (opisiyo) employment, occupation, trade :: organization
:: (kaopisina) officemate
++ (pang-opisina) white-collar * organismo
:: organism
* opisyal
:: official * organo
:: pipe organ
* oportunidad
:: opportunity * orkestra
:: orchestra
* oposisyon
:: opposition * orkid
:: orchid
* optiko
:: optician * oso
:: bear
* opyo
:: opium * ospital
:: hospital
* oras
--Pas: isaoras * otel
--------: to time :: hotel
:: hour, time
* pa * pad
++ more, still :: ruled paper

* paa * pader
:: foot ------AN: paderan
:: (paanin) foot, bottom, base --------: to wall up
:: (pamahiran ng paa) doormat :: wall > dingding, dinding {die Wand}
++ (paahan) with large feet
* padpad
* paalam ------MA: mapadpad, napadpad, napapadpad,
-----MAG: magpaalam, nagpaalam, mapapadpad
nagpapaalam, magpapaalam --------: to be shipwrecked, to be driven or
--------: to bid goodbye carried [by storm or tide]
:: (pagpapaalam) leave-taking ++ (maipadpad) to flow with the wind or
++ farewell current, to be shipwrecked
T1) Magpaalam na kayo sa inyong lolo at lola
at tayo ay uuwi na. * padre
E1) Say goodbye to your grandfather and :: appellation for a priest
grandmother because we are going home
now. * padrino
:: male sponsor
* paano
++ how? in which way? {wie} * padyak
++ (kahit paano) somehow ------UM: pumadyak,, pumapadyak, papadyak
--------: to stamp the feet
* pabaya
-----MAG: magpabaya * padyama
---PA-AN: pabayaan :: pajamas
--------: to abandon, to neglect, to disregard
:: (pagpapabaya) abandonment, carelessness * pag
++ careless ++ if, when, whenever
++ (mapagpabaya) negligent
* pagdaka
* pabo ++ immediately, quickly > pagkaraka
:: turkey {der Truthahn}
* pagitan
* pabor :: partition, dividing line
------AN: paboran
--------: to favor * pagkit
:: favor {der Gefallen} :: paste, wax

* paborita * pagod
++ favorite > paborito {Lieblings-} ------UM: pumagod,, pumapagod, papagod
--------: to fatigue
* pabrika ------MA: mapagod, napagod, napapagod,
:: factory {die Fabrik} mapapagod
--------: to become tired
* pabula -MAGPAKA: magpakapagod
:: fable {die Fabel} --------: to work very hard and tire oneself out
:: tiredness, exhaustion {die Erschoepfung}
* pabuya :: (pamagod) sleeping pill, tiresome thing
---MAGPA: magpapabuya :: (pagkapagod) fatigue
--------: to tip, to donate :: (kapaguran) lassitude, stress, weariness
++ tired, exhausted {erschoepft}
:: bait > pamain {der Koeder}
* pagong
:: turtle {die Schildkroete} * pait
:: bitterness
* pagpag ++ (mapait) bitter {bitter}
-----MAG: magpagpag, nagpagpag,
nagpapagpag, magpapagpag * pakan
------IN: pagpagin, pinagpag, pinapagpag, :: (kapakanan) welfare, health, interest
papagpagin
------AN: pagpagan, pinagpagan, * pakana
pinapagpagan, papagpagan -----MAG: magpakana
--------: to shake cloth --------: to maneuver
T1) Pagpagan ng alikabok ang mantel.
E1) Shake the cloth to remove the dust. * pakete
T2) Pagpagin ang alikabok sa mantel. :: package, parcel {das Paket}
E2) Shake the dust from the cloth.
* pakiling
* pahid :: leaves used for scrubbing wooden floors
-----MAG: magpahid, nagpahid, nagpapahid, and walls
magpapahid
-------I: ipahid, ipinahid, ipinapahid, ipapahid * pakimkim
------AN: pahiran, pinahiran, pinapahiran, :: money given by a sponsor [baptism,
papahiran confirmation, wedding]
--------: to wipe off, to apply on {wischen,
einreiben} * pakinabang
:: (pamahid) rag, something used for wiping > ------MA: makinabang
pamahiran --------: to gain, to earn, to profit
:: (pamamahid) act of cleaning or wiping :: profit, benefit {der Nutzen}
T1) Magpahid ka ng lotion sa iyong mukha. :: (tagapakinabang) beneficiary
E1) You put on some lotion on your face. :: (kapakinabangan) advantage
T2) Ipahid mo ang lotion sa iyong mukha. ++ (kapaki-pakinabang) salutary
E2) Put on some lotion to your face.
T3) Pahiran mo ang dumi ng bata. * pakla
E3) You wipe off the baby's dirt. ++ (mapakla) acrid

* pahina * pakli
:: page {die Seite} ++ (mapakli) tart

* pahintulot * pako
-----MAG: magpahintulot, nagpahintulot, -------I: ipako
nagpapahintulot, magpapahintulot --------: to nail
------AN: pahintulutan :: nail {der Nagel}
--------: to permit, to allow :: fern {der Farn}
:: permission {die Erlaubnis}
:: (kapahintulutan) dispensation * pakpak
:: (pagpapahintulot) authorization, tolerance :: wing {der Fluegel}
++ (mapagpahintulot) tolerant
* paksa
??? napapailing ------UM: pumaksa,, pumapaksa, papaksa
--------: to exterminate
* pain :: topic, subject matter {das Thema}
-----MAG: magpain, nagpain, nagpapain,
magpapain * paktoriya
--------: to set bait, to lure :: baggage-master's office
* palagi
* pakundangan ---MA-NG: mamalagi
:: reverence, respect {der Respekt} --------: to remain
++ (walang-pakundangan) irreverent, ++ always, often > lagi
disrespectful {respektlos} ++ (palagian) full-time, regular, steady

* pakwan * palaka
:: watermelon > pakuan {die Wassermelone} ---MA-NG: mamalaka
--------: to catch frogs
* pakyaw :: frog {der Frosch}
------UM: pumakyaw,, pumapakyaw, :: (pamalaka) net for catching frogs
papakyaw :: (pamamalaka) catching frogs
---MA-NG: mamakyaw T1) Ang palaka ay kinakain ng maraming tao.
------IN: pakyawin, pinakyaw, pinapakyaw, E1) Many people eat frogs.
papakyawin
--------: to buy by wholesale * palakol
---MAGPA: magpapakyaw ------IN: palakulin, pinalakol, pinapalakol,
--------: to sell at wholesale papalakulin
:: wholesale buying > pamamakyaw {der --------: to chop with an axe
Grosshandel} :: axe {die Axt}

* pala 1 * palakpak
------IN: palahin, pinala, pinapala, papalahin ------UM: pumalakpak,, pumapalakpak,
--------: to shovel papalakpak
:: shovel, spade --MAG-AN: magpalakpakan, nagpalakpakan,
nagpapalakpakan, magpapalakpakan
* pala 2 ------AN: palakpakan, pinalakpakan,
++ so [exclamation of surprise] pinapalakpakan, papalakpakan
T1) Ikaw pala! --------: to applaud
E1) So, it is you! :: applause, sound of applause {der Beifall}
T2) Ang isip ko'y balat lamang ng itlog ito, T1) Pumalakpak ng malakas ang mga
hindi pala, kundi itlog na buo. manonood matapos umawit si Madonna.
E2) I thought this was only an eggshell, but E1) The audience gave a round of applause
no, it was a whole egg. after Madonna sang.
T2) Magpalakpakan tayong lahat para kay
* pala 3 Sheila.
-----MAG: magpala E2) Let us all applaud for Sheila.
--------: to bless T3) Palakpakan natin si Rhoda.
------MA: mapala E3) Let us applaud Rhoda.
--------: to gain by, to benefit, to profit
:: blessing * palanggana
:: (tagapagpala) benefactor :: basin

* palad * palapag
---MAGKA: magkapalad, nagkapalad, :: floor or story of a building {die Etage}
nagkakapalad, magkakapalad
--------: to be lucky * palara
:: palm of the hand {die Handflaeche} :: tinsel, foil {der Flitter}
:: (kapalaran) fortune, luck
++ (mapalad) lucky * palaso
:: arrow {der Pfeil}
* palag
:: wiggling, squirming, jerking of feet * palaspas
:: fancily woven palm leaves blessed on Palm
Sunday * palipas
---MAGPA: magpapalipas
* palasyo --------: to dawdle
:: palace {der Palast}
++ (malapalasyo) palatial * palit
------UM: pumalit,, pumapalit, papalit
* palay -----MAG: magpalit, nagpalit, nagpapalit,
:: unhusked rice {der Reis} magpapalit
:: rice plant ------AN: palitan, pinalitan, pinapalitan,
:: (palayan) ricefield {das Reisfeld} papalitan
-------I: ipalit, ipinalit, ipinapalit, ipapalit
* palayaw --Pas: ipagpalit
------AN: palayawan --Pas: pagpalitin
--------: to give a nickname to --MAG-AN: magpalitan
-----MAG: magpalayaw, nagpalayaw, --------: to change, to replace, to exchange, to
nagpapalayaw, magpapalayaw cash a check
------IN: palayawin, pinalayaw, pinapalayaw, :: (kapalit) compensation, replacement
papalayawin ++ (mapagpapalit) interchangeable
--------: to pamper, to cuddle ++ (mapapalitan) convertible
:: nickname {der Spitzname} ++ (kapalit) reciprocal, in return
++ (kapalit ng) in place of, for
* palda T1) Magpalit ka na ng damit mo.
:: skirt {der Rock} E1) You should now change your clothes.
T2) Palitan mo ang damit mo.
* palengke E2) Change your clothes.
---MA-NG: mamalengke, namalengke, T3) Ipalit mo itong baso sa nabasag na baso
namamalengke, mamamalengke kanina.
---PA-IN: pamalengkehin, pinamalengke, E3) Have this glass as a replacement to the
pinamamalengke, pamamalengkehin glass that was broken earlier.
--------: to go to the market
:: marketplace {der Marktplatz} * palitaw
:: (pamamalengke) marketing :: a rice cake

* palibhasa * palito
------IN: palibhasain, pinalibhasa, :: toothpick
pinapalibhasa, papalibhasain
--------: to mock, to scorn * palo
:: (kapalibhasaan) mockery, sarcasm, insult ------UM: pumalo,, pumapalo, papalo
++ because > palibasa ---MA-NG: mamalo
------IN: paluhin, pinalo, pinapalo, papaluhin
* palibot --------: to spank, to whip
:: surroundings, environment :: beating, spanking
:: (palibut-sabi) message sent around :: (pamalo) something used for hitting or
whipping
* paligsa :: (pamamalo) act of punishing, beating
:: contest, competition > paligsahan {der :: (palupalo) wooden paddle for beating
Wettbewerb} laundry > palo-palo

* palikero * palong
:: flirtatious male :: cock's comb

* palikpik * palos
:: fin of fish {die Flosse} :: eel > igat
* palsipika * pamisan
------UM: pumalsipika,, pumapalsipika, ----MAKI: makipamisan
papalsipika --------: to request permission to live with
------IN: palsipikahin, pinalsipika, :: living together
pinapalsipika, papalsipikahin
--------: to falsify * pana
:: (palsipikado) forgery ------UM: pumana,, pumapana, papana
:: (pagkapalsipika) falsification --------: to shoot with a bow
++ (palso) spurious, counterfeit > :: bow and arrow
palsipikado :: (pamamana) archery
:: (mamamana) archer
* paltik
:: homemade gun * panadero
:: baker
* paltos :: (panaderya) bakery
------UM: pumaltos,, pumapaltos, papaltos
--------: to fail, to miss the mark * panaginip
:: blister --Akt: managinip $
--Pas: panaginipan $
* palyok --------: to dream
:: cooking pot > palayok :: dream > panaginipan
:: (palayukan) pottery
++ (sampalayok) one potful * panahon
---MAGKA: magkapanahon, nagkapanahon,
* pamagat nagkakapanahon, magkakapanahon
-------I: ipamagat --------: to have time
--------: to title :: time
:: title of written work :: season > kapanahunan
:: weather
* pamagitan ++ (pana-panahon) periodic, seasonal >
:: mediator, go between > tagapamagitan pamanahon
:: (pamamagitan) intervention, mediation ++ (magkapanahon) contemporary >
++ (sa pamamagitan ng) with the help of, by kapanahon
using T1) May panahon ka ba?
E1) Do you have a moment?
* pamalagi T2) Maganda na ang panahon ngayon.
-----MAG: magpamalagi E2) The weather is lovely now.
------IN: pamalagiin, pinamalagi,
pinamamalagi, pamamalagiin * panalo
--------: to stabilize, to establish ------MA: manalo, nanalo, nananalo, mananalo
:: permanent position or situation $
:: (pamamalagi) permanence ------IN: panalunin, pinanalo, pinapanalo,
++ (pamalagian) constant papanalunin $
--------: to win
* pamangkin :: winning
:: nephew, niece ++ victorious

* pamata * panata
-----MAG: magpamata -------I: ipanata
--------: to insult --------: to make a vow {geloben}
:: vow [usually religious] > pamamanata {das
* paminta Geloebnis}
:: pepper :: (pananata) taking a vow
:: blacksmith
* panatag
------UM: pumanatag,, pumapanatag, * pandesal
papanatag :: a bread
--------: to settle down {sich beruhigen}
---MA-NG: mamanatag, namanatag, * panga
namamanatag, mamamanatag :: jaw
--------: to be calm
:: (pamamanatag) rest, retirement, death * pangahas
{die Ruhe} ------AN: pangahasan, pinangahasan,
++ tranquil, peaceful {ruhig} pinapangahasan, papangahasan
--------: to dare, to venture
* panatiko ++ (mapangahas) daring, bold, intrepid
:: zealot {der Fanatiker}
:: (panatismo) fanatism {der Fanatismus} * pangako
:: (pagkapanatiko) bigotry {die Intoleranz} ---MA-NG: mangako, nangako, nangangako,
++ fanatic {fanatisch} mangangako
-------I: ipangako, ipinangako, ipinapangako,
* panatili ipapangako
-----MAG: magpanatili --------: to promise, to engage
--------: to stabilize :: promise
---MA-NG: manatili, nanatili, nananatili, T1) Ang pangako ni Bebeng ay babalik dito.
mananatili $ E1) Bebeng's promise is that she'll come
--------: to stay, to be permanent back.
------MA: mapanatili
--------: to retain * pangamba
:: permanence, continuous stay, stability > :: fear, suspicion, doubt
pananatili
++ (panatilihan) permanent * panganay
T1) Manatili ka dito sa Pilipinas. :: eldest in the family
E1) You stay here in the Philippines.
* panganib
* panay ------: manganib, nanganib, nanganganib,
------IN: panayin, pinanay, pinapanay, manganganib $
papanayin ------AN: panganiban
--------: to do regularly, to complete everything --------: to be in danger
:: (kapanayan) regularity --Pas: isapanganib
++ steady, all, each and everyone [of a --------: to threaten, to endanger, to risk
group] ---masapanganib
++ (panayan) regularly, without interruption --------: to jeopardize
:: danger, crisis, risk
* panayam ++ (mapanganib) dangerous
-----MAG: magpanayam
--------: to lecture * pangarap
:: lecture, interview, conference ---MA-NG: mangarap, nangarap,
:: (panayaman) lecture hall nangangarap, mangangarap
--------: to dream
* pandak :: (pangarap) daydream, ambition
++ short of stature ++ (mapangarapin) dreamy

* panday * pangat
------IN: pandayin, pinanday, pinapanday, :: fish cooked in vinegar and salt
papandayin
--------: to shape metal, to train someone well * panggap
-----MAG: magpanggap ------AN: panhikan
--------: to pretend --------: to go upstairs, to bring upstairs
:: going upstairs
* pangil :: (panhik-panaog) going up and down
:: tusk {der Stosszahn} continuously
++ (pangilan) with large tusks or fangs T1) Pumanhik ka sa itaas at kunin mo ang
aking bag.
* pangit E1) You go upstairs and get my bag for me.
------UM: pumangit,, pumapangit, papangit T2) Magpanhik ka ng kape sa aking silid.
--------: to become ugly E2) You bring up some coffee to my room.
---MAGPA: magpapangit T3) Ipanhik mo dito ang telebisyon.
--------: to distort E3) Take the television set up here.
MGA : mangagimpangit
--------: to become ugly [plural] * panibugho
:: (kapangitan) ugliness :: jealousy
++ ugly, not good
++ (simpangit) as ugly as * panig
------AN: panigan
* pangkat --------: to take the side of someone, to panel
-----MAG: magpangkat :: panel, side
--------: to join in a group, to band together :: party
------IN: pangkatin, pinangkat, pinapangkat, :: section
papangkatin :: (kapanig) partisan, supporter
--------: to classify, to distinguish, to separate :: (pagpanig) partiality
into groups ++ (panig-panig) in groups
:: group, party, unit
:: (kapangkat) teammate * paniki
:: a bat
* pangko
------UM: pumangko,, pumapangko, papangko * panis
--------: to cuddle ------MA: mapanis, napanis, napapanis,
------IN: pangkuin, pinangko, pinapangko, mapapanis
papangkuin --------: to become spoiled
--------: to carry in one's arms ++ stale and spoiled [food]
:: armful
++ being carried in one's arms * pansin
------UM: pumansin,, pumapansin, papansin
* panglaw ------MA: mapansin, napansin, napapansin,
---MA-NG: mamanglaw mapapansin
--------: to feel lonely ------IN: pansinin, pinansin, pinapansin,
--Pas: pamanglawin papansinin
--------: to make lonely --------: to give attention to, to take notice of
:: (kapanglawan) desolation, loneliness, :: notice, attention, recognition
melancholy ++ (mapapansin) noticeable, perceptible
++ (mapanglaw) gloomy T1) Huwag ka nang pumansin ng kanyang
mga kahinaan.
* panhik E1) You should not pay attention to his
------UM: pumanhik,, pumapanhik, papanhik weaknesses.
-----MAG: magpanhik, nagpanhik, T2) Pansinin mo naman ang manliligaw mo.
nagpapanhik, magpapanhik E2) Give some attention to your suitor.
-------I: ipanhik, ipinanhik, ipinapanhik,
ipapanhik * pansit
------IN: panhikin, pinanhik, pinapanhik, :: long rice noodles
papanhikin :: (pansiterya) Chinese restaurant
------UM: pumara,, pumapara, papara
* pantal ------IN: parahin, pinara, pinapara, paparahin
:: welt -------I: ipara, ipinara, ipinapara, ipapara
:: (pantalan) pier, wharf --------: to stop [a vehicle]
:: (pamamantal) act of swelling or welting :: (pamara) something used to stop, stop
signal
* pantalon ++ Stop!
:: pants, trousers T1) Parahin mo ang taksi.
E1) Hail down the taxi.
* pantay T2) Ipara mo ang kotse diyan sa tapat ng
-----MAG: magpantay bahay.
--------: to align E2) Stop the car there infront of the house.
------IN: pantayin, pinantay, pinapantay,
papantayin para 2
--------: to even off, to level ++ for, till, so that
:: (pamantayan) standard, average, norm ++ (para sa) for
:: (pagkakapantay) par T1) Menos singko para alas tres.
++ level, of the same length or height, even E1) Five minutes till three o'clock.
> kapantay
* parada
* pantog -----MAG: magparada, nagparada,
:: bladder nagpaparada, magpaparada
T1) May sakit siya sa pantog. --------: to parade
E1) He has bladder trouble. ------UM: pumarada,, pumaparada, paparada
-------I: iparada, ipinarada, ipinaparada,
* panukala ipaparada
-----MAG: magpanukala --------: to stop, to stop a vehicle, to park
--------: to plan, to propose [parking lot]
:: parade
* panutsa :: parking
:: crude sugar ++ (parado) parked, stopped
T1) Sabi ng pulis pumarada raw tayo dito sa
* panyo harap ng presinto.
:: handkerchief > panyolito E1) The policeman said that we should park
the car infront of the station.
* panyuelo T2) Iparada mo ang iyong motorsiklo sa harap
:: shawl, shoulder kerchief ng presinto.
E2) Park your motorbike infront of the police
* paos station.
:: hoarseness > pamamaos
++ raucous, hoarse [voice] > paus, maos * paraiso
:: paradise
* Papa
:: Pope * paralisis
------IN: paralisahin, pinaralisa, pinaparalisa,
* papag paparalisahin
:: bamboo bed, wooden couch --------: to paralyze, to cripple
:: paralysis > pagkaparalisa
* papel ++ (paralisado) paralyzed
:: paper
:: (papel-de-liha) sandpaper * paralitiko
:: (papeles) legal papers, documents ++ paralytic
:: paralytic person
* para 1
* parang ---PA-AN: paparisan
:: meadow, prairie, forest --------: to duplicate
:: (kaparangan) wilderness :: pair
++ as if :: (kaparis) [one] of a pair
:: (pag-paparisan) pattern
* parangya ++ even, paired, similar, equal to, like >
++ (magpagparangya) flamboyant, flashy, pares
pompous ++ (kaparis) equal, similar, identical

* parasitiko * pariyan
:: parasite ------UM: pumariyan,, pumapariyan, papariyan
++ parasitic --------: to go there

* paratang * parke
------AN: paratangan, pinaratangan, :: park
pinaparatangan, paparatangan
--------: to accuse, to incriminate * parmaseutika
:: accusation :: pharmacist > parmasiyotiko
++ (pagpaparatang) accusing :: (parmasya) pharmacy > botika

* pare * parokya
:: priest > pari :: parish
:: male friend :: (parokyano) parishioner, customer, client
:: (pagka-pari) priesthood
* parol
* pareha :: lantern
-----MAG: magpareha
--------: to form in pairs, to race with * parte
:: (kapareha) partner ------AN: partihan, pinartihan, pinapartihan,
papartihan
* pareho --------: to give someone a share
------UM: pumareho,, pumapareho, papareho :: part, share
--------: to match [in a contest], to be equal
-----MAG: magpareho, nagpareho, * partido
nagpapareho, magpapareho :: political party
---MAGKA: magkapareho, nagkapareho, ++ (magkapartido) to belong to the same
nagkakapareho, magkakapareho political party
--------: to be equal
-------I: ipareho, ipinareho, ipinapareho, * parusa
ipapareho -----MAG: magparusa, nagparusa,
--------: to compare nagpaparusa, magpaparusa
:: (kapareho) duplicate, match ------AN: parusahan, pinarusahan,
:: (pagka-pareho) parity pinaparusahan, paparusahan
:: (pagkakapareho) equality, similarity --Pas: maparusahan
++ equal, similar, alike, identical > kapareho --------: to punish
++ (pare-pareho) equally, mutually :: (parusa) punishment > kaparusahan
++ (mapaparusahan) penal
* parilya
:: grill, broiler, toaster, grate * pasa
------UM: pumasa,, pumapasa, papasa
* paris --------: to pass an academic course, an
-----MAG: magparis, nagparis, nagpaparis, examination, an interview
magpaparis -----MAG: magpasa, nagpasa, nagpapasa,
--------: to couple magpapasa
-------I: ipasa, ipinasa, ipinapasa, ipapasa :: (dalampasigan) beach > aplaya {der
--------: to pass on Strand}
??? naipasa
:: contusion * pasilyo
:: (pagpasa) qualification, passing :: corridor, aisle
++ (pasado) past, passed
T1) Pumasa siya sa kanyang eksamen. * pasimano
E1) He passed his exams. :: window sill > pasamano
T2) Magpasa ka ng kanin dito.
E2) You pass on some rice over here. * pasiya
T3) Ipasa mo ang kanin dito. :: (kapasiyahan) decision reached, finding
E3) Pass on some rice here. :: (tagapagpasiya) arbiter

* pasahe * pasiyam
:: passage, journey, fare :: nine-day novena after someone's interment
:: (pasahero) passenger or funeral
:: (pamasahe) fare > pamamasahe
* Pasko
* pasak ---MAGPA: magpapasko
-------I: ipasak --------: to give a Christmas gift
--------: to plug :: Christmas
:: plug, stopper T1) Noong Pasko ay nagpunta kami sa inyo.
E1) Last Christmas we went to your place.
* pasan
------UM: pumasan,, pumapasan, papasan * paslang
--------: to ride on one's back ------MA: mapaslang, napaslang, napapaslang,
-----MAG: magpasan, nagpasan, nagpapasan, mapapaslang
magpapasan ---MA-NG: mamaslang, namaslang,
------IN: pasanin, pinasan, pinapasan, namamaslang, mamamaslang
papasanin --------: to insult
--------: to carry on the back or shoulders :: (kapaslangan) insult > pagpaslang
:: burden, load ++ insulting
T1) Pumasan ako sa likod ng kabayo.
E1) I rode on the horse's back. * pasma
T2) Magpasan ka ng isang sakong bigas. :: spasm
E2) You carry one sack of rice on your back. ++ (pasmado) suffering from spasm
T3) Pasanin mo ang isang sakong bigas.
E3) Carry one sack of rice. * paso
------UM: pumaso,, pumapaso, papaso
* pasaporte --------: to cauterize
:: passport ------MA: mapaso, napaso, napapaso,
mapapaso
* pasaring --------: to get burned
:: innuendo ------IN: pasuin, pinaso, pinapaso, papasuin
--------: to burn or scald
* pasas T1) Huwag kang masyadong lumapit sa
:: raisin nakasinding kandila at baka ka mapaso.
E1) Do not get close to the lighted candle or
* pases you might get burned.
:: pass, permit T2) Huwag mong hawakan ang mainit na
kaldero at baka ikaw ay mapaso.
* pasig E2) Do not touch the hot pot or you might
:: river that flows into the sea scald your hand.
:: (pasigan) sandy bank of a river T3) Huwag mong pasuin ang iyong daliri.
E3) Don't burn your fingers. :: (pastulan) pasture, land for grazing
T1) Magpastol ka ng mga baka sa bukid.
* pasok E1) You herd the cows in the field.
------UM: pumasok,, pumapasok, papasok T2) Pastulin mo ang mga baka sa bukid.
------IN: pasukin, pinasok, pinapasok, E2) Herd the cows in the field.
papasukin T3) Ipastol mo ang mga tupa.
--------: to enter a place E3) Herd the sheep.
-----MAG: magpasok, nagpasok, nagpapasok,
magpapasok * pasyal
--------: to enter, to insert, to deposit money -----MAG: magpasyal, nagpasyal,
-------I: ipasok, ipinasok, ipinapasok, ipapasok nagpapasyal, magpapasyal
--------: to take inside, to insert -------I: ipasyal, ipinasyal, ipinapasyal,
-MAKA: makapasok ipapasyal
--------: to infiltrate, to be able to enter --------: to take a walk, to stroll, to visit
---MAGPA: magpapasok, nagpapasok, ---MA-NG: mamasyal, namasyal, namamasyal,
nagpapapasok, magpapapasok mamamasyal
--------: to permit entrance ------AN: pasyalan, pinasyalan, pinapasyalan,
:: entrance > pasukan papasyalan
:: (pamasok) something used for school --------: to travel [visit]
:: (pagpasok) entry, infiltration :: stroll, promenade > pamamasyal
:: (papasokan) gate T1) Magpasyal ka muna sa bahay nila Nina.
:: (mapapasukan) employment E1) You visit Nina's house first.
:: (pamamasukan) act of working as an T2) Ipasyal mo ang iyong anak sa hardin.
employee E2) Stroll your baby in the garden.
++ (papasok) inward
++ (labas-masok) come and go * pasyensiya
T1) Pumasok siya sa aking silid kaninang :: patience > pasensya
umaga. ++ (pasiyente) patient > pasyente
E1) She entered my room early this
morning. * pasyon
T2) Pasukin natin ang bahay ni Maria. :: vernacular verse celebrating the life of
E2) Let's enter the house of Maria. Christ
T3) Magpasok ka ng pera sa aking bangko.
E3) You deposit some money in my bank * pata
account. :: knuckles, feet [pork]
T4) Ipasok mo ang iyong daliri sa butas. ++ fatigued, exhausted
E4) Insert your finger in the hole.
T5) Humalang sa pinto si Maria upang huwag * patag
makapasok ang bata. -----MAG: magpatag, nagpatag, nagpapatag,
E5) Maria barricaded the door in order that magpapatag
the kid will not be able to get in. --------: to flatten
??? pinapasukan :: (pamatag) something used to level
:: (kapatagan) plain, lowland
* pasta ++ smooth, level, even
:: filling [tooth] > pamasta
* patak
* pastol ------UM: pumatak,, pumapatak, papatak
-----MAG: magpastol, nagpastol, nagpapastol, --------: to fall, to drop
magpapastol :: drop of liquid
------IN: pastulin, pinastol, pinapastol,
papastulin * patani
-------I: ipastol, ipinastol, ipinapastol, ipapastol :: lima beans, kidney beans
--------: to herd animals
:: (taga-pastol) herdsman * patas
:: stock, pile, heap ++ (makamamatay) mortally
++ equal, of the same level T1) Pumatay ka ng sampung baka para sa
fiesta.
* patatas E1) You kill ten cows for the feast.
:: potato T2) Patayin mo na ang ilaw.
E2) Turn off the light.
* patawad T3) Magingat ka sa iyong paguwi sa gabi at
-----MAG: magpatawad, nagpatawad, baka ka mapatay.
nagpapatawad, magpapatawad E3) You should be careful when you get
------IN: patawarin, pinatawad, pinapatawad, home at night or you might get killed.
papatawarin T4) Magpatay ka ng sampung baboy.
--Pas: ipagpatawad E4) You slaughter ten pigs.
--------: to forgive T5) Patayin mo ang sampung baboy.
:: forgiveness E5) Slaughter ten pigs.
:: (pagpapatawad) forgiving T6) Napatay ng pulis ang magnanakaw.
++ (mapatawad) pardonable > E6) The policeman killed the thief.
mapapatawad
T1) Magpatawad ka ng mga nagkasala sa iyo. * patente
E1) You should forgive those who sinned :: (maypatente) patentee
against you.
T2) Patawarin mo na si Ferdinand at Imelda. * pati
E2) Forgive Ferdinand and Imelda. :: advice, warning
:: interruption, interception
* patay ++ also, including
------UM: pumatay,, pumapatay, papatay
------IN: patayin, pinatay, pinapatay, * patid
papatayin -----MAG: magpatid, nagpatid, nagpapatid,
--------: to kill, to turn off, to slaughter magpapatid
------MA: mapatay, napatay, napapatay, ----MANG: mangpatid
mapapatay ------IN: patirin, pinatid, pinapatid, papatirin
---MA-NG: mamatay, namatay, namamatay, --------: to cut off, to trip
mamamatay :: tripping another's foot
--------: to get killed, to die :: (pamatid) tool for cutting
-----MAG: magpatay, nagpatay, nagpapatay, ++ cut off
magpapatay ++ (patid-patid) disconnected
--------: to slaughter T1) Magpatid ka ng lubid.
--IPA: ipapatay E1) You cut off the rope.
--------: to have something killed T2) Patirin mo ang lubid.
-----IKA: ikamatay, ikinamatay, ikinamamatay, E2) Cut off the rope.
ikamamatay T3) Huwag mong patirin ang batang
--------: to cause someone's death tumatakbo.
MAGPA---: magpakamatay ??? to commit E3) Don't trip the kid who is running.
suicide
:: dead person * patilya
:: (patayan) massacre :: side whiskers, sideburns
:: (pagpatay) manslaughter
:: (kamatayan) death > pagkamatay * pating
:: (taga-patay) slayer > pumatay :: shark
:: (pagpapatay) slaughter
:: (pagkakamatay) mortality * patis
:: (pagpapakamatay) suicide :: salty fish sauce
++ dead, not working, turned off
++ (pagkamatay) post-mortem * patlang
++ (patay-gutom) extremely hungry :: space between, interval
* pawis
* patnugot -----MAG: magpawis, nagpawis, nagpapawis,
:: director, manager magpapawis
------AN: pawisan
* patola --------: to perspire, to sweat
:: sponge gourd :: perspiration, sweat > pagpawisan
:: (pampapawis) someting that makes one
* patong sweat
-----MAG: magpatong, nagpatong, T1) Huwag kang masyadong tumakbo at baka
nagpapatong, magpapatong ka pawisan.
-------I: ipatong, ipinatong, ipinapatong, E1) Don't run too long or you might perspire.
ipapatong
--------: to put on top, to put over, to lay * payag
------AN: patungan ------UM: pumayag,, pumapayag, papayag
--------: to apply, to put on --------: to agree, to conform
:: layer, fold ------AN: payagan
:: interest charged on a loan --------: to allow
:: (patungan) base, pedestal ++ in agreement
T1) Magpatong ka ng dyaryo sa ibabaw ng T1) Pumayag ka ba sa mungkahi niya?
mesa. E1) Did you agree to his suggestion?
E1) You put a newspaper on top of the table.
T2) Ipatong mo ang dyaryo sa ibabaw ng * payapa
mesa. ------UM: pumayapa,, pumapayapa, papayapa
E2) Put the newspaper on top of the table. --------: to conciliate
------IN: payapain, pinayapa, pinapayapa,
* patpat papayapain
:: piece of split bamboo --------: to pacify
:: (pamayapa) something used to pacify
* patron :: (kapayapaan) peace, tranquility
:: patron saint :: (pamamayapa) death, end of life
++ (mapayapa) peaceful, calm, tranquil
* patubig
------AN: patubigan * payaso
--------: to irrigate :: clown
:: irrigation
* payat
* patyo ---MA-NG: mamayat
:: churchyard --------: to become thin
---MAGPA: magpapayat
* paumanhin --------: to emaciate
-----MAG: magpaumanhin :: (pamamayat) being thin
--------: to pardon, to excuse ++ thin, slim, lean, skinny
:: apology, forgiveness or toleration of a fault ++ (simpayat) as thin as
committed
* payo
* paunawa -----MAG: magpayo, nagpayo, nagpapayo,
:: notice, warning magpapayo
-------I: ipayo
* pawa ------AN: payuhan
++ all, everything --Pas: pagpayuhan
--------: to give advice or counsel
* pawid :: advice, counsel > pamayo
:: nipa palm > sasa :: (taga-payo) mentor, counselor, adviser
T1) Magpayo ka sa iyong nakakabatang * penoy
kapatid. :: hard-boiled duck egg
E1) You give some advice to your younger
brother. * pensiyon
:: pension, allowance of expense money
* payong
------AN: payungan * pera
--------: to hold an umbrella over someone ---MAGKA: magkapera, nagkapera,
:: umbrella nagkakapera, magkakapera
--------: to have money
* paypay ------IN: perahin, pinera, pinepera, peperahin
-----MAG: magpaypay, nagpaypay, --------: to convert something into cash
nagpapaypay, magpapaypay :: money > kuwarta, kuwalta {das Geld}
------AN: paypayan, pinaypayan, ++ (mapera) wealthy {reich}
pinapaypayan, papaypayan
-------I: ipaypay, ipinaypay, ipinapaypay, * peras
ipapaypay :: pear
--------: to fan, to wave as to produce wind
:: fan > pamaypay * perhuwisyo
T1) Magpaypay ka ng baga. -----IKA: ikaperhuwisyo, ikinaperhuwisyo,
E1) You fan the burning coal. ikinapeperhuwisyo, ikapeperhuwisyo
T2) Paypayan mo ang baga. --------: to get injured
E2) Fan the burning coal. :: injury, damage, harm
T3) Ipaypay mo ang abaniko.
E3) Wave the fan. * perlas
:: pearl
* Pebrero ++ (mala-perlas) pearly
:: February
* pero
* pekas ++ but
:: freckles T1) Ibig kong umalis pero umuulan.
++ (mapekas) freckled E1) I like to leave but it is raining.

* peklat * pesa
---MAGKA: magkapeklat, nagkapeklat, :: a dish
nagkakapeklat, magkakapeklat
--------: to form a scar * peste
:: scar {die Narbe} :: pest, plague, epidemic > salot

* peligro * petsa
---MA-NG: mameligro :: date [of the calendar]
--------: to be in danger
:: danger > piligro * petsay
++ (piligroso) dangerous :: Chinese cabbage, pechay

* pelikula * piga
:: photo-film, movie-film {der Film} ------UM: pumiga,, pumipiga, pipiga
-----MAG: magpiga, nagpiga, nagpipiga,
* peluka magpipiga
:: wig {die Peruecke} ------IN: pigain, piniga, pinipiga, pipigain
--------: to squeeze, to wring
* penitensiya --Pas: pamigaan
:: penitence --------: to add lemon juice
:: (pamiga) juice from a lemon, instrument -------I: ipihit, ipinihit, ipinipihit, ipipihit
used to extract citrus juice --------: to wind, to turn a crank or a shaft
T1) Magpiga ka ng basang labada. :: turn, rotation, gyration
E1) You wring the wet laundry. :: (taga-pihit) turner
T2) Pigain mo ang basang labada. :: (pihitan) crank
E2) Wring the wet laundry. T1) Pumihit ka nang kaunti sa kaliwa.
E1) You turn a little to the left.
* pighati T2) Napihit ko ang seradura ng pintuan.
:: anguish, affliction E2) I turned the door knob.
:: (kapighatian) distress, woe
* piit
* pigi ------MA: mapiit
:: hips, rump, buttock --------: to be imprisoned, to be cornered
:: (piitan) prison
* pigil ++ surrounded, cornered, imprisoned
------UM: pumigil,, pumipigil, pipigil
-----MAG: magpigil, nagpigil, nagpipigil, * piki
magpipigil ++ knock-kneed
------IN: pigilin, pinigil, pinipigil, pipigilin
------AN: pigilan, pinigilan, pinipigilan, pipigilan * pikit
--------: to control, to prevent, to stop ------MA: mapikit
-MAKA: makapigil --------: to take a nap
--------: to inhibit ------AN: pikitan
:: detention, holding back, control, restraint --------: to wink at someone
:: (pamigil) control, restraint ++ closed [eyes]
:: (pagpigil) prevention, resistance
:: (pagpipigil) inhibition * piknik
++ controlled -----MAG: magpiknik, nagpiknik, nagpipiknik,
T1) Pigilin mo ako at baka mapatay ko ang magpipiknik
taong iyan. --------: to go on a picnic
E1) Stop me or I might kill that man. :: picnic
T2) Magpigil ka at baka mapatay mo ang
taong iyan. * piko
E2) You should control yourself or you might :: pick
kill that person.
* pikon
* piging ++ easily angered by jokes or jests, touchy
:: banquet
* pikot
* piglas ------MA: mapikot, napikot, napipikot,
------UM: pumiglas,, pumipiglas, pipiglas mapipikot
--------: to struggle to get free ------IN: pikutin, pinikot, pinipikot, pipikutin
:: effort to be freed from hold --------: to be forced into marriage
T1) Mag-ingat ka kay Maria at baka ka
* pigsa mapikot.
:: boil, tumor E1) You should be wary of Maria or she
might force you into marriage.
* pigtas T2) Gustong pikutin ni Maria si Pedro.
++ (mapigtas) ripped E2) Maria wants to force Pedro into
marriage.
* pihit
------UM: pumihit,, pumipihit, pipihit * pila
------MA: mapihit, napihit, napipihit, mapipihit ------UM: pumila,, pumipila, pipila
--------: to turn around
-----MAG: magpila, nagpila, nagpipila, :: (pamimili) selecting, choosing
magpipila ++ (mapili) choosy, fussy
-------I: ipila, ipinila, ipinipila, ipipila T1) Pumili ka ng pinakamagandang rosas.
--------: to fall in line, to align E1) You choose the most beautiful rose.
:: flashlight battery, line, queue T2) Mamili ka kung sino ang pinakamagaling
++ chipped, broken off na bata.
T1) Pumila ka muna sa takilya. E2) You pick out the smartest kid.
E1) You should first line up at the box office. T3) Piliin mo ang pinakamagaling na bata.
T2) Magpila ka ng mga bote. E3) Pick out the smartest kid.
E2) You line up the bottles.
T3) Ipila mo ang mga bote. * pilik-mata
E3) Align the bottles. :: eyelash {die Wimper}

* pilak * piling
:: silver, money ------UM: pumiling,, pumipiling, pipiling
++ (mapilak) moneyed --------: to get close to another
-------I: ipiling
* pilapil --------: to put beside
:: dike :: side
:: bunch, cluster of fruits [bananas]
* pilas
------MA: mapilas * Pilipinas
--------: to be torn :: The Philippines > Pinas {die Philippinen}
:: rend, rip
++ rent, ripped * pilipit
------UM: pumilipit,, pumipilipit, pipilipit
* pilay -----MAG: magpilipit, nagpilipit, nagpipilipit,
------MA: mapilay, napilay, napipilay, magpipilipit
mapipilay ------IN: pilipitin, pinilipit, pinipilipit, pipilipitin
--------: to become lame -------I: ipilipit, ipinilipit, ipinipilipit, ipipilipit
:: lameness, sprain > pagkapilay --------: to twist, to coil
:: (pamimilay) walking with a limp :: spiral, twist {die Spirale}
++ lame :: (pamimilipit) being twisted
T1) Huwag kang lumundag at baka ka :: (pagkapilipit) distortion {die Verdrehung}
mapilay. ++ twisted, awry, contorted {verdreht}
E1) You should not jump or you might T1) Pumilipit siya sa sobrang sakit ng
become lame. kanyang tiyan.
E1) He twisted because of severe stomach
* pilduras pain.
:: pellet, medicine pill T2) Magpilipit ka ng basang labada.
E2) You twist the wet laundry.
* pileges T3) Pilipitin mo ang basang kumot.
-----MAG: magpileges, nagpileges, E3) Twist the wet bedsheet.
nagpipileges, magpipileges T4) Ipilipit mo ang iyong ulo sa kanan.
--------: to pleat E4) Twist your head to the right.
:: pleat, fold, plait
* pilit
* pili -----MAG: magpilit, nagpilit, nagpipilit,
------UM: pumili,, pumipili, pipili magpipilit
---MA-NG: mamili ------IN: pilitin, pinilit, pinipilit, pipilitin
------IN: piliin, pinili, pinipili, pipiliin -------I: ipilit
--------: to pick out, to select, to choose --------: to insist, to strive, to force
:: choice, selection > pagpili -MAKA: makapilit
:: pili nut > sahing --------: to be able to get by force
---MA-AN: mapilitan, napilitan, napipilitan, -------I: ipinid, ipininid, ipinipinid, ipipinid
mapipilitan --------: to close, to shut
--------: to be forced, to be obliged ++ closed
:: (pagpilit) duress {der Zwang} T1) Magpinid ka ng pintuan.
:: (pagpipilit) insistence {das Beharren} E1) You shut the door.
:: (pamimilit) persistence, force {der T2) Ipinid mo ang pintuan.
Nachdruck} E2) Shut the door.
:: (pagkamapilit) pertinacity {die
Beharrlichkeit} * pinipig
++ (mapilit) forced against one's will > :: rice stamped flat
mapilitan
++ (sapilitan) compulsory, required, forced * pino
T1) Huwag kang magpilit na umalis bukas. :: (kapinuhan) fineness, refinement,
E1) You should not insist on leaving smoothness
tomorrow. ++ smooth, fine
T2) Huwag mong pilitin ang iyong asawa kung
ayaw niya. * pinsala
E2) Don't force your wife if she doesn't want ------UM: puminsala,, pumipinsala, pipinsala
to do it. ------MA: mapinsala, napinsala, napipinsala,
mapipinsala
* pilo ------IN: pinsalain, pininsala, pinipinsala,
:: children's game of hop-scotch pipinsalain
--------: to damage, to cripple, to hurt
* pilya -MAKA: makapinsala
++ naughty, rascal, mischievous > pilyo --------: to maim
:: damage, injury > kapinsalaan
* pindot :: (pamiminsala) harming, injuring
------UM: pumindot,, pumipindot, pipindot
------IN: pindutin, pinindot, pinipindot, * pinsan
pipindutin :: cousin
--------: to push with fingers, to squeeze with
fingers * pinta
T1) Pumindot ka sa doorbell. -----MAG: magpinta, nagpinta, nagpipinta,
E1) You push the doorbell. magpipinta
T2) Pindutin mo ang doorbell. -------I: ipinta, ipininta, ipinipinta, ipipinta
E2) Push the doorbell. ------IN: pintahin, ipininta, ipinipinta,
pipintahin
* pingga ------AN: pintahan, pinintahan, pinipintahan,
-----MAG: magpingga, nagpingga, pipintahan
nagpipingga, magpipingga --------: to paint
--------: to carry on a pole :: paint
:: pole for carrying weight across the shoulder T1) Magpinta tayo ng bahay.
E1) Let us paint the house.
* pinggan T2) Pintahan natin ng puti ang bahay.
:: plate E2) Let's paint the house white.
:: (paminggalan) cupboard, pantry T3) Ipinta mo ako ng magandang ibon.
T1) Ang paminggalan ay walang laman. E3) Paint me a beautiful bird.
E1) The pantry is empty.
T2) Malinis ang mga pinggan. * pintakasi
E2) The dishes are clean. :: celebration of cockfighting

* pinid * pintas
-----MAG: magpinid, nagpinid, nagpipinid, ----MANG: mangpintas
magpipinid ------AN: pintasan
--------: to find fault ++ broken in pieces
:: (pamimintas) faultfinding
:: (mamimintas) faultfinder {der Noergler} * piring
++ (mapamintas) critical {kritisch} -----MAG: magpiring, nagpiring, nagpipiring,
magpipiring
* pinto --------: to blindfold
:: door :: blindfold
:: (pintuan) doorway
* pirito
* pintog -----MAG: magpirito, nagpirito, nagpipirito,
---MAGPA: magpapintog magpipirito
--------: to inflate ------IN: pirituhin, pinirito, pinipirito, pipirituhin
++ chubby -------I: ipirito, ipinirito, ipinipirito, ipipirito
--------: to fry
* pintura ++ fried
-----MAG: magpintura, nagpintura, T1) Ipinirito mo ba ang isda?
nagpipintura, magpipintura E1) Did you fry the fish?
--------: to paint
:: paint > pinturahan * pirma
:: (pintor) painter, artist ------UM: pumirma,, pumipirma, pipirma
------AN: pirmahan, pinirmahan, pinipirmahan,
* pinya pipirmahan
:: pineapple --------: to affix one's signature
:: signature
* pipa ++ (pirmado) signed
:: pipe T1) Pumirma tayo ng kontrata.
E1) Let's sign a contract.
* pipi T2) Pirmahan mo rin ang kontrata.
:: (pagkapipi) dumbness E2) Sign also the contract.
++ dumb, mute
* pisa
* pipino ------UM: pumisa,, pumipisa, pipisa
:: cucumber ---MA-NG: mamisa
--------: to crush, to compress, to hatch
* pipit ---PA-IN: pamisain, pinamisa, pinamimisa,
:: a bird pamimisain
--------: to allow a hen to hatch her eggs
* piranggot :: (pamisa) incubator
:: very small piece :: (pamimisa) hatching eggs
:: (pamisaan) hatchery, incubator
* piraso ++ crushed
------UM: pumiraso,, pumipiraso, pipiraso T1) Pumisa ka ng bawang.
--------: to break a piece from E1) You crush some garlic.
-----MAG: magpiraso, nagpiraso, nagpipiraso,
magpipiraso * pisak
------IN: pirasuhin, piniraso, pinipiraso, ++ blind in one eye
pipirasuhin
--------: to break into pieces * pisara
------MA: mapiraso :: blackboard, chalkboard
--------: to be broken in pieces
MAGKA: magkapira-piraso, nagkapira-piraso, * piseta
nagkakapira-piraso, magkakapira-piraso :: twenty centavos
--------: to disintegrate
:: piece > kapiraso, kapyangot * pisi
:: string, thread ------UM: pumitik,, pumipitik, pipitik
---MA-NG: mamitik
* pisil ------IN: pitikin, pinitik, pinipitik, pipitikin
------IN: pisilin, pinisil, pinipisil, pipisilin --------: to snap one's fingers, to topple or push
--------: to squeeze with a flip of the fingers
:: squeezing with the hand :: flick, toss, jerk
T1) Gustong pisilin ni Pedro ang kamay ni T1) Gusto mo bang pumitik sa tenga ni
Maria. Pedro?
E1) Pedro wants to squeeze Maria's hand. E1) Do you want to snap your fingers on
Pedro's ears?
* pisngi T2) Mamitik tayo ng gagamba sa hardin.
:: cheeks {die Backe} E2) Let's topple some spiders in the garden.
T3) Gusto mo bang pitikin ang langgam sa
* piso mesa?
:: peso E3) Do you want to push the ant from the
table?
* pison
:: steamroller * pitis
++ tight-fitting [clothes, dresses]
* pispis
:: remnants of what is eaten [fish bones for * pitisyon
cats] :: petition

* pista * pito
:: fiesta, feast day ------UM: pumito,, pumipito, pipito
:: (pamista) thing used for a fiesta, best --------: to whistle
clothes :: whistle
:: (pamimista) attending a fiesta ++ seven > siyete {sieben}
++ (pitumpu) seventy > sitenta {siebzig}
* pitak ++ (pitongdaan) 700 > siyete siyentos
:: column of a newspaper ++ (makapito) seven times
:: slice, part ++ (ikapito) seventh
T1) Pumito ka na lang kesa magalit ka.
* pitaka E1) You should just whistle instead of
:: wallet, purse getting mad.

