‫رباےئارگنزییڈیممیاوکسل‬ ‫آسان اردو‬

‫(وڈیویرچکیلزےکرمہاہ)‬
‫قواعد‬

‫اتفیلاشزہیاخن‬

‫(امی۔اے۔یباڈی)‬
 ‫اعترف‬
‫وقیمزابنوہےنیکتیثیحےساردوزابنوکاصنبمیلعتںیماکیاتممزاقمماحلصےہ۔‬

‫اساتکبںیموکششیکیئگےہہکوقادعوکآاسنولہسزابنںیماھجمسایاجےئاتہکاردوزابنںیمابلطیکادعتساداوراقتیلبںیمااضہف‬
‫وہ۔‬

‫ہیاتکبابلطیکالکشمتوکدمرظنرےتھکوہےئرتبیتدییئگےہ۔اسںیمارثکاثمںیلاورںیقشمدپسچلاعممہفاوردریساتکوبںیک‬
‫ابعروتںےسدییئگںیہ۔‬

‫ادیمےہہیاتکبابلطوکاردووقادعےنھجمسںیماعموناثتبوہیگ۔‬

‫اسےکوڈیویرچکیلزیھبویویٹبرپوموجدںیہ۔‪www.iustaad.com‬‬

‫‪1‬‬
 ‫رہفتس‬
‫ونعان‬ ‫ویٹن‬ ‫ہحفصربمن‬ ‫ربمنامشر‬
‫ظفلاورظفلیکااسقم(قشم)ہملکاورلمہم‬ ‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪1‬‬

‫ےملکیکااسقم‪ :‬امس‪،‬لعف‪،‬رحف‬ ‫‪2‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪2‬‬

‫امسیکااسقم‪:‬امسرعمہف‪،‬امسرکنہ‬ ‫‪3‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪3‬‬

‫امسیکااسقم(انبوٹےکاحلظےس)‬ ‫‪4‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪5‬‬

‫امساجدم‪،‬امسدصمر‪،‬امسقتشم ۔‬
‫امسدصمریکااسقم‬

‫امسرعمہفیکااسقم(ںیقشم)امسملع‪،‬امسریمض‪،‬امسااشرہ‪،‬امس‬ ‫‪5‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪4‬‬

‫وموصل‬

‫امسملعیکااسقم‪:‬بقل‪،‬اطخب‪،‬رعتیف‪،‬تینک‪،‬صلخت‬ ‫‪6‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪6‬‬

‫امسرکنہیکااسقم‪:‬امسذات‪،‬امستفص‪،‬امسااہفتسم‪،‬امسانکہی‪،‬امس‬ ‫‪7‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪7‬‬

‫دصمر‪،‬امسقتشم‬
‫امسذاتیکااسقم‪:‬امسرغصم‪،‬امسربکم‪،‬امسرظف‪،‬امسآہل‪،‬امس‬
‫وصت‬
‫امسقتشمیکااسقم‪:‬امسافلع‪،‬امسوعفمل‪،‬امساحلصدصمر‪،‬امس‬
‫احہیل‪،‬امساعموہض‬

‫‪2‬‬
‫لعفیکااسقم(زامےنےکاحلظ)زامےنامیض‪،‬زامےناحل‪،‬زامےن‬ ‫‪8‬‬ ‫‪44‬‬ ‫‪8‬‬
‫لبقتسم‬
‫لعفیکااسقم‪(:‬احلبظانبوٹ)لعفامیض‪،‬لعفاحل‪،‬لعف‬
‫لبقتسم‪،‬لعفاضمرع‪،‬لعفارم‪،‬لعفیہن‬

‫لعفامیضیکااسقم‪:‬امیضقلطم‪،‬امیضرقبی‪،‬امیضدیعب‪،‬امیض‬
‫ارمتساری‪،‬امیضیکش‪،‬امیضرشیط‬
‫لعف‪،‬افلع‪،‬وعفمل‬
‫رحوفیکااسقم‪:‬رحوفاامتن‪،‬رحوفاجر‪،‬رحوف‬ ‫‪9‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪9‬‬

‫فطع‪،،‬رحوفارضاب‪،‬رحوفتلع‪،‬رحوف‪،‬رحوف‬
‫رتددی‪،‬رحوفہیبنت‪،‬رحوفدنا‪،‬رحوفبجعت‪،‬رحوف‬
‫ااسبنط‪،‬رحوفاتفس‪،‬رحوفادتسراک‪،‬رحوف‬
‫اتدیک‪،‬رحوفانمت‬
‫ےلمجیکااسقم‪:‬الکمانصق۔الکماتم‬ ‫‪10‬‬ ‫‪64‬‬ ‫‪10‬‬
‫الکمانصقیکااسقم‪:‬رمبکااضیف‪،‬رمبکوتیفیص‪،‬رمبک‬
‫ازتمایج‪،‬رمبکدعدی‪،‬اتعنوموضع‪،‬رمبکعطفی‬

