Językoznawstwo porównawczo – historyczne

w badaniach tych można wyróżnić dwa okresy językoznawstwa tego typu:

i. gramatyka porównawcza (1810 – 1870) – opis struktury języka, ma na celu porównanie dwóch różnych
systemów językowych; zajmowano się przede wszystkim językami oddalonymi geograficznie, nie
zastanawiano się nad ewolucją języka, a więc nie jest to jeszcze gramatyka historyczna. Było to po prostu
porównywanie dwóch języków oddalonych od siebie geograficznie.
ii. językoznawstwo historyczne (ok. 1860) od około roku 1860 badano już nie tylko oddalenie geograficzne
było istotne, ale też to czasowe; czyli zmiany historyczne, innymi słowy ewolucyjne. Badano relację między
językiem B (język późniejszy) a językiem A (język wcześniejszy), jaki jest stopień pokrewieństwa między nimi i
jakie nazwy wystąpiły w okresie używania języka A, a języka B. Ponowne odkrycie angielskich uczonych
sanskrytu; William Jones zauważył, że przede wszystkim jeśli porównać rdzenie czasownika pod względem
koniugacji, systemu koniugacyjne sanskrytu i łaciny oraz greki, można zauważyć zaskakujące podobieństwa i
te podobieństwa nie mogą być przypadkowe, że istnieje pewne kontinuum między sanskrytem a językami
klasycznymi europejskimi, takimi jak łacina i greka. Badania te zyskały ducha encyklopedyzmu; mogły być w
ten sposób wykorzystane przez innych naukowców w późniejszych latach.
1756 rok – pan Anne Robert Turgot napisał dla encyklopedii hasło Etymologia.
Norma językowa zaczęła się tworzyć dopiero pod koniec XVIII wieku (RAE itp.); norma nie dotyczy tylko
leksykalnego poziomu języka; słowniki były podstawą do utworzenia normy dla tym i innych poziomach języka.
Friedrich von Schlegel, O języku i mądrości hindusów
Odnajdywał ślady inteligencji wyższej kultury Indii w tym, że potrafili stworzyć język o zróżnicowanej strukturze
i dzięki któremu można było przedstawiać wiele mądrości (związek język i wiedza/mądrość). Zajmował się
przede wszystkim analizą morfologiczną sanskrytu – przede wszystkim analizą koniugacji czasowników.
August von Schegel, Typologia języków, tom I, II i III
wykazywał wyższość języków europejskich, fleksyjnych. Dzielił języki na:
i. izolujące, czyli takie, które nie posiadają fleksji, posiadają tylko jedną formę wyrazów i znaczenie zdania
wynika z pozycji danego wyrazu w zdaniu (przede wszystkim języki azjatyckie).
ii. afiksalne (aglutynacyjne), czyli takie, które tworzą formy złożone wyrazów, które określają relacje w
danym zdaniu; te wyrazy przyjmują zazwyczaj afiksy, prefiksy i sufiksy (np. język koreański).
iii. fleksyjne, czyli takie, które posiadają koniugację i deklinację.
Jacob Grimm, Niemiecka gramatyka
Prawo Grimma, inaczej prawo głosowe, języki germańskie regularnie zawierają literę f tam, gdzie w łacinie
jest litera p. Potem zauważył, że p zastępuje b, i tak dalej. Wysnuł teorię, że zmiana ta miała miejsce w
prehistorycznym rozwoju języków germańskich.
Rasmus Rask
Duńczyk, badał, opisywał i klasyfikował dane, pewne fakty językowe. Przede wszystkim badał język islandzki i
jego podobieństwa z językami słowiańskimi, bałtyckimi, greką i łaciną. Stwierdził, że jeśli można znaleźć
pomiędzy dwoma językami zgodność w formach, tak, że można zauważyć mechanizm przechodzenia liter
czy dźwięków z jednego języka na drugi, wtedy można mówić o pokrewieństwie danych języków.
Franz Bopp
Wysnuł teorię organizmu językowego, odniesienie się do nauk przyrodniczych; stwierdził, że istnieje pewien
język matka; starał się znaleźć ogólną charakterystykę języków indoeuropejskich; opiera się na teorii ewolucji
Darwina.
Podobnie jak organizmy żywe się zmieniają, podobnie dzieje się w przypadku języków i tak zmiana jest
widoczna i oczywista, wpisana w rozwój ludzkości. Zauważa, że języki potrafią się rozwijać. Uznał sanskryt za
język pierwotny, który jest elementem, od którego zaczęły powstawać inne języki klasyczne i współczesne
języki europejskie. Porównuje systemy koniugacyjne tych języków, i stwierdził, że języki indoeuropejskie
późniejsze są efektem dezintegracji systemu fleksyjnego, uproszczeniu tego procesu.

Franz Bopp, Gramatyka sanskrytu

Regularność form fleksyjnych w niektórych językach, porównując je ze sanskrytem.