Ging Vien Nguyn Xuan Tung B Mon H TH PDF

HỆ THỐNG HÓA & CẬP NHẬT KIẾN THỨC
BẢO VỆ RƠLE TRONG NHÀ MÁY ĐIỆN

(NHÀ MÁY THỦY ĐIỆN SƠN LA)
Bộ môn Hệ thống điện

Đại học Bách khoa Hà Nội
11/2/2013 Giảng viên: Nguyễn Xuân Tùng

Email: tunghtd@gmail.com
Đề cương
2 Nguyen Xuan Tung – Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
 Chương 01: Máy biến dòng điện & Máy biến điện áp dùng cho mục
đích bảo vệ rơle
Copyright of Nguyen Xuan Tung
 Chương 02: Các nguyên lý bảo vệ trong hệ thống điện
Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
Do not copy or distribute without permission of the author
 Chương 03: Bảo vệ các đường dây 220kV và 500kV
 Chương 04: Bảo vệ các máy biến áp 220 và 500kV
 Chương 05: Bảo vệ các hệ thống thanh góp
 Chương 06: Bảo vệ các máy phát điện
 Chương 07: Bảo vệ các thiết bị khác trong trạm biến áp

3
Chương 01
Máy biến áp dòng điện
(dùng cho hệ thống rơle bảo vệ )
 Nguyên lý hoạt động – Qui ước cực tính
 Sơ đồ thay thế - Sai số của máy biến dòng điện
 Biến dòng điện hoạt động ở chế độ bão hòa - Hiện tượng hở mạch
thứ cấp biến dòng
 Phân biệt biến dòng dùng cho đo lường và bảo vệ
 Kết cấu phổ biến của BI – Ưu, nhược điểm
 Phương thức đo lường thành phần dòng điện thứ tự không
Máy biến dòng điện
 Tên gọi chung: BI, CT, TI

 Nhiệm vụ: Copyright of Nguyen Xuan Tung
Biến đổi tỷ lệ dòng điệnofsơ

Department cấp
Electric Power thứ
System cấp
– Hanoi (5Aof Science
University hoặcand1Technology
A)
Cách ly mạch sơ cấp và thứ cấp
Nguyên l{ hoạt động
Tạo sự phối hợp dòng điện giữa các pha
Isơ cấp*wsơ cấp = Ithứ cấp*wthứ cấp

BI cao áp BI hạ áp Sơ đồ nguyên l{
CT: Current Transformer (tiếng Anh)

Sơ đồ thay thế
Zcuộn thứ cấp
Vthứ cấp
BI lý tưởng
 Sai số của BI xuất hiện do tồn tại của dòng từ hóa

 Điện áp xuất hiện phía thứ cấp
Vthứ cấp=Ithứ cấpCopyright
*(Zcuộn thứ cấp+Zdây dẫn phụ + Zthiết bị nối vào)
of Nguyen Xuan Tung
 Tải tăng  Vthứ cấp tăng  tăng dòng từ hoá Ie  tăng sai số của BI
Xm: có giá trị từ 100-10.000 Ω (có giá trị lớn với các BI có tỷ số biến lớn)
Sai số của BI Zcuộn thứ cấp

Vthứ cấp
BI lý tưởng
 Sai số góc (angle error)

 Sai số về độ lớn (ratio error)
 Sai số tổng hợp (composite error)
Sai số hay cấp chính xác của BI

đượcof cho
Department Electrictheo sai số
Power System tổng
– Hanoi hợpof Science and Technology
University
Đặc tính từ hóa của BI

 Quan hệ giữa dòng điện từ hóa cần thiết (Ie) để sinh ra một điện
áp hở mạch V Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
Điện áp điểm gập VK
(Knee-point)
Vùng bão hòa
Vùng làm việc tuyến tính
 Điểm gập VKCopyright

: of Nguyen Xuan Tung
Là một điểm trên đường cong từ hóa
Từ đó: để tăng điện áp lên thêm 10%  cần tăng dòng từ hóa 50%
Đặc tính từ hóa của BI

 Thí nghiệm xác định đặc tính từ hóa
Bộ tạo dòng Do not copy or distribute without permission of the author
BI

Bảng kết quả
 Qui ước cực tính (theo IEC 60044-1)

Cần thiết với : bảo vệ làm việc dựa theo
hướng dòng điện.Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
Cực tính cùng tên đượcDođánh not copy or distribute without permission of the author
dấu : hình
sao, chấm tròn, chấm vuông...
 Trên bản vẽ: cực tính cùng tên vẽ cạnh
nhau.
 Xác định nhanh cực tính BI:
Coi chiều dòng điện đi từ phía sơ cấp qua
rơle không đổi chiều
Rơle
 Khai báo cực tính của máy biến dòng (rơle số)

Điểm đấu sao về phía đường dây Điểm đấu sao về phía thanh góp
 Qui ước cực tính


Hiện tượng hở mạch thứ cấp BI

 Gây quá điện áp nguy hiểm
Hở mạch
BI lý tưởng
o Hở mạch thứ cấp: toàn bộ dòng sơ cấp làm nhiệm vụ từ hóa lõi từ
o Lõi từ bị bão
Copyright hòa
of Nguyen Xuan Tung
oof Electric
Department TừPower
thôngSystem tản
– Hanoira ngoài
University lõi thép
of Science and Technology
Hiện tượng hở mạch BI

 Dạng sóng điện áp đầu ra của BI khi hở mạch

Sơ đồ thay thế khi BI bị bão hòa

 Dùng khi tính toán bảo vệ so lệch tổng trở cao
 Khi BI bị bão hòa: Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
Dòng đầu vào tăng cao

Dòng đầu ra có dạng xung nhọn  giá trị hiệu dụng rất nhỏ
Như vậy: có thể coi là có dòng đầu vào BI nhưng không có dòng đầu
ra  dòng đầu vào đã khép mạch qua nhánh từ hóa  tương đương
với việc tổng trở nhánh từ hóa giảm rất thấp, coi như xấp xỉ bằng 0
Zsơ cấp Zthứ cấp

Do not copy or distribute without permission of the author Xμ=0
BI lý tưởng Sơ đồ thay thế khi BI

bị bão hòa
Hiện tượng hở mạch BI

 Cơ cấu nối tắt mạch dòng khi tháo thiết bị nhị thứ
Rơle,
đồng hồ
đo...
Rơle,
Copyright of Nguyen Xuan Tung đồng hồ
đo...
Thông số của máy biến dòng điện
Tải danh định & Cấp chính xác

 Một BI: có nhiều cuộn thứ cấp - phục vụ các mục đích khác
nhau. Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
 Tải danh định và độ chính xác của các cuộn thứ cấp này tuz
thuộc vào loại tải.
 Các dụng cụ đo (kW, KVar, A, kWh, kVArh):
Yêu cầu chính xác trong chế độ tải bình thường hoặc định mức.
Phạm vi hoạt động chính xác trong khoảng 5÷120% của dòng điện
Độ chính xác thường là: 0.2 hoặc 0.5 với chuẩn IEC
Hoặc 0.15 Copyright
hoặcof0.3Nguyenhoặc 0.6 với chuẩn IEEE.
Xuan Tung
Thông số của máy biến dòng điện
So sánh BI dùng cho đo lường – bảo vệ rơle

Hạng mục so sánh BI dùng cho đo lường BI dùng cho bảo vệ rơle
Phạm vi hoạt động (0,05÷1,2)x
DepartmentIđịnh mứcPower System – Hanoi University of tới
of Electric (10-20-30…)x
Science and Technology Iđịnh mức
chính xác (Đo dòng tải bìnhDothường
not copy orhoặc quáwithout
distribute tải cho
permission of(Đảm bảo đo được dòng sự cố)
the author
phép)
Lõi từ Bão hòa nhanh để bảo vệ các dụng Điện áp bão hòa cao hơn
cụ đo khi sự cố, dòng điệntăng cao (VK)
(bão hòa trong khoảng 5÷20 lần Iđm) (khó bị bão hòa)
Độ chính xác Độ chính xác cao Độ chính các thấp hơn

 0.2 hoặc 0.5 với chuẩn IEC  5P hoặc 10P theo chuẩn IEC
 0.15 hoặc 0.3 hoặc 0.6 với chuẩn IEEE
Thiết bị nối tới kW, KVar, A, kWh, kVArh… Rơle, bộ ghi sự cố
Lựa chọn cấp 5P hay 10P tùy thuộc loại bảo vệ
Bảo vệ so lệch tổng trở cao 3P

Bảo vệ quá dòng điện 10P
Ví dụ thông số của máy biến dòng điện
BI cho đo lường BI cho bảo vệ rơle

 Công suất định mức  Công suất định mức
 Cấp chính xác Department of Electric Power System Cấp chính xác
– Hanoi University of Science and Technology
 Có thêm thông số ALF: hệ số giới
hạn dòng điện theo độ chính xác
30VA Cấp chính xác 0,5 5P20 30VA
Cấp chính xác 5P Công suất định mức 30VA

Cấp chính xác 0,5
Copyright of Nguyen Xuan Tung P: dùng cho mục
đích bảo vệ rơle
Công suấtDođịnh mức 30VA
not copy or distribute without permission of the author
(Protection) Hệ số giới hạn dòng: 20
Tại 20 lần dòng định mức, BI vẫn
đảm bảo sai số theo tiêu chuẩn
Qui định sai số BI
 BI đo lường
Theo tiêu chuẩn IEC 60044-1

 BI bảo vệ
Theo tiêu chuẩn IEC 60044-1

 So sánh đường cong từ hóa của BI đo lường và bảo vệ


 Theo tiêu chuẩn IEEE C57.13

BI dùng cho đo lường

BI dùng cho bảo vệ
Máy biến dòng điện cấp X (hay PX – theo IEC)
 Dùng cho mục đích đặc biệt

Bảo vệ so lệch thanh góp
 Có rất nhiều BI Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
 Do not copy
Các BI phải có cùng đặc tính làmor distribute
việc để without
giảm permission
dòngof the author cân bằng
không
 Biến dòng cấp X: thông số được cho chi tiết hơn
Dòng định mức
Tỷ số biến
Điện áp điểm gập VK
Dòng điện kích từ ứng với điện áp điểm gập
Điện trở lớn nhất cho phép phía mạch nhị thứ
 Thực tế, mỗi BI có thể có:

1 hoặc 2 cuộn thứ cấp - Mục đích đo lường
2 tới 4 cuộn thứ cấp - Ứng
Department dụng
of Electric bảo– Hanoi
Power System vệ rơle.
University of Science and Technology
Cuộn sơ cấp
Các cuộn thứ cấp

Thiết kế BI phổ biến

 Lõi từ và cuộn dây nằm trong thùng chứa thấp gần với đất
(Dead tank type), Department
dây thứ cấp
of Electric Powerchạy uốn
System – Hanoi theo
University hình
of Science chữ U
and Technology
 Lõi từ và cuộn dây nằm trong thùng chứa ở phía trên đỉnh (Live
tank type), dây thứ cấp thường chạy thẳng qua lõi từ.
 Loại hỗn hợp

BI loại thùng chứa bên dưới (Dead tank)

Trọng tâm thấp, ổn định về mặt cơ khí
Có thể chế tạo với lõi từ loại to mà không
gây quá tải về mặt cơ khí đối với sứ cách
điện
Dây sơ cấp có chiều dài lớn nên gây phát

nóng nhiều hơn  hạn chế về dòng ổn
định nhiệt (lớn nhất 63kA/1 giây)
BI loại thùng chứa bên trên (Live tank)

Dây dẫn sơ cấp ngắn, giảm phát nhiệt
Có dòng định mức và ofdòng
Department ổnSystem
Electric Power định nhiệt
cao hơn
Trọng tâm cao hơn, kém ổn định về mặt cơ
khí so với loại thùng chứa dưới (dead tank)
Khi chế tạo với lõi từ lớn có thể gây tải
trọng lớn về mặt cơ khí đối với sứ cách
điện.
Khó làm mát các cuộn thứ cấp
 Loại hỗn hợp
Biến dòng chân sứ (Bushing CTs)


Đo lường dòng điện thứ tự không (3I0)
 Nguyên lý: Ia+Ib+Ic=3I0

A
Dùng BI đặt tại trung tính của MBA
B
Do not copy or distribute without permission of the author C
BItrung tính 3I0 3I0
 Dòng điện chạy qua trung tính máy biến áp: IA+IB+IC = 3I0
 Sai số phép đo chỉ do một BI gây ra:
 Độ chính cao
Tuyornhiên
 copy
Do not cần
distribute có dây
without trungof tính
permission để đặt BI
the author
 Nguyên lý: Ia+Ib+Ic=3I0

Dùng 3 BI riêng biệt
Ia Vẽ rút gọn
Ib
3I0
Ic Role
I a + I b + I c = 3I0
Role
 Do sử dụng 3 BI riêng biệt nên sẽ có sai số giữa các BI

 Ở chế độ bình thường, phía sơ cấp là đối xứng: luôn có dòng điện chạy qua
rơle do sai số của BI
 ChỉDosửnotdụng đo dòng
copy or distribute withoutchạm đất
permission of thelớn  dùng ở mạng điện có dòng chạm đất lớn:
author
mạng điện trung tính nối đất trực tiếp

Dùng BI thứ tự không (Flux Summation CT hoặc Core Balance CT)

 Biến dòng có một lõi từ hình xuyến
 Cuộn dây được phân bố đều trên lõi of Nguyen Xuan Tung
Copyright
 Dây dẫn sơ cấp chạy xuyên Do notqua
copy orlõi từ (đường
distribute kính oftrong
without permission 10÷25 cm)
the author

Đấu sai Đấu đúng

BI thứ tự không
 Đấu đúng: dây nối đất vỏ cáp chạy xuyên qua
lõi từ Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
Rơle
Vỏ kim loại của cáp

BI0
BI thứ tự không
 Ngược lại - đấu sai: dây nối đất vỏ cáp không chạy xuyên qua lõi từ
 Dòng điện chạy qua vỏ cáp

Department of Electriccó thể
Power System triệt tiêuofdòng
– Hanoi University Science and điện
Technologysự cố (hoàn
toàn hoặc một phần): rơle có thể không nhận được thông tin sự cố.
Rơle
Vỏ kim loại của cáp

BI0
 Đấu nối BI để lọc thành phần TTK

Ứng dụng của BI thứ tự không
 Do chỉ sử dụng một
Department  sai
lõi từof Electric sốSystem
Power đo lường rất nhỏ
 Sử dụng cho các mạng điện Do not có

copy dòng
or distribute
chạmwithoutđất
permission
nhỏof(mạngthe author điện có trung tính
cách điện hoặc nối đất qua cuộn dập hồ quang)
 Do cả 3 pha chạy qua lõi từ  đường kính lõi từ lớn  kích thước BI lớn 
thích hợp để trang bị với đường cáp hoặc đầu cực máy phát điện

Ứng dụng dân dụng của BI thứ tự không
 Bảo vệ chống chạm đất độ nhạy cao (Aptomat chống giật)

Nguồn cấp
Cuộn hút của Aptomat
Nút bấm thử nghiệm

Điện trở mạch thử nghiệm
Cuộn dây mạch thử nghiệm Cuộn lấy tín hiệu dòng
chạm đất (dòng so lệch)

Tải
Sự cố chạm vỏ
(VD:Bình nóng lạnh)
(chạm đất)
36
Chương 01
Máy biến điện áp
(dùng cho hệ thống rơle bảo vệ )
 Nguyên lý hoạt động – Qui ước cực tính
 Sơ đồ thay thế - Sai số của máy biến điện áp
 BU kiểu tụ phân áp – Ưu, nhược điểm
 Phương thức đo lường thành phần dòng điện thứ tự không
Máy biến điện áp (BU)
 Tên gọi: BU, VT, PT (potential transformer)

 Nhiệm vụ Copyright of Nguyen Xuan Tung
Biến đổi tỷ lệ điện áp sơ

Department cấpPowersang
of Electric System –điện áp thứ
Hanoi University cấp
of Science theo tiêu chuẩn
and Technology
(100V hoặc 110V)
Cách ly mạch sơ cấp và các thiết bị, người vận hành bên thứ cấp
 Qui ước cực tính
Cực tính cùng tên được đánh dấu : hình sao, chấm tròn, chấm
vuông...
 Trên bản vẽ: cực tính cùng tên vẽ cạnh nhau.
 Điện áp danh định sơ cấp và thứ cấp

BU ngoài trời thường sử dụng điện áp pha:
 Điện áp danh định của cuộn
Department sơPower
of Electric cấpSystem
là điện áp danh
– Hanoi University địnhandcủa
of Science lưới điện.
Technology
Ứng dụng đo lường: phạm vi điện áp làm việc: 80÷120%
Ứng dụng bảo vệ rơle: từ 0.05 ÷ 1.5 hoặc 1.9 lần điện áp danh định.

BU kiểu tụ phân áp
 BU loại cảm ứng điện từ thông thường
 Lựa chọn kinh tế nhấtDepartment
đối vớiofcấp điện áp tới 145kV
Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
 BU kiểu tụ phân áp (CVT – Coupled Voltage Transformer)
 Lựa chọn khi dùng ở cấp cao áp
 Thường được sử dụng kết hợp với hệ thống thông tin tải ba PLC
Đầu cao áp
K{ hiệu trên sơ đồ
Tụ
phân
áp Mạch dập dao động cộng
hưởng
Điện kháng bù
5÷20kV Đầu ra
BU cảm ứng
thông thường
Cấu trúc BU kiểu tụ phân áp

1. Bình giãn dầu
2. Các tụ phân áp Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
5. Điện kháng bù
7. BU loại cảm ứng thông thường
(điện áp thấp)
8. Đầu cực cao áp

BU kiểu tụ phân áp
 Điện kháng bù: được tính toán để triệt tiêu thành phần dung
kháng của tụ phânDepartment
áp of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
Tổng trở nguồn nhìn từ phía tải là xấp xỉ 0  công suất đầu ra lấy ra
lớn nhất
Bù dịch pha do tụ phân áp gây ra

Mạch giảm dao động cộng hưởng: là điện trở tải, có thể nối ở cuộn
tam giác hở
Máy biến điện áp (BU) – Tham khảo
Sơ đồ nguyên lý của BU tụ phân áp Siemens


Máy biến điện áp (BU) – Tham khảo
Sơ đồ nguyên lý của BU tụ phân áp GE


Các loại BU
 Hệ số giới hạn điện áp Vf
Khi xảy ra sự cố trong HTĐ:

Department of ElectricU
pha có thể tăng lên tới một giá trị là Vf lần
Power System – Hanoi University of Science and Technology
Udanh định.
Tiêu chuẩn IEC đưa ra các giá trị hệ số Vf như sau:
 1.9 đối với các hệ thống có trung tính không nối đất trực tiếp
 1.5 đối với các hệ thống có trung tính nối đất trực tiếp
Lõi từ của các biến điện áp không được phép bão hoà khi điện áp tăng
tới cấp điện áp giới hạn theo hệ số Vf.

