Paak : caNaa

Plant Protection : pak saMrxaNa :

Insect / Pest Control : raoga Anao Ÿvaat inayaM~Na :

Ÿvaatao :
( A ) rsa causanaarI Ÿvaatao naIcao p`maaNao naukSaana kro Co.tonau inayaM~Na naIcao maujba qaaya Co.
1. tDtiDyaa : laIf haopr
vaO&ainak naama : Aoma`aska baIgauTulaa baIgauTulaa
AaoLK :
pu#t tDtiDyaa AaCa laIlaa rMganaa facar Aakarnaa Anao baccaaM
paMKao vagarnaa haoya Co. pholaI paMKnaI paCLnaI Qaaro kaLa TpkaM haoya
Co. tomanao ADktaM ~asaa caalao Co.
nauksaana :
baccaa tomaj pu#t kITk CaoDnaaM kumaLa BaagamaaMqaI rsa caUsao Co.
tDtiDyaa pirNaamao pananaI Qaar pILI pDI jaya Co. vaQaaro ]pWva qata pana inastoj
banaI AMdrnaI baaju vaLI vaaTka AakarnaaM qa[ jaya Co Anao CovaTo saUka[
jaya Co. Aa Ÿvaat Kasa krInao caaoLa tomaj maganaaM pakmaaM ivaSaoYa
p`maaNamaaM naukSaana kro Co.
2. maaolaaomaSaI : AoifD
vaO&ainak naama : Aoifsa k`osaIvaaora
AaoLK :
maaol aao maaolaaonaaM pu#t kITk pILaqaI kaLaSa pDtaM rMganaa Anao paocaa
SarIrvaaLa haoya Co. tonaa SarIrnaaM paCLnaa Baagao naLI jovaa bao Baaga
Aavaolaa Co. pu#t maaolaao paMKvaaLI Aqavaa paMK vagarnaI haoya Co.
saamaanya rIto Aa Ÿvaatnaao ]pWva caaoLa tomaj vaalanaaM pakmaaM vaQaaro
p`maaNamaaM jaovaa maLo Co.
nauksaana :
Aa Ÿvaat kumaLa pananaI naIcaonaI baajuAo rhI tomaaMqaI rsa caUsao Co. vaQau ]pWvamaaM
CaoDnaI vaRiw ATkI jaya Co. maaolaaonaI SarIrmaaMqaI maQa jovaao caIkNaao rsa Jro Co. jonaa ]pr
samaya jtaM kaLI fuganaao ivakasa qaaya Co. jonaa laIQao ]pWva laagaola CaoD kaLao doKaya Co. Aa
Ÿvaat caNaamaaM ivaYaaNauMjnya sTnT raoganaao folaavaao kro Co.
3. qa`IPsa :
AaoLK :
Aa Ÿvaat pu#t kITk baarIk, laaMbaa Anao kaLa rMganaa haoya Co.
nauksaana :
ŸvaatnaaM baccaa Anao pu#t kITk pana Anao fulaao ]pr Kasa
p`karnaaM mauKaMgaao baarIk GasarDa paDInao kumaLa pana tomaj fulaaomaaMqaI
qa`I Psa naIkLtao rsa caUsao Co. naukSaana qayaola pananaI sapaTI saUka[ jvaaqaI JaMKI
safod doKaya Co. pana kaokDaya jaya Co. fula KrI pDo Co Anao CaoDnaao
ivakasa rUMQaaya Co.
 4. safodmaaKI : vha[T flaa[
vaO&ainak naama : baoimasaIyaa TobaokI
AaoLK :
pu#t safod maaKI AaCI pILa rMganaI haoya Co. jo KUba j capT haovaaqaI
saamaanya Klaola pDtaM ]DI jaya Co.
nauksaana :
pu#t safodmaaKI tomaj baccaa TaocanaaM kumaLa pana naIcao rhI caUsao
Co. CaoD 10 qaI 15 idvasanaao haoya %yaarqaI ]pWva SarU qa[ jaya Co.
nauksaananao laIQao pana AaCa pILa rMganaa qa[ jaya Co. vaQau ]pWvamaaM pana
saUka[ jaya Co.]naaLamaaM garmaImaaM Anao caaomaasaamaaM varsaad vagarnaao KUba
safod maaKI j laaMbaao gaaLao Aavao tovaa samayao Aa Ÿvaatnaao ]pWva KUba vaQao Co.

