Professional Documents
Culture Documents
12391489 პოლ ვალერი
12391489 პოლ ვალერი
1
”ისტორია არის მეცნიერება იმაზე რაც აღარ არის და არც იქნება.”
”სიჭაბუკე მთავრდება მაშინ, როცა ის, რასაც ვფიქრობ, აღიბეჭდება
იმაში, რასაც ვაკეთებ, და პირიქით - როცა ის, რასაც ვაკეთებ,
ინკრუსტირდება იმაში, რასაც ვფიქრობ.”
”დიდი ადამიანები ორჯერ კვდებიან: ერთჯერ, როგორც ადამიანნი და
მეორეჯერ, როგორც დიდნი.”
”ძალაუფლება მისი ბოროტად გამოყენების გარეშე მთელ თავის
მიმზიდველობას კარგავს.”
”ჩემთვის სრულიად უსარგებლოა იმის ცოდნა, რისი მოდიფიცირებაც
არ შემიძლია.”
”გრიგალს შეუძლია მიწასთან გაასწოროს ქალაქი, მაგრამ არ შეუძლია
გახსნას კონვერტი ან განასკვული ძაფი.”
”წიგნებს იგივე მტრები ჰყავთ რაც ადამიანებს: ცეცხლი, წყალი,
უმეცრება, დრო და მათივე საკუთარი შინაარსი.”
”სიახლეში ყველაზე უკეთესი არის ის, რაც ძველ სურვილს ეპასუხება.”
”ხშირად საჭიროა უფრო მეტი გამბედაობა, რათა იფიქრო ან ილაპარაკო
მორალის წინააღმდეგ, ვიდრე საქმით უარყო იგი.”
დილის ფსალმუნი
2
რა უსიტყვო ნაღველს მალავს
სული, ჩემი მეუფე,
სულსაც აწვიმს, როგორც ქალაქს,
ანდა მის გარეუბნებს.
აწვიმს მიწას და სახურევს
და შრიალით ავივსე,
სევდა სულში ჩასახული
უკრავს წვიმის კლავიშზე.
ცხოვრობს სულით ეს ობლობა
ჩუმი წვიმის მეზობლად
სულში ჩაჯდა ვით ობობა,
სევდის უმიზეზობა.
და მით უფრო არის მძაფრი
უმიზეზო ნაღველი
არსაიდან რომ არაფრით
არის ნაკარნახევი.
ჭადარი
ეგ შენი ტანი გადრეკილი თავბრუდამრხვევი,
თეთრია, როგორც შიშველი სკვითი,
უმანკოებას აშრიალებ, მწვანედ გახელილს
და გიცხრობს მიწა ფესვების ჭიდილს.
3
მკერდს მოწყვეტილი ფრთოსანი თესლი.
4
ვინ შეგედრება მათრობ ტანის თრთოლვით და რხევით,
შენი შრიალით შრიალებს ბაღი,
შენ ცა გიყურებს, ეგ თვალები აღაპყარ ზევით,
შენს ლოცვალ ელის ცისფერი თაღი.
ზღვის სასაფლაო
დავით წერედიანის თარგმანი
5
გარემოცული საკუთარი ზღვით ჟამიერით,
ვით ძღვენი იგი, აღვლენილი ჩემგან ცათათვის,
ძირს მოიკმევა, იფანტება, ბრწყინვად გადადის
თვალშეუდგამი უგულვება ზესთამიერი.
6
განაძე მათგან მეკერპენი, მბზინავო ძაღლო!
მწყემსის ღიმილით მოღიმარი მიყვები მაღლობს,
გარს ჩემი თეთრი საფლავების გაშლილა ფარა,
და სანამ დავალ, მარტოსული დავეხეტები,
განუფრთხე ფუჭი ზმანებები, სათნო მტრედები,
ცნობისმოყვარე ანგელოზნი, მომდგარნი კარად!
7
ო, სათნო, სათნო ცბიერება, სიცრუე ტკბილი!
მაგრამ ვინ არის, არად უჩნდეს ამ არად ქმნილი,
ამ გამოხრული თავისქალის მარადი ღრეჭა!
8
ნორჩი მოირა
თარგმანი ფრანგულიდან - მამუკა ცეცხლაძე
ანდრე ჟიდს
კაი ხნის მიტოვებული მქონდა
ლექსების წერა: ახლა ისევ გამოვიდე
თავი და ამ ცდის შედეგს შენ გიძღვნი.
1917
9
ხელში მიჭირავს დრონი ჩემნი ყოვლისმცოდნეს და
დროს ველოდები, რომ იმ დროებს მოვთხოვო ვალი;
სულ ყველა ვალი... სულ ყველა დროს... რადგან ჩემია,
ეს ყველაფერი ჩემთა ხორცთა უფლობით არი,
ჩემთა კავშირთა, სისხლთა ჩემთა აღმომჩენია.