 Cấp chính xác theo tiêu chuẩn IEC 60044-2

Cấp Sai số
Copyright of giới hạnXuan Tung
Nguyen
chính Ứng dụng
xác Tại % tải định Tại % điện áp
Do not Sai
copysốor
độdistribute
lớn Sai số permission
without góc pha of the author
mức định mức % (phút)
Phòng thí nghiệm
Đo đếm chính xác
Đo đếm tiêu chuẩn
Chuẩn hóa dụng cụ đo

trong công nghiệp
Đồng hồ đo
Bảo vệ rơle
Bảo vệ rơle
Do not
Vf: copy
Hệ sốor distribute
giới hạn điệnwithout
áp permission of the author
 Công suất danh định (cosφ=0,8)

10, 15, 25, 30, 50, 75, 100, 150, 200, 300, 400, 500 VA
Đo lường điện áp thứ tự không (3U0)
Nguyên lý UA+UB+UC=3U0

Đo lường điện áp thứ tự không (3U0)
Sử dụng BU đặt tại trung tính Sơ cấp

Thứ cấp
Dùng ba BU loại một pha

Bộ lọc điện áp TTK (U0)

Dùng BU loại 3 pha 5 trụ
 Điện áp TTK lấy raDepartment
từ cuộn tamPower
of Electric giácSystem
hở – Hanoi University of Science and Technology
Do not copy or distribute without permission of the author A
A B C N
B
C
Sơ
cấp
Thứcc
ấp
Để đo được điện áp thứ tự không:
o Phải có đường dẫn cho từ thông TTK 3V0
o Department
Cần thêm 2 trụ (không quấn dây)
of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
o Trung Dotính cuộn
not copy sơ cấp
or distribute phải
without nối ofđất
permission (nếu không sẽ chỉ đo được thành phần hài bậc 3)
the author
Nguồn tự dùng điện áp một chiều
 Auxiliary power supply

Cấu hình
Float charger Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
• Charge a battery at a similar rate as a battery Do not copy or distribute without permission of the author
self-discharges
• Thus maintaining a full capacity battery.
• Used where the battery rarely gets discharged
Boost charger
• Charge a battery at a high current for
shortening charging time
• Enables the quick charging of depleted
batteries.
Anti-paralleling
Copyrightdiodes
of Nguyen Xuan Tung
For preventing
Department high circulating
of Electric Power Systemcurrents
If one battery be faulty  The fully
charged battery cannot discharge into it
50
Chương 02
Các nguyên lý bảo vệ trong HTĐ
 Nguyên lý bảo vệ quá dòng/quá dòng cắt nhanh/chạm đất/có hướng
 Nguyên lý bảo vệ so lệch dòng điện có hãm
 Nguyên lý bảo vệ tổng trở thấp (BV khoảng cách)
 Các nguyên lý bảo vệ khác
51
Chương
02 Nguyên lý bảo vệ quá dòng
 Nguyên lý bảo vệ quá dòng có thời gian (51):
o Dòng điện khởi động - Thời gian đặt
o Đặc tính làm việc (độc lập vs. phụ thuộc)
 Nguyên lý bảo vệ quá dòng cắt nhanh (50)
o Nguyên lý đảm bảo chọn lọc - Dòng điện khởi động
 Nguyên lý bảo vệ quá dòng thứ tự không có thời gian/cắt nhanh
(50/50N)
o Dòng điện khởi động
o Độ nhạy
 Nguyên lý bảo vệ quá dòng điện có hướng (67)
Nguyên l{ bảo vệ quá dòng có thời gian
 Bảo vệ quá dòng (I> hoặc 50 & 51):

Chống lại các dạng sự cố quá dòng một pha, hai pha & ba pha và sự cố
chạm đất. Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
 Bảo vệ khởi động khi:

Dòng điện của một pha, hai pha hoặc cả ba pha vượt quá một giá trị
đã được cài đặt trước trong rơle.
 Có thể làm việc với thời gian trễ để đảm bảo tính chọn lọc
 Thời gian trễ có thể là độc lập so với dòng điện hoặc phụ thuộc
vào dòng điện  hai loại đặc tính thời gian tác động
 Bảo vệ quá dòng với đặc tính thời gian độc lập:
Thời gian làm việc (trễ) của bảo vệ không phụ thuộc vào độ lớn dòng
ngắn mạch Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
Thời gian làm việc
+ tlàm việc không đổi theo dòng điện

Ikhởi động Iqua rơle
Bảo vệ quá dòng với đặc tính thời gian phụ thuộc:
Thời gian làm việc: phụ thuộc tỷ lệ nghịch vào độ lớn của dòng điện
ngắn mạch Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
Trong thực tế thì thời gian Do not copy or distribute without permission of the author
tác động tỷ lệ với tỷ số Ingắn mạch/ Ikhởi động

Tính toán dòng khởi động
Điều kiện
 Phải không khởi động ở chế độ bình thường
 Phải khởi động với dòng sựof Electric
Department cố nhỏ nhất– Hanoi
Power System (đủUniversity
nhạy) of Science and Technology
 Đảm bảo tính chọn lọc
 Dòng đặt
Ikhởi động = K* Ilvmax
Khuyến cáo

Tính toán thời gian làm việc
 Đảm bảo tính chọn lọc giữa các bảo vệ bằng phân cấp thời gian
 Tên gọi: bảo vệ quá dòng làmCopyright việcof Nguyen
có thờiXuan Tung
gian (I> hay 51)
 Nguyên tắc: Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
Khi có sự cố có thể nhiều bảo vệ cùng khởi động

Tuy nhiên, bảo vệ gần chỗ sự cố nhất sẽ phải tác động trước
N2
I> 1 I> 2
Sự cố tại N2: BV2 khởi động & BV1 có thể cũng khởi động  cùng
đếm thời gian Copyright of Nguyen Xuan Tung
BV2Dophải tác động loại trừ sự cố, BV1 khi đó sẽ trở về  đặt thời gian
tBV2<tBV1 hoặc có thể viết tBV1=tBV2 + ∆t
Tính toán thời gian làm việc
BV2 phải tác động loại trừ sự cố, BV1 khi đó sẽ trở về  đặt thời gian
tBV2<tBV1 hoặc có thể viết tBV1=tBV2 + ∆t
Bậc phân cấp thời gian ∆t=0.3÷0.6
giây tính tới các yếu tố:
 Sai số thời gian của rơle:Dorơle không
not copy thể
or distribute vậnpermission
without hành ofchính xác đúng theo đặc tính
the author
lý thuyết đã xây dựng

 Thời gian cắt máy cắt: do nhà sản xuất cung cấp
 Thời gian quá tác động của rơle (overshoot): là hiện tượng rơle đã được ngắt
điện nhưng vẫn tiếp tục vận hành thêm một khoảng thời gian rất ngắn nữa.
Lý do: các rơle vẫn còn lưu trữ năng lượng: với rơle cơ thì đĩa quay có quán
tính, rơle tĩnh vẫn còn năng lượng tích lũy trong tụ điện…
 Sai số của biến dòng: các BI có sai số  rơle vận hành nhanh hơn hoặc chậm
hơn (nếu rơle sử dụng đặc tính độc lập thì không cần xét tới yếu tố này).
 Thêm
Department một
of Electric Powerphần
System –thời gian dự
Hanoi University trữ and Technology
of Science
Nếu nhiều phân đoạn: làm tăng thời gian loại trừ sự cố của các bảo vệ
gần nguồn  nhược điểm
 Sử dụng đặc tính phụ thuộc
Nguyên l{ bảo vệ quá dòng cắt nhanh (50 hay I>>)
 Nguyên tắc: đảm bảo tính chọn lọc bằng phân cấp dòng điện
 Sự cố tại phân đoạn nào: chỉ Copyright
bảo ofvệ tại đó được phép khởi động
Nguyen Xuan Tung
Các bảo vệ khôngDepartment

cần phối hợp
of Electric Powerthời
System – gian
Hanoi University of Science and Technology
Thời gian tác động đặt xấp xỉ 0 giây (thường từ 50 80ms)  tên gọi:
bảo vệ quá dòng cắt nhanh (50 hay I>>)
Do cách chọn lọc bằng dòng điện  dòng điện khởi động tính theo:
Ikđ=Kat*Ingắn mạch ngoài vùng max (Hệ số Kat=1,1 1,2)
Không bảo vệ được toàn bộ đối tượng  không sử dụng làm bảo vệ
chính
Nguyên l{ bảo vệ quá dòng cắt nhanh (50 hay I>>)
 Vùng được bảo vệ cắt nhanh

Ikđ=Kat*Ingắn mạch ngoài vùng max (Hệ số Kat=1,1 1,2)
Dòng ngắn mạch giảm dần
Department khiPower
of Electric điểm ngắn
System mạchofđiScience
– Hanoi University xa and
nguồn
Technology
Độ lớn dòng ngắn mạch phụ thuộc vào chế độ của hệ thống
Vẽ đường cong biểu diễn dòng ngắn mạch Inmax & Inmin dọc đường dây
I> 1 I> 2
IN
Ikđ BV1
Ikđ BV2
Inmax Lcắt nhanh min=0
L
Do notcắt nhanh
copy min
or distribute without permission of the author Inmax
Lcắt nhanh max L(km)

Lcắt nhanh max
Phân biệt chức năng I> & I>> (51 & 50)
Bảo vệ quá dòng

Khởi độngDokhi: Ingắn mạch >Ikhởi động

Bảo vệ quá dòng có thời gian Bảo vệ quá dòng cắt nhanh
(I> hay 51) (I>> hay 50)
 Dòng khởi động tính theo dòng  Dòng khởi động tính theo dòng
làm việc lớn nhất (Ilvmax) ngắn mạch ngoài lớn nhất
 Khi xảy ra sự cố ở có thể cả bảo (In ngoài max)
vệ tại chỗ và bảo ofvệNguyen
Copyright phíaXuan
trênTung  Khi xảy ra sự cố: chỉ bảo vệ tại
cùng
Department khởiPower
of Electric độngSystem – Hanoi University of Science and Technology phân đoạn sự cố khởi động
 Đảm bảo tính chọn lọc: phối  Không cần phối hợp thời gian
hợp phân cấp thời gian (∆t) (cắt nhanh)
 Có thể dùng làm bảo vệ chính  Không bảo vệ được toàn bộ đối
tượng  chỉ là bảo vệ dự phòng
Ia
Bảo vệ quá dòng thứ tự không (I0> hay 51N)
Ib
 Sử dụng bộ lọc dòng điện thứ tự không
Copyright of Nguyen Xuan Tung Ic
 Tính toán dòng khởi động
Ở chế độ bình thường: I a + I b + I c = 3I0

 Lý thuyết: dòng qua rơle bằng 0 Role
 Thực tế: do các BI có sai số  dòng điện qua rơle khác 0
 Để rơle không tác động: đặt dòng khởi động lớn hơn dòng điện sinh ra do sai
số này
 Giá trị cài đặt: Ikhởi động 51N=(0,1÷0,3)Iđịnh mức BI
Chế độ sựCopyright cố: ofdòng điện qua rơle tăng gấp nhiều lần bảo vệ tác
Nguyen Xuan Tung
động
Do giá trị khởi động đặt thấp  bảo vệ có độ nhạy cao
Ia
Bảo vệ quá dòng thứ tự không (I0> hay 51N)
Ib
Copyright of Nguyen Xuan Tung Ic

 Thời gian làm việc: I a + I b + I c = 3I0

Role
Phối hợp với các bảo vệ quá dòng thứ tự không khác
 Ảnh hưởng của các thành phần sóng hài bậc 3: rơle sẽ có thể tác
động nhầm nếu thành phần sóng hài này đủ độ lớn.

Ví dụ: bảo vệ quá dòng cho một ngăn lộ
Copyright of Nguyen Xuan Tung B

I> I> I> Sự cố chạm đất một pha N(1)
I>> I>> I>>
I0>
I0>>
Ví dụ: bảo vệ quá dòng cho một ngăn lộ
Copyright of Nguyen Xuan Tung B

Sự cố hai pha N(2)

I> I> I>
I>> I>> I>>
I0>
I0>>
Bảo vệ quá dòng có hướng (67)
 Xét lưới điện cấp nguồn từ hai phía

N1
HT1 I> 1 2 I> I> 3 4 I> I> 5 6 I> HT2
tBV3<tBV2
 Sự cố xảy ra tại N1: có thể BV3 & BV2 khởi động

 Để đảm bảo chọn lọc: yêu cầu BV3 tác động trước BV2  phải đặt tBV3<tBV2
 Sự cố xảy ra tại N2: có thể BV2 & BV3 khởi động
N2
HT1 I> 1 2 I> I> 3 4 I> I> 5 6 I> HT2

t >t
BV3 ofBV2
Department of Electric Power System – Hanoi University Science and Technology
 Để đảm bảo chọn lọc: yêu cầu BV2 tác động trước BV3  phải đặt tBV2<tBV3
 Mâu thuẫn: không thể cài đặt thời gian cho các bảo vệ
 Giải pháp: sử dụng bảo vệ quá dòng loại có định hướng

 Bảo vệ qúa dòng có hướng chỉ tác động khi:
Dòng điện chạy qua bảoof Electric

Department vệ theo hướng
Power System qui định
– Hanoi University (hướng
of Science dương -
and Technology
thường qui ước từ thanh góp  đường dây) +
Dòng điện vượt qua giá trị khởi động của bảo vệ
I> -
I> = I> + W
Có thể phân chia ra 2 nhóm bảo vệ

HT1 I> 1 2 I> I> 3 4 I> I> 5 6 I> HT2
 Về phương diện bảo vệ rơle: Đường dây hai nguồn cấp hai
mạch hình tia
HT1 I> 1 2 I> I> 3 4 I> I> 5 6 I> HT2
HT1 I> 1 I> 3 I> 5

tBV1=tBV3 + ∆t 1,5 tBV3=tBV5 + ∆t 1 tBV5 0,5
2 I> 4 I> 6 I> HT2

0,3 tBV2 0,8 tBV4=tBV2+ ∆t 1,3 tBV6=tBV4 + ∆t
 Kiểm tra sự làm việc của bảo vệ:

N1
HT1 I> 1 2 I> I> 3 4 I> I> 5

Do not copy or distribute without permission of the author 6 I> HT2
1,5 0,3 1 0,8 0,5 1,3
N2
2 I>
HT1 I> 1 I> 3 4 I> I> 5 6 I> HT2
1,5 0,3 1 1,3
0,8 0,5
Phần tử định hướng công suất
 Phần tử định hướng công suất:

Vecto điện áp thường được dùng làm đại lượng tham chiếu

Sơ đồ đấu nối bộ phận định hướng
 Bộ định hướng công suất:

Sử dụng điện áp làm đại lượng tham chiếu
Được đấu nối đảm bảo:ofrơle
Department có đủ
Electric Power Systemđộ nhạy
và tác động đúng trongDomọi not copy or distribute without permission of the author
trường hợp.
Sơ đồ đấu nối tiêu chuẩn đối với các rơle
số và rơle tĩnh là sơ đồ 900
Chi tiết phương thức đấu nối:
 Dòng điện từ một pha
 Điện áp dây của hai pha còn lại
Giả thiết Copyright

cosφ=1 hay φ=00 thì điện áp tham
of Nguyen Xuan Tung
chiếu
Department vàPower
of Electric dòng điện
System tạo
– Hanoi với ofnhau
University Science góc 900 
and Technology
Do not copy
chính là ortên
distribute
gọi without
của sơ permission
đồ of the author
Sơ đồ đấu nối bộ phận định hướng
 Lý do chọn điện áp là đại lượng tham chiếu:

Khi xảy ra sự cố ba pha: điện áp giảm thấp, nếu sử dụng điện áp pha
thì rơle định hướng có thể không đủ độ nhạy, sử dụng điện áp dây
sẽ tăng được giá trị điệnDo not ápcopyđưa vàowithout
or distribute rơle.permission of the author
Khi xảy ra sự cố pha-pha ví dụ giữa pha 1 & 2: điện áp U12 có thể rất
thấp (có thể bằng 0 nếu sự cố gần bảo vệ)  rơle định hướng không
đủ độ nhạy, trong khi đó điện áp U23 vẫn còn đủ lớn  phải sử dụng
điện áp dây với pha không sự cố còn lại để làm điện áp tham chiếu.

72
Chương
02 Nguyên lý bảo vệ so lệch
 Nguyên lý bảo vệ so lệch dòng điện (87)
 Nguyên lý bảo vệ so lệch dòng điện có hãm
o Nguyên lý hoạt động
o Lựa chọn hệ số hãm
o Nối đất BI
 Nguyên lý bảo vệ so lệch tổng trở cao (87H)
 Nguyên lý bảo vệ so sánh pha dòng điện
Nguyên l{ bảo vệ so lệch dòng điện
 So sánh tổng dòng điện đi vào & đi ra của đối tượng được bảo
vệ: tổng dòng điện này khác 0 bảo vệ tác động.
Thiết bị
Irơle= +
Bình thường
 Chế độ bình thường:
Dòng điện chạy qua rơle như hình vẽ

Dòng chạy qua rơle: là dòng chênh lệch do sai số của BI các phía
 Chế độ sự cố ngoài vùng:

Dòng điện là dòng sự cố có giá trị lớn  sai số BI lớn hơn
Phân bố dòng điện tương
Department tự Power
of Electric chếSystemđộ–bình thường
Dòng điện chạy qua rơle sẽ lớn  chỉnh định để rơle không tác động
 dòng khởi động lớn, giảm độ nhạy
 Vùng bảo vệ: giới hạn bởi vị trí đặt các BI
Thiết bị
Sự cố ngoài
 Chế độ sự cố trong vùng:

Dòng điện chạy qua rơle bằng tổng dòng hai phía  có giá trị lớn 
rơle sẽ tác động ngay
Sự cố trong vùng Irơle= +
Thiết bị

 Tổng kết:
Thiết
Copyright bị Xuan Tung
of Nguyen
Irơle= + Irơle= + Irơle= +

BìnhDothường Sự cố ngoài Sự cố trong
Dòng điện chạy qua rơle là do sai số BI Dòng điện chạy qua rơle là tổng
dòng sự cố
Nguyên l{ bảo vệ so lệch dòng điện có hãm
 Bảo vệ rơle so lệch thông thường các rơle có thể tác động
nhầm do:
Sai số lớn của cácDepartment
BI khiofngắn mạch
Electric Power System ngoài
Chuyển đầu áp...
 Bảo vệ so lệch có hãm: hoạt động dựa theo tổ hợp của hai loại
dòng điện so lệch (Isl) & hãm (Ih):
Sự cố ngoài vùng: dòng hãm có giá trị lớn – dòng so lệch nhỏ
Sự cố trong vùng: dòng hãm nhỏ - Dòng so lệch lớn.

 Tổ hợp dòng điện cho bảo vệ rơle so lệch có hãm

Sử dụng các biến dòng trung gian (BITG)
Tổ hợp thêm ra dòng điện
Department hãm
of Electric (Ih) – Hanoi University of Science and Technology
Power System

 Tổ hợp dòng điện cho bảo vệ rơle

so lệch có hãm
 Viết phương trình cân bằng sức từ

động cho các BITG
BITG2 BITG1
I1*w1-I2*w1=Isl*w2 I1*w3+I2*w4=Ih*w5
Chọn w1=w2 Chọn w3= w4= w
Copyright of Nguyen Xuan Tung  Ih=0,5*( I1 + I2)
of IElectric w =2*w
sl=I1Power
- I2 System – Hanoi University of Science and Technology
Department 5
Tổng quát: Ih=Kh*(I1+I2)
Kh: hệ số hãm, có thể điều chỉnh thay
đổi theo số vòng cuộn w5
I sl =( I1 I 2 )
 Bằng cách sử dụng BI trung gian, có thể tạo ra tổ hợp
Ih K h ( I1 I 2 )
 Xét sự vận hành – Bảo vệ so lệch có hãm
I1
100% (I1+I2)
100% (I1+I2)
Isl
I1
I2 Ih=Kh* (I1+I2)
Ih=Kh* (I1+I2)
Copyright of Nguyen Xuan Tung Isl
(Ih)> (Isl) (Ih)< (Isl)
 bảo vệ không  bảo vệ tác
tác động I2 động
Chế độ bình thường hoặc sự cố ngoài Chế độ sự cố trong vùng

 Lựa chọn hệ số hãm

Tăng hệ số hãm (Kh): rơle
hãm tốt  độ nhạy tác
I
động của rơle kém đi. Do not copy or distribute without permission of the author 1
Hiệu ứng ngược lại khi giảm
hệ số hãm 100% (I1+I2) 100% (I1+I2)
Isl
Hệ số hãm có thể được điều Ih=Kh* (I1+I2)

chỉnh bằng cách thay đổi số
Ih=Kh* (I1+I2)
vòng dây cuộn w5.
Copyright of Nguyen Xuan Tung Isl
I2
Đặc tính của bảo vệ so lệch có hãm
 Rơle cơ: hệ số hãm là cố định

 Rơle số: hệ số hãm tự động thay đổi theo chế độ vận hành
b
a
Copyright of Nguyen Xuan Tung a: dòng so lệch ngưỡng thấp

d: dòng so lệch ngưỡng cao
Đặc tính làm việc của rơle bảo vệ so lệch Đặc tính làm việc của rơle bảo vệ so lệch
- Loại điện cơ - - Loại sử dụng kỹ thuật số -
Bảo vệ so lệch có hãm
Nối đất BI
Các rơle cơ: có liênDepartment

hệ trực of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
tiếp Các rơle số: mạch dòng của các
về điện giữa các phía BI cách ly về mặt điện

Nối đất tại một điểm Phải nối đất riêng từng mạch
Vấn đề nối đất BI với bảo vệ so lệch
Nối đất BI Bảo vệ so lệch MBA

Bảo vệ so lệch MFĐ Do not copy or distribute without permission of the author
BI trung gian
Rơle cơ

BI trung
gian
Rơle số
Nối đất BI Bảo vệ so lệch tổng trở cao

Rơle

Bảo vệ so lệch tổng trở cao

Nối đất BI

Nguyên l{ bảo vệ so lệch tổng trở cao (87H)
 Bảo vệ so lệch có thể tác động nhầm khi BI bị bão hòa

Ví dụ hiện tượng bão hòa của các BI với bảo vệ thanh góp
Copyright of Nguyen Xuan Tung Bão hòa
Vùng bảo vệ Vùng bảo vệ

SựDocố
not trong vùngwithout
copy or distribute bảo permission
vệ of the author Sự cố ngoài vùng bảo vệ
 Lý do sử dụng 87H
Với các rơle so lệch tổng trở thấp: trường hợp rơle bị bão hòa hoàn
toàn thì dù rơleDepartment
có được trang bị hãm nhưng vẫn có khả năng tác
động nhầm Do not copy or distribute without permission of the author
Nguyên lý làm việc của bảo vệ so lệch tổng trở cao đã đảm bảo làm
việc tin cậy trong trường hợp xấu nhất: BI bị bão hòa hoàn toàn.
Với BV thanh góp thì hiện tượng bão hòa BI càng dễ xảy ra do:
 Tải của các BI không giống nhau – một BI có dòng sự cố tổng chạy qua và dòng
sự cố này sẽ phân chia qua các BI còn lại.
Với bảo vệ REF hiện tượng xảy ra tương tự:
 BI ở trung tính và BI pha mang dòng khác nhau trong chế độ sự cố  mức độ
bão hòa khác nhau. Dễ gặp hiện tượng bão hòa máy biến dòng
Sơ đồ thay thế khi BI bị bão hòa