5. SaIMganauM caUisayauM : tur paoD baga

vaO&ainak naama : AaokJIracaIsa ToronDsa
AaoLK :
caUisayaanaI judI judI jatao jaovaa maLo Co. to laIlaa, BauKra Aqavaa
kaLaSa pDta rMganaa haoya Co Anao vaxa pr baMnao baajuAao kaMTa haoya Co.
nauksaana :
SaIMg an auM Aa caUisayaa tuvaor tomaj ]naaLuM kzaoL pakaomaaM naukSaana kro Co. to
caUi sayauM SaIMgaaomaaMqaI rsa caUsao Co. pirNaamao daNaa caImaLa[ jaya Co Anao ]%padna
pr maazI Asar qaaya Co.

6. pana kqaIrI : maa[T

AaoLK :
Aa Ÿvaat narI AaMKo jao[ na Sakaya tovaI baarIk gaaoL rata rMganaI
tomaj caar jaoDI pgavaaLI haoya Co.
nauksaana :
baccaa tomaj pu#t Ÿvaat pananaI naIcaonaa Baagao rhI panamaaMqaI rsa
caUsaInao naukSaana kro Co. Anao safod jaLa banaavao Co. rsa caUsavaaqaI pana
pan a k qaIrI
fIkka pDI kaokDa[ j[ pItL jovaa rMganaa banaI jaya Co.

caUsak p`karnaI ŸvaataonauM saMkilat inayaM~Na

kzaoL pak ]gyaa baad 20 qaI 25 idvasao SaaoYak p`karnaI dvaaAao pOkI kao[ pNa Aok dvaa
naIcao maujba CaMTvaI.
T`\ayaJaofaosa 10 ima.ila. Aqavaa
[maIDaklaaop`ID 3 ima.ila. Aqavaa
maIqaa[la Aao DImaoTaona 10 ima.ila. Aqavaa
DayamaIqaaoAoT 10 ima.ila. Aqavaa
faosfamaIDaona 3 ima.ila. Aqavaa
maaonaaok`aoTaofaosa 12 ima.ila.
]pr dSaa^vaola dvaaAao pOkI kao[pNa Aok dvaa 10 ilaTr paNaImaaM AaogaaLI CMTkava
krvaao. p`qama CMTkava baad jrUr jNaaya tao 10 qaI 15 idvasa pCI baIjao CMTkava krvaao.
 ( ba ) pana Anao SaIMga kaorI Kanaar [yaLao :
pana Anao SaIMga kaorI Kanaar [yaLmaaM laIlaI [yaL, BauraM ptMigayaa, gaulaabaI [yaL tomaj
pana kaorIyauM mau#ya Co. tomanauM inayaM~Na naIcao Aapola Co.
1. laIlaI [yaL : holaIyaaoqaIsa
vaO&ainak naama : holaIkaovapa^ AamaI^jora
AaoLK :
Aa ŸvaatnauM fudu laIlaaSa pDtaM BauraM rMganauM tqaa AagaLnaI paMKao
badamaI rMganaI Anao AagaLnaI QaarnaI maQyamaaM gaaoL TpkuM haoya Co. jyaaro
paCLnaI paMKao AaCI pILaSa pDtI Anao paCLnaI Qaarao tpkIrIyaa rMganaI
haoya Co.[yaLao GaNaaM rMgaaomaaM jaovaa maLo Co. prMtu Kasa krInao laIlaa Aqavaa
Baura rMganaI Anao SarIrnaI baajumaaM kaLaSa pDtI raKaoDI rMganaI laITIAaovaaLI
haoya Co.
nauksaana :
Aa Ÿvaat drok kzaoL pakmaaM naukSaana krtI jaovaa maLo Co. SarUAatmaaM [yaL laIlaa pana
Anao CaoDnaI DUMK Kaya Co. fUla Anao paopTa / SaIMga AvasqaaAo fUla Anao paopTa / SaIMga kaorI
Kaya Co. Aa ŸvaatnaI [yaL bahuM Ka]QarI Co toqaI tonaI vastI GaNaI AaoCI haoya tao pNa to ]
%padna pr saIQaI Asar kro Co. Aa Ÿvaat naao ]pWva tuvaormaaM saPTombar qaI navaombar maasamaaM
vaQaaro qaaya Co. jyaaro to caNaamaaM DIsaombar janyauAarI maaM jaovaa maLo Co. vaQaaro ]pWvamaaM saarao
pak inaYfL jaya Co.

