You are on page 1of 8

www.lawcommission.gov.

np

hnr/ ;+/If0f P]g, @)!&


nfndf]x/ ;b/ ldlt g]kfn /fhkqdf k|sflzt ldlt
@)!&.*.@( @)!&.(.@*
;+zf]wg ug]{ P]g nfndf]x/ / k|sfzg ldlt
!= s]xL g]kfn sfg"g -;+zf]wg / k'gM Joj:yfkg_ P]g, @)@) @)@).!!.!^
@= Gofo k|zf;g P]g, @)$* @)$*.@.!^
#= æhnr/ ;+/If0f -klxnf] ;+zf]wg_ P]g, @)%% @)%%.!).&
k|df0fLs/0f / k|sfzg ldlt
$= u0ftGq ;'b[9Ls/0f tyf s]xL g]kfn sfg"g
;+zf]wg ug]{ P]g, @)^^ @)^^.!).&
%= s]xL g]kfn P]g ;+zf]wg ug]{ P]g @)&@ @)&@.!!.!#
^= s]xL g]kfn sfg"gnfO{ ;+zf]wg, PsLs/0f, ;dfof]hg
/ vf/]h ug]{ P]g, @)&$ @)&$.^.#)
&= g]kfnsf] ;+ljwfg cg's"n agfpg s]xL g]kfn P]gnfO{
;+zf]wg ug]{ P]g, @)&% @)&%.!!.!(

@)!& ;fnsf] P]g g+= !*


=============
hnr/x?sf] ;+/If0f / tT;DaGwL c? s'/fx?sf] Joj:yf ug{
ag]sf] P]g

zflGt / Joj:yf Pj+ ;j{;fwf/0f hgtfsf] ;'ljwf / cfly{s lxt sfod /fVg
hnr/x?sf] ;+/If0f / tT;DaGwL c? s'/fx?sf] Joj:yf ug{' jfG5gLo ePsf]n],
>L % dxf/fhflw/fh dx]Gb| jL/ ljqmd zfxb]j sf] zf;gsfnsf] 5}+7f} jif{df ;+;bn]
of] P]g agfPsf] 5 .


of] P]g ;+jt\ @)^% ;fn h]7 !% ut]b]lv nfu" ePsf] .
 u0ftGq ;'b[9Ls/0f tyf s]xL g]kfn sfg"g ;+zf]wg ug]{ P]g, @)^^ åf/f lemlsPsf] .
 s]xL g]kfn sfg"g -;+zf]wg / k'gM Joj:yfkg_ P]g, @)@) åf/f ;+zf]lwt .

1
www.lawcommission.gov.np
!= ;+lIfKt gfd, lj:tf/ / k|f/De M -!_ o; P]gsf] gfd æhnr/ ;+/If0f P]g, @)!&Æ
/x]sf] 5 .
-@_ of] P]g g]kfne/ nfu" x'g]5 .
-#_ of] P]g t'?Gt k|f/De x'g]5 .
@= kl/efiff M ljifo jf k|;+un] csf]{ cy{ gnfu]df o; P]gdf–

-s_ æhnÆ eGgfn] tfn, bx, vx/], vf]nf, gbL, gfnf, kf]v/L, gx/, s'nf],
tnfp, hnfzo, s[lqd hnfzo, -l/h/Ejfo/_, l;d;f/, dT:o
kfngsf nflu h8fg ePsf] lk+h8f -qm]h_ tyf df5f kfng u/]sf]
wfg v]tsf] kfgL / ltgLx?sf] ;|f]t ;d]t ;Demg' k5{ .
-v_ æhnr/Æ eGgfn] hnleq a:g] h'g;'s} hLj ;Demg'k5{ .

-u_ æ:yfgLo clwsf/LÆ eGgfn] ;DalGwt lhNnfsf] k|d'v lhNnf
clwsf/L ;Demg' k5{ .

-u!_ æk|fljlws clwsf/LÆ eGgfn] dT:o ljsf; jf dT:o cg';Gwfg jf
dT:o k|;f/ sfo{ ug{sf] nflu g]kfn ;/sf/n] tf]s]sf] sd{rf/L
;Demg'k5{ .

-u@_ ækmL; Nof8/Æ eGgfn] hndf hnr/sf] cfjfudgsf] nflu /flvPsf]
j}slNks af6f] ;Demg' k5{ .

