Mujezinović Amela Osnove Medicinske Informatike 1 ESEJ

Tema 1: Zdravstveni informacioni sistemi

Informacioni sistem predstavlja skup metoda, postupaka i resursa oblikovanih da potpomogne

postizanje nekog cilja. Također predstavlja oblike organizacije podataka na računarskim
postrojenjima, koji su podržavani postupcima i tokovima u komunikacionim procesima. Može se
podijeliti prema metodu obrade, prema tehnološkim nivoima i prema prostoru na kojem funkcioniše
i prema tipu obrade. Prema metodu obrade može biti manuelni i kompjuterski bazirani IS. Prema
tehnološkim nivoima dijeli se na transaction processing systems(TPS), office automation
system(OAS), management information systems (MIS), expert systems (ES). Prema tipu obrade dijele
se na centralizovane i distribuirane. Informacioni sistemi u zdravstvu dijele se na zdravstveni
informacioni sistem i pacijent usmjereni informacioni sistem. Regionalni zdravstveni informacioni
sistemi obezbjeđuju informacije za provođenje mjera zdravstvene zaštite, pročavanje zdravstvenih
pojava u stanovništvu, za poboljšanje efikasnosti i ekonomičnosti rada u zdravstvu, za planiranje,
programiranje i donošenje odluka u zdravstvenoj djelatnosti. Nacionalni ZIS obezjeđuje informacije o
incidenci i prevalenci oboljenja, podaci statistike mortaliteta, globalne demografske informacije
važne za programiranje zdravstvene zaštite, zdravstveno ekološke informacije, informacije iz
zdravstvenog zakonodavstva, informacije iz medicinske literature. Informacioni sistemi primarne
zdravstvene zaštite obuhvataju administraciju i troškove, liječenje i njega pacijenata, istraživanje,
zajednički koncepti, kodiranje, kontrola kvaliteta, kontinuirana medicinska edukacija. Osnovni
funkcionalni modeli primarne zdravstvene zaštite su bazični model koji obuhvata osnovne podatke o
pacijentima, demografske podatke, porodične podatke; zatim registri koji obuhvataju posjete,
ispitivanja, lab. Testove itd, te finansijske podatke; te procedure koje obuhvataju zaštitu podataka
multiuser korištenja podataka, log in i back up podataka. Medicinski modul obuhvata
kompjuterizirani PR za PZZ te adekvatan interfejs. Farmaceutski modul se razlikuje po opisima,
funkcijama, karakteristikama, interakcijama, kontraindikacijama te je baziran na unakrsnim
hiperlinkovima. Modul za upravljanje posjetama pacijentima vrši kreiranje posjeta, preglede i radne
liste te je integrisan sa finansijskim modulom u vezi provjere osiguranja i plaćanja usluga. Finansijski
modul pravi produkciju računa, registrovanje plaćanja računa, participacije i ostala plaćanja, ostali
administracijski poslovi. Komunikacioni modul inicira razmjene podataka između liječnika opšte
prakse unutar i van institucija PZZ. Može biti tradicionalni i savremeni. Tradicionalni obuhvata
telefon, fax, pošta. A savremeni EDI tj electronic data interchange, HL-7 standard, email, internet.
Klinički informacioni sistemi imaju zadatak da daju administrativnu podršku, prikupljaju podatke o
pacijentima, odlučivanje, simulacije, podrška u dijagnozi i terapiji, nadgledanje, izvještavanje,
procjena i pretraživanje. U Clinical Support Systems spadaju radiologija, patologija, klinička hemija i
hematologija, bolničke apoteke, dijetetika itd. Radiološki informacioni sistem obuhvata registraciju
pacijenata, raspored ispitivanja pacijenata, arhiviranje filmova, stvaranje izvještaja, administracija i
računi, medicinka dokumentacija, kontrola inventara. Institucionalni informacioni sistem ima za cilj
efikasinije korištenje ograničenih resursa za brigu o pacijentima, kvalitativno poboljšanje usluga za
pacijente, podrška istraživanjima i podrška edukaciji.

