Professional Documents
Culture Documents
jif{ !$, c+s !*, @)&& ;fn kmfu'g !^ ut] cfOtaf/ (Feb. 28, 2021) d"No ?= !).– kf6L{sf s]Gb|Lo ;ldlt ;lrjfno k| T oIfLs/0fsf] cfb] z dfkm{ t \
;b:o wd]{Gb| afF:tf]nfnfO{ k|x/Ln] -af“ s L clGtd k] h df_
ldn]/ cufl8 a9\g'kg]{ a]nf cfPsf] hg;efnfO{ ;Daf]wg ub}{ j}1flgs ;zQm cfGbf]ngsf] cfFwLj]x/L ;[hgf u/] . of] ;/sf/n] k~rfotsf] emNsf] /0fg}lts ;+oQ' m df]rf{sf s]Gb|Lo ;b:o nfdf] Oltxf; x]bf{ g]kfnL hgtfdfly
atfP . ;‹Lotfn] cfTdlg0f{osf] ;dfhjfbL sDo'lg:6 kf6L{sf cWoIf ug]{ pgsf] egfO{ lyof] . ;+;b\ lbg] u/L hgtfsf] af] N g kfpg] k"0f{axfb'/ l;+xn] ;Dk"0f{ b]zeQm, s'7f/f3ft x'Fb} cfO/x]sf] atfpFb}
clwsf/ glbOPsf] atfpFb} s]jn ljZjeQm b'nfn -cfx'lt_ n] jt{dfg k'g:yf{kgf jf lj36gn] hgtfsf] clwsf/dfly aGb]h nufPsf] eGb} k|ultzLn tyf ;dfhjfbL zlQm pgn] ca g]kfnL hgtfnfO{ wf]sf gx'g]
hgtfn] cGofo ;xg'kg]{ cj:yf ;/sf/ bnfn k'h
F LjfbLx¿sf] ;/sf/ ;d:of ;dfwfg gug]{ eGb} j}1flgs pgn] cfqmf]z JoQm u/] . pgn] eg]– Psh'6 x'gk' g]{ atfP . pgn] jt{dfg -af“ s L clGtd k] h df_
‘;+;bLo Aoj:yf k"0f{?kdf c;kmn’
sf7df8f}F . g]skf - qmlGtsf/L
dfcf]jfbL_sf dxf;lrj df]xg a}B
…ls/0fÚn] ;+;bLo u0ftGq c;kmn
lg/Gt/tf lbg'kg]{df ;d]t hf]8 lbFb}
a}1flgs ;dfhjfb :yfkgf eP dfq
hgtfsf cfwf/e"t cfjZostf k"/f
/fli6«o d'lQm cfGbf]ngsf] 3f]if0ff u/f}+
eO;s] s f] 7f] s ' j f u/] s f 5g\ . x'g;Sg] atfP . pgn] To;sf nflu != JolQmut ;Qf xTofpg] ;'lgof] s]kL cf]nL afx]s c? ;a}nfO{ aGg] lr¶f kg{] ;Defjgf k|jn aGb} ;Defjgf k|jn 5 .
dfS;{jfbL Pstf cleofg g]kfnn] ;a} qmflGtsf/L zlQmx? Psh'6 eP/ k|j[lQsf] lzsf/ M @)&& kmfNu'g kf6L{df kmls{g / k'/fg} lhDd]jf/L axg 5 . ptf k|wfgdGqL s]kL zdf{ cf]nL !=! ;+ ; b\ lj36gn] gofF
!! ut] s f] ;jf{ ] R r cbfntsf] ug{ cg'/f]w ul/of] . clxn] k|wfgdGqL ;+;bLo bndf cfk"m ax'dtdf k'Ug] 7fpFdf hfg] af6f] vf]Ng'kYof{] M
km};nfkl5 ;+;b\sf] k'g:yf{kgf eof] . s]kL cf]nLn] g}ltstfsf cfwf/df of]hgfdf hf]8an nufO/x]sf 5g\ . ;a}nfO{ yfxf 5, ;+;b\ lj36g s'g}
;+;b\sf] k'g:yf{kgfkl5 bfxfn–g]kfn /fhLgfdf lbg] jf glbg] b'Oy{ l/ dtx? ;+;bLo bndf ax'dt l;h{gf ug{ ;s] cu|udgsf nflu ul/Psf] lyPg a?
;d"xn] b]ze/ ljhof]T;j / ¥ofnL aflx/ cfPsf 5g\ . pgn] ;+;b\ km]l/ klg cfk"m ;Qfdf /lx/xg ;Sg] oyfl:yltd} gofF dWofjlw r'gfjsf
lgsfNof] . pgLx?n] n8\8' v'jfPsf k'g:yf{kgfkl5 klg cfkm\gf] cl:tTj cfFsng pgn] u/]sf 5g\ . b]zdf nflu / cfkm\gf] u'Dg} nfu]sf] ;Qfsf]
t:jL/x? efO/n eO/x]sf 5g\ . w]/} arfp ug{] hLjgd/0fsf] n8fOF hf/L k]ml/ klg kmf]xf]/L /fhgLlt / ;f+;b\ cfo' nDAofpgsf nflu ul/Psf] lyof] .
k"jP{ dfn]nfO{ nfu]sf] 5, cfˆg} 3/df /fVg]5g\ . lsgls ToxfF pgL, pgsf] lsga]rsf] k|lqmof ;'? ePsf] 5 . t/, ;+;b\ lj36gn] Pp6f af6f] eg]
cfuf] nufP/ ljho ¥ofnL lgsfNg] ;d"x / /fi6«kltsf] ;d]t cl:tTjsf] ca ;f+;b\ ckx/0f;Dd hfg ;Sg] v'Nnf ug{ ;SYof] . ;+;b\ljxLgtf jf
d'v{x? Û ;+;b\ k'g:yf{kgfkl5 s]xL k|Zg ufFl;Psf] 5 . /fi6«klt aGg l/Sttfn] gofF 7fpFdf hfg] af6f] vf]Ng
/x:ox? k|i6 ePsf 5g\ . w]/} gofF tof/ 5' eg]/ emngfy vgfnsf] ;xh x'g ;SYof] . zfob ;+o'Qm
tYo / /x:ox? k|:km'l6t ePsf 5g\ cleJolQm cfO;s]sf] 5 . ptf /0fg}lts df]rf{sf] 3f]if0ff tyf ljKnj
/ /x:osf] klxnf] s8L xf]– cf]nL / k| w fgdGqLaf6 /fhLgfdf glbP g]tT[ jsf] g]kfn sDo'lgi6 kf6L{dflysf]
;jf{R] r cbfntaLr ;]l6ª 5 eGg] hgtfn] l3;f/]/ ;8sdf Nofpg] k|ltaGwsf] km's'jf ug{] ahf/ xNnf
z'qmaf/ ;lxb ;Ktfxsf] ;Gbe{df nfUg' kg]{df ;d]t hf]8 lbP . xNnf lg/fwf/, skf]slNkt / k|fof]lht r]tfjgL k|wfgdGqL cf]nLdfly cfPs} h:tf b'O{ dxTjk"0f{ kl/36gfn] ljb]zL
…;lxb, hgo'4 / jt{dfg /fhgLlts sfo{ q mddf k" j { ; efd' v b]lvof] . a? ;]l6ª t pN6f] kf] lyof] 5g\ . of] lgs[i6, lgif]w / zq'tfk"[0f{ zlQmx? ;lqmo ag] . ;/sf/ / ljKnj
cj:yfÚ laifos cGt/lqmofTds s[i0faxfb'/ dx/fn] !@ a'Fb] ;Demf}tf ls eGg] cfz+sf a9\of] . bf];|f] tYo, n8fOFn] ;Qf?9 g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ g]tT[ jsf] g]skfaLr x'g] elgPsf] jftf{
sfo{qmddf af]Nb} dxf;lrj ls/0fn] ubf{bl] v g} ePsf if8\oGqx?sf] rrf{ of] n8fO{F JolQmut ;Qf xTofpg] v]n ljeflht aGg] kSsf 5 . Tof] ca klg ;DejtM oxL sf/0f lanDj eof] .