‫دنسماوردنسماہیل‬ ‫‪11‬‬ ‫‪67‬‬ ‫‪11‬‬

‫احمورات‬ ‫‪12‬‬ ‫‪69‬‬ ‫‪12‬‬

‫‪3‬‬
 ‫وقادع‬

‫وقادعرعیبزابناکظفلےہاوراقدعےیکعمجےہاسےکینعمدوتسرےکںیہ۔‬

‫زابنےکےلسلسںیموظفلںاورولمجںےکملعوکمہوقادعےتہکںیہ۔رہزابنیکاینبدوقادعرپیہےہ۔اسےئلرہاطبلملعےکےئلوقادعوک‬
‫انھجمسرضوریےہ۔‬

‫اسےلسلسںیممہبسےسےلہپظفلوکںیھجمسےگ۔‬

‫‪4‬‬
 ‫ظفل اورظفلیکااسقم‬
‫ظفل‪:‬رحوفےکومجمےعاکانمےہ۔بجمہرحوفیجہتوکوجڑےتںیہوتظفلاتنبےہ۔‬

‫اثملےکوطررپ‬

‫٭ا‪+‬ح‪+‬م‪+‬د =ادمح‬

‫٭پ‪+‬ر=رپ‬

‫٭ب‪+‬ک‪+‬ر‪+‬ی=رکبی‬

‫٭ہ‪+‬ے=ےہ‬

‫اناچروںاثمولںںیمبجمہےنانرحووفںوکوجڑاوتاکیاینظفلانب۔ظفلدرالصآوازںیینعیابترکےنوکےتہکںیہوجمہابںیترکےت‬
‫ںیہوتظفلنکلتےںیہ۔اسیجہکںیمہولعممےہہکظفلرحوفیجہتےکومجمےعوکےتہکںیہبجمہرحووفںوکآسپںیموجڑےتایالمےتںیہوتظفل‬
‫اتنبےہھچکاافلظاےسیوہےتںیہنجاکوکیئبلطمںیہنوہات۔‬

‫اساحلظےسظفلیکدوںیمسقںیہ۔‬

‫‪5‬‬
 ‫ظفلیکںیمسق‪:‬‬
‫‪1‬۔ہملک‬

‫‪2‬۔لمہم‬

‫ہملک‪:‬ابینعمظفلوکےتہکںیہنجاکوکیئبلطموہ۔ارگآپوغررکںیوتمہاینپروزرمہزدنیگںیموجابںیترکےتںیہوہدرالصےملکوہےت‬
‫ںیہایینعمداراافلظًالثماپین۔ملق۔وسدا۔ابزار۔ڑلاک۔وریغہ‬

‫ہیبسینعمداراافلظںیہ۔‬

‫لمہم‪:‬وہظفلسجےکاےنپوکیئینعمہنوہںہکلبینعمداراافلظےکاسھتاامعتسلوہں۔ہیالکمںیموخوصبریتدیپارکےنےکےئلاامعتسل‬
‫ےئکاجےتںیہ۔‬

‫ًالثمملقومل‪،‬اپینواین‪،‬وسدافلس‪،‬داہنداکن۔‬

‫اباناثمولںںیمومل‪،‬واین‪،‬فلس‪،‬داکنلمہمںیہنجاکوکیئینعمںیہنںیہہکلبینعمداراافلظملق‪،‬اپین‪،‬وسداےکاساھتامعتسلوہرکالکمای‬
‫رحتریںیموخوصبریتدیپارکےتںیہ۔‬

‫‪6‬‬
 ‫قشم‪:‬ےچیندےیئےئگاافلظںیمےسہملکاورلمہماگلاگلرکےکںیھکل۔‬

‫اھکانواان‬ ‫اھگسوھپس‬ ‫اچےئواےئ‬ ‫ہتسبوہتس‬ ‫ڑپکاوڑپا‬ ‫رکیسوریس‬ ‫اگڑیواڑی‬

‫ہملک‪:‬‬

‫___________________________________________________________‬

‫___________________________________________________________‬

‫لمہم‬

‫___________________________________________________________‬

‫___________________________________________________________‬

‫‪7‬‬
 ‫ےملکیکااسقم‬
‫ہملکینعمداراافلظوکےتہکںیہمہاےنپبلطمےکااہظرےکےئلےبامشراافلظاامعتسلرکےتںیہ۔اردوزابنںیمانوکنیتااسقمںیممیسقت‬
‫ایکایگےہ۔‬