* pitas * pitpit
------UM: pumitas,, pumipitas, pipitas :: (pamitpit) something used to crush or
--------: to pick flatten
---MA-NG: mamitas ++ flattened by pounding
------IN: pitasin, pinitas, pinipitas, pipitasin
--------: to pick from a stem * pitsa
:: (pamimitas) picking [fruits] :: chips [in checkers]
++ picked [fruits, flowers], snatched
T1) Huwag kang pumitas ng bulaklak sa * pitsel
hardin. :: water pitcher
E1) You should not pick flowers in the
garden. * pitso
T2) Bawal mamitas ng prutas dito. :: breast of fowl or animal
E2) Picking fruits are phobited here.
T3) Pitasin mo ang mangga mula sa puno. * pitson
E3) Pick the mango from the tree. :: young pigeon, spring chicken

* pitik * piyano
:: piano :: plate
:: (piyanista) pianist :: (platito) saucer

* piyansa * plema
:: surety, bail, bond :: phlegm

* piyer * plorera
:: pier :: flower vase

* piyon * pluma
:: laborer, unskilled or semi-skilled worker, :: fountain pen
pawn [in chess]
* po
* plaka --Akt: mamupo
:: record disc, phonograph record --Pas: pamupuan
--------: to address respectfully with po
* planeta :: (pamumupo) using po to be polite
:: planet ++ [indicates respect or politeness] > ho

* plano * pobre
-----MAG: magplano, nagplano, nagpaplano, ++ poor
magpaplano
-------I: i-plano * polis
--------: to plot :: police > pulis, pulisya
:: plan
* polo
* planta :: polo shirt
:: plant or site of a building, site or installation
of a project > plantasyon * pomada
:: pomade > pamada
* plantsa
-----MAG: magplantsa, nagplantsa, * populasyon
nagpaplantsa, magpaplantsa :: population {die Bevoelkerung}
------IN: plantsahin, pinaltsa, pinaplantsa,
paplantsahin * pormal
--------: to iron clothes ++ formal, serious
:: flat iron
:: (pag-plantsa) ironing * porsiyento
:: (plantsador) one who irons clothes for a :: percent {das Prozent}
living
T1) Magplantsa ka ng damit ni Maria. * portero
E1) You iron the dress of Maria. :: doorkeeper

* plasa * posas
:: plaza, the town park -----MAG: magposas
--------: to handcuff
* plataporma
:: platform * posible
++ possible {moeglich}
* platerya
:: silversmithy, goldsmithy > plateriya * poso
:: (platero) silversmith, goldsmith :: dug-out, well [of water]
:: (poso-negro) septic tank
* plato
* posporo -----MAG: magprisinta, nagprisinta,
:: match {das Streichholz} nagpiprisinta, magpiprisinta
-------I: iprisintahin ???
* poste --------: to apply for, to volunteer
:: post
* prito
* pranela -----MAG: magprito, nagprito, nagpiprito,
:: flannel magpiprito
------IN: prituhin, prinito, piniprito, piprituhin
* prangka -------I: iprito, iprinito, ipiniprito, ipiprito
:: (pagka-prangka) frankness --------: to fry [in deep oil]
++ frank, open, sincere > prangko ++ fried
T1) Magprito tayo ng isda para sa ating
* prayle hapunan.
:: friar E1) Let's fry some fish for our dinner.
T2) Prituhin mo ang isda.
* prenta E2) Fry the fish.
-----MAG: magprenta
--------: to print * probinsiya
:: province > probinsya
* preparado :: (probinsiyana) female from the province
++ prepared ++ (probinsiyana) provincial

* preserba * problema
-----MAG: magpreserba :: problem
--------: to preserve
* produkto
* presidente :: product
:: president
* programa
* preso :: program
-------I: ipreso
--------: to imprison * proklama
:: prisoner -----MAG: magproklama, nagproklama,
nagpoproklama, magpoproklama
* presyo -------I: iproklama
:: price -----MAI: maiproklama, naiproklama,
naipoproklama, maipoproklama
* pribado --------: to proclaim, to announce
++ private ++ (proklamado) proclaimed

* primera * propesor
++ first :: professor

* prinsesa * propesyon
:: princess :: profession
++ (propesyonal) professional
* prinsipal
:: school principal * proseso
:: process
* prinsipe
:: prince * prusisyon
:: religious procession
* prisinta
* prutas * puknat
:: fruit :: interruption {die Unterbrechung}
:: (prutera) fruit basket
:: (pruteria) fruit stand * pukol
------UM: pumukol,, pumupukol, pupukol
* pudpod -----MAG: magpukol, nagpukol, nagpupukol,
------IN: pudpurin, pinudpod, pinupudpod, magpupukol
pupudpurin -------I: ipukol, ipinukol, ipinupukol, ipupukol
--------: to wear out at the ends, to make blunt ------IN: pukulin, pinukol, pinupukol, pupukulin
++ worn out, blunt --------: to throw, to cast, to hurl
:: throw, toss, shot
* pugad :: (pukulan) hitting end to end
-----MAG: magpugad, nagpugad, nagpupugad, T1) Pumukol ka ng bato sa ilog.
magpupugad E1) You hurl some stones into the river.
--------: to make a nest T2) Ipukol mo ang bola sa tubig.
---MA-NG: mamugad E2) Throw the ball into the water.
--------: to infest, to be nestled in T3) Magpukol ka ng itlog sa mga naglalakad
:: nest sa kalye.
:: (pamugad) materials for making a nest E3) You throw some eggs on passers-by.
:: (pamugaran) nesting place, nesting season T4) Pukulin mo ng kamatis si Pedro.
:: (pamumugad) building a nest, nesting E4) Throw some tomatoes on Pedro.
season
* pukpok
* pugay ---MA-NG: mamukpok, namukpok,
-----MAG: magpugay namumukpok, mamumukpok
--------: to take off the hat ------IN: pukpukin, pinukpok, pinupukpok,
pupukpukin
* pugo --------: to hit [with instrument]
:: quail :: bang, hammering sound
:: (pamukpok) hammer, mallet
* pugot
------UM: pumugot,, pumupugot, pupugot * puksa
-----MAG: magpugot, nagpugot, nagpupugot, ------UM: pumuksa,, pumupuksa, pupuksa
magpupugot ---MA-NG: mamuksa, namuksa, namumuksa,
------IN: pugutin, pinugot, pinupugot, mamumuksa
pupugutin ------IN: puksain, pinuksa, pinupuksa,
------AN: pugutan pupuksain
--------: to behead --------: to exterminate, to overcome, to
++ decapitated, beheaded destroy
:: (pamuksa) exterminator, something used to
* puhunan eradicate
-----MAG: magpuhunan, nagpuhunan, :: (pamumuksa) massacre > pagpuksa
nagpupuhunan, magpupuhunan ++ exterminated
---MA-NG: mamuhunan, namuhunan, T1) Pumuksa tayo ng mga daga sa bukid.
namumuhunan, mamumuhunan E1) Let's exterminate the rats in the
--------: to invest ricefield.
:: capital in business T2) Pukasin ang mga daga.
:: (pamuhunan) money used as capital E2) Exterminate the rats.
:: (mamumuhunan) investor T3) Gusto kong mamuksa ng mga daga sa
:: (pamumuhunan) capitalization, investment bukid.
E3) I want to exterminate the rats in the
* puki field.
:: vagina > kiki, pekpek, konya
* pula 1
------UM: pumula,, pumupula, pupula :: (pulmon) lung
--------: to become red
--Pas: pamulahan * pulo
--------: to blush [face] :: island, isolated place
PA-NG-IN: pamulahin, pinamula, pinamumula, :: (kapuluan) archipelago
pamumulahin :: (sangkapuluan) the whole archipelago
--------: to make someone blush :: (taga-pulo) islander
++ red
++ (mapula) red, rosy [cheeks] * pulong
-----MAG: magpulong
* pula 2 --------: to meet, to talk a matter over
------UM: pumula,, pumupula, pupula -MAKIPAG: makipagpulong
--------: to criticize --------: to confer
---MA-NG: mamula, namula, namumula, :: meeting, assembly > kapulungan
mamumula :: (pagpupulong) convention
------AN: pulahan, pinulahan, pinupulahan,
pupulahan * pulot 1
--------: to criticize ------UM: pumulot,, pumupulot, pupulot
:: criticism ---MA-NG: mamulot, namulot, namumulot,
:: (pamumula) criticizing mamumulot
++ (mapamula) critical ------IN: pulutin, pinulot, pinupulot, pupulutin
T1) Mahilig si Maria na pumula ng kapwa. --------: to pick up
E1) Maria likes to give adverse criticisms :: picking up from the ground
about other people. :: (pulutan) appetizer taken with alcohol
T2) Mahilig ka bang mamula ng kapwa? :: (pamumulot) picking up scattered things
E2) Are you fond of giving adverse criticisms T1) Pumulot ka ng kabibe sa dagat.
about other people? E1) You pick up some shells from the sea.
T3) Huwag mong pulahan ang iyong kapwa. T2) Mamulot ka ng bato sa bundok.
E3) Don't criticize your neighbor. E2) You pick up some stones from the
mountain.
* pulandit T3) Pulutin mo ang damit ni Maria.
-----UM: pumulandit,, pumupulandit, E3) Pick up Maria's dress.
pupulandit
--------: to squirt * pulot 2
:: sprinkling of water :: honey, syrup
:: (pulot-gata) honeymoon
* pulbos
------UM: pumulbos,, pumupulbos, pupulbos * pulpol
------IN: pulbusin, pinulbos, pinupulbos, ++ blunt, obtuse
pupulbusin
--------: to pulverize * pulso
:: powder > pulbo, polbo :: wrist
:: (pulseras) bracelet
* pulgada
:: inch [measurement] * pulubi
++ mendicant, beggar
* pulgas
:: flea * pulupot
------UM: pumulupot,, pumupulupot, pupulupot
* pulido -----MAG: magpulupot, nagpulupot,
++ polished, refined, polite, neat nagpupulupot, magpupulupot
-------I: ipulupot, ipinulupot, ipinupulupot,
* pulmunya ipupulupot
:: pneumonia
------IN: puluputin, pinulupot, pinupulupot, ------UM: pumuno,, pumupuno, pupuno
pupuluputin -----MAG: magpuno, nagpuno, nagpupuno,
--------: to twist around or to wind around magpupuno
:: turn, twist ------IN: punuin, pinuno, pinupuno, pupunuin
++ twisted, coiled around something --------: to fill [container]
T1) Magpulupot ka ng basang damit. ------MA: mapuno, napuno, napupuno,
E1) You twist the wet clothes. mapupuno
T2) Ipulupot mo ang basang pantalon. --------: to become full
E2) Twist the wet pair of pants. :: (pamuno) something used to fill up, stuffing
:: (kapunuan) fullness
* punas ++ full, filled
-----MAG: magpunas, nagpunas, nagpupunas, T1) Puno ang kawali.
magpupunas E1) The pan is full.
------AN: punasan, pinunasan, pinupunasan,
pupunasan * puno 2
--------: to wipe, to mop, to dry with a rag :: tree trunk, tree
:: sponge bath
:: wiping * puno 3
:: (pamunas) rag, something used to wipe ---MA-NG: mamuno, namuno, namumuno,
T1) Magpunas ka ng mesa. mamumuno
E1) You wipe the table. -PANG-AN: pamunuan, pinamunuan,
T2) Punasan mo ang mesa. pinamumunuan, pamumunuan
E2) Wipe the table. --------: to head, to lead, to conduct, to preside
over
* punda :: head man
:: pillowcase :: (pamunuin) regime, board of officers
:: (pamumuno) leadership, act of presiding
* pundar :: (punung-guro) head teacher, principal
-------I: ipundar :: (punong-tanggapan) main office,
--------: to found, to establish headquarters
:: (pundador) founder
* punso
* pundi :: ant hill, hillock
++ (mapundi) burnt out [bulb] > pundido
* punta
* punerarya ------UM: pumunta,, pumupunta, pupunta
:: funeral parlor -----MAG: magpunta, nagpunta, nagpupunta,
magpupunta
* punit ------AN: puntahan, pinuntahan,
------UM: pumunit,, pumupunit, pupunit pinupuntahan, pupuntahan
-----MAG: magpunit, nagpunit, nagpupunit, -------I: ipunta, ipinunta, ipinupunta, ipupunta
magpupunit --------: to go to a place
------IN: punitin, pinunit, pinupunit, pupunitin --Pas: ipuntirya
------MA: mapunit, napunit, napupunit, --------: to aim
mapupunit ---PA-IN: papuntahin, pinapunta, pinapupunta,
--------: to rip, to tear papupuntahin
:: rip, tear --------: to send
++ torn :: direction, destination > puntahan
T1) Pumunit ka ng ilang pahina ng diyaryo. :: (puntahin) aim, purpose
E1) You tear off some pages of newspapers. :: (pagpunta sa) way to
T2) Punitin mo ang diyaryo. ++ (papunta) going to
E2) Tear off the newspaper. T1) Pumunta ka sa aming bahay mamayang
gabi.
* puno 1 E1) Go to our house later this evening.
T2) Magpunta tayo sa simbahan sa Linggo. :: (kapurulan) dullness
E2) Let us go to church on Sunday. ++ (mapurol) dull
T3) Paano ang pagpunta sa Kalye Rizal?
E3) How do I get to Rizal Street? * purtamuneda
:: purse > kartamuneda, portamoneda
* puntas
:: lace, lace-work * pusa
:: cat {die Katze}
* punto
:: period * pusali
:: mire under the house {Schlamm unter dem
* puntod Haus}
:: mound, graveyard
* pusit
* purga :: squid
-----MAG: magpurga, nagpurga, nagpupurga,
magpupurga * puslit
------IN: purgahin, pinurga, pinupurga, -----MAG: magpuslit, nagpuslit, nagpupuslit,
pupurgahin magpupuslit
--------: to take purgative, to give purgative --------: to smuggle
:: purgative > pamurga :: gate crasher {der ungeladene Gast}
++ uninvited {nicht eingeladen}
* puri
------UM: pumuri,, pumupuri, pupuri * puso
-----MAG: magpuri, nagpuri, nagpupuri, :: heart
magpupuri :: (puso ng saging) banana blossom
---MA-NG: mamuri, namuri, namumuri,
mamumuri * pusod
------IN: purihin, pinuri, pinupuri, pupurihin :: navel
--------: to praise, to compliment, to flatter :: hair-knot
:: honor > kapurihan {die Ehre}
:: (papuri) flattering * puson
:: (palapuri) flatterer {der Schmeichler} :: abdomen
:: (pamumuri) praising
:: (pagpupuri) exaltation {die Erhebung} * puspas
T1) Pumuri ka naman paminsan-minsan. :: a dish > arrozcaldo, pospas
E1) You should give praise sometime.
T2) Mamuri ka ng kabutihan ng iyong asawa. * pusta
E2) You should compliment your spouse's ------UM: pumusta,, pumupusta, pupusta
good points. ---MA-NG: mamusta, namusta, namumusta,
T3) Purihin mo ang iyong asawa. mamumusta
E3) Compliment your wife. -------I: ipusta, ipinusta, ipinupusta, ipupusta
------AN: pustahan, pinustahan, pinupustahan,
* puro pupustahan
--Pas: puripikahan, pinuripikahan, --------: to bet
pinupuripikahan, pupuripikahan :: bet
--------: to purify :: (pamumusta) act of betting
:: (puripikador) purifier T1) Pumusta ka ba sa laro ng Chicago at
++ pure, clean, chaste Mets?
E1) Did you bet in the game between
* purok Chicago and Mets?
:: district T2) Ipusta mo ang kalaban ng Mets.
E2) Bet in favor of the Met's opponents.
* purol
* pustiso
++ false, artificial [teeth] * puto
:: a rice cake
* pustura
------UM: pumustura,, pumupustura, * putok
pupustura ------UM: pumutok,, pumuputok, puputok
--------: to posture ---MA-NG: mamutok, namutok, namumutok,
------IN: pusturahin, pinustura, pinupustura, mamumutok
pupusturahin ---MAGPA: magpaputok
--------: to style ---PA-AN: paputukan
:: (pamumustura) dressing up --------: to explode, to blast, to erupt
++ (mapustura) dressed elegantly > :: detonation, explosion > pagputok
pusturyoso :: underarm smell (fig)
:: (paputok) explosive
* puta :: (putukan) explosions
:: prostitute {die Hure} :: (pamumutok) popping, cracking, breaking
:: (pagpuputa) prostitution T1) Pumutok ang bulkang Pinatubo noong
1991.
* putat E1) Mt. Pinatubo erupted in 1991.
:: appetizer, tidbits taken with alcohol T2) Magpaputok ka ng dinamita.
:: (pamutat) side dish [pang + putat] E2) You explode some dynamite.

* putahe * putol
:: serving, menu ------UM: pumutol,, pumuputol, puputol
-----MAG: magputol, nagputol, nagpuputol,
* putakti magpuputol
:: wasp > imbubuyog, himbubuyog {die ---MA-NG: mamutol, namutol, namumutol,
Wespe} mamumutol
------IN: putulin, pinutol, pinuputol, puputulin
* puti ------AN: putulan, pinutulan, pinuputulan,
------UM: pumuti,, pumuputi, puputi puputulan
---PA-IN: paputiin, pinaputi, pinapuputi, --------: to cut
papuputiin 2----MAG: magputul-putol, nagputul-putol,
------AN: putian nagpuputul-putol, magpuputul-putol
--------: to whiten --------: to dismember
---MA-NG: mamuti, namuti, namumuti, :: cut
mamumuti :: (kaputol) segment, sibling > utol
--------: to become white :: (pamutol) cutting tool
:: picking of flowers :: (pamumutol) cutting down
:: (pamumuti) act of becoming white :: (pagkaputol) amputation, disruption
:: (pamumuti) picking, gathering ++ cut off
++ white T1) Pumutol ka ng kahoy sa gubat.
++ (maputi) of white complexion E1) You cut some trees in the forest.
++ (simputi) as white as > kasimputi T2) Putulin mo ang punong-kahoy.
++ (putian) whitish E2) Cut the tree.
T3) Putulan mo ng ilang sentimetro ang
* putik pantalon ko.
:: mud {der Schlamm} E3) Cut my pants by a few centimeters.
:: (putikan) muddy place {das Schlammloch} T4) Huwag kang madalas magputol ng kahoy.
++ (maputik) muddy {schlammig} E4) You should not cut the trees often.
T5) Putulin mo lagi ang iyong buhok minsan
* putla isang buwan.
:: paleness > kaputlaan, pamumutla E5) Always have your haircut at least once a
++ (maputla) light-colored, pale > putlain month.
T6) Mamutol ka ng ilang kahoy sa gubat. -----MAG: magpuyat, nagpuyat, nagpupuyat,
E6) You cut some wood in the forest. magpupuyat
--------: to stay awake all night
* putsero :: insomnia, wakefulness > pagkapuyat
:: a dish ++ tired from night-long wakefulness >
napupuyat
* puwang
:: space, interval between * puyo
:: cowlick {der Haarwirbel}
* puwede :: eye of a storm
++ can be, can, may
T1) Puwede tayong matulog doon. * puyos
E1) We can sleep over there. -----MAG: magpuyos
--------: to start a friction fire
* puwera
------IN: puwerahin, pinuwera, pinupuwera, * radikal
pupuwerahin ++ radical
--------: to exclude
++ not included * radyo
:: radio
* puwersa
------UM: pumuwersa,, pumupuwersa, * raha
pupuwersa :: rajah
------MA: mapuwersa, napuwersa,
napupuwersa, mapupuwersa * raketa
---MA-NG: mamuwersa, namuwersa, :: racket [tennis or badminton]
namumuwersa, mamumuwersa :: illicit or fraudulent scheme
------IN: puwersahin, pinuwersa, pinupuwersa,
pupuwersahin * rambutan
--------: to force, to apply force or strength :: a fruit
:: force, strength, pressure
:: (pamumuwersa) force, rape, pressure * rami
:: ramie
* puwes
++ therefore, then * rampa
:: ramp
* puwesto
:: place or space occupied, stall, stand * ranggo
[market] :: rank, grade > ranko

* puwing * rangya
------IN: puwingin, pinuwing, pinupuwing, ---MAGPA: magparangya, nagparangya,
pupuwingin nagpaparangya, magpaparangya
--------: to throw dust in someone's eyes --------: to parade, to display
:: foreign body in the eye :: (karangyaan) extravagance, pomp

* puwit * rantso
------UM: pumuwit,, pumupuwit, pupuwit :: ranch
--------: to turn one's buttocks to :: (rantsero) rancher
:: buttock, butt > puet, puwet {der Hintern}
:: (puwitan) rear, seat, bottom * rapido
++ volley
* puyat
* rason
:: reason * regalo
-----MAG: magregalo, nagregalo, nagreregalo,
* raspa magreregalo
:: rasp, curette ------AN: regaluhan, niregaluhan,
nireregaluhan, reregaluhan
* rasyon --------: to give a gift
-----MAG: magrasyon, nagrasyon, :: gift, present
nagrarasyon, magrarasyon T1) Magregalo ka ng bulaklak kay Sheila.
--------: to purvey E1) You give flowers as a gift to Sheila.
:: ration
* registrador
* ratan :: registrar, cash register
:: rattan
* regla
* raya :: rule
:: line :: menstruation
:: (reglador) ruler
* rayos :: (reglamento) regulation > regulasyon
:: spoke [of a wheel] ++ (regular) regular, ordinary, moderate
:: (rayos-ekis) x-ray
* rehas
* rayuma :: grating, railing, bars
:: rheumatism
* rehimyento
* reaksiyon :: regiment
:: reaction
++ (reaksiyonaryo) reactionary * rehistro
-----MAG: magrehistro
* rebelde --------: to register
:: rebel :: register, registry
++ rebellious
* rekisa
* rebentador :: inspection by looking into containers [boxes
:: firecracker > labintador or pockets]

* rebisado * rekisito
:: (rebisador) reviewer, inspector, auditor :: requisite, requirement
++ revised
* reklamo
* rebolber -----MAG: magreklamo, nagreklamo,
:: revolver nagrereklamo, magrereklamo
--------: to complain {sich beschweren}
* rebolusyon :: complaint {die Beschwerde}
:: revolution > ribulusyon ++ (mareklamo) querulous

* rebosado * rekober
++ cooked with butter ------MA: marekober, narekober, narerekober,
marerekober
* rebulto --------: to recover {sich erholen}
:: statue
* rekomenda
* regadera -----MAG: magrekomenda, nagrekomenda,
:: sprinkler nagrerekomenda, magrerekomenda
--------: to advocate
-------I: irekomenda, inirekomenda, ------IN: rendihin, nirendi, nirerendi, rerendihin
inirerekomenda, irerekomenda --------: to confuse, to tire out
--------: to recommend ++ fatigued, worn out, confused [in mind and
:: (rekomendasyon) recommendation body] > rindido

* rekreo * renta
:: recreation :: rent

* rektanggulo * reparo
++ rectangular :: notice, observation

* rekwa * repaso
:: multitude :: review

* rekwerdo * reperensiya
:: memory, remembrance, keepsake, :: reference
memento, souvenir
* repinado
* relasyon ++ refined
:: relation
* repolyo
* relebo :: cabbage {der Kohl}
:: relief, substitute
* reporma
* relihiyon :: reform
:: religion
++ (pangrelihiyon) religious * repositoryo
:: repository
* relo
:: watch, wristwatch, clock > relos * representante
:: (relohero) watch or clock maker, watch or :: representative, congressman
clock dealer
:: (reloheria) watch shop * represko
:: refreshment
* relyebe
:: relief, raised work * repridyireytor
:: refrigerator > pridyider
* relyeno
:: a dish * reptilya
++ stuffed [food] :: reptile

* remata * republika
:: foreclosure, sale of mortgaged property :: republic
++ (rematado) ended, finished, totally lost or
sold [at auction or by default or by terms of * reputasyon
commerce] :: reputation

* remedyo * resada
:: remedy :: recited prayers

* renda * reserba
:: rein {der Zuegel} :: something reserved for future use
:: spare tire
* rendido :: (reserbasyon) reservation
++ spare * retrato
:: photo > litrato
* reseta :: (retratista) photographer
-----MAG: magreseta, nagreseta, nagrereseta,
magrereseta * reyna
--------: to prescribe :: queen
:: medical prescription
:: (resetaryo) doctor's prescription pad * ribal
:: rival
* resibo
:: receipt * rigodon
:: (resibaryo) stub book :: a dance
:: a fish
* residente
:: resident {der Bewohner} * rikado
:: condiments > rekado
* resma
:: ream * rikonosi
-----MAG: magrikonosi
* respeto --------: to diagnose
------IN: respetuhin
--------: to respect * riles
:: respect :: railway

* respirador * rima
:: respirator :: rhyme

* responsable * rimarim
++ responsible ++ (marimarim) feeling disgust, loathing

* restawran * rimas
:: restaurant :: breadfruit

* resulta * rimatse
-----MAG: magresulta, nagresulta, -----MAG: magrimatse
nagreresulta, magreresulta --------: to clinch
--------: to result {resultieren} :: rivet
:: result {das Resultat}
* ripa
* retaso :: lottery, raffle > paripa
:: remnants of cloth
* ritmo
* retirado :: rhythm
-----MAG: magretiro
--------: to retire * rolyo
++ retired :: roll, bundle [of cloth or paper]

* reto * romansa
:: challenge :: romance
++ (romantiko) romantic
* retokado
:: (retoke) retouch * ronda
++ retouched :: patrol
:: round of cards or drinks
* saan
* rondalya ++ Where? [place of an action, destination,
:: string orchestra origin]
++ (taga-saan) Where from?
* rondilyo ++ (saanman) everywhere, wherever
:: roller ++ (kahit saan) anywhere, wherever
T1) Saan ako pipirma?
* ropero E2) Where do I sign?
:: dirty linen basket T2) Saan pumunta si Pedro?
E2) Where did Pedro go?
* rosal
:: gardenia * saba
:: bananas [cooking variety]
* rosaryo
:: rosary * sabad
----MAKI: makisabad
* rosas --------: to interrupt
:: rose :: interruption
++ pink color
* Sabado
* roskas :: Saturday
:: screw thread T1) Sabado kahapon.
E1) Yesterday was Saturday.
* rota
:: route * sabagay
++ after all, anyway
* ruleta
:: roulette * sabak
:: notch on a post
* rurok :: hasty attack
:: highest point, acme
* sabalas
* Rusya :: northeast wind
:: Russia :: northeast

* ruta * sabang
:: route, routine :: advance scouting patrol
:: intersection
* ruweda
:: wheel * sabat
:: interruption of a conversation
* ruwina
:: ruins * sabaw
:: soup broth
* ruwisenyor :: (panabaw) water used for broth
:: nightingale
* sabay
* sa ------UM: sumabay,, sumasabay, sasabay
++ to, from, in, on, for -----MAG: magsabay, nagsabay, nagsasabay,
magsasabay
* saad ------AN: sabayan, sinabayan, sinasabayan,
-------I: isaad, isinaad, isinasaad, isasaad sasabayan
--------: to relate, to state --------: to go with, to go at the same time
---MAGKA: magkasabay, nagkasabay, ++ eager, anxious
nagkakasabay, magkakasabay
--------: to happen at the same time * sabila
++ at the same time > kasabay :: an ornamental plant
T1) Sumabay tayo kay Pedro papuntang
opisina. * sabit
E1) Let us go with Pedro on the way to the ------UM: sumabit,, sumasabit, sasabit
office. -----MAG: magsabit, nagsabit, nagsasabit,
T2) Sabayan mo si Pedro papuntang opisina. magsasabit
E2) Go with Pedro on the way to the office. -------I: isabit, isinabit, isinasabit, isasabit
T3) Magsabay na kayo nila Pedro at Maria ------AN: sabitan, sinabitan, sinasabitan,
papuntang unibersidad. sasabitan
E3) You go with Pedro and Maria on the way --------: to hang, to suspend
to the university. :: hanger
:: (panabit) something used as a hook
* sabi T1) Sumabit ang damit niya sa pako.
-----MAG: magsabi, nagsabi, nagsasabi, E1) Her clothes got hanged on the nail.
magsasabi T2) Magsabit ka ng damit sa sampayan.
------IN: sabihin, sinabi, sinasabi, sasabihin E2) You hang some clothes on the
--------: to say, to ask permission, to tell clothesline.
------MA: masabi, nasabi, nasasabi, masasabi T3) Isabit mo ang damit sa sampayan.
--------: to remark E3) Hang the clothes on the clothesline.
---PA-AN: pasabihan
--------: to notify * sablay
--Pas: pagsabihan :: blow with the fist
--------: to rebuke {tadeln} :: innuendo, indirect hint
:: (sabi-sabi) hearsay :: speed, swiftness
:: (pasabi) message sent
:: (panabi) statement * sable
:: (pananabi) telling on others :: saber
:: (kasabihan) expression, motto
++ (nasabi) said, mentioned {erwaehnt} * sablot
T1) Magsabi ka muna sa iyong boss kung ------IN: sablutin, sinablot, sinasablot,
gusto mong umalis ng matagal. sasablutin
E1) You should ask first for permission from --------: to snatch suddenly
your boss before you go on leave for a long
time. * sabnaw
T2) Sabihin mo sa iyong boss na ikaw ay :: small pool, puddle
mawawala ng matagal.
E2) Tell your boss that you will be gone for a * sabo
long time. :: large flock
++ (sabuhin) attractive [people]
* sabid
2--MAGKA: magkasabid-sabid, nagkasabid- * sabog
sabid, nagkakasabid-sabid, magkakasabid- ------AN: sabugan
sabid --------: to sprinkle
------MA: masabid -------I: isabog
--------: to entangle --------: to scatter, to spread about
-------I: isabid, isinabid, isinasabid, isasabid ---PA-IN: pasabugin, pinasabog, pinasasabog,
--------: to interrupt pasasabugin
--------: to blow up, to blast
* sabik :: scattering
:: (panabik) eagerness, avidity > pananabik,
kasabikan {die Gier} * sabon
------AN: sabunan * sabwat
--------: to soap --MAG-AN: magsabwatan
:: soap ---MAGKA: magkasabwat, nagkasabwat,
:: (sabunan) soap box or tray > habonera nagkakasabwat, magkakasabwat
++ (masabon) soapy --------: to conspire, to plot
-MAKIPAG: makipagsabwatan
* sabong --------: to connive
-----MAG: magsabong, nagsabong, :: accomplice, partner in a crime
nagsasabong, magsasabong :: (sabwatan) plot, conspiracy > sabuwatan
-------I: isabong, isinabong, isinasabong,
isasabong * sadlak
--------: to engage in cockfighting, to play or :: falling into disgrace
bet in a cockfight :: (sadlakan) place for storage
:: cockfight
:: (panabong) cock used for cockfighting * sadlok
:: (sabungan) cockpit ------IN: sadlukin, sinadlok, sinasadlok,
T1) Ayaw nilang magsabong sa Mahal na sasadlukin
Araw. --------: to scoop out with a dipper
E1) They don't want to engage in :: scoop > panadlok
cockfighting during the Holy Week.
T2) Gustong isabong ni Mang Pedro ang * sadsad
kanyang tandang. ------MA: masadsad, nasadsad, nasasadsad,
E2) Mang Pedro wants to engage his rooster masasadsad
in a cockfight. -------I: isadsad, isinadsad, isinasadsad,
isasadsad
* sabotahe --------: to be grounded, to be stranded
:: sabotage > pananabotahe ++ anchored, grounded [boats]

* saboy * sadya
-----MAG: magsaboy, nagsaboy, nagsasaboy, ------UM: sumadya,, sumasadya, sasadya
magsasaboy -----MAG: magsadya, nagsadya, nagsasadya,
------AN: sabuyan magsasadya
--------: to spatter ---MA-NG: manadya, nanadya, nananadya,
:: splash, splatter mananadya
------IN: sadyain, sinadya, sinasadya,
* sabsab sasadyain
:: noisy eating --------: to go to a place with a definite
intention, to do intentionally
* sabukay :: purpose, aim
:: slap in the face :: (pananadya) doing intentionally
:: beating of the waves T1) Sumadya kanina ang iyong kapatid sa
:: combed backward by the fingers [hair] ating opisina.
E1) Your brother came to our office earlier.
* sabukot T2) Magsadya ka sa opisina ni Pedro at
:: red-winged concal bird humingi ka ng trabaho.
E2) You go to the office of Pedro and ask for
* sabunot some job.
------AN: sabunutan, sinabunutan, T3) Sadyain mo ang opisina ni Pedro para
sinasabunutan, sasabunutan humingi ka ng trabaho.
--------: to pull E3) Go to the office of Pedro and ask for a
:: pulling of hair, uprooting of hair job.
T1) Sabunutan mo ang kalbong si Maria. T4) Gustong manadya ni Maria na sirain ang
E1) Pull the hair of balding Maria. buhay ni Pedro.
E4) Maria wants to intentionally destroy the T1) Sagana sa tubig sa kanila.
life of Pedro. E1) They have plenty of water in their place.

* saga * sagansan
:: a vine with red and black seeds ------IN: sagansanin, sinagansan,
sinasagansan, sasagansanin
* sagaak --------: to arrange in rows
:: cracking noise of breaking wood :: row

* sagabal * sagap
-MAKA: makasagabal, nakasagabal, ------MA: masagap, nasagap, nasasagap,
nakasasagabal, makasasagabal masasagap
--------: to interfere ------IN: sagapin, sinagap, sinasagap,
:: obstruction sasagapin
++ (masagabal) full of impediments --------: to inhale, to pick up a rumor
unintentionally
* sagad -MAKA: makasagap, nakasagap,
------IN: sagarin, sinagad, sinasagad, nakasasagap, makasasagap
sasagarin --------: to be able to inhale
--------: to empty, to finish T1) Umakyat ka sa bundok kung gusto mong
-------I: isagad, isinagad, isinasagad, isasagad makasagap ng sariwang hangin.
--------: to carry to completion, do until the end E1) You go up the mountain if you want to
:: snare for birds inhale some fresh air.
++ sunk to the hilt, down to the bottom T2) Hindi niya akalain na may masasagap
++ (sagaran) from end to end, from the siyang tsismis sa party ni Maria.
beginning to the end E2) She did not think that she will be able to
pick up some rumor at Maria's party.
* sagadsad
------IN: sagadsarin, sinagadsad, * sagapak
sinasagadsad, sasagadsarin :: sound of a small splash
--------: to empty, to finish
:: skidding, dragging * sagapsap
++ tasteless
* sagakan
:: bamboo mat * sagasa
------MA: masagasa, nasagasa, nasasagasa,
* sagal masasagasa
:: slowness due to an obstacle ---MA-AN: masagasaan, nasagasaan,
nasasagasaan, masasagasaan
* sagala ------IN: sagasain, sinagasa, sinasagasa,
:: maiden in costume joining the Lenten sasagasain
procession or the Santacrusan --------: to run over
++ reckless
* sagalsal
:: spurt [water] * sagat
:: jerk :: fishhook

* sagalwak ??? magsagawa


:: gush of water
:: spilling * sagawsaw
:: gurgling sound
* sagana
:: (pananagana) abundance > kasaganaan * sagay
++ plenty > masagana, kasaganaan :: a coral
T1) Saglit lamang at tayo ay lalakad na.
* sagayad E1) In a very short time, we are leaving.
:: train of a gown
* sago
* sagi :: a palm tree, seeds of a sago tree
------MA: masagi, nasagi, nasasagi, masasagi :: dripping
--------: to be touched lightly in passing
:: light touch * sagot
> sagoy ------UM: sumagot,, sumasagot, sasagot
------IN: sagutin, sinagot, sinasagot, sasagutin
* sagilap ------AN: sagutan, sinagutan, sinasagutan,
:: thin bubbles [liquor] sasagutan
---MA-AN: masagutan
* sagimsim --------: to answer, to reply
++ presentiment, premonition --Pas: panagutan
--------: to be responsible for, to guarantee
* saging ---PA-IN: panagutin, pinanagot, pinananagot,
:: banana pananagutin
--------: to hold someone responsible for
* sagingsaging :: answer, response, reply > sasagot
:: a fish :: (sagutan) dialogue
:: (panagot) something used as security
* saginsin :: (pagsagot) acknowledgement
++ closely woven :: (panagutan) duty, responsibility
++ dense [growth, population] :: (pananagot) answering, talking back rudely
:: (masasagot) answerable
* sagip :: (tagapanagot) guarantor
------MA: masagip, nasagip, nasasagip, :: (pananagutan) responsibility, liability
masasagip ++ (mananagot) liable
--------: to be saved T1) Sumagot ka na ba sa sulat ni Ana?
------IN: sagipin, sinagip, sinasagip, sasagipin E1) Did you reply to Ana's letter yet?
--------: to save, to salvage T2) Sagutin mo na ang sulat ni Ana.
:: rescue E2) Respond to Ana's letter.

