Πολυώνυµο Taylor

∆ρ. Κωνσταντίνα Παναγιωτίδου

Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων

Απρίλιος 2021
I Το σύµβολο του αθροίσµατος
P
.
Χρησιµοποιείται για να δηλώσουµε άθροισµα είτε
πεπερασµένων ή άπειρων όρων ως προς κάποιο δείκτη k.
P
Ο τύπος που είναι δίπλα στο δίνει τους όρους του
αθροίσµατος για τις διάφορες τιµές του k. Στο κάτω µέρος
από το σύµβολο δηλώνεται από ποια τιµή ξεκινάει το k.
Το k παίρνει συνεχόµενες τιµές.
Αν στο πάνω µέρος έχουµε µέχρι κάποιο συγκεκριµένο
αριθµό ή γενικά n, τότε µιλάµε για πεπερασµένο άθροισµα,
ενώ αν έχουµε ∞, τότε µιλάµε για άπειρο άθροισµα.
Παράδειγµα
n
X xk
k
k =1

Το k παίρνει ϕυσικές τιµές από 1 ως n και ο γενικός τύπος

είναι
xk
.
k
 Εποµένως,
I για k = 1 δίνει
x
= x,
1
I για k = 2 δίνει
x2
, ...,
2
I για k = n δίνει
xn
.
n
΄Ετσι, αν ϑέλουµε να γράψουµε το ανάπτυγµα του
αθροίσµατος έχουµε :
n
X xk x2 xn
=x+ + ... + .
k 2 n
k =1

I Το παραγοντικό n !.
Για το παραγοντικό ϑα πρέπει να γνωρίζουµε τα εξής :

0! = 1, 1! = 1, 2! = 1 · 2 = 2, 3! = 1 · 2 · 3 = 6, ...,

n ! = 1 · 2 · 3 · ... · n = (n − 1)! · n .
Ορισµός Πολυώνυµο Taylor
΄Εστω f : A ⊆ R → R και x0 ∈ A στο οποίο η συνάρτηση f έχει
παραγώγους µέχρι n τάξεως. Πολυώνυµο Taylor ϐαθµού n στο
σηµείο x0 ορίζεται να είναι το πολυώνυµο

f 0 ( x0 ) f 00 (x0 )
Pn (x ) = f (x0 ) + (x − x0 ) + (x − x0 )2 + ...
1! 2!
f (n ) (x0 )
+ ( x − x0 ) n
n!
n
X f (k ) (x0 )
= f (x0 ) + (x − x0 )k
k!
k =1
n
X f (k ) (x0 )
= (x − x0 )k .
k!
k =0

Ειδική Περίπτωση : Αν x0 = 0 το παραπάνω πολυώνυµο καλείται

πολυώνυµο Maclaurin.
Παρατήρηση
1. Στον ορισµό στο συµβολισµό του αθροίσµατος ϑεωρούµε ότι
όταν k = 0, τότε f (0) (x0 ) = f (x0 ).
Ιδιότητες
I Για το πολυώνυµο Taylor ϐαθµού n ισχύει

(k )
f (k ) (x0 ) = Pn (x0 ), k = 0, 1, .., n .

I Βοηθάει στον υπολογισµό των τιµών µιας συνάρτησης που

δεν µπορούν να υπολογιστούν αλλιώς.
I Εφαρµογές στην αριθµητική ανάλυση.
ΠΡΟΣΟΧΗ!
Η προσέγγιση που γίνεται παραπάνω γίνεται γύρω από το
συγκεκριµένο σηµείο x0 . Αν αλλάξει το σηµείο x0 ϑα αλλάξει και
η µορφή του πολυωνύµου Taylor που ϑα έχουµε. Το x0 ϑα
πρέπει να είναι σηµείο του πεδίου ορισµού της συνάρτησης.
Ασκήσεις

1. Να ϐρεθεί το πολυώνυµο Taylor 3ου ϐαθµού της συνάρτησης

f (x ) = ln x στο σηµείο x0 = 1.
Λύση
Το πολυώνυµο Taylor 3ου ϐαθµού ϑα έχει τη µορφή

f 0 (x0 ) f 00 (x0 ) f 000 (x0 )

P3 (x ) = f (x0 )+ (x − x0 )+ (x − x0 )2 + ( x − x0 ) 3 .
1! 2! 3!

