Professional Documents
Culture Documents
Hồ Như Hiển
LỊCH SỬ THẾ GIỚI HIỆN ĐẠI
(Sau chiến tranh thế giới thứ hai đến năm 2000)
Câu 1
- Trật tự thế giới mới được thiết lập sau chiến tranh thế giới thứ hai như thế
nào ?
- Trật tự hai cực Yalta có những nét khác biệt gì so với các trật tự Versailles-
Washington ?
Hướng dẫn làm bài
1. Sự hình thành trật tự thế giới mới.
Đầu năm 1945, chiến tranh thế giới thứ II bước vào giai đoạn cuối, nhiều tranh
chấp, mâu thuẫn trong nội bộ phe Đồng minh nổi lên gay gắt với 3 vấn đề lớn:
Nhanh chóng kết thúc chiến tranh ở châu Âu, châu Á – Thái Bình Dương .
Phân chia khu vực đóng quân theo chế độ quân quản ở các nước phát xít bại
trận và phân chia phạm vi ảnh hưởng giữa các nước thắng trận ở các khu vực trên
thế giới.
Tổ chức lại trật tự thế giới mới sau chiến tranh.
- Trong bối cảnh đó, hội nghị cấp cao 3 cường quốc Liên Xô, Mỹ, Anh đã họp từ
ngày 4/2/1945 đến ngày 11/2/1945 tại Yalta (Liên Xô cũ)
- Tham dự hội nghị có Chủ tịch Hội đồng bộ trưởng Liên Xô Stalin, Tổng thống
Mỹ Roosevelt và Thủ tướng Anh Chrchill.
- Sự kiện này có liên quan mật thiết tới hòa bình, an ninh và trật tự thế giới sau
này.
- Hội nghị đã quyết định những vấn đề sau đây:
a. Về việc nhanh chóng kết thúc chiến tranh.
- Ở châu Âu và châu Á – Thái Bình Dương: 3 cường quốc đã thống nhất mục đích
là tiêu diệt tận gốc chủ nghĩa phát xít Đức và chủ nghĩa quân phiệt Nhật, nhanh
chóng kết thúc chiến tranh.
- Liên Xô sẽ tham chiến chống Nhật ở châu Á- Thái Bình Dương sau khi chiến
tranh ở châu Âu kết thúc.
b. Phân chia khu vực đóng quân.
+ Ở châu Âu:
Quân đội Liên Xô chiếm đóng miền Đông Đức, Đông Berlin và các nước
Đông Âu sẽ do Hồng quân Liên Xô giải phóng.
Quân đội Mỹ, Anh, Pháp chiếm đóng miền Tây Đức, Tây Berlin, Italia và
một số nước Tây Âu khác.
Vùng Đông Âu thuộc phạm vi ảnh hưởng của Liên Xô, vùng Tây Âu thuộc
phạm vi ảnh hưởng của Mỹ trong đó Áo, Phần Lan trở thành 2 nước trung
lập.
+ Ở châu Á:
Bảo vệ nguyên trạng và công nhận nền độc lập của Mông Cổ
Trả lại cho Liên Xô những quyền lợi của đế quốc Nga ở Viễn Đông trước
chiến tranh Nga - Nhật 1904:
EDUculum.com sưu tầm & chia sẽ 1
Tài liệu sử dụng cho lớp bồi dưỡng học sinh giỏi môn Lịch Sử THPT Nguồn Hồ Như Hiển
- Trả lại cho Liên Xô Nam đảo Sakhalin
- Quốc tế hóa thương cảng Đại Liên (Trung Quốc).
- Khôi phục việc Liên Xô thuê cảng Lữ Thuận (Trung Quốc) làm căn cứ
hải quân.
- Trả lại Liên Xô đường sắt Siberi - Trường Xuân.
- Cùng sử dụng đường sắt Hoa Đông và đường sắt Nam Mãn - Đại Liên.