 Dùng khi tính toán bảo vệ so lệch tổng trở cao
 Khi BI bị bão hòa: Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
Dòng đầu vào tăng cao

Dòng đầu ra có dạng xung nhọn  giá trị hiệu dụng rất nhỏ
Như vậy: có thể coi là có dòng đầu vào BI nhưng không có dòng đầu
ra  dòng đầu vào đã khép mạch qua nhánh từ hóa  tương đương
với việc tổng trở nhánh từ hóa giảm rất thấp, coi như xấp xỉ bằng 0
Zsơ cấp Zthứ cấp

Do not copy or distribute without permission of the author Xμ=0
BI lý tưởng Sơ đồ thay thế khi BI

bị bão hòa
 Xét sơ đồ đơn giản: thanh góp chỉ gồm hai ngăn lộ

Zsơ cấp Zthứ cấp Zthứ cấp Zsơ cấp

Bão hòa
BI1 ∆I BI2 BI1 Xμ>>0 ∆I Xμ=0 BI2
Lý tưởng Lý tưởng
Giá trị rất lớn Giá trị xấp xỉ 0

(coi là hở mạch) (nối tắt)

 Xét sơ đồ đơn giản: thanh gópchỉ gồm hai ngăn lộ

Zthứ cấp Zthứ cấp
Zsơ cấp Zthứ cấp Zthứ cấp Zsơ cấp
∆I
BI1 ∆I BI2
Lý tưởng Lý tưởng R>>
Rơle so lệch tổng trở cao

Nhánh song song
 BI bị bão hòa: không có dòng thứ cấp

 BI còn lại: dòng cấp ra khép mạch qua rơle và tổng trở thứ cấp BI bị bão
hòa Docó dòng
not copy quawithout
or distribute  rơle
rơlepermission sẽ tác động (tác động sai)
of the author
 Giải pháp: hạn chế dòng qua rơle bằng cách ghép nối tiếp một điện trở
có giá trị lớn  rơle so lệch tổng trở cao
 Yêu cầu đối với BI

Các BI có cùng tỷ số biến
Nên sử dụng biếnDepartment
dòngofcấp ElectricXPower System – Hanoi University of Science and Technology
BI chân sứ có thể sử dụng nếu các cuộn dây BI thuộc loại quấn phân
bố đều Điện áp điểm gập V
(Knee-point)
K
Các BI nên có cùng thiết kế

Điện trở cuộn thứ cấp BI nên chọn nhỏ nhất có thể
Không nên nối các thiết bị khác tới lõi dùng cho 87H
Điện áp điểm gập Vk phải lớn hơn ít nhất 2 lần điện áp khởi động của
rơle:
 Nếu điện áp Vk chọn
Department of Electric Power System
thấp hơn: khi có sự cố, BI sẽ sinh ra điện áp có thể không
đủ lớncopylàm
Do not rơle without
or distribute tác động (chọn
permission lớn hơn 2 lần  đảm bảo độ nhạy tối thiểu là
of the author
2)
 Hoạt động với sự cố ngoài

BI lý tưởng: không bão hòa BI bị bão hòa

Phạm vi áp dụng
 Các trường hợp dễ xảy ra bão hòa BI
Bảo vệ so lệch thanh góp

Bảo vệ chống chạm đất hạn chế (bảo vệ so lệch thứ tự không – 87N)
Copyright of Nguyen Xuan Tung 87H

Nguyên l{ bảo vệ so sánh pha dòng điện
 Bảo vệ so sánh pha dòng điện (87PC)

Rơle chỉ trao đổi thông tin về pha dòng điện
Chỉ trao đổi cho nhau
Departmenthai trạng
of Electric thái:– Hanoi
Power System dòng điện
University đang
of Science ở chu kz âm hay
and Technology
dương (logic 0 và 1) Do not copy or distribute without permission of the author

Với các rơle hiện đại: so sánh riêng biệt ba pha (cáp quang)
Khi sử dụng kênh truyền băng thông thấp (ví dụ: tải ba PLC):
 Sử dụng các thành phần đối xứng
 Hoặc tổ hợp các thành phần đối xứng theo tỷ lệ nhất định

 Nguyên lý so sánh pha

trùng hoàn toàn trùng hoàn toàn

không trùng khớp không trùng khớp 1
0
Copyright of Nguyen Xuan Tung 1
0 0
Sự cố ngoài vùng bảo vệ Sự cố trong vùng bảo vệ

 Các yếu tố ảnh hưởng

Ở chế độ non tải hoặc không tải: dòng điện dung có thể làm bảo vệ tác
động nhầm Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
 Giải pháp: sử dụng bộ phận phát

Do not copy hiệnwithout
or distribute sự cố (phần
permission quá dòng)  khởi động
tửauthor
of the
truyền tin.
Với các rơle kỹ thuật số: sai số về góc pha do việc lấy mẫu tín hiệu
Do ảnh hưởng của dòng điện dung: góc cài đặt cho BV so lệch pha
phải tăng lên
 BV so lệch pha chỉ nên áp dụng cho đường dây tới 400km.
Tính tới dao động góc pha do ảnh hưởng của dao động điện
98
Chương Nguyên lý bảo vệ tổng trở thấp

02 (Bảo vệ khoảng cách)
 Nguyên lý hoạt động

 Đặc tính làm việc – Cài đặt các vùng bảo vệ
 Thuật toán tính toán tổng trở
 Phối hợp liên động các bảo vệ khoảng cách
 Các yếu tố ảnh hưởng đến sự làm việc của bảo vệ khoảng cách
 Phương thức định vị sự cố
 Bảo vệ khoảng cách dựa trên các giá trị dòng điện và điện áp tại
điểm đặt rơle để xác định tổng trở sự cố
 Nếu tổng trở sự cố này nhỏ hơn giá trị tổng trở đã cài đặt trong
rơle thì rơle sẽ tác động  rơle tổng trở thấp Z< (hoặc 21)
 Tổng trở gồm hai thành phần R & X: để thuận tiện phân tích sẽ
sử dụng mặt phẳng tổng trở để biểu diễn sự làm việc của bảo
vệ khoảng cách jX
Copyright of Nguyen Xuan Tung ZD
R
Rơle khoảng cách loại điện cơ đơn giản
Xét sơ đồ đơn giản:

Tính toán tổng trở rơle đo được trong các chế độ

Bình thường:
jX
ZR(bt)=ZD+Zphụ tải ≥ ZD
ZD+Zpt
ZD and Technology
Department of Electric Power System – Hanoi University of Science Điểm
Do not copy or distribute without permission of the author làm việc
100%ZD lúc bình
Zpt thường
R
Xét sơ đồ đơn giản:

Tính toán tổng trở rơle đo được trong các chế độ

Sự cố: ví dụ tại 50% đường dây: jX
ZR(sc)=ZDsự cố=50%ZD < ZD Điểm

Điểm làm việc
làm việc lúc bình
khi sự thường
Điểm sự cốCopyright di chuyển vào đường
of Nguyen Xuan Tung
cố
ZD
tổng trở đường dây
ZD+Zpt
50%ZD
R
Đặc tính làm việc của rơle khoảng cách

 Điểm làm việc lúc bình thường và khi sự cố: khi sự cố điểm làm việc
luôn rơi vào đườngDepartment
tổng trở đường
of Electric dây
Power System 
– Hanoi có thể
University chỉ
of Science cần chế tạo đặc
and Technology
tính tác động của rơle là một đường thẳng trùng với đường tổng trở
đường dây Điểm

jX làm việc
lúc bình
Điểm thường
Đặc tính tác làm việc
động là một ZD khi sự
đường thẳng cố
ZD+Zpt

R
Đặc tính làm việc của rơle khoảng cách

 Do sai số, do sự cố có thể xảy ra qua các tổng trở trung gian nên giá
trị rơle đo được khiDepartment
sự cốofcó thể
Electric Powerrơi
Systemra lânUniversity
– Hanoi cận ofđường tổng trở đường
Science and Technology
dây. Do not copy or distribute without permission of the author
 Nếu chỉ chế tạo đặc tính tác động là một đường thẳng thì rơle có thể
sẽ không làm việc trong các trường hợp này. Để khắc phục thì các nhà
chế tạo thường cố { mở rộng đặc tính tác động về cả hai phía của
đường dây  trở thành vùng tác động.
jX jX
Đặc tính tác ZD+Zpt Đặc tính ZD+Zpt
động là một ZD Điểm ZD Điểm
tác động
đường làm
Copyright of Nguyen Xuan Tung việc được mở làm việc
thẳng hẹp lúc bình rộng
Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology lúc bình
thường
Do not copy or distribute without permission of the author thường
100%ZD
Điểm sự cố rơi ra Điểm sự cố rơi
ngoài rơle không vào vùng tác động
tác động
R R
Các dạng đặc tính thường gặp

 Thực tế, đặc tính làm việc được mở rộng theo nhiều dạng khác nhau
 Đáp ứng tốt hơn với mọi loạiof Electric
Department sự cố vàSystem
Power chế– Hanoi
độUniversity
vận hànhof Sciencecủa hệ thống
and Technology
ZD

Đặc tính làm việc
 Đặc tính làm việc: biểu diễn trên mặt phẳng tổng trở R-X
 Giá trị đo được rơi vào trongCopyright
đặc oftính: rơle khởi động
Nguyen Xuan Tung
o Đặc tính MhO: được trang bị cho các role

thế hệ cũ do vấn đề hạn chế về công nghệ
chế tạo
o Rơle đời mới: đặc tính làm việc chia ra
nhiều vùng Copyrighthơn, bám sát
of Nguyen đặc
Xuan Tung tính của đối
tượng cần bảo vệ
o Cùng một đường dây cần bảo vệ & điện
trở hồ quang: đặc tính tứ giác hoạt động
chọn lọc hơn
Cài đặt các vùng bảo vệ
Các vùng cài đặt của bảo vệ khoảng cách

 Thường được chỉnh định với 3 vùng tác động
 Vùng I: tác động tức thời
 Vùng II & III: tác động có trễ theo nguyên tắc phân cấp thời gian, phối hợp
với các bảo vệ liền kề


 Vùng 1 (Z1): bảo vệ khoảng 80-90% đường dây AB

 Không thể cài đặt để bảo vệ 100% đường dây:
 Sai số của BI, BU: BI có thể bị bão hòa và ảnh hưởng tới độ chính xác của tổng trở
đo được. Copyright of Nguyen Xuan Tung
 Ảnh Dohưởng của
not copy or hệ without
distribute số phân bốofdòng
permission điện
the author
 Tính toán tổng trở dựa trên giả thuyết: bỏ qua điện dung đường dây, các pha đảo
pha tuần tự...tuy nhiên thực tế điều này không thể hoàn toàn chính xác.

 Vùng 2 (Z2): tối thiểu từ 120-150% ZAB (giá trị tối thiểu đảm bảo để sự cố
sát thanh góp B (F2, F3, F4) không bị rơi vào vùng 1 của BV1)
 Vùng 2 của BV1 là bảo vệ dự phòng cho BV5 do đó:
 Vùng 2 của BV1 không thể bảo vệ vượt quá Vùng 1 của các bảo vệ liền kề (BV3;
BV5;DoBV7)not copy or distribute without permission of the author
 Phối hợp với đường dây ngắn nhất (bảo vệ tới 50% của đường dây ngắn nhất)

 Vùng 3 (Z3): bao trùm đường dây dài nhất từ thanh góp B (đường dây
BD) – Tuy nhiên không được quá vùng 2 của các bảo vệ BV3; BV5; BV7
 Vùng
Department3: tínhPower
of Electric tớiSystem
khả năng
– Hanoi ảnh
University hưởng
of Science của tải nặng và trường hợp xảy ra
and Technology
dao động công suất.
Các vùng của bảo vệ khoảng cách

 Vùng hướng ngược (Z3R)
Vùng bảo vệ để gia tăngof hiệu

Department quảSystem
Electric Power bảo vệ.University of Science and Technology
– Hanoi
Bảo vệ dự phòng cho thanh góp
Đặt khoảng 25% tổng trở vùng I
Vùng III hướng ngược (Z3KR) có thể dùng đặc tính tác động vô hướng
(hình tròn).

Hướng ngược với đặc tính vô hướng

 Đặc tính vô hướng  điện áp tham chiếu không phải là yếu tố
quan trọng: tác động tốt
Department vớiPower
of Electric các sự– Hanoi
System cốUniversity
rất gần of Science&and điện
Technologyáp xấp xỉ 0
hoặc không còn điện áp nhớ để tham chiếu.
 Vùng III hướng ngược: chức năng chống đóng vào điểm sự cố
(Switch on to Fault - SOF):
 Cho phép tác động tức thời khi đóng trở lại đường dây sau sửa chữa,
bảo dưỡng.
 Phối hợp làm việc liên động với đầu đối diện.
Minh họa
Đường dây 1 Đường dây 2 Đường dây 3
A B Copyright of Nguyen Xuan Tung
C D
Vùng I – Bảo vệ 1 Department Vùng
of Electric I – Bảo
Power vệ 2– Hanoi UniversityVùng
System I – Bảo vệ 3
10÷15% 10÷15% of Science and Technology 10÷15%
Nguồn Do not copy or distribute without permission of the author
Vùng III
t = 2∆t giây
Vùng III
t = 2∆t
Vùng II Vùnggiây
II
t = ∆t giây t = ∆t giây Thanh góp B
Thanh góp B
Vùng I Tổng trở

Copyright of Nguyen Xuan Tung t = 0 giây
Vùng I đường dây
t = 0 giây Tổng trở
đường dây Thanh góp A
Vùng hướng
ngược
Thanh góp A
Thuật toán tính toán tổng trở
 Các mạch vòng tính toán tổng trở

Sự cố pha-pha: 3 mạch vòng tính toán
Phát hiện sự cố pha-pha: chỉ Power
Department of Electric mạchSystemvòng pha-pha
– Hanoi University được
of Science đánh giá
and Technology
Sự cố pha-đất: 3 mạch vòng tính toán

Phát hiện sự cố pha-đất: chỉ mạch vòng pha-đất được đánh giá

Hệ số bù thứ tự không K0
Áp dụng với các sự cố chạm
Department of Electricđất

Do not copy or distribute without permission of the author Hệ số bù
thứ tự
không

Hệ số bù thứ tự không K0
Copyright of Nguyen Xuan Tung Hệ số bù
thứ tự
không
 Rơle đo đúng giá trị tổng trở thứ tự thuận nếu một lượng dòng điện
bằng (K-1)/3 được đưa thêm vào dòng điện pha.
 Là hệ số bù dòng điện thứ tự không cần cài đặt
 Với các pha không sự cố

Tổng trở tính toán được lớn hơn tổng trở sự cố
 Chỉ mang một phần dòngof Electric
Department sự cốPower System – Hanoi University of Science and Technology
 Điện áp thường giảm ít hơn Do not copy or distribute without permission of the author
Fault Loop Equation

Single phase to ground ZAG= VA / (1+k0) IA
AG, BG, CG ZBG= VB / (1+k0) IB
ZCG= VC / (1+k0) IC
Three phase ZABC= VA/B/C / IA/B/C
ABC
Double phase
Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology ZAB= (VA- VB) / IA- IB
AB, BC, CA ZBC= (VB- VC) / IB- IC
ZCA= (VC- VA) / IC- IA
Phối hợp liên động các bảo vệ khoảng cách
 Nếu không có sự liên hệ phối hợp giữa các bảo vệ ở hai đầu
đường dây:
Sự cố tại 10÷15%Department
cuối đường dây
of Electric Power mỗi
System phía
– Hanoi sẽofđược
University Science andloại trừ với thời
Technology
gian của vùng 2 (trễ mộtDo not khoảng ∆t)without permission of the author
copy or distribute
Ảnh hưởng đến ổn định của hệ thống

 Không thể sử dụng hệ thống tự đóng lại nhanh:
Máy cắt hai đầu không được cắt cùng lúc  sự cố thoáng qua dễ
thành duy trì.
A N1 B
N2 10÷15%
HT1 Copyright of Nguyen Xuan Tung HT2
Department of Electric Power System
10÷15%– Hanoi University of Science and Technology
 Khắc phục: thực hiện liên động giữa các BVKC thông qua kênh
truyền để tăng tốc độ loại trừ sự cố
Phương thức liên động bảo vệ (Teleprotection)
Các phương pháp

 Zone 1 Extension Scheme
 Transfer Tripping Schemes

Direct Under-reach Transfer Tripping Scheme

Permissive Under-reach Transfer Tripping (PUTT) Scheme
 Permissive Over-Reach Transfer Tripping (POTT) Scheme
Nguồn yếu (Weak Infeed)
 Blocking Over-reaching scheme
Nguồn yếu
 So sánh sơ đồ truyền tín hiệu cho phép và truyền tín hiệu khóa
Zone 1 Extension Scheme (Mở rộng

vùng 1)
 Dùng với thiết bị tựDepartment
đóngoflại Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
 Khi không có kênh truyềnDo not copy or distribute without permission of the author
 Lưới phân phối
o Vùng 1:
o Đặt: 80% (Z1) và mở rộng 120%
(Z1X)
o Z1X sẽ bị khóa bởi tín hiệu từ TĐL
o Sự cố tại vùng Z1X:
o Rơle tác động tức thời và TĐL khởi
động
o Z1X bị khóa trước khi TĐL tác động :
ChỉDepartment
còn Z1of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
o Sự cố thoáng qua:
o TĐL thành công – Mở lại Z1X

o Thất bại:
o Loại trừ như bình thường bởi Z1
hoặc Z2
Transfer Tripping Schemes – Sơ đồ truyền tín hiệu cho phép

Direct Under-reach Transfer Tripping Scheme (truyền tín hiệu cắt
trực tiếp) (DUTT) Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
o Sự cố:
o Vùng 1 tác động  gửi tín hiệu
cắt tới đầu đối diện
o Đầu đối diện:
o Nhận tín hiệu cắt  cắt tức thời
o Nhược điểm: dễ tác động nhầm
o Do nhiễu
o Sai sót của hệ thống truyền tin.
o Không
Departmentphổ biến

Permissive Under-reach Transfer Tripping (PUTT) Scheme
o Phương pháp DUTT dễ tác động

nhầm
o Đảm bảo an toàn: yêu cầu thêm
vùng 2 khởi động


Permissive Over-Reach Transfer Tripping (POTT) Scheme
o Chỉnh định để bảo vệ bao trùm

quá đường dây
o Rơle khởi động:
o Gửi tín hiệu cho phép tới đầu đối
diện
o Chỉ cắt khi:
o Đã khởi động
o Có tín hiệu Copyright
cho phép of Nguyen Xuan Tung
từ đầu đối
diệnDo not copy or distribute without permission of the author

Nguồn yếu (Weak Infeed) – Hoặc Breaker Open Conditions
 Đường dây được cấp nguồn
Department từPower
of Electric 2 System
phía– Hanoi- Một
Universitynguồn
of Science andcó công suất ngắn
Technology
mạch nhỏ (nguồn yếu) Do not copy or distribute without permission of the author
 Sự cố: dòng từ phía nguồn yếu có thể không đủ lớn  rơle phía đó sẽ
không khởi động.

 Nếu dùng
Department sơPower
of Electric đồSystem
truyền tín hiệu
– Hanoi University cho
of Science phép: không có tín hiệu cho phép từ
and Technology
rơle phía nguồn yếu  không thể tác động nhanh.

