1

1 Τυπολόγιο Κινήσεων

Πίνακας 1 - Τυπολόγιο Κινήσεων

Τύπος Μας δίνει Παρατηρήσεις
Ορισμοί βασικών μεγεθών

∆x = x2 − x1 Αλγεβρικά, κανονικά είναι

Ορισμός Μετατόπισης
∆⃗x = ⃗x2 − ⃗x1

∆⃗x ∆x
⃗v = , v= Ορισμός ταχύτητας Διανυσματικά, αλγεβρικά
∆t ∆t

∆⃗v ∆v
⃗a = , a= Ορισμός επιτάχυνσης Διανυσματικά, αλγεβρικά
∆t ∆t

Ευθύγραμμη Ομαλή Κίνηση

⃗v = σταθερή Ορισμός Ε.Ο.Κ.

x = vt
Εξίσωση κίνησης στην ΕΟΚ x0 η αρχική θέση
x = x0 + vt

Ευθύγραμμη Ομαλά Επιταχυνόμενη Κίνηση

⃗a = σταθερή Ορισμός Ε.Ο.Ε.Κ.

v = v0 + at
v0 η αρχική ταχύτητα
1
x = v0 t + at2 Εξίσωση ταχύτητας v η ταχύτητα σε χρόνο t
2 Εξίσωση κίνησης στην ΕΟΕΚ x η θέση σε χρόνο t
1 x0 η αρχική θέση
x = x0 + v0 t + at2
2

Ευθύγραμμη Ομαλά Επιβραδυνόμενη Κίνηση

v = v0 − at
v0 η αρχική ταχύτητα
1 Εξίσωση ταχύτητας
x = v0 t − at2 v η ταχύτητα σε χρόνο t
2 Εξίσωση κίνησης στην
x η θέση σε χρόνο t
1 Ε.Ο.Επιβρ.Κ.
x = x0 + v0 t − at2 x0 η αρχική θέση
2
2

Πίνακας 2 - Διαγράμματα
Διάγραμμα θέσης-χρόνου
∆x
Η κλίση =εφω, μας δίνει την ταχύτητα v
∆t
x x x

0 t
Η θέση αυξάνεται γραμμικά (ομαλά) με
τον χρόνο. Σταθερή, θετική ταχύτητα.
0 t 0 t
Η θέση μειώνεται γραμμικά (ομαλά) με
Η θέση είναι σταθερή. Το σώμα είναι
τον χρόνο. Σταθερή, αρνητική ταχύ-
ακίνητο και η ταχύτητα είναι μηδέν.
τητα.

x x
x

0 t
Η θέση αυξάνεται μή-γραμμικά με τον
χρόνο. Αν το σχήμα είναι παραβολή
τότε έχουμε ταχύτητα που αυξάνεται με
σταθερό ρυθμό → σταθερή επιτάχυνση
a > 0.
0 t
Η θέση αυξάνεται μη-γραμμικά. Αν η
καμπύλη είναι παραβολή τότε η ταχύ-
τητα μειώνεται με σταθερό ρυθμό →
σταθερή επιτάχυνση a < 0.
0 t2
Η θέση αυξάνεται γραμμικά με το τε-
τράγωνο του χρόνου. Έχουμε σί-
γουρα παραβολή άρα Ε.Ο.Ε.Κ. και
η επιτάχυνση είναι σταθερή.

Διάγραμμα ταχύτητας-χρόνου
∆v
Η κλίση =εφω, μας δίνει την επιτάχυνση a
∆t
Το εμβαδό μας δίνει την μετατόπιση ∆x
v v
v

0 t 0 t
0 t

Έχουμε σταθερή αρνητική ταχύτητα. Σταθερή μηδενική ταχύτητα. Το σώμα

Έχουμε σταθερή, θετική ταχύτητα, άρα Το σώμα κάνει Ε.Ο.Κ. και κινείται προς είναι ακίνητο.
Ε.Ο.Κ. τα αρνητικά του άξονα.