-3_ ælghL hnÆ eGgfn] JolQm ljz]ifn] :yfgLo txnfO{ dfnkf]t jf
e"lds/ lt/L/fv]sf] hdLgdf ePsf] lghsf] xs / pkef]usf] tfn,
bx, kf]v/L, tnfp jf hnfzo ;Demg'k5{ .
-ª_ ætf]lsPsf]Æ jf ætf]lsP adf]lhdsf]Æ eGgfn] of] P]g cGtu{t ag]sf]
lgoddf tf]lsPsf] jf tf]lsP adf]lhdsf] ;Demg'k5{ .


klxnf] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt .

klxnf] ;+zf]wgåf/f yk .
 klxnf] ;+zf]wgåf/f lemlsPsf] .
 g]knsf] ;+ljwfg cg's"n agfpg s]xL g]kfn P]gnfO{ ;+zf]wg ug]{ P]g, @)&% 4f/f ;+zf]lwt .

2
www.lawcommission.gov.np
#= hnr/ ;dfTg] tyf dfg]{ t/Lsfx?df k|ltaGw M s'g} JolQmn] klg s'g} hndf /x]sf]
s'g} hnr/nfO{ ;dfTg] tyf dfg]{ clek|fon] hfgL hfgL To:tf] hndf jf To;sf]
cf;kf;df s'g} lsl;dsf] ljB'tLo wf/ -s/]06_ ljikmf]6 kbfy{ jf ljiffn' kbfy{sf]
k|of]u ug{ =========== x'Fb}g .
t/ s'g} lghL hnsf wgLn] c? s'g} hnsf hnr/x?nfO{ Iflt gx'g] u/L cfkmgf]
lghL hndf rnr/ ;dfTg tyf dfg{sf] lgldQ ljiffn' kbfy{ 5f8\g afx]s h'g;'s}
t/Lsfsf] k|of]u ug{df of] bkmf / o; cGtu{tsf s'g} s'/fn] afwf k'¥ofpg] 5}g .

#s= kmL; Nof8/ tyf ;+/rgfsf 9f]sf y'Gg jf eTsfpg gx'g] M clwsf/ k|fKt JolQm
afx]s c? s;}n] klg hnr/sf] ;+/If0fsf] nflu hndf /x]sf] kmL; Nof8/, afFw tyf
cGo s'g} lsl;dsf] ;+/rgfsf] 9f]sfx?nfO{ y'Gg jf eTsfpg x'Fb}g .
$= s]xL vf; k|sf/sf hnr/x?nfO{ ;dfTg, dfg{ tyf rf]6 k'¥ofpg dgfxL ug]{ g]kfn
;/sf/sf] clwsf/ M g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf k|sflzt cfb]zåf/f ;f]xL
cfb]zdf–
-s_ tf]lsPsf hfltsf hnr/x?nfO{ g]kfn ;/sf/ jf :yfgLo
clwsf/Lsf] Ohfhtkq a]u/ s'g} klg JolQmn] hfgL hfgL ;dfTg,
dfg{ tyf rf]6 k'¥ofpg gkfpg] u/L, /
-v_ tf]lsPsf] Ct'df / tf]lsPsf cj:yfsf s'g} klg hnr/x?nfO{ s'g}
klg JolQmn] hfgL hfgL ;dfTg, dfg{ tyf rf]6 k'¥ofpg gkfpg] u/L
dgfxL ug{ ;Sg]5 .
t/ s'g} JolQm ljz]ifsf] lghL hndf /x]sf hnr/x?sf]
;DaGwdf of] bkmf / o; bkmf cGtu{tsf s'g} s'/f nfu" x'g] 5}g .
%= s]xL vf; hndf hnr/x?nfO{ ;dfTg, dfg{ tyf rf]6 k'¥ofpg dgfxL ug{ g]kfn
;/sf/sf] clwsf/ M g]kfn ;/sf/n] g]kfnsf] /fhkqdf k|sflzt cfb]zåf/f ;f]xL
cfb]zdf tf]lsPsf 7fpFsf] hndf g]kfn ;/sf/ jf :yfgLo clwsf/Lsf] Ohfht
a]u/ s'g} klg JolQmn] hfgL hfgL hnr/x? ;dfTg, dfg{ tyf rf]6 k'¥ofpg

 klxnf] ;+zf]wgåf/f yk .