ჩემივე თავის მომხედავი მე ვიყავ მუდამ,
გამოხედვებით გამოხედვებს ვხედნი და ვზღუდავ.
10
და ჯოჯოხეთის სასოების სცდება სანახებს...
მე ვიცი, ზოგჯერ თეატრია მოწყენილობაც.
სული არც ისე წმინდაა, რომ სულ არასოდეს
კერპთაყვანებამ მისწრაფება კოცონს არ ანდოს,
სამარის კარი ან არ შეხსნას, ან არ ახსოვდეს,
ლოდინს უსაზღვროს ვით და როდის, რა ათანადოს.
ო, ამ მოლოდინს ყველაფერი ძალუძს დაბადოს.
ჩრდილი ჩრდილია და, ცხადია, უკან დაიხევს,
სულმა თუ კარი გამოუღო ურჩხულის რიხებს...
მაგრამ სულუხსარ თავნებობას ქვეწარმავლისურს, -
(მცურავი ალერსს რო უარობს და უკადრისობს) -
მარადიული ხანგრძლივობის ამ ჩემ ღამეში,
მე რა დავარქვა, რაა ჩემთვის მისი ალერსი?
შენ ძილში ნახე მშვენიერი ჩემი სიშიშვლე,
მაგრამ მე ხიფათს ჭკუით შეგყრი და გავიშვიშებ,
ჭკუით მე უფრო სათუთი ვარ და ტრელი, თირსოს!*
გიჯობს გამექცე, შავ-ბნელ ზრახვათ სიუკუღმართევ,
გიჯობს შენ როკვას ჭვრეტდნენ მიწყივ ბრმათა თვალები,
ბრმის სარეცელში ბრმა სიყვარულს უფრო უმართლებს,
ცხოვლდება ვნება უსინათლო სიმჭვირვალეთი,
უბიწოებას სული უწუხს განაწვალები!..
მე კი, მე ვფხიზლობ - ფერმიხდილი, მაგრამ დიადი,
სველი ვარ ცრემლით, რომელიც არ გადმომვარდნია,
თვით ვუნანავებ ჩემივე თავს, ირგვლივ წყვდიადი
სამარის ნათელს ბზარებს უჩენს დილაადრიან.
ვწუხვარ და მაინც მიხარია, რო მაბადია
ჩემივე თავი და რაც თვალში მეცემა ღამით -
ჩემ სიამაყეს პატივს რო სცემს ყოველი ჩქამი.»
11
და მამაღლებდა სიყვარული შესაბამისად...
12
ვითარცა ნავი საიქიოს...
მე, ფეხზე მდგარი,
აღჭურვილი ვარ იდუმალი არაფრის ფარით,
მაგრამ ისე, ვით სიყვარული ღაწვზე იალებს,
ან ნესტო სურნელს შეისრუტავს ნარინჯიანებს,
დღის ნათელს ვუმზერ უცნაური და უცხო მზერით...
ო, როგორ ძალუძს სიუცხოეს ჩემი ღამისა,
ადიდოს ჩემ გულს მოწყვეტილი ფარული ძგერა
და სიღრმე მისცეს ძალისხმევას ხელოვანისას!..
დაცილებული გარემოცვას, ტყვე ვარ ეული
და ვგრძნობ სურნელით, ოქროცურვილ სუნში რეულით,
რო აცახცახებს აღნაგ სხეულს უკვე ციება,
მარმარილოს ტანს ოქრო ბრწყინვით რო ეცილება.
მაგრამ მე ვიცი, თუ რას ხედავს ჩამქრალი მზერა -
შავ-ბნელი თვალით ქვესკნელის ზღურბლს მე
მუდამ ვზვერავ!
ვფიქრობ ამაზე, როცა ნიავს ვატან საათებს
და როცა სულით უზარმაზარ წყლულებს დავათრევ,
ვფიქრობ, როცა ვარ შვებით ოქროს ნაპირზე დიდხანს -
ხრწნის წინათგრძნობა რა გემოს ჰგვრის მჩხიბავს
და მკითხავს,
ქვეყნის დასასრულს ვინც სასოებს, გულს რითი იფხანს?
მე სულ ვანახლებ ჩემ ღმერთებს და ჩემчგამოცანებს,
ჩემ გზას გაწყვეტილს, ცაში სიტყვამ რო გამოსცადა,
და სულ ვყოვნდები, იმ ოცნების ფეხით მზიდველი,
ცაში სარკისებრ რო ირეკლავს ფრენასсფრინველის;
არარსებული სხივი, მზეზე რო ვერ არილობს,
ეთამაშება არილივით ჩემ მარმარილოს.
