‫واﺣﺪ اﻣﯿﺪﯾﻪ‬

‫ﺗﺮﲨﻪ ﻓﺼﻞ اول ‪APPLIED‬‬

‫‪DRILLING‬‬
‫‪:‬‬ ‫ﲥﯿﻪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﻋﻠﻲ اﺳﻔﻨﺪﯾﺎري ﺑﯿﺎت‬
‫ﻣﻬﺪي ﻋﻤﻮري‬
‫رﺷﺘﻪ ‪:‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻧﻔﺖ – ﲠﺮه ﺑﺮداري از‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻔﺖ‬

‫‪١‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
 ‫ﺳﺨﻨﯽ ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ‪:‬‬

‫ﻣﻄﺎﻟـــﺐ ﻓـــﺮاﻫﻢ ﺷـــﺪه در اﯾـــﻦ ﺳـــﯽ دي ﺗﺮﺟﻤـــﻪ ﻓـــﺼﻞ اول ﮐﺘـــﺎب‬

‫ﻣــﻲ ﺑﺎﺷــﺪ ﻛــﻪ ﻛــﺎري اﺳــﺖ‬ ‫‪DRILLING‬‬ ‫‪APPLIED‬‬

‫داﻧﺸﺠﻮﯾﻲ و در ﺣﺪ ﺗﻮان‪.‬‬
‫اﻣﯿﺪ اﺳﺖ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﻧﻈﺮ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن را ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﳏﺘﻮﯾﺎت ﺳﻲ دي ﺟﻠﺐ ﳕﻮده ﺑﺎﺷﯿﻢ ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﻛﺎر اﳒﺎم ﺷﺪه ‪ ،‬ﺑﺮاي اوﻟﲔ ﺑﺎر در اﯾﻦ ﺳـﻄﺢ‬
‫داراي اﺷﻜﺎﻻﺗﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛـﻪ‬ ‫اﳒﺎم ﺷﺪه ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬
‫ﺧﻮاﻫﺸﻤﻨﺪﱘ ﻣﺎ را در ﲠﱰ ﻛﺮدن اﯾﻦ اﺛﺮ ﯾﺎري ﳕﺎﯾﺪ‬
‫‪.‬‬

‫ﲥﯿﻪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ‪ :‬ﻋﻠﻲ اﺳﻔﻨﺪﯾﺎري ﺑﯿﺎت – ﻣﻬﺪي‬

‫ﻋﻤﻮري‬

‫‪٢‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
 ‫ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺣﻔﺎري دوراﻧﯽ ‪Rotory Drilling Process‬‬

‫اﻫﺪاف اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬

‫‪ .1‬آﺷﻨﺎﯾﯽ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺑﺎ ﺗﺠﻬﯿﺰات اوﻟﯿﻪ واﺻﻠﯽ ﺣﻔﺎري دوراﻧﯽ و روش ﻫﺎي ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‬

‫‪ .2‬آﺷﻨﺎﯾﯽ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺑﺎ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي ﺣﻔﺎري‬

‫)‪ (1-1‬ﺗﯿﻢ ﺣﻔﺎري ‪drilling Team‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﺣﻔﺎري ﺟﻬﺖ ﻧﻔﺖ و ﮔـﺎز در اﺑﺘﺪاﺗﻮﺳـﻂ ﺷـﺮﮐﺖ ﻫـﺎي‬

‫ﻧﻔﺘﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ ﻧﻔﺘﯽ اﻏﻠﺐ روي ﺣﻔﺎري ﭼﺎه ﻫـﺎي ﮐـﻢ‬

‫ﻋﻤﻖ وﮐﻢ ﻫﺰﯾﻨﻪ درﺧـﺸﮑﯽ ﺳـﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔـﺬاري ﻣـﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨـﺪ‪ .‬ﺳـﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔـﺬاري روي ﻣﻨـﺎﻃﻖ درﯾـﺎﯾﯽ و‬

‫ﻣﻨﺎﻃﻘﯽ ﻏﯿﺮ از اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺗﻨﻬﺎﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎي ﻧﻔﺘﯽ ﺑـﺰرگ اﻣﮑـﺎن ﭘـﺬﯾﺮ اﺳـﺖ ‪ .‬ﻫﺰﯾﻨـﻪ ﻫـﺎي‬

‫ﺣﻔﺎري در ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻨﺎﻃﻖ آن ﻗﺪر زﯾﺎد اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻔﺘﯽ ﺑﺰرگ ﮔﺮوﻫـﯽ ﺗـﺸﮑﯿﻞ ﻣـﯽ‬

‫دﻫﻨﺪ ﺗﺎ رﯾﺴﮏ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ آن ﺷﺮﯾﮏ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮارد ﺧﺎص ﺑﺴﯿﺎري ﺑﺮاي ﺣﻔـﺮاﯾﻤﻦ واﻗﺘـﺼﺎدي‬

‫ﯾﮏ ﭼﺎه ﻻزم اﺳﺖ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ در اﻏﻠﺐ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺷـﺮﮐﺖ ﺧـﺪﻣﺎﺗﯽ ﻣﺨﺘﻠـﻒ ‪ ،‬ﭘﯿﻤﺎﻧﮑـﺎران و‬

‫ﻣﺸﺎوران ﻫﺮ ﮐﺪام ﺗﺤﺖ ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺧﺪﻣﺎت و ﻣﻬـﺎرت ﻣـﻮرد ﻧﯿـﺎز ﻫﻤﮑـﺎري ﻣـﯽ‬

‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮوه ﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﯽ در درون ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻧﻔﺘﯽ اﺻﻠﯽ ﻧﯿﺰ در ﮐﺎر ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨـﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﯾﮏ ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺣﻔﺎري را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﮔﺮوه ﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل ﻧـﺎم‬

‫ﺑﺮد ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﺪف از ﺣﻔﺎري ﯾﮏ ﭼﺎه ﮐﺸﻒ ﯾﮏ ﻣﺨﺰن ﺟﺪﯾﺪ ﻧﻔﺘـﯽ ﺑﺎﺷـﺪ آﻧـﺮا در رده ي ) ‪willd‬‬

‫‪ (cat‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﮔﺮ ﻫﺪف ازﺣﻔﺮ ﯾﮏ ﭼـﺎه ﺗﻮﺳـﻌﻪ اﯾـﯽ )‪(developement‬‬

‫اﺳﺘﺨﺮاج ﯾﮏ ﻣﻨﺒﻊ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﮔﺮوه زﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺳـﯽ ﻣﮑﺎﻧﻬـﺎي ﭼـﺎه ﮔﺮﺑـﻪ ي وﺣـﺸﯽ‬

‫‪٣‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫راﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﺨﺰن ﻣﮑﺎن ﭼﺎه ﺗﻮﺳﻌﻪ ي را ﻣـﺸﺨﺺ ﻣـﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨـﺪ ‪.‬‬

‫ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺣﻔﺎري ﻃﺮح ﻫﺎي اوﻟﯿﻪ واﺻﻠﯽ ﭼﺎه راﺗﻬﯿﻪ ﻧﻤﻮده وﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي اوﻟﯿﻪ ي ﭼﺎه را ﺑﺮﺗﻬﯿـﻪ‬

‫ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ‪ .‬اﻣﻮر ﺣﻘﻮﻗﯽ)ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ( ﺣﻖ ﺣﻔﺎري وﺑﻬﺮه ﺑـﺮداري را ﺗـﻀﻤﯿﻦ ﻣـﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨـﺪ‪ .‬و ﯾـﮏ ﻋﻨـﻮان‬

‫واﺿﺢ ﺑﺮاي ﭼﺎه وﺣﻖ ﻋﺒﻮرﺑﺮاي دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﭼﺎه ﻣﻌﯿﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬ﮔﺮوﻫـﺎي ﻧﻘـﺸﻪ ﺑـﺮداري ﻣﮑـﺎن ﭼـﺎه‬

‫راﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮده واز آن ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺣﻔﺎري ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ي ﯾـﮏ ﭘﯿﻤﺎﻧﮑـﺎر ﺣﻔـﺎري اﻧﺠـﺎم‬

‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﯿﻨﮑﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﻪ ﺣﻔﺎري ﭼﺎه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﮔـﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳـﯽ ﺣﻔـﺎري ﻃـﺮح‬

‫ﮐﺎﻣﻠﺘﺮي از ﭼـﺎه را ﺗﻬﯿـﻪ ﮐـﺮده و ﻣـﻮارد و وﯾﮋﮔـﯽ ﻫـﺎي ﻣﻨﺎﻗـﺼﻪ را ﻣـﯽ ﻧﻮﯾـﺴﻨﺪ ‪ .‬ﺗﺠﻬﯿـﺰات و راه‬

‫ﮐﺎرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ ﻧﯿﺎز ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺗﻮﺿﯿﺢ وﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﺎﻣﻞ ﭼﺎه ﺑﺎﯾﺪ در وﯾﮋﮔﯽ ﻫـﺎي‬

‫ﻣﻨﺎﻗﺼﻪ وﻫﻤﭽﻨﯿﻦ درﻗﺮار دادﻫﺎ ﮔﻨﺠﺎﻧـﺪه ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻨـﺎﻃﻘﯽ ﮐـﻪ ﺗﺠـﺎرب ﻗﺒﻠـﯽ ﻧـﺸﺎن داده اﻧـﺪ ﮐـﻪ‬

‫ﺣﻔﺎري ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮده اﺳﺖ ‪ ،‬ﻣﺒﻨﺎي ﻣﻨﺎﻗﺼﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺮ ﻓﻮت از ﭼﺎه ﺣﻔﺎري ﺷﺪه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬در‬

‫ﻣﻨﺎﻃﻘﯽ ﮐﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ راﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺗﺨﻤﯿﻦ زد ﻣﺒﻨﺎي ﻣﻨﺎﻗﺼﻪ ﻫﺮ روز ﮐﺎري )روزﻣﺰد ( اﺳﺖ ‪ .‬در ﺑﺮﺧﯽ‬

‫ﻣﻮارد ﻣ ﻨﺎﻗﺼﻪ ﺑﺮاي ﻣﺒﻨﺎي ﻫﺰﯾﻨﻪ ي ﭘﺎﯾﯿﻦ رﻓﺘﻦ ﺗﺎ رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﺧﺎص اﺳـﺖ وﭘـﺲ از آن ﺑـﺼﻮرت‬

‫روزاﻧﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﮔﺮدد ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻫﺰﯾﻨـﻪ ﻫـﺎ ﺗﻮﺳـﻂ ﺑـﯿﺶ از ﯾـﮏ ﺷـﺮﮐﺖ ﺗـﺄﻣﯿﻦ ﻣـﯽ ﺷـﻮﻧﺪ ‪،‬‬

‫ﻃﺮاﺣﯽ ﭼﺎه وﻗﺮار داد ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮏ ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳـﺎن ﺣﻔـﺎري ﮐـﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨـﺪﮔﺎن ﺷـﺮﮐﺖ ﻫـﺎ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‬

‫ﺗﺄﯾﯿﺪ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫ﻗﺒﻞ از اﯾﻨﮑﻪ ﭘﯿﻤﺎﻧﮑﺎر ﺣﻔﺎري ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﮐـﺎر ﺧـﻮد را آﻏـﺎز ﮐﻨـﺪ‪ ،‬ﻣﺤـﻞ ﺑﺎﯾـﺪ ﺑـﺮاي ﻧـﺼﺐ دﺳـﺘﮕﺎه ﻫـﺎ‬

‫وﺗﺸﮑﯿﻼت ﺣﻔﺎري آﻣﺎده ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺣﻔـﺎري ﺑﺎﯾـﺪ ﭼـﺎه ﻫـﺎي آب ﻧﯿـﺰ ﺣﻔـﺮ‬

‫‪٤‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ‪ .‬آﻣﺎده ﺳﺎزي ﺳﻄﺢ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪ ي اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﭘﺬﯾﺮد ‪ .‬ﭘﺲ از اﯾﻦ ﻣﺤـﻞ ﺑـﻪ‬

‫ﻣﺤﻞ دﯾﮕﺮ اﯾﻦ آﻣﺎده ﺳﺎزي ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ در زﻣﯿﻨﻬﺎي ﻟﻮﯾﺰﯾﺎﻧﺎي ﺟﻨﻮﺑﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺣﻔﺎري ﺑﺎﺳـﮑﻮﻫﺎي‬

‫درون زﻣﯿﻦ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ آﻣﺎده ﺳـﺎزي ﮐـﻪ ﻣﻮردﻧﯿـﺎز اﺳـﺖ ﺗﻤﯿـﺰ ﻧﻤـﻮدن ﺟﻠﮕـﻪ ﻫﺎﺳـﺖ ﺗـﺎ‬

‫ﺣﺮﮐﺖ ﺳﮑﻮروي آن ﺑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﯾﺮد ‪ .‬ﺑﺮﻋﮑﺲ درﻣﻨـﺎﻃﻖ ﻗﻄﺒـﯽ ﮐﺎﻧـﺎدا ﺑﺎﯾﺪﺳـﮑﻮﻫﺎ ﯾﺨـﯽ‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪو ﺗﺴﻬﯿﻼت و اﻣﮑﺎﻧﺎت ذﺧﯿﺮه ﺳﺎزي ﻣﻮارد ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 1-1‬ﯾﮏ ﺳﮑﻮي ﻧﻔﺘﯽ در ﻟﻮﯾﺰﯾﺎﻧﺎ وﺷﮑﻞ ‪ 1-2‬ﯾﮏ ﺳﮑﻮي ﻧﻔﺘﯽ در ﮐﺎﻧﺎدا را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺲ از آﻏﺎز ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺣﻔﺎري ‪ ،‬ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺮاي ﺣﻔﺮ ﭼﺎه وﺣﻞ ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي‬

‫‪ .1‬ﭘﯿﻤﺎن ﮐﺎر ﺣﻔﺎري‬

‫‪.2‬اﭘﺮاﺗﻮر ﭼﺎه‬

‫‪ .3‬ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ ﺣﻔﺎري‬

‫‪.4‬ﻣﺸﺎوران ﺧﺎص روي ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ﻧﯿﺎز اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻬﺎﯾﯽ در ﻫﻨﮕﺎم ﮐﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي ﭼﺎه ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬

‫ﻣﯿﺰان ﺣﻔﺮ وﯾﺎ روزاﻧﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪ ،‬ﮐﺎر ﺧﻮد راﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 1-3‬ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﺣﻔﺎري را ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻫﺰﯾﻨـﻪ ﻫـﺎي روزاﻧـﻪ ﻣـﯽ ﺑﺎﺷﺪﻧـﺸﺎن ﻣـﯽ‬

‫دﻫﺪ ﻣﻬﻨﺪس ﺣﻔﺎري راه ﮐﺎرﻫﺎﯾﯽ را ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ ﺣﻔﺮ ﭼﺎه ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﮑﺎن اﻗﺘﺼﺎدي و اﯾﻤﻦ ﺑﺎﺷـﺪ اراﺋـﻪ‬

‫ﻣﯽ دﻫﺪ در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨـﯽ ‪ ،‬ﻃـﺮح اوﻟﯿـﻪ ﭼـﺎه ﺑـﺎ ﭘﯿـﺸﺮﻓﺖ ﻓﺮآﯾﻨـﺪ‬

‫ﺣﻔﺎري ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪ .‬اﯾﻦ اﺻﻼﺣﺎت و ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻫﻢ در ﺣﯿﻄﻪ ي وﻇﺎﯾﻒ ﻣﻬﻨﺪس ﺣﻔﺎري ﻣﯽ ﺑﺎﺷـﺪ‬

‫‪٥‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫‪ .‬ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ي ﺷﺮﮐﺖ از ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﭼﺎه ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي درﺑﺎره ي ﻣﺮاﺣـﻞ ودﯾﮕـﺮ ﺧـﺪﻣﺎت ﻣـﻮرد‬

‫ﻧﯿﺎز اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻋﻤﻠﯿﺎت دﮐﻞ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻔﺮات دﮐﻞ ﺗﺤﺖ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ رﯾﯿﺲ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ 1-2‬دﮐﻠﻬﺎي ﺣﻔﺎري ‪Drilling Rigs‬‬

‫دﮐﻠﻬﺎي ﺣﻔﺎري ﮔﺮدﺷﯽ )دوراﻧﯽ( ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺣﻔﺎري ﻫـﺎﯾﯽ ﮐـﻪ اﻣـﺮوزه اﻧﺠـﺎم ﻣـﯽ ﺷـﻮﻧﺪ‬

‫ﺑﮑﺎر ﻣﯽ رود ﯾﮏ ﺷﮑﻞ از ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺣﻔﺎري دوراﻧﯽ در ﺗﺼﻮﯾﺮ ‪ 1-4‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﭼـﺎه ﺗﻮﺳـﻂ‬

‫ﭼﺮﺧﺶ ﯾﮏ ﻣﺘﻪ ﮐﻪ ﻧﯿﺮوي از ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﻪ آن اﻋﻤﺎل ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ ،‬ﺣﻔﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدد ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﻣﺘـﻪ‬

‫ﺑﺎ ﭼﺮﺧﯿﺪن ﮐﻞ رﺷﺘﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﯿﺮوي ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﺮﻧﺪه ﻣﺘﻪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻟﻮﻟـﻪ ﻫـﺎﯾﯽ ﮐـﻪ دﯾـﻮاره‬

‫ﻫﺎﯾﯽ ﺿﺨﯿﻤﯽ دارﻧﺪو ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺣﻔﺎري ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﻣﻮادي ﮐﻪ ﮐﻨﺪه ﺷـﺪه اﻧـﺪ‬

‫ﺑﺎ ﭼﺮﺧﺶ ﮔﻞ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ وﺳﭙﺲ ﺑﺮﮔﺸﺘﻦ آن ﺑﻪ ﺳﻄﺢ آورده ﻣـﯽ ﺷـﻮﻧﺪ ورودي ﺳـﻄﺢ از ﮔـﻞ‬

‫ﺟﺪا ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ 1-5‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ‪،‬ﺗﺸﮑﯿﻼت ﺣﻔﺎري ﮔﺮدﺷﯽ را ﻣﯽ‬

‫ﺗﻮان ﺑﻪ دو ﮔﺮوه دﮐﻠﻬﺎي ﺣﻔﺎري ﺧﺸﮑﯽ و دﮐﻠﻬـﺎي ﺣﻔـﺎري درﯾـﺎﯾﯽ ﺗﻘـﺴﯿﻢ ﮐـﺮد ‪.‬وﯾﮋﮔـﯽ ﻣﻬـﻢ‬

‫دﮐﻠﻬﺎي ﺧﺸﮑﯽ ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﻧﺘﻘﺎل آﻧﻬﺎ وﻋﻤﻖ زﯾـﺎد ﺣﻔـﺎري در آﻧﻬﺎﺳـﺖ ‪ derrick‬ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ دﮐـﻞ‬

‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده درﺧﺸﮑﯽ در ﻣﺤﻞ ﺣﻔـﺎري ﻗـﺮار داده ﻣـﯽ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺑﯿـﺸﺘﺮ ﺣﺎﻟﺘﻬـﺎ ‪ derrick‬ﺑﻌـﺪ از‬

‫ﺗﮑﻤﯿﻞ ﭼﺎه ﻧﯿﺰ درﻣﺤﻞ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ ‪ .‬در روزﻫـﺎي اوﻟﯿـﻪ ي ﺣﻔـﺎري ﻗﺒـﻞ از ﭘﯿـﺸﺮﻓﺖ ﮐـﺎر ‪ ،‬ﺗﻌـﺪاد‬

‫زﯾﺎدي ‪ derrick‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد در ﻣﺤﻞ ﻗﺮار داده ﻣﯽ ﺷـﻮد ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ ﻗﯿﻤـﺖ ﺑـﺎﻻي ﺳـﺎﺧﺘﺎر ‪derrick‬‬

‫دﮐﻠﻬﺎي ﻣﺪرن ﺧﺸﮑﯽ ﻃﻮري ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ‪ derrick‬ﺑﻪ آﺳﺎﻧﯽ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮده ودوﺑﺎره‬

‫ﺑﮑﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫‪٦‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫اﺟﺰاء ﻣﺨ ﺘﻠﻒ دﮐﻞ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎﻻ ﮐﺸﯿﺪه ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ دﮐﻞ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺼﻮرت واﺣﺪ واﺣﺪ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪه وﺑـﻪ‬

‫راﺣﺘﯽ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫در ﯾﮏ ﻫﺎي ‪ Jack nife‬ﯾﺎ ‪ Cantilever‬روي زﻣﯿﻦ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ي ﭘﯿﻨﻬﺎي ﻧﺼﺐ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪو ﺑـﺼﻮرت‬

‫واﺣﺪ واﺣﺪ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ اﺟﺰاي ﺑﺎﻻ ﺑﺮ دﮐﻞ ﺑﺎﻻﺑﺮده ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪ mast‬ﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺮﮐﺖ )ﺷﮑﻞ ‪ (1-7‬ﮐـﻪ‬

‫ﺑﺮاي ﭼﺎه ﻫﺎي ﺑﺎﻋﻤﻖ ﻣﺤﺪود ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً روي ﮐﺎﻣﯿﻮن ﯾﺎ ﺗﺮﯾﻠـﺮ ﻗـﺮار ﻣـﯽ ﮔﯿﺮﻧـﺪ ﮐـﻪ ﺑـﻪ‬

‫ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺑﺎﻻ ﺑﺮ ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ وﺧﻮد دﮐﻞ ﺑﺼﻮرت دﮐﻞ ﺑﺼﻮرت ﯾﮏ واﺣﺪ ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ﻋﻤـﻞ ﻣـﯽ ﮐﻨـﺪ‬

‫‪ mast‬ﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ ﺗﻠﺴﮑﻮﭘﯽ ﺑﺼﻮرت ﻋﻤﻮدي ﺗﺎﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ارﺗﻔﺎع ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ي ﭘﯿﺴﺘﻮن ﻫـﺎي ﻫﯿـﺪرو‬

‫ﻟﯿﮑﯽ ﺑﺎﻻﺑﺮده ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪.‬‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽ ﺳﮑﻮي ﻫﺎي ﺣﻔﺎري درﯾﺎﯾﯽ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از ‪ :‬ﻗﺎﺑﻠﯿـﺖ ﺟﺎﺑﺠـﺎﯾﯽ وﺣﻔـﺎري در ﺣـﺪاﮐﺜﺮ‬

‫ﻋﻤﻖ آب ‪.‬‬

‫ﺳﮑﻮﻫﺎي ﺣﻔﺎري‪ submersible‬درآﺑﻬﺎي ﺑﮑﺎر ﺑﺮده ﻣـﯽ ﺷـﻮﻧﺪ ﮐـﻪ اﻣـﻮاج ﺷـﺪﯾﺪ ﻧﯿـﺴﺘﻨﺪ وﻋﻤـﻖ‬

‫ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 20‬ﻓﻮت اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﮐﻞ ﺗﺸﮑﯿﻼت ﺑﺮ روي ﺳﮑﻮ ﻧﺼﺐ ﻣﯽ ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬وﺳـﭙﺲ ﺳـﮑﻮ را روي آب ﻣـﯽ اﻧﺪازﻧـﺪ ‪ .‬ﺑـﻪ ﻣﺤـﺾ‬

‫ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺣﻔﺎري آب از ﺳﮑﻮ ﭘﻤﭗ ﻣﯽ ﺷﻮد وﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺳﮑﻮرا ﻣﯽ ﺗـﻮان ﺑـﻪ ﻣﮑـﺎن دﯾﮕـﺮ‬

‫اﻧﺘﻘﺎل دادﭘﺲ از ﺣﻔﺮ ﮐﺎﻣﻞ ﭼﺎه ﺑﺎﯾﺪ ﯾﮏ ﺳﮑﻮ ﺑﺮاي آن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷـﻮد ﺗـﺎ از دﻫﺎﻧـﻪ ي ﭼـﺎه ﻣﺤﺎﻓﻈـﺖ‬

‫ﻧﻤﺎﯾﺪو ﺗﺠﻬﯿﺰات روي ﺳﻄﺢ ﻧﯿﺰ آﺳﯿﺐ ﻧﺒﯿﻨﻨﺪ ‪ .‬درﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد ﻋﻤﻖ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ آب ﺑﻪ ‪ 40‬ﻓﻮت ﻣﯿﺮﺳﺪ‬

‫ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﻮارد ﺳﮑﻮي ﺣﻔﺎري را روي ﺑﺴﺘﺮدرﯾﺎﻧﺼﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٧‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫ﺣﻔﺎري اﮐﺘﺸﺎﻓﯽ درﯾﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺳﮑﻮﻫﺎﯾﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﯽ ﺟﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﯽ ﺷـﻮﻧﺪ ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﯽ ﮐـﻪ‬

‫ﻋﻤﻖ آب ﮐﻤﺘﺮ از‪ 350‬ﻓﻮت ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺳﮑﻮﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺑﺴﺘﺮ درﯾﺎ ﻧﺼﺐ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬

‫ﭘﺸﺘﯿﺒﺎن ﺑﮑﺎر روﻧﺪ‪ .‬راﯾﺞ ﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﮑﻮﻫﺎي داراي ﭘـﺸﺘﯿﺒﺎن در ﺑـﺴﺘﺮ درﯾـﺎ ‪) Jackup‬ﺷـﮑﻞ ‪(1-8‬‬

‫ﻧﺎم دارﻧﺪ در اﯾﻦ ﺳﮑﻮﻫﺎ ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺎﯾﯽ در ﺑﺴﺘﺮ درﯾﺎ ﻧﺼﺐ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﺳﮑﻮي ﺣﻔﺎري ﺑﻪ ﮐﻤـﮏ ﺟـﮏ‬

‫درﺑﺎﻻي آﺳﺘﺎﻧﻪ ي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻣﻮاج ﺑﺮ روي ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺎ ﺑﺎﻻﺑﺮده وﻧﺼﺐ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺳﮑﻮﻫﺎي ﺣﻔﺎري ‪ semisubmersible‬ﻫﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺑـﺴﺘﺮ درﯾـﺎ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ وﺣﻔـﺎري ﮐﻨﻨـﺪ‬

‫وﻫﻢ اﯾﻦ ﮐﻪ ﺑـﺼﻮرت ﺷـﻨﺎور ﮐـﺎر ﺧـﻮد را اﻧﺠـﺎم دﻫﻨـﺪ ‪ .‬ﺑـﺎ اﯾـﻦ وﺟـﻮد ﺳـﮑﻮﻫﺎي ﺣﻔـﺎري ﻣـﺪرن‬

‫‪) semisubmersible‬ﺷــﮑﻞ‪ (1-9‬ﮔــﺮان ﺗــﺮاز ﺳــﮑﻮﻫﺎي ‪ Jackup‬ﻫــﺴﺘﻨﺪ وﺑــﺮاي ﻫﻤــﯿﻦ در‬

‫ﺣﻔﺎرﻫﺎي ﮐﻪ ﻋﻤﻖ آب ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد اﺳﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ درﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ اﯾـﻦ ﺳـﮑﻮﻫﺎ ﺑـﺮ‬

‫ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﮐﻤﯽ از اﯾﻦ ﺳﮑﻮﻫﺎ از ﻣﻮﺗـﻮرﺑﺮاي ﻗـﺮار دادن ﺳـﮑﻮ‬ ‫روي ﭼﺎه ﺑﺎ ﻟﻨﮕﺮﻫﺎﯾﯽ ﻗﺮار‬