‫ےملکیکنیتااسقمںیہ۔‬

‫‪1‬۔امس‬

‫‪2‬۔لعف‬

‫‪3‬۔رحف‬

‫امس‪:‬بسےسےلہپمہامسوکےتھجمسںیہامسوہہملکےہوجیسکصخش‪،‬ہگج‪،‬اجونرایرپدنےاکانموہ‪،‬امسالہکاتےہ۔‬

‫ًالثم‪:‬زیم‪،‬یلب‪،‬ادمح‪،‬درتخ‪،‬رکایچ۔‬

‫لعف‪:‬لعفوکمہویںیھبھجمسےتکسںیہہکلعفاکموکےتہکںیہوہہملکسجںیمیسکاکماکرکانایوہاناظرہوہلعفالہکاتےہ۔‬

‫ًالثم‪:‬اتھکل۔آای۔اھٹیب۔ڑپانھ۔اتلیھکوریغہ‬

‫رحف‪:‬وہاافلظوجہنوتیسکاکانموہایہنیسکاکماکااہظررکےتںیہہکلبامساورلعفےکاسھتلمرکاےنپینعماظرہرکےتںیہوہرحف‬

‫الہکےتںیہ۔رحفےکاےنپوکیئینعمںیہنوہےتہکلبدورسوںےکاافلظےکاسھتلمرکاےنپینعماظرہرکےتںیہ۔‬

‫ابانونیتںااسقموکاثمولںےسےھجمس۔‬

‫‪1‬۔وطاطدرتخرپاھٹیبےہ۔‬

‫‪8‬‬
 ‫اباسےلمجںیموطاط‪،‬درتخامسںیہویکہکنہیانمںیہہکبجاھٹیبلعفےہوجاکموکاظرہرکراہےہ۔'رپ'ےکاےنپوکیئینعمںیہنںیہنکیل‬
‫ےلمجںیمامساورلعفےکاسھتلمرکاےنپینعماظرہرکراہےہ۔ہیرحفالہکاتےہ۔‬

‫وطاطدرتخاھٹیبےہارگاسےلمجںیمےس'رپ'وکذحفرکدایاجےئوتہلمجےبینعموہاجاتےہ۔نکیل'رپ'اگلےنےسہلمجلمکموہاجاتےہارگ‬
‫اساکبلطمیھبواحضوہاجاتےہہکوطاطدرتخرپاھٹیبےہینعیوطاطدرتخ(اہکں)اھٹیبےہ؟درتخرپاھٹیبےہ۔رپاگلدےنیےسابت‬
‫وپریھجمسںیمآاجیتےہ۔‬

‫ابزمدیاثمولںےسونیتںااسقموکےنھجمسیکوکششرکںی۔‬

‫‪1‬۔یلبدودھیپریہےہ۔‬

‫‪2‬۔درزیڑپکےاتیسےہ۔‬

‫‪3‬۔ادمحرکایچاجراہےہ۔‬

‫‪4‬۔امیلوپدوںوکاپیندےراہےہ۔‬

‫اباناثمولںںیمیلب‪،‬دودھ‪،‬درزی‪،‬ڑپکے‪،‬ادمح‪،‬رکایچ‪،‬امیل‪،‬وپدوںاوراپینامسںیہویکہکنہییسکہنیسکصخش‪،‬اجونر‪،‬ہگجایزیچاکانم‬
‫ںیہ۔‬

‫ایسرطحرحفوکےنھجمسےکےئلزمدیاثمںیلےتیلںیہ۔‬

‫‪1‬۔ابداشہےنلحمانبای۔‬

‫‪2‬۔درایاہپڑےسنکلتےںیہ۔‬

‫‪3‬۔اھگسرپتمولچ۔‬

‫‪4‬۔ہیملقسکاکےہ؟‬

‫‪9‬‬
‫اناثمولںںیم۔ےنےس۔رپ۔اکرحفںیہاےسیوتانےکاےنپینعمںیہنںیہنکیلامساورلعفےکاسھتلمرکوپرےینعماظرہرکرےہ‬
‫ںیہ۔‬