3
www.lawcommission.gov.np
gkfpg] u/L dgfxL ug{ ;Sg]5 / To:tf 7fpFsf hnsf] ;Dk"0f{ hnr/df g]kfn
;/sf/sf] dfq clwsf/ x'g]5 .
t/ s'g} JolQm ljz]ifn] lghL hnsf] ;DaGwdf g]kfn ;/sf/n] To:tf] cfb]z
lgsfNg] 5}g .

%s= ;'/lIft ljif afx]s cGo ljif k|of]u ug{ gx'g] M hnr/ ;dfTg] jf dfg]{ k|of]hgsf]
nflu s'g} ljiffn' kbfy{ k|of]u ug{' kg]{ ePdf To;sf] k|of]hgsf] nflu ;'/lIft ljif
afx]s c? s'g} k|sf/sf] ljif k|of]u ug{' x'Fb}g .
:ki6Ls/0f M o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu æ;'/lIft ljifÆ eGgfn] k|fljlws
clwsf/Ln] l;kmfl/z u/]sf] /;fog jf hl8a'6L ;Demg'k5{ .

%v= hnr/ ;DaGwL cGo Joj:yf M -!_ ljB't, vfg] kfgL, l;+rfO{ jf cGo s'g}
k|of]hgsf] nflu afFw lgdf{0f ug]{ lgsfon] hnr/sf] cfjfudgdf jfwf kg{ glbgsf]
nflu ;Dej eP;Dd kmL; Nof8/ lgdf{0f ug{' kg]{5 . kmL; Nof8/ lgdf{0f ug{
;Dej gx'g] ePdf To:tf] 7fpFdf jf cf; kf;sf] If]qdf hnr/sf] s[lqd k|hgg
u/fpgsf] lgldQ hnr/ x\ofr/L tyf hnr/ g;{/Lsf] Joj:yf ug{' kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] lgdf{0f sfo{ ubf{ k|fljlws clwsf/LnfO{ k"j{
hfgsf/L lbg' kg]{5 .

%u= k|b]z tyf :yfgLo txaf6 hnr/sf] ;+/If0f : k|b]z / :yfgLo txn] cfˆgf] If]qleq
hnr/sf] ;+/If0f ug{' kg]{5 .
^= gful/ssf] clwsf/ M bkmf $ tyf bkmf % adf]lhd lgsflnPsf cfb]zn] dgfxL
u/]sf] Ct' cj:yf tyf 7fpFdf afx]s bkmf # sf] clwgdf /xL cGo hndf hnr/
dfg{ jf ;dfTg o; P]gsf] s'g} s'/fn] s'g} gful/snfO{ dgfxL u/]sf] dflgg] 5}g .

 klxnf] ;+zf]wgåf/f yk .
 klxnf] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt .

g]kfnsf] ;+ljwfg cg's"n agfpg s]xL g]kfn P]gnfO{ ;+zf]wg ug]{ P]g, @)&% 4f/f yk .

4
www.lawcommission.gov.np

&= 7]Ssf ;DaGwL Joj:yf M -!_ g]kfn ;/sf/n] cfkmgf] lgoGq0fdf /x]sf] h'g;'s}
hndf s'g} Ps jf Ps eGbf a9L k|sf/sf hnr/x? ;dfTg] tyf dfg]{ sfdsf]
7]Ssf aGbf]a:t ug{ ;Sg]5 .
-@_ bkmf $ adf]lhd dgfxL ul/Psf hnr/ jf bkmf % adf]lhdsf vf;
hndf /x]sf hnr/ afx]s cGo hnr/ ;dfTg] tyf dfg]{ sfdsf] nflu g]kfn
;/sf/n] pkbkmf -#_ adf]lhd hf/L u/]sf] dfkb08sf] cwLgdf /xL :yfgLo txn]
sfg"g adf]lhd 7]Ssf ug{ ;Sg]5 .
-#_ pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhdsf] 7]Ssf lb+bf hnr/ ;dfTg jf kqmg
k|of]u ul/g] ;fwgsf] dfkb08 tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