‫در روي ﭼﺎه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮﺗـﻮر ﻣـﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ ﻋﻤـﻖ ﻗﺎﺑـﻞ ﻋﻤﻠﯿـﺎت را اﻓـﺰاﯾﺶ دﻫـﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮﺧﯽ از اﯾﻦ ﺳﮑﻮﻫﺎ را ﻣﯽ ﺗﻮان در ﻋﻤﻖ ﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﯽ ‪ 6000‬ﻓﻮت ﻫﻢ ﺑـﻪ ﮐـﺎرﻣﯽ روﻧـﺪ ‪ .‬ﺷـﮑﻞ‬

‫ﯾﮏ ﺳﮑﻮي ﺣﻔﺎري ﻧﯿﻤﻪ ﺷﻨﺎور ‪ semisubmersible‬ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺖ اﻣﻮاج ﻣﺮﺗﺒـﺎً و ﺑـﺪون ارﺗﺒـﺎط ﺑـﻪ‬

‫ﺟﻬﺖ اﻣﻮاج ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽ ﺳﺒﺐ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺘﻮان ازاﯾﻦ ﻧﻮع ﺳـﮑﻮ در درﯾـﺎي ﺷـﻤﺎل‬

‫ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﻮج ﻫﺎي ﺷﺪﯾﺪ اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻮع دوم ﺷﻨﺎورﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺣﻔﺎري ﻫﺎي درﯾﺎﯾﯽ ﺑﮑـﺎر ﻣﯿﺮوﻧـﺪ ﮐـﺸﺘﯽ ﻫـﺎي ﺣﻔـﺎري )‪(drill ship‬‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﺷﮑﻞ ‪(1-10‬‬

‫‪٨‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫‪ Drillship‬ﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ‪ semisubmersilde‬ﻫﺰﯾﻨـﻪ ي ﮐﻤﺘـﺮي ﻣـﯽ ﺑﺮﻧـﺪ ‪ ،‬ﻣﮕـﺮ اﯾﻨﮑـﻪ ﻃـﻮري‬

‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺑﻄﻮر دﯾﻨﺎﻣﯿﮏ ﮐﺎر ﮐﻨﻨﺪ ﺗﻌﺪاد ﮐﻤﯽ از ‪ drill ship‬ﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در‬

‫اﻋﻤﺎق ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ 13000‬ﻓﻮت ﮐﺎر ﮐﻨﻨﺪ ﺑﺮﺧﯽ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺗﺠﻬﯿﺰات وﺳﯿـﺴﺘﻢ ﻟﻨﮕـﺮ ﮐـﻪ ﺑـﺮ روي‬

‫ﯾﮏ ﺑﺮﺟﮏ ﻣﺮﮐﺰي ﻧﺼﺐ ﺷﺪه اﻧﺪﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺸﺘﯽ ﻫﺎ ﺣـﻮل ﺑﺮﺟـﮏ ﻣﺮﮐـﺰي وﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬

‫ﻗﺮﻗﺮه ﻫﺎي ﻓﺸﺎري و اﻫﺮم ﻫﺎ ﮔﺮدش ﻣﯽ ﮐﻨﺪ وﺑﺮاي ﻫﻤـﯿﻦ ﻫﻤﯿـﺸﻪ ﺑـﺎ ﻣـﻮج ﻫـﺎﯾﯽ روﺑﺮوﺳـﺖ‪ .‬اﯾـﻦ‬

‫ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺧﻨﺜﯽ ﻧﻤﻮدن ﺣﺮﮐﺎت ﻣﻮج ﻫﺎ ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﺸﺘﯽ ﻫـﺎي ﺣﻔـﺎر‬

‫ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﻮاج ﺷﺪﯾﺪي ﻧﺪارﻧﺪ ‪ .‬آﻏﺎز وﺗﻮﺳﻌﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺣﻔﺎري درﯾﺎﯾﯽ ﻣﻌﻤـﻮﻻً از‬

‫ﯾﮏ ﻣﮑﺎن )ﺳﮑﻮي ( ﺛﺎﺑﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ‪ .‬ﭘﺲ از اﯾﻦ ﮐـﻪ ﺣﻔـﺎري اﮐﺘـﺸﺎﻓﯽ وﺟـﻮد ﻣﺨـﺎزن ﻗﺎﺑـﻞ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻔﺖ راﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدﻧﺪ واﯾﻦ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺨـﺎزن را ﻣـﯽ ﺗـﻮان درﺟﻬـﺎت وﻣﺤـﻞ ﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﯽ ﺑـﺎ‬

‫ﺣﻔﺎري اﺳﺘﺨﺮاج ﮐﺮد ‪،‬ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺣﻔﺎري آﻏﺎز ﻣﯽ ﺷﻮد ﺳﮑﻮﻫﺎ ﻃﻮري ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﻣـﯽ ﺷـﻮﻧﺪ وﻗـﺮار ﻣـﯽ‬

‫ﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺧﺮوﺟﯽ ﻣﺨﺎزن ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ وﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ دﺳﺖ آﯾـﺪ ‪ .‬ﻗﻄﻌـﺎت ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺳـﮑﻮي‬

‫ﺣﻔﺎري ﻣﻌﻤﻮﻻً درﭼﻨﺪ رول ﺑﺰرگ ﻗﺮار دارﻧﺪ و ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ روي ﺳﮑﻮ ﺟﺎي ﻣﯽ ﮔﯿﺮد وﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘـﺼﻞ‬

‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺳﮑﻮﻫﺎي ﺑﺰرگ اﻣﮑﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﺣﻔﺎر را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻤﺎﻣﯽ اﺟـﺰاء روي ﺧـﻮد ﺳـﮑﻮ ﺟـﺎي‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﺷﮑﻞ )‪ (1-11‬ﯾﮏ ‪ Plat form / tender‬را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﺳـﮑﻮﻫﺎي ﮐﻮﭼـﮏ ﺑﮑـﺎر‬

‫ﺑﺮد ‪ .‬ﺣﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪه ي ﺳﮑﻮ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺷﻨﺎور ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﮐﻨﺎره ي ﺟﺎﯾﮕﺎه اﺳﺖ ‪ ،‬داراي ﮔﺮوﻫـﯽ از اﻓـﺮاد‬

‫وﻗﻄﻌﺎﺗﯽ از ﺳﮑﻮي ﺣﻔﺎري اﺳﺖ )ﺷﮑﻞ ‪ (1-12‬در ﭼﻨﯿﻦ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي ﻋﻤﻠﯿـﺎﺗﯽ در زﻣـﺎن ﺑـﺮ‬

‫‪٩‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫ﭘﺎ ﮐﺮدن ﺳﮑﻮ وﺟﺎﯾﮕﺎه ﮐﻢ ﺗﺮﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﺷﺮاﯾﻂ ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪ ﺟﻮي زﻣﺎن از دﺳـﺖ ﻣـﯽ رودﻫﺰﯾﻨـﻪ‬

‫ﻫﺎي ﺳﮑﻮ و ﺟﺎﯾﮕﺎه آن ﺑﺎ ﻋﻤﻖ آب اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﻨﺪ ‪ .‬ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻋﻤﻖ آب آن ﻗﺪر زﯾﺎد اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ‬

‫ﭘﺎ ﮐﺮدن ﺳﮑﻮﻫﺎ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﯿﺴﺖ ‪ ،‬ﭼﺎه ﻫﺎ را ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺳﮑﻮﻫﺎي ﺷﻨﺎور ﺣﻔـﺮ ﻣـﯽ ﮐﻨﻨـﺪ و ﺗﺠﻬﯿـﺰات‬

‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دﻫﺎﻧﻪ ي ﭼﺎه در ﺑﺴﺘﺮ اﻗﯿﺎﻧﻮس ﻧﺼﺐ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪ .‬ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژي ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻋﻤﻠﯿﺎت زﯾﺮ آﺑﯽ ﻫﻨـﻮز‬

‫ﻫﻢ ﺟﺪﯾﺪ وﻋﻤﻠﯽ اﺳﺖ ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺳﮑﻮﻫﺎي ﺣﻔﺎري از ﻧﻈﺮ ﻇﺎﻫﺮي وروش اﯾﺠﺎد ﻣﺘﻔﺎوت ﻫـﺴﺘﻨﺪ اﻣـﺎ‬

‫ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺳﮑﻮﻫﺎي دوراﻧﯽ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺣﻔﺎري اوﻟﯿﻪ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ دارﻧـﺪ ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ اﺟﺰاء ﯾـﮏ ﺳـﮑﻮي‬

‫ﺣﻔﺎري دوراﻧﯽ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪاز ‪:‬‬

‫‪power system‬‬ ‫‪ .1‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﯿﺮو‬

‫‪hoisting system‬‬ ‫‪ .2‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎﻻﺑﺮ‬

‫‪fluid circulation system‬‬ ‫‪ .3‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭼﺮﺧﺶ ﮔﻞ‬

‫‪rotary system‬‬ ‫‪ .4‬ﺳﯿﺴﺘﻢ دوراﻧﯽ‬

‫‪well control system‬‬ ‫‪ .5‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻨﺘﺮل ﭼﺎه‬

‫‪well monitoring system‬‬ ‫‪ .6‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﻈﺎرت‬

‫‪١٠‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
 ‫‪ ( 1-3‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ) ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻧﯿﺮوي دﮐﻠﻬﺎي ﺣﻔﺎري ( ‪Power system‬‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﯽ در ﯾﮏ دﮐﻞ ﺣﻔﺎري ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﺑﺮ و ﮔﺮدش ﮔﻞ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺳﺎﯾﺮ‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﻮان ﮐﻤﺘﺮي دارﻧﺪ ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﺑﺮ و ﮔﺮدش ﮔﻞ ﺑﻄﻮر ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﺑـﻪ‬

‫ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﯾﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﻫﺮ دو ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﻮان ﻻزﻣـﻪ را ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﮐﻨـﺪ ‪.‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮع ﺗـﻮان ﻣـﻮرد ﻧﯿـﺎز ﺑـﺮاي اﻏﻠـﺐ ﺗـﺸﮑﯿﻼت ﺣﻔـﺎري ﺑـﯿﻦ ‪ 1000‬ﺗـﺎ ‪ 3000‬اﺳـﺐ ﺑﺨـﺎر اﺳـﺖ ‪.‬‬

‫ﺗﺸﮑﯿﻼت ﺣﻔﺎري ﻗﺪﯾﻤﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﺨﺎر ﺗﻮان ﺧﻮد را ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ آورﻧﺪ ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺑـﺪﻟﯿﻞ ﻣـﺼﺮف ﺑـﺎﻻي‬

‫ﺳﻮﺧﺖ و ﻋﺪم اﻣﮑﺎن ﺣﺮﮐﺖ دادن دﯾﮓ ﻫﺎي ﺑﺨﺎر ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮي ﺳﮑﻮﻫﺎي ﺑﺨـﺎر ﻏﯿـﺮ ﻋﻤﻠـﯽ ﺷـﺪ ‪.‬‬

‫ﺳﮑﻮﻫﺎي ﻣﺪرن ﺑﺎ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي دﯾﺰﻟﯽ درون ﺳﻮز ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و اﯾﻦ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺑﻪ دو‬

‫ﮔﺮوه ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪي ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪.‬‬

‫‪ ( 1‬ﻧﻮع دﯾﺰل – ﺑﺮﻗﯽ )‪(diesel – electric‬‬

‫‪ (2‬ﻧﻮع ﮔﺮدﺷﯽ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ) ‪( direct – drive‬‬

‫ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪي ﺑﺮاﺳﺎس روش اﻧﺘﻘﺎل ﻧﯿﺮو ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺳـﮑﻮ ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﺪ ‪ .‬ﺳـﮑﻮﻫﺎي‬

‫دﯾﺰل ﺑﺮ ﻗﯽ ‪ ،‬ﺳﮑﻮﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در آﻧﻬﺎ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﺻﻠﯽ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ اﻟﮑﺘﺮﯾﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣـﯽ روﻧـﺪ ‪.‬‬

‫ﻧﯿﺮوي اﻟﮑﺘﺮﯾﺴﺘﻪ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در دﮐﻞ ﻫﺎي ﺣﻔﺎري ﻣﯽ رود و در آﻧﺠﺎ از ﻃﺮﯾﻖ‬

‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ اﯾﻦ ﻧﯿﺮو ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷـﻮد ‪ ،‬ﻣﻮﺗـﻮر ﻫـﺎي ﺟﺮﯾـﺎن ﻣـﺴﺘﻘﯿﻢ )‪ (DC‬ﺑـﺮاي‬

‫اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﮔﺸﺘﺎور ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﻬﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑـﺎﻻ ﺑـﺮ و ﺳﯿـﺴﺘﻢ ﻫـﺎي ﭼـﺮﺧﺶ‬

‫ﮔﻞ ﮐﺎرﺑﺮد ﮔﺴﺘﺮده ي دارﻧﺪ ‪.‬و اﺟﺰاي دﮐﻞ ﺣﻔﺎري را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ واﺣﺪﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻠﯽ ﺑـﺎ اﺗـﺼﺎﻻت‬

‫‪١١‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﮐﺮد ‪ .‬در ﺟﺎي ﮔﯿﺮي اﺟﺰاء دﮐﻞ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮي ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻨﺎﺳـﺒﯽ وﺟـﻮد دارد‬

‫ﮐﻪ اﻣﮑﺎن اﺳﺘﻔﺎده ي ﺑﻬﯿﻨﻪ از ﻓﻀﺎ و ﺳﺎﯾﺮ ﻗﻄﻌـﺎت را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﯽ ﮐﻨـﺪ ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋـﻼوه ﻧﯿـﺮوي اﻟﮑﺘﺮﯾـﺴﺘﻪ‬

‫اﻣﮑﺎن اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل ﺳﺎده و اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮي را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽ آورد ‪ .‬ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺣﻔـﺎر ﻣـﯽ‬

‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮان را ﺑﻄﻮر ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ در اﺟﺰاي ﻣﺨﺘﻠـﻒ دﮐـﻞ ﺣﻔـﺎري ﺗﻮزﯾـﻊ ﮐﻨـﺪ و ﻣـﺸﮑﻼت ﻟـﺮزش و‬

‫ﺷﻮك را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ ‪ .‬در دﮐﻞ ﻫﺎي ﺣﻔﺎري ﺑﺎ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﮔﺮدﺷـﯽ ﻣـﺴﺘﻘﯿﻢ اﻧﺘﻘـﺎل ﻧﯿـﺮو ﺑـﺎ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از دﻧﺪه ﻫﺎ ‪ ،‬زﻧﺠﯿﺮ ﻫﺎ ‪ ،‬ﺗﺴﻤﻪ ﻫﺎ و ﮐﻼچ ﻫﺎ ﺗـﻮان ﺣﺎﺻـﻞ از اﺣﺘـﺮاق دروﻧـﯽ را در اﯾـﻦ ﻧـﻮع‬

‫ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎ و ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪ .‬ﻫﺰﯾﻨﻪ ي اوﻟﯿﻪ ي اﯾﺠﺎد اﯾـﻦ ﮔﻮﻧـﻪ دﮐﻠﻬـﺎ ﺑـﺴﯿﺎر ﮐـﻢ ﺗـﺮ از‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي دﯾﺰل – اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ اﺳﺖ ‪ .‬ﭘﯿـﺪاﯾﺶ و ﺗﻮﺳـﻌﻪ ي ﺣﺮﮐـﺎت ﻫﯿـﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺑـﻪ ﻣﻘـﺪار ﺑـﺴﯿﺎر‬

‫زﯾﺎدي ﮐﺎراﯾﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﯿﺮو را اﻓﺰاﯾﺶ داده اﻧﺪ ‪ .‬ﻫﯿﺪروﻟﯿﮏ ﻫﺎ ﻣـﺸﮑﻼت ﻧﺎﺷـﯽ ﻟـﺮزش و‬

‫ﺷﻮك را در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﮔﺮدﺷﯽ – ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ‪ .‬ﻣﺒﺪل ﻫﺎي ﮔـﺸﺘﺎور ﮐـﻪ ﻫﯿـﺪروﻟﯿﮏ‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻫﻢ ﻃﻮري ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه اﻧﺪ ﮐﻪ ﮔﺸﺘﺎور ﺧﺮوﺟﯽ ﺑﺎ ﺑﺎر ﺧﺮوﺟﯽ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ اﻓـﺰاﯾﺶ ﻣـﯽ ﯾﺎﺑـﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺒﺪﻟﻬﺎي ﮔﺸﺘﺎور ﮐﻪ ﺑﺼﻮرت ﻫﯿﺪروﻟﯿﮏ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ اﻣﮑﺎن اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ﺑﺮاﺳﺎس ﺷـﺮاﯾﻂ‬

‫اداﻣﻪ ي ﮐﺎر ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ و ﻧﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﺷﺮاﯾﻂ راه اﻧﺪازي آﻧﻬﺎ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ آورﻧﺪ ‪ .‬وﯾﮋﮔﯿﻬـﺎي ﻋﻤﻠﮑـﺮد‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻗﺪرﺗﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺑ ﺎ ﻋﺒﺎرت ﻫﺎي ﺗﻮان ﺧﺮوﺟﯽ ‪ ،‬ﮔﺸﺘﺎور و ﻣـﺼﺮف ﺳـﻮﺧﺖ ﺑـﺮاي ﺣﺎﻟـﺖ‬

‫ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻮﺗﻮر ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ 1-13‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‬

‫ﺗﻮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻮر اﺻﻠﯽ ﻣﯽ رود ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﻓﺮاﻫﻢ ﻣـﯽ ﺷـﻮد ﮐـﻪ آﻧـﺮا را از ﺣﺎﺻـﻞ ﺿـﺮب‬

‫ﺳﺮﻋﺖ زاوﯾﻪ ي ﯾﻌﻨﯽ ‪  ‬در ﮔﺸﺘﺎور ﺧﺮوﺟﯽ )‪ (T‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪.‬‬

‫‪  2 . N  P  .T‬‬ ‫) ‪…...………………………… ( 1-1‬‬

‫‪١٢‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫ﺑﺎزدﻫﯽ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻮﺧﺖ ﻣﺼﺮﻓﯽ ‪  f ‬در ﯾﮏ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺸﺨﺺ از ﻣﻮﺗﻮر را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﮐﻨـﺪ ‪.‬‬

‫اﻋﺪاد ﻣﺮوﺑﻂ ﺑﻪ ارزش ﺣﺮارﺗﯽ ﺳﻮﺧﺖ )‪ (H‬ﺑﺮاي اﻧﻮاع ﺳﻮﺧﺖ ﻫﺎ در ﻣﻮﺗﻮرﻫـﺎي دروﻧـﯽ ﺳـﻮز در‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-1‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﻧﺪ ‪ .‬اﻧﺮژي ) ﺗﻮان ( ﺣﺮارﺗﯽ ووردي ﺑﻪ ﻣﻮﺗﻮر ﯾﻌﻨـﯽ ‪ Qi‬را ﻣـﯽ ﺗـﻮان از‬

‫راﺑﻄﻪ ي زﯾﺮ ﺑﺪﺳﺖ آورد ‪.‬‬

‫اﻧﺮژي ﺣﺮراﺗﯽ ورودي ﺑﻪ ﻣﻮﺗﻮر‬ ‫‪Qi  W f . H‬‬ ‫) ‪......................... ...................................... ( 1-2‬‬

‫ﭼﻮن ﺑﺎزدﻫﯽ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻗﺪرﺗﯽ ) ﺗﻮان ( ﯾﻌﻨﯽ ‪ Et‬ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻧـﺴﺒﺖ اﻧـﺮژي ﺧﺮوﺟـﯽ ﺑـﻪ اﻧـﺮژي‬

‫ورودي ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ دارﯾﻢ ‪:‬‬

‫‪P‬‬
‫ﺑﺎزدﻫﯽ ﻧﻬﺎﯾﯽ‬ ‫‪Et ‬‬ ‫‪‬‬ ‫)‪ ............... ............................... (1-3‬اﻧﺮژي ﺧﺮوﺟﯽ ‪ /‬اﻧﺮژي ورودي‬
‫‪Qi‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪(1-1‬‬

‫ﯾﮏ ﻣﻮﺗﻮر دﯾﺰﻟﯽ داراي ﮔﺸﺘﺎور ﺧﺮوﺟـﯽ ) ‪ 1740 (lbf . ft‬و دور ﻣﻮﺗـﻮر ‪ 1200 rpm‬اﺳـﺖ ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺧﺖ ‪ 31.5 gal / hr‬ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺗﻮان ﺧﺮوﺟﯽ و ﺑﺎزدﻫﯽ ﮐﻞ ﻣﻮﺗﻮر ﭼﻘﺪر اﺳﺖ‬

‫؟‬

‫)‪w  2 . N  2  (1200)  7539.8( rad / min‬‬

‫ﺗﻮان ﺧﺮوﺟﯽ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ي ) ‪ (1-1‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ ‪.‬‬

‫‪P  T ‬‬
‫‪7539.8  1740‬‬ ‫‪   397.5‬‬
‫‪lbf . ft‬‬
‫‪min‬‬
‫) ‪( hp‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪lbf . ft ‬‬
‫‪33000‬‬
‫‪ min ‬‬
‫‪ hp ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪١٣‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫ﭼﻮن ﻧﻮع ﺳﻮﺧﺖ دﯾﺰل اﺳﺖ ﭼﮕﺎﻟﯽ آن )‪ 7.2 ( lbm / gr‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷـﺪ ‪ .‬و ﻧـﺮخ ارزش ﺳـﻮﺧﺖ آن‬

‫)‪ 19000 ( btu / lbm‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ) ﺟﺪول ‪ (1-1‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻮﺧﺖ ﻣﺼﺮﻓﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ‪:‬‬

‫‪1‬‬
‫‪W f  31.5( gal / hr )  7.2lbm / gal  ‬‬ ‫‪hr / min   3.78  lbm / min ‬‬
‫‪60‬‬
‫‪3.78lbm / min   19000Btu / lbm   779 ft.lbf / min ‬‬
‫‪Qi ‬‬ ‫) ‪ 1695.4 ( hp‬‬
‫) ‪33000( ft.lbf / min/ hp‬‬

‫ﺑﺎزده از ﻓﺮﻣﻮل ) ‪ (1-3‬ﺑﺪﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ ‪:‬‬

‫‪P‬‬ ‫‪397.5‬‬
‫‪Et ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 23.4%‬‬
‫‪Qi 1695.4‬‬

‫‪ ( 1-4‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎﻻ ﺑﺮ ‪Hoisting system‬‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎﻻ ﺑﺮ وﺳﯿﻠﻪ ي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻻ ﯾﺎ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﺮدن رﺷﺘﻪ ي ﺣﻔﺎري ‪ ،‬ﻟﻮﻟﻪ ﻫـﺎي ﺟـﺪاري )‪( casing‬‬

‫و دﯾﮕﺮ ﺗﺠﻬﯿﺰات زﯾﺮ ﺳﻄﺤﯽ داﺧﻞ ﯾﺎ ﺧﺎرج ﺷﺪه از ﭼـﺎه را اﻣﮑـﺎن ﭘـﺬﯾﺮ ﻣـﯽ ﮐﻨـﺪ ‪ .‬ﻗـﺴﻤﺖ ﻫـﺎي‬

‫ﻋﻤﺪه ي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﺑﺮ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪ derrick ( 1 :‬وزﯾﺮ ﺳﺎﺧﺖ‬

‫‪ (3‬ﻣﻨﺠﻨﯿﻖ ﺣﻔﺎري )‪(draw work‬‬ ‫‪ ) tackle , block (2‬ﻃﻨﺎب و ﻗﺮﻗﺮه (‬

‫دو ﻋﻤﻠﯿﺎت روز ﻣﺮه ي ﺣﻔﺎري ﮐﻪ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎﻻ ﺑﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬

‫‪ (1‬ﻋﻤﻠﯿﺎت اﺗﺼﺎل ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ ‪ (2‬ﻋﻤﻠﯿﺎت اﻧﺘﻘﺎل ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ‬

‫ﻋﻤﻠﯿﺎت اﺗﺼﺎل اﺷﺎره ﺑﻪ ﯾﮏ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﺘﻨﺎوب ﺑﺮاي اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮدن ﻟﻮﻟـﻪ ﻫـﺎي ﺣﻔـﺎري ﺟﺪﯾـﺪ دارد ﮐـﻪ‬

‫ﺑﺮاي ﻋﻤﯿﻖ ﺗﺮ ﺷﺪن ﭼﺎه اﯾﻦ اﺗﺼﺎل اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد ‪.‬اﯾﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪ در ﺷﮑﻞ ‪ 1-14‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳـﺖ‬

‫‪ .‬ﻋﻤﻠﯿﺎت اﻧﺘﻘﺎل اﺷﺎره ﺑﻪ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺑﺮداﺷﺘﻦ رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري از ﭼﺎه ﺑﺮاي ﺗﻌﻮﯾﺾ ﯾـﮏ ﺑﺨـﺶ از رﺷـﺘﻪ ي‬

‫ﻣﺠﻤﺘﻊ در ﭼﺎه و ﯾﺎ ﺗﻌﻮﯾﺾ ﻣﺘﻪ دارد ﮐﻪ ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎدن رﺷﺘﻪ ي ﺣﻔﺎري ﺑﻪ درون ﭼﺎه اﻧﺠـﺎم‬

‫‪١٤‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻋﻤﻠﯿﺎت اﻧﺘﻘﺎل ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﻌﻮﯾﺾ ﯾﮏ ﻣﺘﻪ ﮐﻪ ﮐﻨﺪ ﺷـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ اﻧﺠـﺎم ﻣـﯽ ﺷـﻮد ‪.‬‬

‫ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﯿﺮون ﮐﺸﯿﺪن رﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﺣﻔﺎري در ﺷﮑﻞ ‪ 1-15‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪ ( 1-4-1‬دﮐﻞ و ﯾﺎ ﺗﯿﺮك ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ ‪Derrick or portable mast‬‬

‫وﻇﯿﻔﻪ ي ‪ derrick‬ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدن ﻓﻀﺎي ﻋﻤﻮدي رﻓﯿﻊ ﺑﺮاي ﺑﺎﻻ ﯾﺎ ﭘﺎﯾﯿﻦ دادن ﻟﻮﻟـﻪ ﻫـﺎي ﺣﻔـﺎري در‬

‫ﭼﺎه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ارﺗﻔﺎع ﻫﺎي ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﻌﺪاد ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻟﻮﻟﻪ را ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﮕﻬﺪاري ﮐﻨﺪ ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺳـﺮﯾﻌﺘﺮ ﻣـﯽ‬

‫ﺗﻮاﻧﺪ رﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﺣﻔﺎري را ﺑﻪ درون ﭼﺎه ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ و ﯾﺎ از ﭼﺎه ﺑﯿﺮون ﺑﮑﺸﺪ ‪ .‬ﻟﻮﻟـﻪ ﻫـﺎي ﺣﻔـﺎري ﻣـﻮرد‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻌﻤﻮﻻً داراي ارﺗﻔﺎﻋﯽ ﺑﯿﻦ ‪ 27‬ﺗﺎ ‪ 30‬ﻓﻮت ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬‬

‫دﮐﻠﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺨﺶ ﻫﺎﯾﯽ را ﻧﮕﻪ دارد ﮐﻪ ‪ stands‬ﻧﺎم دارﻧﺪ ﮐـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ ‪ 2‬ﯾـﺎ ‪ 3‬و ﯾـﺎ ‪ 4‬اﺗـﺼﺎل از‬

‫ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺣﻔﺎري ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﮐﺸﯿﺪن دوﺗﺎﯾﯽ ﻫﺎ ‪ ،‬ﺳﻪ ﺗﺎﯾﯽ ﻫﺎ و ﭼﻬﺎر ﺗﺎﯾﯽ ﻫﺎ ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ‪ .‬ﻋـﻼوه ﺑﺮارﺗﻔـﺎع ‪،‬‬

‫دﮐﻠﻬﺎ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺷﺎن ﺑﺮاي ﺗﺤﻤﻞ ﺑﺎرﻫﺎي ﻓﺸﺎري و ﺑﺎرﻫﺎي ﻧﺎﺷﯽ ازﺑﺎد ﻧﯿﺰ درﺟﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﯽ ﺷـﻮﻧﺪ‬

‫‪ .‬ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﺠﺎز ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري درون ﭼﺎه و ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺣﻔﺎري روي ﺳـﻄﺢ و داﺧـﻞ دﮐـﻞ‬

‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺣﻔﺎري روي ﺳﻄﺢ و در دﮐـﻞ اﯾـﺴﺘﺎده اﺳـﺖ ﺑـﻪ ﺳـﮑﻮي‬

‫ﻟﻮﻟﻪ ﮐﺶ ﺗﮑﯿﻪ داده اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺎرزﯾﺎدي ﺑﺮ روي دﮐﻞ وارد ﻣﯽ ﺷﻮد ) ﻟﺤﻈﻪ ي واژﮔﻮﻧﯽ‬

‫ﯾﺎ ﻧﻘﻄﻪ ي واژﮔﻮﻧﯽ ( ﺳﺮﻋﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎد ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﺷﻮﻧﺪ و اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﮐﻪ ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ‬

‫ﺟﻬﺖ ﺑﺎد در ﻫﻤﺎن ﺟﻬﺖ ﻟﺤﻈﻪ ي واژﮔﻮﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﯿﺰ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد ‪ .‬ﺳﯿﻢ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي ﻧﮕﻪ دارﻧﺪه‬

‫ﮐﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺎي دﮐﻞ را ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﺤﮑﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎد ﺑﻪ ﮐﺎر‬

‫‪١٥‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ ‪ .‬ﻣﻮﺳﺴﻪ ي ﻧﻔﺖ آﻣﺮﯾﮑﺎ )‪ (API‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎي و ﺗﻨﻈﯿﻤﺎت دﮐـﻞ‬

‫ﻫﺎ اراﺋﻪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ آوردن ﻓﻀﺎي ﮐﺎري در زﯾﺮ دﮐﻞ و ﺑـﺮاي ﮐـﺎر ﺑـﺎ ﺷـﯿﺮﻫﺎي ﮐﻨﺘـﺮل‬

‫ﻓﺸﺎر ﮐﻪ ‪ Blow out preventer‬ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً دﮐﻞ را ﮐﻤﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺳـﻄﺢ زﻣـﯿﻦ و‬

‫روي ﯾﮏ ﺳﺎزه ي ﻓﺮﻋﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺎزه ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ وزن دﮐﻞ را ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻨـﺪ ﺑﻠﮑـﻪ‬

‫ﺑﺎﯾﺪ وزن اﺟﺰاي ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺑﺰرگ ﺳﺎﯾﺮ ﺗﺠﻬﯿﺰات را ﻧﯿﺰ ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻨـﺪ ‪ API .‬در ﺑـﻮﻟﺘﻦ ﺷـﻤﺎره ‪D10‬‬

‫ﺧﻮد ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺗﺤﻤﻞ ﺑﺎر ﺗﻮﺻﯿﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺳﺎزه ﻫﺎ را ﻃﺒـﻖ اﯾـﻦ ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫـﺎ اراﺋـﻪ ﮐـﺮده اﺳـﺖ‪( 1 .‬‬

‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ وزن ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ روي دﮐﻞ ﻧﺼﺐ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪ ( 2‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ وزن ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺻـﻔﺤﻪ ي‬

‫ﮔﺮدﺷﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ روﻧﺪ ‪ (3‬ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺑﺎر در ﮔﻮﺷﻪ ﻫﺎ ) ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺑﺎري ﮐﻪ ﺑﺮ روي ﻫﺮ ﭘﺎﯾﻪ دﮐـﻞ واﻗـﻊ‬

‫ﻣﯽ ﺷﻮد( ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ‪ API‬در اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ 4A‬ﺧﻮد ﺳﻪ ﻧﻮع از اﯾﻦ ﺳﺎزه ﻫﺎ را ﻧـﺎم ﺑـﺮده اﺳـﺖ ‪ .‬ﻋـﻼوه‬

‫ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﻃﺮح ﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر دﯾﮕﺮي ) ﻏﯿﺮ از‪ (API‬ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارﻧـﺪ و در دﺳـﺘﺮس ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ‪ .‬اﻧﺘﺨـﺎب‬

‫ﻃﺮح ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاﺳﺎس ارﺗﻔﺎع ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﮐﻨﻨﺪه ﻫﺎ از اﻧﻔﺠﺎر و ﺷﺮاﯾﻂ وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎي ﺧﺎك ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻧﺠﺎم‬

‫ﻣﯽ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫‪Block and tackle (1-4-2‬‬

‫ﺟﺮﺛﻘﯿﻞ و ﻗﺮﻗﺮه ﺷﺎﻣﻞ ‪drilling line (3 traveling block (2 crown block ( 1‬‬

‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫ﺗﺮﺗﯿﺒﺎت و ﻧﺎم ﺑﺨﺸﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺮﺛﻘﯿﻞ و ﻗﺮﻗﺮه در ﺷﮑﻞ )‪ (1-16a‬ﻧﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﻧـﺪ ‪ .‬ﮐـﺎرﮐﺮد‬

‫اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﻣﺰﯾﺖ ﻣﯿﮑﺎﻧﯿﮑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﻤـﻞ ﺑﺎرﻫـﺎي ﺳـﻨﮕﯿﻦ را آﺳـﺎن ﻣـﯽ ﮐﻨـﺪ ‪.‬‬

‫‪١٦‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫ﻣﺰﯾﺖ ﻣﯿﮑﺎﻧﯿﮑﯽ )‪ (M‬ﯾﮏ ﺟﺮﺛﻘﯿﻞ و ﻗﺮﻗﺮه ﺑﺎري اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ ‪ traveling block‬ﭘـﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ‬

‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﯾﻌﻨﯽ ‪  ‬ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﺮ ﮐﺸﺶ ﻣﻮﺟﻮد در ‪fast line‬‬

‫ﯾﻌﻨﯽ ‪:ff‬‬

‫‪W‬‬
‫‪M‬‬ ‫)‪………………………. ( 1-4‬‬
‫‪Ff‬‬

‫ﮐﺸﺶ در ‪ fast line‬ﻣﻌﺎدل ﺑﺎر ﺗﺤﻤﯿﻞ ﺷﺪه ﺑﺮ ‪ draw works‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻣﺰﯾـﺖ ﻣﯿﮑـﺎﻧﯿﮑﯽ اﯾـﺪه‬

‫آل ﮐــﻪ در ﺷــﺮاﯾﻂ ﺑــﺪون اﺻــﻄﮑﺎك ﻓــﺮض ﻣــﯽ ﺷــﻮد را ﻣــﯽ ﺗــﻮان از ﺗﺤﻠﯿــﻞ ﻧﯿﺮوﻫــﺎي واردﺑــﺮ‬

‫‪traveling block‬ﺑﺪﺳﺖ آورد ‪.‬‬

‫ﯾﮏ دﯾﺎﮔﺮام آزاد از ‪ trave ling block‬در ﺷـﮑﻞ)‪ (1-16b‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ ‪ .‬اﮔـﺮ ﻫـﯿﭻ‬

‫اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ در ﻗﺮﻗﺮه وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﺸﺶ در ﺳﺮ ﺗﺎ ﺳﺮ ‪ drilling‬ﺛﺎﺑـﺖ اﺳـﺖ ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ ﯾـﮏ‬

‫ﺗﻌﺎدل ﻧﯿﺮو در ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻮدي ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ي زﯾﺮ را ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪.‬‬

‫‪n.Ff =W‬‬
‫ﺟﺎﯾﯿﮑﻪ ‪ n‬ﺗﻌﺪاد ﺧﻄﻮط رﯾﺴﻤﺎن ﻋﺒﻮر ﮐﺮده از درون ‪ traveling block‬ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﺪ ‪ .‬ﺑـﺎ ﺣـﻞ اﯾـﻦ‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮاي ﮐﺸﺶ در ‪ fast line‬و ﺑﺎ ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﮐﺮدن ﻧﺘﯿﺠﻪ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ي ‪ 1-4‬ﺧﻮاﻫﯿﻢ داﺷﺖ ‪.‬‬

‫‪W‬‬
‫‪Mi ‬‬ ‫‪n‬‬
‫‪W /n‬‬

‫ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﺷﺎره دارد ﮐﻪ ﻣﺰﯾﺖ ﻣﯿﮑﺎﻧﯿﮑﯽ اﯾـﺪه آل ﻧـﺴﺒﺖ ﻣـﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑـﺎ ﺗﻌـﺪاد ﺧﻄـﻮط رﯾـﺴﻤﺎن‬

‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﯿﻦ ‪ traveling block , crown block‬دارد ‪ .‬ﺧﻄﻮط ﻣﺬﮐﻮر در ﺷـﮑﻞ ‪ 1-16‬ﻧـﺸﺎن‬

‫داده ﺷﺪه اﻧﺪ ‪ .‬ﻣﻨﻮط ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺎر اﻋﻤﺎﻟﯽ اﯾـﻦ ﺧﻄـﻮط ﻣـﯽ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ‪ 6‬و ‪ 8‬و ‪ 10‬و ﯾـﺎ ‪ 12‬ﺗـﺎﯾﯽ ﻣـﻮرد‬

‫‪١٧‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ ‪ .‬ﺗﻮان ورودي ‪ tackle , block‬را ﮐﻪ ﺑﺎ ‪ Pi‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨـﺪ ﺑﺮاﺑـﺮ اﺳـﺖ ﺑـﺎ ﺑـﺎر‬

‫ﺗﺤﻤﯿﻞ ﺷﺪه ﺑﺮ ‪ (Ff) drawwork‬ﺿﺮب در ﺳﺮﻋﺖ در ‪(Vf) fast line‬‬

‫‪Pi  F f .V f‬‬ ‫) ‪………………………….( 1.5‬‬

‫ﺗﻮان ﺧﺮوﺟﯽ )‪ (hook power‬را ﮐﻪ ﺑﺎ ‪ ph‬ﻧﺸﺎن ﻣـﯽ دﻫﻨـﺪ ﺑﺮاﺑـﺮ اﺳـﺖ ﺑـﺎ ﺑـﺎر ﺗﺤﻤﯿﻠـﯽ ﺷـﺪه ﺑـﺮ‬

‫‪ (w) traveling block‬ﺿﺮب در ﺳﺮﻋﺖ در ‪(Vb) traveling block‬‬

‫‪Ph  W .Vb‬‬ ‫)‪…………………………..( 1-6‬‬

‫در ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺮﺛﻘﯿﻞ و ﻗﺮﻗﺮه ﺑﺪون اﺻﻄﮑﺎك دارﯾﻢ ‪ W= nFf‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺪﻟﯿﻞ اﯾﻦ ﮐـﻪ ﺣﺮﮐـﺖ ﺧـﻂ‬

‫ﺳﺮﯾﻊ در واﺣﺪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﮐﻮﺗﺎه ﺷﺪن ﻫﺮ ﯾﮏ از ﺧﻄﻮط ﺑـﯿﻦ ‪traveling block, crown‬‬

‫‪ Vb  V f‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﯾـﮏ ﺳﯿـﺴﺘﻢ ﺑـﺪون‬ ‫‪/ n‬‬ ‫‪ Block‬ﺗﺎ ‪ 1/n‬ﺑﺮاﺑﺮ واﺣﺪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﯽ ﮔﺮدد ‪ .‬آن ﮔﺎه‬

‫اﺻﻄﮑﺎك ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻮان ﺧﺮوﺟﯽ ﺑﻪ ﺗﻮان ورودي ﻣﺴﺎوي ﺑﺎ ﯾﮏ واﺣﺪ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪Ph nF f V f / n ‬‬

‫‪E‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪pi‬‬ ‫‪F f .V f‬‬

‫اﻟﺒﺘﻪ در ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ واﻗﻌﯽ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﺻـﻄﮑﺎك اﻓـﺖ ﺗـﻮان وﺟـﻮد دارد ‪ .‬ﻣﺤﺎﺳـﺒﺎت ﺑـﺎزده ي‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ي ﭼﺮخ – ﻗﺮﻗـﺮه ﯾـﺎ ﺗﺎﻗـﺎن ﻏﻠﺘﮑـﯽ در ﺟـﺪول ‪ 1-2‬آﻣـﺪه اﻧـﺪ ‪ .‬داﻧـﺴﺘﻦ ﺑـﺎزده ‪block ,‬‬

‫‪ tackle‬اﻣﮑﺎن ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ي ﻣﯿﺰان ﮐﺸﺶ واﻗﻌﯽ ﺑﺮاي ﯾﮏ ﺑﺎر ﻣﻌﯿﻦ راﺑـﻪ وﺟـﻮد ﻣـﯽ آورد ‪ ،‬ﺑـﺎزدﻫﯽ‬

‫ﺗﻮان از راﺑﻄﻪ ي زﯾﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ ‪:‬‬

‫‪Ph W .Vb W .V f / n‬‬ ‫‪W‬‬

‫‪E‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Pi F f .V f‬‬ ‫‪F f .V f‬‬ ‫‪n.F f‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﮐﺸﺶ در ‪ fast line‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﺑﺎ ‪:‬‬

‫‪١٨‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
 ‫‪W‬‬
‫‪Ff ‬‬ ‫)‪………………………….( 1.7‬‬
‫‪E .n‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ) ‪ ( 1-7‬را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب اﻧﺪازه ي ﺳﺎﯾﺰ ‪ drilling line‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﯾـﮏ‬

‫ﻓﺎﮐﺘﻮر ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﯾﯽ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﻓﺮﺳﻮدﮔﯽ ﺧﻂ و ﺷﻮك ﻫﺎي ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﺎرﻫﺎ ‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬

‫ﺷﻮد ‪ .‬ﺗﺮﺗﯿﺒﺎت ﺧﻄﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ در ﺟﺮﺛﻘﯿﻞ و ﻗﺮﻗﺮه ﺳﺒﺐ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﺷﺪن ﺑﺎر ﺑﺰرﮔﺘﺮي ﺑﻪ دﮐﻞ ﻧﺴﺒﺖ‬

‫ﺑﻪ ﺑﺎر ﻗﻼب ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ )‪ (1-16 c‬ﻣﯽ ﺑﯿﻨﯿﻢ ﺑﺎر ‪ Fd‬وارد ﺷﺪه ﺑﻪ دﮐـﻞ ﺑﺮاﺑـﺮ‬

‫اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮع ﺑﺎر ﻗﻼب )‪ (W‬ﺑﻌﻼوه ي ﮐﺸﺶ در ‪ fast line‬ﺑﻌﻼوه ﮐﺸﺶ در ‪dead line‬‬

‫‪Fd  W  F f  Fs‬‬ ‫)‪(1-8a‬‬

‫اﮔﺮ ﺑﺎر ‪ W‬ﺑﺎ ﮐﺸﯿﺪن ‪ fast line‬ﺑﺎﻻ رود ‪ ،‬اﺻﻄﮑﺎك ﻣﻮﺟﻮد در ﭼـﺮخ ﻗﺮﻗﺮﻫـﺎ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﺣﺮﮐـﺖ‬

‫ﺧﻂ ﺳﺮﯾﻊ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﻨﺪ و ﻣﯿﺰان ﮐﺸﺶ در ‪ dead line‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ W/n‬و در ‪ fast line‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪w/En‬‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ دارﯾﻢ ‪.‬‬

‫‪ 1  E  E .n ‬‬
‫‪Fd  W  w / E .n   W / n  Fd  W ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪..........................‬‬ ‫) ‪( 1- 8 b‬‬
‫‪‬‬ ‫‪E .n‬‬ ‫‪‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮع ﺑﺎر دﮐﻞ ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺎوي ﺑﯿﻦ ‪ 4‬ﭘﺎﯾﻪ آن ﺗﻮزﯾـﻊ ﻧﻤـﯽ ﺷـﻮد ‪ .‬ﭼـﻮن ﺗﺠﻬﯿـﺰات ﮐﺸـﺸﯽ در ﯾـﮏ‬

‫ﺳﻤﺖ دﮐﻞ ﻗﺮار دارﻧﺪ ‪ .‬ﮐﺸﺶ در ‪ fast line‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ ‪ 2‬ﭘﺎﯾﻪ از ﭼﻬﺎر ﭘﺎﯾﻪ ي دﮐﻞ اﻋﻤﺎل ﻣﯽ ﺷـﻮد ‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﮐﺸﺶ در‪ deadline‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﯾﮏ ﭘﺎﯾﻪ وارد ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎر ﺗﺤﻤﯿﻞ ﺷﺪه ﺑـﺮ ﻗـﻼب اﺳـﺖ‬

‫ﮐﻪ ﺑﺮ ﻫﺮ ‪ 4‬ﭘﺎﯾﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .‬ﺗﻮزﯾﻊ ﺑﺎرﻫﺎ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ) ‪ (1 -17‬در ﺟﺪول ‪ 1-3‬ﻧﺸﺎن ﺷـﺪه اﻧـﺪ ‪.‬‬

‫ﺑﺎر وارده ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ي ‪ A‬ﺑﺰرﮔﺘـﺮ از ﺑـﺎر وارده ﺑﺮﺳـﺎﯾﺮ ﭘﺎﯾـﻪ ﻫـﺎ‬ ‫‪E‬‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي ‪0/5‬‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ‪ .‬ﭼﻮن اﮔﺮ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺎ آﺳﯿﺐ ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ ﮐﻞ دﮐﻞ آﺳﯿﺐ ﻣﯽ ﺑﺒﯿﻨﺪ ﺣـﺪاﮐﺜﺮ ﺑـﺎر وارده‬

‫‪١٩‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫ﺑﺮ دﮐﻞ ‪ Fed‬را ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﻌﺎدل ‪ 4‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺎر در ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺎﺳﺖ ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺮﺗﯿﺒﺎت ﻣﻌﻤﻮل‬

‫ﺣﻔﺎري ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ 1-17‬آﻣﺪه اﻧﺪ دارﯾﻢ ‪:‬‬

‫‪n4‬‬
‫‪Fde  ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪W‬‬ ‫‪.......................................‬‬ ‫)‪(1-9‬‬
‫‪ n ‬‬

‫ﮔﺎﻫﯽ ﺑﺮاي ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﺮﺗﯿﺒﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧﻂ ﺣﻔﺎري ﭘﺎراﻣﺘﺮي ﺑﻪ ﻧﺎم ﻓﺎﮐﺘﻮر ﺑﺎزدﻫﯽ دﮐـﻞ ﺑـﻪ ﮐـﺎر ﻣـﯽ‬

‫رود ﮐﻪ ﺑﺼﻮرت ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎر واﻗﻌﯽ دﮐﻞ ﺑﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺎر ﻣﺮﺑـﻮط ﺗﻌﺮﯾـﻒ ﻣـﯽ ﺷـﻮد ‪ .‬ﺑـﺮاي ﺑـﺎر ﻣﻌـﺎدل‬

‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﮐﻪ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ) ‪( 1-9‬داده ﺷﺪه ‪ ،‬ﻓﺎﮐﺘﻮر ﺑﺎزدﻫﯽ دﮐﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ‪:‬‬

‫‪ 1  E  En ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Ed ‬‬
‫‪Fd ‬‬
‫‪‬‬
‫‪En‬‬ ‫‪  E n  1  1‬‬
‫‪Fde‬‬ ‫‪n4‬‬ ‫‪E n  4 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪w‬‬
‫‪ n ‬‬

‫ﺑﺮاي ارزش ﺑﺎزدﻫﯽ ‪ Block and tackle‬ﮐﻪ در ﺟﺪول ‪ 1-2‬آﻣﺪه اﻧﺪ ﺑﺎزدﻫﯽ دﮐﻞ ﺗﻌﺪاد ‪line‬‬

‫ﻫـﺎ ﺑـﯿﻦ ‪ crown block, traveling block‬اﻓـﺰاﯾﺶ ﻣـﯽ ﯾﺎﺑـﺪ ‪ drilling line .‬در ﺧـﻼل‬

‫ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﻬﺎي ﻣﻌﻤﻮل اﻧﺘﻘﺎل و ﺣﻤﻞ ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﺳﺨﺘﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽ ﮔﺮدد ‪ .‬ﻧﻘـﺺ در ‪drilling line‬‬

‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﺮوز اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺷﻮد ‪:‬‬

‫‪ -1‬ﺻﺪﻣﻪ رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﭘﺮﺳﻨﻞ ﺣﻔﺎري‬

‫‪ -2‬آﺳﯿﺐ ﻫﺎﯾﯽ در ﺳﮑﻮي ﺣﻔﺎري‬

‫‪ -3‬اﻓﺘﺎدن رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري در ﭼﺎه‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ﮐﺸﺶ ‪ drilling line‬زﯾﺮ رﻗﻢ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﺣﻔـﻆ ﺷـﺮاﯾﻂ ﻣﻨﺎﺳـﺐ آن‬

‫اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺴﺰاﯾﯽ دارد ‪ .‬ﻣﯿﺰان ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻋﺪدي در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺑـﺮاي اﻧـﻮع ﻃﻨـﺎب ﺳـﯿﻤﯽ ﮐـﻪ در‬

‫‪٢٠‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫ﺣﻔﺎري ﻫﺎ ﺑﮑﺎر ﻣﯽ رود در ﺟﺪول ‪ 1-4‬ﺑﺮاي اﻧﻮاع اﯾﻦ ﻃﻨـﺎب ﻫـﺎ ﺑـﺎ ﻗﻄﺮﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ آورده ﺷـﺪه‬

‫اﺳﺖ ‪ .‬روش ﺻﺤﯿﺢ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻗﻄﺮ اﯾﻦ ﻃﻨﺎب در ﺷـﮑﻞ ‪ 1-18‬ﻧـﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ ‪ .‬در ﻃـﻮل‬

‫‪ drilling line‬ﺧﻮردﮔﯽ و ﻓﺮﺳﻮدﮔﯽ ﻫﺎ ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺎوي روي ﻧﻤﯽ دﻫﺪ ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ در ﻧﻘـﺎط ﺑـﺎﻻ ﺑـﺮي‬

‫واﻗﻊ در ﻗﺮﻗﺮه ﻫﺎ و در ﻧﻘﺎط ﻫﺎ ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ‪ draw work‬اﯾﻦ ﻓﺮﺳﻮدﮔﯽ ﺑـﺴﯿﺎر ﺑﯿـﺸﺘﺮ اﺗﻔـﺎق‬

‫ﻣﯽ اﻓﺘﺪ ‪ .‬ﻧﻘﺎط ﺑﺎﻻ ﺑﺮي در ‪ drilling line‬در ﺑﺎﻻي ‪ crown block‬و ﯾﺎ در ﭘـﺎﯾﯿﻦ ‪traveling‬‬

‫‪ block‬ﻗﺮار دارﻧﺪ ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري ﺣﯿﻦ ﻋﻤﻠﯿﺎت اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ وﺣﺮﮐﺘـﯽ از ﻧﻘـﺎط ﺗﮑﯿـﻪ ﮔـﺎﻫﯽ‬

‫ﺧﻮد ﺧﺎرج ﻣﯽ ﺷﻮد وزن آن ﺑﺮ اﯾﻦ ﻧﻘﺎط وارد ﻣﯽ آﯾﺪ ‪ .‬ﺷﺘﺎب ﮔﯿﺮي ﺳـﺮﯾﻊ رﺷـﺘﻪ ﺣﻔـﺎري ﺳـﻨﮕﯿﻦ‬

‫ﺳﺒﺐ ﺑﺮوز ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻧﻘﺎط ﻣﯽ ﮔﺮدد ‪ .‬ﻧﻘﺎط اﻧﺘﻬﺎﯾﯽ ﯾﺎ ﻟﺒﻪ اي ﻧﻘﺎﻃﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در آﻧﻬﺎ‬

‫ﻻﯾﻪ ﯾﺎ ﻟﺒﻪ دﯾﮕﺮي از رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري آﻏﺎز ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .‬ﻟﻐﺰش ‪ drilling line‬ﺷﺎﻣﻞ ﺷـﻞ ﺷـﺪن ‪dead‬‬

‫‪ line anchor‬و اﻓﺰودن ﭼﻨﺪ ﻓﻮت ﺑﻪ ‪ line‬از ﻗﺮﻗـﺮه ذﺧﯿـﺮه اﺳـﺖ ‪ .‬ﺑـﺮش ‪ drilling line‬ﯾﻌﻨـﯽ‬

‫ﺧﺎرج ﮐﺮدن ﺧﻂ از ﻣﺨﺰن ﮐﺸﺸﯽ و ﺑﺮﯾﺪن ﺑﺨﺶ ﻫﺎي اﻧﺘﻬﺎﯾﯽ آن ‪ ،‬ﻟﻐﺰش ﺧـﻂ ﻧﻘـﺎط ﺑـﺎﻻ ﺑـﺮي را‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ دﻫﺪ و ﺑﺮش آن ﻧﻘﺎط ﻟﺒﻪ اي ﯾﺎ اﻧﺘﻬﺎﯾﯽ ﮔﺎﻫﯽ ﺧﻂ را ﻗﺒﻞ از ﺑﺮش ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑـﺎر ﻣـﯽ ﻟﻐﺰاﻧﻨـﺪ ‪.‬‬

‫ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻟﻐﺰاﻧﺪن ﻃﻨﺎب ﻃﻮري اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﮐﻪ ﻧﻘﺎﻃﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار ﻣـﯽ ﮔﯿﺮﻧـﺪ در‬

‫دو ﺳﻮي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﻮﻧﺪ ‪ .‬و دوﺑﺎره در ﺟﺎي دﯾﮕﺮي ﺑﻪ آﻧﻬـﺎ ﻓـﺸﺎر وارد آﯾـﺪ ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ ﺑﺮﯾـﺪن‬

‫رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري ﻫﻢ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﯿﺰاﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﺎوي ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ دو ﻧﻘﻄﻪ اﻧﺘﻬﺎﯾﯽ ﺑﻮده و دوﺑـﺎره ﻧﻘـﺎﻃﯽ ﮐـﻪ‬

‫ﺗﺤــﺖ ﻓــﺸﺎر ﻫــﺴﺘﻨﺪ در دو ﺳــﻮي ﺳﯿــﺴﺘﻢ ﻗــﺮار ﺑﮕﯿﺮﻧــﺪ ‪ API‬ﯾــﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ ﻟﻐــﺰش و ﺑــﺮش را ﺑــﺮاي‬