 Trang bị chức năng Department
tự động gửiPower
of Electric lạiSystem
tín– Hanoi
hiệu nhận
University được
of Science (echo) dù không
and Technology
khởi động.
 Tại nguồn khỏe: nhận được tín hiệu phản hồi (echo)  cắt tức thời
 Tại đầu nguồn yếu: thêm chức năng phát hiện điện áp thấp
 Khi sự cố điện áp sẽ giảm thấp hơn khi quá tải

 Đầu nguồn yếu sẽ cắt:
 Đã nhận được tín hiệu từ đầu đối diện
 Role điện áp thấp cho phép
 Role khoảng cách không khởi động
Blocking Over-reaching Scheme – Sơ đồ truyền tín hiệu khóa

 Sơ đồ truyền tín hiệu cho phép:
Department thời
of Electric Power gian
System loại
– Hanoi trừof Science
University sự cố sẽ bị kéo dài nếu
and Technology
 Đường truyền bị sự cố
 Không có chức năng nguồn yếu
 Sơ đồ truyền tín hiệu khóa: mở rộng vùng & tín hiệu khóa
 Cài đặt thêm một vùng ngược: phát hiện sự cố phía sau vùng bảo vệ


o Sự cố trong vùng: hai đầu không

nhận được tín hiệu khóa  tác
động tức thời
o Sự cố ngoài vùng: phần tử

khoảng cách hướng ngược sẽ gửi
tín hiệu khóa tới đầu đối diện để
khóa bảo vệ này

Nguồn yếu (Weak Infeed) trong sơ đồ truyền tín hiệu khóa
 Tại nguồn khỏe: rơle tác động
Department of Electric với mọi– Hanoi
Power System sự University
cố trong vùng
of Science do không có tín
and Technology
hiệu khóa từ đầu nguồn yếu
 Khi sự cố rơi sau nguồn yếu: vùng ngược của rơle tại nguồn yếu sẽ hoạt
động vì dòng lúc này do nguồn khỏe cấp  gửi tín hiệu khóa tới đầu đối
diện
 Rơle tại nguồn khỏe sẽ luôn hoạt động đúng.
 Tại nguồn yếu: rơle không thể hoạt động với sự cố trong vùng
 Sử dụng phương thức truyền tín hiệu
cắt trực tiếp từ nguồn khỏe
Định vị sự cố trên đường dây tải điện
 Chức năng định vị sự cố độc lập với chức năng BV khoảng cách.
 Chức năng bảo vệ có nhiệm vụ:
 Kích hoạt ghi dòng & ápof Electric

Department khi sự Powercố xảy
System raUniversity
– Hanoi với tần sốandlấy
of Science mẫu thích hợp.
Technology
Xác định được sự cố cả khi bảo vệ khác tác động (vd: bảo vệ quá dòng)
Định vị sự cố ngoài vùng bảo vệ thường không chính xác do ảnh
hưởng của các nguồn khác bơm vào.
 Vị trí điểm sự cố xác định theo điện kháng đo được

 L{ do sử dụng chỉ giá trị điện kháng:

Sự cố thường kèm theo hồ quang hoặc qua vật trung gian
Hồ quang (vật trung gian)
Department có Power
of Electric tínhSystem
chất điện
– Hanoi trở
Nếu sử dụng tổng trở  bao gồm cả điện trở hồ quang  định vị
không chính xác
 Khoảng thời gian lấy thông tin U & I:
Sự cố xuất hiện  trước khi máy cắt mở (tránh nhiễu loạn)
Vị trí xác định theo từng cặp tín hiệu (U&I) đã lấy mẫu
Kết quả cuối cùng có thể là giá trị khoảng cách trung bình
Các yếu tố ảnh hưởng đến định vị sự cố:

 Đường dây song song:
Tổng trở TTK của Department

đườngof Electric
dây Power
bị thay System –đổi do ảnh
Hanoi University hưởng
of Science tương hỗ.
and Technology
Giải pháp: lấy tín hiệu dòng TTK của đường dây song song  vào rơle
của đường dây còn lại
 Chỉ thực hiện được nếu hai đường dây đi ra từ cùng một trạm
 Tải của đường dây:
Để truyền tải công suất  cần có góc lệch giữa các vecto điện áp
Khi sự cố: coi các dòng sự cố lệch nhau một góc tương tự.
Điện khángCopyright
đo được bị ảnh hưởng bởi góc lệch này
of Nguyen Xuan Tung
Phương pháp định vị sự cố với tín hiệu hai đầu

 Thông tin từ các bộ ghi sự cố sẽ được chuyển về một máy tính
trung tâm để phân tích.
 Điện áp và dòng điện sẽ được đồng bộ lại về mặt thời gian và
tính toán vị trí sự cố.
 Với các rơle: tín hiệu sẽ được trao đổi giữa hai rơle và rơle sử
dụng các tín hiệu này để tính toán.

132
Chương
02 Nguyên lý bảo vệ tần số
 Nguyên lý bảo vệ tần số cao/tần số thấp (81O/81U)
 Các yếu tố ảnh hưởng
Nguyên lý bảo vệ theo tần số
 Tần số trong hệ thống điện thay đổi khi có sự mất cân bằng giữa
công phát và tiêu thụ: do các tổ máy bị sự cố, tải nặng trong giờ
cao điểm, sự cố của thiết bị điều tốc...
 Ảnh hưởng:
Các thiết bị đồng bộ hoạt động dựa trên tần số
Sự suy giảm tần số kéo dài  rã lưới
Gây nguy hiểm đối với tuabin do hiện tượng cộng hưởng...
 Rơle tần số thấp (cao) có nhiệm vụ
Sa thải phụ tải đảm bảo sự cân bằng công suất
Chia tách Copyright hệ thống of Nguyen thành
Xuan Tung các phần trong trường hợp xảy ra các biến
động công suất lớn, hệ thống có vấn đề nghiêm trọng về ổn định


Rơle so sánh tần số đo được với giá trị cài đặt và sẽ tác động khi nào
tần số ra khỏi phạm vi cài đặt
Các loại rơle tần số
 Rơle tác động theo độ lệch tuyệt đối tần số f:

 Rơle tác động bất cứ khi nào tần số thấp hơn giá trị chỉnh định
 Cài đặt chỉnh định dễ dàng Copyright of Nguyen Xuan Tung
 Không tính đến tốc độ suy giảm
Do notcủa tần
copy or số without permission of the author
distribute
 Rơle tác động theo tốc độ biến thiên tần số df hoặc tốc độ biến thiên
trung bình f : dt
t
 Tốc độ biến thiên tần số phản ánh mức độ mất cân bằng công suất
 Rơle có khả năng phản ứng nhanh hơn với sự cố
 Thực tế: sử dụng kết hợp cả hai chức năng ( & df )
f
dt
(Tác động theo tốc độ biến thiên trung bình để giảm khả
năng tác động nhầm khi có dao động tần số ngắn hạn)
Đặc tính làm việc của rơle tần số

Các yếu tố ảnh hưởng
 Quá trình suy giảm tần số có dao động  rơle tác động theo tốc
độ suy giảm {df/dt} có thể bị tác động nhầm:
Giải pháp: sử dụng các ofrơle
Department Electric tác động
Power System tốcUniversity
– Hanoi độ biếnof Science thiên trung bình của
and Technology
tần số {∆f/ ∆t} Do not copy or distribute without permission of the author
 Trường hợp điện áp bị ảnh hưởng bởi sóng hài: rơle tần số có
thể xác định nhầm (rơle số ít bị ảnh hưởng bởi yếu tố này)
 Rơle tần số đặt tại các khu vực phụ tải có nhiều động cơ cần có
chú ý:
Khi thanh góp mất điện: các động cơ còn tiếp tục quay và duy trì điện
áp trên đường dây trong một khoảng thời gian ngắn. Tuy nhiên tần số
của điện áp này suy giảm theo tốc độ động cơ  các rơle tần số có
thể Dotác động
not copy nhầm.
or distribute without permission of the author
Khi thanh góp có điện trở lại: các tải này không được tự động đóng
điện do khi bị sa thải theo tần số thì thiết bị TĐL sẽ không hoạt động
Các yếu tố ảnh hưởng
 Rơle tần số đặt tại các khu vực phụ tải có nhiều động cơ có thể
tác động nhầm:
Giải pháp: Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
 Sử dụng thêm mạch giám sát bằng điện áp
 Rơle tần số sẽ bị khóa bất cứ khi nào điện áp giảm xuống thấp hơn giá trị cài đặt của rơle
điện áp thấp (khoảng 80%Uđịnh mức)
 Sử dụng các mạch giám sát theo dòng điện hoặc công suất

Giám sát bằng rơle dòng điện Giám sát bằng rơle dòng điện & rơle điện áp thấp
137
Chương 03
Bảo vệ các đường dây tải điện
Sơ đồ phương thức bảo vệ thường sử dụng
 Cấu hình bảo vệ cho đường dây 500kV

Đường dây 500kV có hai sợi cáp quang độc lập
 Bảo vệ chính 1 tích hợp ofcác
Department chức
Electric Powernăng: 87L,University
System – Hanoi 67/67N, 50/51,
of Science 50/51N, 85, 74
and Technology
 Bảo vệ chính 2 tích hợpDo notcáccopychức

or distribute
năng:without permission
87L, of the author
67/67N, 50/51, 50/51N, 79/25,
27/59, 50BF, 85
 Bảo vệ dự phòng tích hợp các chức năng: 21/21N, 67/67N, 50/51, 50/51N,
79/25, 27/59, 50BF, 85, 74
 Chức năng 50BF, 79/25, 27/59 được dự phòng đúp, được tích hợp trong bảo
vệ dự phòng và trong một trong hai bộ bảo vệchính.
 Hai bộ bảo vệ so lệch truyền tín hiệu trên hai sợi cáp quang độc lập.
 Bảo vệ khoảng Copyright ofcách

Nguyen được
Xuan Tungphối hợp hai đầu với nhau thông qua một trong hai
sợi
Department cáp Power
of Electric quang nêu
System trên
– Hanoi hoặc
University PLC.and Technology
of Science

Đường dây 500kV có một sợi cáp quang
 Bảo vệ chính tích hợp các
Department chức
of Electric Power năng: 87L,
System – Hanoi 21/21N,
University of Science67/67N, 50/51, 50/51N,
and Technology
79/25, 27/59, 50BF, 85, 74 Do not copy or distribute without permission of the author
79/25, 27/59, 50BF, 85, 74
 Chức năng 50BF, 79/25, 27/59 được dựphòng đúp, được tích hợp trong bảo vệ
dự phòng và trong bảo vệchính.
 Bảo vệ so lệch truyền tín hiệu trên đường cáp quang.
 Chức năng bảo vệ khoảng cách trong bảo vệ chính được phối hợp hai đầu với
nhau thông qua sợi cáp quang nêu trên.
 Bảo
Department vệkhoảng
of Electric Power Systemcách
– Hanoidựphòng được
University of Science phối hợp hai đầu với nhau thông qua kênh
and Technology
tảiDo ba.

Đường dây 220kV có cáp quang
 Bảo vệ chính tíchDepartment
hợp các chứcPower
of Electric năng:System87L,
– Hanoi67/67N, 50/51,
University of Science 50/51N, 50BF, 85, 74
and Technology
 Bảo vệ dự phòng tích Do hợpnot copy

cácor distribute
chức without
năng:permission
21/21N, of the author
67/67N, 50/51, 50/51N,
79/25, 27/59, 85, 74
 Chức năng 50BF, 79/25, 27/59 không cần phải dự phòng, có thể được tích hợp
ở một trong hai bộ bảo vệ nêu trên.
 Bảo vệ so lệch và khoảng cách được phối hợp với đầu đối diện thông qua kênh
truyền bằng cáp quang.


Đường dây 220kV không có cáp quang
 Bảo vệ chính tíchDepartment
hợp các chức
of Electric Powernăng: 21/21N,
System – Hanoi University67/67N,
of Science and 50/51,
Technology 50/51N, 50BF,
85, 74 Do not copy or distribute without permission of the author
79/25, 27/59, 85, 74
 Chức năng 50BF, 79/25, 27/59 không cần phải dự phòng, có thể được tích hợp
ở một trong hai bộ bảo vệ nêu trên.
 Bảo vệ khoảng cách được phối hợp với đầu đối diện thông qua kênh tải ba.

Ví dụ phương thức bảo vệ (SIEMENS)
 Đường dây có cáp quang


Chương
03 Bảo vệ cho lưới truyền tải điện
Bảo vệ khoảng cách
Các vấn đề cần quan tâm
 Ảnh hưởng của điện trở hồ quang
 Hiện tượng dao động điện
 Hiện tượng chồng lấn tải
 Điện áp xấp xỉ bằng 0 khi ngắn mạch gần
 Ảnh hưởng của hệ số phân dòng
 Giám sát mạch áp
 Bảo vệ đường dây có tụ bù dọc
 Bảo vệ đường dây song song
Ảnh hưởng của điện trở hồ quang
 Ảnh hưởng của điện trở hồ quang tại điểm sự cố

Sự cố trên đường dây thường kèm theo hồ quang
Hồ quang có tính Department
chất điện trở
of Electric Power(R hq)– Hanoi University of Science and Technology
System
Điện trở hồ quang này làm phép đo tổng trở đường dây bị sai lệch
jX jX
ZD+Zpt ZD+Zpt
ZD Điểm ZD
làm việc
lúc bình
thường Điểm làm việc khi
sự cố nằm ngoài
Điểm
Copyright of Nguyen Xuan Tung Rhq vùng tác động
làm việc
khi sự
cố
R R
Rhq=0 Rhq>0
Ảnh hưởng của điện trở hồ quang
 Ảnh hưởng của điện trở hồ quang tại điểm sự cố

Khắc phục: Sử dụng đặc tính tứ giác có miền tác động mở rộng về
phía trục R Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
jX jX
ZD+Zpt ZD+Zpt
ZD ZD
Điểm làm việc khi

sự cố nằm ngoài Điểm làm việc khi
Rhq vùng tác động Rhq sự cố nằm trong
vùng tác động

Rof Science and Technology
Department of Electric Power System – Hanoi University R
Đặc tính MHO
Đặc tính tứ giác
Ảnh hưởng của điện trở tại điểm sự cố
Điện trở tại điểm sự cố

 Sự cố có thể thông qua điện trở trung gian
 Giá trị rơle đo được bịDoảnh hưởng bởi điện trở tại điểm sự cố
IF1 IF2
HT1 HT2
RF IF
Tổng trở rơle đo

được (hai nguồn
cấp)
IF1 & IDoF2notđồng pha
copy or distribute without permission of the author IF1 & IF2 không đồng pha (phổ biến)
Tổng trở đo được chỉ thay Tổng trở đo được thay đổi cả theo
đổi thành phần R thành phần R và X
Ảnh hưởng của điện trở tại điểm sự cố
Điện trở tại điểm sự cố

 Sự cố có thể thông qua điện trở trung gian
 Giá trị rơle đo được bịDoảnh hưởng bởi điện trở tại điểm sự cố
 Trường hợp chỉ có một nguồn: giá trị tổng trở rơle đo được chỉ bị
thay đổi thành phần R
 Không ảnh hưởng đến mức độ chính xác khi định vị sự cố (do định vị
sự cố chỉ dùng thành phần X)
HT
Phát hiện dao động điện
Hiện tượng dao động điện

 Hiện tượng dao động của công
suất tác dụng và phản kháng trên
đường dây sau khi có biến động
lớn (vd: sự cố ngắn mạch)

 Dao động của công suất và điện
áp tại điểm đặt rơle thể hiện
thành dao động của tổng trở đo
được: nếu tổng trở đo được rơi
vào vùng tác động  rơle có thể
tác động nhầm
 Tổng trở rơle đo được

 Tùy theo tương quan của sức
điện động hai phía Department
mà quĩof Electric
đạoPower System – Hanoi University of Science and Technology
tổng trở có thể là đường Docong
hoặc đường thẳng

 Tại tâm dao động: điện áp
bằng Do0 not copytương
or distributetự sựpermission
without cố 3 of the author
pha  rơle có thể cắt nhầm
Phương pháp phát hiện dao động điện

 Khi có dao động điện: cần khóa bảo vệ khoảng cách
 Nguyên lý: giám Department

sát tốc độ biến thiên tổng trở TTT (dZ/dt)
 Là hiện tượng xảy ra trên cả 3 pha

 Phương pháp:
 Sử dụng đặc tính phát hiện dao
động điện
 So sánh biến thiên tổng trở và giữa
hai khoảng thời gian khi quĩ đạo cắt
đặc tính
 of Electric
Thích hợp phát hiện daoof Science
độngandtần số Z
Department Power System – Hanoi University Technology
thấp
Do not (slow
copy or swing)
distribute without permission of the author
 ∆Z: thường đặt nhỏ tránh chồng lấn

tải
 Dao động với biến thiên nhanh: giá trị ∆t thường nhỏ khó tính toán, xử l{
Ảnh hưởng của tải
 Ảnh hưởng của tải

Tải của đường dây cũng có thể biểu diễn dưới dạng tổng trở
Trên mặt phẳng tổng trở:
Department vùng
of Electric tải được
Power System ở rộng
– Hanoi University of Sciencehay co hẹp tùy theo
and Technology
hệ số công suất của tải Do not copy or distribute without permission of the author
Trường hợp đường dây dài,
mang tải nặng: vùng tải có thể
chồng lấn vào đặc tính tác động
Vùng 3
Việc chồng lấn tải ảnh hưởng
đến vùng III của BVKC

Vùng tải

 Tổng trở đo được

 Tổng trở đo được tỷ lệ với bình phương điện áp (V2): điện áp giảm tới
0.9 pu thì tổng trở giảm tới 0.81pu
 Tổng trở đo được tỷ lệ nghịch với công suất chạy trên đường dây:
công suất truyền tải tăng gấp đôi thì tổng trở giảm 50%
 giá trị tổng trởof Nguyen
Copyright đo đượcXuan Tung khi tải nặng có khả năng rơi vào vùng III của
đặc tính làm việc

 Giải pháp: cần phân biệt giữa tải & sự cố:
 Tải có hệ số công suất (cosφ) lớn tương đương với tỷ số R/X lớn
 Ảnh hưởng của tải- Cách xử lý

Vùng 3 mở rộng có giới hạn
Sử dụng các đặc tính cóofloại
Department Electric bỏ
Powervùng tải University of Science and Technology
System – Hanoi

Bị ảnh hưởng chồng lấn tải Không bị ảnh hưởng chồng lấn tải
Sự cố gần, điện áp giảm xấp xỉ 0
 Khi ngắn mạch gần: điện áp giảm xuống xấp xỉ bằng 0  rơle
hoạt động không chính xác.
 Rơle cơ cần điệnDepartment
áp tốiof Electric
thiểu từSystem
Power 1 đến– Hanoi vài vôn
University để and
of Science vận hành
Technology
 Rơle số cần điện áp tối thiểu khoảng 0,1 vôn để vận hành đúng.
 Giải pháp
 Sử dụng điện áp nhớ được trước thời điểm sự cố. Biện pháp này
không có tác dụng nếu đường dây gặp sự cố ngay khi vừa được cấp
điện trở lại.
 Dùng bảo vệ quá dòng cắt nhanh vô hướng với vùng bảo vệ bao
trùm một chút qua vị trí đặt rơle  nhược điểm: không thể phân
biệt được sự cố
Copyright phía
of Nguyen trước/sau
Xuan Tung vị trí đặt rơle
 Khắc phục: bảo vệ này chỉ kích hoạt khi đóng máy cắt và sẽ tự khóa sau khoảng
10-15 chu kz (giả thiết rằng sự cố phía sau hiếm khi xảy ra trong khoảng thời gian
chức năng này đang được phép hoạt động)
Bảo vệ các đường dây song song
Ảnh hưởng của tổng trở tương hỗ thứ tự không (Z0m)

 Các đường dây đi song song: có ảnh hưởng tương hỗ lẫn nhau
 Tổng trở tương hỗDepartment

TTT &of Electric
TTNPower thường nhỏ,
System – Hanoi cóof Science
University thể and bỏTechnology
qua (chiếm chỉ
chiếm tối đa khoảng 5÷7%)
 Tổng trở tương hỗ TTK có giá trị lớn (có thể tới 50÷70% Zdây)

Sơ đồ Do not copy or distribute without permission of the author

thay thế
Ảnh hưởng của hệ số phân bố dòng điện
(Ảnh hưởng của các nguồn cấp trung gian)

 Dòng điện rơle đo được khác với dòng điện tại điểm sự cố do
các nguồn nhánh bơm vào
 Làm ảnh hưởng đến giá trị tổng trở đo được
 Làm mở rộng vùng tác động

 Làm co vùng tác động

Ảnh hưởng của hệ số phân bố dòng điện

 Rơle sẽ đo được giá

Copyright of trịXuan
Nguyen thấpTung hơn thực tế (under-reach) và điểm sự cố
thực tế
Department tại Power
of Electric Vùng 3–có
System Hanoithể bị ofrơi
University vào
Science Vùng 2.
and Technology
 Giải pháp: mở rộng vùng tác động của rơle  có thể dẫn tới Vùng 2
vượt quá Vùng 1 của bảo vệ liền kề nếu đường dây song song bị tách
khỏi vận hành.
Giám sát mạch điện áp
 Khi mất điện áp (hư hỏng cầu chì, aptomat hoặc ngắn mạch
mạch áp)  rơle có thể tác động nhầm
 Cần cơ chế giámDepartment
sát mạch ápSystem
of Electric Power &– Hanoi
tự University
độngof Sciencekhóa rơle và chuyển
and Technology
sang chế độ bảo vệ quá dòng khẩn cấp dự phòng.
 Thực hiện giám sát mất áp: bằng cách giám sát điện áp thứ tự
không:
 Rơle tính toán điện điện áp TTK từ 3 điện áp pha đo được.
 Đồng thời điện áp TTK đo được từ cuộn tam giác hở cũng được đưa vào
rơle
 Logic: nếu hai điện áp này khác nhau thì có sự cố trong mạch áp cấp tới
rơle
Giám sát mạch điện áp
 Giải pháp giám sát khác:

 Logic: sẽ khóa rơle nếu phát hiện có điện áp TTN và TTK (U2, U0)
nhưng không cóDepartment
dòng ofTTN và TTK (I2, I0University
Electric Power System – Hanoi
) of Science and Technology
 Nhược điểm: không giám sát được trường hợp mất cả 3 pha
 Cải tiến: sử dụng logic {mất áp nhưng không có biến động về dòng}

Bảo vệ đường dây có tụ bù dọc
Lý do sử dụng
 Các đường dây truyền tải dài có thể được lắp đặt các bộ tụ bù
dọc Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
 Các bộ tụ có thể đặt tại ví trí bất kz tuy nhiên đặt tại 2 đầu
đường dây sẽ dễ dàng cho việc kiểm tra bảo dưỡng, lắp đặt.
 Mục đích sử dụng
 Nâng cao khả năng tải của đường dây – Cải thiện tính ổn định của hệ
thống.
 Giảm tổn thất điện năng và cải thiện điện áp
 Đường dây có thể được bù từ 20-70%
 Các hệ quả
Bảo vệ đường dây có tụ bù dọc
Ảnh hưởng
 Bù 50% giữa đường dây, sự cố sau bộ tụ
 Các sự cố xuất hiện bị xác định gần hơn

 vùng 1 phải cài đặt nhỏ lại để tránh bị
tác động nhầm Copyright of Nguyen Xuan Tung
 Khuyến cáo:
 Sử dụng liên động so sánh hướng với vùng tác động mở rộng
 Sử dụng nguyên lý bảo vệ so sánh pha dòng điện hoặc so lệch dòng
điện
Chương
03 Bảo vệ cho lưới truyền tải điện
Bảo vệ so lệch dòng điện
Các vấn đề cần quan tâm
 Tổ hợp tín hiệu cho bảo vệ so lệch
 Đặc tính tác động của bảo vệ so lệch đường dây
thông dụng
 Ảnh hưởng của điện dung đường dây
 Ảnh hưởng của độ trễ đường truyền tin
 Bảo vệ chống tụt lèo
Đặc điểm
 Đường dây có chiều dài lớn  phải dùng kênh truyền để gửi tín
hiệu dòng điện giữa các phía.
Đường dây 2
nguồn cấp
Đường dây rẽ
nhánh

Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology Kênh truyền có thể
Do not copy or distribute without permission of the author kết nối theo mạch
vòng tăng tính dự
phòng – Đường
nét đứt
Đặc điểm
 Hai loại bảo vệ so lệch dòng điện

Tổ hợp dòng điện 3 pha theo tỷ lệ  một tín hiệu  so sánh các tín
hiệu này của hai phía.
 Độ nhạy bị thay đổi Do not copy or distribute without permission of the author
 Lựa chọn tỷ số theo từng điều

kiện cụ thể
Biến dòng tổng hợp có thể được
tích hợp trong rơle
Tùy theo yêu cầu về độ nhạy đối với sự cố

chạm đất thì cách tổ hợp dòng điện có
thể khác nhau
 LấyDomẫu
not copydòng điện
or distribute without của author  chuyển thành tín hiệu số 
cảof 3thepha
permission
chuyến đến so sánh cùng với đầu đối diện.