-$_ pkbkmf -!_ ============ adf]lhdsf] 7]Ssf lb+bfsf] sfo{ljlw tf]lsP
adf]lhd x'g]5 .
*= b08 ;hfo M -!_ bkmf # jf #s= pNn3+g ug]{ jf ug{ b'?T;fxg ug]{ JolQmnfO{
:yfgLo clwsf/Lsf] cfb]zn] s;"/sf] dfqf x]/L xfgL gf]S;fgL ePsf]df lauf]
a/fa/sf] Ifltk"lt{ e/fO{ 5 dlxgf;Dd s}b jf kfFr xhf/ ?k}ofF;Dd hl/afgf jf
b'j} ;hfo x'g]5 . xfgL gf]S;fgLsf] d"Nofs+g ubf{ k|fljlws clwsf/LnfO{ ;+nUg
u/fpg' kg]{5 .
-@_ bkmf $ jf bkmf % cGtu{t lgsflnPsf] cfb]zsf s'g} s'/f pNn3+g ug]{
jf ug{ b'?T;fxg ug]{ JolQmnfO{ :yfgLo clwsf/Lsf cfb]zn] b'O{ xhf/ ?k}ofF;Dd
hl/jfgf x'g]5 .
-#_ pkbkmf -!_ / -@_ df n]lvPsf] b08 ;hfodf s'g} k|lts"n k|efj gkf/L
of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf lgod jf lgsflnPsf cfb]zsf s'g} s'/f pNn3+g
ug]{ jf ug{ b'?T;fxg ug]{ JolQmnfO{ :yfgLo clwsf/Lsf cfb]zn] Ps xhf/
?k}ofF;Dd hl/jfgf x'g]5 .


g]kfnsf] ;+ljwfg cg's"n agfpg s]xL g]kfn P]gnfO{ ;+zf]wg ug]{ P]g, @)&% 4f/f lemlsPsf] .

klxnf] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt .

s]xL g]kfn sfg"gnfO{ ;+zf]wg, PsLs/0f, ;dfof]hg / vf/]h ug]{ P]g, @)&$ åf/f ;+zf]lwt .

5
www.lawcommission.gov.np
-$_ of] P]g cGtu{t s;"/bf/ ;fljt ePsf] JolQmsf] ;fydf /x]sf] ;f]
s;"/;Fu ;DalGwt ;a} xltof/, ;fdfg / rLh j:t'x? ;d]t :yfgLo clwsf/Lsf
cfb]zn] hkmt x'g]5 .
-%_ of] P]g cGtu{t ePsf] hl/jfgfsf] ?k}ofF tf]lsPsf] Dofbleq s;"/bf/n]
a'emfpg gNofPdf ;/sf/L afFsL ;/xsf] sf/jfO{ u/L lghaf6 c;"n pk/ ul/g]5 .
(= k'g/fj]bg M bkmf * cGtu{t :yfgLo clwsf/Ln] lbPsf] b08 ;hfosf cfb]z pk/

lrQ ga'‰g] JolQmn] ;f] cfb]zsf] ;"rgf kfPsf ldltn] #% lbgleq lhNnf
cbfntdf k'g/fj]bg ug{ ;Sg]5 .
t/ cfkm"nfO{ nfUg] 7xl/Psf] hl/jfgf jfktsf] ?k}ofF w/f}6L jf Tolt c+ ssf]
wg hdfgL g/fv] lghsf] To:tf] s'g} k'g/fj]bg nfUg] 5}g .
!)= hl/jfgf jfkt c;"n ePsf] ?k}ofF / hkmt ePsf] xltof/, ;fdfg / rLh j:t'x?
;/sf/L sf]ifdf bflvn x'g] M of] P]g cGtu{t hl/jfgf jfkt c;"n ePsf] ?k}ofF /
hkmt ePsf] xltof/, ;fdfg / rLh j:t' dWo] xltof/ / lj:kmf]6s tyf ljiffn'
kbfy{ afx]s c? lhG;L hlt lnnfd laqmL u/L gubLdf kl/0ft u/L :yfgLo dfn
c8\8f jf g]kfn /fi6« a}+sdf bflvn ug{' xltof/ / lj:kmf]6s ljiffn' kbfy{ hlt
k|rlnt g]kfn sfg"g adf]lhd ug{' :yfgLo clwsf/Lsf] st{Jo x'g]5 .
!!= :yfgLo clwsf/Lsf] clwsf/ M of] P]g cGtu{tsf] d'2fsf] sf/jfO{ ubf{ aofg jskq
u/fpg], ;fIfL k|df0f a'‰g] lnvtx? bflvn u/fpg] ;d]t z'? cbfntnfO{ eP
;/xsf ;a} clwsf/ :yfgLo clwsf/LnfO{ x'g]5 .
!@= lu/kmtf/ ug]{ / sAhf ug]{ clwsf/ M -!_ of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod
jf lgsflnPsf] cfb]z alv{nfk s;}n] s'g} sfd u/] u/fPsf] b]v]df jf ;f]sf] k|df0f
kfPdf :yfgLo clwsf/Ln]] hf/L u/]sf] kqmfp k"hL{ adf]lhd lu/km\tf/ ug{ tyf s;"/
ug]{ JolQm tTsfn kqmfp gu/]df jf To:tf] JolQm efUg], pDsg] jf lghn] k|df0f,
b;L jf ;a't gi6 ug]{ dgfl;a sf/0f ePdf jf s;"/;Fu ;DalGwt km/f/ /x]sf]
JolQm km]nf k/]df jf s;"/ ul//x]sf] cj:yfdf jf :yfgLo clwsf/Lsf] ;fd'Gg]df eP
To:tf] JolQmnfO{ :yfgLo clwsf/Ln] tTsfn} h?/L kqmfp k"hL{ hf/L u/L lu/km\tf/