;lxbx?sf ;kgf ;fsf/ kfg{ ;+;bLo ub}{ ;lxbx?sf ;kgf ;fsf/ kfg]{ lyof] eGg] k'li6 eof] . clxn] klg j} w flgs jf sfg' g L ljefhgsf] k|ltaGw x6fpg ;sf/fTds elgPsf
u0ftGq c;kmn e};s]sf] wf/0ff AoQm cleofgnfO{ wf]sf lbOPsf] atfP eg] s]kL cf]nLn] k|wfgdGqLaf6 /fhLgfdf af6f] t km{ cu| ; / x' F b } 5 . clxn] k|wfgdGqL s]kL cf]nLn] lanDj ug's { f]
ub} { hgu0ftGq :yfkgf ug{ ' k g] { g]kfnL sfFu|];sf g]tf rGb| e08f/Ln] lbP/ k|r08nfO{ k|wfgdGqLdf ;dy{g ;Qf?9 bnleqsf] of] k|ltzf]wk"0f{ k5fl8 klg d'Vo u/L ljb]zL bafa
atfPsf x'g\ . g]tf ls/0fn] ;lxbx?sf] ;lxbsf] v]tL ug{ aGb u/f}+ eGb} b]z u/]sf kf6L{ Pstf hLljt /xG5 eGg] n8fOFn] g]kfnL sfFu|];sf ;efklt d'Vo x'g ;S5 ls eg]/ ;f]Rg' kb{5 .
/ut v]/ hfg glbOg] eGb} qmflGtnfO{ -af“ s L clGtd k] h df_ 3f]if0ff ul/of] . csf{] klg k|:tfj z]/axfb'/ b]pjfnfO{ km]l/ k|wfgdGqL lji0f' kGt -af“ s L clGtd k] h df_
2 @)&& ;fn kmfu'g !^ ut] cfOtaf/
g]
k fn
ltdL ltd|f] tl/sfn] n8, xfdL xfd|f] tl/sfn] n8\5f}
✍ ;DkfbsLo
kqsf/ dxf;+
3
– s= dfcf]T;] t'ª sf] cfufdL sfo{
e f/af/] s]
x L k|
Z gx?
xfdL kqsf/x?sf] ;femf ;+:yf, cfO/xG5g\ h;nfO{ cy{zf:qLx? cfwf/df kqsf/x?nfO{ wDSofpg], ePsf] @)^@–)^# sf] cfGbf]ngdf
kqsf/x?sf] 5ftf ;+u7g cyf{t Jofkf/ rqm eGg] ub{5g . of] k|0ffnL h]n / lx/f;tdf k'¥ofpg] tyf ljleGg t /fhgLlts bneGbf cl3 ;/]/
;lxbsf] alnbfgLsf] pkxf; gu/ d'ns ' sf] gful/s cu'jf ;+:yf g]kfn
kqsf/ dxf;+3sf] @^ cf}+ clwj]zg
/x];Dd cy{tGqdf ;+s6 cfpg'
k'FhLjfbsf] ljz]iftf g} xf] . o:tf
em'6 / lg/fwf/ d'2f nufP/ cg';Gwfg
k|lqmofsf gfddf dlxgf} y'Gg] h:tf
u0ftGqsf] Ph]08f ;d]t dxf;+3n]
p7fg u/]sf] 5 . t/, kl5Nnf] s]xL
oxL kmfNu'g % ut] ;DkGg ePsf] ;+s6x?n] tdfd >ldsx?nfO{ g} ;d:ofx? las/fn aGb} 5g\ . o;k|lt ;dootf g]kfn sDo'lgi6 kf6L{
tTsfnLg g]kfn sDo'lg:6 kf6L{ -dfcf]jfbL_ sf] rf}yf] 5 . clwj] z gsf] aGb;qsf] /f]8df NofOlbg] ePsfn] o;af6 kqsf/ dxf;+3n] ca k|; ] lj14lKt dflysf] c;+j}wflgs k|ltaGw /
lj:tfl/t a}7sn] kmfu'g !$ b]lv kmfu'g @! ut];Dd ;lxb ;dfkg;Fu} gofF g]tT[ jsf] lgjf{rg ug]{ cNksflng / bL3{sfnLg ?kdf dfq} n]lvlbP/ cfˆgf] wd{ k"/f ug]{ k|wfgdGqL jnLåf/f ;+;b\ lj36gkl5
k|of]hgsf nflu Ps lgjf{rg ;ldlt ;'/lIft /xg dxf;+3n] 7f]; /0fgLlt xf]Og ls gful/s clwsf/sf] /Iff / of] sbdaf/] cu|udg / k|ltudgsf]
;Ktfx dgfpg] lg0f{o u/];uF } x/]s jif{ kmfu'g !$ b]lv kmfu'g ;d]t u7g ePsf] 5 / ;Dejt cjnDag ug{' kb{5 . lgle{s jftfj/0fdf kqsfl/tf ug{ ;jfndf hgdt ljeflht x' g
@! ut];Dd ;lxb ;Ktfx dgfpg] ul/Psf] 5 . tTsfnLg cfufdL s]xL lbg leq dxf;+3sf] s]Gb|, t];f| ] M kqsfl/tf cfkm}Fdf vf]h, kfpg], ;+ul7t x'g kfpg], j}rfl/s vf]lh/x]sf] ;Gbe{df oL b'O{ /fhgLlts
k| b ] z / lhNnf ;ldltx?sf] cg';Gwfg, JolQmTj ljsf; / 1fg kl/36gdf dxf;+3n] :ki6, lhDd]jf/
dfcf]jfbLn] ;~rfng u/]sf] hgo'4df sl/a !@ xhf/n] lgjf{rgåf/f gofF g]tT[ jsf] lgdf{0f x'g] pkfh{gsf] /fd|f] If]q xf] . of] If]qdf / ;+:yfut wf/0ff agfpg'sf] ;§f
;xfbt k|fKt u/], ;of}F 3fOt], ckfË / a]kQf 5g\ . hgo'4sf] 5 . o;/L gofF g]tT[ jsf] rog;Fu} o; /fd|f] k]zfut bIftf, ;Lk / cg'ejLx? ls+dst{Joljd'b b]lvg' lrGtfsf] ljifo
;femf ;+:yfsf] ul/df, dof{bf / gePsf xf]Ogg\ t/ kqsf/x?sf] xf] . cf] n Lsf] sbdnfO{ z' ? df
andf @$) jif]{ lg/+sz' /fhtGqsf] cGTo eof] . t/, hgo'4sf] cg'zfl;t Pj+ pQ/bfoL e"ldsfsf nflu ;+VofTds j[l4;Fu} Ifdtf, bIftf / dxf;+3n] unt eg] klg To lj?4
nIo k"/f x'g ;s]g . hgo'4sf] g]tT[ j u/]sf g]tfx? ;+;bLo xfdLn] Wofg lbg} kg]{ s]xL ;jfnx?af/] u'0f:t/df ;'wf/ x'g' lgs} h?/L 5 . 7f]; gLlt to gx'g', clxn] cfP/
5f]6f] 5nkmn ul/Psf] 5 . s}of}F dfG5]x?df kqsfl/tfsf gfddf ;jf]R{ rsf] km};nfnfO{ k|tLIff ug]{ s'/f
/fhgLltdf efl;g k'u] . b]zdf Pp6f lg/+sz ' /fhtGqsf] t klxnf] M xfd|f] g]kfnL ;dfhsf] cfu|x k"jf{ux| x? klg ;txdf b]lvPsf ug{' cfkm}dF f sdhf]/ kIf xf] . ;jf]R{ rn]
cGTo eof] t/ /fhtGqnfO{ la;f{pg] u/L /fhgLlts bn / ;fdflhs agfj6 / cGt/;DaGw 5g\ . /fhgLlts k|ltzf]w / cfly{s t s'g kf6L{ sfg'g adf]lhd j}w /
P]ltxfl;s sfnb]lv g} ljljwtfx? nfesf lglDt h] klg ug],{ lgZkIftf, s'g cj}w eGnf t/ cu|udg /
g]tfsf] vf]ndf bh{gf}F /fhfx? v8f eP / b]znfO{ a|Xdn'6 aLrsf] Pstfdf cfwfl/t /xFb} cfPsf] dof{bf / kqsf/x?sf nflu agfOPsf] z] / axfb' / ljZjsdf{ kZrudgsf] ljifo /fhg} l ts
ug{ yfn]sf 5g\ eg] b]z / hgtfsf] kIfdf ;lt;fn eP/ 5 . ljleGg efiffefifL, ;+:s[lt, cfrf/;+lxtf kfngf gx'g] / vf]h :t/af6 ;f]Rg' kg]{ ljifo xf]Og / <
d" N odfGotf / ljrf/wf/fTds cg';Gwfgdf cfwfl/t x'ge ] Gbf klg cf:yf /fVg kfpg] / ;fd" l xs cf7f}F M ;"rgf–;~rf/ k|ljlw /
;+3if{df plqPsf] g]kfn sDo'lg:6 kf6L{dfly k|ltaGw nufOPsf] b[ l i6sf] 0 faLr kf/:kl/s Pstf, k};f / j}ejzfnL hLjgsf] nflu dfq} ;f}bfafhL ug{ kfpg] jftfj/0fsf sfg'gL Pj+ ;+j}wflgs clwsf/x?sf]
5 . hgtfsf] df}lns xs, clwsf/ s'l07t ePsf 5g\ . d]nldnfk / ;xcl:tTjsf] l:ylt klg kqsfl/tf x'g] h:tf ;d:ofx? klg nflu bafa / cfGbf] n gsf k|of]u / ljsf; eGg] s'/f ;fk]If
cfh ko{Gt oyfjt\ g} 5 . t/ d'ns ' sf kof{Kt} 5g\ . oL ;d:ofx?nfO{ ?kfGt/0f sfo{qmdåf/f cufl8 a9\g h?/L 5 . s'/fx? x'g\ . ;dfh / /fhg}lts
dxFuL, e|i6frf/, sfnf]ahf/Ln] ;Ldf gf3]sf] 5 . hghLljsf c? gful/ssf] hLjgdf k|efj kfg]{ ug{ kqsf/x?sf] Ifdtf j[l4 ljsf;sf 5}7f}+ M kqsfl/tf cfkm}df ;"rgf ljsf;qmd;Fu} oL s'/fx?sf] klg
rf}k6 ePsf] 5˜ . t/, ;Qfl;g / ;+;b\jfbL bnx? eg] ;Qf /fHo / o;cGtu{ t sf ljleGg nflu sfo{qmd to ug{' dxf;+3sf] efjL / hfgsf/L kof{Kt ePsf] If]q xf] . ljsf; x'Fb} hfg] s'/f xf] . hlta]nf
k|zf;lgs ;+/rgfx?sf] lgdf{0f Pp6f g]tT[ jsf] sfo{ef/ x'g' kb{5 . kqsf/x?sf nflu k] z fut d'ns ' df lgb{nLo / lg/Í'z Joj:yfx?