* sagisag * sagpang
:: emblem, insignia, pen-name, pseudonym :: snatching with the mouth
:: (panagisag) something used to symbolize
++ (masagisag) symbolic * sagpik
:: noise of breaking waves
* sagisod :: falling flat on one's stomach
:: pushing on the floor with the foot
* sagrado
* sagison ++ sacred, consecrated
:: pushing things closer together or in the
corner * sagsag
++ blunt at the point
* sagitsit ++ sagging
:: hissing or whizzing sound ++ split lengthwise
++ slipped [bone]
* saglit
-------I: isaglit, isinaglit, isinasaglit, isasaglit * sagsagan
--------: to do in a hurry ++ rushed, hasty
:: instant, moment, second [time]
++ (saglitan) brief * sagunson
------IN: sagunsunin, sinagunson, :: (panahod) receptacle for catching falling
sinasagunson, sasagunsunin objects
--------: to arrange in a neat pile T1) Magsahod ka ng tubig sa timba.
:: neat pile E1) You catch some water in the pail.
T2) Sahurin mo ang tubig sa timba.
* sagupa E2) Catch the water in the pail.
-----MAG: magsagupa, nagsagupa,
nagsasagupa, magsasagupa * sahog
--------: to meet each other -------I: isahog, isinahog, isinasahog, isasahog
------UM: sumagupa,, sumasagupa, sasagupa --------: to add an ingredient
---MA-NG: managupa, nanagupa, :: mixture for taste
nananagupa, mananagupa :: (panahog) seasoning ingredient
------IN: sagupain, sinagupa, sinasagupa, ++ (masahog) mixed with many ingredients
sasagupain
------AN: sagupaan, sinagupaan, * sahol
sinasagupaan, sasagupaan ++ (masahol) worse, less good, lacking,
--------: to encounter, to combat, to collide falling short
T1) Managupa tayo ng kalaban.
E1) Let's have an encounter with the enemy. * said
T2) Sagupain mo ang kalaban. ------IN: sairin, sinaid, sinasaid, sasairin
E2) Have an encounter with the enemy. --------: to strip bare
++ consumed, used up, exhausted
* sagutsot
:: noise of sucking or sipping * saing
-----MAG: magsaing, nagsaing, nagsasaing,
* sagwa magsasaing
:: (kasagwaan) immodesty, indecency, ------IN: saingin, sinaing, sinasaing, sasaingin
vulgarity -------I: isaing, isinaing, isinasaing, isasaing
++ (masagwa) not in good taste --------: to cook by steam
:: steamed rice > sinaing
* sagwan :: (panaing) rice for cooking
:: paddle T1) Magsaing ka ng bigas para sa sampung
tao.
* saha E1) You cook some rice for ten people.
:: sheathing leafstalks of banana T2) Isaing mo ang bigas.
E2) Cook the rice.
* sahig
:: floor * saka 1
:: (panahig) materials for flooring -----MAG: magsaka, nagsaka, nagsasaka,
magsasaka
* sahod ------IN: sakahin, sinaka, sinasaka, sasakahin
-----MAG: magsahod, nagsahod, nagsasahod, --------: to farm
magsasahod :: agriculture > pagsasaka {die
------IN: sahurin, sinahod, sinasahod, Landwirtschaft}
sasahurin :: (sakahan) farm land
--------: to catch the flow of something with a :: (magsasaka) farmer {der Bauer}
receptacle, to receive a salary or wage :: (panakahan) agricultural land
-------I: isahod, isinahod, isinasahod, isasahod ++ (panaka) used for farming
--------: to catch something falling ++ (masasaka) arable
---PA-IN: pasahurin, pinasahod, pinasasahod,
pasasahurin * saka 2
--------: to pay the wage ++ after that, then, also, in addition
:: salary > salaryo ++ (saka na) next time, another time
* sakab ++ with an arm around the waist of another
:: basket-like fish trap
:: getting someone to tell the truth by tricky * sakbibi
questioning ++ carried in a sling or in the arms [baby]

* sakal * sakbot
------UM: sumakal,, sumasakal, sasakal ------IN: sakbutin, sinakbot, sinasakbot,
------IN: sakalin, sinakal, sinasakal, sasakalin sasakbutin
--------: to strangle --------: to catch something falling
:: (pagsakal) strangulation
:: (pananakal) act of strangling * sakdal
++ choked, strangled -----MAG: magsakdal, nagsakdal, nagsasakdal,
T1) Sakalin mo si Pedro at Maria. magsasakdal
E1) Strangle Pedro and Maria. --------: to arraign
T2) Sa tindi ng kanyang galit, nais niyang -----MA: masakdal, nasakdal, nasasakdal,
sumakal ng tao. masasakdal
E2) In her extreme anger, she wanted to -------I: isakdal
strangle a person. --------: to charge in court, to sue, to impeach
T3) Sakalin mo ang mabangis na leon. :: accusation
E3) Strangle the wild lion. :: (maysakdal) accused person > nasasakdal
:: (kasakdalan) perfection, excellence
* sakali :: (pagsasakdal) denunciation
:: (pananakali) taking chances or risks ++ very, most, extremely
++ in case, if it should T1) Sakdal ng init kahapon.
++ (bakasakali) by chance E1) It was extremely hot yesterday.

* sakang * sakim
++ bow-legged :: (kasakiman) greediness
++ (masakim) greedy, selfish
* sakay
------UM: sumakay,, sumasakay, sasakay * sakit
-----MAG: magsakay, nagsakay, nagsasakay, -----MAG: magsakit, nagsakit, nagsasakit,
magsasakay magsasakit
------AN: sakyan, sinakyan, sinasakyan, --------: to make a great effort
sasakyan ---MA-NG: manakit, nanakit, nananakit,
-------I: isakay, isinakay, isinasakay, isasakay mananakit
----MAKI: makisakay --------: to hurt others
--------: to ride in a vehicle, to board a vehicle ------UM: sumakit,, sumasakit, sasakit
:: passenger, load ---MA-AN: masaktan, nasaktan, nasasaktan,
:: (sasakyan) vehicle for transportation masasaktan $
++ aboard > nakasakay ------AN: saktan, sinaktan, sinasaktan,
T1) Sumakay ako ng eroplano papuntang sasaktan
Baguio. --Pas: panakitan
E1) I took a plane to Baguio. --------: to ache, to be in pain, to be ill, to hurt
T2) Magsakay ka ng sampung tao sa jeep. ---MAGKA: magkasakit, nagkasakit,
E2) You load ten people on the jeep. nagkakasakit, magkakasakit
T3) Isakay mo ang iyong aso sa kotse. --------: to fall ill
E3) Load your dog in the car. :: sickness, physical suffering, pain
:: (panakit) something used to hurt or sicken
* sakbat :: (pananakit) hurting others, feeling of pain
:: shoulder band :: (pagpapakasakit) sacrifice, abnegation
++ slung from the shoulder :: (pagkamasasaktin) infermity
++ (masakit) painful
* sakbay ++ (sakitin) sickly
++ (masakitin) morbid E2) You give help to your hungry brothers.
T1) Sumakit ang aking ulo nang marinig ko
ang boses ni Josie. * saklong
E1) My head ached when I heard Josie's ------AN: saklungan, sinaklungan,
voice. sinasaklungan, sasaklungan
T2) Baka magkasakit ka, kaya huwag ka nang --------: to help someone in his work
sumama sa Antipolo. :: share in a harvest
E2) You might get sick so you better not go :: bracket, parenthesis > panaklong
with them to Antipolo.
* saklot
* saklap ------IN: saklutin, sinaklot, sinasaklot,
++ (masaklap) bitter, acrid sasaklutin
--------: to grab, to snatch
* saklaw :: grabbing
------IN: saklawin, sinaklaw, sinasaklaw,
sasaklawin * sakmal
--------: to include, to contain, to embrace ------IN: sakmalin, sinakmal, sinasakmal,
:: boundary, limits sasakmalin
:: (panaklaw) brackets, parenthesis --------: to snap at, to grab with the mouth
:: (kasaklawan) generality, :: quick bite
comprehensiveness ++ held in the mouth
++ (masaklaw) extensive
* sakmata
* saklay :: wastefulness
:: yoke
:: shawl * saknong
:: crutch ------AN: saknungan, sinaknungan,
sinasaknungan, sasaknungan
* saklit --------: to help someone in his work
------IN: saklitin, sinaklit, sinasaklit, sasaklitin :: stanza
--------: to entangle :: section of a ricefield assigned to a worker
:: loop of rope around the neck of jars to help
carry them * sako
:: entanglement of rope :: sack
++ (masaklit) entangled
* sakob
* saklob ------AN: sakban, sinakban, sinasakban,
-----MAG: magsaklob, nagsaklob, nagsasaklob, sasakban
magsasaklob --------: to cover
--------: to cover the head, to cover a pot :: cover, covering > pansakob
:: concave lid
++ face to face * sakol
------IN: sakulin, sinakol, sinasakol, sasakulin
* saklolo --------: to put food in the mouth with the
------UM: sumaklolo,, sumasaklolo, sasaklolo fingers
------AN: saklolohan, sinaklolohan, :: quantity of food that the fingers can put in
sinasaklolohan, sasaklolohan the mouth
--------: to aid, to succor, to help
T1) Sumaklolo kami sa mga nasalanta ng * sakong
baha. :: heel [foot]
E1) We extended some help to the flood
victims. * sakop
T2) Saklolohan mo iyong mga kapatid na ------IN: sakupin, sinakop, sinasakop,
nagkakagutom. sasakupin
---MA-AN: masakupan --------: to witness, to testify
--------: to conquer, to seize, to occupy :: witness
:: conquest, subject under control T1) Sumaksi ka ba sa pagkamatay ni Eva?
:: (pagsakop) occupation E1) Did you witness the death of Eva?

* sakristan * sakyad
:: altar boy ++ carried inside the belt
:: (sakristiya) vestry
* sakyod
* sakramento :: net for catching insects
:: sacrament
* sala 1
* sakrilehiyo -----MAG: magsala, nagsala, nagsasala,
:: sacrilege magsasala
------IN: salain, sinala, sinasala, sasalain
* sakripisyo --------: to strain, to sieve, to filter
-----MAG: magsakripisyo, nagsakripisyo, :: lattice
nagsasakripisyo, magsasakripisyo :: (salaan) colander, strainer, sifter > panala
--------: to immolate {opfern} ++ interwoven
:: sacrifice
* sala 2
* saksak :: living room
------UM: sumaksak,, sumasaksak, sasaksak
-----MAG: magsaksak, nagsaksak, * sala 3
nagsasaksak, magsasaksak ------UM: sumala
---MA-NG: manaksak, nanaksak, nananaksak, ------AN: salahan
mananaksak --------: to miss a target, to deviate
------IN: saksakin, sinaksak, sinasaksak, :: error, sin, fault
sasaksakin ++ broken, dislocated [bones]
------AN: saksakan, sinaksakan, sinasaksakan,
sasaksakan * salab
-------I: isaksak, isinaksak, isinasaksak, -------I: isalab
isasaksak --------: to scorch
--------: to stab, to pierce, to stuff, to cram in :: scorching
clothes as in packing :: dried coconut leaf
:: pierce, stab :: (panalab) flame for removing hair or
:: (panaksak) stabbing instrument feathers
:: (pananaksak) act of stabbing
T1) Sumaksak ka ng isang blokeng yelo. * salabat
E1) You pierce a block of ice. -2MAG: magsala-salabat
T2) Saksakin mo sa dibdib ang baka. --------: to interlace
E2) Pierce the cow's chest. :: ginger drink, ginger tea
T3) Magsaksak tayo ng papel sa loob ng bag. :: obstruction
E3) Let us stuff some papers in the bag.
T4) Isaksak mo ang mga papel sa loob ng * salabay
bag. :: octopus
E4) Stuff some papers in the bag.
T5) Huwag kang manaksak ng kalaro mo. * salabid
E5) You should not stab your playmates. ---MAGKA: magkasalabid, nagkasalabid,
nagkakasalabid, magkakasalabid
* saksi --------: to interlock
------UM: sumaksi,, sumasaksi, sasaksi -------I: isalabid
------AN: saksihan, sinaksihan, sinasaksihan, --------: to coil, to twist around
sasaksihan
* salabsab * salalay
-------I: isalabsab :: (kinasasalalayan) pivot {der Mittelpunkt}
--------: to smoke meat or fish
* salamangka
* salag -----MAG: magsalamangka, nagsalamangka,
:: midwife's assistant nagsasalamangka, magsasalamangka
--------: to juggle
* salaghati :: magic, juggling
:: displeasure, resentment :: (salamangkero) magician, juggler

* salag * salamat
------IN: salagin, sinalag, sinasalag, sasalagin ---MAGPA: magpasalamat, nagpasalamat,
--------: to parry, to ward off nagpapasalamat, magpapasalamat
:: parry ---PA-AN: pasalamatan
--------: to thank
* salaginto :: thank
:: beetle, goldbug :: (Pasasalamat) Thanksgiving >
pagpapasalamat
* salagubang ++ thank you
:: beetle
* salambaw
* salahilo :: fishing net
++ stubborn ++ heavier at the rear

* salakab * salamin
------IN: salakabin, sinalakab, sinasalakab, -----MAG: magsalamin, nagsalamin,
sasalakabin nagsasalamin, magsasalamin
--------: to fool someone into telling the truth --------: to wear glasses
:: fishtrap --Pas: panalaminan
--------: to look at oneself in a mirror
* salakay :: mirror
------IN: salakayin, sinalakay, sinasalakay, :: eye glasses
sasalakayin :: (panalamin) something used as a mirror
--------: to invade a place :: (pananalamin) using a mirror or sunglasses
:: assault, invasion > pagsalakay,
pananalakay * salampak
:: (panalakay) weapon used to attack ------UM: sumalampak,, sumasalampak,
++ (masasalakay) pregnable sasalampak
T1) Salakayin natin ang kuta ng mga rebelde. ------MA: masalampak
E1) Let us assault the fort of the rebels. --------: to fall on one's buttocks, to plump
down
* salakbat
------IN: salakbatin, sinalakbat, sinasalakbat, * salampay
sasalakbatin :: neckerchief
--------: to carry something hanging over the
shoulder * salamuha
:: crossband [shoulder to hip] ----MAKI: makisalamuha
--------: to hobnob with other people
* salakot :: gathering
:: native hat made of nipa palm
* salang
* salaksak ------MA: masalang
:: probing --------: to be put over a fire
-------I: isalang
--------: to put on the stove, over the fire :: (pagsalat) feeling, touching
:: (tagsalat) famine, time of need
* salangat :: (pananalat) depression, financial crisis,
:: hook attached to a pole for picking fruit scarcity
++ lacking
* salangguhit
:: underline * salaula
++ untidy, dirty
* salansan
-----MAG: magsalansan, nagsalansan, * salawa
nagsasalansan, magsasalansan ------AN: salawahan
------IN: salansanin, sinalansan, sinasalansan, --------: to fickle
sasalansanin ++ taking on too many things without
-------I: isalansan, isinalansan, isinasalansan, finishing any
isasalansan
--------: to file orderly, to put in an orderly * salawag
stack :: supports for a thatch roof
T1) Magsalansan ka ng mga plato sa
aparador. * salawal
E1) You stack the plates in the cupboard. :: panties, underwear, trousers
T2) Salansanin mo ang mga plato. > panty
E2) Stack the plates.
T3) Isalansan mong mabuti ang mga plato. * salay
E3) Stack the plates properly. :: bird's nest
:: small branch
* salansang
------IN: salansangin, sinalansang, * salaysalay
sinasalansang, sasalansangin :: a fish
--------: to put in opposite positions
:: opposition * salaysay
++ contrary, opposite -----MAG: magsalaysay, nagsalaysay,
nagsasalaysay, magsasalaysay
* salanta -------I: isalaysay, isinalaysay, isinasalaysay,
-----MAG: magsalanta, nagsalanta, isasalaysay
nagsasalanta, magsasalanta --------: to narrate, to relate, to tell a story
------IN: salantahin, sinalanta, sinasalanta, :: narration, story
sasalantahin :: (pananalaysay) narrating
--------: to be badly injured or damaged, to be :: (mananalaysay) historian
weakened :: (pagsasalaysay) recitation
:: (nasalanta) victim :: (tagapagsalaysay) narrator
++ (pasalaysay) narrative
* salapi T1) Magsalaysay ka sa amin ng iyong
:: money kuwento.
:: (pananalapi) finance, funds, currency E1) You tell us your story.
++ (pampananalapi) financial T2) Isalaysay mo sa amin ang nangyari sa iyo
T1) Maraming salapi sina Pedro. kahapon.
E1) Pedro and relatives have much money. E2) Tell us what happened to you yesterday.

* salarin * salbabida
:: criminal :: life-preserver
:: (salbador) savior
* salat :: (salbasiyon) salvation
------IN: salatin, sinalat, sinasalat, sasalatin :: (pagsasalba) salvage
--------: to touch softly
* salbahe
++ rude, unkind, bad * salin
-----MAG: magsalin, nagsalin, nagsasalin,
* saldo magsasalin
:: balance in an account -------I: isalin, isinalin, isinasalin, isasalin
++ (saldado) paid, balanced --------: to pour into another receptacle, to
copy, to translate
* sali ------MA: masalin
------UM: sumali,, sumasali, sasali --------: to devolve {uebertragen}
------MA: masali :: translation, copying > pagkasalin
----MAKI: makisali, nakisali, nakikisali, :: (taga-salin) interpreter
makikisali :: (tagapagsalin) translator
--------: to participate, to join T1) Magsalin ka ng toyo sa bote.
-----MAG: magsali, nagsali, nagsasali, E1) You pour some soy sauce in the bottle.
magsasali T2) Isalin mo ang toyo sa bote.
-------I: isali, isinali, isinasali, isasali E2) Pour the soy sauce in the bottle.
------AN: salihan, sinalihan, sinasalihan,
sasalihan * salingit
--------: to allow one to participate, to include -------I: isalingit
:: (kasali) participant --------: to insinuate, to sneak in
:: (panali) entry in a contest
:: (pagsali) participation * salingsing
++ (kasali) included [as a participant] :: curtain rings
T1) Sumali tayo sa prosisyon. :: ingrowing toenail
E1) Let us join the procession.
T2) Magsali ka ng ilang bata sa ating laro. * salinlahi
E2) You include some children in our game. :: generation
T3) Isali mo ang mga bata sa laro.
E3) Include the children in the game. * salipot
-------I: isalipot
* salida --------: to cover up, to conceal
:: exit
* salisi
* salig -----MAG: magsalisi, nagsalisi, nagsasalisi,
-------I: isalig magsasalisi
--------: to base on ------IN: salisihin, sinalisi, sinasalisi, sasalisihin
:: (saligan) basis --------: to alternate doing with someone
:: (panalig) confidence, trust, faith > --MAG-AN: magsalisihan
pananalig --------: to come towards each other from
:: (kapanalig) associate, co-member opposite directions
++ based on ++ alternately, in opposite directions

* saliksik * salisod
-----MAG: magsaliksik, nagsaliksik, ++ dragging the feet when walking
nagsasaliksik, magsasaliksik
--------: to search carefully for * salit
:: detailed search, research > pananaliksik ------AN: salitan
:: (panaliksikan) research institution --------: to alternate doing with someone
:: (tagapagsaliksik) researcher :: alternation
++ (masalit) interspersed
* salimuot ++ (salit-salit) alternately
:: (kasalimuutan) intricacy {die ++ (salitan) alternating
Kompliziertheit}
++ (masalimuot) complex, entangled * salita
-----MAG: magsalita, nagsalita, nagsasalita, --------: to fetch [water]
magsasalita :: (pansalok) scoop > panalok
------IN: salitain, sinalita, sinasalita, sasalitain T1) Sumalok ka ng tubig sa balon.
--------: to speak, to talk, to speak out E1) You fetch some water from the well.
:: word
:: (panalita) word, phrase * salong
:: (sansalita) one word -------I: isalong, isinalong, isinasalong,
:: (pananalita) speech, diction, discourse isasalong
:: (pagsasalita) speech, talking --------: to sheathe, to surrender one's arms
:: (talasalitaan) vocabulary
:: (tagapagsalita) speaker * salop
:: (pagkamasalita) wordiness :: ganta
:: (panauhing tagapagsalita) guest speaker
++ (masalita) talkative * salot
++ (pasalita) verbal ++ plague, epidemic
++ (pala-salita) telltale
T1) Huwag ka nang magsalita laban sa kanya. * salmo
E1) You should not say anything else against :: psalm
him.
* salpok
* saliw ------IN: salpukin, sinalpok, sinasalpok,
-------I: isaliw, isinaliw, isinasaliw, isasaliw sasalpukin
--------: to accompany --------: to strike against
:: accord, harmony, musical accompaniment :: collision, impact, bump
:: (taga-saliw) accompanist :: (salpukan) crash

* saliwa * salsa
------IN: saliwain, sinaliwa, sinasaliwa, :: sauce, gravy > sarsa
sasaliwain :: (salsa perin) worcestershire sauce
--------: to invert, to reverse
:: (pagsaliwa) reversal, reverse * salsal
++ reverse, left-handed, opposite > kasaliwa -----MAG: magsalsal, nagsalsal, nagsasalsal,
magsasalsal
* salo 1 --------: to masturbate
------UM: sumalo,, sumasalo, sasalo ++ dull, blunt
------IN: saluhin, sinalo, sinasalo, sasaluhin
--------: to catch something * salta
-MAKA: makasalo, nakasalo, nakasasalo, -------I: isalta, isinalta, isinasalta, isasalta
makasasalo --------: to bring up
--------: to be able to catch :: leap, jump
:: (taga-salo) catcher
:: (panalo) something used to catch * salubong
T1) Sumalo siya ng bola kanina. ------UM: sumalubong,, sumasalubong,
E1) She caught a ball earlier. sasalubong
-----MAG: magsalubong, nagsalubong,
* salo 2 nagsasalubong, magsasalubong
-------I: isalo, isinalo, isinasalo, isasalo ------IN: salubungin, sinalubong, sinasalubong,
--------: to let a person share one's food sasalubungin
----MAKI: makisalo --------: to meet or receive someone who has
--------: to join others in eating just come
:: (salu-salo) get-together :: welcome, reception
:: (pasalubong) present [usually given by one
* salok arriving from a trip]
------UM: sumalok,, sumasalok, sasalok :: (taga-salubong) welcome host
T1) Sumalubong ka ba sa kanila sa paliparan?
E1) Did you meet with them at the airport? * salungsong
T2) Salubungin mo ang iyong ama sa pintuan. :: gangplank
E2) Meet your father at the door. ++ (pasalungsong) against the current or
T3) Magsalubong tayo sa may harap ng wind
sinehan mamayang gabi.
E3) Let us meet each other infront of the * salya
moviehouse later tonight. :: pushing away forcibly

* saludo * sama 1
:: salute ------UM: sumama,, sumasama, sasama
:: salvo -----MAG: magsama, nagsama, nagsasama,
magsasama
* saludsod ------AN: samahan, sinamahan, sinasamahan,
------IN: saludsudin, sinaludsod, sinasaludsod, sasamahan
sasaludsudin -------I: isama, isinama, isinasama, isasama
--------: to scrape off by pushing --Pas: pagsamahin
:: weeding tool --Pas: pagsamasamahin
--------: to go with, to join the company, to
* salukbit combine
++ tucked in at the waist ---KA-IN: kasamahin
--------: to take someone along
* salukoy :: (kasama) companion, farm help
:: (kasalukuyan) present :: (samahan) association, union, partnership
++ (kasalukuyan) current, present :: (taga-sama) usher
:: (kasamahan) colleague, fellow
* saluksok :: (pagsasama) friendship, fusion
++ inserted at the waist :: (pagsamasama) goodwill
:: (pagkakasama) combination
* salumbaba :: (pagsasamahin) combining
:: sling for a broken arm :: (pagsama-sama) compilation
++ in company with, along with
* salungat ++ (magkasama) together
---MAGKA: magkasalungat, nagkasalungat, ++ (magkakasama) jointly
nagkakasalungat, magkakasalungat T1) Sumama tayo papuntang palengke kina
--------: to interfere with each other, to clash Maria at Pedro.
------IN: salungatin, sinalungat, sinasalungat, E1) Let us join Maria and Pedro on the way
sasalungatin to the market.
---KA-IN: kasalungatin T2) Magsama ka ng kaibigan mo sa kainan
--------: to go against, to oppose mamayang gabi.
:: contrary E2) You bring along some of your friends for
:: (kasalungat) antagonist, contrary dinner tonight.
:: (pagsalungit) opposition T3) Isama mo si Maria papuntang Cubao.
:: (pagsasalungat) conflict E3) Bring along Maria on your way to Cubao.
:: (pagsasalungatan) antagonism T4) Samahan mo si Maria kina Pedro.
:: (pagkakasalungatan) contradiction E4) You accompany Maria to Pedro's place.
++ against T5) Sama nang sama si Pedro kay Maria.
++ (pasalungat) contradictory, upstream E5) Pedro always goes with Maria.

* salungguhitan * sama 2
:: underscore ------UM: sumama,, sumasama, sasama
--------: to become bad, to become ill
* salungkawit ---MA-IN: masamain
:: curved support, curved blade --------: to decry {herabsetzen}
---MAGPA: magpasama ------IN: sambutin, sinambot, sinasambot,
--------: to corrupt, to deprave sasambutin
:: (pagsama) deterioration {die --------: to catch, to save from falling
Verschlechterung} :: catching
:: (kasamaan) depravity {die Verderbtheit} :: (panambot) something used to catch
:: (samaan ng loob) bad blood
++ (masama) bad * sambuhat
T1) Sumama ang pakiramdam ni Ana :: lifting something heavy together
kaninang umaga.
E1) Ana became ill this morning. * sambulat
-----MAG: magsambulat, nagsambulat,
* samakatuwid nagsasambulat, magsasambulat
++ therefore --------: to scatter
T1) Samakatuwid ayaw kang mag-aral? :: burst, explosion
E1) Therefore you don't like to study? :: scattered things

* samantala * samid
-----MAG: magsamantala, nagsamantala, ++ choked [food in throat]
nagsasamantala, magsasamantala
------IN: samantalahin, sinamantala, * samo
sinasamantala, sasamantalahin -------I: isamo, isinamo, isinasamo, isasamo
--------: to take advantage of --------: to beg, to beseech
:: (pagsasamantala) exploitation, :: appeal, supplication
opportunism
++ meanwhile, while > pansamantala * sampa
T1) Umawit tayo samantalang naghihintay. ------IN: sampahin, sinampa, sinasampa,
E1) Let us sing while waiting. sasampahin
--------: to climb over, to ride an animal
* samba -------I: isampa, isinampa, isinasampa,
------UM: sumamba,, sumasamba, sasamba isasampa
------IN: sambahin, sinamba, sinasamba, --------: to carry over
sasambahin ------AN: sampahan, sinampahan,
--------: to adore, to worship sinasampahan, sasampahan
:: (pagsamba) adoration -------: to bring up
T1) Sumamba ka sa aming simbahan sa ++ (pasampa) rising, climbing
Linggo.
E1) You worship in our church this Sunday. * sampagita
T2) Huwag mong sambahin ang tao. :: a flower > kampupot
E2) Don't worship human beings.
* sampal
* sambilat ---MA-NG: manampal, nanampal,
:: grabbing, snatching nananampal, mananampal
------IN: sampalin, sinampal, sinasampal,
* sambit sasampalin
:: mention, reference --------: to slap on the face
:: slap on the face
* sambitla :: (pananampal) slapping in the face
:: sudden utterance T1) Huwag kang manampal ng tao.
E1) You should not slap people.
* sambong T2) Sampalin mo ng batang natutulog sa
:: a herb klase.
E2) Slap the student sleeping in the class.
* sambot
* sampalataya
------UM: sumampalataya,, sumasampalataya, :: smell
sasampalataya ++ (masamyo) sweet smelling
--------: to believe
---MA-NG: manampalataya * sana
--------: to have faith ++ with hope
---PA-IN: pasampalatayahin, pinasampalataya, T1) Ipaglalaba sana kita ng damit ngunit wala
pinasasampalataya, pasasampalatayahin akong sabon.
--------: to convert one's faith E1) I would have washed your clothes , but I
:: faith > pananampalataya, pagsampalataya didn't have any soap.
T1) Sumampalataya ka ba sa kanyang sinabi?
E1) Did you believe in what he said? * sanatoryo
:: sanatorium
* sampalok
:: tamarind * sanaw
:: puddle, pool
* sampay
-----MAG: magsampay, nagsampay, * sanay
nagsasampay, magsasampay -----MAG: magsanay, nagsanay, nagsasanay,
-------I: isampay, isinampay, isinasampay, magsasanay
isasampay ------IN: sanayin, sinanay, sinasanay,
--------: to hang clothes on a line sasanayin
:: (sampayan) clothesline --------: to practise, to exercise, to rehearse, to
T1) Magsampay ka ng damit sa banyo. get used to
E1) You hang the clothes in the bathroom. :: skill, practice, proficiency > kasanayan
T2) Isampay mo ang mga damit sa banyo. :: (sanayan) place for rehearsal or practice
E2) Hang the clothes in the bathroom. :: (taga-sanay) trainer, coach > tagapagsanay
T3) Isasampay ko muna ang mga damit. :: (pagsasanay) practice
E3) I'll hang the clothes first. ++ skilled, experienced
T1) Magsanay kang mabuti para sa iyong
* sampid pagkanta.
++ clinging E1) You should practise well for your
singing.
* sampol T2) Sanayin mo ang iyong sarili sa kahirapan.
------AN: sampulan E2) Get used to the hardships in life.
--------: to begin, to give an example
T1) Sampulan mo ako ng iyong ginagawa. * sanaysay
E1) Give me an example of what you're :: essay
doing.
* sandal
* samporado -----MAG: magsandal, nagsandal,
:: rice porridge with chocolate nagsasandal, magsasandal
-------I: isandal, isinandal, isinasandal,
* sampu isasandal
++ ten [isang + pu] > pu, dies, diyes {zehn} --------: to lean or place in a reclining or
++ (panampu) tenth leaning position against a support
:: act of reclining against an object
* samsam :: (sandalan) back of a seat > panandalan
------AN: samsaman T1) Magsandal ka ng salamin sa pader.
------IN: samsamin, sinamsam, sinasamsam, E1) You lean the mirror against the wall.
sasamsamin T2) Isandal mo ang salamin sa pader.
--------: to confiscate E2) Lean the mirror against the wall.
:: confiscation > pananamsam
* sandali
* samyo ++ in a moment, in a minute, in a short time
++ (panandali) brief in duration -------I: isangag
++ (pansandali) momentary --------: to fry with little oil
T1) Halika sandali. :: (sinangag) fried rice
E1) Come here for a while. ++ fried

* sandalyas * sangap
:: sandals ------IN: sangapin, sinangap, sinasangap,
sasangapin
* sandata --------: to sip, to inhale
:: weapon, arms :: sipping, inhaling
:: (panandata) something used as a weapon
:: (pananandata) revolt, use of weapons * sangga
++ (masandata) armed ------UM: sumangga,, sumasangga, sasangga
---MA-NG: manangga
* sandig --Akt: magsanggalang
------UM: sumandig,, sumasandig, sasandig ------IN: sanggahin, sinangga, sinasangga,
--------: to recline sasanggahin
:: leaning > pasandig ------AN: sanggahan
T1) Sumandig ka sa pader. --------: to shield, to obstruct for protection
E1) You recline against the wall. :: (kasangga) team mate
:: (panangga) something used as a shield
* sando :: (sanggalang) protection, defense
:: sleeveless undershirt :: (pananangga) defending, shielding oneself
:: (pananggalang) something used for
* sandok protection or defense, shield
------UM: sumandok,, sumasandok, sasandok :: (pagsasanggahan) taking sides
-----MAG: magsandok, nagsandok, T1) Sumangga siya sa suntok ng kalaban.
nagsasandok, magsasandok E1) He shielded himself against the punches
------IN: sandukin, sinandok, sinasandok, of the enemy.
sasandukin T2) Manangga ka ng suntok ng kalaban.
------AN: sandukan E2) You should shield youself from the
--------: to scoop, to take with a ladle punch of the enemy.
:: ladle T3) Sanggahin mo ang suntok ng kalaban.
T1) Magsandok ka ng kanin. E3) Shield yourself from the punch of the
E1) You scoop some rice. enemy.
T2) Sandukin mo ang kanin.
E2) Scoop the rice. * sanggi
T3) Sumandok ka ng tubig mula sa tapayan. :: light touch in passing
E3) You scoop some water from the clay jar.
* sanggol
* sang :: baby
++ the whole :: (kasanggulan) infancy
++ (sang-angaw) the whole one million
* sangguni
* sanga -------I: isangguni
2----MAG: magsanga-sanga, nagsanga-sanga, --------: to refer
nagsasanga-sanga, magsasanga-sanga :: consultation, advice
--------: to ramify :: (kasangguni) consultant
:: stem, branch, twig
:: (panananga) growth of branches * sanghaya
:: honor, dignity
* sangag
------IN: sangagin, sinangag, sinasangag, * sanghod
sasangagin :: bad odor > sanghid
--------: to coalesce
* sangi ---MAGKA: magkasanib, nagkasanib,
:: part in the hair nagkakasanib, magkakasanib
--------: to overlap
* sangka ------AN: saniban
:: canal, dam --------: to join, to provide with an underlayer
--PAG-IN: pagsanibin
* sangkalan --------: to unite together
-------I: isangkalan :: overlapping part, joining together,
--------: to use a block for chopping, to give an underlayer
excuse for :: (kasanib) affiliate, member
:: chopping block :: (pananib) something used to overlap
++ (masanib) overlapped, joined with
* sangkap
-------I: isangkap * sanidad
--------: to outfit, to equip, to use as an :: health inspector
ingredient
:: belongings, implements, contents, * sanla
ingredients -----MAG: magsanla, nagsanla, nagsasanla,
:: (panangkap) raw material magsasanla
:: (kasangkapan) household belongings, tools, -------I: isanla, isinanla, isinasanla, isasanla
furniture, equipment --------: to pawn, to mortgage
:: pledge [in pawning], mortgage
* sangkawan :: (taga-sangla) pawn broker
:: flock of birds, herd T1) Magsanla ka ng iyong relom para
magkaroon ka ng pera.
* sangko E2) You mortgage your watch so you can
:: appellation for the third eldest brother have some money.
T2) Isanla mo ang iyong relo para magkapera
* sangkot ka.
-----MAG: magsangkot, nagsangkot, E2) Mortgage your watch so you can have
nagsasangkot, magsasangkot some money.
-------I: isangkot
--------: to implicate * sansala
:: implication, involvement > pagkakasangkot :: interruption, prohibition, prevention
:: (kasangkot) conspirator, accomplice
++ (kasangkot) implicated, involved * sansan
++ arranged neatly, repeatedly
* sangla
-----MAG: magsangla * sanse
--------: to pawn :: appellation for third eldest sister

* sanglinikha * santa
:: universe, all creatures :: saint > santo
++ holy, sacred
* sangsang ++ (santisimo) very holy
:: strong agreeable odor > sansang ++ (maka-santo) saintly

* sanhi * santacrusan
:: cause, motive, reason :: May flower festival

* sanib * santan
-----MAG: magsanib, nagsanib, nagsasanib, :: iscora shrub
magsasanib
* santol * sapaw
:: a fruit :: first fruits of a tree
:: a skin disease
* sapa 1 :: (pananapaw) first growth of a plant [rice]
------IN: sapahin, sinapa, sinasapa, sasapahin ++ bearing fruits early
--------: to chew to a pulp
:: bagasse, residue after chewing sugarcane * sapi 1
-----MAG: magsapi, nagsapi, nagsasapi,
* sapa 2 magsasapi
:: brook, creek, small stream --------: to join together
------AN: sapian, sinapian, sinasapian,
* sapagka't sasapian
++ because [answer to Bakit?] > sapagkat --------: to be possessed [devil] {besessen sein
T1) Sapagka't akoy maysakit. [Teufel]}
E1) Because I am sick. :: business stocks
:: member [of a society] > kasapi
* sapak :: (pagkakasapi) membership > pagsapi
++ very nice, inserted fully, broken off T1) Sinapian ako ng demonyo.
[branches] E1) I was possessed by a devil.
:: punch D1) Ich war vom Teufel besessen.

* sapakat * sapi 2
--Akt: magsapakatan ------AN: sapian
--------: to be an accomplice --------: to reinforce
------IN: sapakatin, sinapakat, sinasapakat, :: ply, reinforcement > panapi
sasapakatin
--------: to get an accomplice in a conspiracy * sapin
:: intrigue, conspiracy -----MAG: magsapin, nagsapin, nagsasapin,
magsasapin
* sapal -------I: isapin, isinapin, isinasapin, isasapin
:: residue [coconut meat after it has been --------: to put or use an underlayer
dehydrated] :: underlayer > panapin
T1) Magsapin ka ng kumot sa iyong kama.
* sapalaran E1) You put some bedsheets as underlayer
--Pas: ipagsapalaran on your bed.
--------: to risk money, to stake T2) Isapin mo ang kumot sa iyong kama.
:: chance-taking, risk-taking, venturing E2) Use the bedsheet as underlayer on your
bed.
* sapantaha
------IN: sapantahain, sinapantaha, * sapiro
sinasapantaha, sasapantahain :: sapphire
--------: to presume, to suppose
:: presumption, suspicion * sapisapi
:: a kind of kite > saranggola
* sapat
++ enough, sufficient * sapit
-MAKA: makasapit
* sapatos --------: to be able to reach
:: shoes ------IN: sapitin, sinapit, sinasapit, sasapitin
:: (sapatero) shoemaker > magsasapatos --------: to reach a place, to result in, to
:: (sapatilyas) slippers experience
:: (sapateriya) shoe store ------AN: kasapitan
:: (pananapatos) wearing shoes --------: to result in
---PA-IN: pasapitin, pinasapit, pinasasapit, :: (taga-sara) doorman [job is to close the
pasasapitin door]
--------: to send :: (pagsasara) liquidation, shut-down
:: luck, fate > kasapitan T1) Sumara ang pinto.
:: (sasapit) approaching E1) The door closed.
:: (pagsapit) advent T2) Magsara ka ng pintuan.
E2) You shut the door.
* saplot T3) Sarhan mo ang pintuan.
:: tattered clothes E3) Shut the door.
T4) Isara mo ang mga bintana.
* sapo E4) Close the windows.
------IN: sapuhin, sinapo, sinasapo, sasapuhin
-------I: isapo * sarado
--------: to use the hands to support or carry, ------AN: saraduhan, sinaraduhan,
use a prop for support sinasaraduhan, sasaraduhan
:: (panapo) something used to support a --------: to close, to shut
structure ++ (sarado) closed, shut
++ (pasapo) supported from underneath with
the hands * sarap
------AN: sarapan, sinarapan, sinasarapan,
* sapok sasarapan
--Pas: sapukin --------: to make tasty
--------: to hit hard :: (kasarapin) climax, height of satisfaction
:: straight punch :: (kasarapan) ecstasy
:: (panapok) something used for hitting ++ (masarap) delicious, good
T1) Laging masarap maligo sa dagat.
* sapol E1) It's always nice to take a bath in the sea.
------IN: sapulin, sinapol, sinasapol, sasapulin
------AN: sapulan * sarat
-------I: isapol ++ flat [nose]
--------: to hit the target
* sardinas
* sapot :: sardines
:: black shroud for the dead
* sari-sari
* sapote :: variety store
:: kind of native plum tree :: (kasarian) gender
:: cheating while shuffling the cards ++ diverse

* sapsap * sarili
:: a fish -----MAG: magsarili, nagsarili, nagsasarili,
magsasarili
* sapula --------: to become independent
:: baby's bib > panapula ------MA: masarili, nasarili, nasasarili,
masasarili
* sara --------: to monopolize
------UM: sumara,, sumasara, sasara :: self, one's self
-----MAG: magsara, nagsara, nagsasara, :: (panarili) for one's personal use
magsasara :: (kasarinlan) individuality, gender
------AN: sarhan, sinarhan, sinasarhan, :: (kasarilinan) selfishness
sasarhan :: (pagkamakasarili) self-conceit
-------I: isara, isinara, isinasara, isasara ++ private > pansarili
--------: to close, to shut, to turn off ++ (makasarili) self-righteous
:: (pansara) shutter, stopper > panara ++ (mapagsarili) independent
++ (pansarilinan) privately -----MAG: magsaulo, nagsaulo, nagsasaulo,
magsasaulo
-------I: isaulo, isinaulo, isinasaulo, isasaulo
* sariwa ------IN: sauluhin, sinaulo, sinasaulo,
---MA-NG: manariwa sasauluhin
--------: to revive, to become refreshed --------: to memorize
:: (pasariwa) freshener ++ (saulado) memorized
:: (kasariwaan) freshness T1) Magsaulo ka ng sampung tula.
:: (pananariwa) becoming fresh, improvement E1) You memorize ten poems.
of one's health T2) Isaulo mo ang Pambansang Awit ng
++ fresh Pilipinas.
T1) Sariwa ba ang karne? E2) Memorize the Philippine National
E1) Is the meat fresh? Anthem.

