Professional Documents
Culture Documents
np
!= ;+lIfKt gfd / k|f/De M -!_ oL lgodx?sf] gfd æ;'zf;g -Joj:yfkg tyf ;~rfng_
lgodfjnL, @)^%Æ /x]sf] 5 .
-@_ of] lgodfjnL t' ?Gt k|f/De x'g] 5 .
@= kl/efiff M ljifo jf k|;Ën] csf]{ cy{ gnfu]d f o; lgodfjnLdf æP]gÆ eGgfn] ;' zf;g -
Joj:yfkg tyf ;~rfng_ P]g, @)^$ ;Demg'k5{ .
#= clwsf/ M P]gsf] bkmf !) df plNnlvt sfd, st{Jo /
d'Vo ;lrjsf] sfd, st{Jo / clwsf/
clwsf/sf cltl/Qm d'Vo ;lrjsf] cGo sfd, st{ Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g] 5M–
-s_ s'g} dGqfno, ;lrjfno, s]Gb|Lo:t/sf sfof{ no jf dftxt lgsfo, cfof]hgf,
sfof{ nosf] k| ult ljj/0f lng] jf lng nufpg], To;sf] ;dLIff ug]{ jf u/fpg] jf
tT;DaGwdf cfjZos lgb]{zg lbg],
-v_ s'g} dGqfno, ;lrjfno, s]Gb|Lo:t/sf sfof{ no jf dftxtsf lgsfo, cfof]hgf,
sfof{ noaf6 s'g} pkof]uL, pbfx/0fLo, ;[ hgfTds, cGj]i f0ffTds jf cg';GwfgfTds
sfo{ eO{/x]sf] 5 eGg] s'/fsf] s'g} ;|f]taf6 hfgsf/L k| fKt x'g cfPdf jf
lg/LIf0faf6 ;f] s'/f b]lvg cfPdf ;DalGwt kbflwsf/LnfO{ cfjZostf cg' ;f/
k|f]T;fxg ug]{ jf u/fpg] ,
-u_ s'g} dGqfno, ;lrjfno, s]Gb|Lo:t/sf sfof{no jf dftxtsf lgsfo,cfof]hgf,
sfof{ nox?sf] lg/LIf0faf6 k| rlnt sfg"g, g]kfn ;/sf/sf] gLlt, sfo{qmd jf
lg0f{osf] ljk/Lt s'g} sfo{ eO/x]sf] jf x'g ;Sg] ;Defjgf /x]sf] 5 eGg] hfgsf/L
x'g cfPdf To:tf] sfo{ x'g glbg jf x'gaf6 /f]Sg ;DalGwt kbflwsf/Lsf]
Wofgfsif{0f ug]{ jf u/fpg] .
$= ;lrjsf] sfd, st{Jo / clwsf/
clwsf/MM P]gsf] bkmf !! df plNnlvt sfd, st{Jo / clwsf/sf
cltl/Qm ;lrjsf] sfd, st{ Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5M–
-s_ cfkm" axfn /x]sf] dGqfno, ;lrjfno, s]Gb|Lo:t/sf sfof{ no jf dftxt lgsfo,
cfof]hgf jf sfof{ nosf] k|ult ljj/0f lng] jf lng nufpg], To;sf] ;dLIff ug]{ jf
www.lawcommission.gov.np 1
www.lawcommission.gov.np
u/fpg] / To;/L ;dLIff ubf{ jf u/fpFbf b]lvPsf ;d:ofx? ;dfwfg ug{ kxn ug]{,
:ynut lg/LIf0f ug]{ jf u/fpg] jf tt\ ;DaGwdf cfjZos lgb]{zg lbg],
-v_ cfkm" axfn /x]sf] dGqfno, ;lrjfno, s]Gb|Lo:t/sf sfof{ no jf dftxt
lgsfo,cfof]hgf, sfof{ noaf6 s'g} pkof]uL, pbfx/0fLo, ;[ hgfTds, cg';GwgfTds
jf cGj]if0ffTds sfo{ eO{/x]sf] 5 eGg] s'/fsf] s'g} ;| f]taf6 hfgsf/L k|fKt x'g
cfPdf jf lg/LIf0faf6 ;f] s'/f b]lvg cfPdf ;DalGwt kbflwsf/LnfO{ cfjZostf
cg';f/ k|f]T;fxg ug]{ jf u/fpg],
-u_ cfkm" axfn /x]sf] dGqfno, ;lrjfno, s]Gb|Lo:t/sf sfof{ no jf dftxt lgsfo,
cfof]hgf jf sfof{noaf6 k|rlnt sfg"g, g]kfn ;/sf/sf] gLlt, sfo{qmd jf
lg0f{osf] ljk/Lt s'g} sfo{ eO/x]sf] 5 eGg] s'g} ;|f]taf6 hfgsf/L k|fKt x'g cfPdf
jf lg/LIf0faf6 ;f] s'/f b]lvg cfPdf To:tf] sfo{ x'g glbg jf x'gaf6 /f]Sg
;DalGwt kbflwsf/Lsf] Wofgfsif{0f ug]{ jf u/fpg],
-3_ dftxt lgsfox?jLr ;dGjo ug]{ jf u/fpg] .
%= ljefuLo k|d'vsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M P]gsf] bkmf !@ df plNnlvt sfd, st{Jo /
clwsf/sf cltl/Qm ljefuLo k|d'vsf] cGo sfd, st{Jo / clwsf/ b] xfo adf]lhd x'g]5M–
-s_ cfkm" axfn /x]sf] ljefu jf dftxt lgsfo, cfof] hgf jf sfof{nosf] k|ult ljj/0f
lng] jf lng nufpg], To;sf] ;dLIff ug]{ jf u/fpg] / To;/L ;dLIff ubf{ jf
u/fpFbf b]lvPsf ;d:of ;dfwfg ug{ kxn ug]{, :ynut lg/LIf0f ug]{ jf u/fpg] jf
tt\;DjGwdf cfjZos lgb]{zg lbg],
-v_ cfkm" axfn /x]sf] ljefu jf dftxt lgsfo, cfof]hgf jf sfof{noaf6 s'g} pkof]uL,
pbfx/0fLo, ;[ hgfTds, cGj]if0ffTds jf cg' ;GwgfTds sfo{ eO{/x]sf] 5 eGg]
s'/fsf] s'g} ;|f]taf6 hfgsf/L k|fKt x'g cfPdf jf lg/LIf0faf6 ;f] s'/f b]lvg cfPdf
;DalGwt kbflwsf/LnfO{ cfjZostf cg';f/ k| f]T;fxg ug]{ jf u/fpg],
-u_ cfkm" axfn /x]s f] ljefu jf dftxt lgsfoaf6 k| rlnt sfg"g, g]kfn ;/sf/sf]
gLlt, sfo{qmd jf lg0f{osf] ljk/Lt s'g} sfo{ eO/x]sf] 5 eGg] s'g} ;|f]taf6
hfgsf/L k| fKt x'g cfPdf jf lg/LIf0faf6 ;f] s'/f b]lvg cfPdf To:tf] sfo{ x'g
glbg jf x'gaf6 /f] Sg ;DalGwt kbflwsf/Lsf] Wofgfsif{0 f ug]{ jf u/fpg],
-3_ dftxtsf lgsfox?jLr ;dGjo ug]{ jf u/fpg] .
