Karta pracy

Francisco Goya
Rozstrzelanie powstańców imię i
nazwisko

madryckich
klas da
a ta

Przyjrzyj się reprodukcji obrazu Francisca Goi (podręcznik, s. 25) i wykonaj polecenia.

1. Przeczytaj tekst dotyczący wydarzenia uwiecznionego przez Goyę i opisz tło historyczne
dzieła.

W marcu 1808 r. wybuchło w Madrycie powstanie: zamordowano znienawidzonego

premiera, Karol IV został zmuszony do abdykacji, a do stolicy nadciągały wojska francuskie
pod wodzą Murata. Nadzieje na polepszenie warunków prysły jednak, gdy Napoleon osadził
na tronie hiszpańskim Józefa Bonapartego. Lud hiszpański upewnił się w mniemaniu, że
wojska francuskie nie niosą mu wyzwolenia, lecz jeszcze bezwzględniejszy ucisk. Drugiego
maja – słynnego Dos de Mayo – mieszkańcy Madrytu uzbrojeni w kije i noże podjęli
rozpaczliwą walkę. Najkrwawsze bitwy rozegrały się w okolicy Puerta del Sol – „Bramy
słońca”, gdzie zamieszkiwał Goya. Regularne, wyszkolone oddziały zadały błyskawiczną
klęskę powstańcom. Jest więcej niż prawdopodobne, że Goya był nie tylko świadkiem walki,
lecz także wieczornej egzekucji jeńców.

András Székely, Malarstwo hiszpańskie, przeł. Halina Andrzejewska, Wydawnictwa

Artystyczne i Filmowe, Budapeszt 1977, ilustr. 39.
Dzieło nawiązuje do Powstania Madryckiego, lub inaczej Dos de Mayo, co z języka
hiszpańskiego oznacza 2-gi maja. W tym właśnie dniu w stolicy Hiszpanii w 1808 roku
wybuchło zbrojne powstanie mieszkańców przeciwko okupującym kraj wojskom
napoleońskim, oraz nowej władzy Józefa- brata samego cesarza. Regularne i wyszkolone
oddziały w tym polskie pod dowództwem Joachima Murata błyskawicznie i krwawo stłumiły
bunt, zabijając łącznie 500 Hiszpan, z których 104 zostało rozstrzelanych dnia następnego.
Sam autor słynnego obrazu, Francisco de Goya ,który popierał Francuzów, był świadkiem nie
tylko walk, ale też samej egzekucji, co było dla niego inspiracją do stworzenia obrazu.
________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

2. Uzupełnij tabelę.
 pierwszy Grupa skazańców, która za chwilę zostanie rozstrzelana i zwłoki osób,
plan które już zostały poddane egzekucji.

drugi plan Uzbrojeni żołnierze plutonu egzekucyjnego, gotowi na rozkaz do oddania

kolejnych, śmiertelnych salw.

tło Wzgórze Księcia Pio, pod którym miała miejsce ukazana scena i panorama
miasta, od którego bramy ciągnie się szereg skazańców.

3. Na płótnie można wyróżnić kilka grup skazańców. Scharakteryzuj sposób przedstawienia

każdej z nich.

Grupa skazańców Sposób przedstawienia

Polegli skazańcy Ukazane zostały jako osoby, już poddane egzekucji i
leżące w kałużach własnej krwi. Symbolizują one
poległych bohaterów Hiszpanii, którzy walczyli za
wolność ojczyzny w okresie tyranii francuskiej i
brutalnej wojny przeciwko jej hegemonii w Europie.

Skazańcy chwilę przed własną Grupy skazańców, którzy ciągną się w ciężkiej do
śmiercią kreślenia ilości są przerażeni i jeśli dobrze
spojrzymy, możemy dostrzec, że niektórzy z
mężczyzn składają swoje dłonie w geście modlitwy,
próbują się osłaniać innymi skazanymi, natomiast
jeden z nich, ubrany w białą koszule gotowy jest na
przyjęcie strzałów w obronie zniewolonego kraju.
Walczący Hiszpanie Inną grupą niewidoczną bezpośrednio na obrazie
mogą być mieszkańcy miasta, które znajduje się w
tle. Wówczas walczyli oni dzielnie z wrogiem za
pośrednictwem partyzantki, nawet za najwyższą
cenę.

