2020/2021 Osnove hemijske tehnologije

Režim strujanja fluida

Merenje protoka fluida je jedno od osnovnih merenja u hemijsko - inženjerskoj

tehnologiji. Materijalne i energetske bilanse procesa moguće je postaviti samo pod uslovom da
se pored ostalih veličina, poznaju i količine materija koje ulaze i napuštaju posmatrani proces.
U zavisnosti od uslova strujanja, fluidi mogu proticati na dva osnovna načina: laminarno
i turbulentno. Obično pri malim brzinama strujnice se kreću paralelno kao da klize jedna preko
druge ne mešajući se. Takvo proticanje se zove laminarno ili slojevito (RB <2000). Pri većim
brzinama opaža se mešanje struje tečnosti sa obrazovanjem vrtloga. Takav vid proticanja se
naziva turbulentnim (RB >3000). Ovo je prvi put opaženo i ispitivano 1883. godine od strane
engleskog naučnika Osborna Rejnoldsa (Osborne Reynolds).

Slika 1. Reynolds-ov eksperiment

Rejnoldsova ispitivanja su pokazala da je režim strujanja funkcija više promenljivih i to:

brzine strujanja fluida (w), prečnika voda (d), gustine fluida (ρ) i dinamičkog viskoziteta fluida
(μ). Uticaj ovih parametara na karakter kretanja fluida određen je Rejnoldsovim kriterijumom
koji se definiše:

Re =

Rejnoldsov broj koristi se za računanje faktora trenja u Darsi-Vajsbah jednačini. Pored

toga, Rejnoldsov broj ima razne namene u industriji, kao što su:

 modelovanje transporta mikroorganizama u prečišćavanju otpadnih tokova,

 testiranje aero/hidro-dinamike cevi i cevovoda,
 određivanje stepena mešanja dveju tečnosti u cevi u toku procesa proizvodnje,
 određivanje viskoznosti tečnosti, itd.
2020/2021 Osnove hemijske tehnologije

Vežba
U ovoj vežbi se određuju prelazne vrednosti Rejnoldsovog broja. Eksperiment počinje sa
uspostavljanjem laminarnog režima i postepenim povećavanjem brzine strujanja vode u staklenoj
cevi, posmatrajući izmene, koje proizilaze obojenjem mlaza pri različitim režimima tečenja.
Posle jasnog izučavanja ponašanja obojenja mlaza pristupa se merenju veličina neophodnih za
određivanje Rejnoldsovog broja, počinjući sa laminarnim režimom i završavajući sa
turbulentnim.

Za određivanje prelazne vrednosti Rejnoldsovog broja neophodno je odrediti brzinu

strujanja pri kome dolazi do promene režima strujanja. U tom cilju izmeri se protok nekoliko
puta (3-5) i izračuna srednja vrednost. Na osnovu poznatih vrednosti za:

ρ= 1000 kg/m3 ,
μ= 1,02 *10-3 Pa s i
d= 3 cm izračuna se Re broj.

r = d/2 [m]

Površina poprečnog preseka: A(F) = r2π [m2]

Zapreminski protok: Vs = , [m3/s]

Brzina : w = , [m/s]