/ ;/sf/sf] l5gfemD6Ldf tlNng 5g\ . s] o;}sf] nflu hgo'4 lglZrt hft, ju{, wd{ / dfGotfdf rf}yf} M s'g} klg ;+:yfx? lglZrt clwsf/sf ;fy} ;TotYo ;"rgf k|jfx lyP– :jefljs ?kdf k|]; tyf
cfwfl/t x'Fb} cfPsf] 5 . ;Qf / d"No / p2]Zodf cfwfl/t x'G5g\ / ub} { ;dfhnfO{ ;' ; lHht ug{ ' cleJolQm :jtGqtfsf nflu n8\g'
ePsf] lyof] < s] xhf/f}F g]kfnL cfdfsf ;k'tn] o;}s} nflu zlQmsf] s]Gb| cem} klg e'Otxsf x'g} kb{5 . h'g p2]Zo / cf}lrTosf pgLx?sf] bfloTj xf] . pgLx? ;dfhs} kqsf/x?sf] o'lug sfo{ef/ lyof] .
alnbfgL lbPsf lyP t < kSs} xf]Og, :jtGq b]z / ;fj{ef}d >dhLlj d]xgts; hgtfsf nflu nflu o:tf ;+ : yfx? agfOG5g\ c+u / ;r]t gful/s klg ePsfn] ca ;do ablnPsf] 5, d'2fx?
Pp6f alh{t kmn h:tf] ePsf] 5 . ;doqmddf s] x L v/faL cfpg' ;dfhnfO{ ;sf/fTds / cu|ufdL ablnPsf 5g\ . g]kfnL ;dfh ;ft
g]kfnL aGg tL dxfg\ ;lxbx?n] cfˆgf alnbfgL u/]sf lyP . kqsf/ dxf;+3 ljut nfdf] ;dob]lv :jefljs klg x'g hfG5 t/ log} lbzfdf 8f]¥ofpg 1fgsf] pTkfbg, ;fn / @)$^ ;fn jl/kl/ 5}g .
t/, hgo'4sf g]tT[ jstf{n] To;sf] b'?kof]u u/] . h;sf nf] s tflGqs clwsf/ :yfkgfsf] v/faLnfO{ cfˆgf] cfbz{sf] ;Ldf/]vf ;+Zn]if0f / k|rf/ Ps dxTjk"0f{ gofF cfsf+Iff;Fu} gofF ;jfnx? ;txdf
cfGbf]ngdf ;l/s x'bF } cfPsf] Pp6f gf£g glbg'df g} ;+:yfx?sf] cfo' lge{/ lhDd]jf/L klg xf] . ckm;f]r ljleGg b]vfk/]sf 5g\ . ;+ljwfgn] g} k|; ] tyf
sf/0f clxn] klg ;lxbsf] ;kgf ;kgfdf g} ;Lldt 5 . lhDd]jf/ gful/s ;+:yf x'gs ' f gftfn] x' g hfG5 . x' g tM cfh xfdLn] ;~rf/ u[xåf/f j}b]lzs nufgLsf cleJolQm :jtGqtfnfO{ l;4fGttM
;lxbsf] alnbfgLsf] pkxf; eO/x]sf]5 . pgLx?sf] kl/jf/ xfd|f] g]kfnL ;dfhdf ljBdfg ljljwtf cjnDag ul//x] s f] nf] s tGqsf] gfddf xfd|f d"No dfGotf, efiff :jLsf/ ul/;s]sf] 5 . oBlk o;sf]
/ ax'ntfnfO{ cfTd;ft u/L tL ljljwtf :j?kdf g} clxn] ljZjJofkL ;+s6 ;+:s[lt / /fli6«otfx? lj:yflkt x'Fb} sfof{ G jogdf kof{ K t ;d:ofx?
larNnLdf 5g\ . t/, /fHonfO{ rf;f] 5}g . o:tf] cj:yfdf / hl6n ;fdflhs cGt/lj/f]wnfO{ x]g{] b]vf kl//x]sf 5g\ . sfo{kflnsf, uPsf 5g\ . :jb]zLeGbf tyfslyt gePsf xf] O gg\ . e| i 6frf/,
g]kfn sDo'lg:6 kf6L{n] b]zdf ;lxb ;Ktfx dgfO/x]sf] 5 . km/s–km/s j}rfl/s b[li6sf]0f /x]sfn] Joj:yflksf / Gofokflnsf aLrsf] ljb]zL nufgLsf ;~rf/u[xx? xfjL a] / f] h uf/L, cfly{ s zf] i f0f gofF
dxf;+3sf] cfufdL gLlt / g]tT[ jdf zlQm k[ysLs/0fsf] l;4fGt ;Qf x'Fb} uPsf 5g\ h;nfO{ skf]{/]6 sn]j/df b]vfkb{5g\ . ;+ljwfgn] g}
p;n] PsLs[t hgqmflGtdfkm{t\ ;lxbsf] ;kgf k"/f u/]/} 5f8\g] ;fdflhs ;f+:s[lts ;dfj]zLs/0fsf ;+s6sf] vf; ;dodf gsfd l;4 ldl8ofx? klg eGg ;lsG5 . 1fg d'ns ' sf] cfly{s l;4fGtnfO{ ;dfhjfb
k|lta4tf hfx]/ u/]sf] 5 . of] cfd:jfledfgL g]kfnL hgtfsf] ;fy} d"nt j}rfl/s k|ltlglwTjdf Wofg x'Fb} uPsf] k|tLt klg x'Fb}5 . /fHosf pTkfbg, ;+Zn]if0f / ;Dk|]if0fåf/f pGd' v eg] / dfg] s f] 5 . o:tf]
lbg h?/L 5 . pkl/;+ / rgfdf vf;u/L h+ u L gful/snfO{ ;';lHht ug]{ eGbf gfkmf kl/l:yltdf xfdLn] eg]sf] ;dfhjfb
nflu uj{sf] ljifo xf] . bf];|f] M g]kfndf kqsfl/tfnfO{ k|zf;lgsb]lv ;+jw} flgs c+ux?k|lt / Jofkf/sf lglDt h] klg ub}{ hfg] / s] xf] < of] s;/L Jojxf/df cg'lbt
t;y{, ;lxbsf] alnbfgL v]/ hfg glbg, b]znfO{ :jtGq k]zf / eljio agfP/ hLjgsf] r/d cljZjf; g} of] Joj:yfsf] b[Zo cGttM 7"nf / zlQmzfnL b]zx?sf] x'G5 < lsg xfd|f] ;fdflhs Joj:yf
phf{zLn / pTkfbgzLn ;do of] ;+s6sf] pbfx/0f klg xf] . o;/L g} OR5fcg';f/ ;dfhsf] P8\h:6d]G6 ub}{ sfd ug{ c;dy{ b]lvFb} 5 oL /
/ hgtfnfO{ ;fj{ef}d agfpg g]kfn sDo'lg:6 kf6L{nfO{ If]qdf vr]s { f xhf/f}+ kqsf/x? 5g\ . kqsf/ dxf;+3sf] ;b:otf ljt/0fdf hfg] tyf d'ns ' sf] ;fj{ef}ldstf sdhf]/ o:tf cg]s k|Zgx?nfO{ l7s 9Ën]
cfdhgtfn] ;fy lbO{ PsLs[t hgqmflGtnfO{ ;kmn kfb}{ t/, dfgl;s Pj+ af}l4s >d ljqmL kf6L{ut / cfly{s k|efj kg],{ r'gfjL aGb} hfg] cj:yf 5 . of] l:yltnfO{ lg?k0f ug{ ca kqsf/ / kqsf/
u/]/ hLljsf]kfh{g ul//x]sf oL tdfd k| l qmof dx+ u f] x' F b } hfg] , lgodg ug{ ldl8ofx?df x'g] j}bl] zs dxf;+3sf nflu k|]; tyf cleJolQm
j}1flgs ;dfhjfb :yfkgf ug{s ' f] ljsNk 5}g . To;}n] g]kfn kqsf/x?sf nflu d' n ' s sf] u}/kqsf/x?nfO{ ;b:otf ljt/0f ul/g] nufgL;DaGwL gLltnfO{ k|i6 ub}{ :jod\ :jtGqtfsf] gf/fn] lsdfy{ k'Ub}g ca
sDo'lg:6 kf6L{sf] kxndf lgdf{0f ePsf] /0fg}lts ;+oQ' m cy{tGqdf cfpg] pQ/r9fj hLjgsf] h:tf u'gf;fx? klg dxf;+3sf nflu dxf;+3n] lnFb} cfPsf] USAID, NDI o;sf cltl/Qm ;dosf] kbrfk;Fu}
