You are on page 1of 10

STANDAR DEVIASI


σi¿
√ ∑

2
[ RA−E ( RA ) ] . Pi


σA =
√ ∑

2
[(−3)−( 10,3 ) ] . (0,05) + [6 – 10,3] 2
. (0,20) + [11 – 10,3]2 . (0,50) +[14 – 10,3]2

. (0,20) +[19 – 10,3]2 . (0,05)

= 8,845 + 3,698 + 0,245 + 2,738 + 3,785

= √ 19,31 = 4,39%


σB =
√ ∑

2
[(−2)−( 12 ) ] . (0,05) + [9 – 12] 2
. (0,20) + [12 – 12]2 . (0,50) +[15 – 12]2 . (0,20)

+[26 – 12]2 . (0,05)

= 5 + 1,8 + 0 + 1,8 +9,8

=√ 18,4 = 4,28%


σC =
√ ∑

2
[( 26)−( 12 ) ] . (0,05) + [15 – 12] 2
. (0,20) + [12 – 12]2 . (0,50) +[9 – 12]2 . (0,20)

+[(-2) – 12]2 . (0,05)

= 9,8 + 1,8 +0 +1,8 +5

= √ 18,4 = 4,28%

Saham Expected return resiko


A E (RA) = 10,3% σA = 4,39%
B E (RB) = 12% σB = 4,28%
C E (RC) = 12% σC = 4,28%
RETURN DAN RESIKO PORTOFOLIO

Expected return portofolio E (RP) = WA . E (RA) + WB . E (RB)

WA = proporsi dana untuk saham A = 40% atau 0,4

WB = proporsi dana untuk saham B = 60% atau 0,6

WA = 0,4 WB = 0,6

E (RP) = 0,4 . (10,3) + 0,6 . (12) = 4,12 + 7,2 = 11,32%

Kombinasi 3 saham : E (RP) = WA . E (RA) + WB . E (RB) + WC . E (RC)

Contoh : E (RP) = 0,2 . E (RA) + 0,4 . E (RB) + 0,4 . E (RC)

Kombinasi 4 saham : E (RP) = 0,1 . E (RA) + 0,4 . E (RB) + 0,3 . E (RC) + 0,2 .E (RD)

RESIKO PORTOFOLIO (kombinasi 2 saham)

σP = √ (WA)2 . (σA)2 + (WB)2 . (σB)2 + 2 . WA . WB . r AB . σA . σB


= √ (0,4)2 . (4,39)2 + (0,6)2 . (4,28)2 + 2 . (0,4) . (0,6) . r AB . (4,39) . (4,28)

Jika r AB = 1 Jika r AB = -1 Jika r AB = 0

Maka σP1 = √ (0,4)2 . (4,39)2 + (0,6)2 . (4,28)2 + 2 . (0,4) . (0,6) . (1) . (4,39) . (4,28)

= 3,08 + 6,59 + 9,01 = √ 18,08 σP1 = 4,32% Karena hubungannya searah (+)

Maka σP2 = √ (0,4)2 . (4,39)2 + (0,6)2 . (4,28)2 + 2 . (0,4) . (0,6) . (-1) . (4,39) . (4,28)

= 3,08 + 6,59 - 9,01 = √ 0,66 σP2 = 0,81% Hubungan berlawanan arah (-)

Maka σP3 = √ (0,4)2 . (4,39)2 + (0,6)2 . (4,28)2 + 2 . (0,4) . (0,6) . (0) . (4,39) . (4,28)

= 3,08 + 6,59 + 0 = √ 9,67 σP3 = 3,11%


Nilai korelasi (r) = -1, (-0,9), ........... (-0,1), 0 , (+0,1),........... (+0,9), +1
Kondisi Probabilitas Return Return Return
ekonomi A B C