‫ارگاناثمولںےسمہرحفذحفایاٹمدںیوتہیےلمجےبینعموہاجےتںیہےسیجابداشہلحمانبای۔درایاہپڑنکلتےںیہ۔اھگستمولچ۔ہیملق‬
‫اکےہ؟نکیلرحفاگلدےنیےسےلمجہنرصفلمکموہاجےتںیہہکلبڑپےنھواےلوکابتیھبآاسینےسھجمسںیمآاجیتےہ۔‬

‫‪10‬‬
 ‫قشمربمن‪1‬‬

‫درجذلیولمجںںیمےسامساگلرکںی۔‬

‫* ریشلگنجاکابداشہےہ۔‬

‫* ۔اچدنآامسنرپاتکمچےہ۔‬

‫* ۔ادمحاوکسلاجاتےہ۔‬

‫* ۔الگباکوھپلتہبوخوصبرتوہاتےہ۔‬

‫* ۔ڑلےکرکٹکلیھکرےہںیہ۔‬

‫قشمربمن‪:2‬درجذلیولمجںںیمےسلعفاگلرکںی۔‬

‫* ۔ےچبدیمانںیملیھکرےہںیہ۔‬

‫* ۔یلعلکاشمرھگآےئاگ۔‬

‫*۔درزیڑپکےاتیسےہ۔‬

‫*۔اوبآسفاجےتںیہ۔‬

‫*۔وسرجرشمقےساتلکنےہ۔‬

‫قشمربمن‪:3‬‬

‫درجذلیولمجںںیمرحفاگلرکںی۔‬

‫*۔یلبدنیگےسلیھکریہےہ۔‬

‫‪11‬‬
 ‫*امیلوپدوںوکاپینداتیےہ۔‬

‫*۔یلعرکیسرپاھٹیبےہ۔‬

‫*۔متےنابزارےسایکرخدیا؟‬

‫*۔رممیامجتعںیماولآیئےہ۔‬

‫‪12‬‬
 ‫امسیک ااسقم‬
‫‪1‬۔امسرعمہف‬

‫‪2‬۔امسرکنہ‬

‫امسرعمہف‬
‫امساخصیھبےتہکںیہہیوہامسےہوجیسکاخصانمیکرطفااشرہرکےتںیہینعیوجیسکاخصہگج‪،‬صخش‪،‬اجونر‪،‬ایزیچاکانموہاےسامس‬
‫رعمہفےتہکںیہایاسوکامساخصیھبےتہکںیہ۔‬

‫اثمںیل‪:‬ادمح۔آبزمزم‪،‬رکایچ‪،‬امونیلب‬

‫اسداینںیمویںوتتہباسرےااسننںیہنکیلادمحیسکاخصڑلےکیکرطفااشرہےہ۔اپیناکیاعمزیچےہنکیلبجمہآبزمزماک‬
‫ذرکرکےتںیہوتیسکاخصاپینیکرطفااشرہوہاتےہ۔رہشوتتہبںیہنکیلرکایچوتسباکیےہ۔ایسرطحایلبںوتتہبںیہرگمریمی‬
‫امونیلبیکوتابتیہھچکاورےہ۔‬

‫قشم‪:‬‬

‫درجذلیولمجںںیمےسامسرعمہفرپدارئہانبںیئ۔‬

‫‪1‬۔ادمحاکیوہاہنراطبلملعےہ۔‬

‫‪2‬۔ںیملکالوہراجئوںیگ۔‬

‫‪3‬۔ایکمتےنالینملقںیہکداھکیےہ؟‬

‫‪4‬۔رقآندیجم‪،‬الیجن‪،‬زوبر‪،‬وترتیاہللیکاتکںیبںیہ۔‬

‫‪13‬‬
 ‫‪5‬۔انیم ِراپاتسکناابقلاپرکںیمےہ۔‬

‫امسرکنہ‬
‫یسکااسنن‪،‬زیچ‪،‬ہگجایاجونرےکاعموطررپےئلاجےنواےلانموکامسرکنہےتہکںیہ۔‬

‫ًالثم‪:‬ڑلاک۔اتکب۔رہش۔یلب‬

‫‪14‬‬
 ‫امسیکااسقم‪( :‬انبوٹےکاحلظےس)‬

‫انبوٹےکاحلظےسامسیکنیتااسقمںیہ۔‬

‫‪1‬۔امساجدم‬

‫‪2‬۔امسدصمر‬

‫‪3‬۔امسقتشم‬

‫‪1‬۔امساجدم‪:‬‬

‫وہہملکےہوجہنوخدیسکےساتنبےہاورہناسےسوکیئدورساظفلاتنبوہ۔‬

‫ًالثم‪:‬ریش۔وسان۔ادمح۔یلب۔وریغہ‬

‫‪2‬۔امسدصمر‪:‬‬

‫سجرطحاجونروں‪،‬ااسنونں‪،‬وپدوں‪،‬زیچوںاوررپدنوںےکانموہےتںیہایسرطحاکومںےکیھبانموہےتںیہ‬