clglZrttf lgs} 8/nfUbf] x'g] /x]5 . lgs} dfggLo / hLjGt ;'emfjx? x'g\ . h:tf lgsfosf] cfly{s ;xof]uaf/] klg dxf;+3sf gofF / ljsl;t P]ltxfl;s
df]rf{df cfdqmflGtsf/L /fhgLlts bn, g]tf / ;Dk"0f{ tx / xfn} cfPsf] sf]le8 !( sf] dxfdf/Lsf] o;nfO{ ;Rofpg ;dodf g} z'4Ls/0f k|:6 x'g h?/L 5 . sfo{ef/x?af/] ;f]Rg] ls <
tKsfsf hg;d'bfo uf]na4 eP/ ;+s6sf] sf/s jt{dfg ;dodf s}of}+ >dhLlj kqsf/x?nfO{ cleofg yfngL ug{' ;+:yfsf] bL3{sflng ;ftf}F M g]kfndf nf]stflGqs gjf} F M k| ] ; sfplG;nåf/f
kfl/>lds glbPsf], a]tnjL labfdf k|lti7fsf nflu dxTjk"0f{ x'g5 ] . cfGbf]ngsf] n8fOF hlQs} k'/fgf] ldl8ofx?sf] juL{s/0f ubf{ kx'Frsf]
;;bLo Joj:yfnfO{ h/}bl] v pvn]/ kmfNg' clgafo{ ePsf] a:g afWo kfl/Psf] / tna s6f}tL kfFrf}F M g]kfnsf] ;+ljwfg / Oltxf; 5 kqsfl/tf cfGbf]ngsf] cfwf/df sfd eO/x] s f] h:tf
5 . cGoyf zlxbsf] ;kgf rsgfr'/ t x'G5 g} b]z / hgtfsf] ug]{ h:tf ;d:ofx? b]lvg' of] If]qsf] k|rlnt sfg'gn] k|; ] tyf cleJolQm klg . o;df xfdLn] v';L x'g} k5{ . ;d:ofx?af/] u'gf;f]nfO{ ;Daf]wg ug{
Pp6f HjnGt pbfx/0fx? x'g\ . :jtGqtfnfO{ cg'n+3gLo / df}lns hxfFlgof /f0ffzf;g, lgb{nLo k~rfot / ;dfg'kflts lj1fkg k|0ffnLnfO{
elaZo klg rf}k6 x'g] lglZrt 5, r]tgf eof . dflg;nfO{ nfUg ;S5 ca sf]le8 clwsf/sf] ?kdf :jLsf/ u/]sf] / / tTsfnLg lg/Í'z /fhf 1fg]Gb|sf sfof{ G jog ug{ oyfzL3| kxn
!( sf] k| e fj;F u } o; k| s f/sf nf]stGqsf ljZjJofkL cfwf/x?e"t lj?4 / k|hftGq, ax'bn / u0ftGq x'gk' b{5 . ;fgf tyf :j/f]huf/d"ns
;d:ofx? ca bf]xf]l/g] 5}gg\ . t/ dfGotfk|lt k|lta4tf JoQm u/]sf] :yfkgfsf] cfGbf]ngdf hgdtsf] ldl8ofx?sf] j[l4 ljsf; / :yfloTjsf]
kz'kltdf ‘So'cf/ sf]8’ k|0ffnLdfkm{t e]6L bfg ug{ ;lsg] Û xfdLn] s] Vofn /fVg' dgfl;s x'G5
eg] gfkmfsf nflu k'gp{Tkfbg ul/g]
eP tfklg ;fdflhs c;'/Iff /
k]zfut Pj+ ef}lts ;'/Iffsf] ;jfn
lgdf{0f dfq} xf]Og sltko ;Gbe{df
kqsf/x?n] g} tL /fhg} l ts
nflu k|fT] ;fxgd"ns sfo{qmd ;~rfng
ug{ yk hf]8 lbOg' cfjZos 5 .
sf7df8f}F . kz'klt If]q ljsf; ;Demf}tf;d]t ePsf] 5 . g]kfn /fi6«
sf]ifn] kz'kltgfydf ca …So"cf/ a}+ssf ueg{/ dxfk|;fb clwsf/Ln] k'h
F LjfbL pTkfbg ;DaGwx? /x];Dd lgs} uDeL/ aGb} uPsf] 5 . ;dfrf/ cfGbf] n gdf dxTjk" 0 f{ of] u bfg -n] v sM hgkqsf/ ;+ u 7g
sf]8Ú k|0ffnLdfkm{t e]6L bfg ug{ ;f] sfo{sf] z'ef/De ub}{ b]ze/ of] k' F h Ljfbdf cfjlws ;+ s 6x? n]v]sf] / j}rfl/s cf:yf /fv]s} k'¥ofPsf 5g\ . cem u0ftGqsf nflu g]kfnsf ;+of]hs x'g_\
;lsg] hgfPsf] 5 . kz'kltgfy
dlGb/sf] blIf0f k|jz
] åf/, h'Qf rKkn
sIf, dxf:gfg3/ cl3 / d"n dlGb/
k|0ffnLsf] ljsf; ul/g'kg]{ atfP .
b] z e/ of] r] t gf a9fpg ;a}
nfUg'kg]{df pgn] hf]8 lbP . sf]ifsf
rZdf nufpg]nfO{ sf]/f]gf ;+qmd0f Hofb} Go"g df6f]sf] l8lh6n gS;f tof/ Û
sf7df8f}F . ef/tdf ul/Psf] Pp6f pd]/ !) aif{bl] v *) jif{ aLr lyof] /
kl/;/df /flvPsf] …So"cf/ sf]8Ú ;b:o ;lrj 8f k|bLk 9sfnn] ;fdfg cWoogcg';f/ rZdf nufpg] dflg; oL ;a} JolQmx¿df sf]le8 nIf0fx¿ sf7df8f}F . g]kfn ;/sf/n] df6f]sf] l8lh6n gS;f tof/ u/]sf] 5 .
dfkm{t\ e]6L bfg ug{ ;lsg] 5 . o;sf lsgd]n ubf{ k};f lbg] k|0ffnL x'bF f sf]/f]gfefO/;af6 ;+qmldt x'g] ;Defjgf lyP . cWoogdf ;+nUg !( k|ltzt df6f]df /x]sf] ljleGg tTj jf u'0fx? b]vfpgsf nflu lh=lk=Pd=sf
nflu tL :yfgdf oGq;d]t /flvPsf] sltko cj:yfdf k};f lkmtf{ lng tLg u'0ff sd x'G5 . lsgls k|foM h;f] dflg;x? o:tf lyP h;n] k|foM h;f] dfWodaf6 sDKo'6/ k|ljlwsf] k|of]u u/L tof/ kfl/Psf] gS;f g} df6f]sf]
5 . tL :yfgdf /flvPsf sf] 8 dg gnfUg] cj:yfaf6 k|ljlwn] d'lQm JolQmn] efO/; ;+qmldt xftn] cfFvf, rZdf nufpFy] . cWoogdf ;+nUg l8lh6n gS;f xf] . pQm gS;fsf] a'waf/ s[lif tyf kz'k+IfL ljsf;
df]afOn pkof]u u/L cgnfOg …k] lbPsf] atfP . Ps k6s ? @)) gfs / d'vnfO{ 5'G5, ta of] efO/; cg';Gwfgstf{x¿sf cg';f/ cf};tdf dGqfnon] cfof]hgf u/]sf] Ps ;df/f]xsf aLr k|wfgdGqL s]kL zdf{
l;:6dÚ af6 a}+sdf /x]sf] kz'klt sf] ;fdfg lsGbf k;n]n] ? #)) z/L/df k|jz ] ub{5 . o:tf] cj:yfdf, Ps hgfn] cg'xf/df k|lt306f @# k6s cf]nLn] df6f]sf] l8lh6n gS;fsf] ;d'¢f6g u/]sf 5g\ . dGqfnosf cg';f/
If]q ljsf; sf]ifsf vftfdf bfg ug{ lkmtf{ lbg'kg]d{ f pgL;Fu v'bf| k};f ha d'v / gfsdf df:s 5 / cfFvfdf / cfFvfdf k|lt306f cf};t tLg k6s b]z}e/sf] df6f]sf] l8lh6n gS;f tof/ ug]{ g]kfn blIf0f Plzofs} klxnf]
;lsg] 5 . ;f] k|0ffnLaf6 e]6L bfg geP/ df;' k;ndf ;f6\g uPkl5 rZdf x'G5, ta rZdf nufPsf xftn] 5'g] ub{5g\ . b]z xf] .
