Turkish Studies

International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/5, p. 61-72
DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.11488
ISSN: 1308-2140, ANKARA-TURKEY

Article Info/Makale Bilgisi

 Received/Geliş: 18.02.2017 Accepted/Kabul: 13.03.2017
 Referees/Hakemler: Prof. Dr. Bekir ÇINAR – Prof. Dr. Mehmet
Dursun ERDEM - Yrd. Doç. Dr. Hakan YALAP

This article was checked by iThenticate.

DİVAN ŞİİRİNDE NİLÜFERİN KOZMİK SERÜVENİ

Ziya AVŞAR* - Ayşe CENGİZ**

ÖZET
Nilüfer klâsik Türk şiirinde gül, nergis ve lale kadar sık kullanılan
bir çiçek değildir. Bununla beraber dîvân şairleri nilüferi, âşık ve
sevgilinin göstereni olarak derinlemesine işlemişlerdir. Âşık söz konusu
olduğunda onun âşıklık alameti olan sararmış yüzü ve aşk acısından
dolayı döktüğü gözyaşları en sık başvurulan teşbih unsuru olarak göze
çarpar. Âşığın gözyaşları bir ırmak yahut dere, sararmış yüzü de o su
üzerinde açmış bir nilüferdir. Bazen âşığın bedeni bir su, ondaki
morluklar ise bedenleri üzerinde açmış olan nilüfer çiçekleridir. Sevgili
söz konusu olduğunda ise onun yanağı bir gül bahçesi, dudağı ise o
bahçede açmış bir nilüferdir. Şairler, âşığın aşk acısı çekmesine rağmen
sevgilin onun durumuna aldırış etmemesini de dile getirirler. Bu
durumda sevgili güle, âşıklar da nilüfere teşbih edilirler. Sevgilinin yanağı
gül bahçesindeki gül gibi şen şakrak açılırken, kendilerinin gözyaşları
içinde nilüfer gibi suya gark olduklarını söylerler.
Kozmik unsurlar söz konusu olduğunda nilüfer; gökyüzü, güneş,
ay ve yıldızlarla ilişkili bir dizi teşbih ve telmih unsuruna vücut verir. Bu
bağlamda nilüferin renklerinin belirleyici olduğu görülür. Mor ve lacivert
nilüferler gökyüzüne, sarı ve beyaz nilüferler yıldızlara, turuncu ve kızıla
çalan nilüferler güneşe ve beyaz nilüferler aya teşbih edilir. Bu makalede
dîvân şairlerinin nilüferi kozmik unsurlarla nasıl irtibatlandırdıkları
üzerinde durulacak ve bu irtibatın şairler tarafından dile getirilen
mitolojik yönleri tespit edilmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Nilüfer, mitoloji, kozmik âlem, divan şiiri.

* Prof. Dr. Ömer Halisdemir Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, El-mek:
ziyaavsar@hotmail.com
** Doktora öğrencisi, Ömer Halisdemir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, El-

mek: aysecengiz_2690@hotmail.com
62 Ziya AVŞAR - Ayşe CENGİZ

COZYMIC ADVENTURE OF LOTUS IN DIWAN POEM

ABSTRACT
Lotus is not a commonly used flower in classical Turkish poetry as
rose, daffodil and tulip. However, divan poets are deeply involved in the
demonstration of the lotus, lover and lover. When the subject of love is
the subject, the yellow face, which is the portent of wickedness, and the
tears that it pours from the pain of love multiply as the most commonly
used symptom. The tears of love are a river or stream, and the yellowish
face is a watered-down lotus on that water. Sometimes the body of water
is a water, and the bruises on it are lotus flowers that have opened on
their bodies. In the case of a beloved word, it is a rose garden with its lips
and the lip is a lily that is opened in that garden. The poets also say that
despite the pain of love's suffering, love does not pay attention to his
condition. In this case, beloved ones, lovers are aliased to the nile. When
the loveliness of the rose in the loveliest garden of the lover opens, they
say that they are floating in the water like tulips in their tears.
When the cosmic elements are in question, nilüfer; It gives the body
a series of similes and tangles related to the sky, the sun, the moon and
the stars. In this context, the color of the lotus seems to be the
determining factor. Purple and navy blue lotuses are synonymous to the
sky, yellow and white lotus flowers, stars and orange and red lotus lilies
sun and white water lilies are simulated to the moon. In this article, it
will be emphasized how divan poets connect the lotus with the cosmic
elements and the mythological aspects expressed by the poets will be
tried to be determined.

STRUCTURED ABSTRACT
Lotus is not a commonly used flower in classical Turkish poetry as
rose, daffodil and tulip. However, divan poets are deeply involved in the
demonstration of the lotus, lover and lover. When the subject of love is
the subject, the yellow face, which is the portent of wickedness, and the
tears that it pours from the pain of love multiply as the most commonly
used symptom. The tears of love are a river or stream, and the yellowish
face is a watered-down lotus on that water. Sometimes the body of water
is a water, and the bruises on it are lotus flowers that have opened on
their bodies. In the case of a beloved word, it is a rose garden with its lips
and the lip is a lily that is opened in that garden. The poets also say that
despite the pain of love's suffering, love does not pay attention to his
condition. In this case, beloved ones, lovers are aliased to the nile. When
the loveliness of the rose in the loveliest garden of the lover opens, they
say that they are floating in the water like tulips in their tears.
When the cosmic elements are in question, nilüfer; It gives the body
a series of similes and tangles related to the sky, the sun, the moon and
the stars. In this context, the color of the lotus seems to be the
determining factor. Purple and navy blue lotuses are synonymous to the
sky, yellow and white lotus flowers, stars and orange and red lotus lilies
sun and white water lilies are simulated to the moon. In this article, it

Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/5
Divan Şiirinde Nilüferin Kozmik Serüveni 63

will be emphasized how divan poets connect the lotus with the cosmic
elements and the mythological aspects expressed by the poets will be
tried to be determined.
Nilüfer speaks of Persian "nîlûfer". It is known in the Persian
language as: Nîlfer, nîlper, nîlûper, nîlûperg, nîlûfel, nîlûpel, gul-i âbzâd:
Flower ending in water, gul-i zindegî: Life flower, gul-iferînis: Creation
flower and nilüfer-i âbî (Yıldırım, 2008: 553).
Nilüfer grows in the midst of stagnant waters, dried in the shade,
and does not burn when thrown into the fire. It has features such as
facilitating compliance, relieving aches and increasing sexual desire ...
Freshwater deposits are caught in lakes or pools. The top is covered with
a waxy substance. There are blue, white and red flowers. It opens early
in the morning to the sunrise and fades in a few hours. Âfitâb perest: sun
worshiper and gul-i kebûd: also known as purple flower ... Nilüfer is also
in some mazmunlarda. The carn-i nilüferî, tâk-i nilüferî, gonbed-i nilüferi
means the sky (Yıldırım, 2008: 553).
Nilüfer is a flower which is accepted as a sacred Buddhist. The
Buddha, chosen by the Buddhists, is depicted as a jewel in Lotus, a
throne of Lotus flowers regarded as the pinnacle of perfection. A
thousand-leaf lotus symbolizes the spiritual enlightenment associated
with Buddha. Describe the birth of lotus flowers under your feet during
the birth of Prince Siddharta, the Buddhist legend of your future
(Wilkinson; 2010: 87; Gezgin; 2015: 149).
Due to the fact that it is a chickenpox, the lotus takes an important
place in Indian mythology due to the Nile River and therefore the Egyptian
and Ganges River. The lotus flower that ancient Egyptians associate with
the sun and the rebirth sometimes symbolizes Nefertem and the sun God
Ra. In the Egyptian creation myth, at the beginning of time, a gigantic
lotus flower emerged from the primordial water and the first morning the
sun was born from the middle of this lotus flower (Wilkinson 2010: 87,
Gezgin 2015: 149).
In the ancient Iranian mythology, the lotus is regarded as the
"nahîd gülü" ... In the ancient Iranian traditions the lotus is known as
the place where the zerodrunian ferrina is believed to be protected in
water. In old Iran, the water lily, which smells beautiful fragrance, was
drinking as a kind of wine like wine. On the sixth day of the tîr moon
known as Hordâdrûz, it is celebrated with ceremonies as the holiday of
Nilüfer (Yıldırım, 2008: 553).
In Turkish mythology, Lotus is not directly involved as a cosmic
and mythic element. It can be argued that the Turkish culture comes
from the East especially from Hindu-Iran and the Hami-Sami cultures
from the Middle East. However, it is also seen that the dîvan poets have
developed very unique motifs in the ways of the lilies. While establishing
this relation, it is obvious that the divan poets are based on their own
cosmic and mythological cultures. As the works that deal with the
elements in Dîvân poetry from the cosmic and mythic point of view
increase, the connection with the poetry of the Turkish cosmic and
mythic understanding will be understood more clearly.
Keywords: Lotus, mythology, cosmic realm, diwan poem.

Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/5
64 Ziya AVŞAR - Ayşe CENGİZ

GİRİŞ
Nilüfer sözcüğü, Farsça “nîlûfer” sözcüğünden bozmadır. Farsça değişik eserlerde nîlfer,
nîlper, nîlûper, nîlûperg, nîlûfel, ve nîlûpel, gul-i âbzâd: Suda biten çiçek, gul-i zindegî: Hayat çiçeği,
gul-i âferîniş: Yaratılış çiçeği ve nilüfer-i âbî: Su nilüferi adlarıyla bilinir (Yıldırım, 2008: 553).
Larousse’da bir bitki olarak nilüfer hakkında şu bilgiler verilir: Nilüfergillerden bir su bitkisi
(nuphar). Botanikte beyaz nilüfer veya ak sugülü (Nymphea alba) kök saplı, yüzer yapraklı, çok yıllık
bir bitkidir. Yaprakları uzun saplı, çiçekleri büyük, duru, beyaz, bazen hafif pembeye çalar beyaz
renkte ve uzun bir çiçek sapının ucunda bulunur. Meyvesi kapsül şeklindedir. Sarı nilüfer (nupher
luteum) değirmi yapraklıdır. Çiçeklerinde beş çanak yaprak bulunur. Meyvesi parlak üzümsü
meyvedir. Bazı ülkelerde bu iki bitkinin kök sapı ve meyvesi yiyecek olarak kullanılır (Meydan
Larousse, 1992; C.24; 523).
Nilüfer durgun suların ortasında yetişir, gölgede kurutulur ve ateşe atıldığında yanmaz.
Uyumayı kolaylaştırma, ağrıları giderme ve cinsel isteği artırma gibi özellikleri vardır… Tatlı su
birikintileri, göller ya da havuzlarda yetişir. Üstü mumsu bir maddeyle kaplıdır. Mavi, beyaz ve
kırmızı çiçekleri vardır. Sabah erkenden güneşin doğuşuyla açar ve birkaç saat sonra da solar.
Âfitâb perest: güneşe tapan ve gul-i kebûd: mor çiçek olarak da bilinir… Nilüfer bazı mazmunlarda
da yer alır. Çarh-i nilüferî, tâk-i nilüferî, gonbed-i nilüferî terkipleri gökyüzü anlamındadır
(Yıldırım, 2008: 553).
Bir suçiçeği olması dolayısıyla nilüfer, Nil Nehri dolayısıyla Mısır ve Ganj Nehri dolayısıyla
Hint mitolojisinde önemli bir yer tutar. Eski Mısırlıların güneş ve yeniden doğuşla ilişkilendirdikleri
lotus çiçeği kimi zaman Nefertem ile güneş Tanrı Ra’yı simgeler. Mısır yaratılış mitinde zamanın
başlangıcında ilksel sulardan devasa bir lotus çiçeği doğduğu ve ilk sabah güneşin bu lotus çiçeğinin
ortasından doğduğu aktarılmaktadır (Wilkinson 2010: 87, Gezgin 2015: 149’dan).
Hint mitolojisinde ise lotus ile ilgili şu bilgiler vardır: Başlangıçta boşluk vardı. Ne evren ne
de varlık yaratılmıştı. Sonra kozmik sularda güneş gibi ışıldayan bin yapraklı altından dev bir nilüfer
açtı. Bu kozmik nilüfer evrenin rahim ağzıydı. O, ilksel yaratıcı güçtü. Hindu inancında su dişidir ve
doğurgandır. Kozmik nilüfer, suların üreme organıdır ve yeryüzü tanrıçası olarak kişileştirilir.
Nilüfer tanrıçasının sağlık, yaşam, bolluk ve bereket sağladığına inanılır. Yeniden doğumu
simgeleyen yaratıcı tanrı, Vişnu’nun müstakbel eşi olan nilüfer tanrıçası, Lakşmi’nin ayaklarının
dibinde oturur ve daima nilüferin üzerinde tasvir edilir. Vişnu ise bu tasvirlerde göbeğinden karısının
bir tezahürü olan nilüfer çiçeği çıkarken betimlenir. Bundan dolayı, Vişnu’nun bir ismi de
Padmanabha “Nilüfer göbekli” dir. Tanrıça Lakşmi’nin bir diğer adı olan Padma nilüfer çiçeği
anlamına gelmektedir. Tanrıça’nın sanat eserlerindeki tasvirleri de altından yapılır. Budist
inancında da ilahi özün sırrı, kutsal bilgisi kozmik nilüferde saklıdır. Nilüfer tanrıçası, Budist
inancında beyaz fille bütünleştirilir. “Samanyolu Okyanusu Çalkantısı” mitinde evrenin sütünden
ilk doğanlar arasında nilüfer tanrıçası ve süt beyaz fil Airavata vardır. Beyaz file saygı duyulması
durumunda nilüfer tanrıçası Şri-Lakşmi, insanlığı bolluk ve bereketle ödüllendirecektir (Zimmer
2004; Gezgin 2015; 148’den). Nilüfer, Vişnu’nıun simgesidir. Onun dördüncü elinde Padama adında
bir nilüfer bulunmaktadır. Rivayete göre, Vişnu uykudayken Brahma bir nilüfer çiçeği şeklinde onun
göbeğinden çıkmıştır. Bu yüzden Brahma nilüferzade: Nilüferden doğma ve nilûferdar: Nilüfer
sahibi nitelemesiyle de anılır (Yıldırım, 2008: 553).
Nilüfer, Budistlerce de kutsal kabul edilen bir çiçektir. Budistlerin seçilmiş kabul ettiği Buda,
mükemmelliğin doruğu sayılan Lotus çiçeğinden oluşan bir tahtta, Lotus içinde bir mücevher olarak
tasvir edilir. Bin yapraklı lotus, Buda ile ilişkili olarak ruhsal aydınlanmayı simgeler. Budist
efsanesinde geleceğin Budası Prens Siddharta’nın doğumunda ayaklarının altından lotus çiçekleri
çıktığı anlatılır (Wilkinson; 2010: 87; Gezgin; 2015: 149’dan).

Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/5
Divan Şiirinde Nilüferin Kozmik Serüveni 65

Eski İran mitolojisinde nilüfer “nahîd gülü” olarak kabul edilmiştir… Eski İran
rivayetlerinde nilüfer (lotus), suda korunduğuna inanılan zerdüştün ferrinin saklandığı yer olarak
bilinir. Yine eski İran’da güzel koku saçan nilüfer suyu şarap gibi bir tür hevm olarak içilmekteydi.
Hordâdrûz olarak bilinen tîr ayının altıncı günü ceşn-i nilüfer: Nilüfer Bayramı olarak törenlerle
kutlanır (Yıldırım, 2008: 553).
Şimdi, bu verilerin ışığında divan şairlerinin nilüferi kozmik bir unsur olarak nasıl
işlediklerini ve mevcut bilgilere neler eklediklerini, beyitlerin tanıklığında inceleyelim:
Kanı ol şeh ki sımâtında felek çîniyidi
Cûy-ı kadrinde güneş olmış idi nîlüfer (Revanî, MR 3/4) (Avşar, tarihsiz: 21)
(Kadrinin ırmağında, güneşin nilüfer ve sofrasında feleğin çini olduğu sultan nerededir?)
Revanî’nin yukarıdaki beyti bir mersiye beytidir. Şair, ölen şehzadenin daha önce tanık
olduğu gösterişli sofrasını dile getirmektedir. Bu sofranın görkemini yenilen içilen şeylerden ziyade
yenilip içilen şeylerin sunulduğu nesneler oluşturmaktadır. Şair, şehzadenin sofrasının şah nesnesi
olarak muhtemelen yemeklerin konulduğu mavi renkli büyük bir çiniyi zikretmektedir. Bu çini, mavi
rengi ve büyüklüğü itibariyle feleği sembolize etmekte ve o çininin maviliği içerisinde merkezi motif
olarak yer alan güneş ise nilüferi andırmaktadır. Bu beyit bize nilüfer ile kozmik unsur olan güneş
arasındaki münasebetin bir teşbih münasebeti olmaktan öte mitsel bir münasebet olduğuna işaret
etmektedir. Demek ki mavi bir çiniyi andıran semadaki güneşin yersel karşılığı, mavi semadan
kinaye olan suyun üzerindeki turuncu renkli nilüferdir. Bu işaret, bakışık (simetrik) nitelikte bir
işarettir. Yani mavi gökyüzündeki güneş de aynı zamanda gökyüzü suyunda açmış olan bir nilüfere
tekabül etmektedir.
Ey Ziyâ’î sanki bir havz-ı müdevverdür felek
Ebr mevcidür meh ü hurşîd iki nilüferi (Mostarlı Ziyâî, G 484/7) (Gürgendereli,
tarihsiz: 303)
(Ey Ziyâî! Gökyüzü sanki yuvarlak bir havuz; bulutlar dalga, ay ve güneş de o havuzda açmış
iki nilüferdir. )
Mostarlı Ziyâî’nin yukarıdaki beytinde gökyüzü, değirmi bir havuza; bulutlar, bu havuzdaki
dalgalara; ay ve güneş de o havuz içinde bitmiş iki nilüfere benzetilmiştir. Bu beyitte de aynı mitsel
algıdan gelen bakışık bir manzara söz konusudur. Dolayısıyla değirmi havuz gökyüzüne, o havuzdaki
dalgalar buluta ve o havuzda açmış iki nilüfer de ay ve güneşe karşılık gelmektedir.
Cûş itse eger cûy-ı nevâlüŋ meh ü mihri
‘Uşşâka iderdi iki nîlûfer-i bûyâ (Vahyî, K 3/29) (Taş, 2004: 229)
(Eğer ihsan ırmağın coşsaydı ay ve güneşi âşıklara iki kokulu nilüfer diye bağışlardı.)
Vahyî, dış yüzüyle cömertliği ele aldığı beytinde cömertliği, bir ırmağa benzetir ve o ırmağın
üzerinde açmış iki güzel kokulu nilüferi de âşıklara ihsan edilmesinden hareketle ay ve güneş olarak
niteler. Bu durumda cömertlik sahibi olan kişi, âşıklara kokulu iki nilüferi değil, iki kozmik unsur
olan ay ve güneşi bağışlayarak cömertlikte eşik aşmaktadır. Şair bu beyitte hem âşıklara hediye
edilen nilüfer âdetinden dolayı telmih hem de onların gökyüzündeki karşılıkları olan ay ve güneşle
olan mitsel öyküsüne gönderme yapmaktadır. Ayrıca bu beyit, ırmağın taşma özelliği üzerinden
muhtemelen kozmik bir oluşumun mitsel öyküsüne de işaret etmektedir. Bir ırmak taştığında doğal
olarak ırmağın iki yanında su birikintileri oluşur ve zamanla bu birikintiler üzerinde nilüferler açar.

Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/5
66 Ziya AVŞAR - Ayşe CENGİZ

Demek ki, kadim bir zamanda gökyüzü ırmağı da taşmış ve taşkından geri kalan birikintiler üzerinde
iki nilüferden başka bir şey olmayan ay ve güneş açmıştır.
Bu beyitteki kozmik taşma olgusu, Hint mitolojisindeki “Samanyolu Okyanusu Çalkantısı”
mitine benzemektedir. Ancak Hint mitolojisinde çalkantı mitinden nilüfer tanrıçası ve süt beyaz fil
Airavata doğarken Vahyî’nin işaret ettiği taşma mitinden ay ve güneş doğmaktadır. Bu durum bize
kozmik unsurlarla ilgili mitlerin her kültüre göre aşina figürler ürettiğini göstermektedir. Dolayısıyla
mitsel ve kozmik anlamdaki bir etkileşimin sadece ilham verme biçimiyle sınırlı olduğunu yahut da
her benzer durumda her kültürün kendine özgü yorumlar geliştirdiğini varsaymak durumundayız.
Gül-şen-i nîlûferîden yana geldükçe müdâm
Dâmen-i gerdûn ile hurmâ-yı zer döker güneş (Münîrî, K 18/5) (Ersoy,2010: 203)
(Güneş, nilüfer bahçesine benzeyen semaya doğru geldikçe daima o bahçeye feleğin eteği ile
altın hurma döker.)
Münîrî, nilüfer ile kozmik âlem arasında çok özgün bir bağlantıya işaret eden özgün bir
istiare (metafor) kullanır. Şairin “gülşen-i nilüferi” dediği nilüfer renkli gül bahçesi, gökyüzüne
karşılık gelmektedir. Semayı bu şekilde algılama diğer şairlerde pek rastlanmayan bir algılamadır.
Şairin, nilüfer renkli bahçe nitelemesi, gökyüzünün güneşin doğumundan önceki görüntüsüne
dairdir. Güneş doğmadan önce sema, bahar mevsiminin bezediği yeşil bir bahçeyi andırmaktadır.
Tam bu esnada ufuktan doğarak bu maviliğin ucunda beliren güneş, bu mavilik ve yeşilliğin üzerine
altın hurmalara benzeyen huzmelerini salmaktadır. Sanki güneş, feleğin bu yeşil eteğini beline
dolamış bir çiftçi gibi, hasat ettiği altın renkli hurmaları, o eteğin içinden hurma yığını üzerine
dökmektedir. Yine bu beytin estetik kurgusunun altında bir mitsel öykü yatmaktadır. Bu öyküye
göre, gökyüzü nilüfer renkli bir bahçe, güneş de bu bahçede hurma yetiştiren bir çiftçidir. Hasat
mevsiminde, beline yeşil bir etek bağlayıp hasat ettiği hurmaları, bu eteğine doldurmakta ve
doldurduktan sonra da götürüp onları hasat yerine boşaltmaktadır. Şair, güneşin seher vakti, mavi
sema üzerine doğarak onu kızıla boyamasından hareketle dipteki bu mitsel öyküyü aktarmaktadır.
Zevrak-ı sîmîn ile bahr-i felekde seyr idüp
Devşirür tacîl ile her subh nîlûfer güneş (Münîrî, K 18/9) (Ersoy,2010: 203)
(Güneş, her sabah gümüşten kayık ile gökyüzü denizinde gezinip alelacele nilüfer toplar.)
Münîrî’nin yukarıdaki beytinde de güneş bir yönüyle çiftçi gibi ele alınmıştır. Gökyüzünün
bir bahçe gibi hayal edilmesine bağlı olarak o semada hareket halinde olan güneş, bahçesini işleyen
bir çiftçi gibi algılanmış olmalıdır. Bu algı bize, bu mitsel öykünün insanlığın avcılıktan ekinciliğe
geçtiği bir devrede oluştuğunu göstermektedir.
Beyti, nilüferin kozmik bir unsur olarak görüldüğüne açık bir delil sayabiliriz. Gece ile
gündüzün karşılaştığı tan vakti, hemen bütün mitolojilerde, içinde bulunulan kültüre göre
yorumlanan pek çok öyküye ilham vermiştir. Şair, gökyüzünü bir deniz gibi algılayan kadim mitsel
algının izlerinden hareket ederek güneşin ilk ışıklarının semada oluşturduğu şekilleri, gümüş bir
kayığa benzetmiş, o ışınların ufka doğru hareketini de gümüş kayıkla nilüfer toplamak olarak
nitelemiştir.
Burada eski gökbilimcilerin burçlar kuşağının kuzeyinde tespit ettikleri üç yüz altmış yıldızı
büyük ayı, küçük ayı, Keykavus, kuş… gibi yirmi bir surete, güneyinde tespit ettikleri dört yüz altı
yıldızı da kitas, cebbar, tilki, gemi… gibi yirmi yedi surete benzettikleri hatırlanmalıdır (Erzurumlu
İbrahim Hakkı, 2003: 75). Bu bilgiye göre şair beyitte, güneş ile sefine takımyıldızının felekte bir
araya gelişi ve onların yanında yöresinde beliren parlak sarı yıldızların görüntüsünü ele almaktadır.

Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/5
Divan Şiirinde Nilüferin Kozmik Serüveni 67

Beyit, nilüfer hasadına dair bir mitsel öyküye telmih yapmaktadır. Buna göre, gökyüzü bir göle,
güneş bir nilüfer toplayıcısına, nilüfer toplayıcısının kayığı, sefine takımyıldızına, yandaki yöredeki
parlak sarı yıldızlar da nilüferlere karşılık gelmektedir. Buna göre her seher vakti güneş çiftçisi,
kayığına binerek sarı nilüferler toplamaktadır. Bu beyit bize, nilüferlerin seher vaktinde hasat
edildiğine dair başka bir telmihi daha işaret etmektedir. Zira nilüfer; Sabah erkenden güneşin
doğuşuyla açar ve birkaç saat sonra da solar (Yıldırım, 2008; 553).
‘İzzeti gülşeninün ak güli mâh-ı münîr
Kadrinün cûyı kenârında sühâ nîlüfer (Revanî, K 6/24) (Avşar, tarihsiz: 37)
(Onun ululuk bahçesinin ak gülü parlak dolunay ve kadrinin ırmağının kenarındaki nilüfer
de Süha yıldızıdır.)
Revanî’nin yukarıdaki beytindeki ak gül ve nilüfer; birisi gül bahçesinde diğeri de ırmak
kenarında bitmeleri itibariyle ele alınıp kozmik iki unsur olan dolunay ve Süha ile ilişkilendirilmiştir.
Bu durumda ak gülün mekânı olan gül bahçesi ve nilüferin mekânı olan ırmak kenarı gökyüzüne
tekabül etmektedir. Şair, dolunayın Büyük Ayı takımyıldızının en küçük yıldızı olan Süha’nın yanına
gelmesinin oluşturduğu görüntüyü, ak gül ile nilüferin bir araya gelmesine benzetmiştir. Beyitteki
izzet kelimesinin ayın dolunay olmasıyla, kadr kelimesinin de Süha’nın parlaklık ve ışınımıyla
alakalı kozmik kavramlar olarak kullanıldığını belirtmekte yarar vardır.
Atun önince müdâm olmağa ol peyk revân
Zeng-i zer takdı miyânına anun nîlüfer (Revanî, K 10/11) (Avşar, tarihsiz: 44)
(O haberci/muhafız (peyk) daima senin atının önünde gitsin diye nilüfer, onun beline altın
çan taktı.)
Revanî, yukarıdaki beyitte haberci/muhafız diyebileceğimiz peyke telmih yapmaktadır.
Peyk, Osmanlı Devleti’nde habercilik ve muhafızlık yapan özel görevlidir. Bunlar, padişah dışarı
çıktığı zaman sağında yürüyerek onu korurlardı. Aynı zamanda yaya postacı görevi yaparlardı.
Peykler, iyi koştuklarından padişah iradelerini tebliğ için kullanılmışlardır. Diz veya kemer
bağlarına küçük çıngıraklar takarlardı (Larousse, C.16: S.46).
Revanî, habercinin beline taktığı altın çıngırağın görüntüsünü, turuncu renkli bir nilüfere
benzetmektedir. Bu beytin kozmik ve mitsel tarafına gelince; şairin peykten muradı, at
takımyıldızının önünde yer alan parlak ışıklı sarı bir yıldızdır. Peyk kelimesinin kozmik ve mitolojik
bir isim olduğunu ve arkasında mitsel bir öykü barındırdığını söyleyebiliriz. Buna göre; gökte
güneşin at burcu menzilinin tepesine gelmesi, yersel karşılıkta bir hükümdarın atına binmesine, at
takımyıldızının önündeki yıldız topluluğu peyke ve peyk biçimini oluşturan yıldızların ortasında
turuncu nilüferi andıran parlak sarı yıldız ise altın çana karşılık gelmektedir. Böylelikle semada sanki
bir sultanının ata binerek hanesine gitmesini haber veren beli altın çıngıraklı bir peyk görüntüsüne
işaret edilmektedir.
Çıksa ne dem kubâ-yı hevâ-gün ile o mâh
Pür-nûr eder bu kubbe-i nîlüferi feri (Şeyh Gâlib, G 313/2) (Okçu, tarihsiz: 403)
(O dolunay ne zaman gök renkli tepeliği ile ortaya çıksa nuru bu nilüferî kubbeyi aydınlatır.)
Dolunaylı gece dîvân şiirinde nilüfer renkli bir kubbe olarak algılanmaktadır. Dolunay, bu
gecede sanki nilüfer renkli bir cami ve büyük yapı kubbesi üzerine gök renkli tepeliği ile çıkan
tepelikli bir beyaz güvercine benzetilmektedir. Kozmik unsurların bir kuş ile temsil edilmesi, mitsel
algı döneminin yadigârıdır. Şair, tabiatta bir nilüferlik üzerine konmuş mavi tepelikli bir beyaz kuş

Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/5
68 Ziya AVŞAR - Ayşe CENGİZ

görüntüsünü derhal bu görüntünün kozmik karşılığı olan nilüfer renkli gökkubbe ve o gökkubbe
üstünde mavi halesiyle beliren parlak bir dolunay ile eşleştirmiştir.
Târem-i nîlüferî oldı yine ahdarî
Dâ’ire-i enverî pür-gül ü pür-nesteren (Süheylî, K 5/14) (Harmancı, tarihsiz: 58)
(Yine nilüferi kubbe yeşerdi, oradaki parlak daireler ise (yıldızlar) gül ve nesrinlerdir.)
Süheylî, nilüfer ile kozmik âlemi ilişkilendirdiği yukarıdaki beytinde, gök kubbeyi bir nilüfer
bahçesinin yeşermesi gibi tahayyül etmekte ve o bahçeyi gül ve nesrinlerle dolu parlak bir daire gibi
düşünmektedir. Bir nilüfer bahçesinde gül ve nesrinlerin açmış olduğu bir bahar manzarası, nilüfer
renkli kubbe delaletiyle kozmik âlemle irtibatlandırılmakta ve gece vaktinin gökyüzünde nilüferî
renk içinde yer alan dolunayı, parlak bir daire gibi düşünülmekte, sarı ve turuncu ışıklar saçan
yıldızlar güllere, ak ışıklar saçan yıldızlar da nesrinlere benzetilmektedir.
Olurdı lem‘a-feşân ceyb-i âbdan zâhir
Nihâl-i şu‘le çü nîlûfer-i sitâre- cebîn (Şehrî, K 1/26) (Demirel, 1999: 32)
(Alev fidanı, yıldız alınlı bir nilüfer gibi ışıklar saçarak suyun içinden belirdi.)
Şehrî’nin beytini anlamak için öncelikle yersel nilüfer üzerinde durmak lazımdır. Beyitte
muhtemelen göbeği kızıl ve taç yaprakları beyaz bir nilüfer söz konusu edilmektedir. Bu nilüfer,
görünüş itibariyle yıldıza benzeyen taç yaprakları içerisinden bir alev yalımı gibi yukarı çıkan kızıl
bir göbeğe sahiptir. Böyle bir nilüfer sanki suyun içinden beliren bir alev gibi ışık saçmaktadır. Şair,
bu yersel hayal üzerinden kozmik olana “sitare” sözcüğü ile geçiş yapmaktadır. Bu geçişte gökyüzü
suya tekabül etmekte, birbirlerini konumları itibariyle halka yahut yarım halka şeklinde olan bir
yıldız kümesinin ortasında parlayan turuncu ışıklı bir yıldız ise onlar arasından yükselen kızıl bir
nilüfer gibi su üstünde alev saçmaktadır.
Münîrî’nin aşağıdaki Farsça beyti de Şehrî’nin işlediği kozmik hayali işlemektedir. Şair,
gökyüzünü bir nilüfer bahçesi gibi düşünmekte, her yıldız bir beyaz nilüfer, onların sarı ışıkları da
beyaz nilüferlerin sarı göbekleri olup gece sabaha kadar ateş saçmaktadırlar:
Her şeb âteş-bâr bâşed tâ-be-vakt-i subh-dem
Ân ki mî-gûyî be-vasfeş gül-şen-i nîlûferest (Münîrî, K 5/2) ((Ersoy, 2010: 162)
(Nilüferi bahçenin niteliği olarak söylediğin şey onun her gece seher vaktine kadar ateş
saçmasıdır.)
Bûstân-ı âlem oldı ravza-i huld-i berîn
Gül-şen-i nîlûferîden nice urur subh dem (Münîrî, K 11/5) (Ersoy, 2010: 179)
(Âlem bahçesi cennet bahçesine döndü, sabah, nilüferi bahçeden daha ne diye bahsetsin?)
Münîrî, baharın gelişiyle birlikte zeminin yeşerip her tarafın çiçeklerle donanmasına bakarak
âlemi cennet bahçesine benzetir ve sabah vaktinde seher yeliyle açan çiçeklere işaret ederek bu
görünümün gökyüzü bahçesini gölgede bıraktığını ve onları görünmez kıldığını söyler. Seher vakti,
güneşin doğması esnasında nilüfer bahçesine benzeyen gökyüzü, güneşin yükselen ışıkları altında bu
görünümünü kısa sürede kaybeder. Şair, seher yelinin etkisiyle kısa sürede oluşan bu doğal durumun
büyüleyici güzelliğinden dolayı sabahın, gökyüzü bahçesini anmaz olduğuna vurgu yapar. Zira her
seher gökte beliren nilüfer renkli bahçe, seher yeliyle beliren yeryüzü bahçesinin yanında çok sönük
kalmaktadır. İki âlemde aynı anda beliren bu bahçelerin tanığı olan sabah vakti, yeryüzü bahçesinin
görkemi karşısında gökyüzünün nilüferi bahçesini değersiz bulmakta ve artık ondan söz

Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/5
Divan Şiirinde Nilüferin Kozmik Serüveni 69