4. Opisz mężczyznę w białej koszuli. Zinterpretuj jego postawę, mimikę, gest rąk.
Centralną postacią obrazu jest jeden z mężczyzn, stanowiący część grupy skazańców mającej
za chwilę zginąć. Unosi on ramiona wysoko w górę, a jego biała koszula i pomarańczowe
spodnie odbijają się w blasku światła, przez co szczególnie rzuca się on w oczy. Do złudzenia
przypomina on postać ukrzyżowanego Jezusa Chrystusa, który na kolanach pragnie poświęcić
się za naród hiszpański. We wnętrzach dłoni posiada on nawet stygmaty, a wspomniany
ubiór, to kolory watykańskie.
________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

5. Żołnierze plutonu egzekucyjnego i skazańcy tworzą głęboki kontrast. Sprecyzuj, na czym

polegają te przeciwieństwa, i wyjaśnij, jaką mają wymowę.
Autor obrazu do perfekcji ukazał symboliczny podział na dobro i zło. Skazańcy, którzy
znajdują się w zasięgu światła lampionu są ukazani jako ofiary- przerażone i bezradne wobec
śmierci, która ma je za chwilę spotkać. Żołnierze zaś, którzy znajdują się w mroku, poza
zasięgiem lampy przedstawieni są jako bezduszne i zimne istoty, które zabijają ludzi i
pokazują wielkie, ludzkie okrucieństwo. Warto zarazem wspomnieć o niewielkiej odległości
luf karabinów od skazańców. Co prawda nie jest to poprawne historycznie, ale dodaje całej
scenie dodatkowego napięcia.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
6. Określ, jaka kolorystyka dominuje na płótnie.
Na obrazie zdecydowanie dominują kolory zimne, które dodają całości swoistej głębi.
Ponadto ukazany zostaje kontrast, między mrokiem nocy, a sztucznym źródłem światła,
skierowanym na
partyzantów._________________________________________________________________
______
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

7. Wskaż cztery prawdziwe sformułowania dotyczące stylistyki obrazu.

A. Postacie zostały ukazane realistycznie.

B. Większość postaci jest statyczna.
C. Artysta przykłada szczególną wagę do konturu i rysunku.
D. Kontury nie są precyzyjne.
E. Barwne plamy dominują nad rysunkiem.
F. Postacie zostały przedstawione w ruchu.

8. Przeczytaj tekst dotyczący Francisca Goi, a następnie ustosunkuj się do stwierdzenia, że

przedstawiona przez malarza ojczyzna jest „ziemią tragiczną i okrutną, miejscem
bestialskich aktów przemocy i upadku wiary”.

Francisco Goya, niemal rówieśnik wiernego ideałom oświeceniowym Davida, był bardzo
daleki od założeń klasycyzmu francuskiego i jego wiary w dominację rozumu. Idealnemu
decorum i akademickiej precyzji rysunku klasycystycznych artystów Goya przeciwstawił
zdumiewającą swobodę ekspresji, a połyskliwym powierzchniom obrazów Davida – ostre
akcenty barwne, kładzione szybkimi, niemal szkicowymi pociągnięciami pędzla.
Nieulegający modnym trendom, mimo to doceniany przez współczesnych, hiszpański artysta
uchodzi za najbardziej nowatorskiego i rewolucyjnego malarza swojej epoki, wymykającego
się wszelkim próbom zaszufladkowania. Hiszpania z jego obrazów i sztychów jest ziemią
tragiczną i okrutną, miejscem bestialskich aktów przemocy i upadku wiary. Sztuka Goi była
zwierciadłem udręczonej duszy artysty, o czym świadczą zwłaszcza dzieła powstałe po 1792
r., kiedy to przebyta ciężka choroba spowodowała głuchotę malarza.

David Bianco, Lucia Mannini, Anna Mazzanti, Wielka historia sztuki. Akademizm,
romantyzm, realizm, t. 7, Arkady, Warszawa 2011, s. 122.
Dzieła sztuki tworzone przez Francisco Goya wyróżniały się na tle innych ówczesnych,
oświeceniowych tworów, swoim przywiązaniem wagi do najwierniejszego oddania danej
tematyki i sprawienia, by silnie oddziaływały one emocjonalnie na oglądającego. Ich twórca
nie bał się realistycznego ukazania krwi i śmierci, jak na obrazie ,,Rozstrzelanie powstańców
madryckich”, pokazując to, jak ludzkość często nie jest taka ludzka, jak się wydaje.
Dodatkowo duży wpływ na twórczość artysty miały problemy osobiste, w tym choroba, której
skutki odczuwał on trwale do końca swojego życia.
_________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________