‫وہہملکےہوجوخدوتیسکظفلےسںیہناتنبنکیلاسےسدورسےظفلےتنبںیہ۔‬

‫ًالثم‪:‬ڑپانھ۔انلچ۔انلیھک۔انھکل۔وریغہ‬

‫‪15‬‬
‫درالصدصمرااسیہملکےہسجےسیئکاوراافلظنکلتےںیہ۔اہیںاکیابتوجوغربلطےہوہہیےہہکدصمرااسیامسےہسجںیماکماک‬
‫وہانایرکانزامےنےکقلعتےکریغباپایاجےئ۔‬

‫ےسیج‪:‬اجانگ۔وبانل۔آان۔اجان۔‬

‫اناثمولںںیماکمےکوہےناکذرکےہنکیلوتقاورزامےناکوکیئنیعتںیہنےہ۔‬

‫ونٹ‪:‬‬

‫(اردوزابنںیمدصمرےکآرخںیمہشیمہ"ان"آاتےہ۔اوروہیسکیھباکماکانموہاگ۔ضعبدہعفہییھبوہاتہکھچکاافلظےکآرخںیمانآات‬
‫ےہنکیلوہدصمرںیہنوہےت۔‬

‫ےسیج‪:‬انان۔انچ۔انگ۔وریغہ‬

‫ویکہکنہیبسزیچوںےکانمںیہن۔‬

‫ونعمںےکاحلظامسدصمریکدوںیمسقںیہ۔‪1‬‬

‫۔دصمرالزم‪:‬‬

‫ضعباکماےسیوہےتںیہنجاکرصفافلعوہاتےہاوروعفملںیہنوہات۔‬

‫اےسیاکمےکانمدصمرالزمےتہکںیہ۔‬

‫آان‪،،‬اجان‪،‬وسان۔روانوریغہ‬

‫اےسیاکومںےکانمںیہنجےکرصفافلعوہےتںیہ۔‬

‫ًالثم‪:‬رواناورانسنہزدنیگےکاسھتےہ۔‬

‫‪16‬‬
 ‫‪2‬۔دصمردعتمی‪:‬‬

‫تہبےساےسیاکموہےتںیہسجںیمافلعاوروعفملاکوہانرضوریےہ۔‬

‫اباسابتےساےسیھجمسےئجیلہکڑپےنھےکےئلاکیڑپےنھواےلیکرضورتےہاوردورسیوجزیچڑپیھاجےئ‬

‫ہکبجآپوغررکںیوتآان۔اانھٹ۔روان۔ووان۔ہیاےسیاکمںیہنجںیموعفملیکرضورتںیہنوہیت‬

‫‪17‬‬
 ‫امسرعمہفیک ااسقم‬
‫امسرعمہفیکاچرںیمسقوجدرجذلیںیہ۔‬

‫‪1‬۔امسملع‬

‫‪2‬۔امسریمض‬

‫‪3‬۔امسااشرہ‬

‫‪4‬۔امسوموصل‬

‫اناچروںااسقمںیموجبسےسزایدہاردوزابنںیماامعتسلوہیتےہوہامسملعاورامسریمضےہ۔بسےسےلہپمہاندوونںوکےتھجمس‬
‫ںیہ۔‬

‫امسملع‪:‬وہامسےہوجیسکصخشیکاچہپنےکےئلالعتماکاکمداتیےہ۔‬ ‫‪-1‬‬

‫ابآپاسوکاسرطحھجمسںیلہکامسرعمہفیسکیھباخصانموکےتہکںیہاچےہوہزیچ‪،‬اجونرہگجایااسنناکانموہرگمامسملعااسنونںےک‬
‫اخصانمیکرطفااشرہرکاتےہینعیایلصایذایتانموکمہامسملعےتہکںیہ‬