- Liên Xô quản lý 4 đảo Kuril.
Quân đội Mỹ chiếm đóng Nhật Bản: Nhật Bản thuộc phạm vi ảnh hưởng của
Mỹ.
Quân đội Liên Xô chiếm đóng Bắc Triều Tiên, quân đội Mỹ chiếm đóng
Nam Triều Tiên, lấy vĩ tuyến 380 làm ranh giới.
Trung Quốc tiến tới thành lập chính phủ liên hiệp, bao gồm cả Đảng Cộng
sản Trung Quốc và Quốc Dân Đảng, Mỹ có quyền lợi ở Trung Quốc.
Các vùng còn lại của châu Á vẫn thuộc phạm vi ảnh hưởng truyền thống của
các nước phương Tây.
c. Tổ chức lại trật tự thế giới.
Ba cường quốc đã thống nhất việc thành lập tổ chức Liên Hiệp Quốc, dựa
trên nguyên tắc cơ bản là sự nhất trí giữa 5 nước lớn: Liên Xô, Mỹ, Anh,
Pháp và Trung Quốc để gìn giữ hòa bình, và an ninh thế giới mới sau chiến
tranh .
Thảo luận khu vực đóng quân ở các nước bại trận nhằm giải giáp quân đội
phát xít và phân chia phạm vi ảnh hưởng ở châu Âu và châu Á.
17/7-2/8/1945, tại Postdam (Đức), Liên Xô, Mỹ, Anh ký hiệp ước về việc
giải quyết vấn đề nước Đức.
26/7/1945: các nước Đồng minh trong bản “ tuyên cáo Postdam” kêu gọi
Nhật Bản đầu hàng, quy định chủ quyền của Nhật giới hạn trên 4 đảo chính.
10/2/1947: hòa ước với 5 nước bại trận (Ý, Bulgaria, Hungri, Romania, Phân
Lan) được ký kết tại Paris.
Nhìn chung, nội dung các bản hòa ước là thỏa đáng, đáp ứng được lợi ích
của nhân dân các nước thắng trâ ̣n và không quá khắt khe, nặng nề đối với
các nước bại trâ ̣n.
Những thỏa thuâ ̣n của Hội nghị cấp cao Yalta 2/1945 và những quyết
định sau đó của Đồng minh đã trở thành khuôn khổ của trật tự thế
giới mới sau chiến tranh, từng bước được thiết lập trong những năm
1945-1947 được gọi là “Trật tự 2 cực Yalta”.
2. Trật tự 2 cực Yalta có những điểm khác biệt gì so với trật tự Versailles-
Washington ?
- Do các cường quốc thắng trận thiết lập nên lợi ích chủ yếu thuộc về các nước đó.
- Nhưng so với hệ thống “Versailles – Washington” trước đây “trật tự 2 cực
Yalta” có những nét khác biệt:
- Trong bối cảnh đó nhân dân Liên Xô nâng cao ý thức, tự lực tự cường, nhằm xây
dựng kinh tế, củng cố quốc phòng, để chống lại âm mưu thù địch của CNĐQ và
giúp đỡ phong trào CM thế giới.
b. Những thành tựu chủ yếu:
Hoàn thành kế hoạch khôi phục kinh tế (1946-1950) trong 4 năm 3 tháng .
*Công nghiệp:
- Năm 1950 tổng sản lượng công nghiệp tăng 73% so với trước chiến tranh, nhiều
ngành công nghiệp nặng đạt tốc độ tăng trưởng cao: dầu mỏ 22%, thép 49%, than
57%...
-Xây dựng thành công cơ sở vật chất - kỹ thuật bằng nhiều kế hoạch dài hạn; đến
đầu thập niên 70 trở thành nước công nghiệp đứng thứ hai thế giới (chiếm 20%
tổng sản lượng công nghiệp thế giới) ,công nghiệp tăng trưởng bình quân 9,6%.