2. BauraM pMtgaIyaa :
AaoLK :
ŸvaatnauM fudu naanauM Baura rMganauM haoya Co. [yaL laIlaa rMganaI , sapaT Anao [MDa AakarnaI
haoya Co.
nauksaana :
Aa ŸvaatnaI [yaL kLI, fula tomaj SaIMgamaaM kaNauM paDInao daNaa Kaya naukSaana kro Co.

inayaM~Na :
p`k aSa ipMj r Wara 1. KotI pQQait inayaM~Na :
nar fud anaao naaSa krvaao laIlaI [yaL pUNa- ivaksaIt qa[ kaoSaoTa banaavaI jmaInamaaM rho Co.
toqaI paknaI kapNaI baad tUrt j jmaInamaaM ]MDI KoD krvaaqaI jmaInamaaM
rholaa kaoSaoTa bahar Aavao Co. jo saUya- tapqaI naaSa pamao Co Aqavaa pxaIAao
Kaya Co. Aama krvaaqaI navaI ?tumaaM ŸvaatnauM p`maaNa saarI maa~amaaM GaTaDI
Sakaya Co.
2. paknaI p`itkark jat :
BaartmaaM juda juda rajyaaomaaM Ÿvaatao saamao p`itkark jatao SaaoQavaanauM
kaya- haqa QarvaamaaM AavyauM Co.
3. foraomaaonsa Anao p`kaSa pIMjr wara inayaM~Na :
laIlaI [yaLnaa fudaAao foraomaonaT/op tomaj p`kaSa pIMjr wara AakYaa-ya
Co toqaI jao Sakya haoya tao foraomaonaT/op tomaj p`kaSa pIMjr gaaozvaI fuMdaAaonao
AakYaI- naaSa krvaaqaI laIlaI [yaLnaa vastI inayaM~Na maukI Sakaya Co.

p`k aSa ipMj r

 4. jOivak inayaM~Na :
Amauk AMSao laIlaI [yaLnauM kudrtI rIto j inayaM~Na qaaya Co. Aa
Ÿvaatnaa [MDaAaonaa kudrtI praopŸvaIAao jovaa ko T/ayakaogaamaa caIlaaonaIsa
Anao T/ayakaoga`amaa AokaqaI (baMnao hokTr dIz AZI laaK) , prBaxaI k`ayasaaopa
(hokTr dIz AZIsaoa) pMdr idvasanaa AMtro CaoDvaamaaM Aavao tao laIlaI [yaLnauM
k a` yasa aop a na I [yaL Asarkark inayaM~Na qa[ Sako Co. Aa ]praMt laIlaI [yaLnaa kudrtI
w a ra ma aol a aon auM B axaN a praopŸvaIAao jovaa ko kompaolaoTIsa klaaorIDI Anao yaumaasaolaIyaa [laaoTaqaI
Anauk`mao 50 Tka Anao 47 Tka joTlauM inayaM~Na maLtuM haovaaqaI Aa
Ÿvaataonao AaoCuM naukSaana kro tovaI jMtunaaSak dvaanaao ]pyaaoga krI Aa
Ÿvaatnaa inayaM~Nanaa ]payaao laovaa. laIlaI [yaLnao ivaYaaNauM jnya raoga
(Aona.pI.vaI.) lagaaDInao saara Aovaa p`maaNamaaM tonaao ]pWva GaTaDI Sakaya
Co. Aa maaTo 250 raoigaYT [yaLnauM WavaNa banaavaI 500 ilaTr paNaImaaM
BaoLvaInao hokTr dIz CMTkava krvaaqaI saarUM inayaM~Na maLo Co.
baI.TI.naamanaI ŸvaaNauMqaI qataM raoganao laIQao laIlaI [yaLnaao naaSa qaaya Co
T/a yakaog a`a maaqaI qatuM
[MD anauM prŸvaIkrNa
toqaI baI.TI.1 qaI 1.5 ik.ga`a.dvaa 500 ilaTr paNaImaaM BaoLvaI hokTr dIz
CMTkava krvaaqaI saarUM pirNaama maLo Co.
5. rasaayaiNak inayaM~Na :
SaIMga paopTa kaorI Kanaar Ÿvaataonaa rasaayaiNak inayaM~Na maaTo CaoDmaaM 50 Tka fUla
AvasqaaAo naIcao pOkInaI kao[pNa Aok dvaanaao CMTkava krvaao Anao %yaarbaad 15 idvasao kao[pNa
baIŸ dvaanaao CMTkava krvaao.
1. klaaorpayarIfaosa 20 ima.ila. Aqavaa
2. DayaklaaorvaaoSa 5 ima.ila. Aqavaa
3. ikvanaalafaosa 20 ima.ila. Aqavaa
4. maaonaaok`aoTaofaosa 12 ima.ila. Aqavaa
5. AonDaosalfana 20 ima.ila. dvaa 10 ilaTr paNaImaaM naaKI CMTkava krvaao.