‫ےسیج‪:‬‬

‫‪1‬۔ایلتقیلعاخناپاتسکنےکےلہپوزریامظعےھت۔‬

‫‪2‬۔ادمحرفازاکیڑبےاشرعےھت۔‬

‫‪3‬۔دعسہیاوررممیامجتعمتشہںیمڑپیتھںیہ۔‬

‫انولمجںںیمایلتقیلعاخن‪،‬ادمحرفاز‪،‬دعسہیاوررممیامسملعںیہ۔‬

‫‪18‬‬
 ‫امسملعیکااسقم‬
‫امسملعیکاپچنںیمسقںیہ۔‬

‫‪۱‬۔رعف‬

‫‪۲‬۔اطخب‬

‫‪۳‬۔بقل‬

‫‪۴‬۔تینک‬

‫‪۵‬۔صلخت‬

‫‪۱‬۔رعف‪:‬‬

‫آپےنارثکداھکیوہاگہکوادلنیاےنپوچبںوکایپروتبحمےسالصانمےکاجبےئیسکدورسےانمےساکپرےتںیہ۔ایضعبدہعفولگ‬
‫رفنتاوراقحرتےسیسکاکانمرھکدےتیںیہ۔‬

‫٭رعفوہانمےہوجایپرایاقحرتیکوہجےسوہشمروہاجےئ۔‬

‫ےسیج۔ینم۔ولک۔ڈگو۔ینیع۔وریغہ‬

‫‪۲‬۔اطخب‪:‬‬

‫ہیوہازعازیانمےہوجوکحتمیکرطفےسیسکصخشوکاسیکیملعایوقیمدخامتےکےلسلسںیمدایاجےئ۔‬

‫ش‬
‫ًالثم‪ :‬مشااملعلء۔رس۔اخناہبدر۔وریغہ‬

‫ینعییسکصخشوکاسےکاکرانومںاوردخامتےکےلسلسںیموکحتمازعازےسونازیتےہاےساطخبےتہکںیہ۔‬

‫‪19‬‬
 ‫‪۳‬۔بقل‪:‬‬

‫وہانموجیسکوفصایوخیبیکوہجےسولوگںںیموہشمروہاجاتےہ۔‬

‫ینعیداینںیماےسیتہبےسولگوہےتںیہنجںیموکیئہنوکیئاخصابتایوخیبوہیتےہ۔ایسیکدبوتلولگاںیہنانےکانمےسںیہن‬
‫اکپرےت‪-‬‬

‫ًالثم‪:‬‬

‫*۔رضحتیلعوکانیکاہبدرییکوہجےسریشدخااکپرااجےناگل۔‬

‫*۔رضحتاوبرکبوکانیکاچسیئیکوہجےسدصقیاکپرااجےناگل۔‬

‫ریشدخا۔انیم۔دصقی۔وہانمںیہوجیسکوخیبایذایتفصیکانبءرپرےھکےئگںیہ۔‬

‫‪۴‬۔تینک‪:‬‬

‫وہانمںیہوجامںابپایاٹیبیٹیبےکقلعتےساکپرااجےئ۔ینعیضعبولگاےنپایلصانمےکاسھتیسکاکابپ۔یسکاکاٹیب۔یسکیکامں۔یسکیک‬
‫یٹیباکاکیزجویانماگلےتیلںیہ۔‬