Resesi 0,05 -3 - 2 26
berat

R. Ringan 0,20 6 9 15

Normal 0,50 11 12 12

Baik 0,20 14 15 9

Sangat 0,05 19 26 - 2
baik

Untuk menghitung resiko portofolio ada 3 tahapan :

1. menghitung Covariance (Cov AB) = ∑ [RA−E ( RA ) ] . [RB – E (RB)] .Pi

= [(-3) – 10,3] [(-2) – 12] . 0,05 = 9,31

= [ 6 – 10,3] [9 – 12] . 0,20 = 2,58

= [11 – 10,3] [12 – 12] . 0,50 =0

= [14 – 10,3] [15 – 12] . 0,20 = 2,22

= [19 – 10,3] [26 – 12] . 0,05 = 6,09

(Cov AB) = 20,2

2. menghitung koefisien korelasi return antara saham A & B

r AB = Cov AB = 20,2 = 1,075


σA . σB (4,39) (4,28)
seharusnya nilai korelasi (r) tidak boleh melebihi +1 atau -1, berarti ada kekurangan
pemotongan desimal

3. menghitung resiko portofolio


σP = √ (WA)2 . (σA)2 + (WB)2 . (σB)2 + 2 . WA . WB . r AB . σA . σB
= √ (0,4)2 . (4,39)2 + (0,6)2 . (4,28)2 + 2 . (0,4) . (0,6) . 1,075 . (4,39) . (4,28)

Covariance A & C

menghitung Covariance (Cov AC) = ∑ [RA−E ( RA ) ] . [RC – E (RC)] .Pi

= [(-3) – 10,3] [26 – 12] . 0,05 = -9,31

= [ 6 – 10,3] [15 – 12] . 0,20 = -2,58

= [11 – 10,3] [12 – 12] . 0,50 =0

= [14 – 10,3] [9 – 12] . 0,20 = -2,22

= [19 – 10,3] [(-2) – 12] . 0,05 = -6,09

(Cov AB) = -20,2

r AB = Cov AC = -20,2 = -1,075 (angkanya salah, karena harus max -1)


σA . σC (4,39) (4,28)

Kondisi ekonomi Probabilitas Return A Return B Return C


Resesi 0,2 5 25 8%
Normal 0,25 10 20 15%
Baik 0,3 14 15 22%
Sangat baik 0,25 22 10 24%
Pertanyaan : hitunglah

1. expected return saham A, B dan C [E (RA), E (RB), E (RC)]

2. Resiko saham A, B, C : (σA, σB, σC)

3. Expected return portofolio

P1 = A + B dimana : WA = 0,5 WB = 0,5

P2 = A + C dimana : WA = 0,4 WC = 0,6

P3 = B + C dimana : WB = 0,45 WC = 0,55

4. Cov AB : Cov AC : Cov BC

5. Koefisein korelasi : r AB, r AC, r BC

6. Resiko portofolio P1, P2, P3 (σP1, σP2, σP3)

Kondisi ekonomi Probabilitas Return A Return B Return C


Resesi 0,2 5 25 8%
Normal 0,25 10 20 15%
Baik 0,3 14 15 22%
Sangat baik 0,25 22 10 24%

1. E (RA) = 13,2% E (RB) = 17% E (RC) = 17,95%

2. σA = 5,96% σB = 5,33% σC = 6%
Risk averse Risk seeker

3. E (RP1)= WA . E (RA) + WB . E (RB)

= 0,5 . (13,2) + 0,5 (17) = 15,1%

E (RP2)= WA . E (RA) + WC . E (RC)

= 0,4 . (13,2) + 0,6 (17,95) = 16,05%

E (RP3)= WB . E (RB) + WC . E (RC)