jo ivastarmaaM CMTkava maaTo paNaInaI sagavaDta na haoya %yaaM AonDaosalfana 4 Tka BaUkI
Aqavaa ikvanaalafaosa 1.5 Tka BaUkI Aqavaa imaqaa[la poraqaIAaona 2 Tka BaUkI dvaa hokTro 25
ik.ga`a. p`maaNao CaMTvaaqaI saarUM pirNaama maLo Co.
raogaao :
1. maULnaao kaohvaarao : ruT raoT
maUL naao fuga : ra[JaokTaonaIyaa saolaanaI
kaohvaarao raoganaa laxaNaao :
jmaInajnya fUgaqaI qata Aa raogamaaM CaoDnaa jmaInanaa lagaaolaga Baaga
pr kaLaSa pDta DaGaa jaovaa maLo Co. ]pWva vaQata CaoD ZLI pDo Co.
pana KrI pDo Co Anao AaKro CaoD maULqaI judao pDI sauka[ jaya Co.
saamaanya rIto paNaI Baraya rhotuM haoya %yaaM tomaj zMDI caalau qayaa pholaaM jao
vaavaotr krola haoya tao vaQau pDtI garmaIqaI pNa Aa raoganauM p`maaNa jaovaa maLo
Co.

2. saukarao : vaIlT
fuga : fyauJorIyama saolaanaI
raoganaa laxaNaao :
Aa raogamaaM vaavaNaI baad ~Na AzvaaiDyaa pCI Qa$ AvasqaamaaM CaoD
sauka[ jmaIna pr ZLI pDo Co. paCaotrao saukarao paknaI 30 qaI 35 idvasanaI
AvasqaaqaI maaMDI caNaanaa paopTa pako %yaaM sauQaI jaovaa maLo Co. pana pILa
pDI Anao AaKao CaoD saukayaola jaovaa maLo Co. jonao AaMiSak saukarao kho
Co. saukayaola CaoDnaao jmaInamaaMqaI ]paDI tpasataM tomaaM baharqaI kaohvaarao
jaovaa maLtao naqaI prMtu CaoDnaaM qaDnao }BauM caIrvaamaaM Aavao tao tonaI
saUk arao jlavaaihnaI Gaora kqqaa[ ko kaLa rMganaI jaovaa maLo Co.

maULnaao kaohvaarao Anao saukara raogaaonauM saMkilat inayaM~Na :

