ΟΡΙΖΟΥΣΑ WRONSKI

Ορισμός. Ορίζουσα Wronski των συναρτήσεων f1 , f2 , . . . , fn που είναι ορισμένες και n − 1 ϕορές παραγω-
γίσιμες σε ένα διάστημα (a, b) καλείται η ορίζουσα
 
 f1 (x) f2 (x) ··· fn (x) 
 
 f1′ (x) f2′ (x) ··· fn′ (x) 
 .. .. .. 
 .. 
W (x) = W [f1 , f2 , . . . , fn ] (x) =  . . . . .
 (n−2) 
 f (x) f2
(n−2) (n−2)
(x) · · · fn (x) 
 1
 f (n−1) (x) f (n−1) (x) · · · f (n−1) (x) 
1 2 n

Θεώρημα. ΄Εστω ότι οι συναρτήσεις f1 , f2 , . . . , fn είναι ορισμένες και n − 1 ϕορές παραγωγίσιμες στο διάστημα
(a, b). Αν υπάρχει x0 ∈ (a, b) για το οποίο W [f1 , f2 , . . . , fn ] (x0 ) ̸= 0, τότε οι f1 , f2 , . . . , fn είναι γραμμικά
ανεξάρτητες στο (a, b).
ΠΡΟΣΟΧΗ!!! Το αντίστροϕο δεν ισχύει πάντα. Δηλαδή αν W [f1 , f2 , . . . , fn ] (x) = 0 για κάθε x ∈ (a, b)
τότε ΔΕΝ μπορούμε να συμπεράνουμε ότι οι f1 , f2 , . . . , fn είναι γραμμικά εξαρτημένες στο (a, b).

Απόδειξη. ΄Εστω

c1 f1 (x) + c2 f2 (x) + · · · + cn fn (x) = 0 ∀x ∈ (a, b), (1)

όπου c1 , c2 , . . . , cn σταθερές (δηλ. δεν εξαρτώνται από το x). Παραγωγίζοντας επανηλημμένα την σχέση (1) ως
προς x προκύπτει το σύστημα

 c1 f1′ (x) + c2 f2′ (x) + · · · + cn fn′ (x) = 0


 c1 f1 (x) + c2 f2 (x) + · · · + cn fn (x) = 0
.. ∀x ∈ (a, b).

 .

 (n−1) (n−1) (n−1)
c1 f1 (x) + c2 f2 (x) + · · · + cn fn (x) = 0

Το παραπάνω σύστημα μπορούμε να το δούμε σαν ένα γραμμικό ομογενές (αλγεβρικό) σύστημα n εξισώσε-
ων με αγνώστους τα c1 , c2 , . . . , cn , οπότε η ορίζουσα των συντελεστών είναι η ορίζουσα Wronski W (x) =
W [f1 , f2 , . . . , fn ] (x). Το σύστημα πρέπει να επαληθεύεται (από τα ίδια c1 , c2 , . . . , cn ) για κάθε x ∈ (a, b),
αρα και για x = x0 . ΄Ομως W (x0 ) ̸= 0, άρα η μοναδική λύση του συστήματος είναι η τετριμένη, δηλ. η
c1 = c2 = · · · = cn = 0. Επομένως οι f1 , f2 , . . . , fn είναι γραμμικά ανεξάρτητες στο (a, b). 

Τι θα συνέβαινε αν W [f1 , f2 , . . . , fn ] (x) = 0 για κάθε x ∈ (a, b); Σε αυτή την περίπτωση το παραπάνω σύστημα
θα είχε μη τετριμένες λύσεις c1 , c2 , . . . , cn . ΄Ομως οι λύσεις αυτές ενδέχεται να εξαρτώνται από το x.
Συνεπώς δεν εξασϕαλίζεται η γραμμική εξάρτηση των f1 , f2 , . . . , fn (βλ. και Παράδειγμα 2).

Τα παρακάτω παραδείγματα προέρχονται από τις διαϕάνειες του μαθήματος που έχει ετοιμάσει ο κος Λ. Πρωτοπαπάς.

Παράδειγμα 1. Να εξεταστεί αν οι συναρτήσεις f1 (x) = x, f2 (x) = x2 και f3 (x) = x3 είναι γραμμικά

ανεξάρτητες στο διάστημα (−1, 1).

Λύση. Η ορίζουσα Wronski των f1 , f2 και f3 είναι η

 
 x x2 x3 
 
W (x) =  1 2x 3x2  = 2x3 .

 0 2 6x 

Βλέπουμε ότι W (0) = 0, αλλά W (x) ̸= 0 για όλα τα x ̸= 0 στο (−1, 1). ΄Αρα οι f1 , f2 και f3 είναι γραμμικά
ανεξάρτητες στο (−1, 1). N

1
Παράδειγμα 2 (G. Peano 1889). Να εξεταστεί αν οι συναρτήσεις f1 (x) = x2 και f2 (x) = x|x| είναι γραμμικά
ανεξάρτητες στο διάστημα (−2, 2).

Λύση. Κατ΄ αρχήν έχουμε f1′ (x) = 2x και f2′ (x) = 2|x|, άρα οι f1 και f2 είναι παραγωγίσιμες στο (−2, 2) και η
ορίζουσα Wronski των f1 και f2 είναι η
 2 
 x x|x| 
W (x) =   =0 ∀x ∈ (−2, 2).
2x 2|x| 

Συνεπώς η ορίζουσα Wronski δεν μπορεί να μας πληροϕορήσει για το αν οι f1 και f2 είναι γραμμικά ανεξάρτητες
ή εξαρτημένες στο (−2, 2).
Ας δοκιμάσουμε λοιπόν τον ορισμό της γραμμικής ανεξαρτησίας. Ψάχνουμε για σταθερές c1 και c2 έτσι ώστε
c1 f1 (x) + c2 f2 (x) = 0 για κάθε x ∈ (−2, 2), δηλαδή

c1 x2 + c2 x|x| = 0 ∀x ∈ (−2, 2). (2)

Θέτοντας x = −1 και x = 1 στην σχέση (2) παίρνουμε αντίστοιχα ότι c1 − c2 = 0 και c1 + c2 = 0. ΄Αρα η μοναδικές
σταθερές που ικανοποιούν την σχέση (2) για κάθε x ∈ (−2, 2) είναι οι c1 = c2 = 0. Συνεπώς οι f1 και f2 είναι
γραμμικά ανεξάρτητες στο (−2, 2).
Παρατηρείστε ότι για κάθε συγκεκριμένο x η σχέση (2) έχει μη τετριμένες λύσεις c1 και c2 . ΄Ομως
αυτές εξαρτώνται από την τιμή του x. Οι μοναδικές σταθερές c1 και c2 που επαληθεύουν την (2) ταυτόχρονα
για όλα τα x ∈ (−2, 2) είναι οι c1 = c2 = 0. N