‫ًالثم‪:‬‬

‫‪1‬۔افہمطتنبدبعاہلل(دبعاہللیکیٹیب)‬

‫‪2‬۔اماوملنینم(ومونمںیکامں)‬

‫‪3‬۔امزریب(زریبیکامں)‬

‫‪4‬۔دمحمنباقمس(اقمساکاٹیب)‬

‫ہیبسزجویانمںیہوجازعازیوطررپایوشقےسایلصانمےکاسھتاگلےئےئگںیہ۔‬

‫‪20‬‬
 ‫‪۵‬۔صلخت‪:‬‬

‫اشرعزغولںایومظنںںیماانپاکیوھچاٹاسانماامعتسلرکےتںیہاسانموکصلختےتہکںیہ۔‬

‫ًالثم‪:‬‬

‫*۔ریمادساہللاخناکصلخت(اغبل)ےہ۔‬

‫*۔خیشدمحماربامیہاکصلخت(ذوق)ےہ۔‬

‫*۔ااطلفنیسحاکصلخت(احیل)ےہ۔‬

‫*۔وعسمدانسحلاکصلخت(اتشب)ےہ۔‬

‫ںیہنلیھکاےداغایروںےسہکدو‬

‫ہکآیتےہاردوزابںآےتآےت‬

‫‪21‬‬
 ‫قشم‪1:‬‬

‫درجذلیولمجںںیمےسامسملعیکااسقم ح ٰ‬
‫یلعدہرکںی۔‬

‫‪1‬۔اقدئامظعاکزماررکایچںیمےہ۔‬

‫‪2‬۔رسدیسادمحاخنےناملسمونںوکوھکایوہاواقرواسپدالےنیکدجودہجیک۔‬

‫‪3‬۔اوبینمےکےئلڑگایالےئ۔‬

‫‪4‬۔رضحتاعہشئاماوملنینماہنتییخساورابعدتزگاراخوتنںیھت۔‬

‫‪5‬۔رضحتیلعریشِدخاےنربیخاکہعلقحتفایکاھت۔‬

‫‪6‬۔ادساہللاخناغبلدیلںیمدیپاوہےئ۔‬

‫‪22‬‬
 ‫قشمربمن‪:2‬‬

‫درجذلیولمجںںیمےسامسملعےکرگددارئہانبںیئ۔‬

‫‪1‬۔انبوطبہطاکیوہشمرایسحزگرےںیہ۔‬

‫‪2‬۔ادمحدوڑںیماولآایےہ۔‬

‫‪3‬۔اہبدراشہدنہواتسنےکآرخیابداشہےھت۔‬

‫‪4‬۔ےھجماغبلیکزغںیلڑپانھااھچاتگلےہ۔‬

‫‪5‬۔افہمطانجحاقدئامظعیکریشمہہںیھت۔‬

‫‪23‬‬
 ‫‪ 2‬امسریمض‪:‬وہہملکےہوجیسکامسےکاجبےئاامعتسلایکاجےئاتہکامسوکابرابردرہاانہنڑپے‬

‫ےسیجوہ‪،‬آپ‪،‬مہ‪،‬ںیم‪،‬اس‪،‬ریماوریغہ‬

‫وچبںوکوجابتاہیںےنھجمسیکےہوہہیہکامسیکرکتارےسرحتریےسوخوصبریتاوررواینیلچاجیتےہ۔اکییہانموکابرابردرہاےنےس‬
‫وگتفگاکزمہرخابوہاجاتےہ۔‬

‫ینعیامسریمضوہہملکےہوجامسیکہگجاامعتسلوہاتےہ۔اباےسیاثمولںےکذرےعیےئھجمس۔‬

‫اعدلروزاوکسلاجاتےہ۔اعدلاانپرہاکموتقرپلمکمرکاتےہ۔اعدلوکاردواکومضمندنسپےہ۔‬

‫ابانولمجںںیماعدلیکابرابررکتاروہریہےہاوررحتریںیمروایناوروخوصبریتیھبرظنںیہنآریہ۔ابمہاسوکامسریمضےکاسھت‬
‫ےتھکلںیہ۔‬

‫اعدلروزاوکسلاجاتےہ‪،‬وہاانپرہاکموتقرپلمکمرکاتےہ‪،‬اسوکاردواکومضمندنسپےہ۔‬

‫ابانولمجںےسامسریمضاکاامعتسلواحضوہایگےہ۔‬

‫ونٹ‪:‬رمعج‪:‬سجامسےکدبےلریمضاامعتسلوہاسوکرمعجےتہکںیہ۔ےسیجاعدلآایاوراسےنبسوکالسمایکاہیںاسریمضاوراعدل‬
‫رمعجںیہ۔‬

‫قشم‪:‬‬

‫درجذلیولمجںںیمےسریمضاوررمعجاگلرکںی۔‬

‫‪1‬۔اےاہلل!وترہمابناوررمحرکےنواالےہ۔‬

‫‪2‬۔ادمحالوہراکراہیشئےہرگموہآجلکرکایچںیممیقمےہ۔‬

‫‪3‬۔ادمحآایاوراسےنبسوکالسمایک۔‬

‫‪24‬‬
 ‫‪4‬۔دعسہیاورآہنمامجتعںیماولآیئںیہاسےئلبساںیہندنسپرکےتںیہ۔‬

‫امسرمعج‬ ‫امسریمض‬

‫امسااشرہ‪ :‬امسااشرہوہامسےہسجےسےلمجںیمیسکزیچ‪،‬ہگج‪،‬ایااسننیکرطفااشرہرکےتںیہ۔ےسیجہیڑلیکوکنےہ؟وہ‬ ‫‪-3‬‬

‫دویاراویچنےہ۔‬

‫ہیاوروہامسااشرہںیہ۔‬

‫بجمہابتتیچایوگتفگرکےتںیہوتضعباواقتیسکصخشایزیچیکرطفااشرہرکےتںیہ۔وجظفلمہوطبرااشرہرکےنےکےئلاامعتسل‬
‫رکےتںیہوہامسااشرہالہکےتںیہ۔‬