WEB linkovi:

Hyperlink 1: https://digitalguardian.com/blog/what-health-information-system Na ovom linku

objašnjena je definicija ZIS-a. Primjeri te prednosti i nedostaci.
Hyperlink 2:
https://www.who.int/healthinfo/statistics/toolkit_hss/EN_PDF_Toolkit_HSS_InformationSystems.pd
f Na ovom linku nalazi se dokument objavljen od strane WHO-a koji objašnjava strukturu i važnost
ZIS-a

Tema 2: ZIS Build

Zdravstveni Informacioni Sistem povećava kompleksnost sistema zdravstva jer je informacioni sistem
sam po sebi kompleksan. Prioriteti u ZIS predstavljaju administrativni IS i klinički IS, zatim struktura i
kvalitet i satisfakcija pacijenta. Razvoj informacionih sistema može se odvijati na različite načine,
pomoću posebnih aplikacija, može biti integralni informacioni sistem, procesno orijentiran, te baze
podataka. Projektovanje IS-a, tradicionalni pristup, predstavlja analizu i istraživanje već postojećeg
IS-a, dizajn procesa, baza podataka i softvera, implementacija informacionog sistema i evaluacija.
Dizajn sistema može biti logički i fizički. Logički podrazumijeva razvoj IS funkcija kao što su inputi,
procesi, memorisanje i kontrola. Fizički podrazumijeva razvoj I/O medija, baza podataka, procedura
za procesiranje, hardver, softver i lifeware specifikacija. Tipovi informacionih sistema su
centralizovani i distribuirani. Distribuirani sistemi imaju niske investicije u početku, vrlo brz unos
podataka, podaci su smješteni blizu onih koji ih najviše koriste, podaci su sigurniji, prilagodljivost IS je
mnogo veća, lokalna motivacija. Centralozovani sistemi su vrlo skupu ali cost effective. Imaju velike
mogućnosti, centralizacija IT eksperata, informacioni sistem je intergralan i standardiziran. Dizajn
softvera obuhvata programske jezike i alate, programske karakteristike, zaštita i šifre, otvoreni
pristup bazi podataka. Edukacija korisnika se vrši prije razvoja IS-a, tokom razvoja koja prelazi u
kontinuiranu edukaciju, te edukacija edukatora.

WEB linkovi:

Hyperlink 1: https://www.healthcareitnews.com/sites/hitn/files/resource-media/pdf/wp_hie_2011-
02_0.pdf Na ovom linku objašnjeno je kako izgraditi uspješan zdravsteni informacioni sistem.

Hyperlink 2: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3715363/ Na ovom linku nalaze se

informacije o uspješnoj implementaciji zdravstvenog informacionog sistema.

Tema 3: Nove tehnologije u obradi medicinskih podataka

Savremene metode u obradi medicinskih podataka omogućavaju informacijske potrebe vezane uz