Υπολογίζουµε τις παραγώγους µέχρι και 3ης τάξης της f (x ) :

1 1 2
f 0 (x ) = , f 00 (x ) = − , f 000 (x ) = .
x x2 x3

Υπολογίζουµε την τιµή της συνάρτησης f (x ) και τις τιµές των

παραπάνω παραγώγων στο σηµείο x0 = 1. Εποµένως, :

f (x0 ) = 0, f 0 (x0 ) = 1, f 00 (x0 ) = −1, f 000 (x0 ) = 2.

Αντικαθιστούµε όλα τα παραπάνω στον τύπο που έχουµε για το
πολυώνυµο

1 1 2
P3 ( x ) = 0 + (x − 1) − (x − 1)2 + (x − 1)3
1 2 6
1 1
⇒ P3 (x ) = (x − 1) − (x − 1)2 + (x − 1)3 .
2 3
 2. Να ϐρεθεί το πολυώνυµο Maclaurin n ϐαθµού της
συνάρτησης f (x ) = e x .
Λύση
Το πολυώνυµο Maclaurin n ϐαθµού ϑα έχει τη µορφή

f 0 (x0 ) f 00 (x0 ) f (n ) (x0 )

Pn (x ) = f (x0 )+ (x −x0 )+ (x −x0 )2 +...+ (x −x0 )n .
1! 2! n!

Υπολογίζουµε τις παραγώγους µέχρι και n τάξης της f (x ) :

f 0 (x ) = e x , f 00 (x ) = e x , ..., f (n ) (x ) = e x .

Εφόσον ϑέλουµε πολυώνυµο Maclaurin ισχύει x0 = 0.

Υπολογίζουµε την τιµή της συνάρτησης f (x ) και τις τιµές των
παραπάνω παραγώγων στο σηµείο x0 . Εποµένως, :

f (x0 ) = 1, f 0 (x0 ) = 1, f 00 (x0 ) = 1, f (n ) (x0 ) = 1.

Αντικαθιστούµε όλα τα παραπάνω στον τύπο που έχουµε για το
πολυώνυµο

1 1 1
Pn ( x ) = 1 + (x − 0) + (x − 0)2 + ... + (x − 0)n
1 2 n!
1 1
⇒ Pn (x ) = 1 + x + x 2 + ... + xn
2 n!
n
X xk
⇒ Pn ( x ) = .
k!
k =0
 3. Να ϐρεθεί το πολυώνυµο Maclaurin n ϐαθµού της
συνάρτησης f (x ) = sin x.
Λύση
Το πολυώνυµο Maclaurin n ϐαθµού ϑα έχει τη µορφή

f 0 (x0 ) f 00 (x0 ) f (n ) (x0 )

Pn (x ) = f (x0 )+ (x −x0 )+ (x −x0 )2 +...+ (x −x0 )n .
1! 2! n!
Για τις παραγώγους έχουµε

f (4k ) (x ) = sin x , f (4k +1) (x ) = cos x ,

f (4k +2) (x ) = − sin x , f (4k +3) (x ) = − cos x .

Εφόσον ϑέλουµε πολυώνυµο Maclaurin ισχύει x0 = 0.

Υπολογίζουµε την τιµή της συνάρτησης f (x ) και τις τιµές των
παραπάνω παραγώγων στο σηµείο x0 :

f (4k ) (x0 ) = 0, f (4k +1) (x0 ) = 1, f (4k +2) (x0 ) = 0, f (4k +3) (x0 ) = −1.
Παρατηρούµε ότι µόνο περιττής τάξης παράγωγοι δε
µηδενίζονται, οπότε ο ϐαθµός n ϑα είναι περιττός αριθµός. ΄Αρα,
n = 2λ + 1 και ο τύπος για το πολυώνυµο γίνεται

f 0 ( x0 ) f 000 (x0 )
Pn (x ) = (x − 0) + (x − 0)3
1! 3!
f (5) (x0 ) f (2λ+1) (x0 )
+ (x − 0)5 − ... + (x − 0)2λ+1
4! (2λ + 1)!
1 1 f (2λ+1) (x0 )
⇒ Pn (x ) = x − x 3 + x 5 + ... + x 2λ+1 .
6 5! (2λ + 1)!