v v v

v0
0 t 0 t 0 t
Η ταχύτητα αυξάνεται γραμμικά με τον Η ταχύτητα αυξάνεται μή-γραμμικά με
Η ταχύτητα μειώνεται γραμμικά με τον
χρόνο. Υπάρχει αρχική ταχύτητα v0 . τον χρόνο. Έχουμε μία γενική μεταβαλ-
χρόνο. Έχουμε σταθερή αρνητική επι-
Έχουμε σταθερή θετική επιτάχυνση λόμενη κίνηση όπου η επιτάχυνση δεν
τάχυνση a < 0.
a > 0. είναι σταθερή.

Διάγραμμα επιτάχυνσης-χρόνου
Το εμβαδό μας δίνει την μεταβολή ∆v της ταχύτητας (αύξηση ή μείωση)
 3

2 Τυπολόγιο Νόμοι Νεύτωνα - Ελεύθερη πτώση

Πίνακας 3 - Τυπολόγιο Νόμοι Νεύτωνα - Ελεύθερη πτώση

Τύπος Μας δίνει Παρατηρήσεις
Δυνάμεις
Μία δύναμη που προκαλεί τα
ΣF⃗ = F⃗1 + F⃗2 Συνισταμένη δύναμη ΣF⃗ ίδια αποτελέσματα με τις δυνά-
μεις που αντικαθιστά

m F⃗1
Το μέτρο της συνισταμένης
ΣF⃗
F⃗2 είναι το άθροισμα των μέ-
Δυνάμεις ομόρροπες
τρων των επιμέρους δυνάμεων:
ΣF = F1 + F2 ΣF = F1 + F2

Το μέτρο της συνισταμένης εί-

F⃗2 F⃗1
ναι η διαφορά των μέτρων των
m ΣF⃗ Δυνάμεις αντίρροπες επιμέρους δυνάμεων: ΣF =
|F1 − F2 | και η φορά είναι αυτή
ΣF = F1 − F2 της μεγαλύτερης

+ F⃗ Η αλγεβρική τιμή της συνιστα-

F⃗2 1
μένης είναι το άθροισμα των
m Πολλές συγγραμμικές δυνά-
F⃗3 αλγεβρικών τιμών των επιμέ-
μεις
ρους δυνάμεων: ΣF = F1 −
ΣF = F1 − F2 + F3 F2 + F3

Πρώτος νόμος του Νεύτωνα

Η ιδιότητα των σωμάτων να
διατηρούν την κινητική τους Η μάζα είναι το μέτρο της
Αδράνεια κατάσταση και να αντιδρούν αδράνειας
σε κάθε μεταβολή της.


v = 0, Ακινησία
ΣF⃗ = ⃗0 ⇔ ή Αʹ Νόμος Newton

⃗v = σταθερή, Ε.Ο.Κ.

Βʹ Νόμος του Νεύτωνα

ΣF⃗ = m⃗a Ο Θεμελιώδης νόμος της μηχα-

Βʹ Νόμος Newton
ή νικής
ΣF = ma
Μάζα
4

Πίνακας 3 - Τυπολόγιο Νόμοι Νεύτωνα - Ελεύθερη πτώση - συνέχεια

Τύπος Μας δίνει Παρατηρήσεις

Θεμελιώδες συστατικό του Δημιουργεί τις βαρυτικές δυνά-

Βαρυτική Μάζα mB σύμπαντος μεις

Θεμελιώδες συστατικό του

Αδρανειακή Μάζα mA Είναι το μέτρο της αδράνειας
σύμπαντος

Η μάζα m είναι το μέτρο της

mA = mB = m Αξίωμα της ισοδυναμίας
Ελεύθερη πτώση-Κατακόρυφες βολές
g Επιτάχυνση της βαρύτητας
αδράνειας και η πηγή των βα-
ρυτικών αλληλεπιδράσεων
Η επιτάχυνση ενός σώματος όταν
μόνη δύναμη που δέχεται είναι το
βάρος του. Στον πλανήτη Γη g =
9.80m/s2 ή περίπου g = 10m/s2

g ↑ όταν πηγαίνουμε από τον Η επιτάχυνση της βαρύτητας εί-

ισημερινό προς τους πόλους και
g ↓ όσο απομακρυνόμαστε από το
κέντρο της Γης
Πως αλλάζει η επιτάχυνση
ναι διαφορετική σε κάθε πλανήτη
της βαρύτητας στην Γη
ή γενικά ουράνιο σώμα