= 0,45 . (17) + 0,55 (17,95) = 17,52%

Menghitung (Cov AB) = ∑ [RA−E ( RA ) ] . [RB – E (RB)] .Pi

= [5 - 13,2] [ 25 – 17] 0,2 = -13,12

= [10 - 13,2] [ 20 - 17] 0,25 = -2,4

= [14 - 13,2] [ 15 - 17] 0,3 = -0,48

= [22 - 13,2] [ 10 - 17] 0,25 = -15,4 +

Cov AB = -31,4

Koefisien korelasi (r AB) = Cov AB = -31,4 = -0,98


σA . σB (5,96) (5,33)

menghitung resiko portofolio (σP1) =


σP1 = √ (WA)2 . (σA)2 + (WB)2 . (σB)2 + 2 . WA . WB . r AB . σA . σB

= √ (0,5)2 . (5,96)2 + (0,5)2 . (5,33)2 + 2 . (0,5) . (0,5) . (-0,98) . (5,96) . (5,33)

= 8,88 + 7,10 + (-15,57)

= √0,41 = 0,64
Menghitung (Cov AC) = ∑ [RA−E ( RA ) ] . [RC – E (RC)] .Pi

= [5 - 13,2] [ 8 – 17,95] 0,2 =16,31

= [10 - 13,2] [ 15 – 17,95] 0,25 = 2,36

= [14 - 13,2] [ 22 – 17,95] 0,3 = 0,97

= [22 - 13,2] [ 24 – 17,95] 0,25 = 13,31 +

Cov AB = 32,95

Koefisien korelasi (r AC) = Cov AC = 32,95 = 0,92


σA . σC (5,96) (6)

menghitung resiko portofolio (σP2) =


σP2 = √ (WA)2 . (σA)2 + (WC)2 . (σC)2 + 2 . WA . WC . r AC . σA . σC

= √ (0,4)2 . (5,96)2 + (0,6)2 . (6)2 + 2 . (0,4) . (0,6) . 0,92 . (5,96) . (6)

= 5,68 + 12,96 + 15,79

= √ 34,43 = 5,87

Menghitung (Cov BC) = ∑ [RB−E ( RB ) ] . [RC – E (RC)] .Pi

= [25 - 17] [ 8 – 17,95] 0,2 = -15,92

= [20 - 17] [ 15 – 17,95] 0,25 = -2,21

= [15 - 17] [ 22 – 17,95] 0,3 = -2,43

= [10 - 17] [ 24 – 17,95] 0,25 = -10,58 +

Cov BC = -31,15

Koefisien korelasi (r BC) = Cov BC = -31,15 = -0,97


σB . σC (5,33) (6)
menghitung resiko portofolio (σP3) =
σP3 = √ (WB)2 . (σB)2 + (WC)2 . (σC)2 + 2 . WB . WC . r BC . σB . σC
= √ (0,45)2 . (5,33)2 + (0,55)2 . (6)2 + 2 . (0,45) . (0,55) . (-0,97) . (5,33) . (6)
= 5,75 + 10,89 + (-15,36)
= √ 1,28 = 1,13
PORTOFOLIO YANG EFISIEN
TABEL BERIKUT INI MENUNJUKKAN EXPECTED RETURN & RESIKO SAHAM A DAN B
SAHAM EXPECTED RETURN (E Ri) RESIKO (σi)
A 18% 5%
B 15% 4%
Pertanyaan :
Hitunglah expected return portofolio pada berbagai proporsi dana di mana proporsi dana A
(WA) = 0 ; 0,2 ; 0,4 ; 0,6 ; 0,8 ; 1
(WB) = 1 ; 0,8 ; 0,6 ; 0,4 ; 0,2 ; 0
(WA) : (WB) = E (RP) = WA . E (RA) + WB . E (RB)
0 :1 = E (RP) = 0 (18) + 1 (15) = 15
0,2 : 0,8 = E (RP) = 0,2 (18) + 0,8 (15) = 15,6
0,4 : 0,6 = E (RP) = 0,4 (18) + 0,6 (15) = 16,2
0,6 : 0,4 = E (RP) = 0,6 (18) + 0,4 (15) = 16,8
0,8 : 0,2 = E (RP) = 0,8 (18) + 0,2 (15) = 17,4
1 :0 = E (RP) = 1 (18) + 0 (15) = 18