s]xL g]kfn s]xL g]kfn P]g ;+zf]wg ug]{ P]g, @)&@ 4f/f ;+zf]lwt .

s]xL g]kfn sfg"gnfO{ ;+zf]wg, PsLs/0f, ;dfof]hg / vf/]h ug]{ P]g, @)&$ åf/f ;+zf]lwt .

6
www.lawcommission.gov.np
u/L s;"/df k|of]u ePsf xltof/, ;fdfg / rLh j:t'x¿ ;d]t sAhf ug{ ;Sg]5 .
:yfgLo clwsf/Laf6 vl6Psf sd{rf/L jf s'g} k|x/L sd{rf/Ln] lu/km\tf/ u/]sf]
JolQm / sAhf u/]sf] xltof/, ;fdfg / rLh j:t'nfO{ af6f]sf] Dofb afx]s rf}aL;
306fleq :yfgLo clwsf/L ;dIf a'emfO{ lbg' k5{ .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd bflvn x'g cfPkl5 :yfgLo xflsdn] @$
306fleq} hf] ug'{ kg]{ sf/afO{ ug'{ k5{ / sAhf eOcfPsf] rLh ;8\g] uNg] /x]5 eg]
lu/ˆtf/ eOcfPsf dflg;s} /f]xa/df lnnfd u/L cfPsf] df]n w/f}6Ldf /fVg' k5{ .
!#= k|rlnt sfg"g adf]lhd x'g] M o; P]gn] ug{ dgfxL ePsf] sfd s'/f ubf{ / o;
P]gsf] s'g} bkmf nfu" gePsf s'g} JolQmn] ;f] adf]lhd ubf{ s;}sf] s]xL xfgL
gf]S;fgL ePsf]df k|rlnt g]kfn sfg"g adf]lhd x'g jf ug{df o; P]gsf] s'g}
s'/fn] afwf k'¥ofPsf] dflgg] 5}g .
!$= lgod agfpg] clwsf/ M of] P]gsf] p2]Zo sfof{lGjt ug{ g]kfn ;/sf/n] lgodx?
agfpg ;Sg]5 .
!%= vf/]hL M -!_ d'n'sL P]g -cbn_ sf] @% g+= vf/]h ul/Psf]5 .
-@_ of] P]g / o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod jf lgsflnPsf cfb]z;Fu
aflemg] hlt g]kfn sfg"g vf/]h ePsf] jf cj:yfg';f/ ;f];Fu ldNg] u/L ;+zf]wg
ul/Psf] dflgg]5 .

7
www.lawcommission.gov.np

b|i6Jo M s]xL g]kfn sfg"g ;+zf]wg ug]{ P]g, @)^# åf/f ¿kfGt/ ePsf zAbx¿M–
æ>L % sf] ;/sf/Æ sf] ;§f æg]kfn ;/sf/Æ .

You might also like