- Năm1972 sản lượng công nghiệp tăng 321 lần, thu nhập quốc dân tăng 112 lần
(so với 1922)
*Nông nghiệp: tuy khó khăn nhưng cũng đạt được nhiều thành tựu, sản lượng
nông phẩm trong những năm 60 tăng trung bình 16%/năm, đến năm 1970 sản
lượng nông nghiệp đạt 186 triệu tấn ngũ cốc, năng suất trung bình khoảng 15,6
tạ/ha.
*Khoa học –kỹ thuật:
- Liên Xô là nước đi đầu trong các lĩnh vực: Lý ,Hoá ,điện tử ,khoa học vũ trụ, điện
nguyên tử…
- Năm1949 chế tạo thành công bom nguyên tử, 1957 phóng vệ tinh nhân tạo thành
công.
- 1961 phóng tàu vũ trụ có người lái bay quanh trái đất.
- Liên Xô còn đứng đầu thế giới về trình độ học vấn (3/4 dân số có trình độ đại học
và trung học)
- Đầu những năm 70 LX đạt thế cân bằng về quân sự so với các nước Phương tây
và sức mạnh hạt nhân với Mỹ (1972 ký hiệp ước ABM, hiệp định SALT1 và
SALT2 với Mỹ)…
- Sau chiến tranh uy tín chính trị và địa vị quốc tế của LX được nâng cao.
c. Ý nghĩa:
- Làm đảo lộn chiến lược toàn cầu của Mỹ và đồng minh của Mỹ.
Câu 14: Trật tự thế giới mới được thiết lập sau chiến tranh thế giới thứ nhất (1914-
1918) như thế nào?
Câu 15: Những nét chính sự phát triển của kinh tế Mỹ và Nhật từ sau chiến tranh
thế giới thứ hai.
Câu 16: Phân tích những nguyên nhân chung và riêng của sự phát triển kinh tế Mỹ
và Nhật từ sau chiến tranh thế giới thứ hai.
Câu 17: Trình bày và phân tích những biến đổi về các mặt chính trị, xã hội của các
nước trong khu vực Đông Nam Á trước và sau Chiến tranh thế giới lần thứ hai.
Câu 18: Lập bảng so sánh những biến đổi to lớn về chính trị và xã hội của các
nước Đông Nam Á trước và sau Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 – 1945).
Câu 19: Nguồn gốc và thành tựu chủ yếu của cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật
lần thứ hai và ảnh hưởng của nó đối với sự phát triển của nhân loại.
Câu 20: Vì sao mối quan hệ quốc tế từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến năm
1991 có xu hướng chuyển dần từ đối đầu sang đối thoại.
Câu 21: Theo anh (chị), biến đổi to lớn nhất, có ý nghĩa quyết định đến sự phát
triển của khu vực Đông Nam Á từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay là gì?
Tại sao?
Câu 22: So sánh những điểm giống nhau và khác nhau về trật tự thế giới giữa hai
thời kỳ theo “ Hệ thống Véc-xai – Oasinhtơn” và “Trật tự hai cực Ianta”.
Câu 23: Chính sách đối ngoại của Mỹ sau Chiến tranh thế giới thứ hai : cơ sở, nội
dung, mục tiêu, biện pháp và kết quả.
Câu 24: Nêu những sự kiện tiêu biểu của cách mạng Cuba từ sau Chiến tranh thế
giới thứ hai đến năm 1961. Tại sao nói cách mạng Cuba là lá cờ đầu của phong
trào giải phong dân tộc ở Mỹlatinh?
Câu 25: Trình bày và nhận xét về sự phân chia khu vực ảnh hưởng và sự sung đột
Đông – Tây diễn ra ở Châu Á từ sau Chiến tranh thế giới thứi hai đến giữa những
năm 70 của thế kỷXX.
Tại sao lại nói, sau khi thành lập, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ở vào
tình thế “ngàn cân treo sợi tóc”?