‫رﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﺣﻔﺎري ﺗﻮﺻﯿﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪٢١‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮي ﮐﻪ ﺑﺮاي ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯿﺰان ﺳﺮوﯾﺲ رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷـﺪه ﺗـﻦ – ﻣﺎﯾـﻞ ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﺪ ‪.‬‬

‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﯾﮏ ﺧﻂ ﺣﻔﺎري ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺗـﻦ اﻣﺮﯾﮑـﺎ در ﯾـﮏ ﻣﺎﯾـﻞ ﺣﺮﮐـﺖ ﮐـﺮد ﻣـﯽ‬

‫ﺑﺎﯾﺴﺖ ﺣﺘﻤﺎً ﻣﻮرد ﺳﺮوﯾﺲ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐـﻪ ﺑـﺮاي ﺳـﺎدﮔﯽ اﯾـﻦ ﭘـﺎراﻣﺘﺮ ﻣـﺴﺘﻘﻞ از‬

‫ﺗﻌﺪاد رﺷﺘﻪ ﻃﻨﺎب ﻫﺎي اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻗﺮﻗﺮه ﻣﯽ ﮔﺬرﻧﺪ ‪ .‬ﮔﺰارش ﻫﺎي ﺗـﻦ – ﻣﺎﯾـﻞ ﺑﺎﯾـﺪ ﺟﻬـﺖ اﯾﺠـﺎد‬

‫ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻟﻐﺰش – ﺑﺮش ﻣﻨﺎﺳﺐ و رﺿﺎﯾﺖ ﺑﺨﺶ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ ‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﺗﻦ – ﻣﺎﯾﻞ ﻫـﺎ در ﻫـﺮ‬

‫ﯾﮏ از ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﻬﺎي ﺳﺨﺖ ﻣﺸﮑﻼت ﻧﺎﺷﯽ از ﻟﺮزش ﺳﺒﺐ ﻓﺮﺳﻮدﮔﯽ ﺳﺮﯾﻊ ﺗﺮ رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬

‫ﺟﺎﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ زﻣﯿﻦ ﻧﺮم ﺗﺮي دارﻧﺪ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .‬رﻧﺞ ﻣﻌﻤﻮل ﺗﻦ ﻣﺎﯾﻞ ﺑﺮاي ﺧـﻂ ﺣﻔـﺎري ﺑـﺎ ﻗﻄـﺮ ‪ 1‬اﯾـﻨﭻ‬

‫ﺣﺪود ‪ 500‬ﺗﺎ ﺣﺪود ‪ 2000‬ﺑﺮاي ﺧﻂ ﺣﻔﺎري داراي ﻗﻄﺮ ‪ 1/375‬اﯾﻨﭻ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ 1-2‬ﯾﮏ ﺳﮑﻮ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎري ﻣﻌﺎدل ‪ 300000 lbf‬را ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮد ‪ draw work .‬ﻫﺎ ﺗـﻮان ورودي‬

‫را ﺑﺮاي ‪ block and takle‬ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ‪ 500‬اﺳﺐ ﺑﺨﺎر ﺗﻬﯿﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪ 8.‬ﺧﻂ ﺑـﯿﻦ ‪crown block‬‬

‫و ‪ traveling block‬وﺟﻮد دارد ‪ .‬ﻣﻄﻠﻮﺑﺴﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ‪:‬‬

‫‪ -1‬ﮐﺸﺶ اﺳﺘﺎﺗﯿﮏ در ‪ fast line‬ﻫﻨﮕﺎم ﺣﺮﮐﺖ رو ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ‪ -2‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺗﻮان ﻗـﻼب )‪ (hook‬ﺑـﺮ‬

‫ﺣﺴﺐ اﺳﺐ ﺑﺨﺎر ‪ -3‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ‪ -4‬ﺑﺎ رواﻗﻌﯽ دﮐﻞ ‪ -5‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑـﺎر ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ دﮐـﻞ‬

‫‪ -6‬ﻓﺎﮐﺘﻮر ﺑﺎزدﻫﯽ دﮐﻞ ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﮐﻒ ﺳﮑﻮ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪ 1-17‬ﻣﺮﺗﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﺣﻞ ‪:‬‬

‫‪ -1‬در ﺟﺪول ‪ 1-2‬ﺑﺎزدﻫﯽ ﺗﻮان ﺑﺮاي ‪ n = 8‬ﻣﻌـﺎدل ‪ 0.841‬اﺳـﺖ و ﺑـﺮاي ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﮐـﺸﺶ ‪fast‬‬

‫‪ line‬از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ 1-17‬دارﯾﻢ ‪:‬‬

‫‪٢٢‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
 ‫‪W‬‬ ‫‪300000‬‬
‫‪Ff ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 44590‬‬ ‫‪lbf‬‬
‫‪En 0.8418‬‬

‫‪-2‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺗﻮان ﻗﻼب ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﺳﺐ ﺑﺨﺎر ‪:‬‬

‫‪Ph  E .Pi  0.841500  420.5‬‬ ‫‪hp‬‬

‫‪ -3‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ‪:‬‬

‫‪ 33000 ft  lbf / min ‬‬

‫‪420.5 hp ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Ph‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪hp‬‬ ‫‪  46.3 ft / min‬‬
‫‪Vb ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪w‬‬ ‫‪300000 lbf‬‬

‫زﻣﺎن ﻻزم ﺑﺮاي ﮐﺸﯿﺪن ﺗﺎ ‪ 90‬ﻓﻮﺗﯽ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ‪:‬‬

‫‪90 ft‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪ 109 min‬‬
‫‪46.3 ft / min‬‬

‫‪ -4‬ﺑﺎر واﻗﻌﯽ دﮐﻞ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪: 1-8 (b‬‬

‫‪ 1  E  En ‬‬ ‫‪ 1  0.841  0.8418 ‬‬

‫‪Fd  ‬‬ ‫‪W  ‬‬ ‫‪300000  382,090‬‬ ‫‪lbf‬‬
‫‪‬‬ ‫‪En‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫)‪0.841(8‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ -5‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺎر ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ دﮐﻞ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪1-9‬‬

‫‪n4‬‬ ‫‪84‬‬
‫‪Fde  ‬‬ ‫‪w ‬‬ ‫‪300000  450000 lbf‬‬
‫‪ n ‬‬ ‫‪8‬‬

‫‪ -6‬ﻓﺎﮐﺘﻮر ﺑﺎزدﻫﯽ دﮐﻞ‬

‫‪Fd 382090‬‬
‫‪Fd ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0.849 or 84.9%‬‬
‫‪Fde 450000‬‬

‫‪ -1-4-3‬ﺗﺠﻬﯿﺰات ﮐﺸﺸﯽ) ‪(Drow works‬‬

‫اﯾﻦ ﺗﺠﻬﯿﺰات ) ﺷﮑﻞ ‪ ( 1-19‬ﺗﻮان ﻻزم ﺑـﺮاي ﺑـﺎﻻ و ﭘـﺎﯾﯿﻦ ﺑـﺮدن و ﯾـﺎ ﻣﺘﻮﻗـﻒ ﮐـﺮدن رﺷـﺘﻪ ﻫـﺎي‬

‫ﺳﻨﮕﯿﻦ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﯽ ﮐﻨﻨـﺪ ‪ .‬اﺟـﺰاي اﺻـﻠﯽ ﺗﺠﻬﯿـﺰات ﮐﺸـﺸﯽ ﻋﺒـﺎرت اﻧـﺪ از ‪ -1 :‬ﻣﺨـﺰن‬

‫)‪ -2 (drum‬ﺗﺮﻣﺰﻫﺎ ) ‪ -3 (brakes‬اﻧﺘﻘﺎل ﻧﯿﺮو ) ﺟﻌﺒﻪ دﻧﺪه ( و ‪ cathead -4‬ﻫﺎ ‪.‬‬

‫‪٢٣‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫ﻣﺨﺰن )‪ ، (drum‬ﮔﺸﺘﺎور ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﯾﺎ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮐـﺮدن را ﻣﻨﺘﻘـﻞ ﻣـﯽ ﮐﻨـﺪ ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ‬

‫ﺧﻂ ﺣﻔﺎري ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ‪ traveline block‬را ذﺧﯿﺮه ﻣﯽ ﺳﺎزد ‪ .‬ﺗﺮﻣﺰﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻇﺮﻓﯿـﺖ ﻣﺘﻮﻗـﻒ‬

‫ﮐﺮدن و ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ وزن ﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎدي ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﺮدن ﻟﻮﻟﻪ ﻫـﺎ ﺑـﻪ داﺧـﻞ ﭼـﺎه اﯾﺠـﺎد ﻣـﯽ‬

‫ﺷﻮﻧﺪ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ .‬ﺗﺮﻣﺰﻫﺎي ﮐﻤﮑﯽ ﺑﺮاي ﺧﺎرج ﮐﺮدن ﻣﻘـﺎدﯾﺮ ﺑـﺎﻻي ﮔﺮﻣـﺎ ﮐـﻪ در ﺧـﻼل ﺗﺮﻣـﺰ‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻦ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﮑﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪ .‬دو ﻧﻮع ﺗﺮﻣﺰ ﮐﻤﮑـﯽ ﮐـﻪ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﮐـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﯽ ﺷـﻮﻧﺪ‬

‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬

‫‪ -1‬ﻧﻮع ﻫﯿﺪرودﯾﻨﺎﻣﯿﮏ ‪ -2‬ﻧﻮع اﻟﮑﺘﺮوﻣﻐﻨﺎ ﻃﯿﺲ‬

‫در ﻧﻮع ﻫﯿﺪرودﯾﻨﺎﻣﯿﮏ ‪ ،‬ﺗﺮﻣﺰ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺑﺎ دو ﻣﯿﺪان ﻣﻐﻨﺎﻃﯿﺴﯽ ﻣﺨـﺎﻟﻒ اﯾﺠـﺎد ﻣـﯽ ﺷـﻮد ‪ .‬ﺑﺰرﮔـﯽ‬

‫ﻣﯿﺪان ﻣﻐﻨﺎﻃﯿﺴﯽ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﭼﺮﺧﺶ ﻣﺨﺰن و ﺟﺮﯾﺎن ورودي از ﺧﺎرج از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬در‬

‫ﻫﺮ دو ﻧﻮع ﮔﺮﻣﺎي اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺧﻨﮏ ﮐﻨﻨﺪه داراي ﻣﺎﯾﻊ ﺧـﺎرج ﺷـﻮد ‪ .‬اﻧﺘﻘـﺎل‬

‫ﻧﯿﺮو ) ﺟﻌﺒﻪ دﻧـﺪه ( ‪ draw work‬اﻣﮑـﺎن ﺗﻐﯿﯿـﺮ ﺟﻬـﺖ و ﺗﻐﯿﯿـﺮ ﺳـﺮﻋﺖ دادن آﺳـﺎن ‪traveling‬‬

‫‪ block‬را اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪ .‬ﺗﻮان ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ‪ cathead‬ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ دو اﻧﺘﻬﺎي ﺗﺠﻬﯿﺰات ﮐﺸﺸﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﻨﺘﻘـﻞ‬

‫ﺷﻮد ‪ cathead .‬اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ 1-20‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﻧﺪ ﺑﻄﻮر ﻣﺪاوم ﻣـﯽ ﭼﺮﺧﻨـﺪ و ﻣـﯽ‬

‫ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﻤﮏ ﺑﺮاي ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺣﺮﮐﺘﯽ و ﺑﺎﻻ ﺑـﺮ روي ﺳـﻄﺢ ﺳـﮑﻮ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﻣـﯽ‬

‫ﮔﯿﺮﻧﺪ ‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﮔﺮدش ﻫﺎي ﻃﻨﺎب روي ﻣﺨﺰن و ﮐﺸﺶ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ اﭘﺮاﺗﻮر ﻧﯿـﺮوي ﮐﺸـﺸﯽ را‬

‫ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽ ﮐﻨـﺪ ‪ .‬ﻧـﻮع دوم ‪ cathead‬ﻫـﺎ ﮐـﻪ ﺑﻄـﻮر ﮐﻠـﯽ ﺑـﯿﻦ ﭘﻮﺷـﺶ ﻫـﺎي ﺗﺠﻬﯿـﺰات ﮐﺸـﺸﯽ و‬

‫‪ cathead‬اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ واﻗﻊ ﻫﺴﺘﻨﺪ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﺗﻬﯿﻪ ﮔـﺸﺘﺎور ﻣـﻮرد ﻧﯿـﺎز ﺑـﺮاي ﭘﯿﭽﺎﻧـﺪن ﯾـﺎ ﺑـﺎز‬

‫‪٢٤‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫ﮐﺮدن ﺑﺨﺶ ﻫﺎﯾﯽ از ﻟﻮﻟﻪ ﺑﮑﺎر ﺑﺮد ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ 1-21‬ﯾﮏ اﺗﺼﺎل از ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺣﻔﺎري ﮐﻪ ﺑﺎ اﻧﺒﺮﻫﺎﯾﯽ ﮐـﻪ‬

‫ﯾﮏ زﻧﺠﯿﺮ از ‪ cathead‬از آن ﻫـﺎ ﭘـﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻣـﯽ ﮐﻨـﺪ را ﻧـﺸﺎن ﻣـﯽ دﻫـﺪ ‪ .‬اﺑﺰارﻫـﺎي ﮔـﺸﺘﺎوري و‬

‫ﭼﺮﺧﺸﯽ ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ و ﯾﺎ ﻫﻮاﯾ ﯽ را ﺑﻌﻨﻮان ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي اﻧﺒﺮﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﮑﺎر ﺑـﺮد ‪.‬‬

‫ﯾﮏ ﻧﻮع اﺑﺮ ﻗﺪرﺗﯽ در ﺷﮑﻞ ‪ 1-22‬آﻣﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪circulation system ( 1-5‬‬

‫ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﮐﺎر ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭼﺮﺧﺸﯽ ﺳﯿﺎﻻت ﺧﺎرج ﮐﺮدن ﺧﻮرده ﻫﺎ و ﺳﻨﮓ ﻫﺎي ﮐﻨـﺪه ﺷـﺪه از داﺧـﻞ‬

‫ﭼﺎه ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺣﻔﺎري اﺳﺖ ‪ .‬ﻧﻤﻮدار ﺷﻤﺎﺗﯿﮏ ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭼﺮﺧﺶ ﺳـﯿﺎل در ﺷـﮑﻞ ‪1-23‬‬

‫آﻣﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﺳﯿﺎل ﺣﻔﺎري ﻣﻌﻤﻮﻻً از اﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮﻫﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪ -1 .‬از ﻣﺨﺎزن ﻓـﻮﻻدي ﺑـﻪ ﭘﻤـﭗ‬

‫ﮔﻞ ‪ -2‬از ﭘﻤﭗ و در اﺗﺼﺎﻻت ﺳﻄﺤﯽ ﭘﺮ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﺳﻤﺖ رﺷﺘﻪ ي ﺣﻔﺎري ‪ -3‬دررﺷﺘﻪ ي ﺣﻔـﺎري ﺑـﻪ‬

‫ﺳﻤﺖ ﻣﺘﻪ ‪ -4‬از اﻓﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺘﻪ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﻓﻀﺎي ﺑﯿﻦ رﺷﺘﻪ ي ﺣﻔﺎري و ﭼﺎه ﺗﺎ رﺳـﯿﺪن‬

‫ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ‪ -5‬از ﺗﺠﻬﯿﺰات رﻓﻊ ﻣﻮاد زاﺋﺪ ﺗﺎ ﺑﺮﮔﺸﺘﻦ ﺑﻪ ﭘﻤﭗ ﻣﮑﺸﯽ‬

‫اﺟﺰاي اﺻﻠﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭼﺮﺧﺶ ﺳﯿﺎل ﺣﻔﺎري در ﯾﮏ ﺳﮑﻮي ﺣﻔﺎري ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬

‫‪ -1‬ﭘﻤﭗ ﻫﺎي ﮔﻞ ‪ -2‬ﮔﻮدال ﻫﺎي ﮔﻞ ‪ -3‬ﺗﺠﻬﯿﺰات ﻣﺨﻠﻮط ﮐـﺮدن ﮔـﻞ ‪ -4‬ﺗﺠﻬﯿـﺰات دﻓـﻊ ﻣـﻮاد‬

‫زاﺋﺪ ‪.‬‬

‫ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي ﭼﻨﺪ ﻧﻮع ﺧﺎص آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ ‪ ،‬ﭘﻤﭗ ﻫﺎي ﮔﻞ ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﭘﯿﺴﺘﻮن ﻫﺎي ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﻮﻧﺪه رﻓـﺖ‬

‫و ﺑﺮﮔﺸﺘﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪ .‬ﭘﻤﭗ ﻫﺎي دو ﺳﯿﻠﻨﺪر ) ‪ ( Duplex‬و ﺳﻪ ﺳﯿﻠﻨﺪر ) ‪ ( triplex‬ﻫﺮ دو‬

‫راﯾﺞ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ .‬ﭘﻤﭗ ﻫﺎي دو ﺳﯿﻠﻨﺪر ‪ ،‬ﭘﻤﭗ ﻫﺎي دو ﮐﺎره اي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ روي دو ﺟﻬﺖ ﭘﯿﺴﺘﻮن ﭘﻤـﭗ‬

‫‪٢٥‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
 ‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪ .‬ﭘﻤﭗ ﻫﺎي ﺳﻪ ﺳﯿﻠﻨﺪر ﺳﺒﮏ ﺗﺮ و ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮ از ﭘﻤـﭗ ﻫـﺎي دو ﺳـﯿﻠﻨﺪر ﻫـﺴﺘﻨﺪ و ﺿـﺮﺑﺎن‬

‫ﺧﺮوﺟﯽ آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﭼﻨﺪان ﺑﺰرگ ﻧﯿﺴﺖ و ﺑﮑﺎر ﮔﯿﺮي آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي ﮐﻢ ﺗﺮي دارد ‪ .‬ﺑﺮاي ﻫﻤـﯿﻦ‬

‫ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﺪه ﭘﻤﭗ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻣﺮوزه ﺑﮑﺎر ﻣﯽ روﻧﺪ ﭘﻤﭗ ﻫﺎي ﺳﻪ ﺳﯿﻠﻨﺪر ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬ﺿﺮﯾﺐ ﭘﻤـﭗ ﻫـﺎي‬

‫رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺘﯽ ﻣﺜﺒﺖ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪ -1 :‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺣﺮﮐﺖ دادن ﻣﺎﯾﻌﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﻏﻠﻈـﺖ ﻣـﻮاد ﺟﺎﻣـﺪ ﺑـﺎﻻﯾﯽ‬

‫دارﻧﺪو ﻣﻤﻠﻮ از ﻣﻮاد ﺳﺎﯾﻨﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪-2.‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﭘﻤﭗ ﺗﮑﻪ ﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻣﻌﻠﻖ در ﻣﺎﯾﻊ ‪ -3‬ﺳﺎدﮔﯽ ﮐـﺎر‬

‫وﻧﮕﻬﺪاري و ﺗﻌﻤﯿﺮ ‪-4‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﻃﻤﯿﻨﺎن ‪-5‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﮐﺎر ﮐـﺮدن در ﺷـﺮاﯾﻂ ﻓـﺸﺎر و ﺟﺮﯾـﺎن ﻣﺘﻔـﺎوت ﺑـﺎ‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﻄﺮ ﺳﯿﻠﻨﺪرﻫﺎي ﻓﺸﺮده ﺳﺎزي‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ از ﭘﻤﭗ ﻫﺎي ‪ duplex‬و ‪ triplex‬در ﺷﮑﻞ ‪1-24‬‬

‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎزدﻫﯽ ﮐﻠـﯽ ﯾـﮏ ﭘﻤـﭗ ﮔـﺮدش ﮔـﻞ ﻣﺤـﺼﻮل ﺑـﺎزده ﻣﮑـﺎﻧﯿﮑﯽ و ﺑـﺎزده ﺣﺠﻤـﯽ آن اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺎزدﻫﯽ‬

‫ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻً ‪ 90‬درﺻﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد وﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺑﺎزدﻫﯽ ﺣﺮﮐﺖ دﻫﻨﺪه ي اوﻟﯿﻪ و اﺗﺼﺎل ﺑـﻪ‬

‫ﭘﻤﭗ ﻣﯿﻞ ﮔﺎردن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺑﺎزدﻫﯽ ﺣﺠﻤﯽ ﭘﻤﭙﯽ ﮐﻪ ﻣﮑﺶ آن ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺷﺎرژ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺗـﺎ‬

‫‪ 100‬درﺻﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺟﺪول ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺑﺮاي ﭘﻤﭗ ﻫﺎ اراﺋﻪ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ﺑـﺎزدﻫﯽ ﻣﯿﮑـﺎﻧﯿﮑﯽ‬

‫‪ EM‬ﻣﻌﺎدل ‪ 90‬درﺻﺪ و ﺑﺎزدﻫﯽ ﺣﺠﻤﯽ ‪ EV‬ﻣﻌﺎدل ‪ 100‬درﺻﺪ اﻋﻼم ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃـﻮر ﮐﻠـﯽ دو ﭘﻤـﭗ‬

‫ﮔﺮدﺷﯽ در ﺳﮑﻮ ﻧﺼﺐ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﭼﺎه ﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﻋﻤﯿﻖ ﻫـﺮ دو ﭘﻤـﭗ ﺑـﺼﻮرت ﻣـﻮازي ﮐـﺎر ﻣـﯽ‬

‫ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺟﺮﯾﺎن ﻻزم را اراﺋﻪ دﻫﻨﺪ‪ .‬درﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﻋﻤﯿﻖ ﺗﺮ ﭼﺎه ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮏ ﭘﻤﭗ ﻻزم اﺳـﺖ و ﭘﻤـﭗ دوم در‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺎﻣﻮش آﻣﺎده ﺑﮑﺎر ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻌﻤﯿـﺮات ﭘﻤـﭗ اول ‪ ،‬ﻣـﺸﻐﻮل ﮐـﺎر ﺷـﻮد‪ .‬ﻧﻤـﻮدار‬

‫ﺷــﻤﺎﺗﯿﮏ ﺗﺮﺗﯿــﺐ ﻗــﺮار ﮔــﺮﻓﺘﻦ ﺷــﯿﺮ آﻻت و ﻋﻤﻠﮑــﺮد ﯾــﮏ ﭘﻤــﭗ دو ﺳــﯿﻠﻨﺪر در ﺗــﺼﻮﯾﺮ‪ 1-25‬آﻣــﺪه‬

‫‪٢٦‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺗﺌﻮرﯾﮑﯽ ﯾﮏ ﭘﻤﭗ دو ﮐﺎره ﺗﺎﺑﻌﯽ از ﻗﻄﺮ ﻣﯿﻠﻪ ﭘﯿﺴﺘﻮن ﻫﺎ‪،‬ﻗﻄﺮ ﻏﻼف ‪ dL‬و ﻃﻮل ﺳـﯿﻠﻨﺪر‬

‫‪ LS‬اﺳﺖ‪ .‬درﺿﺮﺑﻪ رو ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﭘﯿﺴﺘﻮن ﺣﺠﻢ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪه از راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ ‪:‬‬

‫‪‬‬
‫‪d l2 Ls‬‬
‫‪4‬‬

‫ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ در ﺣﺮﮐﺖ رو ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﻫﺮ ﭘﯿﺴﺘﻮن ﺣﺠﻢ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪه ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از ‪:‬‬

‫‪‬‬
‫‪4‬‬
‫‪d‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪ d r2 Ls‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺣﺠﻢ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪه در ﻫﺮ ﭼﺮﺧﻪ ﮐﺎﻣﻞ ﭘﻤﭗ دو ﺳﯿﻠﻨﺪر ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از‪:‬‬

‫‪‬‬
‫‪Fp ‬‬ ‫‪2Ls 2d l2  d r2 EV …………………….‬‬ ‫)‪( 1-10‬‬
‫‪4‬‬

‫ﮐﻪ ‪ EV‬ﺑﺎزدﻫﯽ ﺣﺠﻤﯽ ﭘﻤﭗ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﭘﻤﭗ در ﻫﺮ ﭼﺮﺧـﻪ را ﻓﺎﮐﺘﻮرﭘﻤـﭗ ‪ FP‬ﻣـﯽ ﻧﺎﻣﻨـﺪ‪.‬ﺑـﺮاي‬

‫ﭘﻤــﭗ ﺗــﮏ ﮐــﺎره ﯾﻌﻨــﯽ ﺳــﻪ ﺳــﯿﻠﻨﺪر ﺣﺠــﻢ ﺟﺎﺑﺠــﺎ ﺷــﺪه در ﯾــﮏ ﭼﺮﺧــﻪ ﭘﻤــﭗ ﺧﻮاﻫــﺪ ﺑــﻮد‪:‬‬

‫‪‬‬
‫‪d L2 Ls‬‬
‫‪4‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻓﺎﮐﺘﻮر ﭘﻤﭗ ﺑﺮاي ﯾﮏ ﭘﻤﭗ ﺳﻪ ﺳﯿﻠﻨﺪر اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ ‪:‬‬

‫‪3‬‬
‫‪Fp ‬‬ ‫‪Ls E v d L2‬‬ ‫)‪……………………….( 1-11‬‬
‫‪4‬‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﯾﺎن ‪ q‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻤﭗ از ﻓﺎﮐﺘﻮر ﭘﻤﭗ در ‪ N‬ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد ﭼﺮﺧﻪ ﻫﺎ در واﺣﺪ زﻣﺎن اﺳﺖ ﺑﺪﺳﺖ‬

‫ﻣﯽ آﯾﺪ‪ .‬در ﮐﺎرﺑﺮد ﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل ﻋﺒﺎرت ﭼﺮﺧﻪ )‪ ( cycle‬و ﯾﺎ ﺿﺮﺑﻪ ي ﭘﯿـﺴﺘﻮن )‪ (stroke‬ﺑﺠـﺎي ﻫـﻢ‬

‫دﯾﮕﺮ و ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن ﯾﮏ دور ﺣﺮﮐﺖ رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺖ ﭘﯿﺴﺘﻮن ﺑﮑﺎر ﻣﯽ روﻧﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻤﭗ ﻫﺎ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻣﻮارد ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺪه اﻧﺪ‪:‬‬

‫‪ -1‬ﺗﻮان ﻫﯿﺪروﻟﯿﮏ ‪ -2‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻓﺸﺎر ‪ -3‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﯾﺎن ‪.‬‬

‫‪٢٧‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫اﮔﺮ ﻓﺸﺎر دروﻧﯽ ﭘﻤﭗ ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﺟﻮ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺸﺎر ﺳﯿﺎل در ﺣﺎل ﺣﺮﮐﺖ )ﮔـﻞ( ﺗﻘﺮﯾﺒـﺎً ﻣﻌـﺎدل ﻓـﺸﺎر‬

‫ﺗﺨﻠﯿﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺮوﺟﯽ ﺗﻮان ﻫﯿﺪرو ﻟﯿﮏ ﭘﻤﭗ ﻣﻌﺎدل ﻓﺸﺎر ﺧﺮوﺟﯽ در ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﺎ واﺣـﺪ‬

‫ﻫﺎي ‪ gal/ min , psi ، hp‬ﺗﻮان ﻫﯿﺪرو ﻟﯿﮏ ﺗﻮﻟﯿﺪي ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻤﭗ ﺑﺎ راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ ‪:‬‬