☻ ]naaLamaaM }MDI KoD krvaI joqaI }Mcaa tapmaanao fUganaao naaSa qaaya.
☻ tuvaornaa paknaI vaavaNaI maaTo raoogamaukt KotrnaI psaMdgaI krvaI.
☻ baIjnaI psaMdgaI raogamaukt Kotrnaa pakmaaMqaI krvaI.
☻ zMDInaI Sa$Aat qaaya pCI j vaavaotr krvauM.
☻ pak forbadlaI krvaI. ³caNaa pCI juvaar Aqavaa baajrI´.
☻ saukaranaI raoga p`itkark jataomaaM gaujrat caNaa¹1 ipyat ivastarmaaM Anao gaujrat caNaa ¹ 2
ibana ipyat ivastar maaTo BalaamaNa krvaamaaM Aavao Co.
☻ baIjnao qaayarma 2 ga`ama Aqavaa kabao^nDaJIma 1 ga`ama À iklaao baIj p`maaNao baIj maavajt AapI
vaavaotr krvauM.
☻ jmaInajnya fUgaqaI qataM raoga maaTo raoga AavaI gayaa pCI rasaayaiNak inayaM~Na Aaiqa-k rIto
paoYaaya nahIM joqaI Aavaa raoganaa inayaM~Na maaTo raoga p`itkark jataonauM vaavaotr krvauM , pak
forbadlaI, sap`maaNamaaM Katr naaMKvauM Anao KatrmaaM idvaolaanaa KaoLnaao samaavaoSa krvaao tomaj
laIlaao pDvaaSa krvaao.
☻ pak vaavata pholaa idvaolaInaao KaoL hokTro 1000 iklaao p`maaNao jmaInamaaM Aapvaao.
☻ ]naaLamaaM Aok maasa maaTo pardSa^k ³25 maa[k`aona´ paolaIqaIlaIna saITqaI jmaInanao saUya^ikrNa
maavajt AapI 10 Tna p`it hokTr p`osamaD KotrmaaM naaKvaaqaI raogamaaM 50 Tka GaTaDao qaaya Co.
☻ JIMk ³jsat´yaukt Katr AapvaaqaI raoganaI itva`ta GaTo Co.
☻ jOivak inayaM~Na maaTo ³T/ayakaoDmaa-M´ naamanaI fUganaa AilaMgaI ibajaNaunaI baIj maavajt saUkara
saamao ]pyaaogaI maalauma pDola Co. p`it hokTro 2000 iklaao CaiNayauM Katr ko jomaaM sardar
[kaoga`Ina ³T`\ayakaoDmaa^ harŸyaanama´ fUga ivaksaavaolaI haoya Co to caasamaaM AapvauM.
 3. caNaanaao sTMT vaayarsa À TuMTIpunaao raoga: sTnT vaayarsa
raog aga`s t Kot r
raoganaa laxaNaao :
Aa raoga ivaYaaNauMqaI qaaya Co. Aa raoganaao folaavaao maaolaaomaSaI‚
safodmaaKI jovaa caUisayaaM p`karnaI Ÿvaatao qaaya Co. paknaI Sa$AatnaI
AvasqaamaaM Aa raoga AavaI jaya tao CaoD kdmaaM naanaa rhI jaya Co. bao
gaaMz vaccaonauM AMtr GaTI jaya Co. paClaI AvasqaamaaM raoga laagao tao pana
pILa Aqavaa BaUKraM qa[ jaya Co. pana Anao qaD barD Anao jaDa qa[
jaya Co. raoigaYT CaoDnaI AÙavaaihnaInaao rMga BaUKrao qa[ jaya Co. sTMT
Anao saukarao baÙao raoga saaqao AavaI jaya tao ]%padna pr KUba j maazI
Asar qaaya Co.
inayaM~Na :
raog a fol aavanaar ☻ raoga p`itkark jataonauM vaavaotr krvauM.
caui sayaa ☻ caUsak p`karnaI ŸvaataonauM inayaM~Na krvaa maaTo T`\ayaJaofaosa 10
ima.ila.Aqavaa [maIDaklaaop`ID 3 ima.ila. Aqavaa imaqaa[la Aao DImaoTaona
10 ima.ila. Aqavaa faosfamaIDaona 5 ima.ila. Aqavaa DayamaIqaaoAoT 10
ima.ila. jovaI SaaoYak p`karnaI dvaamaaMqaI kao[pNa Aok dvaa 10 ilaTr
paNaImaaM AaogaaLI CMTkava krvaao. jrUr jNaaya tao baIjao CMTkava 10 qaI
12 idvasanaa AMtro krvaao.

4. BaUkI Carao : pavaDrI maIlDyau

raoganaa laxaNaao :
fugaqaI qataM Aa raogamaaM CaoDnaa pana ]pr safod pavaDrnaI CarI jaovaa maLo Co. Anao
AaKao CaoD safod rMganaao doKaya Co. pana saukaya jaoya Co Anao AMto AaKao CaoD saukaya jaya
Co.
inayaM~Na :
☻ raoganaI Sa$Aat qaaya ko turt j 300 maoSa gaMQak hokTro 15 ik.ga`a. p`maaNao savaaro CMTkava
krvaao Aqavaa vaoTobala salfr ³40 ga`ama À 10 ilaTr paNaI´naao CMTkava krvaao.