dflg;x¿n] ltgLx¿sf] cfFvf sd :kz{ o; cWoogn] of] kQf nufof] ls blIf0f Plzofsf cGo b]zx?df klg of] k|ljlwsf] df6f]sf] gS;f tof/
lbFbf b'?kof]u x'g] ;Defjgf gx'g] cfk"m lkmtf{ glnO{ lxF8s
] f] 36gf pgn] u5{g\ / To;}n] sf]le8 !( ;+qmldt x'g] lgoldt ¿kdf rZdf nufpg]x¿nfO{
hgfOPsf] 5 . o;af6 kz'kltgfysf ;'gfP . ul/Psf] 5 . tL s]xL lhNnf, k|b]z jf If]qdf dfq l;ldt 5g\ . To;cg';f/
vt/f sd x'G5 . d]8l/S:e ljZjsf] k|l;4 sf]le8 !( sf] ;+qmd0f @ b]lv # u'gf b]z}e/sf] df6f]sf] gS;f tof/ ug{ g]kfn klxnf] ag]sf] xf] . b]ze/af6 s'n
gfddf k|fKt x'g] bfg, blIf0ff klg a}+s ckm sf7df8f}F lnld6]8sf :jf:Yo lj1fg j]a;fO{6 xf] h;df of] sd x'G5 . cWoogn] b]vfPsf] cg';f/ b"lift
kf/bzL{ x'g] ljZjf; ul/Psf] 5 . cWoIf k|sfz >]i7n] b]zsf cGo @# xhf/ b'O{ ;o &# j6f df6f]sf] gd"gf kl/If0f u/L tof/ ul/Psf] of]
cWoog k|sflzt ePsf] 5 . of] cWoog xftn] cfFvf 5'bF f ;+qmd0f x'g] vt/f x'G5
sf]if / a}s
+ ckm sf7df8f}F lnld6]8sf] d7dlGb/df klg of] ;]jf k'¥ofOg] pQ/ ef/tsf] sfgk' / sf] Pp6f eg] rZdf nufpFbf cfFvf 5'g] / cfFvf gS;f+sgn] s[ifsnfO{ ;DalGwt ;fO6df uP/ cfˆgf] hUufsf] df6f]sf
;xsfo{df kz'kltgfy dlGb/ If]qsf hfgsf/L lbP . a}+sn] afnfh'l:yt c:ktfndf ul/Psf] lyof] h;df # ;o ldRg] ;Defjgf sd x'G5 . @)@) df ePsf] /;folgs kIfaf/] lj:t[t hfgsf/L kfpg ;S5g\ . gS;f+sg sfo{n]
rf/ :yfgdf …So"cf/ sf]8Ú dfkm{t\ df5fkf]v/Lsf] t/sf/L ahf/df oxL $ hgfnfO{ cg';Gwfgstf{x¿n] ;dfj]z Ps cWoogcg';f/ hf] JolQmx? sG6\ofS6 ls;fgdfq geO{ gLlt lgdf{tf, cg';Gwfg stf{, s[lif k|fljlws lghL If]qsf
cgnfOgaf6 e]6L bfg ug{ ;lsg] k|0ffnLaf6 e'QmfgLsf] Joj:yf ug{ u/]sf lyP . o;dWo] @@# k'?if / *! n]G;sf] k|of]u u5{g\pgLx?nfO{ rZdf nufpg ;]jfk|bfos ;+3 ;+:yf, dn cfoftstf{ nfO{;d]t df6f] ;DaGwL k"0f{
k|0ffnL :yfkgf ug]{;DaGwL cfh nfu]sf] 5 . dlxnf ;xefuL lyP . oL ;a} JolQmx¿sf] lrlsT;sn] ;'emfj lbPsf 5g\ . hfgsf/L lbg]5 .
@)&& ;fn kmfu'g !^ ut] cfOtaf/ 3
;lxbx?sf] ;Ddfgaf/] Û
b]zsf pTkLl8t ju{, hflt, ;d'bfo
/ /fi6«sf] d'lQmsf] nflu ;'? ePsf] dxfg\
hgo'4sf] yfngLsf] k|yd r/0fdf
qmd oBlk hf/L 5 / xfn;Dd b;f}+
xhf/ jL/–jL/fËgfx?sf] alnbfg ePsf]
5.
dgfpg' Gofok"0f{ x'g] b]lvG5 .
h]xf];,\ hxflgofF x'sd' L /f0ffzf;g,
lgb{nLo lg/+sz ' k~r] zf;g, hglj/f]wL
Tofu, tk:of / alnbfgsf]
of]ukmn:j?k k|fKt nf]stflGqs
u0ftGqdf klg g b]z / hgtfsf
l:yltaf6 u'lh|/x]sf] 5 . b]z clxn]
Psflt/ Pp6f eLif0f / eofjx
rqmJo"xdf k;]/ To;af6 glg:sg ;Sg]
jf nIosf ?kdf hgu0ftGqnfO{
cl3;f/]sf] 5 . xfn hgu0ftGq ;Dej
gx'g] l:yltdf Tof]eGbf d'lgsf] c:yfoL
zxfbtsf] k|yd k|s/0f ;jf{lws oBlk o;cl3 klg @)@* ;fndf / /fi6« l j/f] w L ax' b nLo ;+ ; bLo /fli6«otf, hgtGq / hghLljsf;Fu u/L km:b}5 5 eg] csf{lt/ ;Qfwf/L Joj:yfsf] gf/f glbFbf ;+3if{ lg0ff{os
pTkLl8t ju{, hflt / ;d'bfosf Ps emfkfaf6 tTsfnLg g]skf sf]cl8{g; ] g zf;gx?sf lj?4sf ;+3if{, cfGbf]ng, ;DalGwt Go"gtd cfwf/e"t xs– sDo'lg:6 gfdsf] 7"nf] kf6L{ / To;sf x'g] b]lvGg .
blnt afns lbnaxfb'/ /Dt]naf6 ;'? s]Gb| -sf]s_] sf] g]tT[ jdf sDo'lg:6 ljb|fx] / o'4sf qmddf of]hgfa4 jf clwsf/sf k|Zgx? xn ePsf 5g\ g d'Vo g]tfx? g} j}bl] zs zlQms]Gb|sf] ptf jfdkGyLx?sf] sfo{ut Pstf
ePsf] xf] . Gofo, ;dfgtf / :jtGqtfsf] qmflGtsf/Lx?åf/f ;'? ul/Psf] klxnf] :jt:k"mt{ ¿kdf qmflGt / d'lQm;Fu t ;lxb, a]kQf, 3fOt]–ckfË, h]naGbL, pS;fx6df k/]/ km'6 / n'6sf] hfnem]n ;'if'Kt 5 / sl/a–sl/a of] lj36g
k|flKtsf] nflu rnfOPsf] of] d'lQmo'4sf] ;r]t / ;+ul7t?kdf emfkfljb|fx] ePsf] ;DalGwt g]kfnL hgljb|fx] sf ljljw e"ldut, lgjf{l;t, oftgfkLl8t cflb / rnv]ndf Jo:t 5g\ . o;/L ;Rrf (defunct) sf] ;‹f/df 5 eg]
xf] . To;}sf qmddf lu/ˆtf/ k/]sfnfO{ cfofdx? cfP / cfh;Dd cfpFbf b;f}+ g]tf, sfo{stf{ / hgtfsf ;kgf, hkgf OdfGbf/ qmflGtsf/L hg;d'bfox?sf ljeflhtx?nfO{ Pstfa4 u/fpg] 7"nf]
h]n ;fg]{ axfgfdf ;'vfgLsf] hËndf xhf/ ;jf]Q{ d ;GttLx?sf] uf}/jk"0f{ / WofpGgf g} ;fsf/ ePsf 5g\ . nflu of] b]z, b]zsf /fhgLlts kf6L{ nIf lnPsf] Pstf cleofgn] klg cfˆg}
nu]/ g]q l3ld/], s[i0f s'Os F{ n
] , /fdgfy zxfbt ;d]t x'bF } cfPsf] 5 . zxfbtsf] olt dfq xf]Og, o'4 / cfGbf]ngdf / ;Qfsf] jt{dfg cj:yf / Joj:yf Pstf ;'b9[ ug{ ;s]sf] 5}g . a?,
bfxfn, jL/]g /fhj+zL / gf/fo0f >]i7nfO{
lgd{dtf / g[z; + tfk"js { k~r] zf;ssf
hNnfbx?åf/f ;fd"lxs xTof ul/Psf]
lyof] . To;f] t /f0ff zf;glj?4 ;r]t
/ ;fd"lxs ljb|fx] sf] klxnf] ;fgf] t/
dxTjk"0f{ ;'?jft uf]/vfdf lj= ;+= !(##
;lxb u]6df nvg yfkfnfO{ /fv
;lxb u]6sf] lz/df /fhf lqe'jgsf] ;flns /fv]sf] k6Ss} ;'xfPsf] 5}g .