‫‪p. q‬‬
‫‪PH ‬‬ ‫) ‪………………………………………………………( 1-12‬‬
‫‪1714‬‬

‫ﺑﺮاي ﯾﮏ ﺳﻄﺢ ﻣﺸﺨﺺ ﺗﻮان ﺣﺪاﮐ ﺜﺮ ﻓﺸﺎر ﺗﺨﻠﯿﻪ و ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﯾﺎن را ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﭼﺮﺧﻪ ﻋﻤﻠﯿـﺎﺗﯽ و‬

‫اﻧﺪازه ﺑﻮش ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﻐﯿﯿﺮ داد ‪ .‬ﺑﻮش ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﻓـﺸﺎر ﺑﯿـﺸﺘﺮي را ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﻣـﯽ ﮐﻨـﺪ اﻣـﺎ ﺳـﺮﻋﺖ آن ﮐﻤﺘـﺮ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻟﯿﻞ ﻣﺸﮑﻼت ﺗﻌﻤﯿﺮ و ﻧﮕﻬـﺪاري ﺗﺠﻬﯿـﺰات ﻓـﺸﺎر ﺑـﺎﻻي ‪ 3500 psig‬ﺑﻨـﺪرت ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫ﻗﺮارﻣﯽ ﮔﯿﺮد ‪.‬‬

‫ﻣﺠﺎري ﺟﺮﯾﺎن ﮐﻪ ﭘﻤﭗ ﻫﺎي ﮔﻞ را ﺑﻪ رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري ﻣﺘﺼﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ از اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﻧـﺪ ‪:‬‬

‫‪ -1‬ﻣﺨﺰن ﻓﺸﺎر ﺷﮑﻦ )‪ -2 (a surge champer‬ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ‪ 4‬ﯾﺎ ‪ 6‬اﯾﻨﭽﯽ ﺑﺎدﯾﻮاره ﺿﺨﯿﻢ ﮐﻪ ﭘﻤﭗ را‬

‫ﺑﻪ ﯾﮏ ﭼﻨﺪ راﻫﯽ ﭘﻤﭗ ﮐﻪ در ﮐﻒ ﺳﮑﻮ ﻗﺮار دارد ﻣﺘـﺼﻞ ﻣـﯽ ﮐﻨﻨـﺪ ‪ -3.‬ﯾـﮏ ﻟﻮﻟـﻪ اﯾـﺴﺘﺎده )ﺗﻐﺬﯾـﻪ (‬

‫)‪ (stand pipe‬و ﺷﻠﻨﮓ ﭼﺮﺧﺸﯽ )‪ -4.(rotary hose‬ﯾﮏ ﻫﺮزه ﮔﺮد )‪Kelly -5. (swivel‬‬

‫در ﻣﺤﻔﻈﻪ ي ﻓﺸﺎر ﺷﮑﻦ ‪،‬در ﺑﺨﺶ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﮔﺎزي وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮏ دﯾﺎﻓﺮاﮔﻢ ﻗﺎﺑـﻞ اﻧﻌﻄـﺎف از‬

‫ﻣﺎﯾﻊ ﺣﻔﺎري ﺟﺪا ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺸﺎر اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻤﭗ رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺘﯽ را ﺗﺎ ﺣـﺪ ﺑـﺴﯿﺎر زﯾـﺎدي ﺧﻨﺜـﯽ‬

‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺧ ﻂ ﺗﺨﻠﯿﻪ ﻧﯿﺰ داراي ﯾﮏ ﺷﯿﺮ آزاد ﺳﺎزي ﻓﺸﺎر اﺳﺖ ﺗﺎ از ﺧﺮاب ﺷﺪن ﺧﻂ در ﻫﻨﮕﺎم آﻏﺎز ﺑـﻪ‬

‫ﮐﺎر ﮐﺮدن ﭘﻤﭗ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﯾـﮏ ﺷـﯿﺮ ﺑـﺴﺘﻪ ﺟﻠـﻮﮔﯿﺮي ﮐﻨـﺪ‪ (stand pipe) .‬و )‪(rotary hose‬ﯾـﮏ‬

‫اﺗﺼﺎل ﻗﺎﺑـﻞ اﻧﻌﻄـﺎف اﯾﺠـﺎد ﻣـﯽ ﮐﻨﻨـﺪ ﮐـﻪ ﺣﺮﮐـﺎت ﻋﻤـﻮدي رﺷـﺘﻪ ي ﺣﻔـﺎري را ﻣﻤﮑـﻦ ﻣـﯽ ﺳـﺎزﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٢٨‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫‪ Swivel‬داراي ﺑﻠﺒﺮﯾﻨﮓ ﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺑﺎر ﭼﺮﺧﺸﯽ رﺷﺘﻪ ي ﺣﻔﺎري ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻣـﯽ ﮐﻨـﺪ و ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ‬

‫داراي ﯾﮏ آب ﺑﻨﺪ ﻓﺸﺎر ﭼﺮﺧﺸﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن و ﭼﺮﺧﺶ ﺳﯿﺎل را در ‪ swivel‬ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽ ﺳﺎزد‪.‬‬

‫‪ Kelly‬ﮐﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻌﯽ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﺴﺘﻄﯿﻞ و ﯾﺎ ﺷﺶ ﺿـﻠﻌﯽ دارد اﻣﮑـﺎن ﭼـﺮﺧﺶ رﺷـﺘﻪ ي ﺣﻔـﺎري را‬

‫ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽ آورد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً اﯾﻦ ﻟﻮﻟﻪ ﻗﻄﺮي ﻣﻌﺎدل ‪ 3‬اﯾﻨﭻ دارد ﮐﻪ ﭼﺮﺧﺶ ﮔـﻞ ﺑـﺮاي رﺷـﺘﻪ ي ﺣﻔـﺎري را‬

‫اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪( 1-3‬‬

‫ﻓﺎﮐﺘﻮر ﭘﻤﭗ را در واﺣﺪ ﺑﺸﮑﻪ در ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺮاي ﯾﮏ ﭘﻤﭗ ‪ duplex‬ﺑـﺎ اﯾـﻦ وﯾﮋﮔـﯽ ﻫـﺎ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬

‫ﮐﻨﯿﺪ ‪ :‬ﺑﻮش ‪ 6/5‬اﯾﻨﭽﯽ ‪،‬ﻣﯿﻠﻪ ﻫﺎي ‪ 2/5‬اﯾﻨﭽﯽ ‪ ،‬ﭼﺮﺧﻪ ﻫﺎ )ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺎﻣﻞ( ‪ 18‬اﯾﻨﭽﯽ و ﺑـﺎزدﻫﯽ ﺣﺠﻤـﯽ‬

‫‪ 90‬درﺻﺪ ‪.‬‬

‫ﺣﻞ( ﻓﺎﮐﺘﻮر ﭘﻤﭗ دو ﺳﯿﻠﻨﺪر ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ي ‪ 1-10‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ ‪:‬‬

‫‪‬‬
‫‪Fp ‬‬ ‫‪Ls E v 2d L2  d r2 ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪180.9 26.52‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 2.5  1991.2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪in 3 / stroke‬‬
‫‪2‬‬

‫ﺑﻪ ﯾﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ در ﻫﺮ ﮔﺎﻟﻦ اﻣﺮﯾﮑﺎ ‪ 231‬اﯾﻨﭻ ﻣﮑﻌﺐ و در ﻫـﺮ ﺑـﺸﮑﻪ ‪ 42‬ﮔـﺎﻟﻦ وﺟـﻮد دارد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮ‬

‫اﯾﻦ ﺑﺎ ﺗﺒﺪﯾﻞ واﺣﺪ ﻫﺎ ﺧﻮاﻫﯿﻢ داﺷﺖ ‪:‬‬

‫‪1991.2‬‬ ‫‪in 3 / stroke  gal / 231in 3  bbl / 42 gal  0.2052 bbl / stroke‬‬

‫ﻣﺨﺰن ﮔﻞ ﺑﺮاي ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ﺣﺠﻢ زﯾﺎدي از ﮔﻞ ﺣﻔﺎري در ﺳﻄﺢ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻫـﺴﺘﻨﺪ ‪ .‬اﯾـﻦ ﺣﺠـﻢ از ﮔـﻞ‬

‫ﮐﻪ در ﺳﻄﺢ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮاي ﺗﻪ ﻧﺸﯿﻦ ﺷﺪن ﺗﮑﻪ ﻫﺎي ﺳﻨﮓ ﺟﺪا ﺷـﺪه و ﺧـﺎرج ﺷـﺪن ﺣﺒـﺎب‬

‫ﻫﺎي ﮔﺎزي ﮐﻪ ﺑﺼﻮرت ﻣﯿﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﺧﺎرج ﻧﺸﺪه اﻧﺪ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ در ﺻـﻮرﺗﯽ ﮐـﻪ ﻫﻨﮕـﺎم‬

‫‪٢٩‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫ﺣﻔﺎري ﻣﺎﯾﻌﺎت ﻣﺮ ﺑﻮﻃﻪ ازدﺳﺖ ﺑﺮوﻧﺪ از اﯾﻦ ﻣﺨﺰن ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد ‪ .‬ﮔﻮدال‬

‫ﻫﺎي ﻣﮑﺶ و ﺗﻪ ﻧﺸﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه ﮔﺎﻫﯽ در در روي زﻣﯿﻦ و ﺑـﻪ ﮐﻤـﮏ ﺑﻮﻟـﺪوزر ﺣﻔـﺮ ﻣـﯽ ﺷـﻮﻧﺪ اﻣـﺎ ﺑﯿـﺸﺘﺮ‬

‫ﻣﺨﺎزن ﻓﻮﻻدي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﯾﮏ ﮔﻮدال زﻣﯿﻨﯽ ﺑـﺰرگ ﺑـﺮاي ﺗﺨﻠﯿـﻪ ﮐـﺮدن و ﺑـﻪ دور رﯾﺨـﺘﻦ ﺳـﯿﺎل ﺣﻔـﺎري‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه و ﻫ ﻤﭽﻨﯿﻦ ﺳﻨﮓ ﻫﺎ وﺳﺎﯾﺮ ﻣﻮارد ﺣﺎﺻﻞ از ﺣﻔﺎري ﻧﯿﺰ ﺗﻬﯿﻪ دﯾـﺪه ﻣـﯽ ﺷـﻮد ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ ﻫـﺮ‬

‫ﮔﻮﻧﻪ ﺳﯿﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﺧﻼل ﺣﻔﺎري و آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﺪﺳـﺖ آﯾـﺪ ﻧﯿـﺰ ﺑـﻪ درون اﯾـﻦ ﮔـﻮدال رواﻧـﻪ ﻣـﯽ ﮔـﺮدد ‪.‬‬

‫اﻓﺰودﻧﯽ ﻫﺎي ﺧﺸﮏ ﺑﺮاي ﺗﻬﯿﻪ ﮔﻞ ﺣﻔﺎري در ﮐﯿﺴﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﻧﮕﻬـﺪاري ﻣـﯽ ﺷـﻮﻧﺪ و ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻗﯿـﻒ‬

‫ﻣﺨﻠﻮط ﮐﻨﻨﺪه ي ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﺻﻮرت دﺳﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﺨﻠﻮط ﮔﻞ ﺣﻔﺎري اﻓـﺰوده ﻣـﯽ ﺷـﻮﻧﺪ ‪ .‬ﺑـﺎ اﯾـﻦ وﺟـﻮد در‬

‫ﺑﺴﯿﺎري از دﮐﻞ ﻫﺎي ﻣﺪرن ﺣﻔﺎري ‪ ،‬ﻣﺨﻠﻮط ﮐﺮدن ﮔﻞ ﺑﺼﻮرت اﺗﻮﻣﺎﺗﯿﮏ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﭘـﺬﯾﺮد ‪ .‬اﻓﺰودﻧـﯽ‬

‫ﻫﺎي ﻣﺎﯾﻊ را از ﯾﮏ ﺗﺎﻧﮑﺮ ﻣﻮاد ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻣﺨﺰن ﻣﮑﺶ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪ .‬ﺟﺖ ﻫﺎي ) اﻓﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ( ﮔـﻞ‬

‫و ﯾﺎ ﻣﺨﻠﻮط ﮐﻦ ﻫ ﺎي ﻣﻮﺗﻮر دار ﺑﺮ روي ﻣﺨﺎزن ﻧﺼﺐ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺗـﺎ ﻋﻤﻠﯿـﺎت ﻣﺨﻠـﻮط ﮐـﺮدن ﺑـﻪ ﺧـﻮﺑﯽ‬

‫اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ‪ .‬ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺗﺨﻠﯿﻪ ﻣﻮاد زاﯾﺪ ﺷﺎﻣﻞ اﺑﺰار ﻣﯿﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﺑﺮاي ﺧﺎرج ﮐﺮدن ﺟﺎﻣﺪات و ﮔﺎزﻫﺎ از ﮔﻞ‬

‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ .‬ﺳﻨﮓ ﻫﺎي درﺷﺖ ﺗﺮ و ﻣﻮاد ﺧﺎرج ﺷﺪه از ﭼﺎه را ﺑﺎ دﺳﺘﮕﺎه ﺟﺪا ﺳﺎزي ﺷﯿﻞ ) ﺳـﻨﮓ رس (‬

‫از ﻣﺨﻠﻮط ﺧﺎرج ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪ .‬اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه از ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﺻﺎﻓﯽ ﻟﺮزان ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐـﻪ ﮔﻠـﯽ ﮐـﻪ از‬

‫ﭼﺎه ﺧﺎرج ﻣﯽ ﺷﻮد از آﻧﻬﺎ ﻋﺒﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪ .‬ﺷﮑﻞ ) ‪ ( 1-27‬ﯾـﮏ دﺳـﺘﮕﺎه ﺟـﺪا ﺳـﺎزي را در ﺣـﺎل ﮐـﺎر‬

‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ‪ .‬ﺟﺪا ﺳﺎزي ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ و ﮔﺎزﻫﺎ از ﮔﻞ در ﻣﺨﺰن ﺗﻪ ﻧﺸﯿﻦ روي ﻣﯽ دﻫﺪ ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ‬

‫ﻣﯿــﺰا ن ﻣــﻮاد ﺟﺎﻣــﺪ ﻣﻌﻠــﻖ در ﮔــﻞ ﺑــﺴﯿﺎر زﯾــﺎد ﺷــﺪﻧﺪ ‪ ،‬آﻧﻬــﺎ را ﻣــﯽ ﺗــﻮان ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﺟــﺪا ﺳــﺎزي‬

‫‪ hydrocyclone‬وﯾــﺎ ﺳــﺎﻧﺘﺮﯾﻔﻮژ ﻫــﺎي دﮐــﺎﻧﺘﻮري از ﻣﺨﻠــﻮط ﺟــﺪا ﮐــﺮد – ﯾــﮏ ﺟــﺪا ﺳــﺎزي‬

‫‪٣٠‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫‪ hydrocyclone‬ﺷﮑﻞ ) ‪ ( 1-28‬ﯾـﮏ ﻣﺨـﺰن ﻣﺨﺮوﻃـﯽ ﺷـﮑﻞ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﻣﺨﻠـﻮط ﮔـﻞ ﺣﻔـﺎري را‬

‫ﺑﺼﻮرت ﯾﮏ ﮔﺮدﺑﺎد ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ در ﻣﯽ آرود ‪ .‬ﺟﺎﻣﺪات ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺗﺮ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺨﻠﻮط ﺑـﻪ درون ﻣﺤﻔﻈـﻪ‬

‫ﭘﺮﺗﺎب ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و از ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﻪ ﮐـﻒ ﻣﺤﻔﻈـﻪ ي ﺟـﺪا ﺳـﺎزي ﺳـﻘﻮط ﻣـﯽ ﮐﻨﻨـﺪ ‪ .‬اﻏﻠـﺐ‬

‫ﻣﺨﺮوﻃﯽ ﺷﮑﻞ ﭼﺮﺧﺎن ﻫﺴﺘﻨﻨﺪ ﮐﻪ داراي ﮔﺮداﻧﻨﺪه ﻫﺎي ﻧﻘﺎﻟﻪ ﻫـﺎي ﭘﯿﭽـﯽ ﺷـﮑﻠﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺑـﻪ ﺑﺨـﺶ‬

‫دروﻧﯽ ﻣﺨﺰن ﻣﺘﺼﻞ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ .‬ﭼﺮﺧﺶ ﻣﺨﺮوط ﺳﺒﺐ اﯾﺠﺎد ﯾـﮏ ﻧﯿـﺮوي ﺳـﺎﻧﺘﺮﯾﻔﯿﻮژي ﻣـﯽ ﺷـﻮد ﮐـﻪ‬

‫ﻗﻄﻌﺎت ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺗﺮ ﺷﻨﺎور را ﺑﻪ ﺧﺎرج از ﻣﺤﻔﻈﻪ ﭘﺮﺗﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪ .‬ﻧﻘﺎط ﭘﯿﭽﯽ اﺟﺰاي ﺟﺪا ﺷﺪه را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ‬

‫ﺑﺨﺶ ﺗﺨﻠﯿﻪ ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﯿﺰان ﮔﺎز ﺗﻮﻟﯿﺪي ﮐﻪ از ﮔﻮدال ﺧـﺎرج ﻣـﯽ ﺷـﻮد ﺑـﺴﯿﺎر زﯾـﺎد‬

‫اﺳﺖ ﻣﯽ ﺗﻮان آن را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﯾﮏ ﮔﺎززدا ﺟﺪا ﮐﺮد ‪ .‬ﯾﮏ ﮔﺎززدا را در ﺷﮑﻞ) ‪ ( 1 -30‬ﻣـﯽ ﺗﻮاﻧﯿـﺪ‬

‫ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ ‪ .‬ﯾﮏ ﭘﻤﭗ ﺧﻼء ﮐـﻪ در ﺑـﺎﻻي ﻣﺤﻔﻈـﻪ ﻧـﺼﺐ ﻣـﯽ ﺷـﻮد ‪ ،‬ﮔـﺎز را از آن ﺧـﺎرج ﻣـﯽ ﮐﻨـﺪ ‪ .‬ﮔـﻞ‬

‫ﺑﺼﻮرت ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﻧﺎزﮐﯽ ﺑﻪ درون ﻣﺤﻔﻈﻪ وارد ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﻪ ﺣﺒﺎب ﻫـﺎي ﮔـﺎز اﺟـﺎزه ﻣـﯽ دﻫـﺪ ﮐـﻪ ﺑـﻪ‬

‫راﺣﺘﯽ رﺷﺪ ﮐﻨﻨﺪ ‪ .‬ﮔﻞ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﯾﮏ اﻓﺸﺎﻧﻪ ﮔﻞ ﮐﻪ در ﺧﻂ ﺗﺨﻠﯿﻪ واﻗﻊ اﺳﺖ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻓﺸﺎر ﮐﺎﺳـﺘﻪ ﺷـﺪه‬

‫ﺣﺪود ‪ 5psig‬ﺑﯿﺮون آورده ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐـﻪ ﻣﺘـﻪ ﺣﻔـﺎري ﺑـﺎ ﻗـﺴﻤﺘﻬﺎﯾﯽ ﮐـﻪ اﺳـﺘﺤﮑﺎم ﻓـﺮاوان و‬

‫ﺿﺮﯾﺐ ﻧﻔﻮذ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ دارﻧﺪ روﺑﺮو ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ ،‬ﺳﯿﺎل ﺣﻔـﺎري ﮔـﺎزي ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﻣـﯽ ﮔﯿـﺮد ‪.‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺎز ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﯿﺎل ﺣﻔﺎري ﺿﺮﯾﺐ ﻧﻔﻮذﭘﺬﯾﺮي را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﻞ ﺣﻔـﺎري در ﺣﻔـﺎري‬

‫ﺳﻨﮓ ﻫﺎي رﺳﻮﺑﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﺪ ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ در ﺟﺮﯾﺎن ﺣﻔﺎري ﻣﻘﺎدﯾﺮي آب ﻫﻢ ﺑﺪﺳﺖ آﯾﺪ ‪ ،‬ﺳﻨﮓ ﻫﺎ‬

‫و ﮔﻞ ﻻي ﮐﻨﺪه ﺷﺪه ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﯽ ﭼﺴﺒﻨﺪ و ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ ﺧﺎرج ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪.‬‬

‫‪٣١‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﺰرﯾﻖ ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻮاد ﺳﻄﺤﯽ ﺑـﺎ آب و ﮔـﺎز و اﯾﺠـﺎد ﯾـﮏ ﺳـﯿﺎل ﺣﻔـﺎري ﮐـﻒ‬

‫ﺷﮑﻞ ﺣﻞ ﮐﺮد ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﺣﻔﺎري ﺑﺎ ﮐﻒ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻮا ﮐﻢ ﺗﺮ اﻣـﺎ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ آب و ﮔـﻞ ﺑﯿـﺸﺘﺮ اﺳـﺖ ‪ .‬ﺑـﺎ‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ آب در ﭼﺎه ‪ ،‬ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي ﻧﮕﻬﺪاري ﮐﻒ ﻧﯿـﺰ ﺑـﺎﻻ ﻣـﯽ روﻧـﺪ و در ﻧﻬﺎﯾـﺖ ﺳـﺮﻋﺖ‬

‫ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺳﺎزي ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺣﻔﺎري را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪ .‬دوﻣﯿﻦ روش ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮي ﺷـﺪه در ﻫﻨﮕـﺎم ﺗﻮﻟﯿـﺪ آب در‬

‫ﭼﺎه ‪ ،‬آب ﺑﻨﺪي ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻔﻮذﭘﺬﯾﺮي اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪه آب را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ اﯾـﻦ روش ﻫـﺎ ﻋـﺎﯾﻖ ﺑﻨـﺪي ﮐـﺮد ‪ -1 :‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﭘﻼﺳـﺘﯿﮏ ﻫـﺎي‬

‫داراي ﭼﺴﻨﺒﺪﮔﯽ ﮐﻢ و ﯾﺎ ‪ -2‬اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺎز ﺳﯿﻠﯿﮑﻮن ﺗﺘﺮاﻓﻠﻮراﯾﺪ ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺰرﯾﻖ ﮐﺮدن ﭘﻼﺳـﺘﯿﮏ ﯾـﮏ‬

‫ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴﺖ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه آن ﺗﺰرﯾﻖ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺳﺒﺐ ﺳـﺨﺖ ﺷـﺪن ﭘﻼﺳـﺘﯿﮏ در ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ ﻣـﯽ‬

‫ﮔﺮدد ‪ .‬ﮔﺎز ﺳﯿﻠﯿﮑﻮن ﺗﺘﺮاﻓﻠﻮراﯾﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ آب واﮐـﻨﺶ ﻧـﺸﺎن ﻣـﯽ دﻫـﺪ و ﺳـﯿﻠﯿﮑﺎ را در ﻓـﻀﺎﻫﺎي ﺧـﺎﻟﯽ‬

‫ﺻﺨﺮه رﺳﻮب ﻣﯽ دﻫﺪ ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻮﻟﯿﺪ آب وﻗﺘﯽ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﮑﺮﻫـﺎ‬

‫) دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﮐﻨﻨﺪه ﻫﺎ ( آب را در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺰرﯾﻖ ﻣﺎﯾﻊ ﺧﺎرج ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻓـﺸﺎر اﻋﻤـﺎل ﺷـﺪه ﺑﺎﯾـﺪ‬

‫ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺶ از ﻓﺸﺎر ﺗﻮﻟﯿﺪ آب ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮي اﯾﻦ ﺗﮑﻨﯿﮏ ﻫﺎ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺻﺮف وﻗـﺖ ﺑـﺴﯿﺎر زﯾـﺎدي‬

‫اﺳﺖ ‪ .‬ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺧﺎرج ﺷﺪن آب از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﺤﺖ ﺣﻔﺎري روﻧﺪ ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺳﺎزي ﺣﻔﺎري را ﻣﺘﻮﻗـﻒ ﻣـﯽ ﺳـﺎزﻧﺪ ‪.‬‬

‫ﻫﻢ ﻫﻮا و ﻫﻢ ﮔﺎز ﻃﺒﯿﻌـﯽ را ﺑﻌﻨـﻮان ﺳـﯿﺎﻻت ﺣﻔـﺎري ﺑﮑـﺎر ﺑـﺮده اﻧـﺪ ‪ .‬ﯾـﮏ ﮐﻤﭙﺮﺳـﻮر ﻫـﻮا و ﯾـﺎ ﯾـﮏ‬

‫رﯾﮕﻼﺗﻮر ﻓﺸﺎر ﮔﺎز ﻃﺒﯿﻌﯽ ﮔﺎز را ﺑﺪون ‪ stand pipe‬ﺑﺎ ﻓـﺸﺎر دﻟﺨـﻮاه ﺗﺰرﯾـﻖ ﻣـﯽ ﮐﻨـﺪ ‪ .‬ﯾـﮏ ﻧﻤﻮﻧـﻪ‬

‫ﺳﮑﻮي ﺣﻔﺎري ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭼﺮﺧﺸﯽ ﺳﯿﺎﻻت آن از ﻫﻮا اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﺪ را در ﺷﮑﻞ) ‪ (1-31‬ﻣـﯽ ﺑﯿﻨﯿـﺪ ‪.‬‬

‫ﻓﺸﺎر ﺗﺰرﯾﻖ ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ اﺳﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﺮﻋﺖ ﻇـﺎﻫﺮي ﺣـﺪود ‪ 3000‬ﻓـﻮت ﺑـﺮ دﻗﯿﻘـﻪ اﺳـﺖ ‪.‬‬

‫‪٣٢‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫ﭘﻤﭗ ﻫﺎي ﮐﻮﭼﮑﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺗﺰرﯾﻖ آب و ﻣﻮاد ﺳﻄﺤﯽ ﺑﻪ داﺧﻞ ﺧﻂ ﺗﺨﻠﯿـﻪ ﺑﮑـﺎر ﻣـﯽ روﻧـﺪ ﻧﯿـﺰ ﻧـﺸﺎن‬

‫داده ﺷﺪه اﻧﺪ ﯾﮏ ‪ rotary head‬در زﯾﺮ ﺳﻄﺢ ﺳﮑﻮي ﺣﻔﺎري ﻧﺼﺐ ﻣـﯽ ﺷـﻮد ‪ ،‬ﻟﻮﻟـﻪ ﺣﻔـﺎري را آب‬

‫ﺑﻨﺪي ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و از اﺳﭙﺮي ﺷﺪن ﮔﺎز در ﺳﻄﺢ ﺳﮑﻮ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ ‪ .‬ﮔﺎز از ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﺣﻠﻘﻮي ﺑـﺎز‬

‫ﻣﯽ ﮔﺮدد و ﺳﭙﺲ از ﻃﺮﯾﻖ ﯾﮏ ﺧﻂ ‪ blooey‬ﺑﻪ ﻣﺨﺰن ذﺧﯿـﺮه ﮐـﻪ ﺣـﺪاﻗﻞ در ‪ 200‬ﻓـﻮﺗﯽ ﺳـﮑﻮ ﻗـﺮار‬

‫دارد ﻣﯽ رود ‪ .‬اﮔﺮ ﮔﺎز ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﮑﺎر رﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻً در آﺧﺮ ﺧﻂ ﺑﻠﻮﯾﯽ ﺳﻮزاﻧﺪه ﻣـﯽ ﺷـﻮد ‪ .‬اﮔـﺮ ﻫـﻮا‬

‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮد ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﻮد زﯾﺮا ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﻧﻔﺠﺎر رخ دﻫﺪ ‪ .‬ﻣﻘـﺎدﯾﺮ اﻧـﺪك ﻫﯿـﺪروﮐﺮﺑﻦ‬

‫ﻫﺎي اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه اﮔﺮ ﺑﺎ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﻣﺨﻠﻮط ﺷﻮﻧﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﺎﺷـﻨﺪ ‪ .‬ﺗﺠﻬﯿـﺰات زﯾـﺮ‬

‫ﺳﻄﺤﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﺣﻔﺎري ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻫﻮا ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﺠﻬﯿﺰاﺗﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﺣﻔﺎري ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه‬

‫ﮔﻞ ﺣﻔﺎري ﺑﮑﺎر ﻣﯽ روﻧﺪ ‪ .‬اﻣﺎ در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮐﻪ اﺳﺘﺤﮑﺎم ﺳـﻨﮓ ﻫﺎﺑـﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻﺳـﺖ ﯾـﮏ اﺑـﺰار ﺑـﺮاي‬

‫ﺿﺮﺑﻪ زدن ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﻨﮓ ﻫﺎ و ﺧﺮد ﮐﺮدن آﻧﻬﺎ ﺑﺮ روي ﻣﺘﻪ ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﻣـﯽ ﮔﯿـﺮد ‪ .‬ﺷـﮑﻞ ‪1-32‬‬

‫ﺑﺮش از ﯾﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﺿﺮﺑﻪ زن را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺎز در دﺳﺘﮕﺎه ﺳﺒﺐ ﻣﯽ ﺷـﻮد ﮐـﻪ ﯾـﮏ‬

‫ﭼﮑﺶ ﺑﻄﻮر ﻣﺮﺗﺐ ﺑﺮ روي ﯾﮏ ﺳﻨﺪان ﮐﻪ روي ﻣﺘﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﺿﺮﺑﻪ ﺑﺰﻧﺪ ‪ .‬اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑـﺴﯿﺎر ﺷـﺒﯿﻪ‬

‫دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﺳﻮراخ ﮐﻨﻨﺪه ﺑﺘﻮن اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﯾﻂ ﻓﺸﺎر ﻧﺮﻣﺎل ‪ 350 psia‬اﺑﺰار ﺿﺮﺑﻪ زدن ﺳـﺒﺐ ﻣـﯽ‬

‫ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺘﻪ ﺣﺮﮐﺎت ﭼﮑﺸﯽ ﻣﻌﺎدل ‪ 1800‬ﺿﺮﺑﻪ در دﻗﯿﻘـﻪ ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﺣﺮﮐـﺎت ﭼﺮﺧـﺸﯽ آن ﺑﺪﻫـﺪ ‪.‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ اﺑﺰار ﺳﺒﺐ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻧﻔﻮذ و ﺳﻮراخ ﮐﺮدن ﺳﻨﮓ ﻫﺎ ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺴﯿﺎري ﺑﯿﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪٣٣‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
 ‫‪The rotary system (6-1‬‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭼﺮﺧﺸﯽ داراي ﺗﻤﺎم ﺗﺠﻬﯿﺰاﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﺮﺧﺶ ﻣﺘﻪ را ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽ ﺳﺎزد ‪ .‬ﯾﮏ ﻧﻤﻮدار ﺷـﻤﺎﺗﯿﮏ‬

‫ﮐﻪ ﻧﺎم ﻫﺮ ﯾﮏ از ﺑﺨﺶ ﻫﺎ را ﻧـﺸﺎن ﻣـﯽ دﻫـﺪ در ﺗـﺼﻮﯾﺮ ‪ 1-33‬آﻣـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺨـﺶ ﻫـﺎي اﺻـﻠﯽ ﯾـﮏ‬

‫‪ rotary system‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫‪rotary drive -3 Kelly -2 swivel -1‬‬

‫‪drill collar -6 drill pipe -5 rotary table - 4‬‬

‫‪) Swivel‬ﺷﮑﻞ‪ (1-34‬وزن رﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﺣﻔﺎري را ﺗﺤﻤﻞ ﮐﺮده و ﭼﺮﺧﺶ را اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫ﯾﻚ‬ ‫آن‬ ‫‪ The bail of swivel‬ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﻗﻼب ‪ traveling block‬اﺳﺖ و ‪goose neck‬‬

‫ﺑﻮﺟﻮد ﻣـﻲ آورد‪.‬‬ ‫اﺗﺼﺎل رو ﺑﻪ ﭘﺎﯾﲔ ﺑﺮاي ‪rotary hose‬‬

‫‪ Swivel‬ﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﲢﻤﻞ ﺑﺎرﺷﺎن ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣـﻲ‬
‫اوﻟﲔ ﲞﺶ زﯾﺮ ‪ swivel‬اﺳﺖ‪ .‬ﺳـﻄﺢ ﻣﻘﻄـﻊ اﯾـﻦ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪Kelly .‬‬
‫ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺼﻮرت ﻣﺮﺑﻊ و ﯾﺎ ﺷﺶ ﺿﻠﻌﻲ اﺳﺖ ﺗﺎ اﻣﻜﺎن ﭼﺮﺧﯿـﺪن‬
‫آﺳﺎن ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺣﻔﺎري را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﮔـﺸﺘﺎور از‬
‫ﻃﺮﯾﻖ ﯾﻮش ﻫﺎي ﳏﻔﻈﻪ ي ﻟﻮﻟﻪ ي ﺣﻔﺎري ﻛﻪ در داﺧـﻞ ﺑـﻮش‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﳏﻔﻈـﻪ ي‬ ‫ﻫﺎي اﺻﻠﻲ ‪rotary table‬‬
‫ﻟﻮﻟﻪ ي ﺣﻔﺎري ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن ﺻﺎف ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﮔﺮدش ﯾﻚ ﻟﻮﻟﻪ در ﺣﺎﻟﯿﻜﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﲬﯿﺪه و ﯾﺎ ﻣﺎﯾﻞ اﺳﺖ‬
‫ﺳﺒﺐ اﳚﺎد ﺣﺮﻛﺎﺗﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﻓﺮﺳـﻮدﮔﻲ ﻫـﺎي‬
‫ـﺼﺎﻻت‬
‫واﺗـ‬ ‫ـﺘﻪ ي در ‪swivel, drilling line, crown block‬‬
‫ﻧﺎﺧﻮاﺳـ‬
‫دﯾﮕﺮ در ﲞﺶ ﻫﺎي زﯾﺎدي از رﺷﺘﻪ ي ﺣﻔﺎري ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪٣٤‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫را در ﺣـﲔ ﻋﻤﻠﯿـﺎت در ﺷـﻜﻞ )‪(١-٣۵‬‬ ‫‪Kelly bushing , kelly‬‬
‫‪ Kelly‬در ﻗﺴﻤﺖ ﭘـﺎﯾﯿﲏ‬ ‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﺷﯿﺎر ﻫﺎي‬
‫ودر ﻗـﺴﻤﺖ ﺑـﺎﻻﯾﻲ آن ‪ left handed‬ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‬ ‫‪right handed‬‬
‫را ﺑﻪ رﺷﺘﻪ ي ﺣﻔـﺎري‬ ‫واﺟﺎزه ﯾﻚ ﭼﺮﺧﺶ ﻧﺮﻣﺎل ‪right hand‬‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﯾﻚ ‪ Kelly saver sub‬ﺑﲔ ‪ Kelly‬واوﻟـﲔ اﺗـﺼﺎل ﻟﻮﻟـﻪ‬
‫ﻫﺎي ﺣﻔﺎري ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ ارزان ﺗـﺮ ﺑـﻮدن‬
‫‪ Kelly saver sub‬واﯾﻨﻜﻪ ﯾﻚ ﳜﺶ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘـﺼﺎص‬
‫داده و از ﺧﺮاب ﺷﺪن ﺷﯿﺎرﻫﺎي ‪ Kelly‬ﺟﻠﻮﮔﲑي ﻣﻲ ﻛﻨـﺪ از‬
‫ان اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﲞﺸﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﺮاي ﻗﺮار‬
‫را در وﺳـﻂ ﻧﮕﻬـﺪاري‬ ‫ﮔﺮﻓﱳ ﯾﻚ ﻻﺳﺘﯿﻚ ﻧﮕﻬﺒﺎن ﻛﻪ ‪Kelly‬‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﯾﻚ ﳕﻮﻧﻪ ‪ rotary table‬درﺷـﻜﻞ )‪ (١-٣۶‬ﻧـﺸﺎن داده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬دﻫﺎﻧﻪ ي ﻣﻮﺟـﻮد در ‪ rotary table‬ﻛـﻪ ‪Kelly bushing‬‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﰲ ﺑﺮاي ﻋﺒﻮر ﻣﺘﻪ ﻫـﺎي‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻪ درون ﭼﺎه ﺑﺮوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺰرگ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﲞﺶ ﭘﺎﯾﯿﲏ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دﻫﺎﻧﻪ ﺟﻬﺖ ﻟﻐﺰش و ﳏﻜﻢ ﮔﺮﻓﱳ رﺷـﺘﻪ‬
‫ﺣﻔﺎري و ﺟﻠﻮﮔﲑي از ﺳﻘﻮط آن ﺑﻪ درون ﭼﺎه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺗـﺎ‬
‫ﺑﻪ رﺷـﺘﻪ ﺣﻔـﺎري اﺿـﺎﻓﻪ ﺷـﻮد‬ ‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻟﻮﻟﻪ ي ﺟﺪﯾﺪ‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻔﻞ)‪ (luck‬ﻣﻮﺟﻮد در ‪ rotary table‬از ﭼﺮﺧﺶ‬
‫ﻟﻮ ﻟﻪ در ﻫﻨﮕﺎﻣﯿﻜﻪ در ﺣﺎل ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﻛﺮدن ﻟﻮﻟـﻪ ﻫـﺎ‬
‫ﺟﻠﻮﮔﲑي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ اﻧﱪﻫﺎي ﳐﺼﻮص ﻣﻲ ﺑﺎﺷﯿﻢ‬
‫‪rotary‬‬ ‫ﺗﻮان ﺟﻬﺖ ﭼﺮﺧﺎﻧﺪن ‪rotary table‬‬
‫‪ drive‬ﺑﺼﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺗﺄﻣﲔ ﻣﻲ ﮔـﺮدد‪ .‬ﺑـﻪ ﻫـﺮ ﺣـﺎل در‬
‫ﺑﻌﻀﻲ ﺣﺎﻻت ﺗـﻮان از ‪ drawwork‬ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﯾـﻚ‬
‫اﻏﻠـﺐ‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل ﻫﯿﺪورﻟﯿﻜﻲ ﺑـﲔ ‪ rotary table‬و ‪rotary drive‬‬
‫ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدي از ﺷﻮك ﻧﺎﺷﻲ از‬

‫‪٣٥‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫ﺑﺎر و ﮔﺸﺘﺎور ﺑـﯿﺶ از ﺣـﺪ را در ﺻـﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ رﺷـﺘﻪ‬
‫ﺣﻔﺎري ﮔﲑ ﻛﻨﺪﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﮔﺸﺘﺎور ﺑـﯿﺶ از اﻧـﺪازه‬
‫)‪ (twist-off‬ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﭘﯿﭽﺶ ﻧﺎدرﺳـﺖ ﺑﺎﻋـﺚ‬ ‫اﻏﻠﺐ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪن رﺷﺘﻪ ي ﺣﻔﺎري در زﯾﺮ ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻮان‬
‫‪ swivel‬ﻫﺎ ﯾﺎ ﺗﻮان ‪ sub‬ﻫﺎ در زﯾﺮ ﯾـﻚ ‪conventional swivel‬‬
‫‪Kelly‬‬ ‫ﻧﺼﺐ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺟﺎﲜـﺎﯾﻲ ‪, Kelly‬‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔـﲑد‪ .‬ﭼـﺮﺧﺶ‬ ‫‪ bushing‬و ‪rotary table‬‬
‫رﺷﺘﻪ ي ﺣﻔﺎري ﺑﻮاﺳﻄﻪ ي ﯾﻚ ﻣﻮﺗﻮرﻫﯿﺪروﻟﯿﻜﻲ ﺑﻌﻼوه ي‬
‫ﺗﻮان ‪ swivel‬ﯾﺎ ﺗﻮان ‪ sub‬اﳒﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ اﺑـﺰار در‬
‫رﻧﺞ ﻫﺎي وﺳﯿﻌﻲ از ﺳﺮﻋﺖ ﭼﺮﺧﺶ و ﮔﺸﺘﺎور در دﺳﱰس ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﯾﻚ ﳕﻮﻧـﻪ از ‪ power sub‬در ﺷـﻜﻞ )‪ (١-٣٧‬ﻧـﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﯾﻜﻲ از ﻗﻄﻌﺎت ﻣﻬﻢ رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ‬
‫)‪ (Drill pipe‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬از اﺳﺘﻔﺎده ﻫﺎي راﯾﺞ از ‪drill pipe‬‬
‫ﻛ ﻪ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ را دارﻧـﺪ ﻓـﺮو رﻓـﱳ در زﻣـﲔ و ﻟﻮﻟـﻪ‬
‫‪) API‬ﺷـﺮﻛﺖ ﻧﻔـﺖ‬ ‫ﮔﺬاري را ﻣﻲ ﺗﻮان را ﻧـﺎم ﺑـﺮد‪.‬‬
‫آﻣﺮﯾﻜﺎ( ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻟﻮﻟـﻪ ﻫـﺎ اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎﯾﻲ دارد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس )‪ (outer diameter‬ﻗﻄﺮ ﺧـﺎرﺟﻲ‪ ،‬و وزن‬
‫و ﻃﻮل ﻟﻮﻟﻪ‬ ‫ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻓﻮت )‪ (weight per foot‬و ‪steel grade‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﺑﻌﺎد و ﻗﺪرت ﯾﺎ اﺳﺘﺤﻜﺎم ﻟﻮﻟﻪ‬
‫ﺣﻔﺎري ﺑﺮ اﺳﺎس ‪ API‬ﺑﻪ رده ﻫـﺎي ‪ G‬و‪ E‬و‪ D‬و ‪ s-135‬در‬
‫ﺟﺪول )‪ (١-۵‬ﻧﺸﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ Drill pipe .‬در رﻧـﺞ‬
‫ﻫﺎي ﻃﻮﱄ ﳐﺘﻠﻒ در ‪ API‬ﺑﯿﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪Range‬‬ ‫)‪Length(ft‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪18-22‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪27-30‬‬

‫‪٣٦‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪38-45‬‬
‫ً از رﻧﺞ دوم ‪ Drill pipe‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻮن ﻫﺮ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﺎ‬
‫اﺗﺼﺎل ﻟﻮﻟﻪ ﻃﻮل ﺧﺎﺻﻲ دارد‪ .‬ﻃﻮل ﻫﺮ اﺗﺼﺎل ﺑﺎﯾﺪ ﺑـﻪ‬
‫دﻗﺖ اﻧﺪازه ﮔﲑي و ﺛﺒﺖ ﺷﺪه ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ﭼﺎه را در ﻫﻨﮕﺎم‬
‫ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺣﻔﺎري اﻧﺪازه ﮔﲑي ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺣﻔـﺎري در‬
‫ﺑـﻪ‬ ‫رﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﺣﻔﺎري ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﯾﻚ ﻣﺘﺼﻞ ﻛﻨﻨﺪه ‪tool joint‬‬
‫‪tool‬‬ ‫ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ )ﺷﻜﻞ ‪ . (١-٣٨‬ﲞﺶ ﻣـﺎدﮔﻲ‬
‫ﻣـﻲ ﻧﺎﻣﻨـﺪ‪ .‬اﯾـﻦ‬ ‫‪ joint‬را ‪ box‬و ﲞﺶ ﻧﺮﯾﻨﮕـﻲ را ‪pin‬‬
‫اﺗﺼﺎﻻت داراي ﺿﺨﺎﻣﺖ زﯾﺎدي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ از ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪن‬
‫ﳏﻜﻢ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ ﺿﺨﯿﻢ ﻟﻮﻟﻪ را ‪ upset‬ﻣﻲ‬
‫ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺿﺨﺎﻣﺖ اﺿﺎﰲ ﺑﻮﺳـﯿﻠﻪ ﻛـﺎﻫﺶ ﻗﻄـﺮ داﺧﻠـﻲ‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آﯾﺪ ﺑﻪ آن ‪ internal upset‬ﻣـﻲ ﮔﻮﯾﻨـﺪ‪ .‬ﯾـﻚ ﺷـﯿﺎر‬
‫ﻣﺪور در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﺣﻔﺎري اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﺎي ﻗﺪﳝﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻣﺮﯾﻜـﺎﯾﻲ ﺷـﯿﺎر ﻣـﺪل ‪v‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﺪه اﺳـﺖ وﱄ از ﻛـﺎر اﻓﺘـﺎدن ﻣﻜـﺮر آن‬
‫ﺑﻌﻠﺖ ﲡﻤﻊ ﻓﺸﺎر در رﯾﺸﻪ ﯾﻚ ﻧﻮع ﻧﻘﺺ ﺑﻪ ﴰﺎر ﻣﻲ آﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﳘﲔ ﻣﻨﻈﻮر در اﯾﻦ اﺗﺼﺎﻻت از ﯾﻚ ﻻﯾﻪ ﺳﺨﺖ ﻛﺎرﺑﯿـﺪ‬
‫ﺗﻨﮕﺴﱳ ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮردﮔﻲ و ﭘـﺎرﮔﻲ ﺷﻜـﺴﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺼﻮرت‬
‫ﺳﻮراخ دار ﺑﻮده در ﻫﻨﮕﺎم ﺣﻔﺎري اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷـﻮد ‪.‬‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﺋﲔ رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري دوراﻧﻲ )‪ (rotary drillstring‬ﻣﺘﺸﻜﻞ‬
‫‪ drill collors‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ drill collar .‬ﻫﺎ داراي دﯾـﻮاره‬ ‫از‬
‫ي ﺳﻨﮕﲔ و ﻗﻮي ﻓﻮﻻدي ﺑﺎ ﺷﯿﺎرﻫﺎﯾﻲ ﺟﻬـﺖ اﳚـﺎد ﻓـﺸﺎر‬
‫وﯾﺎ اﻋﻤﺎل وزن ﺑﻪ ﻣﺘﻪ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﺟـﺪاره ﻣﺎﯾـﻞ و‬
‫ﺷﯿﺎر دار ﺟﺪاره ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺎﰲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻀﺎي ﻛﻢ ﺑﲔ ﺳﻮراخ ﭼﺎه‪ drill collar ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷـﻮد ﻛـﻪ‬

‫‪٣٧‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫)‪(stabilizer sub‬‬ ‫ﺣﻔــﺎري ﺑــﺼﻮرت ﻣــﺴﺘﻘﯿﻢ اﳒــﺎم ﺷــﻮد‪.‬‬
‫)ﺷﻜﻞ‪ (١-٣٩‬اﻏﻠﺐ در ‪ drill collar‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود ﺗـﺎ ‪drill‬‬
‫ً در وﺳﻂ ﭼـﺎه ﻧﮕـﺎه دارد‪keeping the ) .‬‬
‫‪ collar‬را دﻗﯿﻘﺎ‬
‫)‪ . (drill collars centralized‬در ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺣﻔﺎري داﻧـﺴﱳ ﺣﺠـﻢ‬
‫ﳏﺘﻮي ﯾﺎ ﺣﺠﻢ ﺟﺎﲜﺎ ﺷﺪه ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ي رﺷﺘﻪ ي ﺣﻔﺎري ﻣﻮرد‬
‫ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮم ﻇﺮﻓﯿﺖ )‪ (capacity‬اﻏﻠﺐ ﺑﺮاي اﺷﺎره ﺑﻪ‬
‫ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻟﻮﻟﻪ ﯾﺎ ‪ annulus‬ﺑﻜـﺎر ﻣـﻲ روﻧـﺪ و ﺑـﺼﻮرت‬
‫واﺣﺪ ﺣﺠﻢ ﳏﺘﻮاي ﺑﺮ واﺣﺪ ﻃﻮل ﺑﯿﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در اﯾـﻦ‬
‫ﺗﺮم ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ را ﺑﺎ ‪ d‬وﻇﺮﻓﯿﺖ ﻟﻮﻟﻪ را ﺑﺎ ‪ Ap‬ﻧـﺸﺎن‬
‫ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪AP= (π/4)d2………………………………………………...……(1.13‬‬
‫ﳘﭽﻨﯿﻦ ﻇﺮﻓﯿﺖ ‪ annulus‬ﮐﻪ ﺑﺎ ‪ Aa‬ﻧﺸﺎن داده ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑـﺮ‬
‫ﺣﺴﺐ ﭘﺎراﻣﱰﻫﺎی ﻗﻄﺮﻫﺎی ﺧﺎرﺟﯽ و داﺧﻠـﯽ ﻋﺒـﺎرت اﺳـﺖ‬
‫از‪:‬‬
‫)‪Aa=(π/4)(d22-d12)………………………..………………………..(1.14‬‬

‫ﺗﺮم ﺗﻐﯿﲑ ﻣﻜﺎن )‪ (displacement‬اﻏﻠﺐ ﺑـﺮاي اﺷـﺎره ﺑـﻪ‬

‫ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻓﻮﻻد در ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود ﺑﺼﻮرت واﺣﺪ‬
‫ﺣﺠﻢ ﺑﺮ واﺣﺪ ﻃﻮل ﺑﯿﺎن ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ (displacement) .‬و)‪(As‬‬
‫‪.‬‬ ‫ﯾﻚ ﻗﺴﻤﺖ از راﯾﻄﻪ ي زﯾﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﯾﺪ‪.‬‬
‫)‪As=(π/4)(d12-d2)………………………………………………..(1.15‬‬

‫ﺟﺎﲜﺎﯾﻲ )‪ (displacement‬ﳏﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺮاي‬

‫ﺳﯿﺎل اﺿﺎﻓﻪ ﺟﺎﻧﺸﲔ ﺷﺪه ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﻣﻘﻄﻊ ﻧﺎزك ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ‬
‫اﺗﺼﺎﻻت و زواﻧﻮﯾﻲ ﻫﺎ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﳕﻲ ﺷﻮد‪ .‬وﻗﱵ ﻛﻪ ﳏﺎﺳﺒﺎت‬

‫‪٣٨‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫ﺟﺎﲜﺎﯾﻲ ﺻﺮﯾﺢ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪاول ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ‪tool‬‬
‫‪ joint‬و اﺗﺼﺎﻻت ﺳـﺎزﻧﺪه ﻣـﻮرد ﻧﯿـﺎز ﲥﯿـﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫درﺟﺪول ‪ ١-۶‬ﻣﻘﺪار ﻣﯿـﺎﻧﮕﲔ )‪ (displacement‬ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬
‫‪tool joint‬‬ ‫‪ drillpipe‬رﻧﺞ دوم ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺣﻔﺎري ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫‪ displacement‬اﺳﺖ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪( ١-۴‬‬
‫‪۵‬‬ ‫ﯾﻚ رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري ﺷﺎﻣﻞ ‪ ٧٠٠٠ ،‬ﻓﻮت ﻟﻮﻟـﻪ ي ﺣﻔـﺎري‬
‫اﯾﻨﭽﻲ ﺑﺎ ‪ ١٩ /۵ 1bm‬وزن ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻓـﻮت ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ و‬
‫‪ ٨‬اﯾﻨﭻ و ﻗﻄـﺮ‬ ‫‪ ۵٠٠‬ﻓﻮت ‪ drill collar‬ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﺧﺎرﺟﻲ)‪(od‬‬
‫اﯾﻨﭻ ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬وﻗﺘﯿﻜـﻪ دﻫﺎﻧـﻪ ي ﭼـﺎه‬ ‫داﺧﻠﻲ ‪٢/٧۵‬‬
‫ﺣﻔﺎري ﺷﺪه ‪ ١٩/٨٧۵‬اﯾﻨﭻ اﺳﺖ ﻓﺮض ﻛﻨﯿﺪ دﻫﺎﻧﻪ ي ﭼـﺎه‬
‫ﺑﻄﻮر ﻧﺴﱯ در ﳘﲔ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ( ﺑﺮاي ‪) field unit‬ﻓﻮت ﺑﺮ ﺷﺒﻜﻪ( ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪١-١٣‬ﺑـﺼﻮرت‬
‫زﯾﺮ در ﻣﻲ آﯾﺪ‪.‬‬

‫‪ 2 2  gal  bbl ‬‬ ‫‪ d2 ‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪p  d in .‬‬ ‫‪‬‬
‫‪3 ‬‬
‫‪12in / ft   ‬‬ ‫‪bbl / ft‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪ 231in  42gal ‬‬ ‫‪ 1029.4 ‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺟﺪول ‪ ١-۵‬ﻗﻄﺮ داﺧﻠﻲ ﺑﺮاي ﯾﻚ ﻟﻮﻟﻪ ‪۵‬‬
‫اﯾﻨﭻ ﺑﺎ)‪ ۴/٢٧۶، ١٩/۵ (lbm/ft‬اﯾﻨﭻ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪( 4.276) 2‬‬

‫) ‪ 0.01776(bbl / ft‬‬
‫‪1029.4‬‬
‫و ﻇﺮﻓﯿﺖ ‪ drill color‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬

‫‪2.752‬‬
‫) ‪ 0.00735(bbl / ft‬‬
‫‪1029.4‬‬

‫‪٣٩‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
 ‫ﺗﻌﺪاد ﭼﺮﺧﺶ ﭘﻤﭗ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﮔﺮدش ﮔﻞ ﺟﺪﯾـﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺘﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫) ‪0.017767000  0.00735500bbl  719(cycles‬‬
‫‪0.1781bbl / cycle‬‬
‫ﻇﺮﻓﯿﺖ ‪ annulur‬ﺧﺎرج از ‪ drillpipe‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬

‫‪9.875‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ 52‬‬ ‫‪‬‬
‫) ‪ 0.0704(bbl / ft‬‬
‫‪1029.4‬‬
‫و ﻇﺮﻓﯿﺖ ‪ annulur‬ﺧﺎرج از‪ drill collar‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬

‫‪9.875‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ 82‬‬ ‫‪‬‬
‫) ‪ 0.0326(bbl / ft‬‬
‫‪1029.4‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ﭼﺮﺧﻪ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺟﻬﺖ ﮔﺮدش ﮔﻞ از ﺗﻪ ﭼـﺎه ﺗـﺎ‬
‫ﺳﻄﺢ زﯾﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﯾﺪ‪:‬‬
‫‪ 0 . 0704  7000  ‬‬ ‫‪0 . 0326  500  bbl‬‬
‫‪ 2858 cycles‬‬
‫) ‪0 . 1781 ( bbl / cycle‬‬
‫************************************************************‬
‫‪The well control system (1-7‬‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻨﺘﺮل ﭼﺎه ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺟﺎري ﺷﺪن ﺳﯿﺎل داﺧﻞ ﺳﺎزﻧﺪ از درون ﭼﺎه ﺑﻪ ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ‬

‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﻪ در ﺳﺎزﻧﺪ ﺗﺮاوا ﻧﻔﻮذ ﮐﺮد ﺑﻄﻮرﯾﮑﻪ ﻓﺸﺎر ﺳﯿﺎل درون ﺳﺎزﻧﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻓﺸﺎر‬