WA 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1


WB 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0
E (RP) 15 15,6 16,2 16,8 17,4 18
σP (r AB = 1) 4 4,2 4,4 4,6 4,8 5
σP (r AB = 0) 4 3,35 3,12 3,4 4,08 5
σP (r AB = -1) 4 2,2 0,4 1,4 3,2 5

σP (r AB = 1) = √ (WA)2 . (σA)2 + (WB)2 . (σB)2 + 2 . WA . WB . r AB . σA . σB

(WA : WB) = √ (WA)2 . (σA)2 + (WB)2 . (σB)2 + 2 . WA . WB . r AB . σA . σB


0 : 1 = √ (0)2 . (5)2 + (1)2 . (4)2 + 2 . (0) . (1) . (1) . (5) . (4) = √ 0 + 16 + 0 =√ 16 = 4
0,2 : 0,8 = √ (0,2) . (5) + (0,8) . (4) + 2 . (0,2) . (0,8) . (1) . (5) . (4) = √ 1 + 10,24 +6,4 =√ 17,64 = 4,2
2 2 2 2

0,4 : 0,6 = √ (0,4)2 . (5)2 + (0,6)2 . (4)2 + 2 . (0,4) . (0,6) . (1) . (5) . (4) = √ 4 +5,76 + 9,6 = √ 19,36 = 4,4
0,6 : 0,4 = √ (0,6)2 . (5)2 + (0,4)2 . (4)2 + 2 . (0,6) . (0,4) . (1) . (5) . (4) = √ 9 + 2,56 + 9,6 = √ 21,16 = 4,6
0,8 : 0,2 = √ (0,8)2 . (5)2 + (0,2)2 . (4)2 + 2 . (0,8) . (0,2) . (1) . (5) . (4) = √ 16 + 0,64 + 6,4=√ 23,04 = 4,8
1 : 0 = √ (1)2 . (5)2 + (0)2 . (4)2 + 2 . (1) . (0) . (1) . (5) . (4) = √ 25 =5
σP (r AB = 0) = √ (WA)2 . (σA)2 + (WB)2 . (σB)2

0 :1 = √ (0)2 . (5)2 + (1)2 . (4)2 = √ 0 + 16 =√ 16 = 4


0,2 : 0,8 = √ (0,2) . (5) + (0,8) . (4) = √ 11,24 = 3,35
2 2 2 2

0,4 : 0,6 = √ (0,4)2 . (5)2 + (0,6)2 . (4)2 = √ 9,76 = 3,12


0,6 : 0,4 = √ (0,6)2 . (5)2 + (0,4)2 . (4)2 = √ 11,56 = 3,4
0,8 : 0,2 = √ (0,8)2 . (5)2 + (0,2)2 . (4)2 = √ 16,64 = 4,08
1 : 0 = √ (1)2 . (5)2 + (0)2 . (4)2 = √ 25 =5

σP (r AB = -1) = √ (WA)2 . (σA)2 + (WB)2 . (σB)2 + 2 . WA . WB . (-1) . σA . σB

0 :1 = √ (0)2 . (5)2 + (1)2 . (4)2 + 2 . (0) . (1) . (-1) . (5) . (4) = √ 0 + 16 + 0 =√ 16 = 4


0,2 : 0,8 = √ (0,2) . (5) + (0,8) . (4) + 2 . (0,2) . (0,8) . (-1) . (5) . (4) = √ 4,84 =2,2
2 2 2 2