g;'xfPsf] dfq xf]Og, xf:of:kb ;d]t ePsf] 5 . Pp6f ljb]zL ko{6sn] oL
/xf];\ ;/sf/, ltd|f] klg s'g} dfg;Ddfg, d"NodfGotf, OHht–k|lti7f, cy{ /
dxTj 5 eg] of] ltd|f] klg 7"nf] ckdfg / a]OHht xf] .
df nvg yfkfåf/f ul/Psf] lyof] . To;}n] zxLbx?af/] kl/ro lng]qmddf lqe'jgsf] ;flnstkm{ ;+s]t ub}{ ‘who tTsfnLg g]skf dfcf]jfbLn] P]ltxfl;s emfkf ljb|fx] / dfcf]jfbL hgo'4nfO{
tTsfnLg /f0ffzf;s hËaxfb'/ /f0ffsf] killed him ?’ eg]/ k|Zg ubf{ g]kfnL ufO8 gfhjfkm e} g ‘no one ;d'lrt ;+of]hg, d"Nof+sg, ;Demgf / ;Ddfg ug]{ u/L kmfu'g !$ / @! nfO{
cfb]z / of]hgfdf To;}aif{ kmfu'g @ killed but he is our father of nation.’ eg]/ hjfkm lbFbf pgL ;lxb ;Ktfxsf] ?kdf dgfpg] lgs} b"/ufdL dxTjsf] ;xL / Gofok"0f{ qmflGtsf/L
ut] pgsf] xTof ul/Psf] lyof] / nvg xfF;/] dhf lnPsf lyP eGg] Pp6f ;Tosyfsf] ?kdf of] s'/f lgs} nHhf:kb
yfkf ;du| g]kfnL qmflGt / d'lQm eP/ klg oBlk b]zljb]zdf ;d]t k|rlnt /x]sf] 5 . k|ydtM lqe'jg
gf/fo0f zdf{ cfGbf]ngsf ;a}eGbf klxnf ;lxb aGg /fi6«lktfsf] ?kdf ljjflbt 5g\ . bf];|f], u0ftGq sfndf t pgnfO{ /fi6«lktf
dxfleofgdf alnbfg lbg] Ps dxfTdf k'us] f lyP . tTkZrft ^ bzsotf eGg" csf]{ xf:of:kb s'/f x'g hfG5 . t;y{ lqe'jgsf] ;flns ToxfFaf6
x'g\ /Dt]n . ljBfnodf cfk"mx?nfO{ /f0ffzf;gsf lj?4df ;r]t / ;+ul7t tTsfn x6fpg} k5{ .
k9fpF b } u/] s f cfˆgf u' ? nfO{ ?kdf Jofks, lj:t[t / lg0ff{os ljb|fx] of] b]zdf u0ftGq 5 / ;/sf/ klg u0ftflGqs g} xf] eg] /fhf lqe'jgsf]
ljBfnoaf6} k|x/Ln] cGofok"js { kqm]/ ug]{ qmdd} !((& ;fndf uËfnfn >]i7, Tof] ;flns ;lxbu]6af6 t'?Gt x6fpm Û olb ltdLn] k'/fgf] Oltxf;, P]ltxfl;s
l3;fb}{ n}hfg yfn]kl5 ;Rrf Gofok|d] L z'qm/fh zf:qL, bz/y rGb / wd{eQm ljrf/, ljlw / JolQmnfO{ plrt tl/sfn] ;+/If0f / clen]vLs/0f ug{ rfxG5f}
lzio ePsfn] ljBfyL{x?n] lj/f]w, cj/f]w dfy]dfsf] pRr zxfbt ePsf] lyof] . eg] Tof] ;flnsnfO{ Do'lhoddf nu]/ /fv Û ;Rrf ;lxbsf] 6fpsfdfly r9fP/
/ k|lt/f]w ug{' cToGt :jfefljs / tTsfnLg g]skf dfcf]jfbLn] cfˆgf] s[lqd ;lxb cyf{t\ ;lxb g} gePsf, To;df klg /fhf, Tof] klg cfˆgf]
Psbd} Gofok"0f{ sbd xf] . ljBfnosf g]tT[ jdf @)%@ kl5 hgo'4 ub}u{ bf{ u2Lsf] nflu n8\g g;s]/ ljb]zLsf] z/0fdf k'u]kl5 ef/tn] k'g:yf{lkt
afnaflnsfsf] o:tf] Gofok"0f{ /f]bg, To;qmdsf ;lxbx?nfO{ ;Ddfg ug]{ ul/lbPsf /fhf lqe'jgnfO{ ToxfF To;/L /fVg] g} xf]Og, of] t æg zf]eGt]
qmGbg / lrTsf/nfO{ g;'g/] pN6} uf]nL ;Gbe{df @)%* ;fndf dfcf]jfbL ljb|fx] ;efdWo] x+;dWo] jsf] oyfMÆ eg]eGbf klg a9L ef] . lg0f{o u/]sf] lyof] . hgo'4sf k|yd ;lxb lbnaxfb'/ /Dt]nsf] ;xfbt ePsf]
aiff{pg' / gfafns ljBfyL{ lbnaxfb'/sf] / emfkfljb|fx] b'j} qmflGtsf/L ljb|fx] ePsf] xf]Og, /fhf lqe'jgnfO{ jf hf]s;}nfO{ klg pgsf] s'g} of]ubfgsf] cfwf/df lbg kmfu'g !$ -@)%@_ / emfkf cfGbf]ngsf kfFr ;lxbx?n] ;'vfgLdf
xTof ug{n ' ] tTsfnLg ;+;bLo ;Qfsf] gftfn] b'j} ljb|fx] sf ljrf/ / efjgf ;Ddfg g} ug{ rfxg] eg] s'g} csf]{ ;fj{hlgs :yfgdf k|lt:yfkg ug{k' 5{, u/ jL/ult kfPsf] lbg kmfu'g @! -@)@*_ nfO{ hf]8g\ ' cToGt plrt / cfj:os
r/d\ bdgsf/L rl/q ;xh} k'li6 x'G5 . tyf ltgsf ;lxbx?sf] :jR5, pRr / t/ /fhf lqe'jgsf] ;flnsnfO{ t ;lxbu]6df Pslbg t s] Ps l5g klg sfo{ lyof] Tof] . xf] ToxL ;lxb ;Ktfx clxn] rln/x]sf] 5 . ;S5f} eg] oxL
oxL k'li6n] g} hgo'4sf] cfjZostf / ;To d"NofÍg ub}{ kmfu'g !$ – @! nfO{ g/fv . of] sfd ltdLn] plxNo} ul/;Sg' kYof]{ t/ u/]gf}F lg ;/sf/ Û ltdLnfO{ of] ;lxb ;Ktfxleqdf cyf{t\ oxL @! ut];Dddf /fhf lqe'jgsf] ;flns ;lxb
cf}lrTo klg :jtM k|dfl0ft eof] / ;lxb ;Ktfxsf] ?kdf dgfpg] dxTjk"0f{ 1fg cfPg ls /fhf lqe'jgk|lt ltdL Njfon 5f}–eof}, cyjf Tof] x6fpFbf s]xL u]6af6 x6fP/ Tof] 7fpFdf ;j{dfGo k|yd ;lxb nvg yfkfnfO{ k|lt:yfkg
hgo'4 Ps Gofok"0f{ d'lQmo'4sf] ?kdf lg0f{o u/L b'j} cfGbf]ngnfO{ ;+of]hg cgy{ x'G5 ls egL 8/fof} < Tof] t yfxf ePg . h] eP klg / emfkfnL hgljb|fx] u/ . sy+sbflrt @! kmfu'g;Dd t ;Qm}gf} eg] klg sd;]sd kmfu'g dlxgf
:yflkt / ljsl;t x'g] cfwf/ to u¥of] . u/]sf] lyof] . :d/0fLo 5 ls /f0ffzf;g / dfcf]jfbL hgo'4 x'bF } hgcfGbf]ng u/]/ b]zdf nf]stflGqs u0ftGq NofPsf -!(## kmfu'g @_ g} nvg yfkf klg ;lxb ePsf] dlxgf x'gfn] o;} kmfu'g