^= sfof{no k|d'vsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M P]gsf] bkmf !# df plNnlvt sfd, st{Jo /
clwsf/sf cltl/Qm sfof{ no k|d' vsf] cGo sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5M–
www.lawcommission.gov.np 2
www.lawcommission.gov.np
-s_ cfkm" jxfn /x]sf] sfof{no, dftxtsf ;/sf/L lgsfo jf cfof]hgfsf] lgoldt ?kdf
:ynut lg/LIf0f ug]{ jf u/fpg], k|ult ljj/0f dfu ug]{, ;dLIff ug]{ / To;/L
;dLIff ubf{ b]lvPsf ;d:of ;dfwfg ug{ kxn ug]{ jf cfjZos lgb]{zg lbg],
-v_ cfkm" axfn /x]sf] sfof{ no jf dftxt lgsfo jf cfof]hgfaf6 s'g} pkof]uL,
pbfx/0fLo, ;[ hgfTds, cGj]if0ffTds jf cg' ;GwgfTds sfo{ eO/x]sf] 5 eGg]
s'/fsf] s'g} ;|f]taf6 hfgsf/L k|fKt x'g cfPdf jf lg/LIf0faf6 ;f] s'/f b]lvg cfPdf
;DalGwt kbflwsf/LnfO{ cfjZostf cg';f/ k| f]T;fxg ug]{ jf u/fpg],
-u_ cfkm" axfn /x]sf] sfof{ no jf dftxt lgsfo jf cfof]hgfaf6 k|rlnt sfg"g,
g]kfn ;/sf/sf] gLlt, sfo{qmd jf lg0f{osf] ljk/Lt s'g} sfo{ eO/x]sf] 5 eGg]
s'g} ;|f]taf6 hfgsf/L k|fKt x'g cfPdf jf lg/LIf0faf6 ;f] s'/f b]lvg cfPdf To:tf]
sfo{ x'g glbg jf x'gaf6 /f] Sg ;DalGwt kbflwsf/Lsf] Wofgfsif{0f ug]{ jf u/fpg] ,
-3_ dftxt lgsfox?sf] k| zf;lgs sfd sf/afxLnfO{ ;dGoo ug]{ jf u/fpg] .
&= nIo ;lxtsf] sfo{qmd tyf k|ult ;lxtsf] k|ltj]bg k]z ug'{kg]{M -!_ ;/sf/L lgsfon]
cfly{s jif{ z'? ePsf] kGw| lbgleq ;f] cfly{s jif{sf] nIo tf]lsPsf] jflif{s
sfo{qmd;lxtsf] ljj/0f tfn's lgsfodf k7fpg' kg]{5 .
-@_ ;lrjn] cfkm" axfn /x]sf] dGqfno tyf ;f] ;Fu ;DalGwt kl/of]hgf / dftxt
lgsfon] k| To]s dlxgf ;Dkfbg u/]sf] sfdsf] P]gsf] bkmf !! sf] pkbkmf -@_ sf] v08 -5_
adf]lhd dfl;s k|ltj]bg k7fpFbf sfo{ ;Dkfbg ePsf] dlxgfkl5 nuQ} cfpg] dlxgfsf]
kGw| ut]leq k| wfgdGqL tyf dlGqkl/ifb\sf] sfof{no ;dIf k7fpg' kg]{5 .
-#_ ljefuLo k|d' vn] cfkm" axfn /x]sf] ljefu tyf ;f] ;Fu ;DalGwt sfd / dftxt
lgsfon] k| To]s dlxgf ;Dkfbg u/]sf] sfdsf] P]gsf] bkmf !@ sf] pkbkmf -@_ sf] v08 -r_
adf]lhd dfl;s k|ltj]bg k7fpFbf sfo{ ;Dkfbg ePsf] dxLgf kl5 nuQ} cfpg] dlxgfsf]
P3f/ ut]leq k7fpg' kg]{5 .
-$_ sfof{ no k|d'vn] cfkm" axfn /x]sf] sfof{ no tyf ;f] ;Fu ;DalGwt kl/of]hgf /
dftxt lgsfon] k|To]s dlxgf pklgod -!_ adf]lhdsf] ljj/0fdf plNnlvt nIox?sf]
pknlJw;lxt ;Dkfbg u/]sf] sfdsf] dfl;s k|ltj]bg sfo{ ;Dkfbg ePsf] dlxgf kl5
nuQ} cfpg] dlxgfsf] ;ft ut]leq ;DalGwt dGqfno / ljefu;dIf k7fpg' kg]{ 5 .
-%_ P]gsf] bkmf $! adf]lhd k]z ug'{kg]{ jflif{s k|ltj]bg cfly{s jif{ ;DffKt ePsf]
ldltn] kGw| lbgleq k]z ug'{kg]{ 5 .
www.lawcommission.gov.np 3
www.lawcommission.gov.np
-^_ o; lgod adf]lhd k]z ug'{kg]{ dfl;s k|ltj]bgsf] 9fFrf cg';"rL–! adf]lhd
x'g]5 .
*= k'/:sf/sf] nflu l;kmfl/; ug]{ cfwf/x?M -!_ P]gsf] bkmf !! sf] pkbkmf -@_ sf] v08 -9_
jf bkmf !@ sf] pkbkmf -@_ sf] v08 -h_ sf] k|of] hgsf nflu s'g} sd{rf/LnfO{ k'/:sf/
lbFbf jf bkmf !# sf] v08 -3_ adf]lhd k'/:sf/sf] nflu l;kmfl/; ubf{ b]xfosf] cfwf/df
ug'{kg]{5 M–
-s_ sfo{k|s[of ;/nLs/0f u/L ;]j f k|j fx l56f]5l/tf] jgfpg of]ubfg
u/]sf],
-v_ ;]jf k|jfxsf] ;DaGwdf ;]j fu| fxLsf] k[i 7kf]i f0f ;sf/fTds /x]sf] ,
-u_ /fhZj a[l4sf] nflu pNn] vgLo sfd u/]sf] ,
-3_ k|rlnt sfg"gsf] kl/lwleq /xL tf]lsPsf] lhDd]jf/L eGbf a9L sfo{
s'zntfk"j{s ;DkGg u/]sf],
-ª_ ljut b'O{ jif{b]lv s'g} ljefuLo ;hfo gkfPsf] .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd k'/:sf/ lbFbf jf k'/:sf/sf] nflu l;kmfl/; ubf{ k'/:sf/
lbg nfluPsf] jf k'/:sf/sf nflu l;kmfl/; ul/Psf] sd{rf/L s] s:tf] sf/0faf6 k'/:sf/
kfpg of] Uo ePsf] xf] ;f]sf] :ki6 sf/0f / j:t'lgi7 cfwf/ v'nfpg' kg]{5 / cfjZostf
cg';f/ To;nfO{ ;fj{hlgs ug{ ;lsg]5 .