açmamaktadır. Bu unutuş olayının gerisinde sabah vaktinin ilerleyen anlarında kozmik bahçenin
güneş ışıklarından dolayı ortadan kalkarken yersel bahçenin bütün ihtişamıyla ortaya çıkmasına
telmih vardır.
Münîrî, aşağıdaki beytinde ise nilüfer renkli bahçe dediği kozmik âlemi söz konusu ederek;
“Daha ne zamana kadar bu bahçede gündüz vakitlerinde güneş gül gibi, gece vakitlerinde de dolunay
ve yıldızlar, nergis gibi görünecek?” diye sorar:
Niçe ki gül-şen-i nîlûferîde şâm u seher
Görine mihr gül ü ahter ü kamer nergis (Münîrî, K 16/57) (Ersoy, 2010: 197)
(Nilüferi bahçede gece gündüz ne zamana dek güneş gül, yıldız ve dolunay da nergis olarak
görünecek?)
Giceler zeyn oldugınca gül-şen-i nîlûferî
Gül-sitân-ı çarha geldükçe gül-i ahmer güneş (Münîrî, K 18/99) (Ersoy, 2010: 209)
(Geceler yıldızlarla donanınca bir nilüferi bahçedir, güneş felek çarkında belirince de ortaya
çıkan kızıl güldür.)
Münîrî yukarıdaki beytinde yine gece ve gündüz vakti görünen gökyüzü manzarasını nilüfer
renkli yahut nilüfer dolu bahçe olarak niteler ve bu bahçe geceleyin ak nilüferler gibi gökyüzü denizi
üzerinde beliren yıldızlarla bezenmekte, gündüz vakti ise feleğin gül bahçesinde beliren güneş, kızıl
bir gülü andırmaktadır. Bu beyte bakılarak gece ile nilüfer arasında bir ilişki renkten başlayarak diğer
yönlere doğru genişler. Aynı şair aşağıdaki beytinde ise nilüfer sözcüğünü cinaslı olarak kullanır ve
nilüfer bahçesi dediği gökyüzü ile Mısır diyarı arasında bir ilişki kurar. Bu ilişkinin nedeni ise
Mısırdaki Nil Nehri kenarında biten nilüferlerle alakalıdır. Şair, Mısır mitolojisinde önemli bir figür
olarak yer alan nilüfere telmih yapar:
Nice gül gül-şen-i nîlûfer oldur
Hemân Mısr-ı dile Nîl ü fer oldur (Münîrî, K 25/57) (Ersoy, 2010: 237)
(Ne gülü o, nilüfer bahçesidir; şimdi gönül Mısır’ında Nil ve ışık odur.)
Felek bahrine benzer encüm ile
Bu nîlûfer ki vardur encüm ile (Münîrî, K 25/60) (Ersoy, 2010: 237)
(Şu nilüferler toplu halde (yıldızlar gibi) oldukları zaman yıldızlar ile dolu felek denizine
benzer.)
Münîrî yukarıdaki beytinde kozmik olanla yersel olanı usta bir cinas kullanımıyla terkip eder.
Şair cinasta kullandığı “encüm” sözcüğünü hem yıldızlar hem de eksiltili cinas ile encümen yani
topluluk anlamında kullanır. Bu terkibe göre su üzerinde toplu olarak beyaz çiçek açmış olan nilüfer
kümesi, gökyüzü denizinde nilüfer benzeri açan yıldızlar kümesine benzer.
Arş ile hem-dûş ola tâk-ı revâk-ı haşmetin
Tâ ki ber-câdır bu âlî-kubbe-i nîlüferî (Nedîm, K 5/53) (Macit, 2012: 40)
(Haşmetinin revakının kemeri arş ile karşılaşsa bu yüce nilüferi kubbe yere inmiş olur. )
Nedîm, Memduhu’nun yaptırdığı binanın revakındaki kemerin muhtemelen yıldızlarla
süslenmiş görüntüsünden hareketle bu durumu, arştaki yıldızlarla dolu nilüfer renkli kubbenin yere
inmesi olarak niteler.

Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/5
70 Ziya AVŞAR - Ayşe CENGİZ

Nedür bu bahr-i mu’allak ki şeb-çerâg ile pür

Nedür bu kulzüm-i nîlîde surh nîlûfer (Âşık Çelebi, G 14/17) (Kılıç, tarihsiz: 59)
(Bu gece çırasıyla dolu asılmış deniz nedir? Bu Nil renkli ummandaki kızıl nilüfer nedir?)
Âşık Çelebi, Münîrî’nin nilüfer renkli gül bahçesi veya nilüfer renkli kubbe dediği
gökyüzünü, felek boşluğunda asılmış bir deniz ve muhtemelen parlak dolunayı da gece çırası olarak
niteler. Dolunay’ın boşlukta asılmış siyah bir denize benzeyen geceyi aydınlatması durumunu, Nil
ırmağında veya lacivert renkli umman kıyısında açmış kızıl nilüfere benzetir. O nilüfer de tıpkı Ay’ın
geceyi aydınlattığı gibi, o siyah denizi aydınlatmaktadır.
Âh-ı dil-sûzum yetişdi göklere benzer
Münîr K’oldı şöyle gül-şen-i nîlûferî pür-meşale (Münîrî, G 255/5) (Ersoy, 2010: 466)
(Gönül yakıcı ahım göklere ulaştı. Bu durum nilüferi bahçenin meşalelerle dolmasına
benzedi.)
Münîrî, yukarıdaki beyitte ah ateşinin göklere ulaşmasını, nilüfer renkli bahçenin meşalelerle
dolmasına benzetir. Şair, bu teşbihte geceleyin semadaki yıldızlarla donanmış bahçeye benzeyen has
bahçelerde yakılan meşalelerle ilgili telmihten faydalanmaktadır. Özellikle yaz mevsiminin en
önemli seyir ve eğlence mekânları olan bahçelerin işlevlerinden birisi de yakılan meşaleler ışığında
insanları geç vakitlere kadar içinde tutmasıdır. Şair, bu durumdan hareketle gece vakti sevgili
hasretiyle çektiği ahın, nilüfer renkli gök kubbeye erişme hayalini, meşalelerle donatılmış has bahçe
imajıyla eşleştirmektedir. Bu eşleşmenin arkasında ise yine mitik bir öykü yatmaktadır:
Ah’ın gökyüzüne yükselerek felekleri tutuşturmasında ejderha mazmunu gizlidir.1 Türk
mitolojisinde ejderha baharla beraber güzün girdiği sudan çıkarak aha benzeyen bir nara ile ağzından
alevler saçarak felek çarkına dolanır ve evrilerek çarkı dönderir, çarkın dönüşüyle beraber bahar
mevsimi yani bolluk, bereket ve hayat kaldığı yerden devam etmeye başlar. Şair, ah telmihiyle aynı
zamanda bu mitsel öyküye de gönderme yapmaktadır.
SONUÇ
Türk mitolojisinde kozmik ve mitik bir unsur olarak nilüfer doğrudan yer almaz. Türk
kültürüne nilüferin Doğu’dan özellikle Hindo-İran ve Ortadoğu’dan da Hami-Sami kültürlerinden
geldiği ileri sürülebilir. Ancak dîvân şairlerinin nilüferi işleyiş biçimlerinde çok özgün motifler
geliştirdikleri de görülmektedir. Bu ilişkiyi oluştururken dîvân şairlerinin kendi kozmik ve mitolojik
kültürlerine dayandıkları aşikardır. Dîvân şiirinde işlenen unsurları kozmik ve mitik açıdan ele alan
çalışmalar arttıkça2 Türk kozmik ve mitik anlayışının dîvân şiiriyle irtibatı daha açık olarak
anlaşılacaktır.