Για να προσδιορίσω το γενικό τύπο για το f (2λ+1) (x0 )

παρατηρούµε το εξής :
αν λ = 0, τότε f 0 (x0 ) = 1,
αν λ = 1, τότε f 000 (x0 ) = −1,
αν λ = 2, τότε f (5) (x0 ) = 1 κ.ο.κ.
’ρα,
f (2λ+1) (x0 ) = (−1)λ .
Εποµένως, το πολυώνυµο ϑα γράφεται

1 1 (−1)λ 2λ+1
Pn (x ) = x − x3 + x 5 + ... + x
6 5! (2λ + 1)!
λ
X (−1)k x 2k +1
= .
(2k + 1)!
k =0
 4. Να ϐρεθεί το πολυώνυµο Maclaurin n ϐαθµού της
συνάρτησης f (x ) = cos x.
Λύση
Το πολυώνυµο Maclaurin n ϐαθµού ϑα έχει τη µορφή

f 0 (x0 ) f 00 (x0 ) f (n ) (x0 )

Pn (x ) = f (x0 )+ (x −x0 )+ (x −x0 )2 +...+ (x −x0 )n .
1! 2! n!

Υπολογίζουµε τις παραγώγους µέχρι και n τάξης της f (x ) :

f 0 (x ) = − sin x , f 00 (x ) = − cos x ,

f 000 (x ) = sin x , f (4) (x ) = cos x , f (5) (x ) = − sin x .

Παρατηρούµε ότι µετά τη παράγωγο 4ης τάξης οι τύποι

επαναλαµβάνονται. ΄Αρα, µπορούµε να γενικέυσουµε και να
πούµε ότι η παράγωγος οποιασδήποτε τάξης της f (x ) = cos x ϑα
δίνεται από τους τύπους

f (4k ) (x ) = cos x , f (4k +1) (x ) = − sin x , f (4k +2) (x ) = − cos x ,

 f (4k +3) (x ) = sin x .

΄Ετσι, οι παραπάνω τύποι δίνουν :

I για k = 0 έχουµε

f (x ) = cos x , f 0 (x ) = − sin x , f 00 (x ) = − cos x , f 000 (x ) = sin x .

I για k = 1 έχουµε

f (4) (x ) = cos x , f (5) (x ) = − sin x , f (6) (x ) = − cos x , f (7) (x ) = sin x , k

Υπολογίζουµε την τιµή της συνάρτησης f (x ) και τις τιµές των

παραπάνω παραγώγων στο σηµείο x0 = 0. Εποµένως, :

f (4k ) (x0 ) = 1, f (4k +1) (x0 ) = 0,

f (4k +2) (x0 ) = −1, f (4k +3) (x0 ) = 0.

Παρατηρούµε ότι µόνο άρτιας τάξης παράγωγοι δε µηδενίζονται,
οπότε ο ϐαθµός n ϑα είναι άρτιος. ΄Αρα, n = 2λ και ο τύπος για
το πολυώνυµο γίνεται

f 00 (x0 ) f (4) (x0 ) f (2λ) (x0 )

Pn (x ) = f (x0 ) + x2 + x 4 + ... + x 2λ
2! 4! 2λ!
1 1 f (2λ) (x0 )
⇒ Pn (x ) = 1 − x 2 + x 4 + ... + x 2λ
2 4! 2λ!

Για να προσδιορίσω το γενικό τύπο για το f (2λ) (x0 ) παρατηρούµε

το εξής :
αν λ = 0, τότε f (0) (x0 ) = f (x0 ) = 1,
αν λ = 1, τότε f 00 (x0 ) = −1,
αν λ = 2, τότε f (4) (x0 ) = 1 κ.ο.κ.
΄Αρα,
f (2λ) (x0 ) = (−1)λ .
Εποµένως, το πολυώνυµο ϑα γράφεται

1 1 (−1)λ 2λ
Pn (x ) = 1 − x2 + x 4 + ... + x
2 4! 2λ!
λ
X (−1)k x 2k
Pn (x ) = .
(2k )!
k =0