-#_ o; lgodadf]lhd k'/:sf/ lbFbf jf k'/:sf/sf] nflu l;kmfl/; ubf{ k|To]s
cfly{s jif{d f ;DalGwt lgsfodf axfn /x]sf s"n sd{rf/L ;+ Vofsf] kfFr k|ltztdf ga9\g ]
u/L k'/:sf/ lbg jf k'/:sf/sf] nflu l;kmfl/; ug{ ;lsg]5 .
(= sfo{ljlw agfO{ nfu" ug'{kg]{M -!_ P]gsf] bkmf !$ adf]lhd lg0f{o ug{ kfpg] clwsf/Ln] s'g}
ljifodf lg0f{ o ug{ k|rlnt sfg"gdf s'g} sfo{ljlwsf] Joj:yf ul/Psf] /x]g 5 eg] lg0f{ o
ug'{kg]{ ljifosf] k|s[ltcg'?k sfo{ljlw tof/ u/L dGqfno:t/af6 :jLs[t u/fO{ nfu"
ug'{kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] sfo{ljlw ;j{;fwf/0fsf] hfgsf/Lsf] nflu k|s fzg
ug'{kg]{5 .
!)= lg0f{osf] kf/blz{tfM -!_ lg0f{o ug{ kfpg] clwsf/Ln] P]gsf] bkmf !% sf] pkbkmf -!_
adf]lhd lg0f{o ug]{] ;DaGwdf nfUg] ;dofjlw lglZrt dfkb08sf] cfwf/df ;DalGwt
dGqfnoaf6 :jLs[t u/fO{ kf/bzL{ 9+u n] sfof{Gjog ug'{kg]{5 .
www.lawcommission.gov.np 4
www.lawcommission.gov.np
-@_ P]gsf] bkmf !^ adf]lhd ePsf] s'g} lg0f{o ;fj{hlgs lxtsf] ;/f]sf/;Fu
;DalGwt /x]5 eg] To:tf] lg0f{o hfgsf/Lsf] nflu ;DalGwt lgsfosf] ;"rgfkf6Ldf 6fF;L
a]e;fO6 jf cGo pko'Qm dfWodaf6 ;d]t k|rf/ k| ;f/ ul/g]5 .
!!= sfo{;Dkfbg s/f/ ;DaGwL Joj:yfM -!_ ;DalGwt dGqfnon]] P]gsf] bkmf !( adf]lhd
sfo{;Dkfbg s/f/ u/L sfo{ ;Dkfbg ug{ lbOg] lhDd]jf/Lsf] klxrfg ug]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd klxrfg ePsf s'g} sfo{sf] lhDd]jf/Lsf ;DaGwdf
sfo{;Dkfbg s/f/ u/L lbg'cufl8 b] xfosf] s'/fx? v' nfO{ To:tf] sfd / lhDd]jf/Lsf] lj:t[t
ljj/0f tof/ ug'{kg]{5M–
-s_ sfd jf lhDd]jf/Lsf] lsl;d / k|s[lt,
-v_ sfd jf lhDd]jf/Lsf] If]q ,
-u_ sfd jf lhDd]jf/Lsf] u'0 f:t/ / kl/df0f,
-3_ sfd jf lhDd]jf/L slt ;dosf nflu lbg] xf] ;f] s'/f,
-ª_ sfd jf lhDd]jf/L lng] kbflwsf/Ln] kfpg] ;'ljwf,
-r_ sfo{;Dkfbg tflnsf / d"NofÍgsf] cfwf/ .
-#_ P]gsf] bkmf !( adf]lhd sfo{;Dkfbg ug]{ lhDd]jf/L s/f/df lng] kbflwsf/Ln]
To:tf] s/f/df pNn] v eP adf]lhd dfl;s, rf}dfl;s tyf jflif{s k|ult k|ltj]bg To:tf]
cjlw ;dfKt ePsf] ldltn] kGw| lbgleq ;DalGwt dGqfnosf] ;lrj;dIf k] z ug'{kg]{5 .
-$_ sfo{ ;Dkfbg ug]{ lhDd]jf/L s/f/df lng] kbflwsf/Ln] u/]sf] sfdsf] ;DalGwt
dGqfnosf ;lrjn] sfo{ ;Dkfbg s/f/ adf]lhd eP jf gePsf] ;DaGwdf lgoldt ?kdf
cg'udg ug'{kg]{5 .
-%_ pklgod -$_ adf]lhd cg'udg ubf{ jf pklgod -#_ adf]lhd k]z x'g cfPsf]
k|ltj]bgaf6 jf cGo s'g} >f] taf6 sfo{ ;Dkfbg ug]{ lhDd]jf/L s/f/df lng] kbflwsf/Ln]
s/f/ adf]lhd sfd gu/]sf] s'/f hfgsf/L x'g cfPdf To:tf] kbflwsf/LnfO{ ;DalGwt
dGqfnosf ;lrjn] ;do ;dodf ;r] t jf ;hu u/fpg jf cfjZos lgb]{zg lbg ;Sg]5
/ o;/L lbOPsf] lgb]{zgsf] kfngf ug'[{ To:tf] kbflwsf/Lsf] st{Jo x'g]5 .
-^_ P]gsf] bkmf !( sf] pkbkmf -&_ adf]lhdsf] cj:yf klxrfg ug{ / Ifltk"lt{
lgwf{/0f ug{ ;DalGwt dGqfnosf ;lrjn] ;DalGwt ljifosf ljz]if1;d]t ;dfj] z u/L
tLg ;b:oLo ;ldlt u7g ug'{kg]{ 5 .
www.lawcommission.gov.np 5
www.lawcommission.gov.np
-&_ pklgod -^_ adf]lhd u7g x'g] ;ldltsf] sfof{jlw ljifoj:t's f] k|s[lt x]/L
;DalGwt dGqfnon] lgwf{/0f u/] adf]lhd a9Ldf k} tfnL; lbg x'g]5 .
-*_ pklgod -^_ adf]lhd ul7t ;ldltn] 5fgaLg u/L Ifltk"lt{ e/fpg cfjZos
b]v]df jf:tljs xfgLgf]S;fgLsf] cfwf/df Ifltk"lt{ lgwf{/0f u/L cfkm\gf] /fo 7x/;lxtsf]
k|ltj]bg ;DalGwt dGqfnosf ;lrj;dIf k] z ug'{kg]{5 .
-(_ pklgod -*_ adf]lhd k|fKt k|ltj]bgsf] cfwf/df Ifltk"lt{ e/fpgsf nflu
;DalGwt dGqfnosf] ;lrjn] sfo{ ;Dkfbg ug]{ lhDd]j f/L kfPsf] JolQmnfO{ a9Ldf tL;
lbgsf] Dofb lbO{ ;" rgf lbg'kg]{5 .