* sarsaparilya * sawa
:: a beverage -----MAG: magsawa, nagsawa, nagsasawa,
magsasawa
* sarten --------: to do to excess, to get tired of
:: frying pan, tin cup for drinking ---PA-IN: panawain, pinanawa, pinananawa,
pananawain $
* sasa --------: to satiate, to gratify
:: abundance > kasasaan :: (hinawa) loss of interest, surfeit
:: (pananawa) satiation, being fed up
* sasabungin :: boa constrictor
:: rooster ++ satiated, sated, satisfied, tired

* sasag * sawali
------IN: sasagin, sinasag, sinasasag, :: interwoven splits of bamboo for walling
sasasagin
--------: to split bamboos * sawata
:: split bamboos for walling ------MA: masawata
--------: to obstruct, to put an end to
* sastre :: prevention
:: tailor :: (panawata) something used to check or
:: (sastrerya) tailor's shop restrain

* sauli * saway
-----MAG: magsauli, nagsauli, nagsasauli, ------IN: sawayin, sinaway, sinasaway,
magsasauli sasawayin
---MA-NG: manauli --------: to prohibit, to stop, to forbid
-------I: isauli, isinauli, isinasauli, isasauli :: (panaway) something used to restrain or
--------: to return what was borrowed prohibit
:: (panauli) revival of one's health, return to a :: (pagsaway) prohibition, act of prohibiting,
former condition stopping > sansala
:: (pananauli) return to a former state or T1) Sawayin mo ang bata sa panunukso.
condition E1) Forbid the child from teasing.
:: (pagsasauli) restitution {die Rueckgabe}
T1) Magsauli na tayo ng ating hiniram na * sawi
video. ------MA: masawi
E1) Let us now return the rented videos. --------: to die, to meet misfortunes
T2) Isauli mo ang mga hiniram nating video. ------IN: sawiin, sinawi, sinasawi, sasawiin
E2) Return the videos we rented. --------: to frustrate, to disappoint
:: (kasawian) misfortune, death
* saulo ++ ill-fated > sawingpalad
* sawsaw * sayaw
------UM: sumawsaw,, sumasawsaw, sasawsaw ------UM: sumayaw,, sumasayaw, sasayaw
-----MAG: magsawsaw, nagsawsaw, -----MAG: magsayaw, nagsayaw, nagsasayaw,
nagsasawsaw, magsasawsaw magsasayaw
-------I: isawsaw, isinawsaw, isinasawsaw, -------I: isayaw, isinayaw, isinasayaw, isasayaw
isasawsaw ------IN: sayawin, sinayaw, sinasayaw,
--------: to dip food in liquid [sauce] sasayawin
:: (sawsawan) dipping sauce -MAKIPAG: makipagsayaw
T1) Sumawsaw siya ng sushi sa toyo. --------: to dance
E1) He dipped the sushi in the soy sauce. -MASIPAG: masipagsayaw
--------: to dance energetically
* saya 1 ----MAKI: makisayaw
------UM: sumaya,, sumasaya, sasaya --------: to join in dancing
-----IKA: ikasaya, ikinasaya, ikinasasaya, :: (sayawan) dance, social gathering for
ikasasaya dancing, ball
--------: to become happy :: (pasayaw) benefit dance, ball
-----MAG: magsaya, nagsaya, nagsasaya, :: (panayaw) dance music
magsasaya :: (mananayaw) dancer
--Pas: pagsayahan, pinagsayahan, T1) Sumayaw tayo ng tanggo.
pinagsasayahan, pagsasayahan E1) Let us dance to the tune of tango.
--------: to enjoy T2) Magsayaw ka mamayang gabi sa bar.
--Pas: ipagsaya, ipinagsaya, ipinagsasaya, E2) You dance at the bar tonight.
ipagsasaya T3) Isayaw mo ang tanggo.
--------: to make someone happy, to celebrate E3) Dance the tango.
---MAGPA: magpasaya T4) Sayawin natin ang boogie.
--------: to gladden E4) Let's dance the boogie.
:: (pagsaya) cheer
:: (pagsasaya) frolic, jubilation * sayod
:: (kasayahan) fun ------IN: sayudin, sinayod, sinasayod,
++ (masaya) happy, cheerful, merry sasayudin
++ (makasaya) amusing --------: to consume completely
++ (masayahin) light-hearted ++ consumed

saya 2 * sayote
:: a long skirt :: a vegetable

* sayad * saysay
:: bottom of a skirt -------I: isaysay
++ touching or dragging on floor at bottom, --------: to declare, to state, to attest
or on the sides :: value, worth
:: statement
* sayang :: (kasaysayan) history
-----MAG: magsayang, nagsayang, ++ (pangkasaysayan) historical
nagsasayang, magsasayang
------MA: masayang * sebo
------IN: sayangin, sinayang, sinasayang, :: tallow, fat
sasayangin
--------: to waste * seda
++ what a pity! :: silk
T1) Huwag kang magsayang ng pera ng
magulang mo. * sedatibo
E1) You should not waste the money of your :: sedative
parents.
* sedula :: Holy Easter Week
:: personal tax
* sementeryo
* segundo :: cemetery > pantiyon
:: second > segunda
* semestre
* seguro :: semester
-------I: iseguro
--------: to insure * senador
------maseguro :: senator
--------: to be sure of :: (senado) senate
:: insurance > pagpapaseguro
:: (segurista) person who only does things if * sensitibo
he is sure of success ++ sensitive
:: (seguridad) safety, security
++ (segurado) insured, sure * sensura
:: censorship
* sekreta
:: detective, plainclothesman * sentensiya
:: sentence, verdict
* sekretarya ++ (sentensyado) convicted, sentenced
:: secretary
* sentido
* sekreto :: sense [of an expression] > sintido
++ (masekreto) secretive :: (sentido-komun) common sense
:: secret
* sentimetro
* sekyu :: centimeter
:: security guard
* sentimyento
* selan -----MAG: magsentimyento, nagsentimyento,
++ (maselan) tender, particular, hard to nagsesentimyento, magsesentimyento
please --------: to be sentimental, to feel frustrated or
disappointed
* selopin ++ sentimental
:: cellophane :: sentiment
T1) Huwag ka nang magsentimyento sa iyong
* selos asawa.
-----MAG: magselos, nagselos, nagseselos, E1) You should not feel disappointed with
magseselos your spouse.
--------: to be jealous
++ (seloso) jealous > selosa * sentro
T1) Hindi madaling magselos si Hillary. :: center
E1) Hillary is not the type who easily gets
jealous. * senyal
:: mark, sign > sinyal
* selula
:: cell > selda * senyas
------UM: sumenyas,, sumesenyas, sesenyas
* selyo ------AN: senyasan, sinenyasan, sinesenyasan,
:: stamp sesenyasan
++ (selyado) sealed, stamped --------: to send a signal, to communicate by
signals
* semana santa :: sign, signal, mark > sinyas
T1) Sumenyas ka sa amin kung pumayag ang ++ certified
pulis.
E1) You give us a signal if the policeman * serutso
agreed. :: carpenter's saw

* senyor * serye
:: sir, mister, lord, master > sinyor :: series

* senyora * seryo
:: madam, mistress, aristocratic lady > ++ serious, grave > seryoso
sinyora
* sesyon
* senyorita :: session
:: miss, little mistress, [deprecatingly] girl
who dislikes work > sinyurita * setenta
++ seventy
* Septiyembre
:: September > Setyembre * shoktong
:: herbal liquor {der Kraeuterlikoer}
* serbesa
:: beer * si
:: (serbesahan) brewery ++ singular focus marker of proper nouns or
names
* serbidor
:: waiter * siba
:: gluttony
* serbilyeta ++ (masiba) greedy, gluttonous
:: table napkin
* sibad
* serbisyo :: sudden burst of flight
:: service
* sibak
* seremonya -----MAG: magsibak, nagsibak, nagsisibak,
:: ceremony magsisibak
------IN: sibakin, sinibak, sinisibak, sisibakin
* serenata --------: to cut [axe], to split [wood with
:: serenate, concert hatchet]
T1) Sibakin mo ang kahoy.
* sereno E1) Split the wood.
:: night watchman
:: night breeze, nocturnal coolness causing * sibasib
chill :: attack of an animal

* seresa * sibat
:: cherry ------IN: sibatin, sinibat, sinisibat, sisibatin
--------: to spear
* sermon :: spear
-----MAG: magsermon
--------: to preach * sibi
:: shed attached to side of house, balcony
* sero :: pouting the lips
++ zero
* sibilisa
* sertipikado ------MA: masibilisa
--------: to become civilized * sigang
:: (sibilisasyon) civilization -----MAG: magsigang, nagsigang, nagsisigang,
:: (sibilyan) civilian magsisigang
++ (sibilisado) civilized -------I: isigang, isinigang, isinisigang, isisigang
--------: to cook with broth and condiments, to
* sibol stew
------UM: sumibol,, sumisibol, sisibol :: (sigangan) stove
--------: to grow, to sprout T1) Magsigang tayo ng baboy.
---MAGPA: magpasibol E1) Let's cook some pork broth.
--------: to germinate T2) Isigang mo ang baboy.
:: growth, bud, sprout, spring of water E2) Make some pork broth.
T1) Sumibol na ang bulaklak.
E1) The flower already grew. * sigarilyas
:: winged seguidillas beans
* sibuyas
:: onion * sigarilyo
-----MAG: magsigarilyo, nagsigarilyo,
* sidha nagsisigarilyo, magsisigarilyo
:: diligence, industriousness > kasidhaan --------: to smoke a cigarette
:: cigarette
* sidhi T1) Bawal magsigarilyo sa loob ng gusali.
++ (masidhi) assiduous, intensive E1) Smoking inside the building is not
allowed.
* sidsid
++ excessive, very much * sigasig
:: assiduity, persistence > kasigasigan
* siesta ++ (masigasig) diligent, energetic
-----MAG: magsiesta, nagsiesta, nagsisiesta,
magsisiesta * sigaw
--------: to have a nap ------UM: sumigaw,, sumisigaw, sisigaw
:: nap > siyesta, idlip -------I: isigaw, isinigaw, isinisigaw, isisigaw
--------: to shout, to call out loud, to scream
* siga-siga --Akt: magsigawan, nagsigawan,
++ showing off as able to take it easy, being nagsisigawan, magsisigawan
such a show-off ------AN: sigawan, sinigawan, sinisigawan,
sisigawan
* siga --------: to shout at each other
-----MAG: magsiga, nagsiga, nagsisiga, :: (taga-sigaw) barker
magsisiga T1) Sumigaw ka ng malakas.
------AN: sigaan, sinigaan, sinisigaan, sisigaan E1) You shout out loud.
--------: to build a bonfire T2) Isigaw mo ang pangalan ni Maria.
:: bonfire E2) Shout the name of Maria.
:: (sigaan) incinerator
T1) Magsiga tayo dito. * sigay
E1) Let us build a bonfire here. :: shell of small snail
T2) Sigaan mo ang kahoy.
E2) Set fire on the wood. * sige
++ go on, proceed, continue
* sigabo
:: sudden burst, outburst * sigit
++ light shining through a crack
* sigalot
:: quarrel, dispute * sigla
---PA-IN: pasiglahin, pinasigla, pinasisigla, --------: to kick backward
pasisiglahin :: backward kick, energy, force, potency
--------: to encourage, to stimulate T1) Sumikad ang kabayo dahil sa takot.
---MAGPA: magpasigla E1) The horse kicked its hind legs because
--------: to liven up, to uplift the spirits of fear.
:: (kasiglahan) liveliness, vitality T2) Isikad mo ang iyong kaliwang paa.
:: (pampasigla) incitement, pungent E2) Kick your left foot backwards.
++ (masigla) lively, enthusiastic
* sikal
* siglap :: rising of the tide
:: glimpse, accidental glance > siglaw :: rising fever

* siglo * sikamod
century :: pout, sour look on the face

* signos * sikap
:: fatal sign, fate -----MAG: magsikap, nagsikap, nagsisikap,
magsisikap
* sigsag --------: to strive, to persevere, to work
++ zigzag diligently
:: (pagsisikap) effort {die Anstrengung}
* sigundo :: (pagsikapan) endeavor {die Bestrebung}
:: second [of time] ++ (masikap) diligent, active, assiduous
T1) Magsikap tayong lahat upang ang buhay
* sigurado natin ay umunlad.
++ sure, certain E1) We should all work diligently so we could
have a better life.
* siguro
------MA: masiguro * sikat
------IN: siguruhin ------UM: sumikat,, sumisikat, sisikat
--------: to be sure of --------: to shine [sun, moon]
:: (kasiguruhan) assurance ---MAGPA: magpasikat
++ maybe, perhaps, probably --------: to show off
:: ray
* sigwa :: (pasikat) rising of sun or stars
:: storm, heavy rain :: (kasikatan) heydey
:: (sigwahan) rainy season ++ popular
++ (pasikat) showing off, bragging
* siha
:: space between fingers or toes * sikatsikat
:: young crab
* sihang
:: jawbone * sikdo
:: vibration
* siil
++ oppressed * sikhay
:: diligence, zeal
* siit
:: branchlet of bamboo * sikil
------IN: sikilin, sinikil, sinisikil, sisikilin
* sikad --------: to oppress
------UM: sumikad,, sumisikad, sisikad ++ oppressed
-------I: isikad, isinikad, isinisikad, isisikad :: push of a paddle or oar in rowing
------AN: sikaran
* sikip E2) You cram in some papers inside the bag.
-----MAG: magsikip, nagsikip, nagsisikip, T3) Isiksik mo ang iyong katawan sa maliit na
magsisikip aparador.
--------: to congest {verstopfen} E3) Cram your body inside the little cabinet.
:: (pagsisikip) constriction {die Verengung}
++ (masikip) tight, crowded, narrow {eng} * sila
------IN: silain, sinila, sinisila, sisilain
* siklab --------: to prey upon, to hunt for
-----MAG: magsiklab, nagsiklab, nagsisiklab, ++ they
magsisiklab
--------: to flare up, to kindle * silab
:: flame, blaze, spark ------AN: silaban, sinilaban, sinisilaban,
sisilaban
* siklat --------: to burn
++ split open ------MA: masilab
--------: to catch on fire
* siklo :: blaze of burning garbage, fire, conflagration
:: cycle {der Brand}
:: (siklista) cyclist T1) Silaban mo ang mga tuyong dahon.
E1) Burn the dry leaves.
* siklot
:: a game of skill * silaba
:: syllable
* sikmat
:: snap, bite * silahis
:: ray of the sun breaking through clouds
* sikmura
:: stomach * silakbo
:: outburst, spasm
* siko :: (pagsilakbo) outbreak
------IN: sikuhin, siniko, sinisiko, sisikuhin
--------: to nudge {anstossen} * silang
:: elbow {der Ellenbogen} ------UM: sumilang,, sumisilang, sisilang
-------I: isilang
* sikologo --------: to be born
:: psychologist -----MAG: magsilang, nagsilang, nagsisilang,
:: (sikolohiya) psychology magsisilang
--------: to give birth
* sikot :: mountain pass, narrow path along
++ roundabout, indirect mountain sides
++ (pagsilang) natal
* siksik T1) Sumilang ka noong Enero 1970.
------UM: sumiksik,, sumisiksik, sisiksik E1) You were born in January 1970.
-----MAG: magsiksik, nagsiksik, nagsisiksik, T1) Magsilang ka ng bata.
magsisiksik E1) You give birth to a child.
-------I: isiksik, isiniksik, isinisiksik, isisiksik
--------: to cram in, to force into, to crowd in * Silangan
++ crammed, tightly packed > siksikan :: the East, Orient
T1) Sumiksik na lang si Pedro sa punong bus :: (Silanganan) Far East
upang huwag siyang mahuli sa pagpasok sa ++ (silanganin) eastern, oriental
opisina. ++ (pasilangan) eastward
E1) Pedro crammed himself in the full bus in
order not to be late in going to his office. * silat
T2) Magsiksik ka ng papel sa loob ng bag.
:: slit between strips of bamboo floor, break ------IN: silipin, sinilip, sinisilip, sisilipin
on the floor --------: to peep
:: (silipan) peephole
* silaw T1) Sumilip ka sa bintana.
------MA: masilaw, nasilaw, nasisilaw, E1) You peep through the window.
masisilaw T2) Mahilig manilip si Maria sa kuwarto ni
--------: to be dazzled Pedro.
:: glare E2) Maria is fond of peeping through Pedro's
++ dazzled room.
T1) Huwag kang masilaw sa salapi. T3) Gustong silipin ni Maria ang silid ni Pedro.
E1) You should not be dazzled by money. E3) Maria wants to peep inside Pedro's
room.
* silay
:: brief glimpse or appearance * silopono
:: xylophone
* silbato
:: whistle, sound of whistle or siren * silo
---MA-NG: manilo, nanilo, naninilo, maninilo
* silbi --------: to snare
-----MAG: magsilbi, nagsilbi, nagsisilbi, ------IN: siluin, sinilo, sinisilo, sisiluin
magsisilbi --------: to trap
-------I: isilbi, isinilbi, isinisilbi, isisilbi :: loop, lariat
MA-NG-AN: manilbihan, nanilbihan,
naninilbihan, maninilbihan * silong
--------: to serve -------I: isilong, isinilong, isinisilong, isisilong
:: (maninilbihan) server --------: to take animals in to shelter
T1) Magsilbi ka sa iyong inang bayan. :: basement, space below the house, ground
E1) You should serve your fatherland. floor
T2) Isilbi mo ang iyong niluto. :: (silungan) shelter, haven
E2) Serve what you cooked. :: (pagkasilong) inferiority complex
++ (masilong) shady
* silensyador
:: silencer * silsil
++ (silensyo) silence ++ blunted, flattened

* sili * silweta
:: chili pepper :: silhouette

* silid * silya
-------I: isilid, isinilid, isinisilid, isisilid :: chair
--------: to enclose :: (silyeta) small chair, saddle
:: bedroom, room :: (silyon) large chair
:: (silid-aklatan) library
* sim
* silim :: zinc
:: dusk > takipsilim
* sima
* silindro :: dip net
:: harmonica :: pot for catching fish
:: cylinder
* simangot
* silip ------AN: simangutan
------UM: sumilip,, sumisilip, sisilip --------: to frown at, to scowl
---MA-NG: manilip :: frown
* simponia
* simaron :: symphony
++ wild, unruly
* simot
* simba -----MAG: magsimot, nagsimot, nagsisimot,
------UM: sumimba,, sumisimba, sisimba magsisimot
-----MAG: magsimba, nagsimba, nagsisimba, --------: to collect everything left
magsisimba ------IN: simutin, sinimot, sinisimot, sisimutin
--------: to go to church --------: to consume entirely, to pick up
MAGSIPAG: magsipagsimba everything
--------: to go to mass with others :: (panimot) device for picking up things
:: (simbahan) church > iglesya, iglesia ++ entirely consumed, taken, or used
++ (pansimbahan) ecclesiastical T1) Simutin mo ang pagkain sa iyong plato.
T1) Sumimba ka na ba? E1) Finish the food on your plate.
E1) Did you go to church already?
T2) Magsimba tayo ng maaga sa Linggo. * simoy
E2) Let us go to church early on Sunday. ------AN: simuyan, sinimuyan, sinisimuyan,
sisimuyan
* simbolo --------: to expose to the wind
:: symbol :: breeze
++ (simboliko) symbolic
* simpatika
* simento ++ charming
:: cement > semento
++ (simentado) cemented > sementado * simsim
T1) Marumi ang simento. :: slow enjoyment of something pleasant, act
E1) The cement floor is dirty. of trying the taste of something

* simi * simula
:: refuse or remnant of fish fallen on the -----MAG: magsimula, nagsimula, nagsisimula,
dining table magsisimula
------AN: simulan, sinimulan, sinisimulan,
* similya sisimulan
:: embryo, fetus --------: to start, to begin
:: beginning > pasimula, panimula
* simot :: (simulain) principle
-----MAG: magsimot :: (pansimula) introduction
--------: to collect everything left :: (pagpapasimula) promotion
++ (pasimula) initial
* simpan ++ (panimula) introductory, preliminary
-----MAG: magsimpan, nagsimpan, ++ (pansimula) elementary, introductory
nagsisimpan, magsisimpan T1) Magsimula ka na ng panibagong-buhay.
--------: to be thrifty E1) You should now start a new life.
:: thrift, saving T2) Simulan mo na ang pagsusulat.
E2) Start writing now.
* simpatiya
:: friendliness, sympathy * simyento
:: concrete
* simpi
:: sulking * sina
++ [plural focus marker]
* simple
:: (kasimplehan) simplicity * sinag
:: ray of light [from sun, moon, stars, lamp], E1) You should blow your nose so you could
halo around the heads of images of saints breathe better.
T2) Isinga mo ang iyong baradong ilong.
* sinagoga E2) Blow your clogged nose.
:: synagogue
* singap
* sinangkalan :: gasping for breath > singhap
:: scapegoat
* singasing
* sinapupunan :: snorting, panting
:: lap, womb, bosom
* singaw
* sinat :: vapor, steam
:: slight fever T1) Ang singaw ng tubig na kumukulo ay
nakapapaso.
* sindak E1) The steam of boiling water can burn
:: terror, awe, fright > pagkasindak one's finger.
++ (masindak) terrified, stunned
* singgi
* sindi :: stingy person
------UM: sumindi,, sumisindi, sisindi
-----MAG: magsindi, nagsindi, nagsisindi, * singhal
magsisindi :: local vocal outburst of anger, angry snap
-------I: isindi, isinindi, isinisindi, isisindi
------AN: sindihan, sinindihan, sinisindihan, * singhot
sisindihan :: sniffing, sniffling
--------: to light up
:: (panindi) lighter * singil
T1) Sumindi ang ilaw sa kalsada. ------UM: sumingil,, sumisingil, sisingil
E1) The streetlight went up. ------IN: singilin, siningil, sinisingil, sisingilin
T2) Magsindi ka ng kandila. --------: to collect payment for accounts
E2) You light up a candle. :: price quoted, charge, collection of payment
T3) Isindi mo ako ng sigarilyo. of debt
E3) Light up a cigarette for me. :: (taga-singil) collector
T4) Sindihan mo ang kandila. T1) Sumingil ka na ba sa mga pautang mo?
E4) Light up the candle. E1) Did you collect payments for all your
loans?
* sindikato T2) Singilin mo na si Anna.
:: syndicate E2) Collect Anna's payment.

* sine * singit
-----MAG: magsine, nagsine, nagsisine, ------UM: sumingit,, sumisingit, sisingit
magsisine -----MAG: magsingit, nagsingit, nagsisingit,
--------: to see a movie magsisingit
:: movie theatre, cinema > sinehan -------I: isingit, isiningit, isinisingit, isisingit
T1) Magsine tayo mamayang gabi. --------: to stand in between, to cut into, to
E1) Let us see a movie tonight. insert [slits]
T1) Huwag kang sumingit sa pila.
* singa E1) You should not cut into the queue.
------UM: suminga,, sumisinga, sisinga T2) Magsingit ka ng pera sa bulsa ni Pedro.
-------I: isinga, isininga, isinisinga, isisinga E2) You insert some money in Pedro's
--------: to expel mucus from the nose pocket.
T1) Suminga ka upang ikaw ay makahinga ng T3) Isingit mo ang pera sa bulsa ni Pedro.
mabuti. E3) Insert the money in Pedro's pocket.
* sinop
* singkad -------I: isinop
++ whole, full, exact --------: to file [documents]
++ (masinop) economical, thrifty, frugal,
* singkamas careful
:: yam bean, native turnip
* sinsel
* singkaw :: chisel, wedge
-------I: isingkaw, isiningkaw, isinisingkaw,
isisingkaw * sinseridad
--------: to harness :: sincerity
:: yoke ++ (sinsero) sincere

* singkil * sinsilyo
:: elbowing, elbow nudge :: loose change
:: kind of native dance
* sinsin
* singkit ++ (masinsin) close
++ with slanted eyes
* sinta
* singsing ---MA-NG: maninta
:: ring ------IN: sintahin, sininta, sinisinta, sisintahin
:: (palasingsingan) ring finger --------: to love
:: love
* sining :: (kasintahan) sweetheart, fiance, fiancee
:: art :: (sintahan) love affair
:: (pagkamasining) artistry T1) Sino ang sinta mo?
++ (masining) artistic E1) Who is your loved one?

* sinibuyas * sintabi
:: bulb [plant] ++ asking permission to do
++ giving due respect to
* sinigwelas
:: variety of plum * sintas
:: lace, lacing, shoestring
* sinkaw
-----MAG: magsinkaw, nagsinkaw, * sinto
nagsisinkaw, magsisinkaw ++ crazy, abnormal
-------I: isinkaw, isininkaw, isinisinkaw,
isisinkaw * sinturon
--------: to harness -----MAG: magsinturon, nagsinturon,
:: yoke nagsisinturon, magsisinturon
--------: to gird
* sino :: belt
------IN: sinuhin, sinino, sinisino, sisinuhin :: (sintura) waistline measurement
--------: to ask for identity
++ who? * sinulid
++ (sinu-sino) who? plural form :: thread
T1) Sinuhin mo ang mga dumarating.
E1) Ask for the identity of the ones coming. * sinuman
++ whoever [sino + man]
* sinok
:: hiccup > sigok * sinungaling
-----MAG: magsinungaling, nagsinungaling,
nagsisinungaling, magsisinungaling * sipilyo
------AN: sinungalingan, sininungalingan, -----MAG: magsipilyo, nagsipilyo, nagsisipilyo,
sinisinungalingan, sisinungalingan magsisipilyo
--------: to tell a lie or a falsehood ------IN: sipilyuhin, sinipilyo, sinisipilyo,
---MAGPA: magpasinungaling sisipilyuhin
--------: to contradict --------: to brush one's teeth
:: liar :: brush, usually toothbrush
:: (kasinungalingan) falsehood, untruth T1) Magsipilyo ka bago matulog.
:: (pagsisinungaling) dishonesty E1) You brush your teeth before going to
++ dishonest bed.
T1) Huwag kang magsinungaling sa iyong T2) Sipilyuhin mo ang iyong ngipin.
asawa. E2) Brush your teeth.
E1) You should not lie to your spouse. > sepilyo

* sinupan * siping
:: file cabinet ------UM: sumiping,, sumisiping, sisiping
-------I: isiping
* sipa --------: to lie down beside, to place by the side
------UM: sumipa,, sumisipa, sisipa T1) Sumiping ka sa iyong asawa.
---MA-NG: manipa E1) You lie down beside your spouse.
------IN: sipain, sinipa, sinisipa, sisipain
--------: to kick * sipit
:: (panipa) kicking foot -------I: isipit
T1) Sumipa ang kabayo. --------: to insert between
E1) The horse kicked. :: tong, pincer, chopstick > panipit
T2) Huwag kang manipa ng katabi mo. :: (paninipit) grabbing with the claws,
E2) You should not kick on those beside you. grasping
T3) Sipain mo ang bote.
E3) Kick the bottle. * sipol
------UM: sumipol,, sumisipol, sisipol
* sipag ------AN: sipulan, sinipulan, sinisipulan,
:: (kasipagan) diligence sisipulan
++ (masipag) diligent, hard-working, --------: to whistle
industrious :: whistling, sound of a whistle or of a siren
:: (panipol) whistle, siren
* siphayo T1) Sumipol ka nga.
------IN: siphayuin, siniphayo, sinisiphayo, E1) You whistle for me.
sisiphayuin
--------: to mistreat, to disappoint, to frustrate * sipon
:: oppression, mistreatment ------IN: sipunin, sinipon, sinisipon, sisipunin
--------: to suffer from cold
* sipi :: cold, catarrh
------UM: sumipi,, sumisipi, sisipi
------IN: sipiin, sinipi, sinisipi, sisipiin * sipot
--------: to copy, to quote ------UM: sumipot, sumipot, sumisipot, sisipot
:: copy, number of issue --------: to appear {ankommen, erscheinen}
:: (panipi) quotation marks, copy machine :: arrival, coming > pagsipot {die Ankunft,
:: (paninipi) copying, quoting > pagsipi das Kommen}
T1) Sumipi ka ng nakasulat sa pisara.
E1) You copy what is on the blackboard. * sipres
:: cypress
* sipilis
:: syphilis * sipsip
------UM: sumipsip,, sumisipsip, sisipsip
------IN: sipsipin, sinipsip, sinisipsip, sisipsipin * sisante
--------: to sip, to suck -----MAG: magsisante, nagsisante,
T1) Sumipsip ka ng coke. nagsisisante, magsisisante
E1) You sip some coke. ------MA: masisante, nasisante, nasisisante,
T2) Sipsipin mo ang coke. masisisante
E2) Sip the coke. ------IN: sisantihin, sinisante, sinisisante,
sisantihin
* sira --------: to fire
------UM: sumira,, sumisira, sisira ++ dismissed from office > sesante
-----MAG: magsira, nagsira, nagsisira, T1) Magtrabaho ka ng maayos kung ayaw
magsisira mong masisante.
------MA: masira, nasira, nasisira, masisira E1) You should do your job well if you don't
---MA-NG: manira, nanira, naninira, maninira want to be fired.
------IN: sirain, sinira, sinisira, sisirain T2) Gusto niyang magsisante ng mga tamad
-MAKIPAG: makipagsira na empleyado.
--------: to destroy, to break, to rip, to tear E2) He wants to fire lazy employees.
:: tear [clothing], defect T3) Huwag mong sisantihin ang mga
:: (kasiraan) libel {die Verleumdung} masisipag na empleyado.
:: (panira) something used to destroy or ruin, E3) Don't fire those diligent employees.
defaming remark
:: (paninira) vandalism, destroying things * sisi
:: (maninira) vandal -----MAG: magsisi, nagsisi, nagsisisi, magsisisi
:: (pagkasira) breakdown, breaking ---MA-NG: manisi
:: (pagkasira-sira) imbecility ------IN: sisihin, sinisi, sinisisi, sisisihin
++ destroyed, damaged, broken -------I: isisi
++ (mapanira) destructive --------: to repent, to regret, to lay the blame
T1) Ikaw ba ang sumira sa aking damit? on someone
E1) Are you the one who ripped my clothes? :: (paninisi) blaming
T2) Hindi ako mahilig manira ng gamit ng iba. :: (pagsisisi) penitence, repentance
E2) I am not fond of breaking other people's :: (pagsisihan) repent
things. ++ (masisi) culpable
T3) Ayaw kong sirain ang ating magandang T1) Magsisi ka na sa iyong mga pagkakamali.
pagsasama. E1) You should now repent of all your
E3) I don't want to destroy our good mistakes.
friendship. T2) Huwag kang manisi ng iba, sisihin mo na
T4) Nasisira agad ang aming TV. lang ang iyong sarili.
E4) Our TV often goes out of order. E2) You should not blame others, just blame
yourself.
* sirena
:: mermaid * sisid
:: siren, foghorn ------UM: sumisid,, sumisisid, sisisid
------IN: sisirin, sinisid, sinisisid, sisisirin
* sirko --------: to dive head first into the water, to
:: circus, acrobatics swim under water
:: (sirkero) circus person, acrobat :: diving head first into the water, swimming
under water
* sirkulo :: (panisid) something used for diving
:: circle :: (paninisid) diving underwater
:: social group :: (maninisid) diver
T1) Sumisid kami sa ilalim ng dagat.
* siruhano E1) We swam under the sea.
:: surgeon T2) Sisirin natin ang dagat.
:: (siruhia) surgery E2) Let's go under the sea.
------MA: masiya
* sisidlan ---MA-AN: masiyahan, nasiyahan, nasisiyahan,
:: comparatively small covered container masisiyahan
---MAGKA: magkasiya
* sisil --------to approve, to be satisfied
:: a native brush :: (kasiyahan) satisfaction, pleasure
++ (kasiya-siya) enough, sufficient
* sisiw T1) Nasisiyahan kaming tumira rito.
:: chick E1) We enjoy living here.

* siste * siya 2
++ (masiste) entertaining, full of jokes ++ he, she

* sistema * siyam
:: system ++ nine > nuwebe {neun}
++ (sistematiko) systematic ++ (siyamnapu) ninety > nubenta {neunzig}
++ (siyamnaraan) 900 > nuwebe siyentos
* sita ++ (ikasiyam) nineth
------IN: sitahin, sinita, sinisita, sisitahin
--------: to interrogate * siyanga
:: appointment, engagement ++ really, honestly
:: citation > sitasyon T1) Siyanga ba?
E1) Is that so?
* sitaw
:: string bean, longbean * siyansi
:: kitchen turner, spatula > siyense
* sitron
:: lemon * siyasat
-----MAG: magsiyasat
* sitsaro ------IN: siyasatin
:: snow pea, pea pod --------: to search, to investigate
:: search
* sitsaron :: (tagapagsiyasat) investigator
:: pork rind, cracklings [pork] T1) Siniyasat ko ang salitang "abaniko" sa
diksiyonaryo.
* sitsirika E1) I searched for the word abaniko in the
:: Madagascar periwinkle dictionary.

* sitsit * siyempre
:: gossip ++ always, of course, surely, naturally >
:: sound of a call syempre

* sityo * siyopaw
:: site, district :: steamed rice cake with meat and
condiments inside
* siwalat
-------I: isiwalat * siyudad
--------: to disclose, to reveal, to confess :: city

* siwang * sobra
:: slit, crevice, space of a small opening ++ excessive, in excess of
[window, door]
* sobre
* siya 1 :: envelope
T2) Isubasta mo ang mga lumang muebles.
* solido E2) Auction the old furniture.
++ solid
* subaybay
* solo :: attentive and careful observation
-----MAG: magsolo, nagsolo, nagsosolo, {aufmerksam beobachten}
magsosolo ------UM: sumubaybay, sumubaybay,
--------: to be alone sumusubaybay, susubaybay
++ single, alone, solitary
T1) Magsolo ka muna sa pagkanta.
E1) You should sing solo first. * subo
-----MAG: magsubo, nagsubo, nagsusubo,
* solomilyo magsusubo
:: tenderloin ------MA: masubo, nasubo, nasusubo,
masusubo
* sombrero -------I: isubo, isinubo, isinusubo, isusubo
:: hat > sumbrero, sumblero, sumbalilo --------: to get into trouble, to feed, to put food
into the mouth
* sopa :: (sansubo) one mouthful
:: sofa, couch > supa T1) Piliin mong mabuti ang iyong mga
kasama upang huwag kang masubo sa gulo.
* sopas E1) You should choose well your friends so
:: soup you won't get into trouble.
:: (sopas manok) chicken soup T2) Huwag mo kaming isubo sa gulo.
E2) Don't get us into trouble.
* sorbetes T3) Huwag kang magsubo ng maruming
:: ice cream kutsara.
E3) You should not put into your mouth the
* sosyal dirty spoon.
++ social, friendly T4) Isubo mo na ang kanin.
E4) Feed the rice into your mouth.
* sotanghon
:: transparent bean noodle, long rice * subok
------UM: sumubok,, sumusubok, susubok
* suag -----MAG: magsubok, nagsubok, nagsusubok,
------MA: masuag magsusubok
--------: to be gored [horn] ---MA-NG: manubok
------IN: subukin, sinubok, sinusubok,
* suam susubukin
-------I: isuam ------AN: subukan, sinubukan, sinusubukan,
--------: to poach [egg] susubukan
--------: to spy on, to try, to test
* subali :: (pagsubok) experiment, test
++ but, only > subalit T1) Magsubok ka ng ilang pantalon bago
natin bayaran.
* subasta E1) You should try on some pants before we
-----MAG: magsubasta, nagsubasta, pay for it.
nagsusubasta, magsusubasta T2) Subukin mo kung pwede ang gusto mo.
-------I: isubasta, isinubasta, isinusubasta, E2) Try and find out if what you want will
isusubasta work.
--------: to sell or offer for sale at auction T3) Huwag kang manubok ng iyong asawa.
:: auction E3) You should not spy on your spouse.
T1) Magsubasta tayo ng ating gamit. T4) Subukan mo kung makapasa si Danilo sa
E1) Let us auction our things. subok.
E4) Test Danilo to see if he can pass it. ---MA-NG: manugat
------AN: sugatan, sinugatan, sinusugatan,
* subsob susugatan
------UM: sumubsob,, sumusubsob, susubsob --------: to hurt, to develop into a wound, to
------MA: masubsob, nasubsob, nasusubsob, inflict pain
masusubsob MAGKA: magkasugat-sugat, nagkasugat-
-------I: isubsob, isinubsob, isinusubsob, sugat, nagkakasugat-sugat, magkakasugat-
isusubsob sugat
--------: to fall on the face, to get intensely --------: to mangle
involved :: wound
T1) Sumubsob ang mukha ni Josie sa mukha :: (pagkasugat) ???
ni Rey. T1) Huwag mong paglaruan ang kutsilyo at
E1) Josie's face fell on the face of Rey. baka ka masugat.
T2) Magingat ka at baka ka masubsob sa E1) You should not play with the knife or you
gulo. might get hurt.
E2) You should be careful or you might be T2) Malapit na yatang magsugat ang kagat
involved in trouble. ng lamok.
T3) Huwag mong isubsob ang sarili mo sa E2) It seems that the mosquito bite is
away nila. developing into a wound.
E3) Don't get yourself involved in their fight. T3) Ayaw ni Pedro na manugat ng puso ni
Maria.
* suga E3) Pedro doesn't like to inflict pain on
-----MAG: magsuga, nagsuga, nagsusuga, Maria.
magsusuga T4) Huwag mong sugatan ang puso ni Pedro.
-------I: isuga, isinuga, isinusuga, isusuga E4) Don't break the heart of Pedro.
--------: to tether
:: (panuga) tether * masugid
++ active, diligent
* sugal
-----MAG: magsugal, nagsugal, nagsusugal, * sugo
magsusugal :: representative
-------I: isugal, isinugal, isinusugal, isusugal :: (pasuguan) embassy
--------: to gamble
:: gambling * sugod
:: (sugalan) gambling den ------UM: sumugod,, sumusugod, susugod
:: (sugarol) gambler > manunugal ---MA-NG: manugod
:: (panugal) gambling money ------IN: sugurin, sinugod, sinusugod,
T1) Huwag kang magsugal ng perang hindi susugurin
iyo. -------I: isugod
E1) You should not gamble money that is --------: to advance, to rush into a forward
not yours. attack
:: (pagsugod) onrush
* sugapa T1) Sumugod ang mga Hapon kahapon.
++ drunkard E1) The Japanese advanced yesterday.
T2) Huwag ka namang manugod agad-agad
* sugasog kay Pedro.
-----MAG: magsugasog E2) You should not attack Pedro
--------: to explore immediately.
T3) Sugurin mo si Pedro, Maria.
* sugat E3) Attack Pedro, Maria.
-----MAG: magsugat, nagsugat, nagsusugat,
magsusugat * sugpo
------MA: masugat, nasugat, nasusugat, -----MAG: magsugpo, nagsugpo, nagsusugpo,
masusugat magsusugpo
--------: to dispatch T3) Huwag mong masyadong pakainin ang
------UM: sumugpo,, sumusugpo, susugpo bata at baka magsuka siya.
---MA-NG: manugpo E3) You should not overfeed the child or he
------IN: sugpuin, sinugpo, sinusugpo, might throw up.
susugpuin
--------: to suppress or check the progress of * suka 2
something developing, swelling, or rising :: vinegar > panuka
:: prawn
T1) Sumugpo sila ng mga daga sa bukid. * sukal
E1) They tried to contain the spread of rats :: dirt, refuse
in the field.
T2) Manugpo tayo ng mga ahas sa bukid. * sukat
E2) Let us contain the spread of snakes in ------UM: sumukat,, sumusukat, susukat
the field. -----MAG: magsukat, nagsukat, nagsusukat,
T3) Sugpuin natin ang mga ahas sa bukid. magsusukat
E3) Let's contain the snakes in the field. ------IN: sukatin, sinukat, sinusukat, susukatin
-------I: isukat, isinukat, isinusukat, isusukat
* sugpong --------: to measure, to try on
:: connection, juncture, joint, welding :: (sukatan) measure
:: (panukat) measuring tool
* suha :: (kasukat) proportion, dimension
:: pomelo T1) Sumukat ka ng ilang sapatos.
E1) You should try on some pairs of shoes.
* suhi T2) Sukatin mo ang haba ng tali.
++ born in abnormal position [feet first] E2) Measure the length of the rope.
T3) Magsukat ka ng ilang sapatos.
* suhol E3) You try on some pairs of shoes.
-----MAG: magsuhol, nagsuhol, nagsusuhol, T4) Isukat mo itong sapatos.
magsusuhol E4) Try on this pair of shoes.
---MA-NG: manuhol
------AN: suhulan, sinuhulan, sinusuhulan, * sukbit
susuhulan -----MAG: magsukbit, nagsukbit, nagsusukbit,
--------: to bribe, to engage in bribery magsusukbit
:: bribery -------I: isukbit, isinukbit, isinusukbit, isusukbit
:: (panuhol) money to be used as a bribe --------: to let something hang from the
T1) Masama ang magsuhol ng mga pulis. waistline, to hook on to one's belt, skirt, or
E1) It is not good to bribe the policemen. trousers
T2) Huwag mong suhulan ang mga pulis. T1) Magsukbit ka ng sinturon.
E2) Don't bribe the policemen. E1) You should wear a belt.
T3) Huwag kang manuhol ng pulis. T2) Isukbit mo ang sinturon.
E3) You should not engage in bribing the E2) Wear the belt.
policemen.
* suki
* suka 1 :: customer of long standing
------UM: sumuka,, sumusuka, susuka
-----MAG: magsuka, nagsuka, nagsusuka, * suklam
magsusuka ------MA: masuklam, nasuklam, nasusuklam,
-------I: isuka, isinuka, isinusuka, isusuka masusuklam
--------: to vomit, to throw up -------I: isuklam, isinuklam, isinusuklam,
:: vomit isusuklam
T1) Sumuka si Josie sa mukha ni Rey. --------: to be disgusted, to hate
E1) Josie threw up on the face of Rey. :: aversion, repugnance, loathing, disgust
T2) Isuka mo ang lason. T1) Ayaw niyang masuklam ang kanyang
E2) Vomit out the poison. asawa sa kanya.
E1) He does not like his wife to be disgusted T2) Isuko mo na ang iyong anak.
with him. E2) Surrender your son.

* suklay * sukob
-----MAG: magsuklay, nagsuklay, nagsusuklay, ------UM: sumukob,, sumusukob, susukob
magsusuklay -----MAG: magsukob, nagsukob, nagsusukob,
------IN: suklayin, sinuklay, sinusuklay, magsusukob
susuklayin -------I: isukob, isinukob, isinusukob, isusukob
--------: to comb or brush the hair --------: to share a cover or shelter [umbrella]
:: comb ----MAKI: makisukob
T1) Magsuklay ka muna bago ka humarap sa --------: to ask to share shelter or cover
bisita. T1) Sumukob ka dito sa aking payong.
E1) You should comb your hair first before E1) You seek shelter here under my
you face the visitors. umbrella.
T2) Suklayin mo ang buhok ni Mila. T2) Magsukob kayo dito sa aming bahay
E2) Comb Mila's hair. habang malakas ang ulan.
E2) You should all seek shelter here in our
* sukli house while it is raining hard.
-----MAG: magsukli, nagsukli, nagsusukli, T3) Isukob natin sila dito sa ating bahay.
magsusukli E3) Let us give them shelter in our house.
-------I: isukli, isinukli, isinusukli, isusukli
--------: to change money * suksok
:: change [from a purchase] -----MAG: magsuksok, nagsuksok,
T1) Pwede ka bang magsukli sa aking isang nagsusuksok, magsusuksok
daang dolyar? -------I: isuksok, isinuksok, isinusuksok,
E1) Can you change my one hundred dollar isusuksok
bill? --------: to insert in between layers, to push
T2) Magkano ba gusto mong isukli ko sa pera down in a container
mo? T1) Magsuksok ka ng papael sa butas.
E2) How much should I give as a change to E1) You should stuff some papers in the
your money? hole.
T2) Isuksok mo ang papel sa butas.
* suklob E2) Stuff some papers in the hole.
-----MAG: magsuklob, nagsuklob,
nagsusuklob, magsusuklob * sular
-------I: isuklob, isinuklob, isinusuklob, :: small fenced lot with plants and trees,
isusuklob usually surrounding a house
--------: to cover completely, to cover with
encasing around the sides * sulat
T1) Magsuklob ka ng kumot kung natatakot ------UM: sumulat,, sumusulat, susulat
ka sa kulog at kidlat. ------AN: sulatan, sinulatan, sinusulatan,
E1) You should cover yourself with blanket if susulatan
you are afraid of the thunder and lightning. -----MAG: magsulat, nagsulat, nagsusulat,
T2) Isuklob mo ang kumot. magsusulat
E2) Cover yourself with the blanket. ------IN: sulatin, sinulat, sinusulat, susulatin
-------I: isulat, isinulat, isinusulat, isusulat
* suko --------: to write
------UM: sumuko,, sumusuko, susuko ------MA: masulat, nasulat, nasusulat,
-------I: isuko, isinuko, isinusuko, isusuko masusulat
--------: to surrender, to give up, to succumb --------: to be able to write
:: (pagsuko) submission :: letter
:: (masukuin) quitter :: (panulat) writing materials
T1) Sumuko ka na sa mga pulis. :: (kasulatan) correspondent
E1) You should surrender to the police. :: (taga-sulat) clerk, author > manunulat
:: (pagsusulat) journalism E2) The president will establish his agenda.
:: (tagahatid-sulat) mailman
T1) Sumulat tayo sa Presidente. * sulsi
E1) Let us write to the President. -----MAG: magsulsi, nagsulsi, nagsusulsi,
T2) Magsulat ka ng kanta. magsusulsi
E2) You write a song. ---MA-NG: manulsi
T3) Sulatin mo ang kanta. ------AN: sulsihan, sinulsihan, sinusulsihan,
E3) Write the song. susulsihan
T4) Isulat mo ang sasabihin ko sa iyo. --------: to mend clothes
E4) Write down what I will tell you. T1) Magsulsi ka ng sirang pantalon.
T5) Sinulatan ng bata ang aklat. E1) You mend the broken pants.
E5) The child wrote on the book. T2) Sulsihan mo ang sirang pantalon.
T6) Nasulat na ba ni Paul ang kanyang E2) Mend the broken pants.
leksyon? T3) Manulsi ka ng kamiseta ni lolo.
E6) Has Paul written his lesson? E3) You mend grandfather's shirt.