‫ﻫﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ ﺳﯿﺎل ﺣﻔﺎري ﺑﮑﺎر ﺑﺮده ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺳﯿﺎل ﺳﺎزﻧﺪ ﺟﺎي ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺳﯿﺎل ﺣﻔﺎري ) ﮔﻞ‬

‫ﺣﻔﺎري( ﺗﻌﻮﯾﺾ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪ .‬و ﺑﻪ درون ﭼﺎه را ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن ﺳﯿﺎﻻت ﺳﺎزﻧﺪ ﺑﻪ درون ﭼﺎه در‬

‫ﭘﯿﺸﮕﺎه ﮔﻞ ﺣﻔﺎري ﻟﮕﺬردن ﯾﺎ ﭘﺎزدن )‪ (kick‬ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻨﺘﺮل ﭼﺎه اﺟﺎزه ي‬

‫‪ -1‬ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺷﺪن ‪ -2 kick‬ﺑﺴﺘﻦ ﭼﺎه در ﺳﻄﺢ ‪ -3‬ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻦ ﻓﺸﺎر ﺑﺮاي ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﺳﯿﺎﻻت‬

‫ﺳﺎزﻧﺪ و زﯾﺎد ﮐﺮدن داﻧﺴﯿﺘﻪ ي ﮔﻞ ‪ – 4‬ﺣﺮﮐﺖ دادن رﺷﺘﻪ ي ﺣﻔﺎري در ﻓﺸﺎري ﮐﻢ‬

‫‪٤٠‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
 ‫‪ – 5‬ﻣﻨﺤﺮف ﮐﺮدن ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﭘﺮﺳﻨﻞ و ﺗﺠﻬﯿﺰات‬

‫اﮔﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻨﺘﺮل ﭼﺎه ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺪ ﻧﺘﯿﺠﻪ ي ﺟﺰ ﺟﺮﯾﺎن ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺳﯿﺎﻻت درون ﺳﺎزﻧﺪ ﺑﻪ‬

‫ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﻧﺪارد و ﺑﻪ آن ‪ blowout‬ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ﺣﺎدﺛﻪ ي ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﻣﺪت‬

‫ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺣﻔﺎري اﺗﻔﺎق ﺑﯿﻔﺘﺪ ﻫﻤﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ ‪ Blowout .‬ﺷﺪن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺒﺐ از دﺳﺖ دادن ﺟﺎن ‪ ،‬از‬

‫دﺳﺖ دادن ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺣﻔﺎري ‪ ،‬از دﺳﺖ دادن ﺧﻮد ﭼﺎه و از دﺳﺖ دادن ﻣﻘﺪار زﯾﺎدي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز‬

‫در ﻣﺨﺰن زﯾﺮ زﻣﯿﻨﯽ ﺷﻮد ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺳﺒﺐ آﺳﯿﺐ زدن ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ اﻃﺮاف ﭼﺎه ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻨﺘﺮل ﭼﺎه ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در دﮐﻞ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺷﺪن ‪kick‬‬

‫در ﻃﯽ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺣﻔﺎري ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ ﺟﺮﯾﺎن ﯾﺎ ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ ﻣﺨﺰن ﮔﻞ ﻣﺸﺨﺺ‬

‫ﺷﻮد ‪ .‬ﻋﻤﻠﯿﺎت اﯾﻦ ﺷﯿﻮه در ﺷﮑﻞ ) ‪ (1-41‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﻫﺮ دو ﺷﯿﻮه ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ‬

‫زﯾﺎد ﺷﺪن ﺟﺮﯾﺎن ﮔﺮدش ﮔﻞ از ﭼﺎه ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ .‬ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ ﻫﺎي ﻣﺨﺎزن ﮔﻞ ﺑﺼﻮرت ﺷﻨﺎور در ﻫﺮ‬

‫ﻣﺨﺰن ﺑﮑﺎر ﻣﯽ روﻧﺪ ‪ .‬ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺨﺰن ﻫﺎ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ي ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ﺑﺎدي ﯾﺎ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺑﻪ ﻫﻢ‬

‫ﻣﺘﺼﻞ اﻧﺪ و در ﺣﺎل ﺛﺒﺖ ﮐﺮدن در ﺳﻄﺢ دﮐﻞ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻮارد ﺛﺒﺖ ﺷﺪه ﺣﺠﻢ ﻫﻤﻪ ي ﻣﺨﺰن ﻫﺎي‬

‫ﻓﻌﺎل را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ‪.‬‬

‫ﺑﺎﻻ ﯾﺎ ﭘﺎﯾﯿﻦ رﻓﺘﻦ ﺳﻄﺢ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ از ﻣﻘﺪار ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺪه ﺑﺎﻋﺚ روﺷﻦ ﺷﺪن ﭼﺮاغ و ﺑﻪ ﺻﺪا درآﻣﺪن‬

‫ﻫﺸﺪار دﻫﻨﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ي زﯾﺎد ﺷﺪن ﯾﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺣﺠﻢ ﻋﻤﺪه ي ﻣﺨﺰن ﮔﻞ ﻣﺎ ﻣﯽ‬

‫ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬زﯾﺎد ﺷﺪن ﺣﺠﻢ ﮔﻞ در ﺳﻄﺢ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺪﻟﯿﻞ وارد ﺷﺪن ﺳﯿﺎﻻت ﺳﺎزﻧﺪ ﺑﻪ ﭼﺎه ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ از ﻣﻘﺪار ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺪه ﺑﺎﻋﺚ روﺷﻦ ﺷﺪن ﭼﺮاغ و ﺑﻪ ﺻﺪا درآﻣﺪن ﻫﺸﺪار دﻫﻨﺪه ﻣﯽ‬

‫‪٤١‬‬
‫ﺷﻮد ﮐﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ي زﯾﺎد ﺷﺪن ﯾﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺣﺠﻢ ﻋﻤﺪه ي ﻣﺨﺰن ﮔﻞ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬زﯾﺎد ﺷﺪن‬

‫ﺣﺠﻢ ﮔﻞ در ﺳﻄﺢ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺪﻟﯿﻞ وارد ﺷﺪن ﺳﯿﺎﻻت ﺳﺎزﻧﺪ ﺑﻪ ﭼﺎه ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ اﯾﻦ‬

‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﯿﺎل ﺣﻔﺎري در ﺣﺎل رﺧﻨﻪ ﮐﺮدن ﺑﻪ درون زﻣﯿﻦ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ ﻫﺎي ﺟﺮﯾﺎن ﮔﻞ‬

‫ﺑﺮاي ﮐﻤﮏ ﺑﻪ داﻧﺴﺘﻦ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺳﺮﯾﻊ ﺗﺮ ‪ kick‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ ‪ .‬ﺷﯿﻮﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل ﻣﻮرد‬

‫اﺳﺘﻔﺎده در ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ ﻫﺎي ﻣﺨﺰن ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪ .‬ﯾﮏ ﺳﻨﺴﻮر ﭘﺪاﻟﯽ ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن‬

‫دادن ﺳﻄﺢ ﺳﯿﺎل در ﺧﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد در ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ ﻫﺎي‬

‫ﻣﺨﺰن ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪ .‬ﯾﮏ ﺳﻨﺴﻮر ﭘﺪاﻟﯽ ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن ﺳﻄﺢ ﺳﯿﺎل در ﺧﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‬

‫‪ .‬در اﺿﺎﻓﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺷﻤﺎرﻧﺪه ي ﯾﮏ ﭘﻤﭗ ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ درون ﭼﺎه ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬

‫ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ‪ .‬ﯾﮏ ﺟﻌﺒﻪ روي ﺳﻄﺢ دﮐﻞ ﺷﺪت ﺟﺮﯾﺎن ورودي و ﺧﺮوﺟﯽ از ﭼﺎه را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ‬

‫دﻫﺪ ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﺪت ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺤﺴﻮﺳﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ ،‬در ﺻﻮرت ﮐﻤﺘﺮ ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺪن اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ‪،‬‬

‫ﻋﻼﻣﺖ ﻫﺸﺪار درﯾﺎﻓﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ‪ ) making atrip‬ﺗﻌﻮﯾﺾ ﻣﺘﻪ ﯾﺎ ‪ casing‬ﮔﺬاري‬

‫( داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﮔﺮدش ﮔﻞ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺣﺠﻢ ﻋﻤﺪه ي از ﻟﻮﻟﻪ از درون ﭼﺎه ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺮاي ﭘﺮﻧﮕﺎه داﺷﺘﻪ ﭼﺎه ) ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از رﯾﺰش ( ‪ ،‬ﮔﻞ ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﻪ درون ﭼﺎه ﭘﻤﭗ‬

‫ﺷﻮد ﺗﺎ ﺣﺠﻢ ﺑﺴﺘﻪ ي از ﻟﻮﻟﻪ از درون ﭼﺎه ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﻮد ‪ .‬ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺷﺪن ‪ kick‬در ﻃﯽ ﻋﻤﻠﯿﺎت‬

‫‪ tripping‬ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ در درون ﭼﺎه اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ .‬ﻫﺪف از ﻗﺮار دادن ﻓﺸﺎر ﺳﻨﺞ در‬

‫درون ﭼﺎه اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي دﻗﯿﻖ ﺣﺠﻢ ﮔﻞ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﭼﺎه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬اﮔﺮ ﺣﺠﻢ‬

‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﮔﻞ ﺑﺮاي ﻗﺮار دادن در ﭼﺎه ﮐﻤﺘﺮ از ﺣﺠﻢ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬

‫‪٤٢‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫‪ kick‬اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺗﺎﻧﮏ ﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ ﭼﺮﺧﺸﯽ ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﻨﻨﺪه ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ وﺳﯿﻠﻪ ي اﺧﻄﺎر دﻫﻨﺪه‬

‫ي ﭼﺎه ﺑﺮاي ﻗﺮار دادن ﺣﺠﻢ ﮔﻞ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺗﺎﻧﮕﻬﺎي ‪ TRIP‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﯿﻦ ‪ 10‬ﺗﺎ ‪ 15‬ﺑﺸﮑﻪ را ﻧﮕﻪ‬

‫داري ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪ 2 .‬ﻗﺴﻤﺖ دﯾﮕﺮ ‪ Trip – Tank‬در ﺷﮑﻞ )‪ (1-42‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﻧﺪ ‪.‬‬

‫از ﺟﺮﯾﺎن ﺳﯿﺎل ﻛﻪ در اﺛﺮ ﭘـﺲ زدن ‪ Kick‬ﺑﻮﺟـﻮد ﻣـﻲ‬

‫آﯾﺪ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ اﺑﺰار ﻣﺴﺪود ﻛﻨﻨـﺪة ﳐـﺼﻮص ‪ pack – off‬ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻪ)‪ (blow out preventer BOP‬ﻣﻌﺮوف ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺟﻠﻮﮔﲑي ﻣﻲ ﺷـﻮد‬
‫‪ BOP‬ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﺑﺼﻮرت دﺳﺘﻪ ﲨﻌﻲ‪ stack‬ﮔﻔﺘـﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ BOP‬ﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺟﻠﻮﮔﲑي ﻧﺸﺴﺖ ﭼـﺎه را در ﲤـﺎم‬
‫وﺿﻌﯿﺖ ﻫﺎي ﺣﻔﺎري داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬وﻗﱵ ﻣﺘﻪ درون ﺣﻔـﺮه‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺮﻛﺖ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺪون آزاد ﺷﺪن ﻓﺸﺎر ﭼـﺎه ﺑﺎﯾـﺪ‬
‫اﳒﺎم ﮔﲑد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ آن ‪ BOP‬ﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ اﺟﺎزة ﭼﺮﺧﺎﻧﺪن‬
‫‪ circulation‬ﺳﯿﺎل درون ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺣﻔﺎري ﲢﺖ ﻓﺸﺎر ‪Annulus‬‬
‫را ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ Ram Preventers‬وﯾﻚ‬
‫‪ Annulus preventer‬ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺼﻮل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﯾﻚ ﳕﻮﻧﻪ از‪ Ram Preventer‬در ﺷﻜﻞ ‪ ١. ۴٣‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‬
‫داراي دو ﺟــﺰء روي در روي ﻫــﻢ‬ ‫اﺳــﺖ‪Ram Preventer .‬‬
‫ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﺰدﯾﻚ ﺷﺪن ﺑﻪ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﻫـﻢ ﺑـﺴﺘﻪ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ Pipe Rams .‬داراي ﺳﻮراخ ﻫﺎي ﻧﯿﻤﻪ ﻣﺪور ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫‪ match‬ﺷﺪن ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ ﻛﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﻧﺪ ﻣﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ـﺘﻔﺎده‬
‫ـﺔ اﺳـ‬
‫ـﺮ ﻟﻮﻟـ‬
‫ـﻪ ﻗﻄـ‬
‫ـﺪ ﺑـ‬
‫ـﺎﺑﺮاﯾﻦ ‪ pipe Ram‬ﺑﺎﯾـ‬
‫ﺑﻨـ‬
‫ﺷﺪه‪ match‬ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﯿﺸﱰ از ﯾﻚ ﺳﺎﯾﺰ ﻟﻮﻟﻪ ﺣﻔـﺎري در‬
‫ﺣﻔﺮه ﭼﺎه اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ‪ Ram preventer‬اﺿﺎﰲ ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در‪ BOP stack‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ Ram .‬ﻫـﺎﻃﻮري‬

‫‪٤٣‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻟﻮﻟﻪ اي در ﺣﻔﺮه ﻧﺒﺎﺷﺪ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ آن ‪ blind rams‬ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ Rams‬ﻛﻮر ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺴﺘﻪ ﺷـﺪن ﻟﻮﻟـﻪ ﺷـﺪه وﱄ از ﺟﺮﯾـﺎن‬
‫رام ﻫﺎي ﻛﻮري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺟﻠﻮﮔﲑي ﳕﻲ ﻛﻨﺪ‪Shear Rams .‬‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮﮔﺮدان ﺳﯿﺎل ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻟﻮﻟـﻪ ﺑـﺴﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ اﯾﻦ ﺑﺎﻋـﺚ اﻓﺘـﺎدن )‪ (drop‬رﺷـﺘﻪ ﺣﻔـﺎري در‬
‫ﺣﻔﺮه و ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪن ﺟﺮﯾﺎن از ﭼﺎه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﲤﺎم ‪ Annulus pereventer, Ram‬ﻫﺎ دﭼـﺎر اﺷـﻜﺎل ﺷـﺪه ﯾـﺎ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﳕﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ shear ram‬ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﺑـﺴﺘﻪ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ Ram preventer .‬ﺑـﺮاي ﻓـﺸﺎر ‪psig 2000,5000,0000,50000‬‬
‫‪ Annular preventer‬ﻫﺎ ﺑﻌﻀﻲ اوﻗﺎت‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ دﺳﱰس ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ‪ bag- type preventer‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ ﻛـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ ﺗﻮﻗـﻒ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن از ﭼﺎه ﻣﻲ ﺷﻮد واز ﯾﻚ ﺣﻠﻘﻪ ﻻﺳﺘﯿﻚ ‪ synthetic‬ﻛﻪ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻛﺸﺸﻲ ﲨﻊ ﺷـﻮﻧﺪه و رﺷـﺘﻪ ﺷـﺪن دارد و ﺳـﺮ راه‬
‫‪annular‬‬ ‫ﻋﺒﻮر ﺳﯿﺎل ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﲑد ﺗﺸﻜﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬اﻏﻠﺐ‬
‫‪ preventer‬ﻫﺎ در ﻣﻮاﻗﻊ ﻻزم ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮش‬
‫ﻧـﺸﺎن داده‬ ‫‪ Annules preventer‬در ﺷـﻜﻞ ‪١ .۴۴‬‬ ‫ﯾﻚ ﻧـﻮع‬
‫ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ Annular Preventer .‬ﺑـﺮاي ﻓـﺸﺎرﻫﺎي ﻋﻤﻠﯿـﺎﺗﻲ‬
‫ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬ ‫‪ 2000,5000‬و‪ ١٠٠٠٠‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ Ram .‬و‪Annulur Bop‬‬
‫‪Ram Preventer‬‬ ‫ﻫﯿﺪروﻟﯿﻜﻲ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑـﺮ آن‬
‫ﻫﺎ اﮔﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﮐﺎر ﻧﺪﻫﺪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﭘﯿﭽـﻲ‬
‫ﻗﻔﻞ ﺷﺪه وﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑـﺴﺘﻪ ﺷـﺪن ‪ preventer‬ﺷـﻮد‪.‬‬
‫‪ Annulur Preventer‬ﻫﺎ ﻃﻮري ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬

‫‪٤٤‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫ﭘﻼﺳﺘﯿﻚ ﺑﻪ ﮐﻒ ﲤﺎس دارد ﻓـﺸﺎر ﭼـﺎه ﺑـﻪ ﺑـﺴﺘﻪ ﺷـﺪن‬
‫‪ preventer‬ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﺪرن ﻫﯿﺪروﻟﯿﻜﻲ ﺟﻬﺖ ﺑﺴﱳ ‪ Bop‬ﻣﻌـﺮوف ﺑـﻪ‬
‫‪ accumulator‬ﻫﺎی ﻓﺸﺎر ﺑـﺎﻻ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺟﻬـﺖ ﻛـﻨﱰل‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺟﺮﯾﺎن ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎﻫﺎ ﺑﻜﺎر ﻣﻲ روﻧﺪ‪ .‬ﳕﻮﻧﻪ اي‬
‫از اﯾــﻦ ‪ accumulator‬در ﺷــﻜﻞ ‪ ١ .۴۵‬ﻧــﺸﺎن داده ﺷــﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ Accumulator .‬ﻫﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺄﻣﲔ ﻣﻘﺪار ﻛﺎﰲ ﺟﺮﯾـﺎن‬
‫‪ BOP‬ﻫﺎ ﺑﻮده و ﺣـﺪاﻗﻞ‬ ‫ﻓﺸﺎر ﻗﻮي ﺟﻬﺖ ﺑﺴﱳ ﲤﺎم‬
‫ﯾﻚ ﺑﺎر اﯾﻦ ﻛﺎر را اﳒﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ Accumulator .‬ﻫﺎ ﺑﺎ‬
‫ﻇﺮﻓﯿـﺖ ‪ 40,80,120 gal‬و ﺣـﺪاﻛﺜﺮ ﻓـﺸﺎر ﻋﻤﻠﯿـﺎﺗﻲ ‪،٣٠٠٠‬‬
‫‪ psig ١۵٠٠‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪accumulator .‬ﻫﺎ ﺑـﻪ وﺳـﯿﻠﻪ ﭘﻤـﭗ ﻫـﺎي‬
‫ﻛﻮﭼﻚ در ﲤﺎم ﻣﻮاﻗﻊ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺷـﺪه اﻧـﺪ ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ‬
‫اﭘﺮاﺗﻮر ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﺪرت ﻃﺒﯿﻌﻲ ‪ rig‬ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺑـﺴﱳ‬
‫ﻓﻮري ﭼﺎه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺟﻬﺖ اﳝﲏ‪ ،‬ﭘﻤﭗ ﻫﺎي ﯾـﺪﻛﻲ ﺟﻬـﺖ‬
‫ﻧﮕﻪ داﺷﱳ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﺒﻊ ﺛﺎﻧﻮي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗـﺮار‬
‫ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن ﻣﯿـﺎن ‪accumulator‬‬
‫ﻫﯿﺪروﻟﯿﻜﻲ ﻏﲑ ﺧﻮرﻧﺪه ﺑﺎ ﻧﻘﻄﻪ اﳒﻤﺎد ﭘـﺎﯾﲔ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫روﻏﻦ ﻫﯿﺪروﻟﯿﻜﻲ ﺑﺎﯾﺪ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت روﻏﻦ ﻛﺎري ﺧﻮب داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﯾﺪ داراي ﳘﺨﻮاﻧﻲ ﺑﺎ ﻗﻄﻌـﺎت ﻻﺳـﺘﯿﻜﻲ ﺟﻬـﺖ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻛﻨﱰل ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪accumulator‬ﻫﺎ ﳎﻬﺰ ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي رﮔﻼﺗـﻮر ﻫـﺎي ﻓـﺸﺎري‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻛﺎرﺑﺮد در ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﳐﺘﻠﻒ زﻣﺎﻧﯽ ﻣﻬـﻢ‬
‫‪preverter‬‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ strip pipe‬ﯾﺎ ﻟﻮﻟﺔ ﭘـﺎﺋﯿﲏ ﺑـﻪ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه و درون ﺳﻮراخ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻟﮕﺪ ﯾﺎ واﭘـﺲ‬
‫زﻧﻲ ‪ kick‬اﳒﺎم ﺷﻮد ﲠﱰ اﺳﺖ ‪ Strip back‬در ﮐﻒ ﺑﺎﺷـﺪ ﺗـﺎ‬

‫‪٤٥‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫اﺟﺎزه دﻫﺪ ﮐﻪ ﻋﻤﻞ ﭼﺮﺧﺎﻧﺪن )‪ (circulation‬ﺳـﯿﺎل ﺳـﺎزﻧﺪ‬
‫در ﭼﺎه اﳒﺎم ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر زﯾﺎد ﺑﺴﱳ )‪ (closing- pressure‬ﺑﻪ ‪ preverter‬در‬
‫‪preventor‬‬ ‫ﻫﻨﮕــﺎم ﻋﻤﻠﯿــﺎت ‪ Stripping‬ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از‬
‫‪ Annules‬ﺑﺎﻋﺚ از ﺑﲔ رﻓﱳ و ﭘـﺎرﮔﻲ ﻣـﻮاد ﻧﺸـﺴﺖ ﺑﻨـﺪ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬روش ﻣﻌﻤﻮﱄ ﻛﻢ ﻛﺮدن ﻓـﺸﺎر ﻫﯿـﺪروﻟﯿﻜﻲ در‬
‫ﻃﻮل واﺣﺪ ﻋﻤﻠﯿﺎت ‪ Stripping‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗـﺮاوش ﺳـﯿﺎل‬
‫ﭼﺎه ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ Stripping .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫‪ Annulus preventer‬ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﻗﺎﺑﻞ اﳒﺎم ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫ﻫﺮ ﺣﺎل وﻗﱵ ﻓﺸﺎر ﺳﻄﺢ ﭼﺎه زﯾﺎد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻋﻤﻞ ‪Stripping‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از دو ﻟﻮﻟـﻪ ي )‪( pipe ram pereventer‬‬
‫ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﰲ از ﻫﻢ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧـﺪ‬
‫‪external upset‬ﻣـﯽ‬ ‫ﺑﺮاي ﻧﺼﺐ اﺑﺰار ﻣﺘﺼﻞ ﻛﻨﻨـﺪه ﺧـﺎرﺟﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻫـﻢ ﻣﺘـﺼﻞ ﻛﻨـﺪ‬ ‫ﺗﻮان از ‪tool joint‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬در ﻣﻮاﻗﻊ ﺿﺮوري ‪r‬ش‪ m‬ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﲔ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﺎ اﺗﺼﺎﻻت در ﺟﺎي ﺧﻮد ﻧﺼﺐ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻠﯿﺎت ‪ Stripping‬ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ‬ ‫‪Ram‬‬ ‫‪pereventer‬‬ ‫ﻓﻀﺎي ﺑﲔ‬
‫ﻗﺮﻗﺮه ﺣﻔـﺎري )‪ (drilling spool‬ﻗﺎﺑـﻞ اﳒـﺎم اﺳـﺖ‪.‬ﻗﺮﻗـﺮه‬
‫ﺣﻔﺎری ﳘﭽﻨﲔ ﺟﻬﺖ اﺟﺎزه ﻧﺼﺐ ﻗﻄﻌﺎت ﯾﺎ ﻟﻮﻟﻪ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ‬
‫ﺑﻪ ﯾﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻌﲔ ‪ Stack‬را ﺧﻮاﻫـﺪ داد‪ .‬اﯾـﻦ ﺧﻄﺎﻫـﺎي‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ اﻣﻜﺎن ﭘﻤﭙﺎژ ﺑﻪ ‪Annul‬ع‪ s‬ﯾﺎ رﻫﺎ ﺷﺪن‬
‫ﺟﺮﯾﺎن از‪ Annulus‬ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ‪ BOP‬را ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﯾﻚ ﻟﻮﻟﻪ‬
‫ﺟﻬﺖ ﭘﻤﭙﺎژ ﺑﻪ ‪ Annulus‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﲑد ﻛﻪ‬
‫‪ kill line‬ﻧﺎم دارد ﻟﻮﻟﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷـﺪه ﺟﻬـﺖ رﻫـﺎ ﺷـﺪن‬