Hướng dẫn làm bài
Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa mới ra đời (2/9/1945) đã đứng trước muôn
vàn khó khăn. Nhưng với sự lãnh đạo tài tình của Đảng, đứng đầu là Hồ Chủ tịch,
dân tộc ta đã vượt qua mọi thác ghềnh, bảo vệ và phát triển thành quả của cách
mạng tháng Tám.
1/Thuận lợi
Sau chiến tranh thế giới thứ II, phong trào giải phóng dân tộc phát triển, lực
lượng so sánh trên thế giới thay đổi, có lợi cho cách mạng.
Đảng ra lãnh đạo công khai, nhân dân tin tưởng Hồ Chủ tịch, phấn khởi, gắn bó
với cách mạng, quyết tâm bảo vệ thành quả Cách mạng tháng Tám.
2/Khó khăn
a/Về kinh tế
EDUculum.com sưu tầm & chia sẽ 117
Tài liệu sử dụng cho lớp bồi dưỡng học sinh giỏi môn Lịch Sử THPT Nguồn Hồ Như Hiển
-Do hậu quả của chiến tranh, sản xuất bị đình trệ, nông dân mất đất, công nhân
mất việc.
-Nghèo đói và các tệ nạn xã hội lan tràn.
-Do nạn nhổ lúa trồng đay của đế quốc Nhật, lại thêm thiên tai từ năm trước để
lại, làm cho hơn 2 triệu đồng bào ta đã chết đói vào cuối năm 1944 đầu năm 1945.
-Ruộng đất bỏ hoang, xí nghiệp đóng cửa, lao động thiết hụt, khiến cho nền
công nghiệp, nông nghiệp hết sức tiêu điều.
-Kho bạc Nhà nước trống rỗng, vẻn vẹn chỉ có hơn 1 triệu đồng, gây khó khăn
lớn cho chính quyền cách mạng.
b/Về văn hóa
- Hơn 90% dân số mù chữ (94%) dân ta bị mù chữ do chính sách “ngu dân” của
Pháp.
- Tệ nạn xã hội đầy rẫy, phải qua một thời gian lâu mới xóa được.
c/Về quân sự
Quân đội ta mới bước đầu xây dựng nên vũ khí còn thô sơ, kinh nghiệm chiến
đấu còn ít.
d/ Đối ngoại.
- Các nước đế quốc bao vây nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa với âm mưu thủ
tiêu chính quyền non trẻ của ta, phá hoại thành quả Cách mạng tháng Tám.
- Theo Hòa ước Postdam (7/1945), quân Anh sẽ vào giải giáp quân Nhật từ vĩ
tuyến 16o trở vào Nam và quân Trung Hoa Dân Quốc sẽ tước vũ khí quân Nhật từ
vĩ tuyến 16o trở ra Bắc.
- Về phía Anh, chúng sẵn sàng giúp Pháp chiếm lại Việt Nam để bảo vệ hệ
thống thuộc địa của chúng ở xung quanh Việt Nam như: Miến Điện, Ấn Độ, Mãi
Lai, Thái Lan…
- Mỹ thì sau chiến tranh thế giới thứ II đã lợi dụng sự suy yếu của các nước tư
bản khác để bành trướng thế lực và Việt Nam là một trong những mục tiêu mà Mỹ
để ý tới. Chúng đã dùng quân THDQ để phá hoại cách mạng Việt Nam, ngăn chặn
làn sóng cách mạng tràn xuống Đông Nam Á.
- Quân THDQ, tuy mang danh nghĩa Đồng minh, nhưng chúng sang Việt Nam
với ý đồ thành lập một chính quyền tay sai.
- Vì vậy, theo chân quân đội THDQ sang Việt Nam là bọn tay sai Nguyễn Hải
Thần…, bọn Việt Cách, Việt Quốc.