-!)_ sfo{ ;Dkfbg ug]{ lhDd]jf/L kfPsf] JolQmn] pklgod -(_ adf]lhdsf] ;" rgf
kfPkl5 ;f] xL ;"rgfdf tf]lsPsf] Dofbleq tf]lsPsf] Ifltk"lt{ /sd bflvnf ug'{kg]{5 . To:tf]
Dofbleq /sd bflvnf gu/]df ;f] /sd ;/sf/L afFsL;/x c;' n pk/ ul/g]5 .
-!!_ o; lgod adf]lhd Ifltk"lt{ e/fpg] cj:yf cfPdf sfo{ ;Dkfbg ug]{
lhDd]jf/L kfPsf] JolQm;Fu ePsf] sfo{;Dkfbg s/f/ cGTo ePsf] dflgg]5 .
-!@_ s/f/ /2 eO{ cw'/f] /x]sf] sfd k'gMs/f/ jf cGo j}slNks Joj:yf u/L ;DkGg
ug]{ lhDd]jf/L ;DalGwt dGqfnosf] x'g]5 .
-!#_ sfd jf lhDd]jf/L s/f/df lng] clwsf/Laf6 o; lgod adf]lhd Ifltk"lt{
jfktsf] /sd c;' n pk/ u/L lng'cufl8 sfo{ ;Dkfbg ug]{ lhDd]jf/L kfPsf] JolQmnfO{
;kmfO{ k] z ug]{ df}sf lbg'kg]{5 .
!@= jogM -!_ ;fj{hlgs rf;f]sf] ljifosf] sfof{Gjogsf]
;fj{hlgs rf;f]sf] ljifosf] sfof{GjogM
l;nl;nfdf P]gsf] bkmf @) adf]lhd k/fdz{ ubf{ ;/f]sf/jfnf tyf gful/s ;dfhsf
;b:o jf k|ltlglwnfO{ ljifosf] k|s[lt x]/L dgfl;j ;do lbO{ pkl:yltsf] nflu ;" rgf
ug'{kg]{5 .
-@_ P]gdf plNnlvt ljifosf cltl/Qm ;j{;fwf/0fsf] efiff, wd{ / ;+:s[ltdf k|ToIf
c;/ kfg]{ ljifo;d]t ;fj{hlgs rf;f]sf ljifo x'g]5g\ .
!#= kbLo jf k]zfut cfr/0f;DaGwL Joj:yfM
Joj:yfM -!_ P]gsf] bkmf @# sf] pkbkmf -!_ adf]lhd
;fj{hlgs kb wf/0f u/]sf] JolQmn] cfkm" kbdf jxfn /xFbf b]xfo adf]lhdsf] kbLo jf
k]zfut cfr/0f kfngf ug'{kg]{5M–
-s_ cg'zf;gdf /xL OdfGbf/L / tTk/tfsf ;fy st{Jo kfng ug'{kg]{,
-v_ /fhgLlts jf cjf~5gLo k|e fj kfg{ gx'g],
-u_ /fhg}lts bnsf] ;b:osf] ?kdf sfo{ ug{ gx'g]
www.lawcommission.gov.np 6
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np 7
www.lawcommission.gov.np
-$_ lhNnf:t/Lo sfof{ no jf lhNnf k| zf;g sfof{no ;]j f k|bfos ePsf] cj:yfdf
o; lgod adf]lhd Ifltk"lt{sf] lgwf{/0f ug{ b] xfo adf]lhdsf] Ps ;ldlt /xg]5M–
-s_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] ;efklt –cWoIf
-v_ k|d'v lhNnf clwsf/L –;b:o
-u_ ;]jf k|bfos sfof{nosf] k|d'v –;b:o
t/ lhNnf k|zf;g sfof{no / lhNnf ljsf; ;ldltsf] sfof{nosf] xsdf Ifltk"lt{
lgwf{/0f ug{ If]qLo k|zf;sn] tf]s]sf] a9Ldf tLg ;b:oLo Ifltk"lt{ ;ldlt /xg]5 . ljefu
jf ljefuLo :t/sf] sfof{no, dGqfno jf k| wfgdGqL tyf dlGqkl/ifb\sf] sfof{nosf] xsdf
;DalGwt dGqfno jf lgsfon] a9Ldf tLg ;b:o;Ddsf] Ifltk"lt{ lgwf{/0f ;ldlt u7g ug{
;Sg]5 .
-%_ pklgod -#_ adf]lhd kg{ cfPsf] lgj]bg hfFra'em ubf{ lgj]bgsf] Joxf]/f
dgfl;j b]lvPdf ;]jfu| fxLnfO{ k' Ug uPsf] jf:tljs xfgL gf]S;fgLsf] kl/df0fsf] ljrf/ u/L
To:tf] ;]j f k'gM k|bfg ubf{ lgz'Ns ?kdf lbg jf j9Ldf kfF rxhf/ ?k} ofF ;Dd Ifltk"lt{ lbg
;DalGwt ;ldltn] ;DalGwt lgsfosf kbflwsf/Lsf gfddf cfb]z lbg ;Sg]5 .
-^_ pklgod -%_ adf]lhd kfpg] Ifltk"lt{ ;DalGwt lgsfosf k|d' v kbflwsf/Ln]
tTsfn ;]j f k|bfg gug]{ lhDd]jf/ sd{rf/Laf6 c;'npk/ u/L ;]jfu| fxLnfO{ pknAw u/fpg'
kg]{5 .
!%= 3'DtL ;]j f;DaGwL Joj:yf M -!_ P]gsf] bkmf @^ adf]lhd 3'DtL ;]j f ;~rfng ubf{ b] xfosf
;]jfu| fxLnfO{ ;'ljwf k'Ug]u/L 3'DtL ;] jf ;~rfng ug{' kg]{5 M–
-s_ sfof{ noaf6 t'ngfTds ?kdf 6f9f /x]sf ;d'bfo jf ;]j fu| fxL
-v_ s'g} sf/0fn] ;fj{hlgs ;]j f k| fKt ug{ sl7gfO{ ef]lu/x]sf ;]jfu| fxL,
-u_ t'ngfTds ?kdf lk5l8Psf If]qsf] ju{sf ;]j fu|fxL .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] 3'DtL ;]jf ;fd"lxs jf cnu–cnu ?kdf ;~rfng
ug{] u/L ;DalGwt k|d' v lhNnf clwsf/Ln] ;+of]hg ug'{kg]{5 .
-#_ pklgod -!_ / -@_ adf]lhd 3'DtL ;]j f ;~rfng ug'{cl3 To:tf] ;]j f k| fKt ug]{
nlIft ju{ nfO{ hfgsf/L x'g] u/L ;"rgf ;Dk|]if0f ug]{ lhDd]jf/L ;DalGwt sfof{no / k|d' v
lhNnf clwsf/Lsf] x'g] 5 .