* sulid * sulsol
:: (suliranin) problem ------UM: sumulsol,, sumusulsol, susulsol
-----MAG: magsulsol, nagsulsol, nagsusulsol,
* sulit magsusulsol
-----MAG: magsulit, nagsulit, nagsusulit, ---MA-NG: manulsol
magsusulit ------AN: sulsulan, sinulsulan, sinusulsulan,
------IN: sulitin, sinulit, sinusulit, susulitin susulsulan
--------: to examine [test] --------: to prod, to incite someone to do
-------I: isulit something usually not good, to instigate
--------: to give, to turn over -------I: isulsol
:: (pagsusulit) examination --------: to put out a candle by jabbing
:: (taga-sulit) reviewer :: (manunulsol) agitator
:: (pagsusulit) report, explanation, test T1) Hindi mahilig ang kanyang manugang na
manulsol ng kanilang anak.
* sulo E1) Her in-laws are not fond of inciting their
:: torch son.
++ (masulo) to be dazzled by a strong light T2) Huwag ka nang manulsol sa away ng mga
kapatid mo.
* sulok E2) You should not prod your brothers to
:: corner [room] fight more.
:: (tatsulok) triangle T3) Gusto niyang sulsulan ang kanyang anak
na makipag-away sa kanilang kapit-bahay.
* sulong E3) She likes to instigate her son to have a
------UM: sumulong,, sumusulong, susulong fight with their neighbors.
-------I: isulong, isinulong, isinusulong,
isusulong * sulyap
------IN: sulungin, sinulong, sinusulong, ------UM: sumulyap,, sumusulyap, susulyap
susulungin --------: to glance, to give a side glance
--------: to push forward T1) Alam kong sumulyap si Pedro kay Maria.
-----MAI: maisulong, naisulong, naisusulong, E1) I know that Pedro glanced at Maria.
maisusulong
--------: to establish * suma
++ (pasulong) forward > pagsulong -----MAG: magsuma, nagsuma, nagsusuma,
++ (masulong) precocious {fruehreif} magsusuma
T1) Isulong mo ang kotse. ------IN: sumahin, sinuma, sinusuma,
E1) Push the car forward. susumahin
T2) Maisusulong na ng Pangulo ang kanyang --------: to sum up
agenda. T1) Magsuma ka ng utang ko sa iyo.
E1) You sum up all my debts to you. :: blowgun
T2) Sumahin mo ang utang ko sa iyo.
E2) Sum up all my debts to you. * sumpong
----MAKA: makasumpong
* sumamo --------: to stumble on to, to find accidentally
-----MAG: magsumamo ++ (sumpungin) moody
--------: to beseech
* sundalo
* suman :: soldier
:: a rice cake
* sundo
* sumbat -----MAG: magsundo, nagsundo, nagsusundo,
---MA-NG: manumbat magsusundo
--------: to upbraid ---MA-NG: manundo
T1) Huwag ka nang manumbat sa aking mga ------IN: sunduin, sinundo, sinusundo,
pagkakamali. susunduin
E1) You should not upbraid me of all my --------: to fetch a person, to pass by a person,
mistakes. to meet
---MAGKA: magkasundo, nagkasundo,
* sumbong nagkakasundo, magkakasundo
-----MAG: magsumbong, nagsumbong, -MAKIPAG: makipagkasundo,
nagsusumbong, magsusumbong nakipagkasundo, nakikipagsundo,
-------I: isumbong, isinumbong, isinusumbong, makikipagkasundo
isusumbong --------: to compromise, to reconcile
--Pas: ipagsumbong ----MAKA: makasundo
--------: to accuse, to tell on, to complain about --------: to get along with
:: (tagapagsumbong) informer :: (kasunduan) agreement, pact, treaty
T1) Magsumbong tayo sa may-ari ng :: (pagkakasundo) harmony
tindahan.
E1) Let us complain to the owner of the * sundot
store. ------UM: sumundot,, sumusundot, susundot
T2) Isumbong natin sa pulis ang may-ari ng ---MA-NG: manundot
tindahan. ------IN: sundutin, sinundot, sinusundot,
E2) Let's tell the store owner to the police. susundutin
--------: to poke [finger, stick, spear]
* sumpa :: (panundot) poking instrument
------UM: sumumpa,, sumusumpa, susumpa T1) Sumundot si Pedro ng ilang lobo ni Maria.
---MA-NG: manumpa E1) Pedro poked some of Maria's balloons.
------IN: sumpain, sinumpa, sinusumpa, T2) Mahilig siyang manundot ng cake ni
susumpain Maria.
--------: to promise, to make an oath, to curse E2) He likes to poke a finger on Maria's
-------I: isumpa cake.
--------: to condemn, to protest T3) Sundutin mo ng karayom ang lobo.
:: (panumpa) words of an oath E3) Poke the baloon with a needle.
++ (kasumpasumpa) damnable
T1) Sumumpa ang bagong presidente * sungalngal
kahapon sa Luneta. -------I: isungalngal
E1) The new president took his oath of office --------: to force something into the mouth of
at Luneta. someone else
T2) Nais ni Josie na sumpain ang kanyang
kaaway. * sungaw
E2) Josie wants to curse her enemy. -------I: isungaw
--------: to thrust out
* sumpit
* sungay ++ (pagkakasumundan) precedent
:: horn of an animal T1) Sumunod po kayo sa akin.
E1) Please follow me.
* sunggab T2) Sundan ninyo ang itinuturo ko.
------UM: sumunggab,, sumusunggab, E2) Follow what I teach.
susunggab
---MA-NG: manunggab * sunog
------AN: sunggaban, sinunggaban, -----MAG: magsunog, nagsunog, nagsusunog,
sinusunggaban, susunggaban magsusunog
--------: to grab ------IN: sunugin, sinunog, sinusunog,
T1) Sinunggaban ng magnanakaw ang bag ng susunugin
babae. --------: to burn
E1) The thief grabbed the woman's bag. ------MA: masunog, nasunog, nasusunog,
masusunog
* sungit --------: to be burned accidentally
:: (kasungitan) peevishness -MAKA: makasunog, nakasunog,
++ (masungit) ill-tempered, sulky, irritable nakasusunog, makasusunog
--------: to be able to burn
* sungka :: fire
:: a native game played with pebbles and a :: (panunog) something used to burn
pit-carved wooden board :: (panununog) arson
:: (manununog) arsonist
* sungki ++ burned
:: acute-angled corner T1) Nasunog ba ang inyong bahay?
:: abnormal tooth growth E1) Was your house burned?

* sungkit * sunong
------UM: sumungkit,, sumusungkit, susungkit -----MAG: magsunong, nagsunong,
---MA-NG: manungkit nagsusunong, magsusunong
------IN: sungkitin, sinungkit, sinusungkit, ------IN: sunungin, sinunong, sinusunong,
susungkitin susunungin
--------: to box, to hit with the fist -------I: isunong, isinunong, isinusunong,
isusunong
* sungko --------: to carry on the head
------MA: masungko T1) Isunong mo ang basket ng itlog.
--------: to be drafted E1) Carry the basket of eggs on your head.
T2) Sunungin mo ang basket.
* sunod E2) Carry the basket on your head.
------MA: masunod
------UM: sumunod,, sumusunod, susunod * suntok
-------I: isunod, isinunod, isinusunod, isusunod ------UM: sumuntok,, sumusuntok, susuntok
------IN: sunurin, sinunod, sinisunod, susunurin ---MA-NG: manuntok, nanuntok, nanununtok,
------AN: sundan, sinundan, sinusundan, manununtok
susundan $ --MAG-AN: magsuntukan, nagsuntukan,
--------: to follow, to obey nagsusuntukan, magsusuntukan
:: (pagsunod) obedience, pursuance ------IN: suntukin, sinuntok, sinusuntok,
:: (taga-sunod) follower susuntukin
:: (pagkasunud-sunod) sequence --------: to punch, to hit with the fist
++ following, next
++ (panunod) one after another * suot
++ (masunurin) obedient ------UM: sumuot,, sumusuot, susuot
++ (susunod) next time -----MAG: magsuot, nagsuot, nagsusuot,
++ (kasunod) subsequent magsusuot
++ (magkakasunod) consecutive -------I: isuot, isinuot, isinusuot, isusuot
------IN: suutin, sinuot, sinusuot, susuutin
------AN: suotan, sinuotan, sinusuotan, * sus
susuotan ++ [an exclamation of surprise, for Hesus,
--------: to wear, to enter into, to insert Jesus]
:: clothes worn by a person > kasuutan,
pangsuot * susi
T1) Isuot mo ang iyong sapatos. ------AN: susian, sinusian, sinususian, sususian
E1) Put on your shoes. --------: to lock
:: key > yawe
* supalpal ++ (masusi) detailed, exact {detailliert}
:: something covering the mouth, something T1) Susian mo ang iyong mesa.
forced into the mouth E1) Lock your table.

* supil * suso
------MA: masupil ------UM: sumuso,, sumususo, sususo
--------: to be controlled, to be dominated ------IN: susuhin, sinuso, sinususo, sususuhin
---MAGPA: magpasuso
* suplada --------: to suck
++ conceited, being too self-confident > :: snail > kuhol
suplado, tsuplada, tsuplado :: breasts
* suplemento
:: supplement * suson
-----MAG: magsuson, nagsuson, nagsususon,
* supling magsususon
:: sprout, shoots --------: to double, to fold over
:: second layer, reinforcing layer
* supok ++ (magkasuson) having one layer over
++ carbonized another

* suporta * suspek
:: support :: suspect

* supot * suspendido
:: small bag, a paper bag, pouch ++ suspended

* suri * sustento
------UM: sumuri,, sumusuri, susuri -----MAG: magsustento, nagsustento,
-----MAG: magsuri, nagsuri, nagsusuri, nagsusustento, magsusustento
magsusuri ------IN: sustentuhin, sinustento, sinusustento,
---MA-NG: manuri, nanuri, nanunuri, manunuri susustentuhin
------IN: suriin, sinuri, sinusuri, susuriin ------AN: sustentuhan, sinustentuhan,
--------: to analyze, to examine sinusustentuhan, susustentuhan
:: analysis > pagsusuri --------: to support
:: (manunuri) critic :: allowance, support
:: (taga-suri) censor, examiner :: (pagpapasustento) dependence
:: (pagkakasuri) examination
* sutil
* surot :: (kasutilan) perverseness, recalcitrance
------IN: surutin, sinurot, sinusurot, susurutin ++ stubborn, disobedient
--------: to be infested with bedbugs
:: bedbug * sutla
:: silk
* surtido
++ assorted * sutsot
------UM: sumutsot,, sumusutsot, susutsot
--------: to disobey, to violate, to go against * suwitik
++ tricky, crafty, cunning, knavish, sly
* suwabe
++ soft, smooth, mild, gentle * suya
------MA: masuya, nasuya, nasusuya,
* suwag masusuya
------UM: sumuwag,, sumusuwag, susuwag --------: to feel disgust, to be fed up
---MA-NG: manuwag, nanuwag, nanunuwag, :: (pagkasuya) distaste, loathing
manunuwag ++ fed up
------IN: suwagin, sinuwag, sinusuwag,
susuwagin * suyo
--------: to butt with the horns -----MAG: magsuyo, nagsuyo, nagsusuyo,
T1) Sumuwag ang toro sa matadero. magsusuyo
E1) The bull butt the matador with its horns. ------IN: suyuin, sinuyo, sinusuyo, susuyuin
--------: to court, to woo, to persuade
* suwato :: (kasuyo) sweetheart
-------I: isuwato, isinuwato, isinusuwato, :: (tagisuyo) gift given to win favor
isusuwato ++ (masuyo) kindly
--------: to reconcile T1) Magsuyo ka ng babae.
++ (magkasuwato) compatible, agreeing, in E1) You court a lady.
harmony T2) Suyuin mo ang babae.
E2) Woo the lady.
* suway
------UM: sumuway,, sumusuway, susuway * suyod
------IN: suwayin, sinuway, sinusuway, -----MAG: magsuyod, nagsuyod, nagsusuyod,
susuwayin magsusuyod
--------: to disobey ------IN: suyurin, sinuyod, sinusuyod,
:: (pagsuway) defiance, infraction susuyurin
++ rebellious, disobedient, insolent --------: to comb, to search
:: lice comb, fine toothed comb, farmer's
* suwelas harrow
:: sole [footwear] T1) Madalas bang magsuyod ng buhok si
Maria?
* suweldo E1) Does Maria comb her hair often?
------UM: sumuweldo,, sumusuweldo, T2) Suyurin mong mabuti ang bahay at
susuweldo makikita mo rin ang nawawalang libro.
-----MAG: magsuweldo, nagsuweldo, E2) Search the house intensively and you
nagsusuweldo, magsusuweldo will surely find the missing book.
-------I: isuweldo, isinuweldo, isinisuweldo,
isusuweldo * taab
--------: to get a salary :: tapering
:: pay, salary, wage
* taad
* suwerte :: sugarcane cutting for planting
------IN: suwertihin, sinuwerte, sinusuwerte,
susuwertihin $ * taal
--------: to prosper, to have a good fortune ++ genuine, legitimate, native, inborn,
{Glueck haben} original
:: luck, good luck, good fortune > swerte
++ (masuwerte) charmed * taan
:: long fishing line, kind of fishtrap
* suwi :: reservation for future use
:: shoot [plants]
* taas :: cutlass
------UM: tumaas,, tumataas, tataas
--Akt: pumaitaas * tabako
--------: to become higher -----MAG: magtabako, nagtabako,
-----MAG: magtaas, nagtaas, nagtataas, nagtatabako, magtatabako
magtataas --------: to smoke a cigar, to deal in tobacco
--------: to increase :: cigar
---MAGPA: magpataas :: tobacco
--------: to heighten :: (pananabako) smoking cigars
-------I: itaas, itinaas, itinataas, itataas
------IN: taasin, tinaas, tinataas, tataasin * tabal
------AN: taasan, tinaasan, tinataasan, :: excessive folliage resulting in infertility
tataasan
--------: to raise * taban
-----MAG: magmataas ------UM: tumaban,, tumataban, tataban
--------: to act proudly --------: to uphold
:: height, altitude :: holder or support [keep something in
:: superiority position]
:: (pagkamapagmataas) snobbishness
:: (kataasan) upland, majesty * tabang
++ (mataas) high, tall, superior --Pas: panabangan
++ (matataas) large, big --------: to lose one's interest or taste for
++ (sintaas) as high as > kasintaas :: (pananabang) loss of interest, becoming
++ (itaas) above tasteless
++ (sa itaas) upward > pataas, paitaas :: (tubig-tabang) freshwater
++ (matabang) bland, tasteless, lacking in
* taba seasoning or spices
------UM: tumaba,, tumataba, tataba
--------: to become fat * tabangongo
---MAGPA: magpataba :: a fish
---PA-IN: panabain, pinanaba, pinananaba,
pananabain * tabas
--------: to fatten ------UM: tumabas,, tumatabas, tatabas
---PA-IN: patabain, pinataba, pinatataba, -----MAG: magtabas, nagtabas, nagtatabas,
patatabain magtatabas
--------: to fertilize ------IN: tabasin, tinabas, tinatabas, tatabasin
:: corpulence, stoutness > katabaan --------: to save up, to store, to keep away
:: fat, lard, grease something for future use, to stand aside
:: (pataba) fertilizer :: cut for a dress
:: (pananaba) gaining weight :: (panabas) tool used for cutting patterns
++ (mataba) stout, fat ++ cut down, lopped off
++ (sintaba) as fat as
* tabaw
* tabad :: ferry
:: bloodletting, phlebotomy
* tabayag
* tabad ++ sleeping without a cover
:: chaser, water that dilutes an alcoholic drink
* taberna
* tabag :: tavern, bar
:: something added to make up for loss
[cooking or building] * tabi 1
------UM: tumabi,, tumatabi, tatabi
* tabak --------: to step aside
-----MAG: magtabi, nagtabi, nagtatabi, :: wood board, lumber
magtatabi :: (tablero) chessboard
-------I: itabi, itinabi, itinatabi, itatabi :: (tableriya) lumberyard
--------: to keep, to put aside
:: side, brim, border * tablaw
:: (panabi) material used to make an edge or ++ exposed to the elements
border
:: (pananabi) doing along the side * tabletas
++ beside, by the side of > katabi :: tablet
:: (tabliya) chocolate tablet
* tabi 2
---PA-IN: panabihin, pinanabi, pinananabi, * tabo
pananabihin ------UM: tumabo,, tumatabo, tatabo
--------: to tell someone to defecate -----MAG: magtabo, nagtabo, nagtatabo,
:: (panabi) act of defecating, time of magtatabo
defecation ------IN: tabuhin, tinabo, tinatabo, tatabuhin
:: (panabihan) public toilet --------: to dip
:: dipper, scoop
* tabig :: (panabo) scooper [coconut]
---MA-NG: manabig, nanabig, nananabig,
mananabig * tabod
------IN: tabigin, tinabig, tinatabig, tatabigin :: semen
--------: to make unsymmetrical, to be
unbalanced, to become slanted * tabog
:: stamping the feet
* tabigi
:: a tree * tabol
:: flatus, gas in the stomach
* tabike
:: partition wall > tabiki * tabon
------UM: tumabon,, tumatabon, tatabon
* tabil --------: to fill up, to engulf
:: glibness of tongue, talkativeness -----MAG: magtabon, nagtabon, nagtatabon,
++ (matabil) glib, talkative magtatabon
-------I: itabon, itinabon, itinatabon, itatabon
* tabing ------AN: tabunan, tinabunan, tinatabunan,
-------I: itabing, itinabing, itinatabing, itatabing tatabunan
------AN: tabingan, tinabingan, tinatabingan, --Pas: matabunan
tatabingan --------: to be frightened, to be scared, to be
--------: to screen, to protect afraid
:: screen, curtain :: heap, dike
:: veil
:: (panabing) sheet used as a curtain * tabsak
:: (tabing-dagat) beach, seashore :: splash

* tabingi * tabsaw
------UM: tumabingi,, tumatabingi, tatabingi :: splash
-------I: itabingi, itinabingi, itinatabingi,
itatabingi * tabsing
--------: to become asymmetrical :: brackish taste of sea water
++ not symmetrical, disproportional, ++ (matabsing) brackish, salty
unbalanced
* tabso
* tabla ------IN: tabsuin
--------: to unhook --------: to chop, to hack with a cutting
instrument
* tabsong :: (tadtaran) chopping block
------MA: matabsong :: (panadtad) chopping knife
--------: to sink into deep mud ++ minced

* tabtab * tadyak
------IN: tabtabin ------UM: tumadyak,, tumatadyak, tatadyak
--------: to hem, to trim ---MA-NG: manadyak, nanadyak, nananadyak,
mananadyak
* taboy ------AN: tadyakan, tinadyakan, tinatadyakan,
-----MAG: magtaboy, nagtaboy, nagtataboy, tatadyakan
magtataboy --------: to kick
-------I: itaboy, itinaboy, itinataboy, itataboy :: backward kick
--------: to send away
--Akt: maitaboy * tadyang
--------: to dispel :: ribs, spareribs
:: statement or shout given to someone to
urge to do something * tae
------UM: tumae,, tumatae, tatae
* tabubok -----MAG: magtae, nagtae, nagtatae,
:: sponge gourd magtatae
--------: to defecate, to have a bowel
* tabugi movement
:: coccyx :: excreta
:: (pagtatae) diarrhea
* tabulog :: (taeng bituin) meteor, shooting star
:: a fish :: (taeng-hayop) manure

* taburete * taeb
:: stool :: high tide

* tabyo * taga 1
:: bend of a river ---MA-NG: managa, nanaga, nananaga,
mananaga
* tabyos ------IN: tagain, tinaga, tinataga, tatagain
:: a fish --------: to take a long time, to stay long

* tadhana * taga 2
-----MAG: magtadhana, nagtadhana, ++ coming from
nagtatadhana, magtatadhana
-------I: itadhana, itinadhana, itinatadhana, * tagak
itatadhana :: a bird
--------: to arrange in an agreement, to
stipulate * tagaktak
:: nature :: rapid dropping [tears, sweat]
:: fate, destiny
* tagal
* tadtad ------UM: tumagal,, tumatagal, tatagal
-----MAG: magtadtad, nagtadtad, nagtatadtad, -----MAG: magtagal, nagtagal, nagtatagal,
magtatadtad magtatagal
-------I: tadtarin, tinadtad, tinatadtad, --------: to last, to tilt, to slant
tatadtarin ---MA-AN: matagalan
--------: to be able to endure
---MAGPA: magpatagal :: pimple
--------: to prolong ++ (tagihawatin) pimpled
:: duration > katagal
:: (panagal) head wind, difficult work * tagikaw
++ (matagal) late, taking a long time, for a :: nose ring for cattle
long period of time
++ (pangmatagalan) lasting * tagiktik
:: light sound of consecutive drops
* Tagalog :: ticking of clocks and watches
-----MAG: magtagalog, nagtagalog,
nagtatagalog, magtatagalog * tagilid
--------: to speak Tagalog ------UM: tumagilid,, tumatagilid, tatagilid
-----MAG: magtagilid, nagtagilid, nagtatagilid,
* tagan magtatagilid
:: a fish -------I: itagilid, itinagilid, itinatagilid, itatagilid
--------: to move sideways
* taganas :: tilt, slant
++ purely, fully :: (tagiliran) side
++ tilted, inclined
* tagas T1) Medyo tagilid ang resulta.
------UM: tumagas E1) The results are not in his favor.
--------: to leak out, to ooze
:: a fish * tagilo
:: leakage :: pyramid

* tagatoy * tagimpan
:: a tree :: illusion, dream, aspiration

* tagay * tagimtim
:: toast [in drinking] :: seepage, ooze
:: drinking session :: feeling of satisfaction
:: (tagayan) wineglass
* taginting
* tagaytay :: jingling sound, twang, vibration
:: mountain ridge ++ (mataginting) resonant
:: drops of honey or sap
* tagipos
* tagdan :: dry, flammable timber
:: staff, pole, shaft
* tagis
* taghok :: whetstone
:: violent coughing
* tagisang-lawin
* taghoy :: a fish
:: lament, lamentation > panaghoy
:: (pananaghoy) act of wailing * tagisi
:: a fish
* tagibang
++ tilted, leaning, unequal * tagistis
:: dripping, leaking
* tagibus
:: a fish * taglay
-----MAG: magtaglay, nagtaglay, nagtataglay,
* tagihawat magtataglay
------IN: taglayin, tinaglay, tinataglay,
tataglayin * tagso
--------: to bear, to possess ++ detached, unfastened
++ possessing, possessed
* tagtag
* tagni ------MA: matagtag
2----MAG: magtagni-tagni --------: to be loosened, to be unfastened
--------: to do patchwork ++ unfastened, loosened, dismissed
:: piece of cloth used in mending or patching
* tagtuyot
* tago :: drought
------UM: tumago,, tumatago, tatago
-----MAG: magtago, nagtago, nagtatago, * tagubana
magtatago :: leakage, seeping of water
-------I: itago, itinago, itinatago, itatago
------AN: taguan, tinaguan, tinataguan, * tagubilin
tataguan :: instructions, orders, recommendation
--------: to hide
:: (taguan) hide and seek * tagudtod
++ hidden ------UM: tumagudtod
++ (patago) secret, covert --------: to keep going along a path
:: isthmus
* tagop
:: union, touching end to end, meeting * taguktok
:: clack of the heels
* tagos
------UM: tumagos,, tumatagos, tatagos * tagulabay
------AN: tagusan, tinagusan, tinatagusan, :: hives, skin blotches
tatagusan
--------: to pass through, to pierce * tagulamin
:: (pagtagos) penetration :: mold formed on dirty clothes
++ penetrating
* tagulaway
* tagpas :: a vine
++ slashed
* tagulaylay
* tagpi :: monotonous style singing
------UM: tumagpi,, tumatagpi, tatagpi
------AN: tagpian * tagulimot
--------: to patch, to mend :: forgetfulness
:: patch, patching [of cloth] to cover a tear or
break * taguling
:: irrigation canal
* tagpo
-----MAG: magtagpo, nagtagpo, nagtatagpo, * tagumanak
magtatagpo :: last state of pregnancy
------IN: tagpuin, tinagpo, tinatagpo, tatagpuin :: nesting season of birds
--------: to meet
---MA-AN: matagpuan, natagpuan, * tagumpay
natatagpuan, matatagpuan -----MAG: magtagumpay, nagtagumpay,
--------: to happen to find, to discover nagtatagumpay, magtatagumpay
:: scene --------: to win
:: circumstances :: victory, success > pananagumpay
:: (pagtatagpo) meeting, appointment :: (pagtatagumpay) successfulness
++ (matagumpay) successful ++ (matatahanan) livable

* tagunggong * tahas
:: piggy bank, bank of winnings :: (tahasan) point-blank
++ direct, frank, straightforward
* tagunton
:: file, row, line * tahaw
:: species of small shrimp :: clearing in a forest
++ exposed, clear, public
* taguntong
:: metallic sound * tahi
------UM: tumahi,, tumatahi, tatahi
* tagupak -----MAG: magtahi, nagtahi, nagtatahi,
:: banging sound magtatahi
---MA-NG: manahi, nanahi, nananahi,
* taguri mananahi
-----MAG: magtaguri, nagtaguri, nagtataguri, ------IN: tahiin, tinahi, tinatahi, tatahiin
magtataguri --------: to sew
--------: to caress, to be fond of -------I: itahi, itinahi, itinatahi, itatahi
:: nickname, darling --Pas: ipanahi
--------: to sew for someone
* taguyod ---PA-IN: panahiin, pinanahi, pinananahi,
-------I: itaguyod pananahiin
--------: to support, to help forward --------: to have someone sew
:: united support for a cause :: sewing, stitch
:: (pagtataguyod) patronage :: (tahian) tailor's shop
:: (panahi) thread, something used to sew
* tagustos :: (pananahi) act of sewing, needlework
++ hanging down :: (mananahi) dressmaker
T1) Itinahi ako ni Maria ng magandang blusa.
* tagway E1) Maria has sewn a lovely blouse for me.
++ (matagway) tall and thin
* tahid
* tahada :: spur, cockspur
:: slice
:: (tahadera) cutting knife * tahik
:: dry land
* tahak
------IN: tahakin * tahilan
--------: to take a shortcut, to go across :: joist for supporting a crossbeam

* tahan * tahimik
------UM: tumahan,, tumatahan, tatahan ------UM: tumahimik,, tumatahimik, tatahimik
--------: to stop crying --MAPAPA: mapatahimik
---PA-IN: patahanin, pinatahan, pinatatahan, ---MAGPA: magpatahimik
patatahanin ---PA-IN: patahimikin, pinatahimik,
--------: to stop, to calm, to pacify pinatatahimik, patatahimikin
++ (matahan) big eyed --------: to pacify, to hush
:: (katahimikan) silence
* tahanan :: (pananahimik) keeping silent
--Pas: panahanan ++ (matahimik) quiet, peaceful, tranquil
--------: to populate
:: home * tahip
++ (pantahanan) residential ------UM: tumahip,, tumatahip, tatahip
-----MAG: magtahip, nagtahip, nagtatahip, :: (patakaran) by-laws, basic or guiding
magtatahip principles
--------: to go up and down, to palpitate
:: up and down movement of rice grains being * takal
winnowed on a flat basket ------UM: tumakal,, tumatakal, tatakal
:: (tahipan) winnowing basket -----MAG: magtakal, nagtakal, nagtatakal,
magtatakal
* tahiyuyo ------IN: takalin, tinakal, tinatakal, tatakalin
:: rooster that doesn't grow spurs -------I: itakal
--------: to measure
* taho :: (takalan) measure
:: bean jelly :: (panakal) receptacle used for measuring
:: understanding, information, knowledge
* takam
* tahol ------UM: tumakam
------UM: tumahol,, tumatahol, tatahol --------: to lick one's chops [when seeing tasty
------AN: tahulan, tinahulan, tinatahulan, food]
tatahulan ------IN: takamin
--------: to bark --------: to tantalize
:: bark of a dog
* takap
* tahong :: insulting language
:: a mussel :: smacking one's chops

* tahor * takas
:: person who places bets in cockfighting ------UM: tumakas,, tumatakas, tatakas
-----MAG: magtakas, nagtakas, nagtatakas,
* tahuri magtatakas
:: fermented salted soybean curd -------I: itakas, itinakas, itinatakas, itatakas
------AN: takasan
* taimtim --------: to escape
++ (mataimtim) sincere :: runaway, fugitive, refugee
++ runaway
* tain
------UM: tumain * takatak
--------: to thin thread before threading a :: sound of rain on a roof
needle :: plants growing from fallen seed

* taingangdaga * takaw
:: hangnail :: greed > katakawan
++ (matakaw) greedy, voracious, gluttonous
* taka
-----MAG: magtaka, nagtaka, nagtataka, * takba
magtataka :: native clothes chest made of bamboo
--Pas: ipagtaka, ipinagtaka, ipinagtataka,
ipagtataka * takbo
--------: to wonder, to be puzzled ------UM: tumakbo,, tumatakbo, tatakbo
:: surprise -----MAG: magtakbo, nagtakbo, nagtatakbo,
:: bamboo sticks placed over rice sprouts at magtatakbo
angles -------I: itakbo, itinakbo, itinatakbo, itatakbo
++ surprised ------IN: takbuhin, tinakbo, tinatakbo,
tatakbuhin
* takad --------: to run
------MA: matakbo
--------: to be able to run a certain distance :: bending the knee to defecate
---MAGPA: magpa-takbo
--------: to make someone run * taklas
--Akt: magpanakbuhan ++ consumed
--------: to stampede
:: run, trend * taklip
:: (mananakbo) runner :: scratch, slight wound

* takda * taklis
-------I: itakda -----MAG: magtaklis
--------: to assign, to settle, to provide, to --------: to sharpen tools
restrict
:: limitation, determination, or fixing of time, * taklob
provision [rule, ordinance, law] -----MAG: magtaklob, nagtaklob, nagtataklob,
:: (takdang-aralin) assignment magtataklob
:: (takdang-araw) assigned date -------I: itaklob, itinaklob, itinataklob, itataklob
:: (takdang-oras) time limit, death ------AN: takluban, tinakluban, tinatakluban,
++ stated, limited, restricted tatakluban
++ (takdang) short [skirts] --------: to cover
:: cover, covering
* takid T1) Magtaklob ka ng pagkain sa mesa.
------MA: matakid E1) You cover the food on the table.
--------: to trip over, to stub the toe T2) Itaklob mo ang plato sa pagkain.
E2) Cover the food with the plate.
* takigrapia
:: shorthand, stenography > takigrapiya * taklobo
:: (takigrapo) stenographer :: mother of pearl
:: species of clam
* takilya
:: ticket booth, ticket office * tako
:: (takilyera) ticket girl in theatres :: billiard cue, plug, wad

* takin * takob
:: bark of a puppy :: thin covering

* takip * takong
------UM: tumakip,, tumatakip, tatakip :: heel [shoe]
-----MAG: magtakip, nagtakip, nagtatakip,
magtatakip * takot
------AN: takpan, tinakpan, tinatakpan, ------UM: tumakot,, tumatakot, tatakot
tatakpan $ --------: to terrorize
--Pas: pagtakpan, pinagtakpan, ------MA: matakot, natakot, natatakot,
pinapagtakpan, papagtakpan matatakot
--------: to cover, to block [the view] --------: to be afraid
:: cover, cap [bottle] > panakip ---MA-NG: manakot, nanakot, nananakot,
mananakot
* takitaki ------IN: takutin, tinakot, tinatakot, tatakutin
:: imagination --------: to scare
??? ikinatatakot
* taklab :: fear, fright > katakutan
:: granary :: (panakot) frightful thing, scarecrow
:: (pananakot) scaring, intimidation
* taklang :: (kinatatakutan) bugbear {das Gespenst}
:: raising the hind leg to urinate [dog] :: (pagkamatakutin) nervousness
++ (matakot) afraid --------: to disown, to get rid of
++ (matakutin) timorous :: renunciation, repudiation > pagtatakwil
++ (matatakutin) high-strung
++ (nakakatakot) frightening, formidable * takyad
T1) Huwag kang matakot! :: stilt
E1) Don't be afraid!
* tala 1
* takpan -----MAG: magtala, nagtala, nagtatala,
------MA: matakpan magtatala
--------: to hide, to block, to obstruct --------: to poll
--Akt: itala
* taksan --------: to list, to register, to note, to record
:: quire [betel leaves] ---MAGPA: magpatala
--------: to enroll
* taksay :: list
:: a fish :: (talaan) list, record, entry, note, memo
:: (patalaan) registry
* taksi :: (taga-tala) recorder, teller
:: taxi :: (pagpapatala) registration
:: (panaksi) money used for taxi fare :: (tagapagtala) registrar > tagapagrehistro
:: (tala-aklatan) book list
* taksil
-----MAG: magtaksil, nagtaksil, nagtataksil, * tala 2
magtataksil :: planet, bright star
--------: to betray
:: traitor * talab
:: (kataksilan) infidelity ------UM: tumalab,, tumatalab, tatalab
:: (pagtataksil) treachery, treason --------: to cut through, to be effective
++ unfaithful [medicine, instruction]
------AN: talaban
* taktak --------: to take effect
-------I: itaktak :: act of cutting [knives]
--------: to shake out the contents ++ effective [medicine]

* taktika * talaba
:: tactics, tact :: oyster
++ (mataktika) tactful
* talabing
* takuko :: protection against the elements
:: nipa leaf covering for the head
* talabis
* takupis :: slope, inclination
:: husk [corn], calyx
* talabog
* takuri :: kind of fishtrap made from twigs
:: teakettle
* taladro
* takuyan :: drill
:: basket carried on the hip [harvest]
* talag
* takwil :: beating metal sheets to flatten them
-----MAG: magtakwil, nagtakwil, nagtatakwil,
magtatakwil * talaga
-------I: itakwil, itinakwil, itinatakwil, itatakwil
-----MAG: magtalaga, nagtalaga, nagtatalaga, ++ intermingling {sich vermischend}
magtatalaga
--------: to assign, to appoint * talampak
-------I: italaga ++ frank, open, direct
--------: to devote, to dedicate ++ flat, blunt [knife]
:: (pagtatalaga) consecration, induction
:: (katalagahan) nature * talampakan
:: (tagapangalaga) trustee :: sole [feet] > piye {die Sohle}
++ really
* talampas
* talaghay :: plateau, plain
:: enduring courage
* talampunay
* talahib :: a shrub
:: a grass
* talan
* talak :: first attempt to talk
------UM: tumalak ++ carried on the head
-----MAG: magtalak
--------: to shout continuously * talandang
:: scattering in small pieces [explosion]
* talakay
:: term * talandi
:: (talakayan) discussion :: coquette, flirtatious woman

* talakitok * talang
:: a fish :: a tree
:: red skies at sunset
* talakop
:: wall, fence * talanga
:: quiver, arrow container
* talaksan
:: bundle, stack * talangas
++ serious looking
* talaktak
------UM: tumalaktak * talangka
--------: to cross a place with obstacles, to :: a small crab
navigate
* talangkanan
* talalan :: family tree, list of descendants
:: first steps of a child
* talangkaw
* talamak :: bamboo rake
++ chronic
* talangkis
* talamik :: gracefulness in gait
++ serious, critical, fallen, addicted
* talangtalang
* talamitam :: a fish
----MAKI: makitalamitam, nakitalamitam,
nakikitalamitam, makikitalamitam * talaok
--------: to have a close friendship :: cockcrow
:: close friend > katalamitam
:: (pakikitalamitam) mingling * talaok
:: crowing of a rooster * talhik
:: clearing of the throat
* talaro :: hissing sound
:: scales, balance, weight
* tali
* talarok -----MAG: magtali, nagtali, nagtatali, magtatali
:: instrument used for measuring the depth of -------I: itali, itinali, itinatali, itatali
water --------: to tie
:: string, cord > panali
* talas :: bundle [tied with string]
:: scraping palm leaves from the rib :: (talimbuhay) marriage [tali ng buhay]
:: (katalasan) sharpness ++ restless, anxious
++ (matalas) sharp, acute
T1) Matalas ang kutsilyo. * taliba
E1) The knife is sharp. ------AN: talibaan
--------: to guard
* talasok :: guard, sentinel
:: diarrhea
:: fastener [door], peg * talibad
------IN: talibarin
* talastas --------: to reverse, to invert
++ known, informed ++ reversed, inside out

* talata * talibadbad
:: line of printing or writing :: error, mistake
:: (talataan) paragraph :: disagreement

* talatuntunan * talibatab
:: index, table of content :: wetting the lips with the tongue

* talaw * talibis
------AN: talawan :: slanting, oblique
--------: to surpass in height
:: exceptional height * talibong
:: long dagger
* talaytay
:: flowing [blood, saliva] * talibugso
:: bowknot, slipknot, snare {der Laufknoten}
* talbog
------UM: tumalbog * taligid
--------: to bounce ------UM: tumaligid
++ rejected, unsuccessful --------: to careen

* talbog * talihabso
:: bounce, bounced check ++ loosely tied, easily untied

* talbos * talihalat
------UM: tumalbos :: black mole
--------: to cut the tops off
:: young shoot or leaf, edible tips * talik
-----MAG: magtalik
* taldik --------: to enjoy
:: killing lice between the fingers :: movements of the hands in dancing
++ (matalik) close, intimate, familiar
--------: to comply with, to obey
* talikakas :: compliance > pagtalima {die Einwilligung,
:: great effort, diligence die Befolgung}

* talikba * talimang
:: deceit, fraud ------IN: talimangin
--------: to mislead
* talikod :: lost count
------UM: tumalikod,, tumatalikod, tatalikod
------AN: talikuran, tinalikuran, tinatalikuran, * talimangmang
tatalikuran :: deceit, hoax
------AN: talikdan $
--------: to turn one's back, to forsake * talimbilao
---MA-NG: manalikod :: a sea snake {eine Seeschlange}
--------: to be on the toilet
:: (likod) back, reverse side * talimbuhol
:: (likuran) backyard, background :: engagement of a couple, betrothal {die
:: (pananalikod) defecation Verlobung}
++ (likod) back, rear, behind
++ (panlikod) posterior * talimuang
++ (talikuran) back to back ------IN: talimuangin
++ (patalikod) backward > palikod --------: to feign ignorance
T1) Tumalikod siya sa kanyang pangako. :: pretense of ignorance > talimuwang
E1) He turned his back on his promises. :: giving the responsibility to someone else
T2) Huwag mong talikuran ang iyong pamilya.
E2) Don't forsake your family. * talimundos
++ pointed {spitz}
* talikop
---MA-AN: matalikupan * talimusak
--------: to be besieged, to be surrounded :: a fish {ein Fisch}
++ surrounded by enemies
* talimusod
* taliktik ++ spiral and pointed at one end
:: boundary, limit
:: sonority of the voice * talindaw
:: ancient boat song {altes Seemannslied}
* talikwas
------UM: tumalikwas * taling
--------: to pry, to turn over, to tilt :: mole on the skin {das Muttermal}
++ tilted, upside down, turned over
* talingan
* talilis :: a fish {ein Fisch}
------UM: tumalilis
--------: to escape, to evade * talinghaba
++ oval {oval}
* talilong
:: a fish * talinghaga
:: allegory, figure of speech, metaphor >
* talim talinhaga, panalinghaga
:: blade, edge
++ (matalim) sharp * talingid
++ secret, unknown {unbekannt}
* talima
------UM: tumalima * talino
:: talent, intelligence > katalinuhan
++ (matalino) intelligent, wise, sharp > * talitis
intelihente {klug} :: small intestines {die Daerme}

* talipa 1 * taliwakas
:: a fish {ein Fisch} :: abandonment, breaking up of a relationship

* talipa 2 * taliwas
++ out of step, with the shoe on the wrong ++ opposed to, deviating from, opposite
foot
* talko
* talipandas :: talcum powder {das Talkum}
++ hypocritical, bold, flirtatious
* talo
* talipandas -----MAG: magtalo, nagtalo, nagtatalo,
++ dissolute {ausschweifend} magtatalo
-MAKIPAG: makipagtalo
* talipapa --------: to argue, to debate {streiten}
:: temporary fish market {der Fischmarkt} ---MA-NG: manalo
------MA: matalo, natalo, natatalo, matatalo
* taliptip --------: to detach, to remove the skin or cover,
:: barnacle, detached chips of paint to pry
:: defeat > pagkatalo {die Niederlage}
* talipuspos :: (katalo) loser in gambling
++ thorough, complete {total} :: (pagtatalo) argument, debate, controversy
{der Streit}
* talipya :: (talunan) underdog {der Verlierer}
++ flat on the top, unbalanced {schraeg} :: (pananalo) chance of winning, winning
:: (panalunan) winnings, trophy
* talirik ++ defeated, beaten, surpassed > daig
:: erection of penis {die Erektion} {geschlagen}
++ standing perpendicular {aufrecht}
* talob
* taliris :: covering of soft materials
:: spurt of water forced out a hole
* talon
* talisain ------UM: tumalon,, tumatalon, tatalon
:: unlicensed firearm {die illegale ------IN: talunin, tinalon, tinatalon, tatalunin
Schusswaffe} --------: to jump, to dive
:: jump
* talisay :: waterfall {der Wasserfall}
:: a tree {ein Baum}
* talonaryo
* talisik :: checkbook
++ (matalisik) witty, keen, intelligent :: receipt book
{intelligent}
* talong
* talisod :: eggplant {die Aubergine}
------MA: matalisod
--------: to trip, to stumble {stolpern} * talop
-----MAG: magtalop, nagtalop, nagtatalop,
* talisuyo magtatalop
:: good relations between individuals --------: to peel, to skin
:: work done by a man to win a lady's hand :: act of peeling {das Schaelen}
++ peeled, decorticated {geschaelt} * talukbong
:: head covering, veil {der Schleier}
* talos
------UM: tumalos,, tumatalos, tatalos * taluktok
--------: to learn, to get information about :: tip, apex, peak
------MA: matalos, natalos, natatalos,
matatalos * talulo
--------: to understand, to penetrate :: bud of a flower {die Knospe}
++ comprehended, perfectly understood :: cone
{verstanden} :: species of rattan