 Kênh truyền chủ yếu là cáp quang (PLC không đảm bảo đủ băng thông)
Đặc điểm
 Hai loại bảo vệ so lệch dòng điện


 Đường dây cấp điện từ một phía

 Để cắt máy cắt đầu không nguồn cần truyền tín hiệu cắt từ đầu đối diện
Đặc tính tác động
 Chế độ bình thường, dòng điện so lệch có thể xuất hiện do:
Sai khác đặc tính BI các phía đường dây
Sai số do độ trễ trên đường
Department of Electrictruyền
Power System(kênh truyền
– Hanoi University tínandhiệu
of Science số)
Technology
Sai số do lấy mẫu tín hiệu
 Dòng điện so lệch và hãm được tổ hợp tùy theo hãng chế tạo,
tuy nhiên thường dựa theo nguyên tắc chung
L: local Điều kiện
R: Remote tác động

Đặc tính tác động
 Đặc tính làm việc của một số rơle phổ biến

P546 MiCOM

Ảnh hưởng của điện dung đường dây
 Điện dung đường dây làm dòng điện hai đầu đường dây khác
nhau
 Đường dây truyền tải: có thể bỏ qua điện dung đường dây
 Cáp điện lực: điện dung lớn  phải có biện pháp bù
 Tăngofdòng
Department Electric khởi động– Hanoi
Power System (có University
thể ápofdụng
Science vì
andđường
Technologycáp thường có dòng ngắn mạch lớn)
 Bù bằng thuật toán: đường cáp thường ít/không trang bị BU  khó tính toán bù trong
rơle
Thuật toán bù điện dung đường dây

 Đưa thêm: một thành phần mô phỏng thành phần dòng điện
dung này vào trong tínhof Electric
Department toán Powerdòng so University
System – Hanoi lệchof Science and Technology
 Trừ đi: thành phần này từ giá trị dòng điện đo được
 Dòng điện dung: tính toán gần đúng bằng cách đo điện áp
đường dây và chia cho dung kháng của đường dây

Rơle MiCOM
Chi tiết của việc bù điện dung đường dây

 Khi đóng không tải: có dòng điện dung từ một phía đường dây
Nếu điện áp đối xứng vàof Electric

Department đường dây–có
Power System Hanoiđảo pha:
University chỉ
of Science andcó dòng điện dung
Technology
TTT  chỉ cần tăng giá trị chỉnh định cho phần tử so lệch pha
Nếu đường dây không đảo pha: cần thay đổi giá trị chỉnh định cả cho
phần tử so lệch TTK và TTN
 Khi sự cố ngoài, không đối xứng:
Thành phần dòng điện dung ảnh hưởng tới tất cả các phần tử so lệch
pha, so lệch TTK, so lệch TTN
Tuy nhiên do dòng hãm lúc này lớn nên ảnh hưởng này có thể bỏ qua
Độ trễ đường truyền tin
 Bảo vệ dùng dây dẫn phụ

Vận hành trong thời gian thực
Tín hiệu tương tựDepartment
đo lường of Electrictại các
Power Systemđầu
– Hanoiđồng
University bộ vềandmặt
of Science thời gian
Technology
 Bảo vệ dùng kênh truyền kỹ thuật số
Lấy mẫu tín hiệu
Xử lý và gửi qua kênh truyền kỹ thuật số  có độ trễ
Độ trễ về mặt thời gian thể hiện thành mức độ dịch pha của tín hiệu
Giải pháp: đo và bù độ trễ đường
truyền dựa theo cơ chế “ping-
pong”
 Rơle
Department một
of Electric phía
Power gửi
System – Hanoi hiệu 
tínUniversity Rơle
đầu
Do notkia
copynhận được
or distribute vàpermission
without gửi trả lạiauthor
of the
 Xác định độ trễ đường truyền dựa

theo thời gian từ lúc gửi đến lúc
nhận lại tín hiệu

Xác định độ trễ đường truyền theo nguyên tắc “ping-pong” có độ
chính xác cao Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
Tuy nhiên cần chú ý tới Dođộ not copy or distribute without permission of the author
không đối xứng của kênh truyền (Channel
unsymmetry):
 Kênh truyền thường được thiết kế với kênh dự phòng
 Nếu không chỉnh định đúng: tín hiệu truyền và tín hiệu phản hồi có thể đi qua các kênh khác
nhau  thời gian truyền và nhận khác nhau (asymmetrical delays) xác định sai độ bù trễ
đường truyền.
 Giải pháp khác: sử dụng việc đồng bộ tín hiệu bằng đồng hồ GPS
 Phụ thuộc vào độ tin cậy của tín hiệu GPS


Ví dụ về ảnh hưởng của thời gian truyền tin không đối xứng

Bảo vệ chống tụt lèo (46BC)
 Sự cố  dòng điện tăng cao  dễ dàng phát hiện bằng các

nguyên l{ bảo vệ thông thường
 Sự cố tụt lèo: Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
Không gây tăng dòng
Không thể phát hiện bằng các bảo vệ quá dòng thông thường.
 Giải pháp:
Dùng các bảo vệ quá dòng TTN (chỉ báo của hiện tượng mất cân bằng)
 Nếu dòng tải rất bé  bảo vệ không đủ độ nhạy để tác động
Đo dòng TTK: nếu tổ đấu dây “sao/tam giac”  không có dòng I0
Bảo vệ chống tụt lèo (46BC)
 Giải pháp:
Dùng các bảo vệ quá dòng TTN (chỉ báo của hiện tượng mất cân bằng)
 Nếu dòng tải rất bé  bảo
Department vệ không
of Electric đủ– Hanoi
Power System độ nhạy
Universityđể tác động
dây “sao/tam giac”  không có dòng I0

Đo dòng TTK: nếu tổ đấu
Để chắc chắn phát hiện sự cố tụt lèo: sử dụng tỷ số I2/I1

 L{ do: tỷ số này hầu như không thay đổi khi dòng tải thay đổi
 Loại trừ được ảnh hưởng của việc non tải.

176
Chương 04
Bảo vệ các máy biến áp lực
 Phương thức bảo vệ máy biến áp trên lưới truyền
tải
 Chức năng bảo vệ so lệch (87T)
 Nguyên lý, đặc tính làm việc
 Các vấn đề cần chú ý với bảo vệ so lệch MBA
 Chức năng bảo vệ so lệch thứ tự không (87N) hay
bảo vệ chống chạm đất hạn chế (REF)
 Các loại bảo vệ khác
Các loại sự cố & chế độ bất thường
Các sự cố Chế độ bất thường

 Phóng điện sứ xuyên  Quá tải
 Sự cố pha-pha, pha-đất đối với  Mức dầu tăng cao hoặc giảm
cuộn dây cao và hạ áp thấp
 Sự xâm ẩm của hơi nước vào  Hỏng bộ chuyển đổi đầu phân
dầu cách điện áp
 Sét đánh lan truyền vào trạm:  Lõi từ bị quá từ thông...
hỏng cách điện cuộn dây
 Sự cố giữa các vòng dây trên
cùng cuộn dây.
Phân tích
 Chạm chập giữa các vòng dây: dòng điện trong các vòng dây bị
sự cố lớn nhưng dòng điện tại hai đầu của máy biến áp thay đổi
không đáng kể (theo tỷ số vòng dây)
Các bảo vệ hoạt động theo dòng điện khó phát hiện
Nếu không loại trừ nhanh thì có thể gây sự cố lan tràn
 Sự cố lõi từ:
Tăng độ lớn dòng điện xoáy
Gây phát nhiệt sự cố lớn hơn.
 Sự cố thùng dầu chính: mức dầu bị hạ thấp
Nguy hiểmCopyright
cho ofcách điện
Nguyen Xuan Tung& làm mát máy biến áp.
 Hỏng Dobộ chuyển
not copy đổi permission
or distribute without đầu phân
of the authoráp (OLTC)
Phân tích
Vai trò của cuộn thứ ba (đấu tam giác) trong MBA
 Với các máy biến áp (gồm cả tự ngẫu) đấu Y/Y: thường được
trang bị thêm cuộn tamof Electric
Department giác:Power System – Hanoi University of Science and Technology
Là điểm đấu nối của các bộ tụ, kháng bù
Cung cấp điện tự dùng hoặc cho một số tải địa phương
 Khi cuộn tam giác được thiết kế không mang tải: gọi là cuộn ổn
định
Thành phần sóng hài bậc 3 chạy quẩn trong cuộn dây này
Ổn định điểm trung
Copyright of Nguyen tính
Xuan Tung(neutral point): khi có cuộn tam giác thì tổng
trở Do TTK sẽ nhỏ hơn và có tác dụng giảm sự mất cân bằng của điện áp
khi mang tải không cân bằng.
Phân tích
Vai trò của cuộn thứ ba (đấu tam giác) trong MBA
 Sự phân bố dòng điện trong MBA khi mang tải không cân bằng:
giả thiết MBA chỉDepartment
mang tảiPower1System
of Electric pha (trường
– Hanoi hợp
University of Science mất cân bằng
and Technology
trầm trọng nhất)

 Dòng trong cuộn tam giác bằng 1/3 của tải 1 pha: do đó cuộn
tam giác thường có công suất bằng 1/3 cuộn dây chính
Các loại bảo vệ thường dùng cho máy biến áp
Loại sự cố Loại bảo vệ
Bảo Copyright
vệ so lệchof Nguyen Xuan Tung
Sự cố pha-pha và pha-đất ở cuộn dâyDo not copy
Bảoorvệdistribute
quá dòng without permission of the author
Bảo vệ chống chạm đất hạn chế
Bảo vệ so lệch
Sự cố giữa các vòng dây
Rơle khí (Buchholz)
Sự cố lõi từ
Department
Sự cố thùngof Electric
dầuPower
máy System
biến áp– Hanoi University of Science
Rơle khíand (Buchholz)
Technology
Bảo vệ chống chạm đất thùng máy biến áp
Quá từ thông Bảo vệ chống quá từ thông
Quá nhiệt Bảo vệ chống quá tải

Sơ đồ phương thức bảo vệ phổ biến
 Cấu hình bảo vệ cho máy biến áp 500/220kV

Bảo vệ chính 1:
 87T, 49, 64, 50/51, 50/51N
 Tín hiệu dòng điện các phía Do not được

copy or distribute
lấy từwithout permission
BI chân sứofMBA.
the author
 87T, 49, 50/51/50/51N
 Tín hiệu dòng điện: lấy từ BI ngăn máy cắt đầu vào các phía MBA.
Bảo vệ dự phòng cho cuộn dây 500kV:
 67/67N, 50/51, 50/51N, 27/59, 50BF, 74
 Tín hiệu dòng điện: lấy từ BI ngăn máy cắt đầu vào phía 500kV của MBA
 Tín hiệu điện áp: lấy từ BU thanh cái 500kV
Bảo
vệ dự phòng cho cuộn dây 220kV:
 67/67N, 50/51, 50/51N, 27/59, 50BF, 74
 Tín hiệu dòng điện: lấy từ BI ngăn máy cắt đầu vào phía 220kV của MBA

Bảo vệ dự phòng cho cuộn dây trung áp:
 50/51, 50/51N, 50BF, 74of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
Department
 Tín hiệu dòng điện: lấy từ Do not

BI copy
chânor distribute
sứ 35kV withoutcủa
permission
MBA of the author
Các bảo vệ khác

 Rơ le bảo vệ nhiệt độ dầu /cuộn dây MBA (26)
 Rơ le áp lực MBA (63)
 Rơ le gaz cho bình dầu chính và ngăn điều áp dưới tải (96)
 Rơ le báo mức dầu tăng cao (71)


 87T, 49, 64, 50/51, 50/51N
 Lấy tín hiệu dòng điện từDoBI not chân

copy or distribute
sứ MBA without permission of the author
Bảo vệ chính 2
 87T, 49, 50/51/50/51N
 Lấy tín hiệu dòng điện từ BI ngăn máy cắt đầu vào các phía MBA.
 67/67N, 50/51, 50/51N, 27/59, 50BF, 74
 Lấy tín hiệu dòng điện từ BI ngăn máy cắt đầu vào phía 220kV của MBA
 Lấy tín hiệu điện áp được lấy từ BU thanh cái 220kV
Bảo
vệ dự phòng cho cuộn dây 110kV:
 67/67N, 50/51, 50/51N, 27/59, 50BF, 74
 Lấy tín hiệu dòng điện từ BI ngăn máy cắt đầu vào phía 110kV của MBA

Bảo vệ dự phòng cho cuộn dây trung áp:
 50/51, 50/51N, 50BF, 74of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
Department
 Tín hiệu dòng điện: BI chân Do notsứ

copycuộn
or distribute without
trung áppermission
của MBA of the author
Các chức năng bảo vệ khác

 Bảo vệ nhiệt độ dầu /cuộn dây MBA (26)
 Rơ le áp lực MBA (63)

 Cấu hình bảo vệ cho máy biến áp 110kV

Bảo vệ chính:
 87T, 49, 64 (theo Department
nguyênofl{ tổng
Electric trở
Power thấp),
System – Hanoi50/51, 50/51N
 Tín hiệu dòng điện: BI ngăn Do notmáy

copy or cắt
distribute
đầu without
vàopermission
các phía of the MBA.
author

 67/67N, 50/51, 50/51N, 27/59, 50BF, 74
 Tín hiệu dòng điện: BI chân sứ 110kV của MBA
 Tín hiệu điện áp: BU thanh cái 110kV
Bảo vệ dự phòng cho cuộn dây trung áp 1:
 50/51, 50/51N, 50BF, 74
 Tín hiệu Copyright
dòng điện: BI chân sứ cuộn trung áp 1 của MBA.
of Nguyen Xuan Tung
Bảo
vệ dự phòng cho cuộn dây trung áp 2:
 50/51, 50/51N/51G, 50BF, 74
 Tín hiệu dòng điện: BI chân sứ cuộn trung áp 2 của MBA
 Cấu hình bảo vệ cho máy biến áp 110kV

Các bảo vệ khác
 Bảo vệ nhiệt độ dầu /cuộn
Department dâyPower
of Electric MBA (26)
System – Hanoi University of Science and Technology
 Rơ le áp lực MBA (63) Do not copy or distribute without permission of the author

Bảo vệ so lệch cho máy biến áp (87T)
Bảo vệ so lệch có hãm ∆I (87)

 Dùng làm bảo vệ chính cho máy biến áp
 Phạm vi bảo vệ được giới hạn bởi vị trí đặt BI


Chức năng bảo vệ so lệch (F87T)
 Bảo vệ so lệch có hãm: đảm bảo sự làm việc ổn định của bảo vệ
Đặc tính của CT các phía khác nhau (chế độ bình thường & bão hòa)
Khi có sự cố ngoàiDepartment of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
Chuyển đổi đầu phân áp của máy biến áp
 Phương thức tổ hợp dòng hãm:
Tùy theo hãng chế tạo

 Phương thức tổ hợp dòng hãm: (tiếp)

Tùy theo hãng chế tạo
iR i1 i2 i3 ... in “sum of”
1
iR i1 i2 i3 ... in “scaled sum of”
n
iR n i1 i2 i3 ... in “geometrical average”

iR Max i1 , i2 , i3 ,..., in “maximum of”

 Điều kiện tác động (trip):

Hệ số hãm (SLOPE setting)
Tên gọi: Percentage current differential protection

450
Vùng tác
động
Copyright of Nguyen Xuan Tung Vùng

khóa Vùng hãm
bổ sung
 Rơle kỹ thuật số: hệ số hãm tự động thay đổi theo tình trạng
làm việc của MBA
 Đặc tính tác động:Department
chia ofthành
Electric Power4 đoạn
System – Hanoi {a, b,of c,
University d}and (rơle
Science Technology Siemens)
 Chia mặt phẳng thành: vùng hãm và vùng tác động
I1 I2
∆I
Iso lệch
d
Vùng tác động
Copyright of Nguyen Xuan Tung c
a
b Vùng hãm
0 Ihãm=I1+I2
 Tính toán chọn các đoạn đặc tính I1 I2
Độ dốc đoạn đặc tính thể hiện hệ số hãm

Copyright of Nguyen Xuan Tung ∆I
Ih=KhDepartment
*(I1+I2of)Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
Độ dốc lớn  hệ số hãm lớn  vùng hãm mở rộng  hãm tốt & tác
động kém nhạy
Ngược lại: độ dốc nhỏ  hãm kém, tăng độ nhạy tác động
Đoạn đặc tính không dốc ↔ hệ số hãm bằng 0
Iso lệch
d
Vùng tác động
c
a
b Vùng hãm
0 Ihãm=I1+I2
 Lý do lựa chọn đặc tính có nhiều độ hãm


 Tại sao hệ số hãm (độ dốc) của đặc tính nên tự thay đổi
I1 I2
Iso lệch
d
∆I
c
Dòng hãm tỷ lệ với dòng qua đối tượng
b
a
Ihãm=I1+I2
0
Chiều tăng dòng hãm  dòng qua đối tượng đang tăng
 Khi có hãm:
 Bảo vệ làmCopyright
việc kémof Nguyen Xuan Tung
nhạy
 Đảm bảo
Do not copy an toànwithout
or distribute tránhpermission
tác động nhầm
of the author
 Cần hãm khi sự cố ngoài hoặc khi có sai số lớn của các BI:
 Vậy khi dòng điện qua đối tượng nhỏ, sai số BI nằm trong ngưỡng cho phép 
không cần hãm để tăng độ nhạy  chính là đoạn a
I1 I2
Iso lệch
d
∆I
b
a
0 Ihãm=I1+I2
 Khi dòng điện qua đối tượng tăng lên tiếp (vd: do quá tải): sai số BI tăng, dòng
cân bằng lớn, bảo
Copyright vệ có
of Nguyen Tungtác động nhầm  cần hãm  chính là đoạn b với
thể
Xuan
độ hãm (độ dốc) nhất định
I1 I2
Iso lệch
d
∆I
b
a
0 Ihãm=I1+I2
 Khi dòng điện qua đối tượng tăng lên hơn nữa, qua ngưỡng quá tải  đến giai
đoạn sự cốCopyright  dòng
ngoàiof Nguyen cân bằng đạt giá trị rất lớn, bảo vệ có thể tác động
Xuan Tung
nhầm  cần hãm mạnh hơn  chính là đoạn c với độ hãm (độ dốc) cao hơn
đáp ứng yêu cầu hoạt động trong trường hợp này
I1 I2
Iso lệch
d
∆I
b
a
0 Ihãm=I1+I2
 Khi dòng điện qua đối tượng còn tăng nữa  qua ngưỡng sự cố ngoài  đến
giai đoạn rơi vàooftrong
Copyright Tung  khi này bảo vệ cần tác động ngay, không cần
vùng
Nguyen Xuan
hãm để tăng độ nhạy  không cần hãm  chính là đoạn d với độ hãm (độ dốc)
bằng 0, không hãm tăng độ nhạy
I1 I2
Iso lệch
d
∆I
b
a
0 Ihãm=I1+I2
 Khi dòng điện qua đối tượng còn tăng nữa  qua ngưỡng sự cố ngoài  đến
giai đoạn rơi vàooftrong
Copyright Tung  khi này bảo vệ cần tác động ngay, không cần
vùng
Nguyen Xuan
hãm để tăng độ nhạy  không cần hãm  chính là đoạn d với độ hãm (độ dốc)
bằng 0, không hãm tăng độ nhạy
 Vùng hãm bổ sung