-$_ 3'DtL ;]jf ;~rfng;DaGwL k|ltj]bg To:tf] ;]j f ;~rfng u/L sfof{ nodf
kms]{sf] ldltn] ;ft lbgleq tfn's lgsfodf k7fpg' kg]{5 .
www.lawcommission.gov.np 8
www.lawcommission.gov.np
!^= Gofof]l rt ;]jf z'Nssf] lgwf{/0f M P]gsf] bkmf @& sf] pkbkmf -@_ adf]lhd ;]jf z'Ns
lgwf{/0f ubf{ b'u{d jf lk5l8Psf If]qsf jfl;GbfnfO{ ;x'lnot x'g] u/L ;fdflhs Gofosf]
cfwf/df g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;" rgf k|sfzg u/L Gofof]lrt ;] jf z'Ns lgwf{/0f
ug]{5 .
!&= hgtfsf] ;xeflutf / :jfldTj M -!_ P]gsf] bkmf @* sf] pkbkmf -@_ adf]lhd kl/of]hgf jf
cfof]hgfdf hgtfsf] k|ToIf ;xeflutf / :jfldTj;DaGwL Joj:yf sfod ubf{ b] xfo
adf]lhd ug'{kg]{5M–
-s_ kl/of]hgf jf cfof] hgfsf] 5gf}6 ubf{ hgtfsf] dfu / cfjZostfsf]
cfwf/df ug]{,
-v_ kl/of]hgf jf cfof]hgfsf] ;~rfng pkef]Qmf ;ldltdfkm{t ug]{
Joj:yf ldnfpg],
-u_ kl/of]hgf jf cfof]hgfdf pkef]Qmfsf] nufgL x'g] Joj:yf ldnfpg],
-3_ kl/of]hgf jf cfof]hgfsf] sfof{Gjog, cg'udg tyf d"N ofÍgdf
hg;xeflutf ;'lglZrt x'g] Joj:yf ldnfpg] .
-@_ pklgod -!_ df plNnlvt ;xeflutf / :jfldTj;DaGwL Joj:yfdWo] ;j} jf
s'g} Joj:yf ldnfpg] u/L g]kfn ;/sf/n] tf] Sg ;Sg]5 .
!*= zf;sLo ;'wf/ PsfO{sf] sfd, st{Jo / clwsf/;DaGwL Joj:yf M -!_ P]gsf] bkmf @(
adf]lhd u7g x'g] zf;sLo ;' wf/ PsfO{sf] k|d' v sfd dGqfnoaf6 ;Dkfbg x'g] sfo{ x?nfO{
zf;sLo ;' wf/sf] dfGotf cg'?k lg/Gt/ ?kdf ;'wf/ ug]{ gLlt clVtof/ u/L sfof{G jog /
;~rfng ug{ clek|]l/t ug'{ x'g]5 .
-@_ pklgod -!_ sf] ;j{ ;fdfGotfdf k|lts"n c;/ gkg]{ u/L zf;sLo ;' wf/
PsfO{sf] sfd, st{ Jo / clwsf/ b]xfoadf]lhd x'g] 5 M–
-s_ dGqfnoaf6 ;Dkfbg x'g] sfd ;DaGwL sfg"g, gLlt / sfo{ljlw
lgdf{0f Pj+ ;'wf/sf nflu ;"rgf, ;Nnfx / k[i7kf]i f0f pknAw
u/fpg],
-v_ dGqfno ;DaGwL sfo{ k|lqmof / sfo{ljlw ;'wf/sf nflu lg/Gt/
?kdf lqmofzLn /xg],
-u_ ;fj{hlgs k|zf;g / Joj:yfkgsf gjLgtd dfGotfx?sf] k|of]uaf6
sfof{ nosf] sfo{;Dkfbgsf] u'0f:t/df ;'wf/ Nofpg k| of;/t /xg],
www.lawcommission.gov.np 9
www.lawcommission.gov.np
-#_ u'gf;f] ;' Gg] lhDd]jf/ clwsf/L -gf]8n clws[t_ n] u'gf;f] k|fKt ePsf] ldltn]
rf}aL; 3G6fleq u'gf;f] Joj:yfkgsf nflu cfkm\gf] ;'emfj;lxt sfof{ no k|d' v;dIf k] z
ug'{kg]{5 .
-$_ o; lgod adf]lhd k| fKt x'g cfPsf] u'gf;f] Joj:yfkgsf nflu sfof{no
k|d'vn] tTsfn cfb]z lbg' kg]{5 / o;/L cfb] z ePsf]df ;f] cfb]z adf]lhd u'gf;f]
Joj:yfkg u/L u'gf;f]stf{ nfO{ hfgsf/L lbg' u'gf;f] ;'Gg] lhDd]jf/ clwsf/Lsf] st{Jo
x'g]5 .
@!= ljb]zl:yt a}+sdf vftf vf]Ng] :jLs[lt ;DaGwL sfo{ljlw -!_ P]gsf] bkmf #@ sf] pkbkmf -@_
adf]lhd ljb]zl:yt a}+sdf vftf vf]Ng rfxg] kbflwsf/L jf sd{rf/Ln] vftf vf]Ng kgf{sf]
sf/0f;lxt d' Vo ;lrjn] eP k| wfgdGqL;dIf, ;lrjn] eP d'Vo ;lrj;dIf / ;lrj
dftxt lgsfosf cGo kbflwsf/L jf sd{rf/Ln] eP ;DalGwt ;lrj;dIf lgj]bg k]z
ug'{kg]{5 .
t/ b]xfosf] cj:yfdf :jLs[lt lng' cfjZos x'g]5}g M–
-s_ g]kfn ;/sf/af6 dgf]gog eO{ jf k"j{ :jLs[lt k|fKt u/L cWoog
jf tflnddf efu lng ljb]z uPsf] ePdf,
-v_ g]kfn ;/sf/sf] :jLs[lt lnO{ ljb]zdf sfd ug{ uPsf] ePdf,
-u_ ;/sf/L sfd sfh ug{ ljb] zdf vl6uPsf] ePdf .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd lgj]bg kg{ cfPdf ;DalGwt kbflwsf/Ln] ;f] lgj]bgpk/
hfFra'em u/L :jLs[lt lbg] jf glbg] ;DaGwdf lg0f{ o ug]{5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd ljb]zl:yt a}+sdf vftf vf]Ng] :jLs[t lbg] u/L lg0f{o
ePsf]df To;sf] clen] v /fVgsf nflu g]kfn /fi6« a}+s;dIf n] vL k7fpg' kg]{ 5 .
-$_ pklgod -@_ adf]lhd ljb]zl:yt a}+sdf vftf vf]Ng] :jLs[t glbg] u/L lg0f{ o
ePsf]df ;DalGwt kbflwsf/LnfO{ To;sf] lnlvt ?kdf tTsfn} hfgsf/L lbg' kg]{5 .
-%_ o; lgod adf]lhd vf]lnPsf] vftf To;/L vftf vf]Ng] kbflwsf/L jf sd{rf/L
g]kfn kms]{kl5 k}+ tL; lbgleq aGb u/L ;f]sf] hfgsf/L cfkm" sfo{/t lgsfonfO{ lbg'kg]{5 .
