Θέμα Α

Να επιλέξετε το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

Α1. Η ενεργοποίηση ή απενεργοποίηση γονιδίων σε κύτταρα ανθρώπου βασίζεται στη
δράση:
Α. μεταγραφικών παραγόντων.
Β. ενζύμων που συμμετέχουν στη μετάφραση.
Γ. περιοριστικών ενδονουκλεασών.
∆. ενζύμων, που συμμετέχουν στην αντιγραφή του DNA.

Α2. Ένα ευκαρυωτικό κύτταρο κατά την πορεία διαφοροποίησής του εκφράζει:
Α. όλα τα γονίδια του γονιδιώματός του.
Β. ένα υποσύνολο γονιδίων του γονιδιώματός του.
Γ. μόνο τα γονίδια που κωδικοποιούν πρωτεΐνες.
∆. μόνο τα γονίδια για την παραγωγή mRNA, rRNA, tRNA.

Α3. Υποθέτουμε ότι στο θρεπτικό υλικό μιας ενεργής καλλιέργειας E.coli έχει προστεθεί
ραδιενεργό νουκλεοτίδιο θυμίνης. Τι θα συμβεί αν ένα κύτταρο διαιρεθεί μια φορά με την
παρουσία του ραδιενεργού νουκλεοτιδίου;
Α. Το ένα από τα θυγατρικά κύτταρα θα έχει ραδιενεργό DNA.
Β. Κανένα από τα δύο θυγατρικά κύτταρα δεν θα είναι ραδιενεργό.
Γ. Όλα τα νουκλεοτίδια του DNA θα είναι ραδιενεργά.
∆. Το DNA και στα δύο θυγατρικά κύτταρα θα είναι ραδιενεργό.

Α4. Μια αλυσίδα RNA ομοιοπολικά συνδεδεμένη με μια αλυσίδα DNA συναντάμε κατά τη
διαδικασία της:
Α. αντιγραφής.
Β. μεταγραφής.
Γ. αντίστροφης μεταγραφής.
∆. μετάφρασης.

Α5. Μία πιθανή αλληλουχία κωδικονίων mRNA που κωδικοποιεί την πεπτιδική αλληλουχία
Φαινυλαλανίνη- ισολευκίνη- τυροσίνη- κυστεΐνη είναι:
Α. 5’ UUC – AUA – UAC - UGU 3’
Β. 3’ AAU – GAC – GUC - AUA 5’
Γ. 5’ AUG – CUG – CAG - UAU 3’
∆. 5’ AAA – AAT – ATA - ACA 3’
(Μονάδες 5x5=25)
Θέμα Β

Β1. Στο ίδιο βακτήριο εισάγονται ταυτόχρονα δύο ανασυνδυασμένα πλασμίδια: το

πλασμίδιο Α και το πλασμίδιο Β. Στο πλασμίδιο Α έχει εισαχθεί το ευκαρυωτικό γονίδιο α,
μαζί με τον υποκινητή του, σε θέση που βρίσκεται μακριά από υποκινητές γονιδίων του
πλασμιδίου. Το πλασμίδιο Β φέρει το ευκαρυωτικό γονίδιο β, χωρίς υποκινητή, το οποίο
όμως έχει εισαχθεί δίπλα στον υπο-κινητή ενός γονιδίου του πλασμιδίου. Θεωρώντας ότι
τα γονίδια αποτελούνται μόνο από εξώνια, ποια από τις προτάσεις που ακολουθούν είναι η
σωστή; Να αιτιολογήσετε την απάντηση σας.
Α. στο βακτήριο θα παραχθούν και οι δύο πρωτεΐνες.
Β. στο βακτήριο θα παραχθεί μόνο η πρωτεΐνη α.
Γ. στο βακτήριο θα παραχθεί μόνο η πρωτεΐνη β.
∆. δεν θα παραχθεί καμία από τις δύο πρωτεΐνες.
Μονάδες 10

Μια αποικία βακτηρίων E.coli αναπτύσσεται σε θρεπτικό υλικό που περιέχει μίγμα των
σακχάρων γλυκόζη και λακτόζη. Η μεταφορά λακτόζης στα βακτηριακά κύτταρα
παρεμποδίζεται για όσο διάστημα υπάρχει γλυκόζη στο θρεπτικό υλικό. Η γλυκόζη,
λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες της καλλιέργειας και το ρυθμό ανάπτυξης του
μικροοργανισμού, επαρκεί για 2 ώρες και η λακτόζη επίσης για 2 ώρες.