1 Bu konuda geniş bilgi için (bkz. Ziya Avşar (2014), Fuzuli’nin Ah’ından Ejderha Çıkarmak, Kültür Ajanda Dergisi (Eylül
2014), s. 22-25).
2 Bu konuda geniş bilgi için Ziya Avşar’ın “Türk Mitolojisindeki Umay’ın Divan Şiirinde Hüma’ya Dönüşmesi” adlı

2012’de Bizim Külliye dergisinin Mitoloji Özel Sayısında yayımladığı makaleye ve aynı doğrultuda 2014’de “Çağatay ve
Osmanlı Sahası Divanlarına Göre Türk Mitolojisinde Umay Ana Motifi”, adlı bildirisine, Özlem Güngör’ün 2014’teki
“Türk Mitolojisindeki Ejderha Figürünün Osmanlı Sahası Dîvânlarındaki İzleri” adlı bildirisine, Ayşe Cengiz’in 2016’da
“Türk Mitolojisindeki Kozmik Aslan Figürü ve Bâkî Divanındaki Yansımaları” adlı makalesine ve Bestami Bilge’nin
2016’daki “Klasik Türk Şiirinde Mitolojik At” adlı bildirisine bakılabilir.

Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/5
Divan Şiirinde Nilüferin Kozmik Serüveni 71

KAYNAKÇA
Avşar, Ziya (tarihsiz), Revânî Dîvânı, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar
Genel Müdürlüğü, Erişim:
http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10643,revanidivaniziyaavsarpdf.pdf?0
26.01.2017.
Avşar, Ziya (2014), “Fuzûlî’nin Ah’ından Ejderha Çıkarmak”, Kültür Ajanda Dergisi (Eylül 2014),
s. 22-25.
Avşar, Ziya (2014), “Çağatay ve Osmanlı Sahası Divanlarına Göre Türk Mitolojisinde Umay Ana
Motifi”, I. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu (18-23 Mart 2014), Niğde.
Avşar, Ziya (2012), Türk Mitolojisindeki Umay’ın Divan Şiirinde Hüma’ya Dönüşmesi, Bizim
Külliye Dergisi (Mitoloji Özel Sayısı), Elazığ.
Bilge, Bestami (2016), “Klasik Türk Şiirinde Mitolojik At”, Uluslararası Sosyal Bilimler
Sempozyumu (13-15 Ekim 2016), Fırat Üniversitesi, Elazığ.
Cengiz, Ayşe (2016), “Türk Mitolojisindeki Kozmik Aslan Figürü ve Bâkî Divanındaki
Yansımaları”, The Journal of International Civilization Studies Uluslararası Medeniyet
Çalışmaları Dergisi, Volume I/ Issue II- Winter, Nevşehir.
Güngör, Özlem (2014), “Türk Mitolojisindeki Ejderha Figürünün Osmanlı Sahası Dîvânlarındaki
İzleri”, I. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri Kitabı, C.I,
s.1151-60.
Demirel, Şener (1999), Şehrî, Hayatı, Sanatı, Dîvânı’nın Tenkitli Metni ve Tahlili, T.C. Kültür ve
Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Erişim:
http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10652,girisvemetinpdf.pdf?0 10.02.2017.
Ersoy, Ersen (2010), II. Bayezit Devri Şairlerinden Münirî, Hayatı, Eserleri ve Dîvânı: İnceleme-
Tenkitli Metin, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel
Müdürlüğü, Erişim: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10631,muniripdf.pdf?0
15.02.2017.
Erzurumlu İbrahim Hakkı (2003), Marifetname (Haz. Durali Yılmaz), İpek Yayınları, İstanbul.
Gezgin, Deniz (2015), Bitki Mitosları, Sel Yayıncılık, İstanbul.
Gürgendereli, Müberra (tarihsiz), Mostarlı Hasan Zîyâ’i Dîvânı, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı
Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Erişim:
http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10629,metinpdf.pdf?0 15.01.2017.
Harmancı, M. Esat (2008), Süheylî, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar
Genel Müdürlüğü, Erişim:
http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10650,girismetinpdf.pdf?0 11.02.1990.
Kılıç, Filiz (tarihsiz), Âşık Çelebi Dîvânı, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve
Yayımlar Genel Müdürlüğü, Erişim:
http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10593,asikcelebidivanifilizkilicpdf.pdf?0
10.01.2017.
Taş, Hakan,Vahyî Dîvânı ve İncelemesi, Erişim:
http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10658,girispdf.pdf?0 12.01.2017.

Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/5
72 Ziya AVŞAR - Ayşe CENGİZ

Tavukçu, Orhan Kemal (tarihsiz), Dede Ömer Rûşenî Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği ve Dîvânının
Tenkidli Metni, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel
Müdürlüğü, Erişim: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10601,dede-omer-
rusenipdf.pdf?0 26.01.2017.
Macit, Muhsin (2012), Nedîm Dîvânı, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar
Genel Müdürlüğü, Erişim: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10635,nedim-
divanipdf.pdf?0 09.01.2017.
Meydan Larousse (1992), “Nilüfer”, C. 24, S. 523 ve “Peyk”, C.16 s. 46, Sabah Gazetesi Yayınları,
İstanbul.
Okçu, Naci (tarihsiz), Şeyh Galib Dîvânı, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve
Yayımlar Genel Müdürlüğü,
http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10654,metinpdf.pdf?0 11.02.2017.
Wilkinson, K. (2010), Semboller ve İşaretler, Çev. Seda Toksoy, Alfa Yayınları.
Wilkinson, K. (2010), Efsaneler ve Mitler, Çev. Emel Lakşe, Alfa Yayınları.
Yıldırım, Nimet (2008), Fars Mitolojisi Sözlüğü, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.

Citation Information/Kaynakça Bilgisi

Avşar, Z. & Cengiz, A. (2017). “Divan Şiirinde Nilüferin Kozmik Serüveni / Cozymic Adventure of
Lotus in Diwan Poem”, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages,
Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, (Prof. Dr. Tahsin Aktaş
Armağanı) Volume 12/5, ANKARA/TURKEY, www.turkishstudies.net, DOI Number:
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.11488, p. 61-72.

Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/5