:ki6Ls/0f Mo; lgodsf] k|of]hgsf nflu æa}+sÆ eGgfn] ljQ sDkgL jf lgIf]k
;+sng jf hDdf ug]{ cGo s'g} lgsfo ;d]tnfO{ hgfpFg]5 .
www.lawcommission.gov.np 11
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np 12
www.lawcommission.gov.np
-5_ cfkm\gf] :jfy{ jflemPsf] jf lxt, ;/f]sf/ jf :jfy{ /x]s f] ljifodf ;Nnfx glbg],
-h_ uf]Kotf eË gug]{ .
@$= k|j Qmfsf] sfd, st{Jo / clwsf/M P]gsf] bkmf #% adf]lhd tf]lsPsf k|jQmfsf] sfd, st{Jo
/ clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5M–
-s_ cfkm" sfo{/t lgsfodf /x]sf ;fj{ hlgs ug'{kg]{ ;"rgf k|fKt ug]{,
-v_ ;fj{hlgs ug{' kg]{ ljifosf ;"rgfx? cfkm"eGbf Ps txdflysf] clwsf/Lsf] :jLs[lt
lnO{ lgoldt ?kdf ;fj{hlgs ug]{,
-u_ s;}n] sfof{ no;Fu ;DalGwt vf; ljifosf] hfgsf/L dfu u/]d f k| rlnt sfg"g
adf]lhd hfgsf/L lbg],
t/ To:tf] ljifosf] hfgsf/L ;fj{hlgs lxtsf] lj?4 x'g] ePdf To:tf]
hfgsf/L lbg k|jQmf jfWo x'g] 5}g .
-3_ k|jQmfsf] a}7sdf efu lng] .
@%= ;"rgf k|ljlwnfO{ Jojxf/df Nofpg] M -!_ P]gsf] bkmf #& sf] pkbkmf -@_ adf]lhd k| To]s
dGqfno, ljefu tyf ;/sf/L lgsfo Pj+ sfof{ non] ;" rgf k|ljlwnfO{ Jojxf/df Nofpg]
ljifo / k|lqmof b]xfoadf]lhd x'g] 5M–
-s_ cfkm" ;Fu ;DalGwt ;" rgf / tYofÍx? oyf;Dej sDKo"6/df Jojl:yt ?kdf /fVg],
-v_ cfkm\gf] sfof{ nosf] oyf;Dej j]ek]h lgdf{0 f u/L ;f] j]e k]hdf gful/s j8fkq,
sfo{;~rfng sfo{ljlw, sfof{ no;Fu ;DjlGwt kmf/fd tyf k|sfzgx? /
sfof{ no;Fu ;DalGwt ;"rgfx? /fVg],
-u_ cfkm\gf] sfof{ nosf] j]hk]hdf /fv]sf kmf/fdnfO{ ;]j f k|j fxsf] ;DaGwdf dfGotf
lbg],
-3_ ;"rgf k|ljlwsf] ;DjGwdf hgr]tgf a9fpg k|rf/k|;f/ Pj+ cGt/lqmof ug]{,
-ª_ ;"rgf k|ljlwsf] k|of]usf nflu hgzlQm ljsf;sf sfo{x? ug]{,
-r_ ;"rgf k|ljlwsf] k| of]uaf6 gLlt lgdf{0 f, ;]jf ljt/0f, ;'/Iff k|jGw / ;'k/Lj]If0fsf
sfo{x? l56f] 5l/tf] / k|efjsf/L t'Nofpg],
-5_ k|jfx ul/Psf] ;]j fsf] ;Gbe{df ;" rgf k|ljlwsf] dfWodaf6 k[i7kf]if0f lnO{ ;]j f
k|jfxdf ;'wf/ / u'gf;f] Joj:yfkg ug]{,
-h_ zf;sLo ;' wf/ PsfO{n] ;"rgf k|ljlwsf] pkof]usf ax'kIfLo If]qsf] vf]hL ug]{ .
www.lawcommission.gov.np 14
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np 15
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np 16
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np 17
www.lawcommission.gov.np
-@_ pklgod -!_ adf]lhd /fo k/fdz{ ;f]lwPsf]d f hjfkm lbg] sfof{non] klg
To;/L n]vL cfPsf] ldltn] a9Ldf kGw| lbgleq /fo k/fdz{ lbg' kg]{5 .
#$= lgsf;f tyf vr{ ;DaGwL sfo{ km5\
km5of}
\of}{6M s'g} sfof{ noaf6 jh]6 ;DaGwL lgsf;fsf] nflu
n]vL cfPsf]df lgsf;f lbg] sfof{ non] :jLs[t jh]6leq k/]sf] /sd eP n]vL cfPsf]
ldltn] kfFr lbgleq / :jLs[t jh]6leq gk/]sf] /sdsf] lgsf;f lbg'kg]{ eP n] vL cfPsf]
ldltn] kGw| lbgleq lgsf;f lbg] sfo{sf] km5\ of}{6 ug'{kg]{5 .
t/, lgsf;f lbg] sfdsf] l;nl;nfdf lgsf;f dfuL k7fPsf] sfof{ no jf c? s'g }
sfof{ nodf cfjZos ;f]wk' 5 ug'{kg]{ ePdf tLg lbgleq ;f]wk'5 u/L hjfkm k|fKt ePsf]
ldltn] ;ft lbgleq ;f] sfo{sf] km5\ of}{ 6 ug'{kg]{5 .
#%= km5\
km5of}
\of}{6 ug'{kg]
kg]{ sfo{sf] k|fyldstf tf]Sg]M -!_ Pp6f ;/sf/L sfof{noaf6 csf]{ ;/sf/L
kg
sfof{ nodf sfo{ km5\ of}{ 6sf] nflu k7fpFbf b]xfo adf]lhd k|fyldstf tf]s L b]xfosf]
clwsf/Ln] x:tfIf/ ug'{kg]{5 / csf]{ sfof{non] klg ;f] xL adf]lhd tf]lsPsf] cjlwleq sfo{
km5\of}{6 ug'{ kg]{5 M–
k|fyldstf k|fyldstf tf] Sg] / kqdf x:tfIf/ ug]{ clwsf/L hjfkm k7fpg' kg]{
cjlw
t'?Gt ljefuLo k|d' v jf sfof{ no k|d' v jf zfvf k|d'v b'O{ lbgleq
clt h?/L ljefuLo k|d' v jf sfof{ no k|d' v jf zfvf k|d'v kfFr lbgleq
h?/L sfof{ no k|d'veGbf Ps tx tNnf] clws[t ;ft lbgleq
;fwf/0f ;DalGwt clws[t kGw| lbgleq
-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|fyldstf tf]Sbf hjfkm lbg'kg]{ sfof{ non] To;/L
tf]lsPsf] ;doleq hjfkm lbg ;Sg], g;Sg] Jojxf/, ljifoj:t' / kIfnfO{ ;d]t ljrf/
ug'{kg]{5 .
-#_ ;fj{hlgs sfdsf] l;nl;nfdf ;fdfGo gful/ssf] tkm{af6 cfkm\gf] sfof{ nodf
k/]sf] h'g;'s} k|sf/sf] lgj]bgdfly sfof{no k|d'vn] ;f] lgj]bgsf] ljifoj:t'sf] uDeL/tfnfO{
ljrf/ u/L k|fyldstf tf]sL ;f] adf]lhd sfo{ km5\of}{6 ug]{ jf u/fpg] Joj:yf ug'{kg]{5 .