B = mg Σχέση μάζας m - βάρους B Από τον Βʹ Νόμο

Η κίνηση ενός σώματος

Καλύτερα: Η κίνηση ενός σώ-
όταν αφήνεται από κάποιο
Ελεύθερη πτώση ματος όταν μόνη δύναμη που
ύψος και μόνη δύναμη που
δέχεται είναι το βάρος του
δέχεται είναι το βάρος του
{
v = gt (αʹ) Εξισώσεις ελεύθερης πτώ-
(1) Ε.Ο.Ε.Κ χωρίς v0
y = 12 gt2 (βʹ) σης

{
v = v0 − gt (αʹ) Εξισώσεις κατακόρυφης βο-
(2) Ε.Ο.Επιβρ.Κ
y = v0 t − 12 gt2 (βʹ) λής προς τα πάνω

{
v = v0 + gt (αʹ) Εξισώσεις κατακόρυφης βο-
(3) Ε.Ο.Επιταχ.Κ με v0
y = v0 t + 12 gt2 (βʹ) λής προς τα κάτω
 5

3 Τυπολόγιο Δυναμικής στο επίπεδο

Πίνακας 4 - Τυπολόγιο Δυναμικής στο επίπεδο

Τύπος Μας δίνει Παρατηρήσεις
Άθροισμα διανυσμάτων στο επίπεδο

F⃗2 ΣF⃗

F⃗1
m
Άθροισμα διανυσμάτων με τυ-
Γραφική λύση
χαία γωνία φ
Σ
√
F⃗ = F⃗1 + F⃗2
ΣF = F12 + F22 + 2F1 F2 συνφ
F2 ημφ
ημθ = F1 +F2 συνφ

F⃗2 ΣF⃗

F⃗1
m Γραφική λύση και αλγεβρική
Άθροισμα κάθετων διανυσμά-
λύση (με το Πυθαγόρειο θεώ-
των (φ = 90o )
ρημα...)
ΣF⃗ =√F⃗1 + F⃗2
ΣF = F12 + F22
F2
εφϑ =
F1

Νόμος Hooke

Θ.Φ.Μ.
k
Νόμος του Hooke
Fελ = −kx
k η σταθερά ελατηρίου F⃗ελ
x η παραμόρφωση του ελατηρίου
x

Γʹ Νόμος Newton

F⃗1,2 = −F⃗2,1 Γʹ Νόμος Νόμος Δράσης-Αντίδρασης

Τριβή
Όταν το σώμα κινείται πάνω
στο άλλο. Η τριβή ολίσθησης
T = µN Τριβή ολίσθησης έχει πάντα τιμή T = µN ανε-
ξάρτητα από την ταχύτητα του
σώματος και το εμβαδό επαφής
6

Πίνακας 4 - Τυπολόγιο Δυναμικής στο επίπεδο - συνέχεια

Τύπος Μας δίνει Παρατηρήσεις
Όταν το σώμα δεν κινείται αλλά
έχει τάση να κινηθεί πάνω στο
0 ⩽ Ts ⩽ Tορ Στατική τριβή άλλο. Η τιμή της Ts είναι πάντα
τόση ώστε να μην κινείται το
σώμα

Tορ = µs N Οριακή (Μέγιστη) Στατική

τριβή

µs > µo Συνήθως θεωρούμε ότι ισχύει

Σχέση συντελεστών τριβής
µs = µo = µ

Ισορροπία στο επίπεδο

y
Ισορροπεί στον
{ x και στον y
F⃗1
F⃗1y ΣFx = 0
Ισορροπία ομοεπίπεδων δυνά- ΣF⃗ = ⃗0 ⇔
{ ΣFy = 0
F⃗1x μεων
x F1y − F2y = 0
F⃗3 F⃗2x ⇔
F1x + F2x − F 3 = 0
F⃗2y
F⃗2