kliničke aktivnosti kao što su hospitalizacije (prijem, otpust, premještaj), upravljanje, praćenje
bolesnika, prevencija bolesti. Nove metode u obradi medicinskih podataka su bar code, rfid, smart
cards. Bar kod je način označavanja proizvoda nizom crnih i bijelih linija koje je moguće posebnim
uređajima lako optički prepoznati. Postoje 2 grupe ar kodova to su linearni barkod i 2D bar code. Bar
kod tehnologija obuhvata simbologiju ili sistem kodiranja koji će biti optički čitani, tehnologija
štampanja simbola koji strojevi mogu čitati, skenere i dekodere koji čitaju simbole i pretvaraju u
digitalni signal, verifikatore koji provjeravaju valjanost otisnutog bar koda. 2004 godine dolazi do
primjene bar kodova na lijekovima. On mora imati određene podatke za idetifikaciju lijeka:
nacionalni lijek, broj lijeka i identifikacijski broj sa 11 znakova. Bar kodiranje krvi i drugih proizvoda
ima za rezultat smanjenje greške, povećanje sigurnosti. Bar kodovi se također koriste i za
prepoznavanje instrumenata i pomagala u setovima za hirurške zahvate. Optimizacijom sadržaja
kompleta za svakog hirurga, ima za cilj smanjenje troškova. Nedostaci bar kodova su to što skeniraju
lijekove bez vizualne provjere, mogućnost greške u skeniranju, zloupotreba tehnologije, poteškoće
pri implementaciji, cijena tehnologije, potreba za dodatnom edukacijom kadra. Smart card se koristi
za kontrolu pristupa resursu. Smart kartice pružaju osobnu identifikaciju, provjeru autentočnosti,
pohranu podataka, obradu aplikacija. Koristi se iz 3 razloga: jednostvana procedura za
korisnike/pacijente. Olakšavanje prijema u zdravstvenim ustanovama, lakša, efikasnija provjera
statusa osiguranika. Smart kartice uključuju osiguranike, one koji pružaju usluge i ustanove
socijalnog osiguranja, zavod za osiguranje. Kartica ima podatke potrebne institucijama u mjestu
usluge, kako bi mogli zatražiti naknadu od osiguravajućih institucija. Standardizacijom polja kartica,
zdravstvene ustanove imaju jasan pristup podacima. RFID ili radio frequency identification je bežična
i bezkontaktna tehnologija, koristi radio talase za prenos informacija. RFID u zdravstvu se najviše
koristi u SAD i nekoliko zemalja Europe. Ima za cilj automatsko prikupljanje podataka, spajanje sa
bolničkih informacionim sistemom,smanjenje pogreški u identifikaciji pacijenta, traka oko ruke prati
lijekove i obrok koje pacijent treba uzeti i u kojem vremenu, historija bolesti pacijenta,m edicinska
oprema i lijekovi su naručeni, sortirani i praćeni od strane RFID. Jako brzo očitava podatke, otporna
je na vanjske uticaje, prati pacijente sa Alzheimerovom bolesti i demencijom, prati stanje
novorođenčeta i majke. Nedostaci su što je sistem jako skup, te se trake mogu lako pokidati jer su
papirne, netačno očitavanje zbog smetnji elektromagnetnih valova. Bar kod tehnologija obuhvata
simbologiju ili sistem kodiranja podataka koji će biti optički čitani, tehnologiju štampanja simbola,
skenere i dekodere koji te simbole čitaju i konvertuju u digitalne podatke razumljive računaru,
virifikatore koji provjeravaju ispravnost štampanih bar code simbola. Linarni bar code sastavljen je
od vertikalno poredanih štapića koji omogućavaju kodiranje karaktera kao što su brojevi i slova. Svaki
karakter unutar bar code-a formira jedinstven obrazac širih ili užih crta i prostora, kod ima start i
stop karaktere. Postoje tri mogućnosti kodiranja: numerički, alfanumerički, puni ASCII set znakova.
Najpoznatiji linearni bar code je EAN (European Article Numbering). Struktura EAN koda sastoji se od
grupe brojeva koji sadrže podatak o zelji porijekla robe, proizvođaču, samom prozivodu. U
standardnom EAN 13 broj je kontrolni broj. 2D bar code može biti u obliku stoga (stacked) ili u obliku
matrice(matrix). Nedostatak 2D simbologija je potreba specijalnog čitača, obično skupljeg od
standardnog. Bar kod čitač sastoji se iz 2 dijela: ulazne naprave i dekodera. Kontaktni metod
skeniranja putem svjetlosnog pera ili laserski zraci – izvor svjetlosti za čitanje bar koda. Mogu biti
ručni ili fiksirani. Bar kod printeri koji se najčešće koriste su termički. Materijali na kojima se štampa
su papir, samoljepljive trake, kartice. Bar kod printeri se dijele u tri kategorije to su: industrijski,
desktop, prenosni. Inteligentne kartice mogu biti embossed (kartica sa ispupčenjima), magnetna
traka, kartice sa integralnim kolom te memorijske kartice. Inteligentne kartce se koriste za
obezjeđivanje vjerodostojnosti i čuvanje podataka, bezbjednost informacija i fizičkih sredstava,
elektronsta trgovina, finansijsko poslovanje. Na internetu, inteligentne kartice povećavaju
bezbjednost pomoću autentifikacije, autorizacije, privatnosti, integriteta i nemogućnosti odbijanja.