-$_ s'g} klg sfof{ non] ;Dkfbg ug'{kg]{ sfo{sf] l;nl;nfdf lgb]{zg lbg]
clwsf/Ln] sfg"gL k|s[of / låljwfhgs k|s[ltsf ljifodf jfx]s l6Kk0fL dfkm{t lg0f{o ug]{
www.lawcommission.gov.np 18
www.lawcommission.gov.np
k|lqmof cjnDjg gu/L ;f]xL kqdf g} :ki6 lgb]{zg lbg'kg]{5 . o;/L clwsf/ k| fKt
clwsf/Ln] lbPsf] lgb]{zgnfO{ To:tf] clwsf/Ln] u/]sf] lg0f{o ;/x dfgL sfo{ ;Dkfbg
ug'{kg]{5 .
-%_ ;/sf/L sfo{ ;Dkfbgsf] l;nl;nfdf Ps sfof{non] csf]{ sfof{noaf6 lng'kg]{
jf To:tf] sfof{nodf pknJw u/fpg' kg]{ ;"rgf tyf hfgsf/L cf} krfl/s ?kdf sfof{ nodf
pknJw ;+rf/ dfWod Od]n, ˆofS; cflbaf6 lbOPsf] hfgsf/L tyf ;"rgfnfO{ cfwf/ lnO{
sf/afxL cufl8 a9fpg ;lsg]5 .
#^= sfo{
sfo{ km5\
km5of}
\of}{6 ug]{ ;dofjlwM -!_ k|To]s kbflwsf/L jf sd{rf/Ln] sfo{ ljj/0fdf tf]lsP
adf]lhd cfkm" n] ug'{kg]{ sfo{ b]xfosf] k|fyldstf hlgPsf]df b]xfosf] cjlwleq k| fKt
;dosf] qmd cg';f/ km5\ of}{ 6 ug'{kg]{ 5 M–
l;=g+= k|fyldstf sfo{ km5\of}{6 ug]{ cjlw
! t'?Gt cfkm} n] sfo{ km5\of{}6 ug'{kg]{df cfkm";dIf k]z ePs} lbg / dflyNnf]
txdf k] z ug'{kg]{df ;f] xL lbg / sfof{no p7\g] ;do k/]sf] eP c8\ 8f
a:gf;fy .
@ clt h?/L cfkm} n] sfo{ km5\of}{6 ug'{kg]{df tLg lbg / dflyNnf] txdf k]z ug'{kg]{
ePdf b'O{ lbg .
# h?/L cfkm} n] sfo{ km5\ of}{6 ug'{kg]{df kfF r lbg / dflyNnf] txdf k]z ug'{kg]{df
b'O{ lbg .
$ ;fwf/0f cfkm} n] sfo{ km5\ of}{ 6 ug'{kg]{df bz lbg / dflyNnf] txdf k]z ug'{kg]{df
;ft lbg .
:ki6Ls/0fM
ki6Ls/0fM
-!_ æt'?GtÆ eGg] k|fyldstf hlgPsf]df jfx]s cGo k| fyldstf hlgPsf]df sfo{
km5\of}{6 ug]{ cjlw eGgfn] sfo{sf] p7fg jf z'? u/]sf] / km5\of}{6 u/]sf] lbg jLrsf]
cjlwnfO{ hgfpg] 5 / o:tf] sfo{nfO{ ju{L{s/0f ug]{ clwsf/ ;DalGwt lgsfonfO{
x'g]5 .
-@_ s'g sfddf s'g lsl;dsf] k|fyldstf hlgPsf] xf] ;f] s'/f ;DalGwt sfof{noleq}
p7fg ePsf] sfd eP ;f] sfo{ km5\ of}{ 6 ug{ cfb] z lbg] clws[tn] k|fyldstf
lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 . cGo sfof{noaf6 n] vL cfPsf]d f ;f] xL sfof{ noaf6
k|fyldstf lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .
www.lawcommission.gov.np 19
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np 20
www.lawcommission.gov.np
sfof{ no tyf kl/of]hgfsf] k|To]s cfly{s jif{d f sDtLdf Ps k6s cfkm}n] jf cfkm"n]
clVtof/ ;'Dk]sf] sd{rf/Låf/f clgjfo{ lg/LIf0f ug'{ u/fpg' kg]{ 5 .
-@_ cbfnt / /Iff ;DaGwL lgsfo jfx]s cGo lhNnfl:yt sfof{no tyf ljsf;
cfof]hgfsf] jif{d f Psk6s ;DalGwt lhNnfsf] k|d' v lhNnf clwsf/Ln] lg/LIf0f ug'{kg]{5 .
-#_ pklgod -!_ jf -@_ adf]lhd lg/LIf0f ubf{ cg';"rL–% df plNnlvt s'/fx?sf]
jf/]df hfgsf/L lnO{ ;f]s f] ljj/0f tof/ u/L clen]v /fVg' kg]{ 5 .
$!= lg/LIf0f ;DaGwL sfo{ljlw / sf/afxLM
sf/afxL -!_ lgod $) adf]lhd lg/LIf0f ubf{ b]lvg cfPsf
d'Vo d'Vo s'/fx? hgfO{ lg/LIf0f ug]{ clwsf/Ln] ;f] xL lgodsf] pklgod -#_ adf]lhd tof/
ePsf] ljj/0f pk/ Wofg lbg' kg]{5 .
-@_ lg/LIf0f ug]{ clwsf/Ln] lg/LIf0faf6 b]lvPsf ljifox?df tTsfn cfjZos
lgb]{zg lbg' kg]{ ljifodf To:tf] lgb]{zg lbg' kg]{5 .
-#_ lg/LIf0f ug]{ clwsf/Ln] o; lgodfjnL adf]lhd lg/LIf0f u/]kl5 lg/LIf0fsf]
k|ltj]bg lg/LIf0f ul/Psf] lgsfosf] tfn's sfof{ nodf k7fpg' kg]{5 .
-$_ lg/LIf0f ubf{ s'g} clgoldttf b]lvPdf To:tf] clgoldttf x6fO{ lgoldt ug{
lg/LIf0f ug]{ clwsf/Ln] ;DalGwt sfof{no jf sd{rf/LnfO{ dgfl;j dflkmssf] df}sf lbg
;Sg]5 .
-%_ lg/LIf0f ubf{ gd"gf -:ofDkn_ 5fgL lg/LIf0f ug]{ jf lj:t[t ?kdf lg/LIf0f ug]{
eGg] ljifodf lg/LIfs cfkm}n] lgwf{/0f ug]{ 5 .
-^_ lg/LIf0f ug]{ clwsf/Ln] lg/LIf0f ubf{ uDeL/ q'l6 jf clgoldttf ePsf] jf
sfof{ noaf6 ;Dkfbg x'g'kg]{ sfd sf/afxL x'g g;s]sf] kfOPdf k| rlnt sfg"g adf]lhd
sf/afxL ug{ ;lsg] eP tTsfn} sf/afxL ug]{ / g;lsg] eP clwsf/ k| fKt clwsf/L;dIf
sf/afxLsf] l;kmfl/;;fy k|ltj]bg k]z ug'{kg]{5 .