Để phát hiện tình trạng bão
hòa máy biến dòng khi xảy
Department raPower System – Hanoi University of Science and Technology
of Electric
ngắn mạch ngoài.
 Hoạt động
Sự cố trong vùng:
 Hiện tượng bão hòa máy biến
dòng do sự cố trong vùng bảo vệ không gây ảnh hưởng nhiều tới sự làm việc
của bảo vệ 87T vì mức độ bão hòa của BI các phía là gần tương tự nhau.
Sự cố ngoài vùng
 Các BI cóCopyrightmức độ of Nguyen Xuan Tung
bão hòa khác nhau: bảo vệ có thể tác động nhầm do dòng so
lệch rất lớn
 Vùng hãm bổ sung – Chi tiết

Khi biến dòng bị bão hòa  dòng điện đầu ra chỉ tồn tại trong một
phần nhỏ của chuDepartment
kz (cóof Electric
dạngPower xung)
Sự cố trong vùng Sự cố ngoài vùng

 Quĩ đạo của điểm làm việc khi BI có/không bị bão hòa
Khi BI
bão hòa
Khi BI lý
tưởng

 Quĩ đạo của điểm làm việc khi BI có/không bị bão hòa
 Sự cố ngoài & BI bão hòa:
 Thời điểm đầu: dòng hãm
Khi BI bão
Do not copy or distribute without permission of tăng mạnh
the author
hòa  Đồng thời khi đó: các BI chưa
bão hòa  dòng so lệch nhỏ
 qũi đạo của điểm làm việc
Khi BI lý đi theo đoạn 0-1-2
tưởng  Sau đó BI bắt đầu bị bão hòa
 dòng so lệch tăng dần
 Dòng hãm giảm một chút:
điểm làm việc di chuyển theo
Copyright of Nguyen Xuan Tung quĩ đạo 2-3  có thể rơi vào
Rơle cóof thêm
Department vùng
Electric Power Systemhãm bổ sung:
– Hanoi University sẽandphát
of Science Technology
vùng làm việc  rơle tác
hiện hiện tượng bão hòa BI khi thấy động nhầm.
điểm làm việc rơi vào vùng hãm này. Khi
 Sự cố trong vùng:
đó chức năng so lệch sẽ bị tạm thời
khóa lại tránh tác động nhầm.  Điểm làm việc ngay lập tức rơi
vào trong vùng tác động
Các yếu tố cần chú ý

Hiệu chỉnh góc pha do tổ đấu dây máy biến áp
Loại bỏ thành phần dòng
Department điện
of Electric TTK
Hiệu chỉnh tỷ số biến dòng
Hãm theo sóng hài
 Khi đóng xung kích máy biến áp
 Khi quá từ thông lõi từ

Ảnh hưởng của tổ đấu dây máy biến áp

 MBA tổ đấu dây hai phía khác nhau  dòng điện các phía bị lệch
góc nhau Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
Tổ đấu dây Y0/∆-11 thì dòng sơ cấp và thứ cấp lệch nhau 11x300=3300.
 Nguyên lý bảo vệ so lệch yêu cầu dòng điện hai phía cần so sánh
phải trùng pha  khi xảy ra lệch pha  có dòng cân bằng chạy
qua  bảo vệ sẽ tác động nhầm  phải hiệu chỉnh góc pha.
 Rơle cơ & Rơle tĩnh: hiệu chỉnh góc pha bằng BI trung gian.
 Rơle số: hiệu chỉnh góc pha được thực hiện bằng phần mềm:
BI có thể đấu hình
Copyright Y Xuan
of Nguyen choTungmọi cuộn dây
KhaiDobáo not copyvào rơle
or distribute cácpermission
without tổ dấu of the dây
author của máy biến áp và máy biến dòng
(nếu cần thiết).

Loại bỏ thành phần dòng điện TTK

 Sự cố chạm đất ngoài vùng
 Nếu không loại bỏ: tác Dođộng nhầm


BI trung gian không Dòng qua rơle lớn hơn 0

có cuộn tam giác Rơle có thể tác động nhầm
Loại bỏ thành phần dòng điện TTK

 Sử dụng BI trung gian có cuộn tam giác: loại trừ thành phần I0
chạy vào bảo vệ Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
BI trung gian có
cuộn tam giác

Dòng qua rơle bằng 0

Hiệu chỉnh tỷ số biến dòng

 Dòng cân bằng có thể sinh ra khi:
BI các phía có tỷ số biếnof khác

Department tỷ System
Electric Power số biến áp of Science and Technology
– Hanoi University
Hoặc khi dòng điện thứ cấp của các BI không giống nhau


 Dòng cân bằng có thể sinh ra khi:
BI các phía có tỷ số biếnof khác

Department tỷ System
Electric Power số biến áp of Science and Technology
– Hanoi University
Hoặc khi dòng điện thứ cấp của các BI không giống nhau


 Chọn BI trung gian
w i 3 3,813 3 2, 202
BI đấu tam giác thì dòngof Electric Power1 System2– Hanoi University of Science and Technology
Department 3, 06
Do not copyw i1 permission of0,the719
or distribute without author 0, 719
pha & dòng dây khác 2
nhau


 Chọn BI trung gian
w 1 Power i2 System3– Hanoi3,813 3 2, 202
Department of Electric University of Science and Technology 3, 06
Dow i1 without permission
not copy or distribute 0, 719 of the author 0, 719
2

Hãm theo thành phần sóng hài

Dòng từ hóa xung kích khi đóng không tải
 Đóng máy biến ápDepartment

không tải
Không có tải
Đóng điện máy biến áp từ một phía
 Khi đóng không tải:
Dòng từ hóa xung kích chạy vào từ một phía
Phía đầu ra không tải: không có dòng điện
I1 I2
∆I
Bảo vệ so lệch có thể tác động nhầm


Cách xử lý dòng từ hóa xung kích khi đóng không tải
 Dòng từ hóa xungDepartment

kích Docó dạng méo sóng, tắt nhanh
Dòng xung kích

Bậc cơ
bản
(50Hz)
Phân tích
Bậc hai
phổ (100Hz)
Điện áp Sóng hài Bậc cao

Copyright of Nguyen Xuan Tung hơn
 Phân tích phổ:
Do not copy cówithout
or distribute sóng author2  lấy làm tín hiệu hãm bảo vệ
hàiof thebậc
permission
so lệch  hãm theo sóng hài


Đóng máy biến áp không tải (đóng xung kích)
 Dòng từ hóa xungDepartment
kích: luôn chứa
of Electric thành
Power System phần
– Hanoi 2nd of Science and Technology
University
 Dòng sự cố: không có 2ndDo& notbậc

copy orchẵn
distribute without permission of the author
 Dòng từ hóa xác lập: không có sóng hài bậc chẵn.

 Sóng hài bậc 2: đặc trưng riêng biệt của dòng từ hóa xung kích  sử
dụng thành phần sóng hài bậc 2 này để tự động hãm bảo vệ so lệch khi
đóng không tải máy biến áp.


Hiện tượng quá từ thông Copyright of Nguyen Xuan Tung
 Lõi máy biến áp bịDepartment

quá Dotừ thông
 Dòng điện các phía không giống nhau
 Khi MBA bị quá từ thông: dòng điện có chứa thành phần sóng
hài bậc 3th & 5th
 Thành phần bậc 3: có thể bị loại bởi cuộn tam giác  dùng
thành phần hài bậc 5 để khóa tạm thời chức năng bảo vệ so lệch

Bảo vệ so lệch thứ tự không (87N)
Lý do dùng bảo vệ so lệch thứ tự không 87N

 Sự cố tại điểm gần trung tính cuộn dây đấu hình sao, trung tính nối đất: dòng
sự cố có thể rất bé (do điện áp gần trung tính có giá trị nhỏ)
 Bảo vệ quá dòng TTK (50N &Do 51N):

 Có thể không đủ độ nhạy để bảo vệ cho cuộn dây máy biến áp

 Bảo vệ so lệch:
 Có thể không đủ độ nhạy  dùng bảo vệ so lệch thứ tự không (87N)
 Phạm vi bảo vệ: các cuộn dây đấu sao, trung tính nối đất (phạm vi bảo vệ bị hạn chế).


 Chế độ bình thường & sự cố Copyright
ngoài of Nguyen Xuan Tung
 Chế độ sự cố trong vùng


 Ví dụ về ảnh hưởng đến độ nhạy của BVSL 87T
Dòng điện pha trong cuộn Y0
Dòng điện dây của cuộn ∆

Giả thiết BVSL đặt ngưỡng
khởi động là Do 20% (0,2In):
Khoảng 59% cuộn dây

không được bảo vệ
Để bảo vệ khoảng 80% cuộn dây  ngưỡng khởi động 2,3%In  không thực tế

 Xét dòng điện chạy qua trung tính cuộn dây Y0 – nối đất trực tiếp
 Khi sự cố gần trung tính (ví dụof Electric
Department cách Power
10%)System
dòng qua
– Hanoi dây trung
University of Sciencetính In luôn lớn hơn rất
and Technology
nhiều lần dòng điện pha Ip Dobảo vệorlấy
not copy dòng
distribute điện
without In sẽ ofcó
permission theđủ độ nhạy
author


 Xét dòng điện chạy qua trung tính cuộn dây Y0 – nối đất qua tổng trở
 Quan hệ giữa dòng sựDepartment
cố và vịof Electric
trí sựPower
cố là tuyến tính
Do not copy
 Giá trị của điện trở nối đất quyết địnhor distribute
độ lớnwithout
dòngpermission
sự cốofđầu
the author
cực
 Khi giá trị x nhỏ  dòng sư cố nhỏ  có thể không đủ nhạy để rơle làm việc
 Do vậy, trong lưới điện có trung tính nối đất qua tổng trở:
 Độ nhạy của BVRL với sự cố chạm đất một pha là vấn đề cần quan tâm

Bảo vệ so lệch thứ tự không 87N

 Phân bố dòng điện khi sự cố trong/ngoài vùng
Sự cố ngoài vùng Sự cố trong vùng
 Luôn có dòng Copyright qua dây trung tính  dùng dòng điện này như đại lượng để tác
of Nguyen Xuan Tung
động
 Cần có thành phần hãm:
 Khi sự cố ngoài các BI có thể bị bão hòa với mức độ khác nhau khi sự cố pha-pha
Các loại bảo vệ khác
Báo chạm đất phía cuộn trung tính cách điện

 Cuộn dây có trung tính cách điện  nếu xảy ra chạm đất: dòng điện có
giá trị nhỏ  bảo vệDepartment
quá dòng Copyright of Nguyen Xuan Tung
không phát hiện được
110 of the author
Do not copy or distribute without permission 23
Để phát hiện chạm đất BI1 BI2
 Sử dụng điện áp thứ tự không 3U0

 Ua+Ub+Uc=3U0
 Đo bằng BU loại 3 pha 5 trụ BI3 I>
 Có cuộn tam giác hở Biến
 Bình thường 3 pha điện áp đối xứng điện áp 10,5
(BU)
 Tổng vecto điện áp bằng không
U0 >
 Khi xảy ra chạm đất:
Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology Ua Ua=0 N
 Pha chạm đất có điện áp bằng không
 Vecto điện áp ba pha bị lệch Uc Ub
 Tổng vecto điện áp 3 pha (3U0) sẽ khác không Uc N Ub

 bảo vệ báo chạm đất
Ua+Ub+Uc=3U0 Ua+Ub+Uc#3U0
Bình thường Sự cố (A-Đ)
Bảo vệ chống quá từ thông lõi thép (24)

 Quá từ thông (hay quá kích từ): phát hiện hiện tượng quá từ
thông trong lõi từDepartment of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
 Phạm vi sử dụng phổ biến với sơ đồ nối bộ máy phát-máy biến
áp.
 Nguyên nhân: Hiện tượng quá từ thông lõi từ có thể xảy ra khi:
Điện áp hệ thống bị tăng cao (máy phát bị mất tải đột ngột, bộ điều
chỉnh kích từ không vận hành, hoặc tốc độ phản ứng chậm dẫn đến
quá áp)
Tần số hệ thống giảm thấp (ví dụ: trong quá trình khởi động tổ máy,
tốc độ máy phát– Hanoi
Department of Electric Power System tăng dần
University dần,
of Science bộ kích từ đã hoạt động giữ điện áp
and Technology
đầuDocực not copyởorngưỡng định

distribute without mức)
permission of the author
 Khi quá từ thông  lõi từ không thể mang thêm từ thông  từ

thông móc vòng qua các kết cấu kim loại lân cận  phát nóng
Bảo vệ chống quá từ thông lõi thép (24)

 Phương thức bảo vệ
Giám sát tỷ số V/fDepartment

(điệnofáp &Power
Electric tầnSystemsố)– Hanoi University of Science and Technology
Loại bảo vệ có trễ: quá từ thông quá độ không gây nguy hiểm tức thời

Ví dụ đặc tính làm việc của chức năng 24

Bảo vệ chống quá tải (49)

 Quá tải khó phát hiện bằng các bảo vệ quá dòng
 Rơle số có thể dùng 3 phương pháp

Hình ảnh nhiệt (không tính tới nhiệt độ môi trường ngoài)
Hình ảnh nhiệt (có tính tới nhiệt độ môi trường ngoài)
Nhiệt độ điểm nóng & tính toán già hóa cách điện


Nguyên lý hình ảnh nhiệt Copyright of Nguyen Xuan Tung
 Coi cả máy biến áp làDepartment

một đối tượng
of Electric đồng
Power System nhất
 Dòng điện  nhiệt lượng Q (tỷ lệ I2)
 Nhiệt lượng Q = Q1 + Q2
 Q1: tỏa nhiệt vào môi trường
 Q2: tăng nhiệt bản thân
 Độ tăng nhiệt tỷ lệ
 Tỷ phần của Q1 & Q2
 Kết cấu, hình dáng, kiểu làm mát..  đặc trưng bởi hệ số “hằng số quán tính
nhiệt ” th
 HằngDosố nàyor có
not copy thểwithout
distribute tính permission
toán gần of theđúng
author
 Phương pháp: xác định được độ tăng nhiệt (%)

 So với nhiệt độ chuẩn

Nguyên lý hình ảnh nhiệt (xét tới nhiệt độ môi trường)
 Tương tự như phương pháp trươc

 Có bổ sung thêm nhiệt độ môi trường (môi chất làm mát) vào
phương trình tính toán
 Sử dụng các cảm biến để đo nhiệt độ


Nhiệt độ điểm nóng & Tốc độ già hóa
 Dựa vào thông tinDepartment

nhiệtDoof Electric
độ do các cảm biến đưa về
 Rơle có thể quản lý tới 12 điểm đo, tuy nhiên chỉ nhiệt độ cao
nhất được sử dụng để tính toán
 Rơle dựa theo
Phương thức làm mát

Nhiệt độ điểm nóng nhất đang đo được (môi chất làm mát)
Dòng điện đang chạy qua cuộn dây
 Tính ra nhiệt độ cuộn dây
 Tính toán được tỷ lệ già hóa cách điện (so với giá trị ở nhiệt độ
chuẩn 980)
Giám sát nhiệt độ

 Trang bị sẵn của nhà sản xuất
Dựa theo sự giãnDepartment

nở củaof Electric
môiPower chất System – Hanoi University of Science and Technology
theo nhiệt độ (hoặc nguyên lý
khác)
Nhiệt độ tỷ lệ với dòng điện

Bảo vệ chống máy cắt từ chối tác động (50BF)

 Nguyên lý: Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
Bảo vệ nào tác động  gửi tín hiệu tới
 Máy cắt tương ứng
 Bộ đếm thời gian của chức năng 50BF
Nếu bộ đếm hết thời gian & Dòng điện vẫn còn  hỏng máy cắt 
gửi lệnh cắt tới máy cắt cấp trên ở lân cận.
 Phát hiện máy cắt không cắt

Xác định
Department of thông
Electric Power Systemqua
– Hanoitiếp điểm
University of Sciencephụ
and Technology
Hoặc giám sát dòng điện chạy qua máy cắt
Rơle khí (Buchholz) (tiếng Việt: RK)

 Vị trí: trường đường ống nối từ thùng dầu chính máy biến áp lên
thùng dầu phụ - Do nhàof Electric
Department sảnPowerxuấtSystemchế
– Hanoi tạo sẵn

Nguyen Xuan Tung – Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
Nguyên lý hoạt động của rơle khí (Buchholz)

Petcock
Alarm bucket Counter balance
weight
Mercury switch
Oil level
To oil From transformer

conservator
Trip bucket
Do not copy or distribute without permission of the author Aperture adjuster
Drain plug Deflector plate


Cấu tạo: gồm hai tổ

hợp phao nằm lơ
lửng trong dầu.
Nguyen Xuan Tung – Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
Nguyên lý hoạt động của rơle khí (Buchholz)

 Quá tải: khí ga từ thùng dầu tích tụ lên trên theo ống dẫn dầu  đẩy
mức dầu trên nắp rơle Buchholz
Department xuống
of Electric Power System – Hanoi phao
University cấp
of Science 1 (bên trên) chìm
and Technology
xuống, đóng tiếp điểm Dokhởi not copy or distribute without permission of the author
động cảnh báo qúa tải để thực hiện quá
trình san tải cho máy biến áp.
 Sự cố giữa các vòng dây hoặc giữa các pha thì nhiệt độ tăng nhanh,
khí tích tụ mạnh và đi lên trên  xô đẩy vào phao cấp 2  khởi động
đi cắt nguồn của máy biến áp.

Thùng dầu chính Thùng dầu phụ

máy biến áp Hướng di chuyển của
dòng dầu khi sự cố
máy biến áp
 Chức năng phòng ngừa khi đóng máy cắt bằng tay
Khi đóng máy cắt bằng tay  cần đưa vào các bảo vệ cắt nhanh
Để phòng gặp sự Department
cố chưa phát
of Electric hiện
Power System –hết
 Kích hoạt nhờ tiếp điểm phụ khóa điều khiển

 Đặt thời gian của bảo vệ quá dòng về 0 giây
 Chức năng này kích hoạt trong 300ms đầu tiên
 Chức năng này cũng kích hoạt bằng chức năng bảo vệ trong rơle (internal)
 Hiện tượng tải khởi động đồng thời

Khi phụ tải được cấp điện trở lại  tất cả đều khởi động  dòng tăng cao
 bảo vệ quá dòng có thể tác Copyright of Nguyen Xuan Tung
động nhầm.
 Dynamic Cold-load Pickup cho bảo vệ qúa dòng
Khi tải mất điện đủ lâu (CB open time)  kích hoạt
Tự động tăng dòng khởi động
Phát hiện tải mất điện có thể dựa theo

 Tiếp điểm phụ máy cắt
 Giám sát dòng
Department of Electric Power Systemđiện
– Hanoiqua đốiof tượng
University Science and Technology
Bảo vệ quá dòng thứ tự nghịch (46)

 Phát hiện tải mất cân bằng
 Mất pha tới tải Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
 Sự cố không đối xứng
 Đấu sai cực tính máy biến dòng.
 Chống quá tải (động cơ) khi xảy ra hiện tượng mất cân bằng.
 Dự phòng cho các bảo vệ quá dòng pha, đặc biệt với trường hợp
sự cố hai pha
Dòng khởi động đặt rất nhỏ
Độ
Departmentnhạy
of Electriccao
Chức năng giám sát trong rơle
 Các chức năng giám sát bao gồm

Trạng thái phần cứng
Hoạt động của phần mềm
Các đại lượng đo được (dòng điện, điện áp).
 Giám sát phần cứng & phần mềm của rơle

Điện áp của nguồn nuôi rơle
Điện áp làm việc của bộ vi xử lý
Điện áp của pin trong rơle
Sự hoạt động Copyrightcủa bộXuan
of Nguyen nhớTung
Sự hoạt động
Do not copy của
or distribute phần
without mềm
permission trong rơle
of the author
Giám sát mức độ đối xứng của dòng điện & điện áp vận hành
Bình thường: dòng điện 3 pha thường tương đối đối xứng.
Chức năng giám sát phát
Department hiệnPower
of Electric hiện
Systemtượng mấtof Science
– Hanoi University đối andxứng dòng điện
Technology
Giám sát mạch thứ cấp từ máy biến điện áp

Chức năng này so sánh
 So sánh tổng điện áp ba pha
 Điện áp cuộn tam giác hở của máy biến điện áp
Nếu có sai lệch  có vấn đề trong mạch thứ cấp BU
Giám sát hiện tượng hở mạch dòng do đứt dây

BV so lệch tác động nhầm
Quá áp nguy hiểmDepartment
ở mạch nhị
of Electric thứ.
 Nguyên lý giám sát:
Liên tục giám sát giá trị tức thời của dòng điện
Dòng điện thay đổi mạnh tới không
Không ghi nhận được thời điểm dòng điện qua 0
 là chỉ dấu của sự cố đứt dây mạch dòng CT
 Tác động:
Khóa BV soCopyright lệchof và chống
Nguyen Xuan Tung chạm đất hạn chế
Khóa các
Do not copyBV dựawithout
or distribute trênpermission
sự không of the authorđối xứng của dòng điện
Hở mạch áp của máy biến điện áp (VT) – Đứt cầu chì