Β2. Στο τέλος της πρώτης ώρας (από την έναρξη της καλλιέργειας):
Α. στο οπερόνιο της λακτόζης ο καταστολέας έχει ενωθεί με την λακτόζη και παραμένει
ανενεργός.
Β. δεν αρχίζει η μεταγραφή των δομικών γονιδίων του οπερονίου της λακτόζης.
Γ. η μεταγραφή του ρυθμιστικού γονιδίου έχει κατασταλεί.
∆. στο οπερόνιο της λακτόζης ο καταστολέας είναι ενωμένος με τον υποκινητή του
οπερονίου.

Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση και να αιτιολογήσετε.

(Μονάδες 10)

Β3. Στο τέλος της τρίτης ώρας (από την έναρξη της καλλιέργειας):
Α. ο καταστολέας είναι ενωμένος στο χειριστή του οπερονίου
Β. ο επαγωγέας είναι ενωμένος στο χειριστή του οπερονίου
Γ. ανιχνεύονται υψηλές συγκεντρώσεις β-γαλακτοζιδάσης στο κύτταρο
∆. τα δομικά γονίδια δεν μεταγράφονται.

Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση και να αιτιολογήσετε.

(Μονάδες 5)
Θέμα Γ

Στο παρακάτω σχήμα απεικονίζεται ένα στιγμιότυπο της αντιγραφής που πραγματοποιείται
σε τμήμα του κυρίου μορίου DNA του βακτηρίου E.coli. ∆ιακρίνεται ένας κλάδος της
διχάλας αντιγραφής όπου η αλυσίδα 2 αποτελεί τη μητρική αλυσίδα και οι περιοχές Κ και Λ
που αποτελούν τμήματα της νεοσυντιθέμενης ασυνεχούς αλυσίδας.

Γ1. Να τοποθετήσετε τα κατάλληλα άκρα στη μητρική αλυσίδα και στα τμήματα Κ και Λ,
αιτιολογώντας την απάντηση σας.
(Μονάδες 4)

Γ2. Ποιο τμήμα (Κ ή Λ) της ασυνεχούς αλυσίδας δημιουργήθηκε αρχικά; Να αιτιολογήσετε

την απάντηση σας (3 μονάδες). Θεωρώντας ότι το μήκος κάθε πρωταρχικού τμήματος που
τοποθετήθηκε για τη δημιουργία των τμημάτων Κ και Λ είναι 5 βάσεις και ότι στο
συγκεκριμένο στιγμιότυπο της αντιγραφής έχει παραμείνει μόνο ένα πρωταρχικό τμήμα, να
το εντοπίσετε και να γράψετε την αλληλουχία του (2 μονάδες). Να υποδείξετε σε ποια
θέση (Χ ή Ψ) εντοπίζεται η θέση έναρξης της αντιγραφής που σχετίζεται με τη
συγκεκριμένη διχάλα (1 μονάδα). Ποια είναι η αλληλουχία του άλλου πρωταρχικού
τμήματος που χρησιμοποιήθηκε και το οποίο κατά την εξέλιξη της διαδικασίας της
αντιγραφής έχει αντικατασταθεί (1 μονάδα);
(Μονάδες 7)

Γ3. Το παραπάνω τμήμα DNA αποτελεί τμήμα γονιδίου που περιέχει την πληροφορία για
την κωδικοποίηση των αμινοξέων που εντοπίζονται στο καρβοξυλικό άκρο ενός μικρού
πεπτιδίου. Να γράψετε την αλληλουχία των αντικωδικωνίων των tRNA, σύμφωνα με τη
σειρά που χρησιμοποιούνται κατά τη διαδικασία της μετάφρασης.
(Μονάδες 5)
Ένα γονίδιο που απομονώθηκε από ανθρώπινο χρωμοσωμικό DNA ενσωματώθηκε σε
κύτταρο ποντικού, τόσο στο χρωμοσωμικό DNA του κυττάρου όσο και μιτοχονδριακό
DNA αυτού. Σε κάθε περίπτωση πραγματοποιήθηκε έκφραση του γονιδίου, ενώ το
παραγόμενο προϊόν είναι το παρακάτω:

