targumy - przeklady z hebrajskiego na aramejski z komentarzami (na

skutek zatracania znajomosci jezyka hebrajskiego pzrez zydow po

niewoli babilonskiej - arameizacja); roznoraka dokladnosc, brak
ujednolicenia - lokalny zasieg, roznorodnosc targumow. Pomocne przy
odtwarzaniu uwczesnej interpretacji Pism hebrajskich przez wspolnoty
zydowskie.

Septuaginta(LXX) - grecki (koine) przeklad ST z hebrajskiego (list

Arysteasza) wiek IVpne; oficjalny tekst ST Kosciola do V wieku (potem
Wulgata Hieronima), prawoslawny nadal; wiernosc przelozenia rozna od
niewolniczej przez wierna do swobodnej w zaleznosci od ksiegi. 12
Kodeksow + papirusy Chester Beatty.

Vetus Latina - starolacinskie przeklady Septuaginty na lacine przez

nieznanych tlumaczy chrzescijanskich od IIw, cechuja sie doslownoscia
i mechanicznoscia przez co stanowia pomoc dla uczonych przy probie
odtworzenia oryginalnego tekstu greckiego.

Wulgata - IVw zlecenie uporzadkowania Vetus Latina dla sektetarza

papieza Damazego, ks Hieronima. 2 lata w Rzymie przekladal NT z Vetus
Latina poprawione w oparciu o najlepsze teksty Greckie. ST przekladal
kolo Betlejem z tekstu hebrajskiego - 15 lat z pomoca heksapli
Orygenesa. Potem na prosbe przyjaciol tez greckie teksty ST.
Podsumowujac Wulgata to przeklad ST z hebrajskiego na lacine, NT i
tekstow greckich ST z czesciowo poprawionych przekladow
starolacinskich.

Teoria 5 zrodel - redaktorzy Tory splatali ze soba zrodla szanujac

teksty roznych tradycji do tego stopnia ze nie zmieniali brzmienia
pozornych sprzecznosci, starajac sie zachowac jak najwiecej materialow
w pierwotnym brzmieniu.