- Với ý đồ như vậy, các nước đế quốc sớm có những hành động phá hoại
nghiêm trọng nước ta.
- Ngay từ 23/9/1945, được Anh giúp sức, Pháp đã gây chiến tranh xâm lược lần
hai ở Nam bộ.
- Trong khi đó, ở miền Bắc, quân Tưởng theo đường Lạng Sơn, Lào Cai tràn
vào Việt Nam gây cho ta rất nhiều khó khăn.
Câu 65
1.Hãy trình bày quá trình tiến lên xây dựng CNXH ở miền Bắc từ năm
1954 đến 1965.
2.Miền Bắc trong hơn 10 năm (1954 – 1965) được củng cố có tác động như
thế nào đến cuộc đấu tranh ở miền Nam?
Hướng dẫn làm bài
1.Quá trình tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc từ 1954 đến
1965.
a.Tình hình kinh tế miền Bắc sau khi hòa bình lập lại.
Kinh tế lạc hậu, lại bị chiến tranh tàn phá nặng nề :
Vùng nông thôn mới giải phóng :
1/7 ruô ̣ng đất bị bỏ hoang
Nhân công, công cụ, trâu bò thiếu nghiêm trọng.
Kỹ thuật canh tác lạc hậu.
Đời sống nhân dân thấp kém.
Câu 87
Đường lối đổi mới xây dựng đất nước trong chặng đường đầu thời kì quá
độ lên chủ nghĩa xã hội đã được Đảng Cộng sản Việt Nam đề ra trong hoàn
cảnh lịch sử nào ?
Trong bước đầu thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, nước ta đã đạt
được những thành tựu và còn có những hạn chế gì?
Hướng dẫn làm bài
PHẦN III
CÂU HỎI TỔNG HỢP
Câu 1
Vai trò lãnh đạo của Đảng và Bác đối với phong trào cách mạng Việt Nam
Hướng dẫn làm bài
1/Bác sáng lập ra Đảng Cộng sản Việt Nam.
Xã hội Việt Nam cuối thế kỉ 19 đầu thế kỉ 20 có hai mâu thuẫn cơ bản: mâu
thuẫn dân tộc và mâu thuẫn giai cấp, trong đó, mâu thuẫn dân tộc là mâu thuẫn chủ
yếu.
Hai mâu thuẫn ấy đã đến mức chín muồi, đòi hỏi phải giải quyết và chỉ có giải
quyết được hai mâu thuẫn ấy một cách sáng tạo thì mới mở đường cho xã hội Việt
Nam phát triển.
Câu 18
Hãy trình bày quá trình ra đời, phát triển và trưởng thành của quân đội
nhân dân VN
Hướng dẫn làm bài
Các Hội nghị Trung ương Đảng 6,7 và đặc biệt là lần thứ 8 đã nhấn mạnh phải
chuẩn bị mọi mặt để tiến tới khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền trong toàn
quốc.
Do đó, Đảng ta từng bước xây dựng và phát triển lực lượng vũ trang cách mạng.
1.Đội du kích Bắc Sơn.
- Đây là lực lượng vũ trang đầu tiên của Đảng đã được thành lập sau khi khởi
nghĩa Bắc Sơn (1940).
- Về sau, đội du kích Bắc Sơn đã phát triển thành Cứu quốc quân, mở rộng
phạm vi hoạt động ra khắp Thái Nguyên, Tuyên Quang.
2.Các lực lượng tự vệ vũ trang khác.
Hãy lập bảng tóm tắt các sự kiện chính ở hai miền Nam – Bắc Việt Nam
trong giai đoạn 1954 – 1975 theo nội dung sau : thời gian, miền Nam, miền
Bắc.
Hướng dẫn làm bài
Thời gian Miền Nam Miền Bắc
1955 -Mỹ, Diệm thực hiện chiến tranh -Khôi phục kinh tế và cải cách
- một phía. ruộng đất.