Οργανίδιο Γονιδιακό Προϊόν

Πυρήνας ΝΗ2-Μεθειονίνη-Αλανίνη-Προλίνη-Αργινίνη-Λυσίνη-COOH
Μιτοχόνδριο ΝΗ2-Μεθειονίνη-Αλανίνη-Βαλίνη-Θρεονίνη-Προλίνη-Αργινίνη-Λυσίνη-COOH

Γ4. Με δεδομένο ότι το γονιδιακό προϊόν δεν υφίσταται τροποποιήσεις μετά τη

μετάφραση, να εξηγήσετε γιατί υπάρχει διαφορά στο παραγόμενο πεπτίδιο. Να μη ληφθεί
υπόψη η περίπτωση μετάλλαξης.
(Μονάδες 5)
Γ5. Να υπολογίσετε το μήκος της περιοχής που περιλαμβάνει το σύνολο των
κωδικωνίωντου παραπάνω γονιδίου, όπως αυτό εντοπίζεται στο ανθρώπινο χρωμοσωμικό
DNA .
(Μονάδες 4)
Θέμα Δ

Το πλασμίδιο που φαίνεται στη εικόνα χρησιμοποιείται ως φορέας κλωνοποίησης για την
παραγωγή ενός ανθρώπινου φαρμακευτικού τριπεπτιδίου από μετασχηματισμένα βακτήρια.
Το πλασμίδιο περιέχει το γονίδιο lacZ το οποίο είναι υπεύθυνο για την παραγωγή του
ενζύμου της β-γαλακτοσιδάσης που υδρολύει το σάκχαρο λακτόζη.
Τα βακτήρια που έχουν υποστεί τη διαδικασία του μετασχηματισμού αναπτύσσονται σε
στερεό θρεπτικό υλικό το οποίο περιέχει το αντιβιοτικό αμπικιλίνη και ένα σάκχαρο που
ονομάζεται X-gal. Το σάκχαρο X-gal υδρολύεται από το ένζυμο β-γαλακτοζιδάση και
ελευθερώνει ένα μπλε προϊόν και οι αποικίες των βακτηρίων γίνονται μπλε.
Το πλασμίδιο περιέχει επίσης ένα γονίδιο που προσδίδει ανθεκτικότητα στο αντιβιοτικό
αμπικιλλίνη.
Το βακτήριο Escherichia coli φυσιολογικά παράγει το ένζυμο β-γαλακτοζιδάση. Στο
πείραμα χρησιμοποιούνται βακτήρια στα οποία μια μετάλλαξη στο κύριο μόριο του DNA
τους, τα καθιστά ανίκανα να υδρολύουν τη λακτόζη και άρα οι αποικίες τους είναι λευκές.
Τέλος, τα βακτήρια που χρησιμοποιήθηκαν δεν περιέχουν πλασμίδια.

Δ1. Ποια περιοριστική ενδονουκλεάση θα επιλέγατε; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

(Μονάδες 5)

Δ2. Πως θα επιλέξετε τα βακτήρια που έχουν λάβει ανασυνδυασμένο πλασμίδιο από εκείνα
που δεν έχουν λάβει πλασμίδιο ή έχουν λάβει μη ανασυνδυασμένο πλασμίδιο;
(Μονάδες 6)

Αν το φαρμακευτικό τριπεπτίδιο παράγεται από κύτταρα του ήπατος στον άνθρωπο και
έχει αλληλουχία:

HOOC - Trp - Pro - Met - NH2

και κωδικοποιείται από την αλληλουχία του DNA:

 GGAGTTGCAAATATTAGTGGTTAAGGCCCGTAGAGATTTGCAATTTTT
CCTCAACGTTTATAATCACCAATTCCGGGCATCTCTAAACGTTAAAAA

Δ3. Να γράψετε την αλληλουχία του πρόδρομου και του ώριμου mRNA.
(Μονάδες 4)

Δ4. Να βρείτε την αλληλουχία μήκους 6 νουκλεοτιδίων που αναγνωρίζει η περιοριστική

ενδονουκλεάση που επιλέξατε.
(Μονάδες 5)

Δ5. Για ποιό λόγο το πεπτίδιο παράγεται μόνο σε κάποια από τα βακτήρια ξενιστές που
έχουν λάβει ανασυνδυασμένο DNA και όχι σε όλα;
(Μονάδες 5)