* talpak * talulot
:: speaking frankly and openly :: petal of a flower {das Bluetenblatt}
++ (talpakan) frank, without reservation of
fear * talumpati
-----MAG: magtalumpati, nagtalumpati,
* talpok nagtatalumpati, magtatalumpati
++ reduced to ashes, carbonized --------: to give a speech
{verbrannt} :: speech > diskurso {die Rede}
++ beaten [clothes] :: (taga-talumpati) speaker {der Sprecher}
:: (mananalumpati) orator {der Redner}
* talsik
:: splash * talumpok
:: dismissal from office :: heap of unthreshed rice stalks, sand, or
:: leap of a spark gravel

* talsok * talungkas
:: splinter, thorn, piercing -------I: italungkas
--------: to tuck in, to fold up sleeves
* taltak T1) Italungkas mo ang laylayan ng iyong
:: clicking sound of the tongue blusa.
E1) Tuck in the hem of your blouse.
* taltal
:: quarrel, dispute, babble * talungtong
:: granary, barn
* talubanat
++ tight-fitting, stretched * talunton
------UM: tumalunton
* talubata ------IN: taluntunin
++ mid-aged {reif [Person]} --------: to follow, to trace
:: line, row, path
* taludtod :: rule, regulation
:: row, line, file
:: (taludturan) stanza, paragraph * talupak
:: sheathing on the upper part of palms
* taluhaba :: a fish
:: rectangle {das Rechteck}
* talurang
* talukab :: staircase landing
:: carapace [crabs] {die Schale [Krabbe]}
* talurok
* talukap ++ very steep
:: eyelid {das Lid}
* talusaling
++ easily offended
* tamak
* talusira ++ impregnated
:: breach of an agreement or promise ++ serious

* talya * taman
:: posture, sculpture :: perseverance, persistence > katamanan

* talyada * tamanyo
++ cut, engraved :: size, measurement

* talyasi * tamasa
:: medium sized iron vat [cooking] {der :: enjoying wealth or health
Kessel}
* tamasok
* talye :: a bug
:: form, shape, figure
* tambad
* talyer ++ exposed to view
:: mill, factory, workshop
* tambag
* tama :: substitute, proxy
------UM: tumama,, tumatama, tatama
-----MAG: magtama, nagtama, nagtatama, * tambais
magtatama :: direct, frank talk
-------I: itama, itinama, itinatama, itatama
------AN: tamaan, tinamaan, tinatamaan, * tambak
tatamaan -----MAG: magtambak, nagtambak,
--------: to hit the mark, to be right or correct, nagtatambak, magtatambak
to put correctly -------I: itambak, itinambak, itinatambak,
-MAKA: makatama itatambak
--------: to be able to hit a target, to do --------: to pile, to dump into, to fill up with
correctly rubbish, earth or stones
:: (patama) solution to a problem, hint, ------AN: tambakan, tinambakan,
winning number in a lottery tinatambakan, tatambakan
++ correct, right, true --------: to fill a place with rubbish
++ (tama sa) in accordance to ------MA: matambak, natambak, natatambak,
T1) Tama ka na. matatambak
E1) Enough. --------: to be piled up
:: heap, pile, filler [soil] > santambak
* tamad :: (tambakan) dump
------IN: tamarin, tinamad, tinatamad, :: (panambak) soil used for filling
tatamarin
--------: to be lazy * tambakol
:: (hinamad) stretching of one's arms > :: a fish
paghinamad
:: (katamaran) laziness {die Faulheit} * tambal
:: (tamarisya) lazy girl -----MAG: magtambal, nagtambal,
++ lazy, idle, indolent {faul} nagtatambal, magtatambal
++ (sintamad) as lazy as > kasintamad -------I: itambal, itinambal, itinatambal,
T1) Tamad ang katulong mo. itatambal
E1) Your maid is lazy. --------: to pair up
T2) Baka tamarin si Luis ay hindi na umalis. :: pair
E2) If Luis feels lazy, he might not leave. :: (tambalan) compound
:: (katambal) partner ++ half-heartedly, lacking enthusiasm
++ paired
* tambiyolo
* tamban :: lottery drum > tambyolo
:: herring
* tambo
* tamban-tamban :: soft broom
:: small waves in the sea :: bulge, swelling
:: reed
* tambang
------UM: tumambang * tambobong
--------: to ambush :: rice granary, barn
:: trap
:: peg for fighting cock * tambog
:: ambush :: loud splash
:: whipping
* tambanggalan
:: overload * tambong
:: a fish
* tambaw
:: howling of dogs * tambok
:: bulge
* tambay ++ (matambok) bulging
:: sudden killing
++ immediately, instantly, consumed, * tambol
finished -----MAG: magtambol, nagtambol,
nagtatambol, magtatambol
* tambiki -------I: itambol, itinambol, itinatambol,
:: a fish itatambol
--------: to drum, to pound as a drum
* tambil :: drum
:: temporary shade :: (panambol) drumstick
:: (tambolero) drummer
* tambilang
:: digit, digital number * tambugak
++ obese [woman]
* tambilawan
:: a fish * tambuko
:: pommel, handgrip behind a shield
* tambiling
:: dizziness due to turning * tambukulan
:: young stag
* tambilogan
:: ellipse * tambuli
:: bugle made from horn
* tambing
:: insinuation * tambulilid
++ immediately, at once :: dwarf coconut tree

* tambis * tambulog
:: indirect statement :: a clam
++ indirectly
* tambulok
* tambisi :: toupee
---MA-NG: manampal
* tambulukan ------IN: tampalin, tinampal, tinatampal,
++ rotten [fish] tatampalin
--------: to slap with the hand
* tamburin :: slap with the open hand > tampi
:: tambourine
* tampalasan
* tambusto :: rascal
:: exhaust pipe :: (pananampalasan) destruction, wasting
money
* tami ++ wicked, perverse, destructive
:: puckering of the lips
* tampat
* tamilmil ++ deserving
++ lacking an appetite
* tampay
* tamindak :: serenity
:: a fish
* tampipi
* tamis :: chest or trunk made from palm leaves
---PA-IN: patamisin, pinatamis, pinatatamis,
patatamisin * tampisak
---PA-AN: patamisan ++ covered with mud
--------: to sweeten
:: sweetness, sweets, dessert > katamisan * tampisaw
++ (matamis) sweet [food] -----MAG: magtampisaw, nagtampisaw,
nagtatampisaw, magtatampisaw
* tamlay --------: to wade in the water
------UM: tumamlay
--------: to feel depressed, to lose interest in * tampo
:: (katamlayan) doldrums, dumps, torpor -----MAG: magtampo, nagtampo, nagtatampo,
++ (matamlay) downhearted, listless, magtatampo
languid, looking tired, without energy --------: to sulk
:: (tampuhan) being sulky
* tamo ++ (matampuhin) grouchy
-----MAG: magtamo, nagtamo, nagtatamo,
magtatamo * tampok
------IN: tamuhin, tinamo, tinatamo, tatamuhin -----MAG: magtampok
--------: to obtain, to acquire, to be awarded ------MA: matampok
:: (pagkatamo) acquisition --------: to feature
:: (pagtatamo) accession :: elevation
:: center of attraction
* tamod
:: semen, sperm * tampok
:: stem, stalk
* tampa
:: bid * tampol
:: advance payment :: dashing of waves
:: (tampulan) breakwater, focus
* tampak
++ evident * tamtam
++ exposed to elements ++ normal, average, middle, ordinary >
katamtaman
* tampal
* tanaga :: (pananda) marker, sign used to indicate a
:: Philippine haiku location
:: (pantanda) ability to remember
* tanan 1 :: (panandaan) landmark, system of signs
------UM: tumanan,, tumatanan, tatanan ++ token
-----MAG: magtanan, nagtanan, nagtatanan,
magtatanan * tandakil
-------I: itanan, itinanan, itinatanan, itatanan ++ flat-headed
--------: to elope {entkommen}
:: escapee * tandang
:: rooster, cock
* tanan 2
++ all, everyone, entire, whole * tandayag
++ (sa tanang buhay ko) never in my life :: whale

* tanap * tandipil
:: sufficiency [taste, temperature] > :: a fish
katanapan
* tandis
* tanaw ++ certain, sure
------UM: tumanaw,, tumatanaw, tatanaw
------IN: tanawin, tinanaw, tinatanaw, * tandok
tatanawin :: dry cupping
------AN: tanawan, tinanawan, tinatanawan,
tatanawan * tandos
--------: to view, to look :: lance, spear
:: (tanawin) scenery, landscape, view
:: (pananaw) eyesight, attitude, point of view, * tanga
vision ------UM: tumanga
:: (matanaw) sight ------MA: matanga
:: (abot-tanaw) horizon --------: to gape at, to stare
++ in view :: idiot
++ (matanawin) picturesque :: a bug, clothes moth
:: (katangahan) idiocy
* tanda 1 ++ stupid, idiotic
------UM: tumanda,, tumatanda, tatanda
-----MAG: magtanda, nagtanda, nagtatanda, * tangab
magtatanda :: harelip
------AN: tandaan, tinandaan, tinatandaan, :: slanting cut
tatandaan
--------: to age, to get older, to remember, to * tangad
retain :: center part of a water source
:: age
:: (pagtanda) maturity * tangan
:: (katandaan) seniority ------UM: tumangan,, tumatangan, tatangan
++ (matanda) elderly, old -----MAG: magtangan, nagtangan,
nagtatangan, magtatangan
* tanda 2 ------AN: tanganan, tinanganan, tinatanganan,
-------I: itanda, itinanda, itinatanda, itatanda tatanganan
--------: to mark, to record --------: to hold in hand, to hold on to
----MAKA: makatanda :: (panangan) something used to hold
--------: to be able to remember :: (tatangnan) handle > tanganan
:: mark, sign :: (pananangan) taking hold, firm stand,
depending on something
++ held --------: to refuse, to deny
:: refusal, denial, negation > pagtanggi
* tangantangan :: (pagtatanggi-tanggi) discrimination
:: a plant ++ (patanggi) negative

* tangap * tanggigi
------IN: tangapin :: a fish
--------: to admit, to consider
* tanggo
* tangay :: tango [dance]
------UM: tumangay,, tumatangay, tatangay
------MA: matangay * tanggol
--------: to carry off, to snatch away -----MAG: magtanggol, nagtanggol,
++ carried away [by seizure, force, mouth] nagtatanggol, magtatanggol
-------I: itanggol, itinanggol, itinatanggol,
* tangga itatanggol
:: game of pitching coins --Pas: ipagtanggol
--------: to defend
* tanggal :: defense > tanggulan, pagtatanggol,
------UM: tumanggal,, tumatanggal, tatanggal pananggol
-----MAG: magtanggal, nagtanggal, :: (panananggol) defending [as an attorney]
nagtatanggal, magtatanggal :: (manananggol) lawyer
------IN: tanggalin, tinanggal, tinatanggal, :: (tagapagtanggol) defender, protector
tatanggalin ++ (maipagtatanggol) defensible
---MA-AN: matanggalan, natanggalan,
natatanggalan, matatanggalan * tanggunggong
--------: to unfasten, to lose, to remove, to take :: piggy bank
off
:: (pananggal) device for removing * tanghal
:: (pagtanggal) detachment -----MAG: magtanghal, nagtanghal,
++ unfastened, off nagtatanghal, magtatanghal
-------I: itanghal, itinanghal, itinatanghal,
* tanggap itatanghal
------UM: tumanggap,, tumatanggap, ------IN: tanghalin, tinanghal, tinatanghal,
tatanggap tatanghalin
------MA: matanggap, natanggap, --------: to exalt, to exhibit
natatanggap, matatanggap :: (tanghalan) place where a show or program
------IN: tanggapin, tinanggap, tinatanggap, is exhibited
tatanggapin :: (pananghal) something suitable for exhibit
--------: to receive, to accept, to admit :: (pagtatanghal) exhibition, array,
:: (tanggapan) office > pananggapan demonstration
:: (taga-tanggap) receiver ++ (matanghal) prominent, on display
:: (pagtanggap) reception, acceptance
++ accepted * tanghali
++ (matatanggap) acceptable ---MA-NG: mananghali, nananghali,
nanananghali, manananghali
* tanggi --------: to have lunch
-----MAG: magtanggi, nagtanggi, nagtatanggi, :: noon, midday
magtatanggi :: (tanghalian) lunch, noon meal
--------: to discriminate :: (pananghali) food one eats for lunch
------UM: tumanggi,, tumatanggi, tatanggi :: (katanghalian) meridian
------AN: tanggihan, tinanggihan, :: (panananghali) eating lunch
tinatanggihan, tatanggihan :: (pananghalian) lunch time
-------I: itanggi, itinanggi, itinatanggi, itatanggi ++ late [time], not early
* tangkalag
* tanghas :: pulley
:: josh stick [Chinese temple]
* tangkas
* tanghod :: bundle [leaves]
------UM: tumanghod
--------: to wait for something to happen * tangkay
:: stem, stalk
* tangi
-------I: itangi, itinangi, itinatangi, itatangi * tangke
--------: to distinguish :: tank
------AN: tangihan, tinangihan, tinatangihan,
tatangihan * tangkil
--------: to deny :: annex
:: (katangian) special ability, accomplishment, :: light touch in passing
attribute :: preliminary roofing
:: (pagtatangi) distinction
++ special, favorite, one and only * tangkilik
++ (matangi) except ------UM: tumangkilik
--------: to help, to support, to patronize
* tangili :: patronage, protege
:: a tree
* tangko
* tangis :: light touch
------UM: tumangis
--------: to mourn, to lament * tangkulok
:: weeping :: wide-brimmed hat

* tangka * tanglad
-----MAG: magtangka, nagtangka, :: a grass
nagtatangka, magtatangka
------IN: tangkain, tinangka, tinatangka, * tanglaw
tatangkain ------AN: tanglawan
--------: to premeditate, to plan, to intend --------: to illuminate
:: plan, intention > pagtatangka :: light
T1) Tangkain man niyang umalis kina Rita ay
hindi siya makaaalis. * tango
E1) Even if he plans to leave Rita's place he ------UM: tumango,, tumatango, tatango
can't leave. -------I: itango, itinango, itinatango, itatango
------AN: tanguan, tinanguan, tinatanguan,
* tangkab tatanguan
------AN: tangkaban --------: to nod, to say yes
--------: to hit in the mouth :: nod

* tangkad * tangos
++ (matangkad) tall and slender of stature :: cape, promontory, peninsula, prominence
++ (sintangkad) as tall as > kasintangkad [nose, forehead]
++ (matangos) high-bridged [nose]
* tangkakal
:: support, protection, defense * tangtang
:: jerking of a rope
* tangkal
:: cage for chickens * tanguyngoy
:: sobbing, sulking
:: (palatanungan) questionaire
* tangwa :: (tagapagtanong) interrogator
:: edge of a cliff, precipice ++ (matanong) inquisitive

* tangway * tansan
:: peninsula :: bottle cap

* tanigi * tanso
:: a fish :: copper, brass
:: removing off a hook
* tanim ++ bronze
-----MAG: magtanim, nagtanim, nagtatanim,
magtatanim * tantan
-------I: itanim, itinanim, itinatanim, itatanim ------UM: tumantan
------AN: tamnan --------: to cease, to stop
--------: to plant ??? tantanan
:: plant
:: (taniman) field * tantaw
:: (pananim) seeds used for planting :: slight understanding of something heard
:: (pagtanim) planting
:: (tagapagtanim) planter > manananim * tantiya
++ (natatamnan) planted ------IN: tantiyahin
T1) Saan tanim ang mga gulay na iyan? --------: to estimate
E1) Where are these vegetables grown? ++ (tantiyado) estimated
T2) Itatanim ng aming katulong ang saging.
E2) Our helper will plant the banana. * tanto
T3) Tamnan mo ng gulay ang bakanteng lote. ------UM: tumanto,, tumatanto, tatanto
E3) Plant vegetables in the vacant lot. --------: to realize, to understand
:: percentage
* taning ++ realized
-----MAG: magtaning, nagtaning, nagtataning,
magtataning * tanyag
------AN: taningan, tinaningan, tinataningan, ------MA: matanyag, natanyag, natatanyag,
tataningan matatanyag
--------: to impose a time limit --------: to distinguish
:: time limit :: (katanyagan) fame, popularity
++ popular, known, famous
* tanod
------AN: tanuran * tao
--------: to guard, to defend ------UM: tumao,, tumatao, tatao
:: guard --------: to be on guard temporarily
:: (tanod-gubat) forest ranger ------IN: tauhin, tinao, tinatao, tatauhin
--------: to treat as a human
* tanong ---MA-AN: matauhan
-----MAG: magtanong, nagtanong, --------: to revive, to recover consciousness
nagtatanong, magtatanong -MAGPAKA: magpakatao
-------I: itanong, itinanong, itinatanong, --------: to act with good manners
itatanong :: person, people > katao
------IN: tanungin, tinanong, tinatanong, :: (tauhan) follower, character in a play
tatanungin :: (panauhin) visitor, guest
--------: to ask, to question, to inquire :: (taga-tao) person who remains at home or
:: question {die Frage} office to watch over it
:: (pananong) question mark :: (pagkatao) upbringing, character, humanity
:: (pagtatanong) interrogation :: (katauhan) personality, reputation
:: (pagsasatao) personification :: dried or smoked meat
:: (taong-bahay) housekeeper :: (tapahan) smokehouse
:: (sangkatauhan) mankind, humanity
++ (panao) personal * tapadera
++ (matao) crowded with people :: cover for a pot
++ (makatao) human
++ (katauhan) sexual * tapak
T1) Tao po? ------UM: tumapak,, tumatapak, tatapak
E1) Someone here? -----MAG: magtapak, nagtapak, nagtatapak,
magtatapak
* taob ------AN: tapakan, tinapakan, tinatapakan,
------UM: tumaob,, tumataob, tataob tatapakan
-----MAG: magtaob, nagtaob, nagtataob, --------: to tread on, to lay the foot on, to step
magtataob on, to go barefoot
-------I: itaob, itinaob, itinataob, itataob :: footstep
--------: to capsize, to lay face down, to :: (tapakan) trample
overturn :: (pananapak) stepping on
:: tipping over, bankrupcy ++ barefoot
++ bancrupt
++ (pataob) upside down * tapal
-----MAG: magtapal, nagtapal, nagtatapal,
* taog magtatapal
:: high tide -------I: itapal, itinapal, itinatapal, itatapal
--------: to patch, to apply on
* taol :: patch
:: disease of infants causing convulsions :: (tapalan) plaster
:: (panapal) something used as a patch
* taon
------UM: tumaon,, tumataon, tataon * tapalang
--------: to take advantage of the opportune :: species of mussel
time
------IN: taunin * tapaludo
--------: to make coincide :: mudguard
---MAGKA: magkataon, nagkataon,
nagkakataon, magkakataon * tapang
--------: to coincide :: (katapangan) bravery, courage
:: year {das Jahr} ++ (matapang) brave, courageous
:: (panaon) coincidence
:: (dantaon) century * tapas
:: (panaunan) fiscal year :: lopping of trees, de-husking of coconuts
:: (pagkakataon) chance, opportunity
++ (kataon) incidental * tapat
++ (panaaon) simultaneous ------UM: tumapat,, tumatapat, tatapat
++ (taon-taon) every year > manaon, taunan -----MAG: magtapat, nagtapat, nagtatapat,
magtatapat
* taong -------I: itapat, itinapat, itinatapat, itatapat
:: black veil used in mourning --------: to stand in front of, to put directly in
:: container for water front of, to tell the truth, to be honest
------IN: tapatin, tinapat, tinatapat, tatapatin
* taos --------: to tell the truth to
++ profound, sincere, deepfelt --Pas: ipagtapat
++ (taos-puso) sincere, heartfelt --------: to confide
:: place in front, that which is across
* tapa :: (katapatan) honesty, reliability
:: (pananapat) serenading
:: (patumapat) hypocrisy * taping
:: (pagtatapat) allegiance, confession :: animal pest
:: (pagkamatapat) truthfulness :: facial dirt
++ in front of
++ (tapat-tapat) facing each other * tapiserya
++ (katapat) opposite :: tapistry
++ (matapat) honest, truthful, sincere, loyal
++ (mapagtapat) veracious * tapiyoka
:: tapioca
* tapatan
:: short cut * tapon 1
++ frankly ------UM: tumapon,, tumatapon, tatapon
-----MAG: magtapon, nagtapon, nagtatapon,
* tapaw magtatapon
------AN: tapawan -------I: itapon, itinapon, itinatapon, itatapon
--------: to surpass --------: to spill, to throw away, to cart aside
:: surpassing something
--Pas: ipagtapon
* tapay --------: to deport, to exile, to banish
:: dough :: waste material, exile
:: (tinapay) bread :: (tapunan) garbage dump
T1) Itinapon niya ang lumang tinapay.
* tapayan E1) He threw away the stale bread.
:: large earthen jar for water storage
* tapon 2
* tapete :: cork, plug, stopper > panapon
:: tablecloth {die Tischdecke}
* tapong
* tapi :: inclusion of a nonfamily member in the
-----MAG: magtapi, nagtapi, nagtatapi, preparation or cooking of food > katapong
magtatapi
-------I: itapi, itinapi, itinatapi, itatapi * tapos
--------: to wrap a piece of cloth around the -----MAG: magtapos, nagtapos, nagtatapos,
body magtatapos
:: piece of cloth usually wrapped around the --------: to graduate
body or wrapped from the waist down ------IN: tapusin, tinapos, tinatapos, tatapusin
:: apron > panapi, tapis ------MA: matapos, natapos, natatapos,
matatapos
* tapik --------: to finish
------UM: tumapik ------AN: tapusan, tinapusan, tinatapusan,
--------: to chuck tatapusan
------IN: tapikin --------: to finish off, to pay last installment of
--------: to tap a bill
:: light tap -MAKA: makatapos
--------: to achieve
* tapil :: ending, conclusion > katapusan {das
:: short digging stick Ende}
++ flat-nosed :: (pagtapos) completion
++ with a flat forehead :: (pagtatapos) graduation, accomplishment
:: (pagkakatapos) termination
* tapilok ++ finished
------MA: matapilok ++ (matapos) after > pagkatapos,
--------: to sprain the ankle makatapos
++ (pantapos) ultimate :: (panarangka) something used as a door
??? katatapos latch

* tapsak * taranta
:: facet [gem] ------UM: tumaranta,, tumataranta, tataranta
--------: to disconcert
* tapsi ------MA: mataranta
:: a dish [tapa + sinangag] --------: to be confused, to be puzzled
------IN: tarantahin, tinaranta, tinataranta,
* tapsigaw tatarantahin
:: a dish [tapa + sinangag + lugaw] --------: to confuse, to baffle, to bewilder
:: (pagkataranta) bewilderment
* tapsilog ++ (tarantado) shameless
:: a dish [tapa + sinangag + itlog]
* tarapal
* tapyas :: tarpaulin
------UM: tumapyas,, tumatapyas, tatapyas
--------: to bevel * taras
:: facet [as on a cut gem] resulting from :: frankness in speech, boldness
chipping or shaping
++ (matapyas) chipped, trimmed * tarat
:: a bird
* tapyok
------MA: matapyok * taratitat
--------: to trip, to twist one's ankle :: female pimp

* tara 1 * taraumpalit
:: confused state :: a plant

* tara 2 * taray
++ (tara na) come on, let's go ++ bratty, sulky, pouting

* tarabilya * tarheta
:: fastener, catch :: calling or visiting card

* tarak * tari
-------I: itarak, itinarak, itinatarak, itatarak :: gaff, blade attached to a fighting cock
------AN: tarakan, tinarakan, tinatarakan,
tatarakan * tarik
--------: to stab ++ steep > matarik
:: knife, dagger > panarak, balisong, punyal
{der Dolch} * tariktik
++ (nakatarak) plunged in [dagger] :: woodpecker

* tarakan * tarima
:: dwarf coconut tree :: low bench, low platform

* tarang * taring
:: stamping of feet [in pain or anger] ++ elegant

* tarangka * taripa
:: bar or closing-peg across a door or window :: tariff, charge
> trangka
* tariya
:: number of games to be played before a
winner is declared * tasa 3
:: cup {die Tasse}
* tarka :: (santasa) one cupful
:: confused state, annoyance
++ (tarkado) confused * tasak
:: stabbing
* tarlak
:: species of cane * tasik
:: brine, salt-water
* taro
:: mug, jar * tasok
:: sliver, peg
* tarok
------UM: tumarok * tason
--------: to fathom :: bowl, bowlful, large cup

* tarol * tastas
:: sounding gauge ------UM: tumastas,, tumatastas, tatastas
:: gauze inserted in a wound -----MAG: magtastas, nagtastas, nagtatastas,
magtatastas
* tarong ------IN: tastasin, tinastas, tinatastas,
:: comprehension tatastasin
:: (katarungan) justice, equity --------: to rip what has been sewn
++ understood :: rip, run in a stocking
:: (panastas) something used to take away
* taros stitching
++ wild, uncontrolled, reckless ++ unstitched, ripped

* tartanilya * tata
:: a carriage :: sign or symbol carved with a knife

* tarugo * tatag
:: peg for fastening a door or window -----MAG: magtatag, nagtatag, nagtatatag,
magtatatag
* tarok -------I: itatag, itinatag, itinatatag, itatatag
------IN: tarukin --------: to found, to establish, to organize
--------: to understand thoroughly, to fathom :: establishment, stability > katatagan,
pagtatatag
* tarundon :: (pagkamatatag) solidarity
:: pathway between rice paddies ++ (matatag) immovable, uncompromising

* tasa 1 * tatak
-----MAG: magtasa, nagtasa, nagtatasa, -----MAG: magtatak, nagtatak, nagtatatak,
magtatasa magtatatak
--------: to diet, to limit expenses, to assess --------: to imprint
------UM: tumasa,, tumatasa, tatasa ------AN: tatakan, tinatakan, tinatatakan,
--------: to estimate, to appraise tatatakan
:: (taga-tasa) assessor --------: to seal, to stamp, to mark
++ (tasado) limited, controlled, on a diet :: imprint, stamp, seal, mark, trademark {die
Marke}
* tasa 2 :: (panatak) something used for sealing
------AN: tasahan :: (pantatak) stamp
--------: to sharpen a pencil
* tatal ------AN: tawanan, tinawanan, tinatawanan,
:: wood shavings, splinters tatawanan
--------: to laugh
* tatampal :: laugh, laughter
:: a fish :: (mapagpatawa) comedian
:: (katatawanan) joke, humor
* tatas ++ (patawa) funny
:: (katatasan) fluency ++ (katawatawa) laughable
++ (matatas) fluent and clear [speech]
* tawad
* tataw ------UM: tumawad,, tumatawad, tatawad
:: doll, mannequin -------I: itawad, itinawad, itinatawad, itatawad
:: hazy understanding, slight vision of ------IN: tawarin, tinawad, tinatawad,
something tatawarin
------AN: tawaran, tinawaran, tinatawaran,
* tatlo tatawaran
------IN: tatluhin, tinatlo, tinatatlo, tatatluhin --------: to bargain, to ask for a discount
--------: to triple, to divide into three parts :: discount, reduction in price
:: (tatluhan) trio :: (pagtawad) bidding
:: (pagkatatlo) trinity :: (mananawad) bidder
:: (kamakatlo) three days ago :: (pananawad) haggling
:: (tatlong-hari) Feast of Epiphany :: (kapatawaran) absolution, forgiveness
++ three > tres {drei} ++ (walang tawad) fixed price [no discount,
++ (saikatlo) one third no bargain]
++ (ikatlo) third > katlo, pangatlo
++ (tatlumpu) thirty > treinta {dreissig} * tawag
++ (tatlongdaan) 300 > tres siyentos ------UM: tumawag,, tumatawag, tatawag
++ (makatatlo) three times > makaitlo -----MAG: magtawag, nagtawag, nagtatawag,
++ (tatluhang-buwan) quarterly magtatawag
++ (tigatlo) three for each ------MA: matawag, natawag, natatawag,
matatawag
* tatsa ------IN: tawagin, tinawag, tinatawag,
:: opposition, fault-finding, contradiction tatawagin
------AN: tawagan, tinawagan, tinatawagan,
* tatsing tatawagan
:: coin tossing game --------: to call
:: call
* tatso :: (katawagan) nomenclature, terminology
:: metal casserole dish :: (panawagan) call for help {der Hilferuf}

* tatwa * tawak
-------I: itatwa, itinatwa, itinatatwa, itatatwa :: quack doctor with magic saliva
--------: to deny, to disclaim
* tawas
* tatu :: alum
:: tattoo > tato
* tawatawa
* tatyaw :: an orchid
:: breeding cock
* taway
* tawa :: range
------UM: tumawa,, tumatawa, tatawa :: swing of the arm
-----MAG: magtawa, nagtawa, nagtatawa,
magtatawa * tawid
------UM: tumawid,, tumatawid, tatawid
-----MAG: magtawid, nagtawid, nagtatawid, * tayabak
magtatawid :: jade vine
-------I: itawid, itinawid, itinatawid, itatawid
------IN: tawirin, tinawid, tinatawid, tatawirin * tayabutab
--------: to cross [street, river] :: damp, soggy soil
:: crossing, the act of crossing or going across
[street, river, stretch of country] * tayakad
:: (itatawid) ferry :: stilt
:: (panawid) something used carry across :: portable nipa shed

* tawig * tayamutan
:: protruding length of something extending :: garbage, rubbish
horizontally :: scrapings, shavings

* tawil * tayangkad
:: pendant, something hanging loosely ++ (matayangkad) long-legged

* tawilis * tayangtang
:: a fish ++ overheated, too dry

* tawilwil * tayo 1
++ extended too long horizontally ------UM: tumayo,, tumatayo, tatayo
-----MAG: magtayo, nagtayo, nagtatayo,
* tawisk magtatayo
++ awry, unbalanced. -------I: itayo, itinayo, itinatayo, itatayo
------AN: tayuan, tinayuan, tinatayuan,
* tawpe tatayuan
:: bean skin edible wrapping ---MAGPA: magpatayo
--------: to stand, to construct, to build, to let
* tawsi stand
:: beans preserved in soy sauce :: (katayuan) location, site, state, rank
:: (pagtatayo) construction
* tawtaw :: (kinatatayuan) position
:: jerking a fishing rod ++ standing > patayo
:: guess T1) Ang bata ay nagbasa nang patayo.
:: touching or inserting just the tip E1) The child read standing.

* taya 1 * tayo 2
------UM: tumaya,, tumataya, tataya ++ we [inclusive the person spoken to]
--------: to stake ++ (tena) Let's go! [tayo na]
-----MAG: magtaya, nagtaya, nagtataya, T1) Tena, huli na tayo.
magtataya E1) Let's go, we are late.
-------I: itaya, itinaya, itinataya, itataya
--------: to wager, to bet * tayod
:: bet :: square piece of cloth used for wrapping
:: (panaya) money intended for betting grains
:: (pananaya) betting
:: (panayaan) Casino * tayog
:: loftiness, boastfulness
* taya 2 ++ (matayog) high [altitude or elevation]
------IN: tayahin
--------: to calculate, to figure out * tayom
:: estimate, calculation :: indigo plant
:: technician
* tayon ++ technical
:: pendulum swinging
* teknolohiya
* tayong :: technology
:: temporary suspension of work
* tela
* taytay :: cloth, clothing material, fabric
:: bamboo bridge
* telebisyon
* tayubak :: television, television set
:: a bird
* telegrama
* tayubay :: telegram, cable
++ smoked [meat, fish]
* telembang
* tayukod :: toll of a bell
:: forked pole
++ standing with the body bent forward * telepono
------UM: tumelepono,, tumetelepono,
* tayungkod tetelepono
:: improvised walking stick --------: to phone
:: telephone
* tayuntong
:: ridge of a roof * teleskopyo
:: crest of a wave :: telescope

* tayutay * telon
:: figure of speech :: curtain [in a play]

* tayuto * tema
++ rotten, decayed :: theme

* taywanak * temahan
:: thornless bamboo :: slight mutual resentment

* teatro * temperatura
:: theater :: temperature

* tehero * templo
:: tile maker :: temple
:: (tehuwelo) small tile
* tena
* tekas ++ let's go, come on [tayo + na]
:: swindler
:: (manenekas) cheat, thief, pickpocket * teneduria
:: bookkeeping
* tekla
:: teak tree * tenga
:: ear > tainga, taynga
* teklado :: (pananainga) act of listening, growth of
:: keyboard hangnails

* tekniko * tengang-daga
:: dried black mushroom * tesis
:: thesis
* tensyon
:: tension, stress * tesoro
:: treasure
* tentakulo :: (tesorero) treasurer
:: tentacle
* testador
* tentasyon :: testator [of a will]
:: temptation
* testamento
* tenyente :: will, testament
:: lieutenant > tininte, tinyente
* testigo
* teologo :: witness
:: theologian
:: (teolohiya) theology * testiltulo
:: testicle, testes
* teoria
:: theory, hypothesis * testimonyo
:: testimony
* terasa
:: terrace * testo
:: text
* terenal
++ mundane, earthly * tetano
:: tetanus
* terible
++ terrible * tetilya
:: nipple of a bottle
* teritoryo
:: territory * tiangge
:: market, sale, bargain > tiyangge
* terko
++ stubborn * tiba
------UM: tumiba
* termino --------: to cut down a banana tree or bunch, to
:: term, condition of a contract gain in a business deal
++ full of anything
* termometro
:: thermometer * tibadbad
:: false alarm, wrong news
* termos
:: thermos bottle * tibag
------MA: matibag
* terno --------: to break up, to disintegrate, to
:: woman's native costume crumble
:: landslide, demolition, excavation
* tersero :: native stage play based on the search for
++ third the cross

* tersiyopelo * tibak
:: velvet :: foot disease
* tibalaw * tibubos
:: a herb ++ true, genuine

* tibalbal * tibuhos
++ chubby, flabby :: full length [bamboo, cane]

* tibalsik * tibulos
:: sputtering of hot embers :: becoming involved unwittingly

* tibalyaw * tibusok
:: verified news :: perpendicular dive
:: sinking to the bottom
* tibatib
:: pockmarks * tigab
:: dirt on the skin :: weak gasping for breath

* tibaw * tig
:: feast in memory of a dead relative ++ each {jeder}

* tibay * tigad
---MAGPA: magpatibay :: bamboo basked used for chickens
--------: to strengthen, to approve, to confirm
--PAG-AN: pagtibayan * tigagal
--------: to enforce :: restlessness, uneasiness
:: vitality, lasting quality
:: (katibayan) certificate, proof * tigang
:: (pampatibay) strengthening ++ extremely dry [soil]
:: (pagkamatibay) durability
++ (matibay) durable, sturdy, lasting * tigas
---MAGPA: magpatigas
* tibi --------: to harden
:: constipation :: (katigasan) inflexibility, toughness
++ (matigas) hard, tough, tenacious
* tibo ++ (tigasin) strong
------MA: matibo, natibo, natitibo, matitibo ++ (mapapatigas) tempering
--------: to be punctured by glass splinter
:: splinter of glass * tigbi
:: pointed organ in fish or insects which pricks :: a shrub

* tibok * tigbin
------UM: tumibok,, tumitibok, titibok :: species of crocodile
--------: to pulsate, to beat
:: pulse, beat of the heart > pagtibok * tigbuhol
:: word puzzle
* tibong
:: trap, snare * tigda
++ steep ++ tiptoe

* tibor * tigdas
:: large China jar :: measles

* tibtib * tighaw
:: sugarcane cuttings ------UM: tumighaw
--------: to mitigate
++ not intense, alleviated ------MA: matigmak, natigmak, natitigmak,
matitigmak
* tighim --------: to saturate
:: gentle cough ++ soaked, drenched, thoroughly immersed

* tighoy * tigmik
:: lessening in strength, mitigation ++ saturated

* tigi * tignis
:: testing the temperature of a liquid ++ melted [butter, fat]
:: an anchovy
* tigok
* tigib :: swallowing sound
++ filled, overburdened, overloaded
* tigpas
* tigil :: cutting off in one slash
------UM: tumigil,, tumitigil, titigil
-----MAG: magtigil, nagtigil, nagtitigil, * tigpaw
magtitigil :: nightmare
-------I: itigil, itinigil, itinitigil, ititigil :: dipper-shaped crab net
--------: to stop, to discontinue, to suspend
??? matigil * tigpo
:: stop, pause :: target
:: (tigilan) haunt [frequently visited place]
:: (pagtigil) cessation, respite * tigpos
:: (pagkatigil) suspension {die ------UM: tumigpos
Suspendierung} --------: to taste broth
:: (pagpapatigil) stoppage
:: (tigil-putukan) ceasefire {der * tigre
Waffenstillstand} :: tiger
++ sleepy, not active
++ (walang-tigil) without stopping * tigsal
T1) Tumitigil ba rito ang bus? :: barbed fish spear
E1) Does the bus stop here?
* tigso
* tigim :: barracuda
++ dehydrated
* tigtig
* tiging ++ (matigtig) jerky
++ dry, barren
* tihaya
* tigis ------UM: tumihaya,, tumitihaya, titihaya
:: pouring liquids -----MAG: magtihaya, nagtihaya, nagtitihaya,
:: (tigisan) drip pan magtitihaya
++ emptied to the last drop -------I: itihaya, itinihaya, itinitihaya, ititihaya
--------: to lie on one's back
* tigiti
:: a fish * tiheras
:: folding cot
* tigkal
:: lump, clod * tiho
:: bar of gold
* tigmak
* tiig
:: a fish * tikha
:: subject, theme
* tiim
++ clenched in the jaws * tikhim
++ steamed, soaked :: hem
:: gentle cough [to attract attention]
* tiin
:: pressing down on something in order to get * tikho
up {das Aufstuetzen} :: resounding cough [tuberculosis]

* tiis * tikim
-----MAG: magtiis, nagtiis, nagtitiis, magtitiis ------UM: tumikim,, tumitikim, titikim
------IN: tiisin, tiniis, tinitiis, titiisin ------AN: tikman, tinikman, tinitikman, titikman
--Pas: pagtiisan $
--------: to bear, to endure, to suffer --------: to taste, to sample food
:: (pagtitiis) endurance ---MA-AN: matikman
++ (matiis) to be able to endure --------: to experience
++ (matitiis) endurable :: taste
++ (mapagtiis) long-suffering :: experimenting
++ (mapagtiisan) tolerable
* tikin
* tika :: pole
-----MAG: magtika
--------: to determine, to resolve * tikis
:: a bird ------IN: tikisin, tinikis, tinitikis, titikisin
:: intention, determination --------: to do intentionally against someone
:: slight limp ++ on purpose, intentionally

* tikab * tikitiki
:: gasping for breath [dying person] > tikam :: rice bran extract

* tikal * tikiw
:: tiredness of the feet :: a herb

* tikan * tiklap
:: species of mussel :: flake
++ detached, disjoined
* tikang
:: loss of enthusiasm * tikling
:: slight limp :: a bird
:: (tinikling) a dance
* tikap
:: sudden gasp * tiklis
:: glimmer of a weak light :: deep, wide-mouthed basket

* tikas * tiklop
:: species of tuber ------UM: tumiklop,, tumitiklop, titiklop
-----MAG: magtiklop, nagtiklop, nagtitiklop,
* tikatik magtitiklop
++ light but continuous [rain] ------IN: tiklupin, tiniklop, tinitiklop, titiklupin
--------: to fold
* tikbalang :: fold
:: mythological creature :: (paniklop) folder
++ (nakalupi) folded
* tilad
* tikma ------IN: tilarin
:: agreement, conspiracy > tikmaan :: to chop, split
:: small pieces or bits [from cutting or
* tikod chopping]
------UM: tumikod
--------: to limp * tilagos
:: limp :: pierced through

* tikom * tilagpak
++ closed, shut :: loud crashing sound

* tikong * tilalay
:: puffer, globefish :: distant call
:: exposing the defects of another
* tikoy
:: fried cake * tilamsik
------UM: tumilamsik,, tumitilamsik, titilamsik
* tiktak --------: to splash, to spatter
:: ticking :: splash [of water], spark [of fire, especially
form a forge]
* tiktik
---MA-NG: maniktik, naniktik, naniniktik, * tilandang
maniniktik :: scattering in small pieces
--------: to spy, to detect
:: spy * tilandog
:: spurt of water
* tiktiko
:: male quail * tilandoy
:: upward spurt
* tiktilaok
------UM: tumiktilaok,, tumitiktilaok, titiktilaok * tilao
:: cry of a rooster :: uvula
T1) Tumiktilaok ang tandang.
E1) The rooster crows. * tilaok
:: crowing of rooster
* tikwad
++ slightly tilted * tilapiya
:: a fish > tilapya, tilapia
* tikwas
-------I: itikwas, itinikwas, itinitikwas, ititikwas * tilapon
--------: to tilt, to raise with a lever ------AN: tilapunan
--------: to hit by throwing
* tikwis :: throw
++ tilted
* tilaris
* tila :: jet of water
++ ended, ceased
++ it seems * tilarok
:: spurt
* tilabsik
:: splash of hot liquid * tilas
:: stain made by a spattering of mud :: cocoon
* tilasok
:: diarrhea * timbabalak
:: species of small lizard
* tilay
:: slight burn, scald * timbang
------UM: tumimbang,, tumitimbang, titimbang
* tildi -----MAG: magtimbang, nagtimbang,
:: tilde nagtitimbang, magtitimbang
---MA-NG: manimbang
* tilding ------IN: timbangin, tinimbang, tinitimbang,
:: a bird titimbangin
--------: to weigh, to balance
* tilhak :: weight
:: hiccup, choking sound :: (timbangan) weighing scales > panimbang
++ balanced, symmetrical > magkatimbang,
* tili katimbang
------UM: tumili,, tumitili, titili ++ (matimbang) heavy
--------: to screech
---MA-AN: matilihan * timbanin
--------: to be flabbergasted :: low stool
:: sudden shrill cry [fright, pain]
* timbaw
* tililing :: something extra added
:: continuous ringing of a bell
* timbog
* tilin :: splashing while swimming
:: clitoris :: dying with indigo

* tilis * timbok
:: lye :: hollow canes immersed in rice deposits as
outlets of heat
* tilos :: height of a mound
:: sharp point
* timbol
* tiltil ++ floating
:: nibbling
* timbon
* tilyadora :: pile [dirt, garbage]
:: threshing machine
* timbre
* timak :: seal, stamp
:: lowland with a humid climate :: doorbell

* timang * timbulan
++ simple, somewhat dense :: float, lifesaver

* timawa * timbuwang
:: freeman, emancipated slave ++ fallen on one's back

* timayok * timig
:: chewed cud :: humidity

* timba * timik
:: pail, bucket > balde, panimba :: silence
++ (matimtiman) constant, faithful
* timlo
:: a dish * timuro
:: unit of length
* timo
------AN: timuan * timyas
--------: to pierce, to penetrate ++ (matimyas) genuine, pure [love]

* timog * tina
++ south :: dye, indigo
++ (timog-kanluran) south-west
++ (timog-silangan) south-east * tinag 1
------UM: tuminag,, tumitinag, titinag
* timon ------IN: tinagin, tininag, tinitinag, titinagin
:: rudder, helm, steering wheel {das Steuer} --------: to illuminate, to brighten up, to
:: (timonel) helmsman {der Steuermann} understand, to enlighten
:: shine, illumination
* timpalak ++ bright, shiny
:: contest, competition T1) Tuminag ang kanyang mukha sa liwanag
ng araw.
* timpang E1) Her face was illuminated by the sun's
++ bow-legged light.
T2) Patinagin natin ang bahay na madilim.
* timpi E2) Let us brighten up the dim house.
-----MAG: magtimpi, nagtimpi, nagtitimpi,
magtitimpi * tinag 2
------IN: timpiin, tinimpi, tinitimpi, titimpiin ------MA: matinag
--------: to control one's self --------: to be able to be moved
:: moderation, temperance, control of one's :: move
emotion ++ (di-matinag) immovable, motionless
:: (katimpian) soberness
:: (pagtitimpi) sobriety * tinapa
++ (matimpi) sober-minded, calm :: smoked fish

* timpla * tinasa
-----MAG: magtimpla, nagtimpla, nagtitimpla, :: tongs, pincers
magtitimpla
--------: to mix, to concoct, to prepare food by * tinaw
mixing :: clean liquid
:: blend, seasoning, mixture
:: (pagtimpla) mixing, preparing drinks * tinayubay
++ (timplado) moderate, tempered, mixed ++ smoked [meat, fish]

* tinda
* timpuho -----MAG: magtinda, nagtinda, nagtitinda,
++ squatting magtitinda
-------I: itinda, itininda, itinitinda, ititinda
* timsim --------: to sell
:: wick of an oil lamp :: goods for sale > paninda
:: (tindahan) store
* timtim :: (tindera) storekeeper, shop-owner >
:: tasting without swallowing magtitinda, tindero
:: (pagtitinda) salesmanship
* timtiman ++ (paninda) for sale
* tingga
* tindag :: lead, tin
:: skewered meat
:: (tindagan) skewer * tinggal
:: store, storage
* tindalo ++ stored up
:: a tree
* tinghad
* tindayag ++ with a strained neck from stretching
:: whale
* tinghaw
* tindi ++ exposed to view, visible
---MAGPA: magpatindi
--------: to intensify * tinghoy
:: ponderousness, intensity, gravity, :: wick oil lamp
heaviness > katindihan
:: (panindi) paperweight, something used to * tingi
press down objects ------AN: tingian, tiningian, tinitingian, titingian
:: (pagtindi) intensification > pagkamatindi --------: to retail
++ (matindi) grave, intense, ponderous, :: that which is selling or sold at retail
heavy :: (tagapagtingi) retailer
:: (pagtingi) retailing
* tindig
------UM: tumindig,, tumitindig, titindig * tingin
-----MAG: magtindig, nagtindig, nagtitindig, ------UM: tumingin,, tumitingin, titingin
magtitindig ---MAGPA: magpatingin, nagpatingin,
-------I: itindig, itinindig, itinitindig, ititindig nagpapatingin, magpapatingin
---MA-NG: manindig ------AN: tingnan, tiningnan, tinitingnan,
--------: to put in an upright position, to stand titingnan $
up --------: to look at, to view, to examine
:: posture, bearing [medical]
:: (talindig) bristling [hair] ---MA-AN: matingnan
--------: to happen to see
* tinga :: look, view, sight
:: foreign matter between the teeth ++ (tangko) Let me see! [tingnan ko]
T1) Tingnan mo ang mga punong-kahoy.
* tingadngad E1) Look at the trees.
++ with one end higher than the other T2) Tingnan ko nga.
E2) Let me see.
* tingala T3) Tangko nga, ngayon ko lang nakita iyan.
------UM: tumingala,, tumitingala, titingala E3) Let me see, I haven't seen that yet.
--------: to look up
-------I: itingala, itiningala, itinitingala, * tingka
ititingala :: crop of fowls
--------: to turn upward, to raise upward
++ with face looking upward > patingala * tingkab
++ forced open [locks]
* tingaro
:: erection of the penis * tingkad
++ erect :: brightness of color
:: intensity of heat
* tingay ++ (matingkad) bright [colored]
++ (matingay) neglected, lost sight of
* tingkal
:: clod, lump of earth :: a dish

* tingkala * tinta
:: understanding :: ink
:: (tintero) inkwell > tinteruhan
* tingkayad
------UM: tumingkayad * tinte
--------: to squat :: tint

* tingsim * tinton
:: lampwick -------I: itinton, itininton, itinitinton, ititinton
--------: to guide at the start
* tingting
:: stickbroom, ribs of palm * tintinpiye
:: buffet, light meal
* tinidor
:: fork * tinto
:: red wine > tintodulse
* tinig
:: voice * tintura
:: (katinig) consonant :: tincture
:: (palatinigan) phonetics
:: (talatinigan) pronouncing dictionary * tipa
------UM: tumipa
* tinik --------: to press the keys [piano, typewriter]
------AN: tinikan, tininikan, tinitinikan, titinikan :: (tipaan) keyboard > tipahan
--------: to dethorn, to debone
:: thorn * tipak
:: fishbone ------UM: tumipak,, tumitipak, titipak
++ (matinik) thorny -----MAG: magtipak, nagtipak, nagtitipak,
magtitipak
* tining ------IN: tipakin, tinipak, tinitipak, titipakin
:: dregs, sediment --------: to chop off a piece or portion of
++ (matining) tranquil, peaceful matter, to hit, to win a fortune
:: piece, lump, chunk, chip > tipakan
* tinip :: (pagtipak) chopping
++ having little to say
* tipaklong
* tinis :: a grasshopper
++ (matinis) shrill, piercing [voice]
* tipan 1
* tinkayad -MAKIPAG: makipagtipan
------UM: tuminkayad --------: to date
--------: to squat :: (katipan) betrothed
:: (tipanan) meeting
* tinloy
:: a grass * tipan 2
:: testament
* tino T1) Ang librong Genesis ay matatagpuan sa
:: (katinuan) sanity, sense, seriousness Lumang Tipan.
++ (matino) sane, full of common sense, E1) The book of Genesis can be found in the
sensible Old Testament.