$@= cGo lgsfoåf/f lg/LIf0f x'g;Sg] M o; lgodfjnL adf]lhd lg/LIf0f eP jf gePsf]
;DaGwdf a'em\g / o; lgodfjnL adf]lhd x'g'kg]{ lg/LIf0f x'g g;s]df jf gePdf To:tf]
sfof{ nosf] lg/LIf0f g]kfn ;/sf/sf] lgb]{zg cg';f/ cGo s'g} lgsfoåf/f ug{ u/fpg
;lsg]5 .
$#= pRr:t/Lo lgb]{zg ;ldlt M -!_ P]g / o; lgodfjnLadf]lhdsf] ;' zf;g sfod ug]{
;DaGwdf eP u/]sf sfo{ x?sf] ;do ;dodf ;dLIff ug{ / cfjZos lgb]{zg lbg
b]xfoadf]lhdsf] pRr:t/Lo lgb]{zg ;ldlt /xg]5 M–
www.lawcommission.gov.np 21
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np 22
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL – !
-lgod & sf] pklgod -^_ / lgod $$ ;Fu ;DalGwt_
dfl;s k|ult k|ltj]bg kmf/fd
v08 -s_
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
www.lawcommission.gov.np १६
www.lawcommission.gov.np
b|i6JoM Ps} k|s[ltsf PseGbf a9L sfo{ ;Dkfbg ul/Psf] eP To:tf] sfo{sf] gfd pNn] v u/L ;Dkfbg ePsf sfdsf] ;+ Vof pNn]v ug'{kg]{5 .
www.lawcommission.gov.np १७
www.lawcommission.gov.np
v08 -v_
sfo{ ;Dkfbg ;"rs kmf/fd
========================================dGqfno÷;lrjfno÷cfof]u cfly{s jif{=================dlxgf==========
qm=;+= ljj/0f PsfO ;"rsf+Í k|ult s}lkmo
o; dlxgfsf] xfn;Ddsf] t
1. b/jGbL / kbk"lt{sf] l:ylt ;+Vof ====clws[t :t/ -s"n kb_ ======clws[t:t/ - =====clws[t:t/ -
====;xfos :t/ -s"n kb_ kbk"lt{_ kbk"lt{_
======;xfos:t/ - =====;xfos:t/ -
kbk"lt{_ kbk"lt{_
2. a]?h' km5\ of}{ 6 k|ltzt sDtLdf $)Ü -jflif{s_
3. dGqfno÷s]Gb|Lo:t/sf lgsfo / dftxtsf k6s sDtLdf jif{df @ k6s
ljefusf] lg/LIf0f
4. u'gf;f] Joj:yfkg
-s_ kg{ cfPsf] hgu'gf;f] ;+Vof
-u_ km5\of{}6 ePsf] hgu'gf;f] ;+Vof
5. of]hgf ;dLIff k6s
jflif{s jflif{s ! k6s
rf}dfl;s ;dLIff k6s # k6s
6. jflif{s jh]6 / vr{
www.lawcommission.gov.np १८
www.lawcommission.gov.np
www.lawcommission.gov.np १९
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL – @
-lgod !$ sf] pklgod -#_ ;Fu ;DalGwt_
gful/s j8fkq adf]lhd Ifltk"lt{sf] bfjL ubf{ k]z ug'{kg]{ lgj]bgsf] 9fFrf
6. sfof{ non] pNn]v u/]sf] sf/0f jf cf}lrTopk/ lrQ gj'em]sf] s'/f, sf/0f Pj+ cf}lrToM
7. ;]jf jf j:t' pknAw gx'Fb f k'Ug uPsf] c;'ljwf, xfgL gf]S;fgL÷Ifltsf] ljj/0f / ;f] sf]
k|df0fM
www.lawcommission.gov.np १८
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL – #
-lgod !( sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_
;fj{hlgs ;'g'j fO;DaGwL sfo{ljlw
www.lawcommission.gov.np १९
www.lawcommission.gov.np
(8) ;fj{hlgs ;'g'jfO sfo{qmdsf] ;+ of]hg ug]{ kbflwsf/Ln] cl3Nnf ;'g'jfO sfo{qmdsf]
lg0f{o, k|ltj]bg / To;sf] sfof{Gjogsf] l:yltaf/] 5f]6s/Ldf hfgsf/L lbg], cfjZos
k/] ;+zf]wgsf] k|: tfj ug]{, Ph]0 8fdf k/]sf ljifox?df qmdzM 5nkmn cl3 a9fpg] /
cGTodf csf]{ ;fj{hlgs ;'g'jfOsf] ;Defljt ldlt,;do / :yfgaf/] hfgsf/L lbg'kg]{5 .
(9) ;fj{hlgs ;'g'jfOsf] qmddf p7fOPsf Pj+ JoQm ul/Psf ljrf/, /fo;' emfj, k|lta4tf
cflbsf] d'Vo d' Vo aF+"bfx?sf] l6kf]6 u/L k|dfl0ft u/L /fVg'kg]{ 5 .
(10) ;fj{hlgs ;'g'j fO sfo{qmd ;~rfng M
• sfo{qmdsf] p2]Zodfly k|sfz kfg]{,
• tf]lsPsf] ljifo;DaGwL ;fj{hlgs ;]j f k| jfxaf/] 5f]6s/Ldf hfgsf/L -;DalGwt
lgsfosf lhDd]jf/ kbflwsf/Lx?af6_ lbg],
• ;xefuLx?n] tf]lsPsf] ljifodf ;Lldt /xL u/]sf] lnlvt jf df}l vs k|Zgx?sf]
;+sng ug]{,
• ;DalGwt lgsfosf lhDd]jf/ kbflwsf/Laf6 k|Zgsf] pQ/ lbg],
• pQ/kl5sf] yk lh1f;f -s'g} eP_ /fVg],
• ;DalGwt lgsfosf lhDd]jf/ kbflwsf/Laf6 yk lh1f;faf/] :ki6 kfg]{,
• sfo{qmdsf] ;dLIff (p2] Zo, ;xof]uL kIfx?, ;'g'jfOsf ljifox?, ;'g'jfOsf]
lgisif{x? cflb_ ug]{ .
www.lawcommission.gov.np २०
www.lawcommission.gov.np
2.
3.
4.
5.
www.lawcommission.gov.np २१
www.lawcommission.gov.np
cg';"rL–
L–$
-lgod @@ sf] pklgod -(_ ;Fu ;DalGwt_
gfd, y/ M =========================
www.lawcommission.gov.np २२
cg';"rL – %
-lgod $) sf] pklgod -#_ / lgod $! sf] pklgod -!_ ;F u ;DalGwt_
lg/LIf0f ubf{ hfgsf/L lng'kg]{ s'/ fx?
lg/LIf0f ul/Psf] sfof{noM