tTkZrft\ b]zdf zf]if0f–bdg, cGofo– lj/f]wL cfGbf]ngsf qmddf ePsf eGg]x? ;/sf/df lj/fhdfg klg x'g] clg g]kfnsf ;Rrf / ;j{dfGo k|yd dlxgfleq of] sfd cljnDa ;DkGg u/ . olb o:tf] P]ltxfl;s dxTjsf] /
cTofrf/ / pk]Iff–ckx]ngfdf kfl/Psf pk/f]Qm rf/ ;lxbx?nfO{ dfq ;+;b\jfbL ;lxb nvg yfkfnfO{ Tof] zLif{:yfgdf g/fv]/ ;lxb} gePsf, s;}n] klg gdf/]/ /fli6«o uj{ / uf}/jsf] sfo{ of] ;/sf/n] ug{ ;Qm}g eg] lgs6 eljiodf aGg]
b]zsf ;Dk"0f{ zf]lift–pTkLl8t ju{, / k~r] zf;sx?n] dfGotf lbPsf lyP cfˆg} sfnultn] d/]sf /fhf lqe'jgnfO{ /fVg] < of] t ;lxbsf] xb};Ddsf] ;/sf/n] of] sfd ;s];Dd t oxL kmfu'gd} g;s]–geP csf]{ jif{sf] ;lxb
hflt, If]q, lnË, wd{, ;+:s[ltsf / xfn;Ddsf ;a} zf;sx?n] df3 !)– ckdfg eof] . Psflt/ nvg yfkfnfO{ ToxfF g/fv]/ nvgsf] cToGt} ckdfg ;Ktfx jf nvg yfkfs} ;xfbt ePsf] lbg kmfu'g @ ut] t h;/L klg
hg;d'bfox?sf] hgo'4k|lt cfsif{0f !^ nfO{ dfq ;lxb ;Ktfxsf] ?kdf ePsf] 5 eg] csf{lt/ uËf, z'qm, bz/y / wd{eQmsf] lz/df /fhf lqe'jgnfO{ u/f];\ . cfufdL ;/sf/ hgtfsf] ;/sf/ /x]5 eg] To;n] g} ;Dk"0f{ ;lxb /
a9\of] / tLj| ultdf ;b\efj, ;dy{g, dgfpg] cf}krfl/stf k"/f ub}{ cfPsf /fv]/ oL rf/ ;lxbsf] dfq xf]Og, k"/} ;lxbx?sf] ;d]t 7"nf] ckdfg ePsf] 5 . ;xfbtsf], ljb|f]x / ljb|f]xLsf] clg qmflGt / qmflGtsf/Lx?sf] alnbfg /
;xof]u / ;xeflutfdf cTolws j[l4 klg 5g\ . xfn;Dd hf]–h;n] h]–h:tf] o;/L of] ckdfg nvg yfkf ljb|fx] b]lv otfsf eLdbQ kGtsf] ls;fg ljb|fx] , of]ubfgsf] ;d'lrt ;Ddfg u/f];\ . xf]Og eg], hlxn] jf:tljs hgtfsf]
x'bF } uof] . o;n] ubf{ hgo'4 ;fFlRrs} eg] jf u/] klg ca xfdLn] Oltxf;sf sfdL a'9fsf] ljb|fx] , 8f= s]= cfO{= l;+xsf] ljb|fx] nufot :jo+ emfkfljb|fx] / ;Rrf ;/sf/ cfpg] 5, Tolta]nf g} hgtfsf] ;/sf/n] of] dxfg\ t/ ;lhnf]
hgtfsf] o'4l;4 eof] / of] ;an, ;'b9[ ;a} cfGbf]ng / ljb|fx] x?df ;xfbt dfcf]jfbL ljb|fx] ;d]t ;a} qmflGtsf/L ljb|fx] , tL ljb|fx] ug]{ g]tf, sfo{stf{ / sfd ;DkGg ug]5 { . syd\ To;n] klg v'§f sdfP5 eg] :jo+ hgtfn]
/ ljhoL klg x'bF } uof] . To;}n] @)%@ k|fKt u/]sf ;Dk"0f{ ;lxbx?sf] ;du| / hgtf clg l;Ë} g]kfn /fi6«s} ckdfg / a]OHht klg x'g k'us ] f] 5 . :d/0f x:tIf]k u/]/ of] sfd ;DkGg ul/5f8\g] 5g\ . xf]z eof Û
;fn kmfu'g ! df ;'? ePsf] hgo'4 / ;d'lrt d"Nof+sg, :d/0f / >4f ub}{
o;qmddf kmfu'g !$ df klxnf] ;lxb pxfFx?sf] alnbfg / of]ubfgsf] pRr of] z[v+ nf;Fu} o; k|sf/sf ljb|fx] ?kL kLl8t of] b]z / oxfF lbgk|ltlbg rf]S6f vfg hfFbf emf]ndf 8'a/] d/]sf] cleoGtfx?s} cfk;L lrGtg /
ag]sf afns lbnaxfb'/ /Dt]nsf] ;Ddfg ug{' kb{5 . o; lglDt k|f/De hgo'4 / hgcfGbf]ngx?df j]kQf x'g,] bLgb' v L aGb} – agfOF b } ul/Psf eg]em}+ cyjf gvfpF eg] lbgel/sf] sfo{zn } Ldf b]lvPsf cfu|x / k"jf{ux| ,
zxfbtsf] ljz]if cy{ / dxTj 5 . !(## kmfu'g @ df ePsf] nvg yfkfsf] 3fOt]–ckfË x'g,] h]n–lx/f;t kg],{ hgtfnfO{ Psyl/ bl/b| bdgsf/Lx?n] l;sf/, vfpFeg] sfG5fafpsf] cg'xf/ cx+ / lh2Lh:tf sdLsdhf]/Lsf sf/0f
t;y{ lbnaxfb'/ w]/} dxfg\ 5g\, pgsf] klxnf] ;xfbt / xfn;Ddsf] pRr, e"ldut hfg], lgjf{l;t x'g,] k];f– bof / bfgsf kfqsf] ?kdf b]vfP/ eg]h:tf] k/d kL8fbfoL kl/l:ylt aGg dgf]dflnGo, s'07f, slrËn / k|ltzf]w
hflt sd{7 dfq geP/ >d, ;Lk, zf}o{ ;zQm, c;+Vo / lg0ff{os o'4 / zxfbt Joj;foaf6 xftw'g] / 3/kl/jf/af6 dfuL vfg] efF8f] agfPsf] cj:yf 5 k'us
] f] 5 . ?kL /f]un] 5f]Psf] b'vb cj:yf cfPsf]
/ ;xfbtsf] nflu ;d]t ;x|fgLo 5 . ePsf] lx;fan] lbnaxfb'/sf] ;xfbt lj:yflkt x'gx] ?sf] ;+Vof cgluGtL /x]sf] eg] csf]y{ l/ bdgsf/L bfgjx?n] ltg} o;} hl6n, uDeL/ / kL8fbfoL 5 . o;}u/L sfG5f] t/ ;zQm /
To;}n] pgsf] ;kgf :jLsfo{ / ;fsfo{ ePsf] kmfu'g !$ clg emfkfljb|fx] df 5 . o;/L oL cfGbf]ng / ljb|fx] x?df bLgb'vLx?nfO{ b]v/] b|ljt e} bfg lbO{ kl/l:yltaf6 b]z, hgtf / qmflGtnfO{ bL3{hLjL 7flgPsf] /0fgLlts df]rf{ klg
5 . To; lglDt pgL ;bf ;j{:d/0fLo ;xfbt k|fKt u/]sf] P]ltxfl;s lbg ;r]t, ;+ul7t / :j:k"mt{?kdf ;xefuL bfgL / 1fgL aGg]–agfpg] k|kGr ul//x]sf] ;xL dlt / ult lbg egL s]xL dlxgf o;sf] d"n g]tT[ jk+lQmdf /x]sf] ;+sL0f{
/ :t'To 5g\ . xflb{s >4f~hnL / ;nfd kmfu'g @! x'gfn] of] kmfu'g dlxgfnfO{ x'g,] ;xof]u k'¥ofpg] / ;b\efj–;dy{g b'vb\ cj:yf 5 . o;/L cfh Psflt/ cl3dfq dfS;{jfbL Pstf cleofg / oflGqs clg :jR5, 7"nf] / k'/fgf]