* tinola * tipas
++ cut off in one stroke :: collection
:: (tipunan) place of assembly
* tipas :: (katipunan) assembly, federation,
:: escape, avoidance association
:: (pagtipun-tipon) rally
* tipi :: (pagtitipon) assemblage, roundup
++ compressed, pressed, solid :: (pagtitipun-tipon) congregation
++ (mangagtipun-tipon) to congregate
* tipid
-----MAG: magtipid, nagtipid, nagtitipid, * tiptip
magtitipid :: flake, chip
------IN: tipirin, tinipid, tinitipid, titipirin
--------: to use economically, to be thrifty * tipuno
:: thrift > katipiran ++ (matipuno) robust
:: (pagtitipid) economy, saving
++ (matipid) economical, thrifty, frugal * tipus
:: typhus
* tipik
:: small particle * tipyas
------AN: tipyasan
* tipil --------: to make a slanting cut
------IN: tipilin
--------: to shorten, to mold into particles * tira
:: particle ------UM: tumira,, tumitira, titira
-----MAG: magtira, nagtira, nagtitira, magtitira
* tiping ---MA-NG: manira, nanira, naninira, maninira
------IN: tipingin -------I: itira, itinira, itinitira, ititira
--------: to taste without swallowing ------AN: tirahan, tinirahan, tinitirahan,
titirahan
* tiplag ------AN: tirhan, tinirhan, tinitirhan, titirhan $
:: nervous jerk of the body --Pas: manirahan
--------: to reside, to dwell, to set aside [food]
* tiplas ------IN: tirahin, tinira, tinitira, titirahin
:: escape --------: to strike
---PA-IN: panirahanin, pinanirahan,
* tiple pinaninirahan, paninirahanin
:: treble, soprano voice --------: to relocate people to a new housing
site
* tipo :: leftover, remainder
:: type, kind, style :: (tirahan) home, house > panirahan
:: dent, notch :: (pagtira) residence, occupation
++ notched, missing a tooth :: (tinitirahan) residence
:: (maninirahan) residing
* tipol :: (pagkamatira) endurance
:: a bird ++ (matira) able to endure
++ (nakatira) staying at, residing in
* tipon ++ (matitirahan) habitable > matitirhan
-----MAG: magtipon, nagtipon, nagtitipon, T1) Saan nakatira si Paul?
magtitipon E1) Where does Paul live?
------IN: tipunin, tinipon, tinitipon, titipunin
--------: to collect, to gather together, to store * tirabuson
away :: corkscrew > tribuson
--Pas: pagtipun-tipunin
--------: to bring together, to assemble * tirador
:: y-slingshot
* titig
* tirania ------UM: tumitig,, tumititig, tititig
:: tyranny ------AN: titigan
:: (tirano) tyrant --------: to stare
:: (tiraniko) tyrannical
* titigil
* tirante :: parking
:: suspenders, reins, bra strap
* titik
* tirik -------I: ititik, itinitik, itinititik, itititik
------UM: tumirik,, tumitirik, titirik --------: to write down
-----MAG: magtirik, nagtirik, nagtitirik, :: letter of alphabet, writing, handwriting,
magtitirik penmanship
-------I: itirik, itinirik, itinitirik, ititirik :: (palatitikan) spelling, orthography
--------: to look straight upward [delirium], to :: (pagkakatitik) lettering
set upright [candles]
:: (tirikan ng kandila) candlestand * titis
-----MAG: magtitis
* tirintas --------: to flow continuously
:: braid, pigtail > trintas :: tobacco ash
:: (titisan) ash tray
* tiris
:: act of crushing [lice] between thumbnails * tititig
:: stare
* tirya
:: attack, vengeance * titulo
:: title, degree [academic], title for land
* tisa ownership
:: roof tile ++ (titulado) titled, with a degree
:: chalk
* tiwa
* tisay :: intestinal worm
:: fair skinned lady
:: (tisoy) fair skinned man * tiwal
:: hookworm
* tisis
:: tuberculosis * tiwakal
---MAGPA: magpatiwakal
* tisod --------: to commit suicide
------MA: matisod :: suicide
--------: to trip, to stumble
* tiwala
* tistis -----MAG: magtiwala, nagtiwala, nagtitiwala,
-----MAG: magtistis magtitiwala
--------: to trim wood into long strips, to -------I: itiwala
remove fibers --Pas: paniwalaan
:: surgical operation --Pas: ipagkatiwala
??? pinaniniwalaan ???
* titatita -MAGPAKA: magpakatiwala
:: go-between, procurer of a prostitute --------: to have trust or confidence in
someone
* titi ---MA-NG: maniwala, naniwala, naniniwala,
:: penis > uten, utin maniniwala
--------: to believe
---PA-IN: paniwalain, pinaniwala, pinaniniwala, * tiwasay
paniniwalain :: (katiwasayan) ease
--------: to make someone believe, to convince ++ (matiwasay) quiet, calm
---MAGKA: magkatiwala, nagkatiwala,
nagkakatiwala, magkakatiwala * tiya
--------: to intrust :: aunt > tita, nana
:: trust, faith, hope
:: (katiwala) manager, foreman * tiyab
:: (paniwala) belief > paniniwala :: notch cut in posts to help climb
:: (pagtitiwala) trust, faith, reliance
:: (tiwala sa sarili) self-confidence * tiyad
:: (pagkakatiwala) consignment ------UM: tumiyad
++ (mapagtiwala) trusting --------: to tiptoe
++ (mapatitiwalaan) trustworthy
++ (mapaniniwalaan) trustworthy, reliable * tiyaga
++ (mapagkakatiwalaan) confidential :: patience, perseverance
:: (pagtitiyaga) forbearance
* tiwalag ++ (matiyaga) constant, patient, persevering
------UM: tumiwalag,, tumitiwalag, titiwalag
-----MAG: magtiwalag, nagtiwalag, * tiyak
nagtitiwalag, magtitiwalag ------UM: tumiyak,, tumitiyak, titiyak
-------I: itiwalag, itiniwalag, itinitiwalag, ------MA: matiyak
ititiwalag ------IN: tiyakin, tiniyak, tinitiyak, titiyakin
--------: to separate, to resign from, to dismiss, --------: to ensure
to expel, to remove from :: (katiyakan) certainty > pagtiyak
++ (matiwalag) to be dismissed :: (paniniyak) accusing, assuring
++ specific, direct, to the point
* tiwali ++ (tiyakan) definitely, specifically
------IN: tiwaliin
--------: to do the opposite * tiyakad
:: (katiwalian) irregularity :: bamboo stilts
++ incorrect, inverted, abnormal, absurd
* tiyan
* tiwalwal ------IN: tiyanin, tiniyan, tinitiyan, titiyanin
++ neglected, abandoned --------: to have a stomach ache
:: stomach, belly > sikmura
* tiwangwang
++ (nakatiwangwang) widely open, totally * tiyani
exposed [to wind and sun] :: tweezer

* tiwarik * tiyap
------UM: tumiwarik,, tumitiwarik, titiwarik -----MAG: magtiyap
--------: to somersault --------: to agree
-----MAG: magtiwarik, nagtiwarik, nagtitiwarik, ------IN: tiyapin
magtitiwarik --------: to arrange an appointment with
--------: to invert :: (tiyapan) appointment, agreement
++ upside down, head down, feet up > :: (katiyap) accomplice, person meeting
patiwarik another

* tiwas * tiyaw
--MAG-AN: magtiwasan :: mocking, scoffing
--------: to seesaw
++ not level, tilted * tiyempo
---MAGKA: magkatiyempo, nagkatiyempo, :: touch, artistic touch
nagkakatiyempo, magkakatiyempo
--------: to have the chance to do * tokoy
------AN: tiyempuhan, tiniyempuhan, :: goldsmith's working table
tinitiyempuhan, titiyempuhan
--------: to take the time to do * tokwa
---MA-AN: matiyempuhan, natiyempuhan, :: tofu, pressed soybean curd
natitiyempuhan, matitiyempuhan
--------: to be caught in the act * tolda
:: timing, cadence, rhythm [music] :: canvas [cloth], tent

* tiyope * tolik
:: cowardly cock in cockfighting ++ multicolored

* tiyorya * toma
:: theory :: drinking session
:: (tomador) alcoholic
* tiyuka
:: stick used for threshing grains * tomo
:: volume
* todas
------IN: todasin * tonelada
--------: to consume everything :: ton
++ finished, completely consumed, broken :: (tonelahe) tonnage

* todo * tong
------IN: todohin, tinodo, tinotodo, totodohin :: bribe, collection of money
--------: to include all, do to the fullest
:: (pagtodo) full exertion of strength, betting * tono
all one's money in one game :: tone
:: (Todos Los Santos) All Saint's Day
++ all > todos * tonto
++ silly, stupid
* toga
:: academic gown, judicial robe, cap and * topasyo
gown [for graduation] :: topaz

* toge * topograpiya
:: bean sprout, mongo shoot > tawgi :: topography

* toka * toro
-------I: itoka, itinoka, itinotoka, itotoka :: bull
--------: to assign :: (torero) bullfighter
:: turn to do :: (torete) young bull
++ (torete) crazy
* tokador
:: ladies' dressing table with mirror * tornabiyahe
:: return trip
* tokayo
:: namesake, person having the same first * tornasol
name as one's self > kasangay, sangay, :: litmus paper
tukayo
* torneo
* toke :: tournament
--------: to work
* tornilyo --Pas: pagtrabahuhin
:: screw > turnilyo --------: to employ
:: work, job, occupation
* torno :: (trabahador) worker
:: windlass, lathe ++ (matrabaho) laborious

* torpe * trabisanyo
++ dull, stupid :: crossbar, tie

* torre * trabyesa
:: steeple, tower > tore :: crosstine
:: sleeper in a railway track
* torta
:: omelet > tortilya * tradisyon
:: tradition
* tosi ++ (tradisyunal) traditional
:: bacon and fried rice
* trahe
* tosperina :: suit of clothes
:: whooping cough > tuspirina
* trahedya
* toto :: tragedy
:: close friend > katoto
* traidor
* totoo :: traitor
MAGKA: magkatotoo, nagkatotoo,
nagkakatotoo, magkakatotoo * traktilyo
--------: to materialize :: a fish
---PA-AN: patotohanan
--------: to prove, to confirm * trambia
:: (patotoo) confirmation, manifestation, :: streetcar
testimony
:: (katotohanan) truth * tramo
:: (pagkamakatotohanan) realism :: section of a bridge or railroadtrack
++ true, real, genuine, quite, very
++ (totohanin) to be sincere * tranga
T1) Totohanin mo ang pangako. :: crossbar
E1) Be sincere with your promise.
* trangkaso
* totoy :: grippe, influenza > impluensa, trankaso
:: appellation for a small boy
* transmisyon
* totso :: transmission
:: a dish
* transpormador
* toyo :: transformer
:: soy sauce
* transportasyon
* trabaho :: transportation
-----MAG: magtrabaho, nagtrabaho,
nagtatrabaho, magtatrabaho * trapik
------IN: trabahuin, trinabaho, tinatrabaho, :: traffic > trapico
tatrabahuin
* trapikante
:: trafficker, trader * trompeta
:: trumpet > trumpeta
* trapitse
:: sugar mill * trono
:: throne
* trapo
:: cleaning rag, rag * tropa
:: troop
* trato
------IN: tratuhin * tropeo
--------: to treat :: trophy
:: agreement, contract
* tropiko
* tratado ++ tropic
:: treaty
* trosilyo
* trianggulo :: a fish > tursilyo
++ triangular
* troso
* trementina :: log
:: turpentine :: (magtotroso) lumberjack

* tribu * trote
:: tribe :: trot, gallop

* tribuna * tsa
:: tribunal, board of judges :: tea > tsaa
:: (tribunal) court of justice :: (tsarera) teapot
T1) Ibig pa namin ang tsa.
* trigo E1) We would like more tea.
:: wheat
* tsabita
* trinangkahan :: a fish
++ bolted
* tsambwa
* trinidad :: gold shavings
:: trinity
* tsampby
* trinsera :: a berry
:: trench > trintsera
* tsampaka
* trintas :: a shrub
:: braid, pigtail
* tsampurado
* tripa :: chocolate-flavored porridge
:: tripe
:: (tripilya) tripe dish * tsapa
:: badge
* triplikado
++ triplicate * tsarol
:: patent leather
* tripulante
:: crew * tsasko
:: failure, disappointment ++ brown

* tsata * tsonggo
:: bedpan :: monkey > unggoy, matsing, bakulaw
++ flat > tsato
* tsubibo
* tseke :: ferris wheel, merry-go-round > tiyubibo
:: bank check
* tsuper
* tselista :: driver [car, boat]
:: cellist
* tsupon
* tsikiting :: nipple of a bottle
++ tiny
* tsuriso
* tsiko :: pork sausage
:: boy
:: (tsika) girl * tsutserias
:: (tsikito) young child :: trifles, little unimportant things

* tsimay * tuba
:: female servant :: a native drink, palm sap
:: (tsimoy) male servant, houseboy
* tubal
* Tsina :: dirty clothes
:: China :: dirt and sweat
:: Chinese > Tsino
* tubayan
* tsinelas :: a potato
:: slippers > sinelas
* tubig
* tsismis ---MA-NG: manubig, nanubig, nanunubig,
-----MAG: magtsismis, nagtsismis, manunubig
nagtitsismis, magtitsismis --Pas: panubigan
--------: to backbite --------: to urinate
:: gossip > daldal :: water
++ (tsismoso) gossipy > dalahira, satsat, :: (panubig) urination
daldalera, tsismosa, landi :: (panubigan) urinal
:: (pagpatubig) irrigation {die Bewaesserung}
* tsisaro :: (tubig-tabang) freshwater
:: pea ++ (matubig) watery
:: (tsitsaron-bulaklak) crunchy fried intestines ++ (panubigin) frequently urinating
++ (pantubig) aquatic, referring to water
* tsitsirika
:: tropical periwinkle * tubo
------UM: tumubo,, tumutubo, tutubo
* tsoke -----MAG: magtubo, nagtubo, nagtutubo,
-----MAG: magtsoke, nagtsoke, nagtotsoke, magtutubo
magtotsoke --------: to grow [plants], to gain, to profit, to
--------: to collide earn interest
:: impact, collision ---MAGPA: magpatubo
--------: to plant
* tsokolate ---PA-IN: patubuhin
:: chocolate --------: to cultivate
:: sugarcane * tuga
:: gain, profit, benefit > patubo, interes :: telling the truth, confession
:: (tubuhan) sugarcane plantation or field ++ stupid, gullible
:: tube > panubo ++ true, correct
:: (tubero) plumber
++ (matubo) profitable * tugaga
++ (katutubo) native, natural :: change for the better, amazement
T1) Tumubo na ang kamatis.
E1) The tomato plant already grew. * tugak
T2) Magtubo ka lang nang kaunti. :: a frog
E2) You should only have a small profit. ++ stupid

* tubog * tugatog
-------I: itubog, itinubog, itinutubog, itutubog :: peak, height, summit, top
--------: to dip in water, to plate with metal
:: pool of water * tugaygay
------AN: tugaygayan
* tubos --------: to follow behind, to trail, to keep track
---MA-NG: manubos, nanubos, nanunubos, of
manunubos
------IN: tubusin, tinubos, tinutubos, tutubusin * tugda
--------: to redeem :: spear for catching fish
:: ransom, redeeming > panubos, pantubos
T1) Manubos ka ng kawawang bata. * tugday
E1) You redeem the poor child. :: pole used to hold up nets
T2) Tubusin mo ang aking utang.
E2) Redeem my debt. * tugi
:: wild yam
* tudla
:: shooting, aiming * tugis
:: (tudlaan) target ------IN: tugisin
++ (matudla) to be shot ------: to chase, to pursue
:: pursuit, chase
* tudlang
:: prop to keep a window open * tugka
++ dislodged
* tudlik
:: apostrophe * tugma
-----MAG: magtugma
* tudling --------: to coordinate
-----MAG: magtudling --MAGKA: magkatugma
--------: to furrow --------: to match
:: furrow :: verse, rhyme > tugmaan
:: newspaper column ++ (katugma) on good terms with, in rhyme
with
* tudlok
:: puncture, prick * tugnas
:: dot, period ++ thawed, melted, humid

* tudyo * tugnaw
---MA-NG: manudyo ++ completely burnt
--------: to tease, to joke
:: joke, jest * tugno
:: brine, filtered salt water
T3) Ituhog mo kami ng pusit para ihawin.
* tugon E3) Thread for us some squid to be grilled.
------IN: tugunin, tinugon, tinutugon, tutugunin
--------: to answer, to greet, to reply * tuka
:: answer ------UM: tumuka,, tumutuka, tutuka
:: (tugunan) exchange of views ------MA: matuka, natuka, natutuka, matutuka
++ (katugon) corresponding, equivalent ---MA-NG: manuka, nanuka, nanunuka,
manunuka
* tugtog ------IN: tukain, tinuka, tinutuka, tutukain
------UM: tumugtog,, tumutugtog, tutugtog --------: to peck
------IN: tugtugin, tinugtog, tinutugtog, :: bill of a fowl, act of pecking
tutugtugin :: (santuka) one feeding [fowls], one peck
--------: to play music, to play on an T1) Tumuka ang manok ng bulati.
instrument E1) The hen pecked a worm.
:: (tugtugin) music > pagtugtog T2) Lumayo ka sa manok at baka ka tukain.
:: (manunugtog) musician E2) Stay away from the hen or you might
++ (malatugtugin) musical get pecked.
T1) Tumugtog ka naman ng gitara. T3) Hindi pa marunong manuka ang bibi.
E1) You play the guitar. E3) The duck still does not know how to
T2) Tugtugin mo nga ang awitin ni Julio peck.
Iglesias.
E2) Play the music of Julio Iglesias. * tukaki
T3) Ibig mo bang makinig ng tugtog? ++ with nodding head due to drowsiness >
E3) Do you wish to hear some music? tukalu

* tugot * tukang
------AN: tugutan :: featherless bird
--------: to stop doing
:: stopping * tukarol
:: baby's bonnet, monk's hood
* tugoy
:: swing * tukatok
:: nodding of the head when sleepy
* tugya
:: swaying motion * tukayo
:: namesake
* tuhak
:: egret, night heron * tukil
:: short bamboo container
* tuhod
:: knee * tuklap
-----MAG: magtuklap, nagtuklap, nagtutuklap,
* tuhog magtutuklap
------UM: tumuhog,, tumutuhog, tutuhog ------IN: tuklapin, tinuklap, tinutuklap,
-----MAG: magtuhog, nagtuhog, nagtutuhog, tutuklapin
magtutuhok --------: to detach, to remove the skin or cover,
-------I: ituhog, itinuhog, itinutuhog, itutuhog to pry
------IN: tuhugin, tinuhog, tinutuhog, tutuhugin ++ peeled off, detached
--------: to string together, to thread T1) Marunong ka bang magtuklap ng balat ng
:: string of beads, skewer ahas?
T1) Magtuhog ka ng sampung tuyong isda. E1) Do you know how to skin a snake?
E1) You thread ten dried fish. T2) Tuklapin mo ang peluka ni Maria.
T2) Tuhugin mo ang laman ng baboy. E2) Detach Maria's wig.
E2) Thread the pork meat.
* tuklas
------IN: tuklasin * tukso
--------: to explore ------UM: tumukso,, tumutukso, tutukso
----MAKA: makatuklas --------: to allure
--------: to discover, to find out --Akt: magtuksuhan
---MA-AN: matuklasan --------: to joke with one another
--------: to uncover ---MA-NG: manukso, nanukso, nanunukso,
:: (tagatuklas) scout manunukso
-------I: itukso, itinukso, itinutukso, itutukso
* tuklaw ------IN: tuksuhin, tinukso, tinutukso,
:: snakebite tutuksuhin
--------: to tease, to joke, to jest, to tempt
* tuklis :: (manunukso) tempter
:: discovery, find T1) Mahilig manukso ang batang iyan.
E1) That child is fond of teasing.
* tuklong T2) Huwag mong tuksuhin si Pedro.
:: barrio chapel, temporary shrine E2) Don't tease Pedro.

* tukmo * tuktok
:: small heap or pile ------UM: tumuktok,, tumutuktok, tutuktok
--------: to knock
* tukmol ------IN: tuktukin, tinuktok, tinutuktok,
:: a bird tutuktukin
--------: to tap
* tuko :: tap, knock
:: gecko :: top, peak [of head]
:: measles :: mountain peak
:: whale shark :: (katuktukan) zenith
:: (pantuktok) knocker
* tukod
-----MAG: magtukod, nagtukod, nagtutukod, * tula
magtutukod ------UM: tumula,, tumutula, tutula
--------: to prop --------: to recite a poem
------AN: tukuran, tinukuran, tinutukuran, :: poem
tutukuran :: (manunula) poet
--------: to prop up ++ (matulain) poetic
:: prop T1) Tumula si Maria sa harap ni Pedro.
:: (hinukod) posture, stature, appearance E1) Maria recited a poem before Pedro.

* tukol * tulad
:: overripe rice grains -----MAG: magtulad, nagtulad, nagtutulad,
++ even [numbers] magtutulad
--------: to coincide
* tukong ------UM: tumulad,, tumutulad, tutulad
++ tailless ------AN: tularan, tinularan, tinutularan,
tutularan
* tukop --------: to imitate, to copy
++ covered with the palm of the hand ------MA: matulad
--------: to resemble
* tukoy -------I: itulad, itinulad, itinutulad, itutulad
------IN: tukuyin --------: to compare, to conform
--------: to mention, to cite --Pas: ihalintulad
:: mention, reference --------: to compare
++ well-experienced, accurate [shooting] :: imitation
:: (tularan) model, pattern to copy :: bridge
:: (pagtutulad) simile {der Vergleich}
:: (manunulad) imitator * tuldik
:: (pagkakatulad) analogy -----MAG: magtuldik
++ same as, similar to, like that of > katulad --------: to accentuate
++ (matutulad) resembling :: accent mark

* tulaga * tuldok
:: small fish net :: period mark
:: (tutuldok) colon
* tulak :: (tuldok-kuwit) semicolon > tutuldok-kuwit
------UM: tumulak,, tumutulak, tutulak
--------: to leave by boat * tuli
-----MAG: magtulak, nagtulak, nagtutulak, -----MAG: magtuli, nagtuli, nagtutuli,
magtutulak magtutuli
-------I: itulak, itinulak, itinutulak, itutulak ------IN: tuliin, tinuli, tinutuli, tutuliin
--------: to push --------: to circumcise
:: departure of vehicles :: circumcision > pagtutuli
:: push, shove ++ circumcised
T1) Tumulak siya papuntang Cebu.
E1) He left by boat to Cebu. * tulig
T2) Magtulak tayo ng sirang kotse. ------MA: matulig, natulig, natutulig, matutulig
E2) Let's push the broken car. --------: to be deafened by noise
T3) Itulak natin ang kotse. :: lance, spear
E3) Let's push the car. ++ deafened by noise
T1) Takpan mo ang iyong tenga at baka ka
* tulakbahala matulig sa ingay ng paputok.
:: ballast E1) Cover your ears so you won't be
deafened by the noise of the firecracker.
* tulakis
:: worthless poetry * tuligsa
------UM: tumuligsa
* tulala --------: to attack in words, to censure
------UM: tumulala,, tumutulala, tutulala ------IN: tuligsain
--------: to gape --------: to assail
++ stupid, ignorant :: verbal attack

* tulali * tulikan
++ unique, only, alone :: multicolored rooster

* tulas * tulin
:: watery feces, gonorrhea ------UM: tumulin
--------: to accelerate
* tulasok :: rapidity > katulinan
:: severe diarrhea ++ (matulin) fast, swift, rapid

* tulatod * tulingag
:: coccyx ++ stunned, stupefied, stupid

* tulaw * tulingan
------IN: tulawin :: tuna fish > tuna
--------: to kill an animal by smashing the head
* tuliro
* tulay ++ confused, stunned
------AN: tulungan, tinulungan, tinutulungan,
* tulis tutulungan
------AN: tulisan, tinulisan, tinutulisan, --------: to help
tutulisan :: help
--------: to sharpen :: (katulong) helper, maid, houseboy
:: point, sharp end :: (pagtutulong) cooperation
++ (matulis) sharp-pointed :: (pagtutulungan) collaboration >
pakikipagtulungan
* tulisan ++ (matulungin) helpful, cooperative >
:: highwayman, brigand matutulungin
:: (panunulisan) brigandage T1) Tumulong tayo sa mga nasalanta ng
baha.
* tulo E1) Let us help those flood victims.
------UM: tumulo,, tumutulo, tutulo T2) Tulungan mo ang mga nasalanta ng baha.
---PA-IN: patuluin, pinatulo, pinatutulo, E2) Help the flood victims.
patutuluin T3) Ang mga tao ay mabubuti at matulungin.
--------: to drain, to drip E3) The people are friendly and helpful.
:: drip, leak
:: (pagtulo) leakage * tulos
T1) Tumulo ang tubig-ulan sa loob ng bahay. ------AN: tulusan
E1) The rainwater dripped inside the house. --------: to stake out a place
:: stake
* tulod :: pike
:: young shoot of a banana tree
* tulot
* tulog :: approval, sanction, permission
------MA: matulog, natulog, natutulog,
matutulog * tuloy
------AN: tulugan, tinulugan, tinutulugan, ------UM: tumuloy,, tumutuloy, tutuloy
tutulugan -----MAG: magtuloy, nagtuloy, nagtutuloy,
--------: to sleep, to go to bed magtutuloy
---MAGPA: magpatulog -------I: ituloy, itinuloy, itinutuloy, itutuloy
--------: to put to sleep ------AN: tuluyan, tinuluyan, tinutuluyan,
-MAKA: makatulog, nakatulog, nakatutulog, tutuluyan
makatutulog --Pas: ipagpatuloy
--------: to be able to sleep --------: to continue, to go ahead, to come in,
:: sleep > pagtulog to enter, to stay in a place temporarily
:: (tulugan) sleeping place ---PA-IN: patuluyin, pinatuloy, pinatutuloy,
:: (silid-tulugan) bedroom patutuluyin
++ asleep, sluggard ---MAGPA: magpatuloy, nagpatuloy,
++ (pampatulog) anesthetic, hypnotic nagpapatuloy, magpapatuloy
T1) Matulog ka ng maaga para maaga kang --------: to accommodate, to put up [for some
magising. time]
E1) You should sleep early so you could :: (tuluyan) lodging
wake up early. :: (tuluyan) prose
T2) Nakatulog kagabi ang maysakit. :: (pagtuloy) progress
E2) The sick was able to sleep last night. :: (pagtutuloy) continuation > pagpapatuloy
++ Come in!
* tulong ++ (patuloy) constant, continuous
------UM: tumulong,, tumutulong, tutulong T1) Tumuloy tayo sa bahay namin.
-----MAG: magtulong, nagtulong, nagtutulong, E1) Let's stay first in our house.
magtutulong T2) Magtuloy ka na sa iyong paglalakad.
--MAG-AN: magtulungan E2) You continue walking.
-MAKIPAG: makipagtulungan T3) Ituloy mo na ang iyong pagkanta.
E3) Continue with your singing. E3) Turn over the pail of water.

* tulsok * tumbaga
:: piercing, small hole made by piercing :: copper and gold alloy

* tultol * tumbalik
:: plumbline used for leveling ++ inverted, upside down, ironical
:: guidance
* tumbas
* tulya ------UM: tumumbas,, tumutumbas, tutumbas
:: a clam ------AN: tumbasan, tinumbasan,
tinutumbasan, tutumbasan
* tulyapis --------: to equal, to counterbalance, to match
:: useless things :: (tumbasan) ratio, exchange of an equal
:: undeveloped rice grains amount
++ (katumbas) equal, enough
* tuma T1) Tumumbas ang kanyang donation sa
:: pubic louse aming kahilingan.
E1) Her donation matched our request.
* tumag T2) Tumbasan natin ang donasyon nila.
:: dunce, dolt, blockhead E2) Let's match their donation.
++ dunce, doltish, blockheaded
* tumbok
* tumal ------MA: matumbok, natumbok, natutumbok,
:: slowness or dullness in business > matutumbok
pagpaumal --------: to be hit
++ (matumal) slow in business :: (katumbukan) focus
++ directly hit
* tumali
:: bamboo stud used in the framework of a * tumbong
wall :: rectum, anus

* tumalula * tumok
:: a long, thin rattan :: thick growth of tall grass

* tumana * tumpa
:: farmland :: route, course

* tumba * tumpak
------UM: tumumba,, tumutumba, tutumba :: (katumpakan) precision
-----MAG: magtumba, nagtumba, nagtutumba, :: (katumpakin) accuracy, correctness
magtutumba ++ correct, right, proper
------MA: matumba, natumba, natutumba,
matutumba * tumpik
-------I: itumba, itinumba, itinutumba, :: prudishness, squeamishness
itutumba
--------: to fall down, to topple, to tumble, to * tumpok
push over -----MAG: magtumpok, nagtumpok,
++ fallen down nagtutumpok, magtutumpok
T1) Tumumba ang puno sa harap ng bahay. -------I: itumpok, itinumpok, itinutumpok,
E1) The tree fell infront of the house. itutumpok
T2) Magtumba ka ng punong-kahoy. --------: to make a heap or pile, to pile up
E2) You push over the tree. :: heap, pile, unit of measure [tomatoes,
T3) Itumba mo ang timba ng tubig. garlic, shrimps]
--------: to swear, to curse, to use bad
* tumuro language
:: span between thumb and forefinger
* tungga
* tuna ------UM: tumungga,, tumutungga, tutungga
++ sunk, submerged, collapsed ------IN: tunggain, tinungga, tinutungga,
tutunggain
* tunaw --------: to drink in gulps [wine]
-----MAG: magtunaw, nagtunaw, nagtutunaw, :: (patungga) toast [in honor of someone]
magtutunaw ++ (patungga) drinking in gulps
------UM: tumunaw,, tumutunaw, tutunaw
------MA: matunaw, natunaw, natutunaw, * tunggak
matutunaw :: (katunggakan) frivolity
------IN: tunawin, tinunaw, tinutunaw, ++ stupid, foolish [women]
tutunawin
--------: to melt, to dissolve, to digest * tunggali
:: (pagkatunaw) digestion, liquefaction -MAKIPAG: makipagtunggali
++ melted, liquefied --------: to compete, to fight
---KA-IN: katunggaliin
* tunay --------: to oppose, to dispute
---MAGPA: magpatunay :: conflict, debate
---PA-AN: patunayan ++ (magkatunggali) antagonistic
----MAPA: mapatunayan
--MAPAPA: mapatunayan * tunggol
--------: to prove, to testify ++ beheaded, decapitated
:: (patunay) proof, testimony, warrant
:: (katunayan) evidence, reality * tunghay
:: (pagpapatunay) testimonial ------UM: tumunghay,, tumutunghay,
++ genuine, true, real tutunghay
-------I: itunghay, itinunghay, itinutunghay,
* tundo itutunghay
------UM: tumundo --------: to look at
--------: to prick
* tungkab
* tundok ------UM: tumungkab
------UM: tumundok --------: to dislodge
--------: to pierce with a skewer ++ forced opened, forced out of place

* tungag * tungki
++ stupid, dull :: tip, point

* tunganga * tungko
------UM: tumunganga :: tripod, tripodal stove
--------: to stare at stupidly
++ agape * tungkod
++ (nakatunganga) open-mouthed [curious, -----MAG: magtungkod, nagtungkod,
surprised] nagtutungkod, magtutungkod
-------I: itungkod, itinungkod, itinutungkod,
* tungaw itutungkod
:: mite, small red chicken tick --------: to walk with a cane
:: cane, walking stick > baston
* tungayaw
------UM: tumungayaw,, tumutungayaw, * tungkol
tutungayaw :: (tungkulin) duty, obligation
:: (katungkulan) occupation, office, official
designation * tuod
++ (tungkol sa) concerning, about, regarding ------AN: turan $
--------: to mention, to guess the answer of a
* tungkos riddle
:: something wrapped, especially in cloth or ------MA: maturan $
leaves --------: to be able to mention, to guess the
answer
* tungo :: stump of a tree
------UM: tumungo,, tumutungo, tutungo :: answer of a puzzle or riddle
-----MAG: magtungo, nagtungo, nagtutungo, :: (katuturan) meaning, importance, term,
magtutungo use, utility, answer to a riddle
-------I: itungo, itinungo, itinutungo, itutungo
--------: to go to, to bow [one's head] * tuon
---PA-AN: patunguhan ---MAGKA: magkatuon
--------: to go to a certain place --------: to conspire
----MAKI: makitungo ------AN: tuunan
--------: to deal with, to act toward --------: to press down on
:: goal, purpose, direction :: pressure point
:: (tunguhan) destination place where people :: accomplice > katuon
usually go
++ (patungo) in the direction of, towards * tuong
:: bucket, pail, round water tank
* tungod
------MA: matungod * tuop
--------: to appertain, to concern :: covering with the palm
-------I: itungod, itinungod, itinutungod,
itutungod * tuos
--------: to refer to someone's attention ------UM: tumuos,, tumutuos, tutuos
++ (tungod sa) concerning, pertaining to --------: to compute
-----MAG: magtuos, nagtuos, nagtutuos,
* tungtong magtutuos
:: cover for pots ------IN: tuusin, tinuos, tinutuos, tutuusin
--------: to make an accounting of, to settle
* tunod differences
:: arrow, shaft :: computation
:: candle-like shoot of a banana plant :: (taga-tuos) accountant
:: (pagtutuos) showdown {die Machtprobe}
* tunog ++ computed
:: sound, noise
:: (katunugan) resonance * tupa
++ (matunog) resounding, alert :: sheep

* tunsoy * tupad
:: adult fimbriated herring ------UM: tumupad,, tumutupad, tutupad
------IN: tuparin, tinupad, tinutupad, tutuparin
* tunton --------: to comply with, to accomplish what is
:: giving guidance at the start, tracing the required or agreed upon
path, tracing the source ---MAGPA: magpatupad
:: (tuntunin) rule, principle -------I: isakatuparan, isinakatuparan,
isinasakatuparan, isasakatuparan
* tuntong --------: to execute
------UM: tumuntong,, tumutuntong, tutuntong --IPA: ipatupad
--------: to step on, to tread on
--------: to enforce, to have something :: turquoise
performed
:: (pagtupad) compliance, execution * turnilyo
:: (katuparan) accomplishment, fulfillment :: screw
:: (taga-tupad) executor
* turno
* tupada -----MAG: magturno, nagturno, nagtuturno,
:: picnic magtuturno
:: illegal cockfighting --------: to alternate with each other
:: turn, alternation
* tupi
------UM: tumupi * turo
------IN: tupiin -----MAG: magturo, nagturo, nagtuturo,
------AN: tupian magtuturo
--------: to fold -------I: ituro, itinuro, itinuturo, ituturo
:: hem, fold, pleat ------AN: turuan, tinuruan, tinuturuan,
tuturuan
* tupik --------: to teach, to point
:: large china jar :: (panuro) pointer, indicator
:: pointing
* tupok :: teaching, instruction
------MA: matupok, natupok, natutupok, :: (turuan) student
tutupok :: (turu-turo) restaurant where one points out
------IN: tupukin, tinupok, tinutupok, tutupukin what one wants
--------: to raze :: (pagtuturo) education, teaching
++ completely burned, burnt to ashes :: (tagapagturo) instructor
T1) Ituro mo sa akin ang daan.
* turbante E1) Show me the way.
:: turban
* turok
* turbina -----MAG: magturok, nagturok, nagtuturok,
:: turbine magtuturok
-------I: iturok, itinurok, itinuturok, ituturok
* turing ------IN: turukin, tinurok, tinuturok, tuturukin
------UM: tumuring ------AN: turukan, tinurukan, tinuturukan,
--------: to modify [grammar] tuturukan
-----MAG: magturing, nagturing, nagtuturing, --------: to pierce [pin, needle], to give an
magtuturing injection
--------: to give the answer to a riddle :: puncture
-------I: ituring, itinuring, itinuturing, ituturing :: (turukan) pin cushion
--------: to treat someone in a certain way,
usually with respect and natural affection * turol
:: treatment, attitude ++ affirmative, indicative [grammar]
:: (panuring) modifier
T1) Ituring mong tunay na anak ang iyong * turon
ampon. :: fritters in lumpiya wrapper
E1) Treat your adopted child as though he
was your own. * turong
:: nipa leaf hat
* turista
:: tourist * tursil
:: (turismo) tourism :: twisted silk cord

* turkesa * turumpo
:: toy top, spinning top * tutok
-------I: itutok, itinutok, itinututok, itututok
* tusino --------: to aim
:: bacon ------AN: tutukan, tinutukan, tinututukan,
tututukan
* tuso --------: to stick up [in holdup]
:: (katusuhan) astuteness :: direction of a point or end of a weapon
++ (matuso) shrewd, astute, cunning
* tutol
* tusok ------UM: tumutol,, tumututol, tututol
------UM: tumusok,, tumutusok, tutusok --------: to object, to protest, to disagree
--------: to prick :: objection, protest > pagtutol
-----MAG: magtusok, nagtusok, nagtutusok, ++ habitually opposing others
magtutusok
--------: to impale * tutong
-------I: itusok, itinusok, itinutusok, itutusok :: burnt rice sticking to the bottom of the pot
--------: to inject ++ burnt
------AN: tusukan, tinusukan, tinutusukan,
tutusukan * tutop
--------: to pierce, to perforate ------AN: tutupan
:: act of piercing or perforating with a pointed --------: to line, to trim
object :: lining, trimming at the edges
:: (tusukan) pin cushion ++ caught in the act
:: (pantusok) prong {die Zacke} ++ covered with the hand

* tustado * tutsang
------IN: tustahin, tinusta, tinutusta, tutustahin :: short hair on a woman's head
--------: to toast
++ toasted * tutubi
:: dragonfly > hintutubi
* tustos
-----MAG: magtustos, nagtustos, nagtutustos, * tutuli
magtutustos ------AN: tutulihan, tinutulihan, tinututulihan,
-------I: itustos, itinustos, itinutustos, itutustos tututulihan
------AN: tustusan, tinustusan, tinutustusan, --------: to clean out earwax
tutustusan :: ear wax
--------: to support financially :: (hinuli) removal of earwax
:: (pagtustos) provision T1) Inalisan ng tutuli si Raul ni Tessie.
:: (tagapagtustos) supplier E1) Tessie removed Raul's ear wax.