WEB linkovi:

Hyperlink 1: https://medicalfuturist.com/ten-ways-technology-changing-healthcare/ Na ovom linku

nalaze se informacije o budućnosti zdravstva uz implementaciju IT tehnologije, upotreba futurističkih
metoda za kvalitetnije i brže usluge.

Hyperlink 2: https://www.hcinnovationgroup.com/home/article/13005150/the-role-of-barcode-
technology-in-patient-safety-and-identification Na ovom linku je objašnjena uloga bar kodova u
medicini i zdravstvu i zašto se koristi.

Tema 4: Informacione tehnologije u medicini

Informaciona tehnologija(IT) – „izučavanje, razvoj, dizajn, implementacija i podrška ili upravljanje

računarskim informacionim sistemima, softverskim aplikacijama i hardverom“. Nastala paralelnim
razvojom nauke u tehnologije. U medicini se koristi oko pet hiljada vrsta medicinskih informaciono-
komunikacijskih uređaja u svakodnevnom radu za oko milion zdravstvenih usluga. Efekti savremene
tehnologije su brža primjena medicinskih znanja, poboljšanje procesa dijagnostike i liječenja, brža
dostupnost podacima o pacijentu, redukcija korištenja resursa - pojeftinjenje procesa, adekvatniji
menadžment u zdravstvu. Magnetna rezonanca (MR) je radiološka metoda zasnovana na primjeni
jakog magnetnog polja i primjeni računarske tehnike u cilju sagledavanja unutrašnjih struktura.
Otkrivena 1983. kao jedan od revolucionarnih pronalazaka. Sastoji se od: tunela sa magnetima,
magneta, radiofrekventnih kalema i računara. Princip rada zasniva se na snimanju signala koji potiču
iz jezgri vodika. MR uređaji koriste 3 vrste magneta i to: rezistivni magneti(polje se dobija
proticanjem jakih struja kroz posebne zavojnice),permanentni magneti (građeni od oblika željezne
prašine (feromagneta), supravodljivi magneti (pogodni za postizanje vrlo jakih i homogenih polja).
Kompjuterizovana tomografija (CT) je računarska rekonstrukcija aksijalnog tomogragskog sloja, na
osnovu mnogostrukog mjerenja apsorpcionih vrijednosti X-zraka. Otkrivena u Japanu 1946. godine.
Dijelovi uređaja su: jedinica za skeniranje, kontrolna konzola, kompjuterski sistem, memorijski
sistem, visokonaponski sistem. Princip rada se zasniva na atenuaciji rendgenskih zraka prolaskom
kroz snimani dio tijela, zbog čega dolazi do apsorpcije i raspada rendgenskih zraka. Radiografija je
vrsta kontrole pri kojoj su metali izloženi snopu rendgenskih zraka. Princip rada se zasnima da
nejednakim slabljenjem rendgenskog snopa u različitim organima i tkivima nastaje virtuelna slika
snimanog dijela tijela koju receptor slike pretvara u vidljivi radiogram.

WEB linkovi:

Hyperlink 1: https://www.asianhhm.com/articles/role-information-technology-medical-sciences Na
ovom linku nalazi se uloga i primjena informacione tehnologije u medicini i srodim naukama te na
koji način se koristi.

Hyperlink 2: https://www.nibib.nih.gov/science-education/science-topics/magnetic-resonance-
imaging-mri Na ovom linku se nalaze informacije o radu MRI aparata i na kojem principu se zasniva.