Mạch áp bị ngắn mạch hoặc hở mạch  điện áp cấp tới rơle bị sụt
giảm  các bảo vệ dựa theo điện áp dễ tác động nhầm
 Nguyên lý giám sát: dựaDo nottheo

copy or distribute without permission of the author
logic
Điện áp mất đối xứng (độ lớn điện áp TTN)
Dòng điện vẫn đối xứng (I2 & I0 dưới ngưỡng cho phép)
Ngắn mạch ba pha mạch áp
Giảm điện áp cấp vào rơle.
 Nguyên lý giám sát: dựa theo logic
Tất cả điệnCopyright áp ba phaXuan
of Nguyen nhỏ Tung hơn một ngưỡng cho phép
Không Do notcó sựdistribute
copy or tăngwithout
độtpermission
biếnofcủa dòng điện đo được
the author
Dòng điện trên 3 pha lớn hơn một ngưỡng nhỏ nhất cho phép
Giám sát mạch cắt (Trip Circuit Supervision – 74)

 Mạch cắt có vai trò quan trọng & qua nhiều khâu (cầu chì, cầu
nối, tiếp điểm rơle, hàng
Department kẹp,
of Electric Powerdây
System –nối...) of Science
Hanoi University giám sát sự thông
and Technology
mạch
 Nguyên lý:
Bơm một dòng điện nhỏ vào mạch (cỡ mA để không kích hoạt cuộn
cắt )
Giám sát dòng điện này


 Thực hiện: rơle giám sát gồm một hoặc hai rơle phụ loại thường
đóng, đóng chậm.Department
Khi hai rơle
of Electric Power tác
System –động ofcảnh
Hanoi University Science andbáo mạch cắt
Technology

Khi máy cắt đã đóng

Giám sát được cả khi mất nguồn thao tác máy cắt

Khi hai rơle
Technology

Khi máy cắt đang cắt


Khi hai rơle
Technology

Khi máy cắt đã mở


 Thực hiện trong rơle 7UT613/63x
Xử l{ bằng tạo trễ khi kiểm tra trạng

thái tiếp điểm (cách nhau 500ms)
Sau 3 lần kiểm tra mới cảnh báo

247
Chương 05
Bảo vệ các hệ thống thanh góp
Đặc điểm
 Thanh góp: kết nối nhiều phần tử

Hệ thống bảo vệ có vai trò quan trọng
Thời gian tác động cực ngắn
Department  đảm
of Electric Power bảoUniversity
System – Hanoi ổn định của
of Science hệ thống
and Technology
Rơle hiện đại: tác động chỉ trong vòng 1 chu kz
 Hệ thống bảo vệ: phải có độ tin cậy & an toàn cao
Sử dụng các nguyên l{ dự phòng: tín hiệu cắt phải được kiểm tra qua
nhiều khâu độc lập

Nguyên l{ "2 trong 3" đảm bảo an toàn

Đặc điểm
Số lượng ngăn lộ lớn  số lượng tín hiệu, dây dẫn lớn  phải có cơ
chế chống tác động nhầm khi hư hỏng mạch dòng: check zone
Dễ gặp hiện tượng bão hòa máy Copyright of Nguyen Xuan Tung
biến dòng
Phải tự động chuyển đổi sựcopylàm

Do not việcwithout
or distribute khipermission
phương thức vận hành thay
of the author
đổi
Bão hòa
Vùng bảo vệ Vùng bảo vệ

Sự cố trong vùng bảo vệ Sự cố ngoài vùng bảo vệ

Đặc điểm
 Hệ thống chuyển mạch dòng (lặp lại dao cách ly)

Một ngăn lộ có thể nối tới thanh góp 1 hoặc 2  cần chuyển mạch
dòng tới bảo vệ tương ứng
R
M
Tiếp điểm phụ phải
 Đóng trước khi DCL
đóng A B C D
 Mở sau khi DCL mở
a c d
b
r
m
Buswires
Đặc điểm
 Hệ thống chuyển mạch dòng kỹ thuật số

Một ngăn lộ có thể nối tới thanh góp 1 hoặc 2  cần chuyển mạch
BUS 1 of Nguyen
Copyright BUS Xuan
1 Tung
dòng tới bảo vệ tương ứng
+ +
ISOLATOR 1
BUS 1
ISOLATOR 1
7B 7A
7B 7A
BUS 2 ISOLATOR 1 OPEN

ISOLATOR 1 OPEN
F1a Contact Input F1a On
F1c F1aF1c OnContact Input F1a On
Contact Input
F1b F1c Contact Input F1c On
F1b
ISO 1 ISO 2
- -
BUS 1 BUS 1
+ +
ISOLATOR 1
ISOLATOR 1
7B 7A
Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology 7B 7A
CB 1
ISO 3 Do not copy or distribute without permission of the author
BYPASS ISOLATOR 1 CLOSED
ISOLATOR 1 CLOSED
F1a Contact Input F1a On
F1c F1aF1c On Contact Input F1a On
Contact Input
F1b F1c Contact Input F1c On
F1b
- -
Đặc điểm
 Vị trí của các BI

Các vùng bảo vệ nên có vùng chồng lấn (chồng lấn qua máy cắt)
Yêu cầu có BI hai Department
phía của máy
of Electric cắt
L1 L2
TB1
B1 B2

TB1
L3 L4
Đặc điểm
 Vị trí của các BI

Các vùng bảo vệ nên có vùng chồng lấn (chồng lấn qua máy cắt)
Yêu cầu có BI hai Department
phía của máy
of Electric cắt

BI hai phía của máy cắt: BI một phía của máy cắt: sự cố
bảo vệ tất cả giữa máy cắt và BI có thể không
được loại trừ hoàn toàn
Cấu trúc hệ thống bảo vệ thanh góp
 Hệ thống bảo vệ thanh góp theo cấu trúc tập trung

Tất cả các dòng điện đo được đều
Department of Electric Power System –dẫn về module
Hanoi University xử
of Science and lý trung tâm
Technology
52 52 52 Do not copy or distribute without permission of the author
Không cần lấy mẫu hoặc đồng bộ
việc lấy mẫu
Số lượng dây dẫn nhiều
CU
copper Copyright of Nguyen Xuan Tung

 Hệ thống bảo vệ thanh góp theo cấu trúc tập trung

Ví dụ rơle 7SS60 (SIEMENS)

 Hệ thống bảo vệ thanh góp theo cấu trúc phân tán

Module thu thập dữ liệu lắp đặt tại
52 52 52
Department of Electric Power System –ngăn lộ (Data
Hanoi University of ScienceAcquisition
and Technology Unit -
DAU DAU DAU DAU): dòng điện, điện áp, trạng thái
máy cắt, dao cách ly...
Bộ xủ l{ trung tâm (CPU) xử l{ tất cả
các tín hiệu từ DAU (truyền về qua
cáp quang)
CU Cần đồng bộ việc lấy mẫu giữa các
DAU
copper
fiber Copyright of Nguyen Xuan Tung
 Hệ thống bảo vệ thanh góp theo cấu trúc phân tán

Ví dụ rơle 7SS52 Siemens

Phương thức bảo vệ các hệ thống thanh góp
 Sơ đồ khóa liên động (Reverse Interlocking)

 Thường dùng ở lưới phân phối (một đường cấp tới TG)
 Sử dụng bảo vệ lân cân bảo vệ cho thanh góp: cần một khoảng phân
cấp thời gian ngắn Do not copy or distribute without permission of the author

 Sơ đồ khóa liên động (Reverse Interlocking)

 Giải pháp: sử dụng khóa liên động từ các rơle cấp dưới

 Bảo vệ so lệch tổng trở cao

 Các BI phải có cùng tỷ số biến
 Yêu cầu các biến Department
dòng cấp X
 Thiết bị hạn chế quá ápDobảo vệ cho rơle


 Giám sát mạch dòng - Bảo vệ so lệch tổng trở cao

 Khi mạch dòng bị hở  rơle có thể tác động nhầm


 Khi mạch dòng CT1 bị hở
 Dòng I1 chạy qua rơle RR và các nhánh tổng trở từ hóa (mạch song
song)
 Điện áp rơle giám sát đo được: V = I1*(R//ZM2//ZM3//ZM4)
 Giả sử rơle đặt giá trị khởi động là VSP thì dòng rơle giám sát được là
VSP VSP VSP VSP

I
R ZM 2 ZM 3 ZM 4

 Rơle giám sát sẽ nối tắt mạch tránh tác động nhầm

 Ví dụ bảo vệ so lệch tổng trở cao


 Bảo vệ so lệch tổng trở thấp

 Sử dụng nguyên lý hãm
 Dòng hãm: tổng Department
dòng, ofdòng lớn nhất, một phần tổng dòng..
 Không yêu cầu BI cấp XDo not copy or distribute without permission of the author

 Ví dụ đặc tính làm việc của rơle bảo vệ thanh góp

Bình thường: dòng so lệch rất bé  trục hoành còn gọi là đường đặc
tính tải Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
Hệ số hãm: Do not copy or distribute without permission of the author
 Vùng bảo vệ riêng biệt: 0,1÷0,8

 Vùng check zone: 0÷0,8

 Chức năng kiểm tra vùng bảo vệ (check zone)

Khi mạch dòng từ một ngăn lộ hỏng  dòng so lệch bằng chính dòng
tải ngăn lộ đó  Department
rơle tác động nhầm.
Giải pháp: Do not copy or distribute without permission of the author
 Dòng khởi động lớn hơn Itải max: giảm độ nhạy

 Sử dụng chức năng check zone

Chỉ tác động khi: bảo vệ vùng & bảo vệ check zone cùng tác động
 Hiện tượng quá hãm với bảo vệ check zone

Khi số lượng ngăn lộ lớn có thể dẫn tới hiện tượng quá hãm
Dòng so lệch:
Dòng hãm :
Giải pháp:
 Tính tổng dòng đi vào
 Tính tổng dòng đi ra
 Dòng hãm là giá trị bé nhất của hai giá trị trên
269
Chương 06
Bảo vệ các máy phát điện
Bảo vệ máy phát điện
 Phương thức bảo vệ khuyến cáo cho các MFĐ


(O: tùy chọn, X: nên dùng, Y: thủy điện tích năng)

 Nguyên tắc dự phòng: nguyên tắc n-1 – hỏng hóc 1 phần tử

không gây gián đoạn hệ thống
 Dự phòng một phần:
Hai hệ thống rơle bảo vệ
Có thể sử dụng chung các biến áp đo lường
Chung nguồn nuôi
Máy cắt có thể chỉ có một cuộn cắt

 Nguyên tắc dự phòng: nguyên tắc n-1 – hỏng hóc 1 phần tử

không gây gián đoạn hệ thống
 Dự phòng đầy đủ:Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
Biến áp đo lường riêng biệt
Hai hệ thống bảo vệ toàn phần
Nguồn nuôi rơle riêng biệt
Tín hiệu cắt đi theo các hệ thống khác nhau

 Ví dụ sơ đồ bảo vệ MFĐ
Có thanh góp điện áp máy phát
Nối Copyright
bộ of Nguyen Xuan Tung
Chức năng bảo vệ quá dòng (50, 51)
 Máy phát điện lấy điện áp kích từ của đầu cực:

Ngắn mạch gần  điện áp đầu cực sụt giảm  dòng điện ngắn mạch
bị giảm đi  bảoDepartment
vệ không đủ độ nhạy
 Giải pháp:
Đặt dòng khởi động thấp
Kết hợp khóa điện áp thấp (27 hay U<)
Tên tiếng Anh: Voltage Controlled Overcurrent Protection
 Cài đặt:
Dòng điện: cao hơn 20-30% dòng tải max
Khóa điệnCopyright
áp thấp (27):
of Nguyen nhỏ hơn 80% Uđịnh mức
Xuan Tung
Chức năng bảo vệ quá dòng (50, 51)
 Phân biệt hai loại bảo vệ

Bảo vệ quá dòng kết hợp với khóa điện áp thấp
 51 & 27= VoltageDepartment
Controlled Overcurrent
Bảo vệ quá dòng kết hợp hãm điện áp (51V)

 Voltage-Restraint Overcurrent
 Tự động điều chỉnh giá trị dòng khởi động theo điện áp
 Khi điện áp giảm  dòng khởi động được tự động giảm đi
Copyright of Nguyen Xuan Tung Chức năng này sẽ khóa khi mất
điện áp nhị thứ
REG 521 không có hai chức năng này

Bảo vệ quá dòng thứ tự nghịch (46 hay I2>)
 Tên gọi khác: Unbalance Load Protection

 Dòng thứ tự nghịch (TTN) Copyright of Nguyen Xuan Tung
Từ trường quay quét ngược
Department of Electricchiều – Hanoi
Power System gâyUniversity
dòngof Science
xoáyandphát nóng
Technology
 Bảo vệ: là loại có thời gian theo mô hình nhiệt của đối tượng

Bảo vệ quá dòng thứ tự nghịch (46 hay I2>)
 Có thêm đặc tính độc lập


Bảo vệ so lệch (87G)
 Nguyên tắc thực hiện

Bảo vệ so lệch Bảo vệ so lệch

dọc ngang
Giới thiệu hệ tọa độ quay


Giới thiệu hệ tọa độ quay
 Hệ tọa độ cố định & Hệ tọa độ quay


Bảo vệ mất kích từ (Loss of Field - 40)
 Cường độ “liên kết” giữa roto & stato

Phụ thuộc vào độ lớn của từ trường tạo bởi hệ thống kích từ
Điện áp kích từ bịDepartment
giảm ofthấp  liên
Electric Power System –kết
Hanoibị yếuof đi
University 
Science and mất đồng bộ giữa
Technology
roto và từ trường của cuộn stato.
 Bảo vệ mất kích từ:
Bảo vệ các MFĐ: không rơi vào tình trạng làm việc mất đồng bộ khi
xảy ra hư hỏng trong hệ thống kích từ
Tránh được các ảnh hưởng xấu tới ổn định của hệ thống.
 Bảo vệ này hoạt động dựa trên:
Khả năng phát/nhận công suất phản kháng của MFĐ
 Biểuof Electric
Department đồ giới hạn– Hanoi
Power System công suất
University phát
of Science and (Generator
Technology Capability Curve)
 Generator Capability Curve: công suất phản kháng bị giới hạn

Giới hạn dòng điện trong cuộn
kích từ (Field Current Heating
Do not copy or distribute withoutLimit):
permission giới hạn bởi phát nóng
of the author
trong cuộn dây roto

Dòng điện trong cuộn dây stato
(Amature Current Heating
Limit): không được vượt quá
mức độ phát nóng cho phép


Giới hạn phát nóng lõi thép tại cạnh của
stato(End Region Heating Limit): khả
năng nhận công suất phản kháng của máy
phát ở chế độ thiếu kích từ



Giới hạn
ổn định
tĩnh &
động

L{ thuyết Thực tế
 Dựa theo đặc tính  có hai phương pháp bảo vệ chống mất
kích từ (thiếu kích từ)
1. Sử dụng tổng trở: rơleof tổng
Department trởSystem
Electric Power nhìn vào
– Hanoi MFĐ
 Khi phát Q: điện khángDođo

được lớn hơn 0 (X>0)
 Khi nhận Q (thiếu kích từ): điện kháng đo được nhở hơn 0 (X<0)
 Cần qui đổi đặc tính P&Q sang tổng trở R&X  biến đổi phức tạp, không
trực quan

2. Sử dụng giá trị tổng dẫn (riêng Siemens áp dụng)

 Dựa theo đặc tính  có hai phương pháp bảo vệ chống mất
kích từ (thiếu kích từ)
2. Sử dụng giá trị tổng dẫn
Department (riêng
of Electric Siemens
Power System áp dụng)
 Cho phép qui đổi trực Dotiếp

P&Q sang G&B
 Biến đổi trực quan

Bảo vệ chống luồng công suất ngược (32R)
 Reverse Power Protection

 Năng lượng sơ cấp bị mất Copyright
MFĐof Nguyen
hoạt động ở chế độ động cơ
Xuan Tung
Nếu còn hệ thốngDepartment

kích từ: động
of Electric cơ –đồng
Power System bộ of Science and Technology
Hanoi University
Ngược lại: như động cơ không đồng bộ.
 Chế độ động cơ gây nguy hiểm cho tuabin:
Phát nóng quá mức cánh tuabin hơi do hơi không lưu chuyển được để
làm mát
Nguy hiểm cho hộp số của các tuabin khí do các hộp số này không
được thiết kế ở chế độ truyền ngược.
 Nguyên nhân:
Lỗi vận hành
Trục trặc máy cắt đầu cực không cắt khi ngừng tổ máy
Hỏng hóc cơ khí
 Bảo vệ
Bảo vệ cơ khí và theo tín hiệu điện
 Rơle REG216: dựaDepartment
theoofluồngElectric Powercông suất
System – Hanoi ngược.
 Độ lớn luồng công suất ngược tùy thuộc:

Ma sát, tổn hao do tuabin hoạt động như máy nén
Tổn hao điện trong máy phát
 Độ lớn dòng công suất ngược rất bé  phép đo phải chính xác
Chỉ sử dụng thành phần TTT của dòng và áp
Sai số góc của BU & BI gây sai số phép đo  phải đưa vào trong tính
toán Copyright of Nguyen Xuan Tung
 Bảo vệDo not
thường làwithout
copy or distribute loạipermission
có trễ of the author
Tránh các biến động ngắn hạn

Trong khi hòa đồng bộ hoặc dao động điệncó thể có luồng công suất
ngược
 Bảo vệ thường là loại có trễ

Tránh các biến động ngắn hạn
Trong khi hòa đồng bộ hoặc
Department of Electricdao động
Power System điệncó
– Hanoi University ofthể
Sciencecó luồng công suất
and Technology
ngược: khi đó bảo vệ sẽDokhởi not copy or distribute without permission of the author
động, giải trừ nhiều lần.

Chống trượt cực từ (78) – Out of Step
 Out of Step
 Hiện tượng dao động điện (Power Swing)
 Hiện tượng trượt Department

cực từ (Out of Step)

Chống trượt cực từ (78)
 Hiện tượng dao động điện (Power Swing)

Khóa bảo vệ khi có dao động điện - Power Swing Blocking
 Hiện tượng trượt Department
cực từ (Out
of Electric Powerof Step)
Bảo vệ chống hiện tượng trượt cực từ - Out of Step (78)
Thực hiện các thao tác cần thiết tách máy phát
 Cả hai chức năng đều dựa trên giám sát tốc độ biến thiên tổng
trở đo được dZ/dt

 Phân biệt dao động điện (ổn định) và trượt cực từ (dao động
điện không ổn định)
Quĩ đạo 1 & 2: hiện tượng Do
mất ổn
định: đi vào ở một phía & đi ra ở phía
đối diện
Quĩ đạo 3 & 4: dao động điện ổn định

 Logic phát hiện trượt cực từ

Là hiện tượng 3 pha đối xứng: dòng điện TTN phải nhỏ hơn ngưỡng
cho phép. Department of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
Có ghi nhận sự cắt đặc tính Do not copy or distribute without permission of the author
ở cả hai phía (đi vào và đi ra phía đối diện)
của vecto tổng trở.
Số lần cắt đặc tính lớn hơn ngưỡng (trong một khoảng thời gian đặt
trước)
Dao động điện không thể hồi phục  dẫn tới trượt cực từ  cắt máy
phát.

Bảo vệ chống chạm đất 90% (59N, 64G, 67G)
 Lý do
Máy phát điện:
 Trung tính cách điện
 Nối đất qua tổng trở Do not copy or distribute without permission of the author
 Hạn chế dòng chạm đất
Chạm đất cuộn stato:
 Cách điện bị hóa than tới lõi thép
 Hồ quang tới lõi thép.
Thực nghiệm cho thấy:
 Chạm đất có phát sinh hồ quang  dòng điện 5A có thể phá hủy cách điện lá
thép stato  sự cố tiếp theo
Không cóPower
Department of Electric một tiêu
System chuẩn
– Hanoi cụScience
University of thểandvề giá trị dòng điện chạm đất
Technology
Thường được giới hạn trong khoảng 5÷15A
Nguyên l{ bảo vệ trong rơle REG 216

 Dựa theo điện áp điểm trung tính cuộn dây stato
Khi chạm đất  vecto

Departmentđiện
of Electricáp 3System
Power pha– Hanoi
mấtUniversity
cân ofbằng Technology
Science and điểm trung tính
bị dịch chuyển  điện thế tăng lên khác 0.
Cách điện Nối qua tổng trở
Bình thường Chạm đất

 Phương pháp đo điện áp điểm trung tính

Máy biến điện áp nối tại trung tính cuộn dây
Máy biến áp trungDepartment
tính of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
Cuộn tam Copyright giác hở của MBA

of Nguyen Xuan Tung
tạo Dotrung tính giả
 Phương pháp đo dòng chạm đất


 Logic bảo vệ chống chạm đất trong rơle REG 216

Điện áp điểm trung tính vượt quá ngưỡng cài đặt
 Department of Electric Power System 

Ukhởi động > Ukhông đối – Hanoiđặt 5÷10%
University of Science andU
Technology
xứng trong vận hành pha
 Bảo vệ được 90÷95% cuộn dây stato tính từ đầu cực

Bảo vệ chống chạm đất 100%
 Sử dụng sóng hài bậc 3 (27/59TN 3rd Harm.)