13
ყარიბ მგზავრს კვალში რო მომყვება და ჩემ
კუდს მისთრევს,
როგორც ბავშვობის მოგონება, როგორც სიწითლე,
როგორც ზურმუხტში გატრუნული ჩუმი სირცხვილი?
14
წელთა სიახლე იდუმალი იმაგალითე:
ყინვა სინანულს უთმობს ხოლმე თვლით მარგალიტებს...
ხვალემ კი იქნებ კვლავ სიამეаავარსკვლავედოს,
აშადრევნება გაზაფხულის იქნებ გაბედოს...
საკვირველია გაზაფხული - იცინის, ხარობს...
მაგრამ საიდან მიწანწკარებს სიკვდილში წყარო,
მიწას სინაზით გულგვამს ასე რო უწრიალებს?
ხეებს რო კვირტებს დაუხეთქავს, აუბრიალებს,
ყვავილს რო გაჰყრის, მერე ტოტებს უხუნძლავს მძიმედ,
მზისფერ თავთავებს მზეს რო უშვერს, ვითარცა იმედს,
ცაში რო ააქვს სურნელება მერე ტკბილ-მწარე,
კენწეროებით რო გაირეკს, გაიცისმარებს?..
ყრუო! არ გესმის, დიდებულთა გვარის სახელებს
ეს სურნელება რას უშვრება, როგორ ახელებს,
სიცოცხლის გამძლე ტყეს დაბურულს და
რკალად მოხრილს,
ღვთის გულისათვის, თუ ღვთის ჯიბრზე, ყლორტებს
რო უყრის?..
იმ ყლორტებს მერე მოყვასივით შუბლთან მიუტანს
დამსკდარ-დაღარულ არქიპელაგს მისი ტანისას...
მცურავი შუქი გადაუვლის თავზე სანახებს,
რო შეეპაროს სიკვდილივით ჩუმად ბალახებს.
უნდა გავუდგე
ამ გზას. არადა... მუხლის ტეხა კარგს არას მიგრძნობს...
ჰავამ დამცადა. ჩიტის ჩრდილი, ბავშვობის სიგრძე,
უკან მომყვება სტვენა-სტვენით და გულს მიწვრილებს -
შენი შლა, ვარდო, - ვაგლახ! - ჩემი ჭკნობით იწყება,
ვით ზარდახშაში შესანახი რამ სახსოვარი...
თავს დამტრიალებს და თმებშუა მიწონის ნესტარს
მთვრალი ფუტკარი... ჩემი კოცნით თუა ნეტარი?..
დღე არის ჩემი ორპირი და ორსახოვანი...
შუქი?.. თუ შენა?.. - ო, სიკვდილო! - ვინ ვის ძლევს
და ჯობს?
ძგერს ჩემი გული, ძგერს, რო მკერდმა შეიზედაშოს,
შეკრთეს, შეივსოს, დაიბეროს და გაიბადროს,
მოწამემ ტკბილმა ჩემმა ჩემი ლაჟვარდი ბადოს...
მე მიჭირს, მაგრამ ხახა ხარობს უსასრულობის!..
15
მომაპირკეთეს, მაჩუქურთმეს და მაფიალეს,
რო წუთისოფლის სიამეთა ოხებს და ახებს
მიღორძინებდეს გამუდმებით ყარიბი სული
და მუდამ თესლით, რძით და სისხლით ვიყო მოცული?
თვალს მიხელს შიში და ზიზღსა მგვრის ეს ჰარმონია!
ყოველი კოცნა მოასწავებს ჩემ აგონიას...
ვხედავ, მე ვხედავ, ვით გაურბის ღირსებას ხორცი
გარდასულ სულთა, უსუსურთა ხელახლა ხოცვით,
არა სულისდგმა, არა მზერა, არა სინაზე...
წამხდარი ხალხი სიცოცხლეს მთხოვს მტრების ჯინაზე.
არა, არ მოგცემთ, არ გაცოცხლებთ, თავში ქვაც იცეთ,
ამაოდаფიქრობთ, რო ჩემ ღამეს გაილაციცებთ.
წადით და მკვდრებში თქვენი თავი მიმოიხილეთ,
აღარ მივაგებ მე სინათლეს აწი თქვენ ჩრდილებს...
გონის სინათლე სიბინძურით რად უნდა ვკვებო?
აღარ გაღირსებთ მე თქვენ ჩემი ტუჩების გემოს.
მერე მე, ალბათ, უარს ვიტყვი აღმაფრენაზეც...
დამწყდება გული, რა თქმა უნდა, ჩვენზე - ყველაზე!