Tema 5: Menadžment visokih tehnologija u medicini i farmaciji

Menadžment visokih tehnologija u medicini odnosi se na biotehnologiju, iohemijsku dijagnostiku,

terapeutiku i vakcine, genetski inžinjering, peptide. Biotehnologija ili biološka tehnologija je grana
tehnologije koja se bavi tehnologijom stvaranja biomaterijala. Procesi biotehnologije su proizvodnja
važnih biološki aktivnih materija npr. antibiotika, fermenata, hormona i dr., u spriječavanju
zagađivanja prirodne sredine, zaštita biljaka od bolesti i štetočina, masovnoj proizvodnji proteina i
aminokiselina. Vrlo perspektivan smjer razvoja biotehnologije povezan je s dobijanjem: hibrida (u
poljoprivredi), novih sojeva bakterija i virusa, njihovih antitijela (koja se već sada široko koriste kao
medikamenti, dijagnostički preparati i specifični reagensi). Početkom 20tog vijeka Buhner, Nojberg i
Vajcman izumili su tehnološke šeme za proizvodnju etanola, glicerina i drugih organskih jedinjenja.
Četrdesetih godina 20tog vijeka počinje era antibiotika. Zatim razrađuju se načini dobijanja steroida
u kontroli rađanja, liječenju artritisa i reumatskih oboljenja. Biohemijska dijagnostika pomoću enzima
omogućuje da se pomoću poboljšavanja i automatizacije mjerne tehnike dobiju brze i tačne
informacije o stanju metabolizma kao indikatoru za patološke promjene. Vrše se radio-imuno
testiranja (RAI), enzim-imunotestiranja(EIA), monospecifična antitijela. Prvi pokušaji somatske
genterapije na ljudima preduzeti su u SAD, Kini, Italiji i Engleskoj kod cistične fibroze, raka,
nedostatka alfa 1 antitripsina, ali za ocjenu uspjeha je još prerano. Gentehnikom se također izoluju
faktori za zgrušavanje krvi i fibrinolizu. Imunitetski modulatori su identifikovani posljedinjih godina i
gentehnički su proizvedeni: bakterije, virusi, paraziti. Receptor-antagonisti protiv faktora rasta virusa
u rastvorljivom obliku neutrališu faktore rasta odnosno viruse. Pomoću kompjuterskog modeliranja i
rekombinovane DNA tehnike mogu se proizvoditi derivati proteina i nukleinske kiseline. Genetički
inžinjering bavi se sintezom komplementne DNA, sintetska cDNA koja sadrži informaciju i strukturi
traženog proteina možemo lako ugraditi u neki vektor, transformisana živa ćelija počet će da
proizvodi novi protein. Genetički inžinjering također se bavi subkloniranjem i dirigovanom
mutagenezom. Peptidi nastupaju živim bićima u ulogama hormona, stimulatora rasta tkiva i
diferencijacije ćeija, imunoregulatora, antibiotika, inhibitora enzima. Prirodni peptidi za terapeutske
namjene imaju i više nepogodnih osobina kao što je brza deaktivizacija u organizmu te djeluju na više
receptora. Peptidnim inžinjeringom teži se ka dobijanju peptida i peptidnih analoga s produženim i
ograničenim dejstvom na jedan tip receptora, analozi kao što su antagonisti i antihormoni, djeluju
suprotno od prirodnih peptida npr. hiperaciditet – antagonist gastrina. Strategija peptidnog
inženjeringa zasnovana je na korelacijama između (trodimenzionalne) strukture peptida i biološkog
aktiviteta. Ključne tehnologije u farmaceutskoj industriji u ovom trenutku su biotehnologija,
genetska tehnika, informaciona tehnologija. Biotehnologija i genetska tehnika izvršile su u
posljednjih deset godina najveći uticaj na razvoj farmaceutske industrije izazivajući temeljne
strukturne promjene i otvarajući nove horizonte. U farmaceutskoj industriji genetska tehnologija
daje važne doprinose u utvrđivanju uzroka naslijeđenih bolesti, medicinskoj dijagnostici, sintezi
proteina i drugih biomolekula, razvoju screening sistema, rasvjetljavanju pitanja rezistencije lijekova,
rasvjetljavanju djelovanja lijekova i metabolizma. Na području biotehnologije i genetske tehnologije,
s velikim brojem pojedinačnih tehnika, visokim investicionim potencijalom i brzim razvojem
metodike, obezbjeđenje i odbrana tehnološke prednosti imaju bitnu ulogu. Kompleksnost i važnost
tehnološkog razvoja ne dozvoljavaju da se on samo koordinira i slučajno prati, a da se njegovo
uvođenje u procese preduzeća prepusti pojedinim stručnim odjeljenjima. Implementacija nove
tehnologije može se postići razvijanjem sopstvenog know-how ili spoljnom akvizicijom. Može da
uslijedi preko jednog pilot projekta. Glavni zadaci takvog projekta su unošenje spolja specifičnog
stručnog znanja, estabiliranje internog znanja, skupljanje prvih praktičnih iskustava, prilagođavanje
nove tehnologije uslovima farmaceutske industrije, prilagođavanje zakonski propisanim
standardima. Važan zadatak menadžmenta tehnologija jeste obezbjeđivanje tehnološke prednosti
firmi. Inovativne tehnologije često nude mogućnost podizanja čitave lepeze proizvoda na kvalitativno
viši nivo, čime se i njihove prodajne mogućnosti bitno popravljaju. Internacionalne firme, kao što su
„Bayer“, „Hoechst“ ili „Boehringer“, u međuvremenu su ukinule hijerarhijske ljestvice, uvele
projektni menadžment, prilagodile centralne oblasti istraživanja i učvrstile odgovornost operativnih
područja. Kao primjer menadžmenta tehnologija u farmaciji može se navesti Medical Research
Council Technology Transfer Group u Velikoj Britaniji, TNO u Holandiji i Office of Technology Transfer
u SAD.