* tuta * tutunawin
:: puppy :: dissolved

* tuto * tutuntongan
------MA: matuto, natuto, natututo, matututo :: scaffold
---MA-AN: matutuhan
--------: to learn, to become skillful * tuwa
--Pas: tuturuan ------MA: matuwa, natuwa, natutuwa,
--------: to teach matutuwa
:: learning --------: to become glad, to be happy
:: (patuto) guide :: joy, pleasure, gladness > katuwaan,
:: (panuto) ruler kakatuwaan
:: (kapanutuhan) discipline :: (pagkakatuwa) merriment
++ (kakatuwa) freak, queer, whimsical
T1) Sa tuwa't ligaya ay magkasama sila. ------MA: matuyo, natuyo, natutuyo, matutuyo
E1) In gladness and happiness they are ------IN: tuyuin, tinuyo, tinutuyo, tutuyuin
together. --------: to dry
T2) Natutuwa kami kami sa pagparito ninyo. :: dried fish
E2) We are happy that you came. :: (patuyuan) dryer, drying place
:: (pagkatuyo) dryness
* tuwad ++ dry, dehydrated, dried
-------I: ituwad, itinuwad, itinutuwad, itutuwad
--------: to bend over * tuyong
:: (tuwaran) bending down with raised :: water added to make up for water lost
buttocks [cooking]

* tuwalya * tuyot
:: towel > twalya ------IN: tuyutin, tinuyot, tinutuyot, tutuyutin
--------: to overdry, to make wither
* tuwang ++ (tuyot) extremely dry
------UM: tumuwang
--------: to help carry a load * uban
:: (katuwang) partner :: gray hair
++ coordinate [grammar], supported on both ++ (ubanin) gray-headed
sides
++ (tuwang-tuwang) in pairs * ubas
-----MAG: mag-ubas, nag-ubas, nag-uubas,
* tuwerka mag-uubas
:: nut [carpentry] --------: to wear again something already used
:: grape
* tuwing :: (ubasan) vineyard
++ every, each time, always
* ubaya
* tuwid :: relinquishment
------UM: tumuwid,, tumutuwid, tutuwid
-----MAG: magtuwid, nagtuwid, nagtutuwid, * ubi
magtutuwid :: yam
-------I: ituwid, itinuwid, itinutuwid, itutuwid ++ purple
------IN: tuwirin, tinuwid, tinutuwid, tutuwirin
--------: to become straight, to straighten out * ubliga
:: (daang tuwiran) shortcut ------MA: maubliga
:: (pangangatwiran) reasoning, logic --------: to obligate
++ (matuwid) straight, direct, correct, to the
point * ubo
------UM: umubo,, umuubo, uubo
* tuya -----MAG: mag-ubo, nag-ubo, nag-uubo, mag-
------UM: tumuya,, tumutuya, tutuya uubo
---MA-NG: manuya, nanuya, nanunuya, ------IN: ubuhin, inubo, inuubo, uubuhin
manunuya --------: to cough
------IN: tuyain, tinuya, tinutuya, tutuyain :: cough
--------: to be sarcastic or ironical, to ridicule :: act of transplanting
:: sarcasm > pagtuya
:: a herb * ubod
:: core, gist, center
* tuyo :: soft pith of palm, pith of coconut trunk
-----MAG: magtuyo, nagtuyo, nagtutuyo,
magtutuyo * ubos
---MAGPA: magpatuyo ------UM: umubos,, umuubos, uubos
------IN: ubusin, inubos, inuubos, uubusin :: custom, habit, tradition, style, manners >
--------: to consume, to eat up, to finish off kaugalian
------MA: maubos, naubos, nauubos, mauubos ++ (kaugalihan) customary
--------: to outwear ++ (kinaugalian) accustomed, ordinary
:: consuming
:: (pagkaubos) exhaustion * ugat
++ consumed, all gone ------IN: ugatin, inugat, inuugat, uugatin
--------: to trace the origin or source of
* ubra :: root
:: loose bowel movement after taking a :: vein, artery
laxative ++ (kaugat) sharing the same root
++ possible, useable, acceptable > obra [grammatical]

* udlot * ugit
:: sudden stop or drawing back ------UM: umugit,, umuugit, uugit
--------: to steer, to manage
* udyok
-----MAG: mag-udyok, nag-udyok, nag-uudyok, * ugma
mag-uudyok -------I: iugma, inugma, inuugma, iuugma
----MANG: mang-udyok, nang-udyok, nang- --------: to join, to fit
uudyok, mang-uudyok :: connection
------AN: udyukan, inudyukan, inuudyukan, :: (kaugmaan) harmony
uudyukan ++ well-adjusted, fit, proper
--------: to induce, to incite, to prod ++ (magkakaugma) coherent
:: urge, incitement, inducement
* ugnay
* ug-og -----MAG: mag-ugnay, nag-ugnay, nag-uugnay
------UM: umug-og,, umuug-og, uug-og -------I: iugnay, inugnay, inuugnay, iuugnay
-----MAG: magug-og, nagug-og, naguug-og, --------: to relate, to connect
maguug-og ---MAGKA: magkaugnay, nagkaugnay,
------IN: ug-ugin, inug-og, inuug-og, uug-ugin nagkakaugnay, magkakaugnay
--------: to shake [a tree] -MAKIPAG: makipag-ugnayan
--------: to correlate
* uga :: (kaugnayan) connection, relation >
------UM: umuga,, umuuga, uuga pagkakaugnay, ugnayan, pag-uugnayan
-----MAG: mag-uga, nag-uga, nag-uuga, mag- :: (palaugnayan) syntax
uuga ++ (kaugnay) connected, related [to each
------IN: ugain, inuga, inuuga, uugain other]
--------: to shake
:: (ugaog) act of shaking * ugod-ugod
++ (mauga) wobbly, loose ------UM: umugod-ugod,, umuugod-ugod,
uugod-ugod
* ugaga --------: to walk like an old person
++ not able to move or cope with, ++ extremely weak or feeble due to sickness
incapacitated or old age

* ugak * ugok
:: sound of deflation ++ stupid, silly
++ foolish, stupid
* ugong
* ugali ------UM: umugong,, umuugong, uugong
----MAKI: makiugali --------: to roar
------IN: ugaliin, inugali, inuugali, uugaliin :: roaring, howling
--------: to make a custom of
* ugoy ------IN: ukabin, inukab, inuukab, uukabin
------UM: umugoy,, umuugoy, uugoy --------: to take a big bite of
-----MAG: mag-ugoy, nag-ugoy, nag-uugoy, :: big bite
mag-uugoy
-------I: iugoy, inugoy, inuugoy, iuugoy * ukilkil
------IN: uguyin, inugoy, inuugoy, uuguyin ++ (maukilkil) persistent [asking]
--------: to swing [cradle, swing]
:: swing, cradle * ukit
:: (ugoy-ugoy) prostitute ------UM: umukit,, umuukit, uukit
-----MAG: mag-ukit, nag-ukit, nag-uukit, mag-
* ugwak uukit
:: bubbling, gushing up ------IN: ukitin, inukit, inuukit, uukitin
------AN: ukitan, inukitan, inuukitan, uukitan
* uha --------: to carve, to engrave [sculpture]
:: cry of a newborn infant :: groove, carving

* uhaw * ukol
------MA: mauhaw, nauhaw, nauuhaw, -----MAG: mag-ukol, nag-ukol, nag-uukol,
mauuhaw mag-uukol
------IN: uhawin, inuhaw, inuuhaw, uuhawin --------: to allot {zuteilen}
--------: to be thirsty ------MA: maukol, naukol, nauukol, mauukol
:: thirst --------: to pertain
++ (mauhaw) thirsty -------I: iukol, inukol, inuukol, iuukol
--------: to intend, to set aside for, to allot
* uhay :: what something is intended for
:: ear of grain :: (kaukulan) reference, relation, purpose
++ intended for
* uhetes
:: eyelets [clothes] * ukupa
------UM: umukupa,, umuukupa, uukupa
* uhiya --------: to engross {an sich reissen}
------MA: mauhiya ---MAGKA: magkaukupa
--------: to be affected by the evil eye --------: to preoccupy {beschaeftigen}

* uho * ulalo
-----MAG: mag-uho :: sweet potato
--------: to pour out, to dump
* ulam
* uhog :: main dish of a meal
-----MAG: mag-uhog, nag-uhog, nag-uuhog,
mag-uuhog * ulan
--------: to sniffel, to have a nose run ------UM: umulan,, umuulan, uulan
:: mucus from nose ------IN: ulanin, inulan, inuulan, uulanin
++ (uhugin) with a runny nose --------: to rain
++ (malauhog) mucuslike :: rain
:: (tag-ulan) rainy season
* uka :: (ulang-tikatik) light, continuous rain
------IN: ukain, inuka, inuuka, uukain ++ (maulan) rainy
--------: to dig out, to hollow out
:: cavity, shallow hole * ulang
++ dented, hollowed out :: lobster
++ (ukauka) full of holes
* ulap
* ukab :: cloud, fog, mist
++ (maulap) cloudy --------: to listen to
---MA-AN: maulinigan
* ulat --------: to happen to hear
-----MAG: mag-ulat, nag-ulat, nag-uulat, mag- :: sense of hearing
uulat
-------I: iulat, inulat, inuulat, iuulat * ulipores
--------: to report :: obsequious followers
:: report, reckoning, given explanation
* uliran
* ulayaw ------IN: uliranin, inuliran, inuuliran, uuliranin
:: (pag-uulayaw) pleasant and intimate --------: to imitate [a model], to idealize
companionship > kaulayaw :: model, standard, norm, pattern, example

* uli * ulirat
------UM: umuli,, umuuli, uuli :: consciousness, sense
--------: to do again
-----MAG: mag-uli, nag-uli, nag-uuli, mag-uuli * ulit
----MANG: mang-uli, nang-uli, nang-uuli, ------UM: umulit,, umuulit, uulit
mang-uuli -----MAG: mag-ulit, nag-ulit, nag-uulit, mag-
-------I: iuli, inuli, inuuli, iuuli uulit
--------: to revert to a former state ------IN: ulitin, inulit, inuulit, uulitin
------MA: manauli, nanauli, nananauli, --------: to repeat, to renew the action
mananauli $ :: repetition
--------: to return, to revert :: (pag-ulit) encore
:: wandering :: (pag-uulit) repetition
++ again, once more :: (pagkaulit) recurrence
++ (pauli-uli) to and from, going and ++ again, once more
returning ++ (makulit) persistent, annoying
++ (maulit) repetitious, insistent
* uli-uli ++ (paulit-ulit) continual, repeated
:: whirlpool
* ulo
* ulian --Pas: panguluhan
:: (pagkaulian) senility --------: to lead, to preside
++ forgetful [due to senility], absent-minded :: head
> ulianin :: (uluhan) head [bed, table] > ulunan
:: (pangulo) leader, president
* ulikba :: (tagapangulo) chairman
:: fowl with dark meat :: (pag-kapangulo) office of the President
:: (pagka-pangulo) presidency
* ulila ++ (pampanguluhan) presidential
------MA: maulila, naulila, nauulila, uulila
--------: to be orphaned * ulol
---MA-NG: mangulila, nangulila, nangungulila, ------IN: ululin, inulol, inuulol, uululin
mangungulila --------: to fool
--------: to feel like an orphan, to miss one's :: (kaululan) foolishness
parents ++ crazy, foolish, mad
:: orphan ??? naulol

* uling * ulos
:: charcoal ------IN: ulusin, inulos, inuulos, uulusin
--------: to pierce with a long, pointed weapon
* ulinig
------IN: ulinigin, inulinig, inuulinig, uulinigin * ulot
:: provocation -----MAG: mag-umpisa, nag-umpisa, nag-
uumpisa, mag-uumpisa
* ulpot ------AN: umpisahan, inumpisahan,
:: sticking out [over the surface] inuumpisahan, uumpisahan
--------: to start, to begin
* ulsera :: start, beginning
:: ulcer > ulser
* umpog
* ultimo ----MANG: mang-umpog, nang-umpog, nang-
++ last, final uumpog, mang-uumpog
------MA: maumpog, naumpog, nauumpog,
* ulupong mauumpog
:: poisonous snake -------I: iumpog, inumpog, inuumpog, iuumpog
------IN: umpugin, inumpog, inuumpog,
* uluwa uumpugin
++ sticking out, bulging out --------: to bump one's head against something
hard unintentionally
* umay :: head bump
------MA: maumay
--------: to be tired [of food] * umpok
--MAG-AN: mag-umpukan
* umbok --------: to huddle
------UM: umumbok,, umuumbok, uumbok :: small group of people, gathering
--------: to swell, to bulge
:: bulge, swelling, lump * una
:: convex surface ------UM: umuna,, umuuna, uuna
------MA: mauna, nauna, nauuna, mauuna
* umbong ---MA-NG: manguna, nanguna, nangunguna,
++ (maumbong) overflowing mangunguna
--------: to go ahead, to go first
* umento ------IN: unahin, inuna, inuuna, uunahin
:: raise, increase in salary --------: to do first
-------I: iuna, inuna, inuuna, iuuna
* umid --------: to put before
++ speechless -MAKIPAG: makipag-unahan
--------: to compete
* umis :: (unahan) front, forepart
------AN: umisan, inumisan, inuumisan, :: (pamauna) front quarter of an animal
uumisan :: (pagkauna) priority
--------: to smile slightly at :: (kaunahan) primacy
:: slight smile :: (pangunguna) precedence, priority
:: (tagapanguna) pioneer
* umit :: (tagapagpauna) precursor
:: theft, pilfering, pickpocketing ++ first, prior, earliest > pauna, pang-una
++ (sauna) old fashioned > sinauna
* umog ++ (pamauna) always coming early or first
:: attack by a group of persons on an ++ (unang-una) the very first
individual ++ (pangunahin) leading, first, foremost

* umpis * unan
++ deflated :: pillow

* umpisa * unat
------UM: umunat,, umuunat, uunat
-----MAG: mag-unat, nag-unat, nag-uunat, ------UM: umungkat,, umuungkat, uungkat
mag-uunat -----MAG: mag-ungkat, nag-ungkat, nag-
------IN: unatin, inunat, inuunat, uunatin uungkat, mag-uungkat
--------: to stretch out, to iron ----MANG: mang-ungkat, nang-ungkat, nang-
++ straightened out, stretched out uungkat, mang-uungkat
------IN: ungkatin, inungkat, inuungkat,
* unawa uungkatin
------UM: umunawa,, umuunawa, uunawa --------: to bring up again, to recall
-MAKA: makaunawa
------IN: unawain, inunawa, inuunawa, * ungol
uunawain ------UM: umungol,, umuungol, uungol
---MA-AN: maunawaan --------: to growl
--------: to understand, to grasp mentally, to :: grumble, growl
get the idea of
:: understanding, idea, perception > * ungos
pagkakaunawa, pagkaunawa :: ledge, projection
:: (pag-unawa) realization :: advantage, superiority
++ (maunawain) understanding :: snout, upper lip

* undap * ungot
:: flickering of light :: mumbling, whining, whimpering

* undas * unibersidad
:: halloween :: university

* undayon * uniporme
:: swing > indayon :: uniform

* unga * unlad
------UM: umunga,, umuunga, uunga ------UM: umunlad,, umuunlad, uunlad
--------: to moo [cows] ---MAGPA: magpaunlad
------IN: unlarin, inunlad, inuunlad, uunlarin
* ungab --------: to develop
:: big hole, cavity :: growth, progress, improvement > pag-
:: big bite unlad, kaunlaran
++ (maunlad) progressive, prosperous
* ungag
++ stupid, foolish * unlak
------UM: umunlak,, umuunlak, uunlak
* ungal ---PA-AN: paunlakan
------UM: umungal,, umuungal, uungal --------: to oblige, to favor, to give in to a
--------: to roar request
:: howl, cry of cattle
* unlapi
* ungas :: prefix
++ stupid, rude, crude
* unos
* unggi :: thunderstorm
++ tailless [cats, dogs]
* unsi
* ungguwento -------I: iunsi, inunsi, inuunsi, iuunsi
:: ointment --------: to harness a horse

* ungkat * unsiyami
++ frustrated, unsuccessful, stunted in :: bark, husk, sheathing
growth
* upang
* unsoy ++ in order to, so that
:: coriander
* upas
* untag ------AN: upasan, inupasan, inuupasan,
------IN: untagin, inuntag, inuuntag, uuntagin uupasan
--------: to remind --------: to remove all the leaves
:: reminder
* upasala
* untay ------IN: upasalain, inupasala, inuupasala,
++ twisted [rope] uupasalain
--------: to berate, to use abusive language
* unti against
:: bit, small amount > kaunti :: berating, abusive language
:: (kauntian) smallness, littleness
++ (unti-unti) little by little * upaw
++ (kaunti) few, little > konti, kakaunti ------IN: upawin, inupaw, inuupaw, uupawin
++ (kaunting) less --------: to shave off all hair
++ bald
* untik
:: closeness * uplak
++ (untik-untik) in small bits :: (kauplakan) extreme hunger

* untog * upo 1
:: bump on the head ------UM: umupo,, umuupo, uupo
-----MAG: mag-upo, nag-upo, nag-uupo, mag-
* untol uupo
:: sudden stop, temporary stop ------MA: maupo, naupo, nauupo, mauupo
-------I: iupo, inupo, inuupo, iuupo
* untos ------AN: upuan, inupuan, inuupuan, uupuan
:: decrease --------: to sit down, to sit on
-MAKA: makaupo, nakaupo, nakauupo,
* unyon makauupo
:: union, unity --------: to be able to sit
:: sitting > paupo
* uod :: (upuan) seat
:: worm T1) Maupo ka at magpahinga.
E1) Sit down and rest.
* upa T2) Ang upuang ito ay mabuti.
------UM: umupa,, umuupa, uupa E2) This seat is comfortable.
------AN: upahan, inupahan, inuupahan, T3) Ang bata ay nagbasa nang paupo.
uupahan E3) The child read sitting.
---MAGPA: magpaupa
---PA-AN: paupahan * upo 2
--------: to rent :: white squash, bottle gourd
:: rent, payment for work done, wages
* upod
* upak ++ worn out
------AN: upakan, inupakan, inuupakan,
uupakan * upos
--------: to eat with relish, to attack cruelly, to :: cigarette stub or butt
punch
++ consumed, down to the butt [candles, * usa
cigarettes, cigars], submerged :: deer

* uranyo * usad
:: uranium :: brief movement along the floor by dragging
the buttocks > pag-usad
* uraw :: review
:: loud cry :: (usaran) simultaneous review

* uray * usal
:: thorny amaranth weed ------IN: usalin, inusal, inuusal, uusalin
--------: to say repeatedly in whispers or
* urbanidad chants
:: good manners
* usang
* uri :: dripping of candle wax
-----MAG: mag-uri, nag-uri, nag-uuri, mag-uuri
--------: to classify * usap
---MAGKA: magkauri, nagkauri, nagkakauri, --Akt: kumausap,, kumakausap, kakausap
magkakauri -----MAG: mag-usap, nag-usap, nag-uusap,
--------: to be of the same kind mag-uusap
:: kind, type, class, category > kaurian ---KA-IN: kausapin, kinausap, kinakausap,
:: (panguri) predicate kakausapin
++ (kauri) of the same kind --Pas: pag-usupan, pinag-usupan, pinapag-
++ (uri-uri) of all kinds, various usupan, papag-usupan
++ (magkakauri) homogeneous -MAKIPAG: makipag-usap
T1) Anong uri ang kanyang relos? --------: to talk
E1) What kind is her watch? ----MAKI: makiusap
--------: to request, to ask for
* urira :: (usapin) lawsuit, case
:: (urirat) persistent asking :: (kausap) person with whom one is
++ (maurira) inquisitive conversing
:: (usapan) conversation
* uriraw :: (pakiusap) plea
:: a bird :: (pangusap) reprimand
:: (pag-uusap) conversation
* urong :: (usap-usapan) issue
------UM: umurong,, umuurong, uurong :: (pangungusap) sentence, statement,
-----MAG: mag-urong, nag-urong, nag-uurong, promise
mag-uurong T1) Kausapin mo si Pedro tungkol sa balak
-------I: iurong, inurong, inuurong, iuurong mo.
--------: to step back, to retreat, to move, to E1) Talk with Pedro about your plans.
take away [dishes from table]
------MA: maurong * usbong
--------: to be revoked, to be postponed ------UM: umusbong,, umuusbong, uusbong
---MA-NG: mangurong, nangurong, -----MAG: mag-usbong, nag-usbong, nag-
nangungurong, mangungurong uusbong, mag-uusbong
--------: to shrink --------: to sprout, to grow, to develop
:: retreat, backward movement, :: young leaves
postponement > pag-urong
:: (pagkakapaurong) repelling, repulse * usig
++ (urong-sulong) indecisive, hesitating ------UM: umusig,, umuusig, uusig
++ (paurong) backward ------IN: usigin, inusig, inuusig, uusigin
--------: to prosecute, to inquire, to interrogate
:: persecution, investigation > pag-uusig ++ (mautak) clever
:: (taga-usig) prosecutor
* utal
* usisa ------UM: umutal-utal,, umuutal-utal, uutal-utal
-----MAG: mag-usisa, nag-usisa, nag-uusisa, --------: to stutter, to stammer
mag-uusisa ------MA: mautal, nautal, nauutal, mauutal
------IN: usisain, inusisa, inuusisa, uusisain --------: to lisp
--------: to inquire :: (pagkautal) stammer
:: inquiry > pag-uusisa ++ stammering
:: (pagkamausisa) curiousity
++ (mausisa) curious, inquisitive > usisero * utang
------UM: umutang,, umuutang, uutang
* usli ---MA-NG: mangutang, nangutang,
------UM: umusli,, umuusli, uusli nangungutang, mangungutang
--------: to protrude, to jut out ------IN: utangin, inutang, inuutang, uutangin
:: projection ------AN: utangan, inutangan, inuutangan,
++ protruding, projecting uutangan
--------: to owe somebody a debt or an
* uso account, to borrow, to ask for a loan
------MA: mauso, nauso, nauuso, mauuso ---PA-IN: pautangin, pinautang, pinauutang,
--------: to be in vogue pauutangin
:: vogue, style --------: to lend
:: debt
* usog :: (pautang) loan, credit
------UM: umusog,, umuusog, uusog :: (utangero) debtor
-----MAG: mag-usog, nag-usog, nag-uusog, :: (pagkakautang) indebtedness
mag-uusog
-------I: iusog, inusog, inuusog, iuusog * utas
--------: to move over --Pas: mautas, nautas, nauutas, mauutas
:: stomach gas, flatulence --------: to have ended or terminated,
consummated
* usok
------UM: umusok,, umuusok, uusok * utaw
------AN: usukan, inusukan, inuusukan, :: soybean
uusukan
--------: to smoke, to give off fume * utay
---PA-AN: pausukan ++ (utay-utay) little by little, gradually
--------: to fumigate
:: fume, smoke * util
:: (pausok) cigarette lighter, matches :: (utilidad) utility
++ (mausok) smoky ++ useful

* us-os * uto-uto
:: slip, the act of sliding down :: simpleton, fool
++ foolish, silly
* usyoso
++ curious * utod
++ cut off at the end, worn-off at the end
* utab
:: mortise made on the side of a board > * utog
kutab :: libido, sexual urge

* utak * utong
:: brain :: nipple
:: (hingutong) baby's playing with the nipples * uyam
----MANG: mang-uyam, nang-uyam, nang-
* utos uuyam, mang-uuyam
-----MAG: mag-utos, nag-utos, nag-uutos, ------IN: uyamin, inuyam, inuuyam, uuyamin
mag-uutos --------: to mock, to taunt
-------I: iutos, inutos, inuutos, iuutos :: mocking, sarcasm
------AN: utusan, inutusan, inuutusan, uutusan :: (mapang-uyam) cynic
--------: to command, to give an order
:: order, command, rule > kautusan * uyan
:: (utusan) houseboy, servant, helper, maid :: compensation
:: (pag-uutos) injunction
:: (tagapag-utos) commander * uyaw
++ (pautos) imperative :: ridicule
++ (palautos) bossy
* wagas
* ut-ot ++ pure, sincere, genuine, endless,
------UM: umut-ot,, umuut-ot, uut-ot unfeigned, true
--------: to suck the teat of
* wagayway
* utot -----MAG: magwagayway
------UM: umutot,, umuutot, uutot --------: to flutter
------IN: ututin, inutot, inuutot, uututin ------UM: wumagayway,, wumawagayway,
--------: to fart wawagayway
:: fart -------I: iwagayway, iniwagayway,
iniwawagayway, iwawagayway
* uwak --------: to wave about
:: crow
* wagi
* uwang -----MAG: magwagi, nagwagi, nagwawagi,
:: coconut beetle magwawagi
--Pas: ipagwagi, ipinagwagi, ipinapagwagi,
* uwi ipapagwagi
------UM: umuwi,, umuuwi, uuwi --------: to attain victory, to triumph, to win
--------: to return home :: winning
-----MAG: mag-uwi, nag-uwi, nag-uuwi, mag- :: (pagwawagi) victory
uuwi ++ (mapagwagi) triumphant
------IN: uwian, inuwian, inuuwian, uuwian
--------: to bring home for someone * waglit
-------I: iuwi, inuwi, inuuwi, iuuwi ------MA: mawaglit, nawaglit, nawawaglit,
--------: to bring home mawawaglit
------MA: mauwi --------: to be misplaced, to be mislaid
--------: to develop into, to happen as a result ++ misplaced
---PA-IN: pauwiin, pinauwi, pinauuwi, pauuwiin
--------: to send home * wagwag
:: something brought home -----MAG: magwagwag, nagwagwag,
:: (uwian) usual time to go home nagwawagwag, magwawagwag
:: (pag-uwi) returning home -------I: iwagwag, iniwagwag, iniwawagwag,
T1) Iuwi mo ang pagkain. iwawagwag
E1) You bring home the food. --------: to dry by shaking up, to shake the dust
T2) Uwian mo ako ng pagkain. off, to clean by shaking in water without
E2) Bring home some food for me. rubbing
T3) Iuwi mo ang bata sa bahay. :: a species of rice
E3) You take the kid home.
* wahak
:: long rip or tear :: (pagkakawala) disappearance > pagkawala
++ not any, absent, nothing
* wahi ++ (walang laman) empty
------IN: wahiin, niwahi, niwawahi, wawahiin ++ (nawala) missing, lost, gone
--------: to part [hair], to disperse T1) Iniwala ni Pedro ang aking bola.
:: part [dividing line] E1) Pedro lost my ball.
:: dispersal of smoke or clouds
* walang-muwang
* wakaak ++ without sense or understanding, ignorant,
-------I: iwakaak, iniwakaak, iniwawakaak, innocent
iwawakaak
--------: to isolate, to exile * walas
:: open, clear space
* wakas
-----MAG: magwakas, nagwakas, nagwawakas, * walastik
magwawakas ++ wow!
------AN: wakasan, niwakasan, niwawakasan,
wawakasan * walat
--------: to end, to conclude ------IN: walatin, niwalat, niwawalat, wawalatin
:: end, conclusion --------: to destroy
++ (wakasan) finally, once and for all ++ destroyed, demolish
++ (pawakas) about to end
++ (pangwakas) final, conclusive, last * walawala
++ (at sa wakas) finally :: distracting one's attention
T1) At sa wakas, pagpalain kayo ng Diyos. :: pretending ignorance or indifference
E1) Finally, may God bless you.
* walay
* waklas ------MA: mawalay, nawalay, nawawalay,
:: ripping mawawalay
++ ripped open -----MAG: magwalay, nagwalay, nagwawalay,
magwawalay
* wakli -------I: iwalay, iniwalay, iniwawalay, iwawalay
++ out of sight, misplaced --------: to separate from, to wean [baby from
the mother's breast]
* waksi :: separating
-------I: iwaksi, iniwaksi, iniwawaksi, iwawaksi
--------: to get rid of something by jerking * walis
away -----MAG: magwalis, nagwalis, nagwawalis,
magwawalis
* wakwak ------IN: walisin, niwalis, niwawalis, wawalisin
++ ripped or torn violently [disclosing inner --------: to sweep [broom]
structures] :: broom > pangwalis

* wala * waliswis
------MA: mawala, nawala, nawawala, :: swishing sound of branches in the wind
mawawala
-------I: iwala, iniwala, iniwawala, iwawala * waliwali
--------: to disappear, to lose :: defective eyesight caused by hunger
--MGA: mangawala ++ close to the time of delivery [pregnant
--------: to disappear [many people] woman]
-MAGPAKA: magpakawala
--------: to unloose * walo
:: (kawalan) loss, lack, absence, negation ++ eight > otso {acht}
:: (kawalaan) nothingness ++ (walumpu) eighty > otsenta {achtzig}
++ (walongdaan) 800 > otso siyentos * wasto
++ (ikawalong) eighth -----MAG: magwasto, nagwasto, nagwawasto,
magwawasto
* wangis ------IN: wastuin, niwasto, niwawasto,
---MAGKA: magkawangis wawastuin
--------: to resemble --------: to correct, to make right
++ similar, resembling > kawangis :: (kawastuan) correctness, justice
++ correct, right, proper
* wangla
++ similar in appearance * watak
++ (watak-watak) scattered, not united,
* wangwang separated, isolated, dispersed
++ wide-open
* watawat
* wani :: flag, emblem
:: manner of doing
:: help * wawa
:: (kawani) employee :: estuary, mouth of a river
:: (kawanihan) bureau :: (kawawaan) real meaning, point

* waray * wayway
++ dilapidated :: entire length

* wardi * webera
------IN: wardihin, niwardi, niwawardi, :: egg cup
wawardihin
--------: to do carelessly * wigwig
------AN: wigwigan, niwigwigan, niwiwigwigan,
* wari wiwigwigan
:: opinion, estimation --------: to sprinkle water on clothes before
:: (wari-wari) idea, vague opinion ironing
:: (pagwawari) meditation
++ it seems * wika
------IN: wikain, niwika, niwiwika, wiwikain
* wasak --------: to express verbally
-----MAG: magwasak, nagwasak, nagwawasak, :: language
magwawasak :: (wikain) idiomatic expression
------IN: wasakin, niwasak, niwawasak, :: (salawikain) proverb > kawikaan
wawasakin ++ (ikako) said by me, as I said [wika ko]
------MA: mawasak, nawasak, nawawasak, ++ (kamo) you said, as you said [wika mo]
mawawasak ++ (ikamo) as you said [wika mo]
--------: to destroy completely, to tear down T1) Ikamo papasok tayo sa sinehan.
:: ruin E1) You said, we are going to the cinema.
:: (pagkawasak) devastation
++ destroyed * wiklas
++ (mapangwasak) ruinous ------IN: wiklasin, niwiklas, niwiwiklas,
wiwiklasin
* wasik --------: to pull apart forcibly
-------I: iwasik, iniwasik, iniwawasik, iwawasik
--------: to ruin, to destroy * wiklat
------IN: wiklatin, niwiklat, niwiwiklat,
* wasiwas wiwiklatin
:: waving in the air --------: to dilate {ausdehnen}
* wili
------IN: wilihin, niwili, niwiwili, wiwilihin *y
--------: to keep one's interest ++ and
------MA: mawili, nawili, nawiwili, mawiwili
--------: to become engrossed or interested, to * yaang
desire to continue with an experience :: threatening gesture of the hand
:: enjoyment
:: (pagkakawili) fondness * yabag
++ accustomed, fond of :: sound of footstep
++ (wiling-wili) feeling at home
* yabang
* wilig ------UM: yumabang,, yumayabang, yayabang
-----MAG: magwilig, nagwilig, nagwiwilig, -----MAG: magyabang, nagyabang,
magwiwilig nagyayabang, magyayabang
------AN: wiligan, niwiligan, niwiwiligan, ---MAGMA: magmayabang
wiwiligan --Pas: ipagyabang, ipinagyabang,
-------I: iwilig, iniwilig, iniwiwilig, iwiwilig ipinapagyabang, ipagyayabang
--------: to sprinkle water [on clothes to be --------: to brag, to boast
pressed] :: pride > kayabangan
:: (pangwilig) sprinkler ++ (mayabang) proud, arrogant, boastful >
palalo, mapagmayabang
* wiliwid
++ awry, askew {schief} * yabong
++ (mayabong) luxuriant
* wilwil :: growth
:: shaking something violently
* yagit
* windang :: rubbish
------IN: windangin, niwindang, niwiwindang, ++ poor, dirty
wiwindangin
--------: to tear to bits * yago
++ torn apart ++ sap, juice

* wingki * yagong
++ slanting, oblique {schraeg} :: extreme thinness, emaciation
++ (yayat) very thin, emaciated
* wisik
-----MAG: magwisik, nagwisik, nagwiwisik, * yagpag
magwiwisik :: flapping, fluttering of wings
------AN: wisikan, niwisikan, niwiwisikan,
wiwisikan * yagyag
--------: to spray liquid or to sprinkle it lightly ------UM: yumagyag,, yumayagyag, yayagyag
:: (pangwisik) sprinkler --------: to canter {muehelos siegen}

* wisit * yahod
:: mascot [kept for good luck] ------UM: yumahod,, yumayahod, yayahod
--------: to rub with pressure
* wiswis
:: a grasshopper * yakag
-----MAG: magyakag, nagyakag, nagyayakag,
* witwit magyayakag
------AN: witwitan, niwitwitan, niwiwitwitan, ----MANG: mangyakag, nangyakag,
wiwitwitan nangyayakag, mangyayakag
--------: to shake the finger at
------IN: yakagin, niyakag, niyayakag, ------MA: mayamot, nayamot, nayayamot,
yayakagin mayayamot
--------: to invite or induce someone to come --------: to annoy
along or do something :: annoyance, boredom > pangyayamot
:: invitation, persuasion :: (pagkayamot) displeasure, irritation {der
:: (pagyakag) vocal invitation Aerger}
:: (pagkamayamutin) irritability {die
* yakal Reizbarkeit}
:: a tree ++ annoyed {veraergert}
++ (mayamutin) irritable {reizbar}
* yakap ++ (mayayamutin) ill-natured {unfreundlich}
------UM: yumakap,, yumayakap, yayakap T1) Malaking yamot ang ibinigay sa akin ni
----MANG: mangyakap, nangyakap, Ana.
nangyayakap, mangyayakap E1) Ana gave me much annoyance.
------IN: yakapin, niyakap, niyayakap, T2) Huwag mong yamutin ang iyong kapatid.
yayakapin E2) Don't annoy your brother.
-------I: iyakap, iniyakap, iniyayakap, iyayakap
--------: to embrace * yamukmok
:: annoyance caused by waiting
* yakis
:: friction, rubbing against * yamungmong
:: sharpening blades ------AN: yamungmungan, niyamungmungan,
niyayamungmungan, yayamungmungan
* yakyak --------: to place under one's care, to cast a
:: foolish talk shadow on
:: act of trampling or crushing :: luxuriant foliage, shade

* yaman * yamutmot
---MAGPA: magpayaman, nagpayaman, :: rubbish
nagpapayaman, magpapayaman :: frayed ends of thread
--------: to enrich
:: (kayamanan) treasure, wealth * yangasngas
:: (pagkamayaman) richness :: gritting the teeth
++ (mayaman) rich, wealthy :: tingling discomfort in the teeth
++ (singyaman) as rich as > kasingyaman
* yangit
* yamang :: fallen dried twigs {getrocknete Zweige}
++ while, as, because
* yangkaw
* yamas :: stride, big step {ein grosser Schritt}
:: bagasse, plant residue
* yangot
* yamba :: thick beard
------AN: yambaan, niyambaan, niyayambaan,
yayambaan * yangyang
--------: to threaten -------I: iyangyang, iniyangyang,
:: threatening gesture iniyayangyang, iyayangyan
--------: to dry in the air
* yamo :: (yangyangan) clothesline {die
:: stubble [beard or cuttings] Waescheleine}

* yamot * yanig
------IN: yamutin, niyamot, niyayamot, ------IN: yanigin, niyanig, niyayanig, yayanigin
yayamutin --------: to shake
:: tremor --Akt: makapangyari
:: (pagkayanig) vibration --------: to dominate, to rule, to govern
:: product, power
* yantok :: (pangyayari) happening, event,
:: a species of rattan circumstance {das Ereignis}
:: (pagkakayari) structure {die Struktur}
* yaon :: (ikapangyayari) feasibility {die
------UM: yumaon,, yumayaon, yayaon Machbarkeit}
--------: to leave, to depart, to die :: (pagka-kayari) construction, manufacturing
:: departure {die Konstruktion}
++ (yaon) that [far, out of sight] :: (kapangyarihan) power, might, control,
authority, right
* yapa ++ made, finished
++ (mayapa) tasteless, with little juice ++ (yari sa) made of
++ (mangyari) the reason for
* yapak ++ (mangyari pa) of course
------UM: yumapak,, yumayapak, yayapak ++ (yaring-bahay) homemade > yaring-sarili
------AN: yapakan, niyapakan, niyayapakan, ++ (makapangyarihan) mighty
yayapakan T1) Mangyari pa, nagalit ang mga ito sa
-------I: iyapak, iniyapak, iniyayapak, iyayapak kaniya.
--------: to step on E1) Of course, they were upset with him.
:: footstep, footprint {der Fussabdruck}
:: (yapakan) footboard * yaros
++ (nakayapak) barefoot {barfuss} :: sudden, impatient departure
T1) Huwag mo namang yapakan ang papel.
E1) Please don't step on the paper. * yasak
------UM: yumasak,, yumayasak, yayasak
* yapos --------: to trample on [plants]
------UM: yumapos,, yumayapos, yayapos
----MANG: mangyapos, nangyapos, * yasang
nangyayapos, mangyayapos ++ rough
------IN: yapusin, niyapos, niyayapos, ++ dry and brittle
yayapusin
--------: to embrace, to hug * yasyas
:: hug -----MAG: magyasyas
++ embraced ------IN: yasyasin, niyasyas, niyayasyas,
T1) Huwag mong yapusin si Maria. yayasyasin
E1) Don't embrace Maria. --------: to scrape off {abkratzen}

* yarda * yata
:: yard ++ I think, maybe, it seems, perhaps
:: (pangyarda) yardstick {der Massstab} T1) Hindi yata.
E1) I don't think so.
* yari
------UM: yumari,, yumayari, yayari * yatab
-----MAG: magyari, nagyari, nagyayari, :: short hand-sickle
magyayari
----MANG: mangyari, nangyari, nangyayari, * yate
mangyayari :: yacht
------IN: yariin, niyari, niyayari, yayariin T1) May magandang yate ang pangulo.
--------: to finish, to made, to occur, to take E1) The president has a beautiful yacht.
place
------MA: mayari, nayari, nayayari, mayayari * yatyat
--------: to be able to make :: partial corrosion
++ partially corroded :: part of a series, installment
T1) Ang unang yugto ng drama ay walang-
* yaya 1 kuwenta.
------UM: yumaya,, yumayaya, yayaya E1) The first act of the play was
-----MAG: magyaya, nagyaya, nagyayaya, uninteresting.
magyayaya
----MANG: mangyaya, nangyaya, nangyayaya, * yugyog
mangyayaya ------UM: yumugyog,, yumuyugyog, yuyugyog
------IN: yayain, niyaya, niyayaya, yayayain --------: to shake, to make love
--------: to invite, to induce :: (yugayog) violent shaking
:: invitation
* yukayok
* yaya 2 -----MAG: magyukayok
:: nursemaid, caregiver --------: to nod, to droop the head
++ with drooping head, crestfallen
* yayat {niedergeschlagen}
++ very thin
* yukdo
* yedra ------UM: yumukdo,, yumuyukdo, yuyukdo
:: poison ivy --------: to bend the knee {die Knie beugen}

* yelo * yuko
-----MAG: magyelo, nagyelo, nagyeyelo, ------UM: yumuko,, yumuyuko, yuyuko
magyeyelo ------UM: yumukod,, yumuyukod, yuyukod $
--------: to freeze -------I: iyuko, iniyuko, iniyuyuko, iyuyuko
:: ice {das Eis} --------: to bow one's head, to incline
:: (yeluhan) ice plant :: act of bowing the head > yukod
++ (may-yelo) cooled with ice, iced :: (pagyuko) obeisance {die Verbeugung}
++ (mala-yelo) snowy ++ (yukos) bent, wrinkled
T1) Nagyeyelo ang tubig.
E1) The water is freezing. * yukyok
------UM: yumukyok,, yumuyukyok, yuyukyok
* yema --------: to crouch, to stoop down {sich
:: egg yolk {das Eigelb} beugen}
T1) Yumukyok siya sa likuran ng malaking
* yerbabuwena silya.
:: peppermint E1) He crouched behind the big chair.

* yero * yumi
:: galvanized iron sheets :: tenderness
++ (mayumi) tender, soft, delicate, refined
* yeso [in manners]
:: chalk {die Kreide}
:: plaster of Paris {der Gips} * yungyong
T1) Ang guro ay gumagamit ng yeso sa ------UM: yumungyong,, yumuyungyong,
pagsulat sa pisara. yuyungyong
E1) The teacher uses chalk for writing on the --------: to hang over, to shelter
blackboard. T1) Yumuyungyong sa karsada ang
mabababang sanga.
* yodo E1) The low branches overhang the street.
:: tincture of iodine
* yupi
* yugto -----MAG: magyupi, nagyupi, nagyuyupi,
:: act [in a drama] magyuyupi
--------: to indent
------MA: mayupi, nayupi, nayuyupi, mayuyupi
--------: to be dented
:: dent
++ dented
T1) May yupi sa tagiliran ng kotse.
E1) There is a dent in the side of the car.
T2) Nayupi ang tabi ng awto.
E2) The side of the car was dented.

* yupyop
------UM: yumupyop,, yumuyupyop, yuyupyop
--------: to cover up, to sit on one's eggs

* yurak
------UM: yumurak,, yumuyurak, yuyurak
------AN: yurakan, niyurakan, niyuyurakan,
yuyurakan
--------: to trample upon with disregard or
disrespect
T1) Niyurakan ng diktador ang mga
karapatan.
E1) The dictator trampled on the rights.

* yuta
++ a hundred thousand

You might also like