Ανάλυση δύναμης σε συνιστώσες

y
F⃗
F⃗y Fx = F συνφ
Ανάλυση δύναμης σε δύο συνι-
και
στώσες στους άξονες x και y
Fy = F ημφ
φ
x
F⃗x
 7

4 Τυπολόγιο Έργο - Ενέργεια

Πίνακας 5 - Τυπολόγιο Έργο - Ενέργεια

Τύπος Μας δίνει Παρατηρήσεις
Έργο Δύναμης

F⃗
m x Έργο σταθερής δύναμης με τυ-
ϑ
χαία γωνία ϑ

W = F xσυνϑ

m F⃗ x Έργο σταθερής δύναμης με

φορά την φορά της κίνησης
(ϑ = 0)
W = Fx

F⃗ m ϑ x Έργο σταθερής δύναμης με Μία τέτοια δύναμη είναι η

φορά αντίθετη από την φορά τριβή, άρα το έργο της τριβής
της κίνησης (ϑ = 180o ) ολίσθησης είναι WT = −T x
W = F xσυνφ
W = −F x

F⃗

Έργο σταθερής δύναμης κάθε-

m ϑ Μία κάθετη δύναμη στην κί-
x της στην κατεύθυνση της κίνη-
νηση δεν παράγει έργο
σης (ϑ = 90o )

W = F xσυν90o
W =0

Κινητική Ενέργεια

1 Είναι η ενέργεια που έχει ένα

K = mv 2 Κινητική ενέργεια σώμα μάζας m όταν κινείται με
2
ταχύτητα v
Δυναμική ενέργεια
8

Πίνακας 5 - Τυπολόγιο Έργο - Ενέργεια - συνέχεια

Τύπος Μας δίνει Παρατηρήσεις
Ορισμός δυναμικής ενέργειας
∆U = −WF που παράγει η (συντηρητική) Uαρχ − Uτελ = WF
δύναμη F
Δυναμική ενέργεια που οφεί-
U = mgh Δυναμική βαρυτική ενέργεια λεται στην βαρύτητα. Θεω-
σώματος μάζας m σε ύψος h ρούμε επίπεδο δυναμικής ενέρ-
γειας μηδέν στο έδαφος
Διατήρηση μηχανικής ενέργειας

E =K +U Μηχανική ενέργεια

E = σταθερή Ισχύει όταν δεν υπάρχουν

Α.Δ.Μ.Ε. μή-συντηρητικές δυνάμεις στο
Kαρχ + Uαρχ = Kτελ + Uτελ
σώμα, όπως π.χ. τριβή

Θεώρημα Μεταβολής Κινητικής Ενέργειας

Kτελ − Kτελ = Wολ

Θ.Μ.Κ.Ε. Ισχύει σε κάθε περίπτωση
Kτελ − Kτελ = ΣW

Ισχύς

∆W W Η ισχύς είναι ο ρυθμός μετα-

P = ήP = Ορισμός Ισχύος βολής της ενέργειας. Μονάδα
∆t t
Watt W
Υποθέτουμε ότι η δύναμη έχει
PF = F v Ισχύς δύναμης την κατεύθυνση της ταχύτη-
τας.
Η τριβή έχει αντίθετη κατεύ-
θυνση από την ταχύτητα άρα
PT = −T v Ισχύς τριβής αφαιρεί ενέργεια από το σύ-
στημα και η ισχύς της είναι αρ-
νητική
Μεταβολή Μηχανικής Ενέργειας
Η μεταβολή της μηχανικής
∆E = Wτριβών ενέργειας ισούται με το έργο
Απώλεια μηχανικής ενέργειας
των μή-συντηρητικών δυνά-
μεων, όπως η τριβή