WEB linkovi:

Hyperlink 1:
https://www.researchgate.net/publication/6522887_Medical_Technology_Management_From_Pla
nning_to_Application Na ovom linku nalazi se istraživački rad o tome kako isplanirati te aplicirati
tehnologiju u sistem zdravstva.

Hyperlink 2: https://www.intechopen.com/books/a-roadmap-of-biomedical-engineers-and-
milestones/medical-technology-management-and-patient-safety Na ovom linku također se nalaze
informacije o menadžmentu medicinske tehnologije te kako to utiče na pacijenta i kako sačuvati
sigurnost pacijenta.
Tema 6: Uloga interneta i e-maila u medicini

Jedna od najšire korištenih informacionih tehnologija je internet. Sastoji se od niza međusobno

povezanih mreža koje komuniciraju TCP/IP protokolom. Značaj interneta u medicini ogleda se u
tome da je sredstvo komunikacije među naučnicima i istraživačima neiscrpan izvor informacija o
najnovijim dostignućima nauke te mnoštvo edukacijskog materijala za sve segmente obrazovanja, od
đaka u srednjim školama, studenata na fakultetima, te postdiplomsku edukaciju i usavršavanje.
World Wide Web ili WWW dolazi iz engledkog jezika kao svjetska mreža. To je multimedijska
podkomponenta interneta koja traži veoma specifičan protokol – HTTP. Osobina mreže je da
jednostavno spoji sve oblike digitalnog sadržaja. Mreža uspješno razvija i osobinu hipermedijalnosti.
Internet preglednik je program koji korisniku omogućava pregled web stranica i multmedijalnih
sadržaja. Najpopularniji preglednici danas su Firefox, Microsoft Edge, Mozilla, Opera, Google
Chrome. U medicini se koriste web serveri, to su neizostavne komponente interneta ili mrežne
lokacije. Povezani su u internu mrežu pomoću usmjerivača(routera). Mrežni server sadrži softver koji
generira odgovarajuću protokol. Server aplikacija ili baza podataka može se nalaziti na jednom ili više
kompjutera. Sadrži softver i informacije i spremište za podatke. Mrežni server sadrži sistemski
softver koji služi da upravljate zahtjevima pojedinih korisnika, identificira validnost korisnika mreže,
omogućava korisniku da dijeli zajedničke resurse. Korisnicima, kao članovima mreže, upravlja ovaj
server. Među liječnicima najpoznatije www stranice su PubMed i Internet Grateful Med. U zdravstvu
prednosti korištenja društvenih mreža su dostupnost i povećanje pristupa informacijama o
zdravstvu, pružanje raznih vrsta podrške osobama, liječnici mogu razjenjivati mišljenja i biti u
kontaktu sa kolegama diljem svijeta. Nedostaci su: nedostatna kvaliteta i pouzdanost, objavljivanje
neprofesionalnog sadržaja, narušavanje privatnosti pacijenata, negativno odražavanje na izdavanje
svjedodžbi i licebci za medicinskog profesionalca. Internetski servisni provajder je organizacija koja
omogućava servise za pristupanje, korištenje ili sudjelovanje u internetu. Prednosti interneta su
produktivnost rada, vrijeme, komunikacija, poslovno djelovanje, a nedostaci su da je potrebno
kontrolirati objavljivanje podataka i sigurnost. The thin client je klijentov PC koji za svoj rad treba
manje aplikacija ili specijalizovanog softvera da bi obavio poslovne zadatke. Elektronska pošta ili e-
mail je jedno od osnovnih komunikacijskih sredstava na internetu. Ono omogućava komunikaciju sa
drugim korisnicima, ali i mrežama drugačijeg tipa koje su povezane sa internetom. Osim prostih
poruka u mogućnosti smo poslati dokumente u različitim formatima tj. Kompjuterskim programima.