0,4 : 0,6 = √ (0,4)2 . (5)2 + (0,6)2 . (4)2 + 2 . (0,4) . (0,6) . (-1) . (5) . (4) = √ 0,16 = 0,4
0,6 : 0,4 = √ (0,6)2 . (5)2 + (0,4)2 . (4)2 + 2 . (0,6) . (0,4) . (-1) . (5) . (4) = √ 1,96 = 1,4
0,8 : 0,2 = √ (0,8)2 . (5)2 + (0,2)2 . (4)2 + 2 . (0,8) . (0,2) . (-1) . (5) . (4) = √ 10,24= 3,2
1 : 0 = √ (1)2 . (5)2 + (0)2 . (4)2 + 2 . (1) . (0) . (-1) . (5) . (4) = √ 25 =5

σP (r AB = 1) = √ (WA)2 . (σA)2 + (WB)2 . (σB)2 - 2 . WA . WB . (1) . σA . σB

0 :1 = √ (0)2 . (5)2 + (1)2 . (4)2 - 2 . (0) . (1) . (1) . (5) . (4) = √ 0 + 16 =√ 16 = 4


0,2 : 0,8 = √ (0,2) . (5) + (0,8) . (4) - 2 . (0,2) . (0,8) . (1) . (5) . (4) = √
2 2 2 2
=
0,4 : 0,6 = √ (0,4) . (5) + (0,6) . (4) - 2 . (0,4) . (0,6) . (1) . (5) . (4) = √
2 2 2 2
=
0,6 : 0,4 = √ (0,6) . (5) + (0,4) . (4) - 2 . (0,6) . (0,4) . (1) . (5) . (4) = √
2 2 2 2
=
0,8 : 0,2 = √ (0,8)2 . (5)2 + (0,2)2 . (4) - 2 . (0,8) . (0,2) . (1) . (5) . (4) = √
2
=
1 :0 = √ (1) . (5) + (0) . (4)
2 2 2 2
- 2 . (1) . (0) . (1) . (5) . (4) = √ 25 =5

WA 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1


WB 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0
E (RP) 15 15,6 16,2 16,8 17,4 18
σP (r AB = 1) 4 4,2 4,4 4,6 4,8 5
σP (r AB = 0) 4 3,35 3,12 3,4 4,08 5
σP (r AB = -1) 4 2,2 0,4 1,4 3,2 5
12

10

r AB = -1
6
r AB = 0
r AB = 1
4

0
0 2 4 6 8 10 12

Tabel berikut ini menunjukkan expexted return & resiko saham A dan B

Saham E (Ri) σPi


A 16% 6
B 12% 2
Pertanyaan :

Hitunglah expected return portofolio ( E RP) dalam berbagai proporsi dana serta resiko portofolio
jika :

1) r AB = 0,6

2) r AB = 0,2

3) r AB = -0,8

WA 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1


WB 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0
E (RP) 12 16
σP (r AB = 0,6) 2 6
σP (r AB = 0,2) 2 6
σP (r AB = -0,8) 2 6
(WA) = 0 ; 0,2 ; 0,4 ; 0,6 ; 0,8 ; 1
(WB) = 1 ; 0,8 ; 0,6 ; 0,4 ; 0,2 ; 0
(WA) : (WB) = E (RP) = WA . E (RA) + WB . E (RB)
0 :1 = E (RP) = 0 (16) + 1 (12) = 12
0,2 : 0,8 = E (RP) = 0,2 (16) + 0,8 (12) =
0,4 : 0,6 = E (RP) = 0,4 (16) + 0,6 (12) =
0,6 : 0,4 = E (RP) = 0,6 (16) + 0,4 (12) =
0,8 : 0,2 = E (RP) = 0,8 (16) + 0,2 (12) =
1 :0 = E (RP) = 1 (16) + 0 (12) = 16

σP (r AB = 0,6) = √ (WA)2 . (σA)2 + (WB)2 . (σB)2 + 2 . WA . WB . r AB . σA . σB

(WA : WB) = √ (WA)2 . (σA)2 + (WB)2 . (σB)2 + 2 . WA . WB . r AB . σA . σB


0 : 1 = √ (0)2 . (6)2 + (1)2 . (2)2 + 2 . (0) . (1) . (0,6) . (6) . (2) = √ 0 + 4 + 0 = 2
0,2 : 0,8 = √ (0,2) . (6) + (0,8) . (2) + 2 . (0,2) . (0,8) . (0,6) . (6) . (2)= √
2 2 2 2