5 lbnaxfb'/ /Dt]nnfO{ . @)%@ kmfu'g ;lxb dlxgf / df3 !)–!^ hxflgofF ug]x{ ? c;+Vo 5g\ / ltgsf] of]ubfg hgtfsf] b}glGbg hLjg emg\–emg\ si6s/ u7g ePsf] 5 . o;n] ;a} g]kfnL ePsf] d f ul/g] uj{ / uf} / jsf]
!$ ut]sf] lbnaxfb'/sf] zxfbt t x'sd' Lzf;g lj?4sf] cfGbf]ngsf ;lxb c;Lldt g} /x]sf] 5 . aGb} uPsf] 5 eg] /fli6«o :jfwLgtf, hgljb|fx] , hgcfGbf]ng / hgo'4sf cltzof] Q mLs/0f ug] { lrGtg /
Pp6f ;'?jft dfq xf] . o;kl5 csf]{ ePsf] ;ftfnfO{ ;lxb ;Ktfx / dbg– t/, lj8Dagf b]z / hgtfsf] d'lQm :jfledfg, cvG8tf / cl:dtf emg\– ;du| ljrf/ / efjgfx?sf] tyf rl/qsf sf/0f u7gsf] k"j; { GWofd}
lbg !% ut] g} hfh/sf]6sf b'O{ cfl>t jf jL/]Gb| cyjf o:t} pRr / k|ultsf] nflu ljut 8]9 ;o jif{sf] emg w/fkdf kb}{ uPsf] 5 . To;qmdsf ;Dk"0f{ ;lxb, j]kQf, 3fOt], pl5gfkfl5g, cfu| x –b' / fu| x /
o'jfx?nfO{ lu/ˆtf/ u/L xTof ug]{ g]tT[ j alnbfg ePsf] s'g} Ps lbgnfO{ nfdf] ;dob] l v cgluGtL x'bF fx'bF f t cfhsf] of] ax'bnLo jGbLnufotsf cfd hgtf, of]4f, lgoGq0f–lgif]wsf] dG;foaf6 d'Qm x'g
k|so[ fnfO{ klg lg/Gt/tf lbOof], h'g /fli6«o ;xdlt u/L ;lxb lbj;sf] ?kdf hg;d'bfox?åf/f x'bF } cfPsf] ;+3if{, nf]stflGqs u0ftGq elgPsf] Joj:yf sfo{stf{ / g]tfx?sf] ;Demgf / g;Sbf xfn;Dd klg g o;sf]
/ cj:yfdf klg cleJolQmsf] >4f:j?k cfh Ps cGt/lqmof lj:tf/sf] nflu s'g} k|of; ePsf] 5,
:jtGqtf, ;+u7g ug]{ / lj/f]w sfo{qmd u/]sf] 5 . cfzf 5 o;n] g t o:n] sfo{qmdx?sf] lg/Gt/tf /
ug]h{ :tf df}lns clwsf/dfly ;d]t cfGbf]ngsf] cf}lrTo / cfjZostf tyf j[l4nfO{ g} WofglbPsf] 5 . o;/L of]
lgoGq0f / lgif]w -k|ltaGw_ g} ul/Psf] dd{ / dxTjaf]w ug]–{ u/fpg] 5 / klg Tolt zlQmzfnL / k|efjsf/L aGg
5 . oxfF;Dd ls b]z / hgtfsf] kIfdf ;DalGwt ;a} ?kfGt/0f x'g–' u/fpg'kg]{ ;s]sf] 5}g . tyflk cfzf u/f}+ ljleGg
qmflGt / d'lQmsf] nflu nfUg] / n8\g] ;Gb]z lbg]5 . sdLsdhf]/Lsf afjh'b klg oL df]rf{
u/]sf / ul//x]sf ;+3;+u7g / zlQm– o;sf cltl/Qm s]xL jfdkGyL / cleofgn] l9nf] rfF8f] s]xL g s]xL
JolQmx?nfO{ bdg, w/ks8 / xTof– ;+3;+:yf / ;+u7gx?n] ut jif{bl] v ;sf/fTds / qmflGtsf/L ;Gb]z kSs}
cftÍ dRrfpg];d]t ul/Psf] b'vb\ sfo{ut Pstfsf] ?kdf Pp6f j[xt\ klg lbg ;Sg] 5g\ .
cj:yf 5 . c:yfoL df]rf{ agfO{ /fli6«otf, hgtGq oxL ;Gb]znfO{ cjnDag, ;+/If0f,
o;} b'vb\ lj8Dagfk"0f{ l:ylt / / hghLljsfsf HjnGt ;jfnx?nfO{ ;Da4{g / sfof{Gjog ug{ ;s]df g}
cj:yfdf ;Qfwf/L kf6L{ g]skfleq / lnP/ ;+3if{ ub}{ cfPsf 5g\ . To:t}u/L hgo'4, hgcfGbf]ng, hgljb|f]x /
k]l/km]/Lsf zlQm / JolQmx?sf aLrdf rf/ sDo'lg:6 qmflGtsf/L zlQmx?n] hgqmflGtsf ;Dk"0f{ zxLb, a]kQf,
kb, k|lti7f, kfj/ / k};fsf nflu klg xfn} Ps /0fgLlts ;+oQ ' m df]rf{ 3fOt]–ckfË, aGbL, d'2fkLl8t, of]Uo–
n'5fr'8F L / dl/xQ] g} ug]{ rf;f], lrGtg lgdf{0f u/L b]znfO{ jt{dfg ;+s6af6 cof]Uo agfOPsf of]4f, pk]lIft–
/ rl/q xfjL ePsf] 5 . o;n] ubf{ lgsf; lbgsf] nflu cfˆgf ckx]lnt OdfGbf/ g]tf, sfo{stf{ /
Psflt/ b]z c/fhstf, cGof}ntf, sfo{qmddfkm{t\ Ps};fy sfo{gLlts zf]lift–kLl8t hgtf / /fi6« cflb
cl:y/tf, c;d~h:o / gf/fsf] ?kdf cGtl/d ;dLIff ;ef / ;a}sf] plrt :d/0f, >4f / ;Ddfg
c:tJo:ttfsf] cToGt ;+s6k"0f{ cGtl/d ;/sf/ tyf /0fgLlts gf/f x'g5] Û
4 @)&& ;fn kmfu'g !^ ut] cfOtaf/
t]nsf] yf]kfyf]kf hf]ufcf}+ Nofl08ª luo/df a;]/ sl/a % ;o !) lsnf]ld6/ ofqf u/] . xf]Nof08sf]
dfl:6«R6 Po/kf]6d { f hxfh cjt/0f ug]{ qmddf pgnfO{ ToxfFaf6 lgsflnPsf]
lyof] . l/kf]6{sf cg';f/ tL lszf]/ 6ls{z Po/nfOG;sf] sfuf]{ ljdfgsf]
Nofl08ª luo/df a;]sf lyP . Ps lbg klxn] dfq} of] hxfh s]Gofsf]
g}/f]aLaf6 6sL{sf] O:tfga'n x'Fb} n08g k'u]sf] lyof] . tL lszf]/ s]GofnL
OGwg vr{ 36fcf}+ gful/s x'g\ / pgL g}/f]aLaf6} Nofl08ª luo/df n08g;Dd k'us
klg ToxL 7fpFdf a;]/ xNof08 k'us
klg pgL To;}u/L k'us
] f] / ToxfFaf6
] f] cfz+sf ul/Psf] 5 . g}/f]aLaf6 n08g;Dd
] f] k'li6 eO;s]sf] 5}g .
36gfsf] v'nf;f ePkl5 :yfgLo clwsf/Lx?n] of] dfgj t:s/Lsf] s]; xf]
jf xf]Og eGg] klg hfFr ug]{ atfPsf 5g\ . dfl:6«R6 ljdfg:ynsf Ps clwsf/Lsf
g]kfn cfon lgud lnld6]8 cg';f/ lszf]/ lgs} efUozfnL lyP / o;/L ofqf ubf{ klg afFr] lsgls of]
ljdfg prfOdf x'bF f Nofl08ª luo/df tfkqmd dfOg; tL; l8u|L ;]lN;o;;Dd
kmf]g g+=+ $@^@(&), km\ofS; M $@^#$&! em5{ . o;cl3 klg dflg;x? Nofl08ª luo/df a;]/ ofqf u/]sf 36gf kfOPsf
5g\ 3/ w]/h} ;f] 36gfdf o;/L ofqf ug]s { f] Hofg uPsf] 5 .
6 @)&& ;fn kmfu'g !^ ut] cfOtaf/