1957 -Chống chính sách khủng bố của
Mỹ, Diệm bằng đấu tranh chính trị.
1958 -Đấu tranh chính trị kết hợp đấu -Kế hoạch 3 năm cải tạo xã hội
- tranh võ trang, tiến tới Đồng khởi. chủ nghĩa, bước đầu phát triển kinh
1960 -Đấu tranh chống tố công, diệt tế, văn hóa.
cộng, phá khu trù mật, khu dinh -Đại hội Đảng lần III: xây dựng
điền. CNXH ở miền Bắc và tiếp tục cuộc
-Mặt trận Dân tộc Giải phóng cách mạng dân tộc dân chủ nhân
miền Nam Việt Nam được thành dân ở miền Nam.
lập. -Hiến pháp thứ hai (1960) được
ban hành.
ĐH Vinh – 2001.
Câu 44 : Phân tích vai trò hậu phương của miền Bắc từ sau Hiệp định Paris (1973)
chuẩn bị cho Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975.
Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh – Phân viện báo chí và tuyên truyền –
1999
Câu 45 : Cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước của nhân dân Việt Nam thắng lợi
là một sự kiện có tầm quan trọng quốc tế to lớn và có tính thời đại sâu sắc ?
CĐ Sư phạm Bến Tre – 2001
Câu 46 : Những thành tựu cơ bản qua 20 năm tiến hành cách mạng XHCH ở miền
Bắc (1954 – 1975) ? Ý nghĩa của những thành tựu đó đối với sự nghiệp đấu tranh
thống nhất đất nước.
CĐ Sư phạm Nha Trang – 2000
Câu 47 : Vai trò của miền Bắc đối với thắng lợi của sự nghiệp chống Mĩ cứu nước
ĐH Văn hóa – 2001
Câu 48 : Trong thời kì 1965 – 1968, trên cả hai miền Nam bắc, quân dân ta đã
giành được những thắng lợi nổi bật như thế nào?
Y nghĩa của những thắng lợi đó đối với cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước.
CĐ Lao động – Xã hội – 2001
Câu 49 : Trình bày và phân tích một số điểm chủ yếu trong nội dung Cương lĩnh
đầu tiên của Đảng để khẳng định đó là đường lối giải phóng dân tộc đúng đắn và
sáng tạo.
Thi học giỏi THPT cấp Quốc Gia – 2003
Câu 50 : Thông qua các sự kiện lịch sử chính yếu, hãy nêu khái quát các bước phát
triển của tiến trình cách mạng giải phóng MN từ 1954 – 1975 ? Nguyên nhân các
bươc phát triển đó?
CĐ Lao động – Xã hội – 2000
Câu 51 : Hãy phân tích ý nghĩa những mốc lịch sử quan trọng nhất tạo nên bước
ngoặt phát triển của cách mạng Việt Nam từ 1930 đến 1975.
CĐ Sư phạm Quảng Ninh – 1999
Câu 52 : Năm 2001 là năm chẵn (10 năm, 15 năm… ) của những sự kiện lịch sử
quan trọng nào đã diễn ra trong lịch sử Việt Nam từ 1918 đến 1991 : nội dung và ý
nghĩa của những sự kiện ấy.
ĐH Sư phạm Hà Nội – 2001
Câu 53 : Hình thức tổ chức và đóng góp cơ bản của mặt trận dân tộc thống nhất –
do Đảng ta chủ trương và thành lập – với sự nghiệp cách mạng Việt Nam kể từ khi
Đảng ra đời đến 1957.
CĐ Kiểm sát – 2001
ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI QUỐC GIA TỪ NĂM 1999 – 2009
2. Trật tự thế giới mới được thiết lập sau chiến tranh thế giới thứ nhất (1914-1918)
như thế nào?
--------------------- HẾT --------------------
* Thí sinh không được sử dụng tài liệu.
* Giám thị không giải thích gì thêm.