0,4 : 0,6 = √ (0,4)2 . (6)2 + (0,6)2 . (2)2 + 2 . (0,4) . (0,6) . (0,6) . (6) . (2)= √
0,6 : 0,4 = √ (0,6)2 . (6)2 + (0,4)2 . (2)2 + 2 . (0,6) . (0,4) . (0,6) . (6) . (2)= √
0,8 : 0,2 = √ (0,8)2 . (6)2 + (0,2)2 . (2)2 + 2 . (0,8) . (0,2) . (0,6) . (6) . (2)= √
1 : 0 = √ (1)2 . (6)2 + (0)2 . (2)2 + 2 . (1) . (0) . (0,6) . (6) . (2) = √ 36 + 0 + 0 = 6

σP (r AB = 0,2) = √ (WA)2 . (σA)2 + (WB)2 . (σB)2 + 2 . WA . WB . r AB . σA . σB

(WA : WB) = √ (WA)2 . (σA)2 + (WB)2 . (σB)2 + 2 . WA . WB . r AB . σA . σB


0 : 1 = √ (0)2 . (6)2 + (1)2 . (2)2 + 2 . (0) . (1) . (0,2) . (6) . (2) = √ 0 + 4 + 0 = 2
0,2 : 0,8 = √ (0,2) . (6) + (0,8) . (2) + 2 . (0,2) . (0,8) . (0,2) . (6) . (2)= √
2 2 2 2

0,4 : 0,6 = √ (0,4)2 . (6)2 + (0,6)2 . (2)2 + 2 . (0,4) . (0,6) . (0,2) . (6) . (2)= √
0,6 : 0,4 = √ (0,6)2 . (6)2 + (0,4)2 . (2)2 + 2 . (0,6) . (0,4) . (0,2) . (6) . (2)= √
0,8 : 0,2 = √ (0,8)2 . (6)2 + (0,2)2 . (2)2 + 2 . (0,8) . (0,2) . (0,2) . (6) . (2)= √
1 : 0 = √ (1)2 . (6)2 + (0)2 . (2)2 + 2 . (1) . (0) . (0,2) . (6) . (2) = √ 36 + 0 + 0 = 6

σP (r AB = -0,8) = √ (WA)2 . (σA)2 + (WB)2 . (σB)2 + 2 . WA . WB . r AB . σA . σB

(WA : WB) = √ (WA)2 . (σA)2 + (WB)2 . (σB)2 + 2 . WA . WB . r AB . σA . σB


0 : 1 = √ (0)2 . (6)2 + (1)2 . (2)2 + 2 . (0) . (1) . (-0,8) . (6) . (2) = √ 0 + 4 + 0 = 2
0,2 : 0,8 = √ (0,2)2 . (6)2 + (0,8)2 . (2) + 2 . (0,2) . (0,8) . (-0,8) . (6) . (2)= √
2

0,4 : 0,6 = √ (0,4)2 . (6)2 + (0,6)2 . (2)2 + 2 . (0,4) . (0,6) . (-0,8) . (6) . (2)= √
0,6 : 0,4 = √ (0,6)2 . (6)2 + (0,4)2 . (2)2 + 2 . (0,6) . (0,4) . (-0,8) . (6) . (2)= √
0,8 : 0,2 = √ (0,8)2 . (6)2 + (0,2)2 . (2)2 + 2 . (0,8) . (0,2) . (-0,8) . (6) . (2)= √
1 : 0 = √ (1)2 . (6)2 + (0)2 . (2)2 + 2 . (1) . (0) . (-0,8) . (6) . (2) = √ 36 + 0 + 0 = 6

You might also like