16
სამკაულია ავბედითი, თუ ჯავრის ყრაა? თუ ბრმაა ხორცი და თავიდან იმედს
იცილებს,
შუა ღამეში უგზოუკვლოდ სად მიციმციმებს
გაკვირვებული, რწმენით რო ჰხამს თავის გატანა?
ო, მღვრიე მიწავ, ცოტა ფრთხილად თუ არ მატარე,
ფიფქმა თოვლისამ სადღა ვპოვო მე ჩემი მახე?
სად დაფარფატებ, ჩემო გედო, სად გინდა ფრენა?
... თავმომწონეა ნიადაგი... მე იმის სახელს
დავუკავშირე უნებლიეთ წყეული რწმენა!
მაგრამ როგორც კი ფეხი დავდგი და შევაღვიძე,
რიდით შევეხე, მიმდევარი ბუნებრივ წესთა,
ხახა დააღო და უწია ჩემ პიედესტალს!
იქვე, სულ ახლოს, ჩემზე ფიქრმა ქვესკნელი შეძრა -
კლდე უგრძნობელი, ლიპი, როგორც წყალმცენარეთი,
ზღაპრულად მარტო, სულ ბნელი და სულ ყიამეთი...
დაიწყო... შარმა სუდარებზე გადმოატარა
ქარი და მერე ტალღის ხმაურს თან გაატანა,
ორთაყვირები დაუმსხვრია, მილეწ-მოლეწა -
ერთი რო ლეწა, შეალეწა მას მეორეცა...
უკვე იმდენი სასიკვდილო ნახა ხრიალი,
იმდენი ხვედრი ავალალა და ატიალა,
გადაივიწყა სამუდამოდ იმდენი ვალი...
ვაგლახ! შიშველი ფეხით როგორ მოვძებნო კვალი
იმისი, თავისთავის გარდა ვინც არც რა არი?
17
იქ ქაფი ცდილობს, რომ როგორმე გამოიჩინოს
თავი; იქ ნავში განწირული სულისკვეთება
ცოდვილის, ტალღის ორსავ მხარეს იწილ-ბიწილობს,
დღესასწაულიც იქ იწყება, საქმის კეთებაც...
შეუდარებლად უმწიკვლოა, როცა უცილო
ენთუზიაზმის ჩენა საფლავს გადაედება,
ამ სასაცილო სამყაროში რომ გაიცინოს.
18
სიკვდილი, სარკით ცრემლები როს სალამს უთვლიან.
19
ლაჩარმა, როგორ მოახერხე, რო კვამლი გაქრა,
სურნელოვანი თიხის გულში რა აღმოფხვერი,
რით მოიბრუნე სული კრული ქვეწარმავალმა,
მოწყენილობამ რატომ გასჭრა, როგორც წამალმა?
გუშინ ღრმა ხორცმა მიღალატა, ღრმა სასოებამ,
ოცნება აქნა ასო-ასოდ და ასოებმა
ვეღარ მომართვეს ვერც სურნელი, ვეღარც მუქარა,
ვერცა მამაცის მკლავი ვეღარ მომესუდარა;
არც გედი-ღმერთი და ნისკარტი შეურაცხადი,
არც ფიქრში თეთრად მოქათქათე მხურვალე ხატი...
20
მიენდე გველებს, განძთსამყოფელს, ბრწყინვალე ზინათს,
იძინე!.. ჩადი!.. ხო ჩახვედი?.. ხო უკვე გძინავს?..
(დაბალი ჭერი, ანუ ხვრელი... ჰაერს აპარებს,
კვდება ყოველი... და ყურყული ყელს ახარხარებს...
ამ ყელში ჩიტის მეტი წყურვილს მოიკლავს სხვა ვინ?
ჩამოდი ქვევით... შავი არის არც ისე შავი...)
21
სული, სულს თუ შეუბერავ, სულდიდდება რისხვით,
თვითონ მაღლა ავარდება, სხვას კი დაბლა ისვრის,
ტალღა ტალღას იტარიგებს, ვით ურჩხული ურჩხულს,
გადაუვლის თავზე რისხვით ობოლ კონცხს
და კუნძულს,
ზღვის სიმაღლე სიღრმეს ანთხევს კლდეს და
კლდიდან სისხამ
დილის ლივლივს გაყინული ნაპერწკლები რისხვად
აღმოხდება და მისწვდება ჩემ სანუკვარ ფიქრებს.
მბურძგლავს, მწარე ბუსუსები კანზე ძალას იკრებს,
უნებლიეთ ვისუსები... მზეო... ვინძლო... იქნებ...
შემოხვიდე ისევ შინ და შენი თავი იცნო,
მზეო... მძლეო... შობის მადლი იქნებ მეც შევიგრძნო,
22