Điện áp do MFĐ sinh ra có cả thành phần bậc 3
Thành phần bậc 3Department
có tính chất
of Electric như
Power Systemthành phần
– Hanoi University TTKand Technology
of Science

Phần bố điện áp bậc 3 lúc bình thường

Chạm đất tại trung tính: giá trị điện áp bậc 3 tại đầu cực lớn nhất 
bằng tổng điện ápDepartment
hài bậc 3 của máy phát
Chạm đất tại đầu cực: giá trị điện áp bậc 3 tại trung tính lớn nhất 
bằng tổng điện áp hài bậc 3 của máy phát

Chạm đất tại trung tính Chạm đất tại đầu cực

Chạm đất gần trung tính: giá trị điện áp bậc 3 tại đầu cực lớn nhất 
sử dụng rơle điệnDepartment
áp cao (59)

Chạm đất tại trung tính

Bình thường có điện áp bậc 3 tại trung tính
Sự cố: điện áp nàyDepartment
về xấp of Electric System
xỉ 0Power dùng rơle
– Hanoi điện
University ápandthấp
of Science (27)
Technology
Bình thường

Chạm đất tại trung tính

Dùng rơle điện áp cao (59)
Hoặc dùng rơle điện ápofthấp
Department (27)System – Hanoi University of Science and Technology
Electric Power
Sử dụng cùng với sơ đồ bảo vệ 90%

Phải có vùng chồng lấn
Độ lớn điện áp bậc 3 phụ thuộc tải  các rơle hiện đại có chức năng
tự động thay đổi giá trị chỉnh định theo dòng tải.
 Sử dụng sơ đồ so sánh sóng hài bậc 3

Nguyên l{ so lệch điện áp hài bậc 3
59D
Do not copy or distribute without permission of the 150Hz
author
Sử dụng nguồn phụ tần số thấp

 Lý do
Các phương phápDepartment

trên phụ thuộc
of Electric đặc
Power System tính
– Hanoi MFĐ
Số lượng phụ tải, số lượng đường dây, cáp
 Giải pháp
Phát nguồn phụ độc lập tần số thấp vào cuộn dây máy phát
Giám sát dòng điện do điện áp tần số thấp này gây ra

Sử dụng nguồn phụ tần số thấp (64S)

 Nguyên lý
Phát điện áp tần số thấpof Electric

Department vàoPowertrung System – Hanoi University of Science and Technology
tính
Điện áp  sinh ra dòng điện
Độ lớn dòng điện: tùy theo tổng trở
nguồn phát & điện dung cuộn stato
với đất (Xc)
Khi chạm đất: điện dụng bị nối tắt 
dòng điện tăng lên
Tần số thấp để:
 Dung kháng
Do not copy (Xc)without
or distribute có giá trị lớn
permission of the dòng
author
điện nhỏ  dòng khởi động thấp  tăng

độ nhạy
 Tránh nhiễu do điện áp của MFĐ gây ra,
dễ lọc.

Rơle
Phát điện áp qua máy biến áp trung tính


 Xử l{ tín hiệu
Rơle đo điện áp phát vào VSEF

Dòng điện chạy trong mạch iSEF
Tính toán điện trở chạm đất RE  nếu RE < Rđặt  rơle tác động
Một số rơle có thêm
Copyright chức
of Nguyen Xuan Tung năng bảo vệ quá dòng dự phòng (độ lớn
tổng của dòng 50Hz và dòng 20Hz)

Ưu điểm:
 Làm việc hoàn toàn độc lâp
 Bảo vệ cả trạnh thái khi máy phát đứng im
Bảo vệ chống chạm chập giữa các vòng dây
 Dạng sự cố này khó xảy ra

 Với MFĐ cuộn dây có nhiều vòng (MF thủy điện): nên đặt
 Khó phát hiện bằng cácDobảo vệ thông thường

Phương pháp bảo vệ với MF có cuộn dây phân chia

Rơle REG 216

 Dựa theo sự mất đối xứng điện áp
Sự cố  vecto điện áp mất

Department đối
of Electric Powerxứng  University
System – Hanoi cuộn oftam Science giác hở có điện 
and Technology
rơle sẽ tác động.
Giá trị mặc định:
 Điện áp khởi động 5%
 Thời gian: 0,5 giây
Khuyến cáo nên đặt theo thí nghiệm thực tế

Nhược điểm: rơle tác động nhầm với sự cố chạm đất

 Phương pháp khác: so lệch điện áp TTK

Rơle
Sự cố chạm đất: điện áp TTK đo được ở hai phía như nhau  không
tác động
Sự cố chạm chập: BU phía trung tính không đo được  chỉ có điện áp
từ BU phía đầu cực  mất cân bằng  rơle tác động
Giá trị khởi động đặt thấp: 2%
Bảo vệ chống chạm đất cuộn dây roto (64R)
 Chạm đất một điểm: không gây nguy hiểm  cảnh báo
 Là tiền đề cho chạm đất điểmCopyright thứof Nguyen
hai Xuan Tung
 Chạm đất điểm thứ hai:Do not copy or distribute without permission of the author
Một số vòng dây bị nối tắt

Từ trường bị lệch
Gây rung động mạnh  bắt buộc phải cắt nếu độ rung vượt quá
ngưỡng cho phép

 Phương thức bảo vệ đơn giản

 Sử dụng hai đèn  Sử dụng đồng hồ đo điện

 Bình thường: hai đèn sáng  Chạm đất một nhánh: kim
bằng nhau đồng hồ lệch về phía tương
 Chạm đất
Do not copy một without
or distribute nhánh: đènof tối
permission the author
ứng
hơn  Không phát hiện chạm đất tại
 Không phát hiện chạm đất tại trung điểm
trung điểm Phương pháp bơm nguồn phụ
Phương thức bơm nguồn phụ xoay chiều

 Điện áp xoay chiều bơm vào mạch roto
qua rơle quá dòngDepartment
(64F)of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
 Tụ C:
Hạn chế dòng khi có sự cố chạm đất

Cách ly
 Dòng điện qua rơle 64F:
IC: dòng điện dung (điện dung roto)
IG: dòng rò qua cách điện của roto (rất
nhỏ) Copyright of Nguyen Xuan Tung
 Dòng Dokhởi
not copyđộng: Ikhởipermission
or distribute without
động of≥the(Iauthor
C+IG)
 Khi sự cố chạm đất  điện dung bị nối tắt  dòng điện qua
rơle tăng lên  rơle khởi động.
Phương thức bơm nguồn phụ xoay chiều

 Nhược điểm:
Hoạt động phụ thuộc chế

Department độPower
of Electric nốiSystem
đất– Hanoi
roto University of Science and Technology
Nếu nối đất qua ổ bi trục quay
 Màng dầu dẫn điện kém
 Rơle không đủ nhạy
 Nếu tăng điện áp bơm vào  chọc thủng
màng dầu  dẫn điện tốt
 Nhược: ăn mòn điện hóa tại ổ bi trục quay
Giải pháp khác: chổi than nối đất
Bảo vệ tổng trở thấp (21)
 Là bảo vệ dự phòng
 Tác động nhanh & nhạy hơn Copyright các bảo vệ quá dòng
of Nguyen Xuan Tung
 Chỉ làm dự phòng:Department Doof Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
Phạm vi bảo vệ hẹp hơn so với bảo vệ so lệch của máy phát
 Tín hiệu đầu vào:
BU đầu cực
BI phía trung tính
Đặc tính tác động vô hướng

Bảo vệ tổng trở thấp (21)
 Phạm vi bảo vệ
Thường đặt tới 0,7XB

Chống đóng điện máy phát đang không hoạt động
 “Dead Machine Energization” hoặc “Inadvertent Energization”

 Hiện tượng: Copyright of Nguyen Xuan Tung
Đóng điện khôngDepartment

mongofmuốn máy
Electric Power Systemphát đangofdừng
– Hanoi University Science andhoạt động
Technology
Đã khởi động nhưng chưa kiểm tra đồng bộ.
 Nguyên nhân:
Máy cắt bị phóng điện buồng cắt
Hư hỏng mạch điều khiển, lỗi vận hành
 Hậu quả:
MFĐ hoạt động như động cơ không đồng bộ
Khởi động với độ trượt lớn  dòng cảm ứng lớn trong cuộn roto
 Các bảo vệ thông thường: có thể không hoạt động

Đang bị khóa (MFĐ đang nghỉ, tháo cầu chì mạch áp, ngắt nguồn dc hệ
thống điều khiển...)
Tốc độ phản ứng chậm Do not copy or distribute without permission of the author
 Bảo vệ sẽ được kích hoạt khi:
Tần số thấp hơn ngưỡng làm việc cho phép
Điện áp thấp hơn ngưỡng làm việc nhỏ nhất

50 & 81: quá dòng với khóa tần số thấp; 60: giám sát mạch áp; 62: thời gian; 86: lockout
 Sơ đồ tương đương khác

Thay thế rơle tần số thấp bằng
rơle điện áp thấpDepartment of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology

322
Chương 07
Bảo vệ các bộ tụ bù
Giới thiệu
 Cả tụ bù dọc và bù ngang đều được sử dụng trong HTĐ

 Tụ bù dọc: tăng khả năng tải Copyright và tính ổn định
of Nguyen Xuan Tung
 Tụ bù ngang: bù công suất phản kháng để cải thiện hệ số công

suất hoặc nâng cao tính kinh tế trong vận hành.
 Các bộ tụ thường là loại một pha và có thể được đấu sao hoặc
tam giác cho các ứng dụng 3 pha.
 Phân loại bộ tụ

Giới thiệu bộ tụ bù ngang
 Bộ tụ với cầu chì ngoài:

Cầu chì nối ngoài bộ tụ
Cầu chì sẽ làm nhiệm vụof Electric
Department táchPower cácSystem
tụ – Hanoi University of Science and Technology
bị sự cố - Các tụ khác vẫn làm việc
bình thường.
Khi một phần tử tụ bị tách ra, điện
áp trên hai pha còn lại sẽ cao hơn.
Vì l{ do này bộ tụ kiểu cầu chì ngoài có công
suất giới hạn. Thích hợp cho lưới phân phối
 Bộ tụ với cầu chì trong:

Cầu chì đặt luôn trong các tụ
Cầu chì sẽ làm nhiệm vụof Electric
Department táchPower cácSystem
tụ – Hanoi University of Science and Technology
bị sự cố
Cầu chì không bị bộc lộ ra môi trường
ngoài nên sẽ tin cậy hơn.
Tuy nhiên khó phát hiện bao nhiêu đơn vị
tụ đã bị hỏng.

 Bộ tụ không cầu chì (Fuseless capacitor bank)

Tương tự loại cầu chì ngoài
Không có cầu chì Department bảo vệof Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
Khi một tụ bị hỏng, bản tụ bị chập nối
tắt và điện áp sẽ tăng lên cho những
ngăn còn lại
Ví dụ: có 6 nhóm tụ, mỗi nhóm có 8
ngăn tụ  tổng cộng 48 ngăn tụ
Khi một ngăn tụ bị nối tắt  điện áp trên các ngăn còn lại chỉ tăng 2%
Thường chỉCopyright áp dụng cho cấp điện áp trên 35kV: ở cấp điện áp cao
of Nguyen Xuan Tung
thường
Department dùng
of Electric nhiều
Power System – Hanoihơn 10
University ngăn
of Science tụ nối tiếp, khi hỏng một ngăn thì
and Technology
điệnDoáp not copy or distribute without permission of the author

tăng lên chưa vượt ngưỡng cho phép  bộ tụ vẫn tiếp tục
làm việc
 Sử dụng bảo vệ quá dòng

Các bộ tụ có thể cho phép dòng vận hành lên tới 135%
Với các bộCopyright tụ cóof điều khiển: việc xác định dòng khởi động của rơle là
Nguyen Xuan Tung
không
Department thểPower
of Electric doSystem
các– Hanoi
bộUniversity
tụ được đóng
of Science vào và ngắt ra.
and Technology
Dòng khởi động của các BV cắt nhanh cần tính tới dòng quá độ.
Bảo vệ các bộ tụ bù ngang
 Bảo vệ khi mất cân bằng trong bộ tụ

Bảo vệ với mục đích cảnh báo và có thể đưa tín hiệu cắt bộ tụ khi có
xảy ra hiện tượng nổ cầu chì của một vài đơn vị tụ
 Các sơDo đồ bảo vệ

 Bảo vệ mất cân bằng

Bộ tụ trung tính nối đất
Dựa theo dòng trung tính
Bảo vệ được cài đặt để khi số lượng tụ bị hư hỏng đến ngưỡng cho
phép sẽ có tín hiệu cảnh báo
Khi số lượng tụ hỏng vượt quá ngưỡng sẽ có tín hiệu cắt bộ tụ
Sơ đồ bảo vệ đơn giản
Dễ
Departmentbị ảnhPower
of Electric hưởng củaUniversity
System – Hanoi việc ofmất Science cân bằng trong HT
and Technology
Ảnh hưởng của sóng hài bậc 3 (cần có bộ lọc)
Không tác động nếu sự cố giống nhau ở các pha
Không phân biệt được pha sự cố

Dựa điện áp trungDepartment
điểmof bộ tụPower System – Hanoi University of Science and Technology
Electric
Bất cứ sự mất cân bằng nào trong bộ tụ sẽ dẫn đến mất cân bằng
điện áp tại điểm giữa
Điện áp tổng tại cuộn tam giác hở sẽ tỷ lệ với sự mất cân bằng này.
Không lấy Copyright điện ofáp tại đầu cực vì không phản ảnh mất cân bằng trong
Nguyen Xuan Tung
bảnofthân
Department bộ System
Electric Power tụ – Hanoi University of Science and Technology
Không lấy điện áp gần trung tính vì tín hiệu có thể không đủ lớn.

Bảo vệ so lệch dòng trung
Department tính
Sơ đồ sẽ không chịu ảnh hưởng của việc mất cân bằng phía HT
Độ nhạy cao: có thể phát hiện sự cố với các bộ tụ công suất lớn (gồm
nhiều ngăn tụ ghép lại)
Không bị ảnh hưởng của sóng hài (bậc 3)

Bộ tụ trung tính cách điện
Dựa theo điện ápDepartment
điểm oftrung tính

Chịu ảnh hưởng của mất cân Không bị ảnh hưởng của mất
bằng của hệ thống cân bằng của hệ thống
Cần bộ lọc hài bậc 3

Bộ tụ trung tính cách điện
Dựa theo dòng trung tính
Không bị ảnh hưởng bởi mất cân
bằng của HT
Không bị ảnh hưởng của sóng hài
Dùng một rơle và một BI
Dựa theo chênh lệch điện áp các trung tính

Bảo vệ các bộ tụ bù dọc
 Bảo vệ nội bộ:

Sử dụng các cầu chì trong các phần tử tụ
Sử dụng các phương pháp
Department bảo
of Electric vệ
Power rơle
System gần
– Hanoi tương
University of Sciencetự
and các bộ tụ bù
Technology
ngang
 Bảo vệ ngoài
Sử dụng khe hở phóng điện
 Loại không có phóng điện mồi
(nontriggered gap)
 Không tự dập hồ quang

 Bảo vệ ngoài - Sử dụng khe hở phóng điện

Loại không có phóng điện mồi (nontriggered gap)
Có cơ chế tự dập Department
hồ quang of Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
Loại kín
Cuộn dây thổi hồ quang

Loại hở
 Bảo vệ ngoài - Sử dụng khe hở phóng điện

Có phóng điện mồi
Không có cơ chế dập hồof quang
Department Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
 Có nhiều khe hở phóng điện

mồi
 Dòng điện ở các khe hở mồi
này được hạn chế bởi các
điện trở
 Hồ quang sẽ lan từ khe hở
mồi này sang điện cực chính

 Bảo vệ ngoài cho các bộ tụ công suất lớn

Có phóng điện mồi
Không có cơ chế dập hồof quang
Department Electric Power System – Hanoi University of Science and Technology
 Có nhiều khe hở phóng điện

mồi
 Dòng điện ở các khe hở mồi
này được hạn chế bởi các
điện trở
 Hồ quang sẽ lan từ khe hở
mồi này sang điện cực chính


MOV: bảo vệ chống quá áp
cho bộ tụ khi có dòng sự cố
Do not copy or distribute without permission oflớn chạy qua
the author
Bypass Gap: khe hở phóng

điện được tự động mồi
bằng các hệ thống bảo vệ
khi MOV bị quá năng lượng
hấp thụ

Bypass Breaker: tự động

đóng khi sự cố tồn tại quá
lâu. Cho phép đóng/cắt bộ Reactor: hạn chế dòng phóng (xả) của bộ tụ khi khe hở
tụ khi vận hành phóng điện hoặc đóng máy cắt



Triggered
Capacitor Gap
Bank

MOV


342
Chương 08
Bảo vệ các bộ kháng bù
Các bộ kháng bù
 Các bộ kháng thường được nối trực tiếp lên đường dây (không
có máy cắt – kháng điện dầu)
 Hoặc nối vào cuộnDepartment
tamof giác của
Electric Power các
System – HanoiMBA
University oftruyền tải (có máy cắt
Science and Technology
– kháng điện khô)
 Bảo vệ cho các kháng điện gần tương tự phương thức bảo vệ
cho các MBA
Bảo vệ chính thường là bảo vệ so lệch
Bảo vệ dự phòng là các bảo vệ quá dòng
Bảo vệ chống sự cố giữa các vòng dây:
 Kháng khô, trung tính cách điện: so sánh điện áp điểm trung tính và điện áp
của
Department cuộn
of Electric tam
Power giác
System hởUniversity
– Hanoi của BU đầuandcuộn
of Science kháng
Technology
 Kháng dầu: rơle khí
 Bảo vệ các bộ kháng bù










Kháng cao áp – Bảo vệ dùng rơle kỹ thuật số







End

Ging Vien Nguyn Xuan Tung B Mon H TH PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ging Vien Nguyn Xuan Tung B Mon H TH PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

HỆ THỐNG HÓA & CẬP NHẬT KIẾN THỨC

BẢO VỆ RƠLE TRONG NHÀ MÁY ĐIỆN

Bộ môn Hệ thống điện

11/2/2013 Giảng viên: Nguyễn Xuân Tùng

Copyright of Nguyen Xuan Tung

 Tên gọi chung: BI, CT, TI

Biến đổi tỷ lệ dòng điệnofsơ

Copyright of Nguyen Xuan Tung

CT: Current Transformer (tiếng Anh)

 Sai số của BI xuất hiện do tồn tại của dòng từ hóa

Sai số của BI Zcuộn thứ cấp

Copyright of Nguyen Xuan Tung

 Sai số góc (angle error)

Sai số hay cấp chính xác của BI

Đặc tính từ hóa của BI

Vùng làm việc tuyến tính

 Điểm gập VKCopyright

Đặc tính từ hóa của BI

Copyright of Nguyen Xuan Tung

 Qui ước cực tính (theo IEC 60044-1)

Copyright of Nguyen Xuan Tung

 Qui ước cực tính

Copyright of Nguyen Xuan Tung

Hiện tượng hở mạch thứ cấp BI

Hiện tượng hở mạch BI

Copyright of Nguyen Xuan Tung

Sơ đồ thay thế khi BI bị bão hòa

Dòng đầu vào tăng cao

Zsơ cấp Zthứ cấp

BI lý tưởng Sơ đồ thay thế khi BI

Hiện tượng hở mạch BI

Tải danh định & Cấp chính xác

So sánh BI dùng cho đo lường – bảo vệ rơle

Độ chính xác Độ chính xác cao Độ chính các thấp hơn

Bảo vệ so lệch tổng trở cao 3P

BI cho đo lường BI cho bảo vệ rơle

30VA Cấp chính xác 0,5 5P20 30VA

Cấp chính xác 5P Công suất định mức 30VA

Theo tiêu chuẩn IEC 60044-1

Copyright of Nguyen Xuan Tung

Theo tiêu chuẩn IEC 60044-1

Copyright of Nguyen Xuan Tung

 So sánh đường cong từ hóa của BI đo lường và bảo vệ

Copyright of Nguyen Xuan Tung

 Theo tiêu chuẩn IEEE C57.13

BI dùng cho đo lường

Copyright of Nguyen Xuan Tung

 Dùng cho mục đích đặc biệt

 Thực tế, mỗi BI có thể có:

Các cuộn thứ cấp

Thiết kế BI phổ biến

Copyright of Nguyen Xuan Tung

BI loại thùng chứa bên dưới (Dead tank)

Dây sơ cấp có chiều dài lớn nên gây phát

BI loại thùng chứa bên trên (Live tank)

Biến dòng chân sứ (Bushing CTs)

Copyright of Nguyen Xuan Tung

 Nguyên lý: Ia+Ib+Ic=3I0

BItrung tính 3I0 3I0

 Nguyên lý: Ia+Ib+Ic=3I0

 Do sử dụng 3 BI riêng biệt nên sẽ có sai số giữa các BI

mạng điện trung tính nối đất trực tiếp

Dùng BI thứ tự không (Flux Summation CT hoặc Core Balance CT)