‫‪٤٦‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن از ‪ Annulus‬ﳑﻜﻦ اﺳـﺖ داراي ﯾـﻚ ‪ choke line‬وﯾـﮏ‬
‫‪ diverter line‬و ﯾﺎ ﯾﻚ ‪ flow line‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﲤـﺎم ﻗﺮﻗـﺮه ﻫـﺎي‬
‫ﺣﻔﺎري ﺑﺎﯾﺪ داراي ﻗﻄﺮ ﻛﺎﰲ) ‪ (bore‬ﺑﻮده ﺗﺎ ﺑﻪ ‪cosing‬‬
‫ﺑﻌﺪي اﺟﺎزه داده ﺗﺎ در ﺟﺎي ﺧـﻮد ﻗـﺮار ﮔﲑﻧﺪاﻟﺒﺘـﻪ‬
‫ﺑﺪون اﯾﻨﻜﻪ‪ BOP‬ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ casing head‬ﻣﺘـﺼﻞ اﺳـﺖ‪.‬ﺑﻌـﻀﯽ‬ ‫‪ BOP stack‬ﺑﻪ ‪ casing‬ﺗﻮﺳﻂ‬
‫‪ casing head‬را ﺑﺎ ﻧﺎم ‪ braden head‬ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫اوﻗﺎت‬
‫ﺑﻪ اوﻟﯿﻦ رﺷﺘﻪ ‪ casing‬ﺟﻮش ﺷﺪه و در ﭼﺎه ﺳﯿﻤﺎن ﮐﺎری‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﯾﻚ ﻓﺸﺎر ﻧﺸﺴﺖ ﺑﻨﺪ ﳊﺎظ ﻛـﺮده ﺗـﺎ ﯾـﻚ‬
‫رﺷﺘﻪ ‪ casing‬دﯾﮕﺮ را در ﭼﺎه ﻗﺮار داد‪.‬در ﺧﺮوﺟﻲ ﯾـﻚ‬
‫‪ cosing head‬ﻗﺮار داده ﺷﺪه ﺗﺎ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻓـﺸﺎر را ﻛـﻪ‬
‫ﺑﲔ رﺷﺘﻪ ﻫﺎی‪ casing‬ﻣﺎﻧﺪه آزاد ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﳕﺎﯾــﺸﮕﺮ ﻛــﻨﱰل )‪(control panel‬ﺑــﺎ ﻣﻌﻤــﻮﻻ ﻧــﺼﺐ در‬
‫‪ derrick‬ﺟﻬﺖ اﻣﮑﺎن دﺳﱰﺳﯽ آﺳﺎن ﺑـﺮای ﻋﻤﻠﯿـﺎت و ﳓـﻮة‬
‫ﻛﺎرﻛﺮد‪ BOP‬ﺑﮑﺎر ﻣﯽ رود ‪ .‬ﻛﻨﱰل ﺑﺎﯾﺪ ﻧـﺸﺎن ﮔـﺬاري‬
‫ﺷﺪه ﯾﺎ ﻋﻼﻣﺖ زده ﺷـﺪه ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺗﺮﺗﯿـﺐ ‪ BOP‬ﺳـﻨﺨﯿﺖ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﯾـﻚ ﳕﻮﻧـﻪ از ‪ ponel‬درﺷـﻜﻞ ‪١٫۴۶‬ﻧـﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ ‪ BOP‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ اي ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ ‪ BOP‬ﻫﺎ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ اﳘﯿﺖ و ﻓﺸﺎر ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ در‬
‫ﳏﻞ و روﺷﻬﺎي ﻛﻨﱰل ﭼﺎه اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه ﺗﻮﺳـﻂ اﭘﺮاﺗـﻮر‬
‫دارد‪.‬‬
‫‪ API‬ﺑﺮاي ﺗﺮﺗﯿﺐ ‪ BOP‬ﻫﺎروﺷﻬﺎي ﻣﺘﻌـﺪدی را ﻃﺮاﺣـﻲ و‬
‫ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد داده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٤٧‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪١٫۴٧‬ﳕﻮﻧﻪ اي از ﺗﺮﺗﯿﺐ ‪ BOP‬ﻫـﺎرا در ﻓـﺸﺎرﻫﺎي‬
‫ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﻲ ‪ 10000‬و ‪ 15000‬راﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺟﻬـﺖ ﺗﺮﺗﯿـﺐ‬
‫ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﯾﻚ‪ annular preventer‬ﺣﺮف‬ ‫)‪ (Arangment‬ﺣﺮف ‪A‬‬
‫‪ R‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ‪ Ram preventer‬وﺣـﺮف ‪ S‬ﻧـﺸﺎن دﻫﻨـﺪه ‪drilling‬‬
‫‪ spool‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﯿﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﺮوع ‪casing‬‬
‫‪bell nipple‬ﻣـﯽ رﺳـﺪ‪.‬ﭘـﺲ ﺗﺮﺗﯿـﺐ‬ ‫‪ head‬و ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎﻻ ﺑـﻪ‬
‫‪ stack‬ﺑﺎ ‪ Ram preventer‬ﮐـﻪ‬ ‫‪ RSRRA‬ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎده ‪BOP‬‬
‫‪Ram‬‬ ‫ﺑﻪ ‪ casing head‬ﻣﺘﺼﻞ اﻧﺪ و ﯾـﮏ ‪ drilling spool‬ﺑـﺎﻻی‬
‫‪ preventer‬ودو ‪ Ram preventer‬ﺑﻄﻮر ﺳﺮی ﺑﺎﻻی ‪ drilling spool‬و‬
‫ﯾﮏ ‪ annular preventer‬ﺑﺎﻻی ‪ ram preventer‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ﲠﱰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺣﻔﺎري را ﺑﺎ ﻛﻤﻲ‬
‫ﻓﺸﺎر ﺳﻄﺤﻲ در‪ Annules‬اﳒﺎم داد‪ .‬ﯾﻚ ‪ head rotating‬ﮐﻪ‬
‫اﻃﺮاف ‪ kelly‬دز ﺑﺎﻻی ‪ BOP stack‬وﻗﺘﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪.‬ﯾﻚ ‪ Bop‬ﻗﺎﺑﻞ ﭼﺮﺧﺶ در‬
‫ﺷﻜﻞ‪ ١٫۴٨‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از‪ rotating head‬ﻋﻤﻮﻣﺎ‬
‫ً‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻮا ﯾﺎ ﮔﺎز ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﯿﺎل ﺣﻔﺎری ﺑﮑﺎر‬
‫رﻓﺘﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﳘﭽﻨﯿﻦ ﳑﮑﻦ اﺳﺖ زﻣﺎﻧﯽ ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮد ﮐﻪ ﺳﯿﺎل ﺳﺎزﻧﺪ ﺧﯿﻠﯽ آرام از‬
‫ﻣﯿﺎن ﺳﺎزﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﺮاواﯾﯽ ﮐﻢ وارد ﭼﺎه ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ‬
‫ﺣﺎل اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺧﻄﺮﻧﺎك اﺳﺖ ﻣﮕﺮ اﯾﻨﻜﻪ ﺳﺎزﻧﺪ در ﺣﺎل‬
‫ﺣﻔﺎري ﻧﻔﻮذ ﭘﺬﯾﺮي ﻛﻤﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﻓﻘﻂ‬
‫ﺑﺎ ﲡﺮﺑﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺼﻮل ﺑﻮده ﻛﻪ در ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺣﻔﺎري ﺑﺪﺳﺖ‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل اﯾﻦ ﻋﻤﻞ در‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ‪Ellenberger‬در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﻜﺰاس ﻏﺮﺑﻲ اﳝﻦ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ ‪.‬وﻗﱵ رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري در ﺣﻔﺮه اﺳﺖ ‪ BOP Stsck‬ﺟﻬﺖ‬

‫‪٤٨‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
 ‫ﻓﻘﻂ ﺗﻮﻗﻒ ﺟﺮﯾﺎن از ‪ Annules‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﲑﻫﺎي‬
‫ﻣﺘﻌﺪد اﺿﺎﰲ ﺟﻬﺖ ﻋﺒﻮر ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ داﺧﻞ رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺷﲑﻫﺎ دارای ‪Kelly cock‬‬
‫ﻫﺎو ‪ internal blow nut preventers‬ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪.‬در ﺷﻜﻞ‬
‫‪١٫۴٩‬ﳕﻮﻧﻪ اي از ‪ Kelly cock‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ upper‬ﻛﻪ اﻧﺪازه ﻫﺎي آن ﭼﭗ‬ ‫ً ﯾﻚ ‪Kelly cocks‬‬
‫ﻋﻤﻮﻣﺎ‬
‫ﺑﻮده روي ﯾﻚ ‪ lower Kelly cock‬ﻛﻪ دﻧﺪاﻧﻪ ﮔﻠﻮﮔﺎه آن‬
‫راﺳﺖ اﺳﺖ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ـﻲ‬
‫ـﻪ ﻣـ‬
‫ـﺰ ﮔﻔﺘـ‬
‫‪ drill stem valve ،‬ﻧﯿـ‬ ‫ـﻪ ‪lower kelly cock‬‬
‫ﺑـ‬
‫ﺷﻮد‪.‬دو ‪ kelly cock‬ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﺳﺖ زﯾـﺮا ﳑﻜـﻦ اﺳـﺖ در‬
‫ﻣﻮاﻗﻊ اﺿﻄﺮاري ﻛﻪ رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري ﺑﻮﺳـﯿﻠﻪ ‪ Kelly down‬در‬
‫ﺣﻔﺮه ﮔﲑ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﭘﺎﺋﲔ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﱰﺳﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﯾﻚ ‪ Bop‬داﺧﻠﻲ ﺷﲑي اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﭼﺎه در زﻣـﺎن ﺣﻔـﺎري‬
‫ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎن دادن ﻛﻨـﺪ وﺑﺎﻋـﺚ اﺧـﺘﻼل در ﺣﻔـﺎري‬
‫ﮔﺮدد در رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري ﻧـﺼﺐ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ Ball valve .‬ﺷـﺒﯿﻪ‬
‫ﺷﲑﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ ‪ 1.49‬ﻧﯿﺰ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻌﻨـﻮان‬
‫‪ Bop‬داﺧﻠﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ آن ﯾﻚ ﺷﲑ ﻧﯿـﺰه اي‬
‫)‪ (Dort valve‬ﯾﺎ )‪ (Check valve‬ﺑﻌﻨـﻮان ‪ Bop‬داﺧﻠـﻲ ﻃﺒـﻖ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ l.50‬ﻧﯿﺰ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻧﻮع ‪ Bop‬داﺧﻠﻲ ﺑﺎﯾـﺪ درون رﺷـﺘﻪ ﺣﻔـﺎري ﻗـﺮار‬
‫ﮔﲑد‪ .‬ﻗﺒﻞ از اﯾﻨﻜـﻪ ‪ Drill pipe‬درون ﺣﻔـﺮه ﯾـﺎ ﺳـﻮراخ‬
‫‪ Striped bock‬ﺷﻮد ﭼﻮن اﺟﺎزه ﺧﻮاﻫـﺪ داد ﮔـﻞ ﺑـﻪ ﭘـﺎﺋﲔ‬
‫رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري ﭘﻤﭗ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﯾﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺗﻪ ﭼـﺎه ﻣـﻲ‬
‫رﺳﺪ‪ Bop‬داﺧﻠﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻧـﺼﺐ ﻣـﻲ ﺷـﻮد ﻛـﻪ ﻧﯿـﺎز دارد‬

‫‪٤٩‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﭘﯿﭽﺎﻧﺪن ﺑﺎﻻي ﯾﻚ رﺷﺘﻪ ﺣﻔـﺎري ﺑـﺎز ﺑﻮﺳـﯿﻠﻪ‬
‫ﺷﲑدر ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ‪ Bop‬ﻧﺼﺐ ﺷـﺪ ﺷـﲑ را‬
‫ـﺴﺘﻢ‬
‫ـﻚ ﺳﯿـ‬
‫ـﺮد‪ .‬ﯾـ‬
‫ـﲑ را آزاد ﻛـ‬
‫ـﺎ ﺗـ‬
‫ـﺴﺖ ﯾـ‬
‫ـﻮان ﺑـ‬
‫ـﻲ ﺗـ‬
‫ﻣـ‬
‫ﮔﺮداﻧﻨﺪه ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ ﺟﻬﺖ ﻛﻨﱰل ﻋﻤﻠﯿـﺎت ﭼـﺎه در ﺷـﻜﻞ‬
‫‪ l.51‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻟﮕﺪ)‪ (kick‬ﻣﻌﻤﻮﻻ از ﭼﺎه ﺑـﻪ‬
‫‪ chock‬درﺟﻪ دار ﮔﺮداﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﲑ ﺗﻨﻈﯿﻢ از ﯾﻚ دﺳﺘﮕﺎه راه دور )‪ ( remote pamel‬ﻛﻨﱰل‬
‫ﻣﻲ ﺷـﻮد ﻛـﻪ در ‪ Rig‬ﻗـﺮار دارد‪ .‬ﳕﻮﻧـﻪ اي از ‪chock‬‬
‫ودﺳﺘﮕﺎه ﯾﺎ ﺻﻔﺤﻪ ﳕﺎﯾﺸﮕﺮ از راه دور در ﺷـﻜﻞ ‪ l.53‬و‬
‫‪ l.52‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻓـﺸﺎر ﻛـﺎﰲ در ﭼـﺎه ﺑﺎﯾـﺪ‬
‫ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ‪ chock‬ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺷﻮد ﺑﻄﻮري ﻛـﻪ ﻓـﺸﺎر ﭘـﺎﺋﲔ‬
‫ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺷﺪه در ﭼﺎه ﻛﻤﻲ ﺑـﺎﻻﺗﺮ از ﻓـﺸﺎر ﺳـﺎزﻧﺪ‬
‫ﻗﺮارﮔﲑد در ﻏﲑ اﯾﻨﺼﻮرت ﺟﺮﯾﺎن ﺳـﺎزﻧﺪ اداﻣـﻪ ﭘﯿـﺪا‬
‫ﻛﺮده ﺗﺎ وارد ﭼﺎه ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻣﻜﺎﻧﯿﻜﻲ در ﻣﻮاﻗﻊ اﺿﻄﺮاري ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در زﻣﺎن ﻟﮕـﺪ ‪ Kick‬ﺑـﺮای ﮐـﻨﱰل آن ﺑﻜـﺎر‬
‫رود‪ .‬ﻓﺸﺎر ﺳـﺮﯾﻊ وﻓـﻮري آزاد ﺷـﺪه ﺑـﺎ ﺣﺠـﻢ زﯾـﺎد‬
‫ُ ﳘﺮاه ﺑﺎ ﻓـﺸﺎر ﻟﺮزﺷـﻲ‬
‫ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ ﻣﻜﺮرا‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ دﻗﺖ ﻛـﺎﰲ ﺑﺎﯾـﺪ ﻣﺒـﺬول ﺷـﺪه ﺗـﺎ از‬
‫ﻗﻮﯾﱰﯾﻦ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﺷـﻮد ﺗـﺎ ﲤـﺎم ﺧﻄﻮﻃـﺪر‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﮑﺲ اﻟﻌﻤﻠﻬﺎی ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﻬـﺎر ﮔﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﳘﭽـﻨﲔ‬
‫ﺑﻌﻀﻲ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮي در ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ و ‪ Well head‬ﻧﯿـﺰ ﻻزم‬
‫و ﺿﺮوری اﺳﺖ‪ .‬وزن ﲤﺎم ﺷﲑﻫﺎ واﺗﺼﺎﻻت ﺑﺎﯾـﺪ ﺑﻮﺳـﯿﻠﻪ‬
‫اﺳﻜﻠﺖ ﻓﻠﺰي ﲪﺎﯾﺖ ﺷﻮد ‪ ،‬ﺑﻄﻮري ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﲬﺸﻲ در ﻟﻮﻟﻪ‬
‫ﮐﺸﯽ وارد ﻧﺸﻮد‪ .‬در اﺛﺮ ﺧﻮرﻧﺪه ﺑـﻮدن ﺳـﯿﺎل وﻗـﺪرت‬

‫‪٥٠‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫ﺳﺎﯾﺶ آن ﺗﻌﺪاد ﺧﻢ ﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺧـﻢ ﻫـﺎ‬
‫‪ Sweep- Turn‬ﺑـﻮده ﺗـﺎ‬ ‫ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺎ ﺣﺪ ﳑﻜﻦ ﺑﺎ زاوﯾﻪ ﻛﻢ‬
‫اﯾﻨﻜﻪ ‪ L‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ وداراي ﯾـﻚ ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﺳﺎﯾـﺸﻲ در‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ﺷﻜﺴﱳ ﺳﯿﺎل در ﲬﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ API .‬ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدات ﻣﺘﻌـﺪد‬
‫‪ chock‬ﭼﻨﺪ راﻫﻪ وﺗﺮﺗﯿﺐ آن ﺑﺮاي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي‬ ‫در ﺧﺼﻮص‬
‫ﻓــﺸﺎرﻫﺎي ﻋﻤﻠﯿــﺎﺗﻲ ‪ 2000‬و‪ 3000‬و‪ 5000‬و ‪ 10000‬و ‪15000‬‬
‫‪ psig‬داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮاﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدات اﭘﺮاﺗﻮرﻫـﺎي ﭼـﺎه ﻃـﺮح ﻫـﺎي‬
‫دﳋﻮاه ﻣﺘﻌﺪدي را ﮔﺴﱰش داده اﻧﺪ‪ .‬ﺗﺮﺗﯿﺐ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاﺳﺎس اﳘﯿﺖ وﻣﻘﺪار ﻓﺸﺎر ﺗـﺸﻜﯿﻞ ﺷـﺪه در ﳏـﻞ‬
‫وروش ﻫﺎي ﻧﻈﺎرﺗﻲ وﻛﻨﱰﱄ ﭼـﺎه ﺑﺎﯾـﺪ ﺗﻮﺳـﻂ اﭘﺮاﺗـﻮر‬
‫ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد داده ﺷﻮد‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ l.51‬ﯾﻜﻲ از ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻫﺎ ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫‪ API‬را ﻧﺸﺎن ﻣﯿﺪﻫـﺪ‪ .‬دراﯾـﻦ ﺗﺮﺗﯿـﺐ ﯾـﻚ ﺷـﲑ ﻛـﻨﱰل‬
‫ﻫﯿﺪروﻟﯿﻜﻲ ‪Bop‬ﻫﺎ را از ﭼﻨﺪ راﻫﻪ ‪ choke‬ﺟﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺷﲑ ﻣﻌﻤﻮﻻ در ﺣﲔ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺣﻔﺎري ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮده ﺗﺎ از‬
‫ﺟﺎﻣﺪ ﺷﺪن ﮔﻞ ﺣﻔﺎري وﺗﻪ ﻧﺸﲔ ﺷﺪن آن در ﺳﯿـﺴﺘﻢ ‪chock‬‬
‫ﺟﻠﻮﮔﲑي ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻛﻨﱰل ﻛﻪ اﯾﻦ ﺷـﲑ را ﻛـﻨﱰل ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ در‬
‫ﻛﻨﱰل ‪ Panel‬و ‪ Bop‬ﻗﺮار داﺷﺘﻪ وﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﻗﺎﺑـﻞ ﻛـﺎر‬
‫ﻛﺮدن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دو ﺷﲑ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺑﻪ ﭼﺮﺧﺎﻧـﺪن ‪Kick‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﯾﻜﻲ از آ‪‬ﺎ از ﻛـﺎر اﻓﺘـﺎده اﺳـﺖ اﺟـﺎزه‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ داد ﺗﺎ اداﻣﻪ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﯾﻚ ﺗﻔﻜﯿﻚ ﮔﺮ ﮔـﺎز –‬
‫ﮔﻞ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﮔﺎز ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ درﮔـﻞ را ﻫﻮاﻛـﺸﻲ ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫ﻛﺮد‪ .‬ﳘﭽﻨﲔ ﺷﲑﻫﺎ ﻃﻮري ﺗﺮﺗﯿﺐ داده ﺷﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫ﭼﺎه ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﺑﻪ ﻃﺮف ﮔﻮدال ﻫﺪاﯾﺖ ﺷﺪه ﺗﺎ از ﻓـﺸﺎر‬

‫‪٥١‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫زﯾﺎد ﺟﻠﻮﮔﲑي ﺷﻮد ﻛﻪ اﯾﻦ ﻓﺸﺎر ﳑﻜﻦ اﺳﺖ زﯾـﺮ ‪Cassing‬‬
‫ﻛﻮﺗﺎه ﳏﺒﻮس ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ Kill line‬ﺑﺎﻋﺚ ﭘﻤﭗ ﻛﺮدن ﺳﯿﺎل ﺣﻔﺎري ﺑﻪ ‪ annulus‬از ﺳﻄﺢ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ دﺳـﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه ﻓﻘـﻂ در‬
‫ﻣﻮاﻗﻊ ﺧــﺎص‪ ،‬ﺟﺰء ﻣـــﻮارد ﻃﺒﯿﻌﻲ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻛﻨــــﱰل‬
‫ﭼﺎه ﳔﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫اﯾﻦ ‪ kill line‬ﺑﺼﻮرت ﻣﻜﺮر ﻣﻮرد ﻧﯿـﺎز واﺳـﺘﻔﺎده ﺑـﻮده‬

‫ﭼﻮن ﻓﺸﺎرﻫﺎي زﯾﺮ ﺳﻄﺤﻲ )‪(sub surface‬در ﺣﲔ واﭘـﺲ زﻧـﻲ‬
‫‪ Kick‬ﺑﺎﻋﺚ اﳚﺎد ﭘﺎرﮔﻲ وﺷﻜـﺴﺖ ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﺳـﺎزﻧﺪ ﺷـﺪه‬
‫وﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪن وﺑﺮدن ﺳﺮﯾﻊ ﺳﯿﺎل ﺣﻔﺎري از ﺳـﻄﺢ‬
‫ﺑﺎﻻﯾﻲ ﺣﻔﺮه ﯾﺎ ﺳﻮراخ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪Well monitoring system (١-٨‬‬
‫ﻣﻼﺣﻈﺎت اﳝﲏ وﻛﺎراﯾﻲ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺼﻮرت ﻣـﺪاوم ﭘﯿـﺪا ﺷـﺪه‬
‫وﻫﺸﺪار داده ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮارد ﺑـﺴﯿﺎر ﺿـﺮوري ﺑـﻮده‬
‫ﭼﻮن ﻣﺸﻜﻼت وﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺣﻔﺎري را ﻛﺸﻒ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﯾﻚ ﳕﻮﻧﻪ از اﯾـﺴﺘﮕﺎه ﻛـﻨﱰل ﺣﻔـﺎري در‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ l.54‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺎﺷـﲔ وﯾـﺎ ‪monitor‬ﻫـﺎ‬
‫ﭘﺎراﻣﱰﻫﺎي زﯾﺮ را اﻧﺪازه ﮔـﲑي ﳕـﺎﯾﺶ ﯾـﺎ ﺿـﺒﻂ ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ -١ :‬ﻋﻤﻖ ‪ -٢‬ﻧﺮخ ﻧﻔـﻮذ ‪ -٣‬ﻓـﺸﺎر ﯾـﺎ وزن ‪Hook‬‬
‫‪ -۴‬ﺳﺮﻋﺖ ﮔﺮدش ‪ -۵‬ﮔﺸﺘﺎور ‪ -۶‬ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻤﭗ ‪ -٧‬ﻓﺸﺎر ﭘﻤـﭗ‬
‫‪ -٨‬ﺳﺨﱵ ﮔﻞ ‪ -٩‬دﻣﺎي ﮔﻞ ‪ -١٠‬ﻏﻠﻈﺖ ﮔﻞ ‪ -١١‬ﮔﺎز ﮔﻞ ‪-١٢‬‬
‫ﮔﺎزﻫﺎي ﺧﻄﺮﻧﺎك ﻣﻮﺟﻮد در ﻫﻮا ‪ -١٣‬ﺣﺪ ﮔﻮدال‬
‫‪ -١۴‬ﻧﺮخ ﺟﺮﯾﺎن ﮔﻞ‬

‫‪٥٢‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺣﻔﺎر ﺟﻬﺖ ﻛـﺸﻒ وﻣـﺸﻜﻼت ﺣﻔـﺎري ﺿـﺒﻂ‬
‫وﺛﺒﺖ زﻣﺎﻧﻲ وﻣﻜﺎﻧﻲ ﯾﺎ ﺗـﺎرﳜﻲ ﲤـﺎم ﺟﻮاﻧـﺐ ﻋﻤﻠﯿـﺎت‬
‫ﺣﻔﺎري ﻛﻤﻜﻲ ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﭘﺮﺳـﻨﻞ ﻣﻬﻨﺪﺳـﻲ‪ ،‬زﻣـﲔ ﺷﻨﺎﺳـﺎن‬
‫وﻧﺎﻇﺮﻫﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ﯾﻚ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺮﻛﺰي‬
‫ﻫﺸﺪار دﻫﻨﺪه ﯾﺎ ﳕﺎﯾﺎن ﻛﻨﻨـﺪه روي ﯾـﻚ ﺗﺮﯾﻠـﻲ ﻧـﺼﺐ‬
‫وﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﲑد‪) .‬ﺷﻜﻞ ‪ (l.55‬اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه‬
‫ـﯿﺎل دوران‬
‫ـﺎري وﺳـ‬
‫ـﺮد ﺣﻔـ‬
‫ـﺼﻮص ﻋﻤﻠﻜـ‬
‫ـﺎت را در ﺧـ‬
‫اﻃﻼﻋـ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ در ﮔﻞ و ﳘﭽﻨﲔ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻛﺮدن ﯾﻚ ﺳﯿـﺴﺘﻢ‬
‫ﻛﻨﱰل ﻣﺮﻛﺰي ﺟﻬﺖ اﻋﻼم ﲤﺎم ﭘﺎرﻣﱰﻫﺎي ﺣﻔﺎري را ﻧـﺸﺎن‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻞ ﺷﻨﺎس )‪ (mud logger‬ﺑﻪ دﻗﺖ ﮔﻞ ﯾـﺎ ﲣﺘـﻪ ﺳـﻨﮓ ﺑـﺮش‬
‫داده ﺷﺪه را ﺑﺎزرﺳﻲ ﻛﺮده ﻛﻪ‪ shale shaker‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺧﺎص و‬
‫در ﻓﺮم ﻫﺎ وزﻣﺎ‪‬ﺎی ﺧﺎص ﺿﺒﻂ ﻛﺮده وﺟﺰﺋﯿﺎت را اﻋـﻼم‬
‫ﳕﺎﯾﺪ‪ .‬ﻣﻮرد دﯾﮕﺮ ﻋﻼﻣﺖ ﮔﺬاري ﯾـﺎ ﺑﺮﭼـﺴﺐ زدن ﺑـﺮاي‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻋﻤﻖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ‪ Poleontologist‬ﺑﺮرﺳﻲ وﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﯿﻜﺮوﻓـﺴﯿﻞ ﻣﻮﺟـﻮد در ‪ cothings‬ﺑـﻪ‬
‫زﻣﲔ ﺷﻨﺎس ﻛﻤﻚ ﻛﺮده ﺗﺎ ﯾﻚ ارﺗﺒـﺎط ﻣﻨﻄﻘـﻲ ﺑـﲔ ﺷـﻜﻞ‬
‫وﻋﻤﻠﻜﺮد ﺣﻔﺎري ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﺪ‪ .‬ﲰﭙﻞ ﯾﺎ ﳕﻮﻧﻪ ﻫـﺎي ﮔـﺎز‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ‪ mud logger‬از ﮔﻞ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد وآﻧـﺎﻟﯿﺰ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ از ﻛﺮوﻣﺎﺗﻮﮔﺮاﰲ اﺳﺘﻔﺎده ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬وﺟـﻮد‬
‫ﻫﯿﺪروﻛﺮﺑﻦ را ﺑﺎ اﯾﻦ آﻧﺎﻟﯿﺰ ﻣﻲ ﺗـﻮان ﺗـﺸﺨﯿﺺ داد‪.‬‬
‫اﺧﲑا ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻫﺎي ﻛﺎﰲ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺸﺪار دﻫﻨﺪه وﮔﺰارش‬
‫ﻧﻮﯾﺴﻲ وﲨﻊ ﻛﺮدن وﺳﯿﺴﺘﻢ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨـﺪي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻮﻗـﻮع‬
‫ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٥٣‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬
 ‫اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎ ﳐﺼﻮﺻﺎ ﺟﻬﺖ ﻛﻨﱰل ﺣﻔﺮه ﯾﺎ ﺳﻮراخ در‬
‫ﺣﻔﺎرﯾﻬﺎي ارﯾﺐ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از‬
‫روﺷﻬﺎ وﺗﻜﻨﯿﻚ ﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﲨﻊ ﺑﻨﺪي اﻃﻼﻋﺎت وﮔﺰارش‬
‫ﻧﻮﯾﺴﻲ از ﻃﺮﯾﻖ اﺑﺰار زﯾﺮزﻣﯿﲏ در رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري ﺑﻪ‬
‫ﺳﻄﺢ اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﺮﺑﺎن ﮔﲑ ﮔﻞ )‪(mud pusher‬اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﭘﺎﻟﺲ ﻫﺎي ﻓﺸﺎري ﻛﺪﺑﻨﺪي ﺷﺪه‬
‫ودرﺳﯿﺎل رﺷﺘﻪ ﺣﻔﺎري ﺑﻪ ﺳﻄﺢ اﻧﺘﻘﺎل ﭘﯿﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫را‬ ‫‪Annulus‬‬ ‫در ﺷﻜﻞ ‪ 1.56‬ﯾﻚ ﳕﻮﻧﻪ از ﺷــﲑ ﻓﺮﻋﻲ ﺑﻪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده ﻛﻪ ﺳﯿﮕﻨﺎل ﻫﺎي ﻓﺸــﺎر ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز را‬
‫ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آورد‬

‫‪٥٤‬‬
‫‪www.petroman.ir‬‬