WEB linkovi:

Hyperlink 1: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1291308/ Na ovom linku se nalaze

informacije o historiji interneta, te njegova primjena u medicini.

Hyperlink 2:
https://journals.lww.com/academicmedicine/fulltext/2015/01000/professional_e_mail_communica
tion_among_health.13.aspx Na ovom linku nalazi se informacija o primjeni emaila u medicini, te
kako koristiti email.

Tema 7: Perspektive razvoja medicinske informatike

Primjena terminala i personalnih računara sa jednostavnijim načinima rukovanja će omogućiti

zdravstvenim profesionalcima rutinsko korištenje računarske tehnologije. Zdravstveni informacioni
sistemi bivaju sve više opremljeni sa sintezom baze podataka o pacijentu i medicinskog znanja sa
ekspertnim sistemima. Za realizaciju svih zadataka neophodno je imati visoku koordiniranost akcija
zdravstvenih profesionalaca, medicinskih informatičara, informatičara profesionalaca, političara
odgovornih za zdravstvenu zaštitu za izvore finansija. Znanje iz medicinske informatike omogućuju
upravljanje informacijskom bazom za liječenje i dijagnostiku pacijenata. Zdravstvena djelatnost sve
više koristi najsavremenije tehnologije bazirane na mikroprocesorima što zahtijeva informatičko
obrazovanje. Primjena savremenih informacionih sistema u zdravstvu treba racionalizirati tzv.
“administravtivno vrijeme”, kako bi se mogli više posvetiti pacijentu odnosno bolesniku. Razvoj
principa medicinsko-informatičke edukacije doživio je snažan poticaj nakon što je Udruženje
američkih medicinskih fakulteta (AAMC) realiziralo svoj ambiciozni program edukacije ljekara za 21,
stoljeće. Posebno mjesto u kreiranju strategije razvoja medicinke informatike u svjetskim i evropskim
okvirima, te u preporukama sadržaja i metoda rada u oblasti edukacije iz ove oblasti imaju Svjetska
asocijacija medicinske informatike (IMIA) i Evropska federacija medicinke informatike (EFMI). IMIA je
osnovana 1967. godine kao Tehnički komitet Svjetske federacije za obradu informacija (IFIP) te
postaje Specijalna interesna grupa (IFIP-a), a 1989. godine se transformira u Nezavisnu
međunarodnu organizaciju. EFMI je formirana 1976. godine, a danas broji 28 zemalja članica, među
kojima je i BiH (1994).

WEB linkovi:

Hyperlink 1: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1082936/ Na ovom linku nalazi se

perspektiva medicinske informatike i zdravstenih nauka.

Hyperlink 2:
https://www.researchgate.net/publication/7878702_A_current_perspective_on_medical_informatic
s_and_health_sciences_librarianship Na ovom linku nalazi se istraživački rad o medicinskoj
informatici, razvoju i perspektivi zdravstvenih nauka u polju informacione tehnologije.