‫اباناثمولںںیمہیڑلیکرطفااشرہرکراہےہ۔‬

‫وہدویاریکرطفااشرہرکراہےہ۔‬

‫امسااشرہیکدوںیمسقںیہ۔‬

‫‪1‬۔امسااشرہرقبی‬

‫‪25‬‬
 ‫‪2‬۔امسااشرہدیعب‬

‫رقبیےکےئل"ہی"اکاامعتسلرکےتںیہ‬

‫دورےکےئل"وہ"اکاامعتسلرکےتںیہ۔‬

‫ونٹ‪:‬سجامسیکرطفااشرہایکاجےئ"اشمراہیل"ےتہکںیہ۔‬

‫قشم‪:‬‬

‫درجذلیولمجںںیمانمبسامسااشرہاگلںیئ۔‬

‫‪1‬۔۔۔۔۔۔۔۔۔ڑلےکرکٹکلیھکرےہںیہ۔‬

‫‪2‬۔۔۔۔۔۔۔۔۔اتکبریمیےہ۔‬

‫‪3‬۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔آدیمےکاپسریماملقےہ۔‬

‫‪4‬۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ہچبروراہےہ۔‬

‫‪5‬۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ڑلوکںوکالبئو۔‬

‫‪4‬امسوموصل‪:‬وہانامتمامسےہسجاکبلطموپرےےلمجےکریغبھجمسںیمںیہنآاتکسےہ۔‬

‫بجوگتفگاورابتتیچںیمضعبدہعفاےسیاافلظآاجےتںیہبجکتانےکاسھتاکیہلمجالمایہناجےئوہینعمںیہندےتیاورہنیہان‬
‫یکواضتحوہیتےہ۔اسمسقےکاافلظوکوموصلےتہکںیہ۔‬

‫ًالثم‪:‬وج۔سج۔نج۔ہی۔وجھچک۔وجوکیئ‬

‫‪26‬‬
 ‫ہیاہنتاےلیکوکیئینعمںیہندےتیبجکتہکانےکاسھتوکیئہلمجالمایہناجےئ۔‬

‫اثمںیل‪:‬‬

‫‪1‬۔وجےچبتنحمرکےتںیہوہاکایمبوہےتںیہ۔‬

‫‪2‬۔ہیویہڑلاکےہسجوکااعنمالماھت۔‬

‫‪3‬۔سجاکاکمایسوکاسےھج۔‬

‫اناثمولںںیموج۔سج۔اافلظےکریغبےبینعمںیہ۔‬

‫قشم‪:‬‬

‫درجذلیولمجںںیمےسامسوموصلالتشرکںی۔‬

‫‪1‬۔وجوادلنیاکادبںیہنرکےتوہہشیمہاناکمرےتہںیہ۔‬

‫‪2‬۔سجوکملعاحلصرکانےہدمرےساجے۔‬

‫‪3‬۔وجآمدنسپآےئوتڑول۔‬

‫‪4‬۔متسجدناچوہآاجئو۔‬

‫‪5‬۔وجلکںیہنآےئےھتوہڑھکےوہاجںیئ۔‬

‫امسرکنہیک ااسقم‬

‫‪27‬‬
 ‫امسرکنہیکھچںیمسقںیہ۔‬

‫‪1‬۔امسذات‬

‫‪2‬۔امستفص‬

‫‪3‬۔امسااہفتسم‬

‫‪4‬۔امسانکہی‬

‫‪5‬۔امسدصمر‬

‫‪6‬۔امسقتشم‬

‫‪1‬۔امسِذات‪:‬‬

‫وہامسرکنہےہ۔وجاکیمسقیکزیچوکدورسیمسقیکزیچےساگلاچنہپےننےکےئلاامعتسلوہ۔ًالثم‪:‬وعرت۔ڑلاک۔اہیھت۔ریش۔رکیس۔‬
‫زیم۔بیس۔آم۔وساناوراچدنی۔‬

‫ہیبسااسنونں‪،‬اجونروںاورزیچوںےکانمںیہ۔انےکانومںیکوہجےسمہاںیہناکیدورسےاگلرکےتکسںیہاوراچہپانےتکسںیہ‬
‫ینعیاکیزیچیکتقیقحدورسیزیچوںےساگلاچہپناجےئاوراسےسوکیئوفصرمادہنوہ۔‬

‫امسذاتیکاپچنااسقمںیہ۔‬

‫‪۱‬۔امسرغصم‬

‫‪۲‬۔امسربکم‬

‫‪۳‬۔امسرظف‬

‫‪28‬‬
 ‫‪۴‬۔امسآہل‬

‫‪۵‬۔امسوصت‬

‫‪۱‬۔امسرغصم‪:‬‬

‫ضعباافلظاےسیوہےتںیہوجزیچوںوکوھچاٹیئاظرہرکےتںیہانوکامسرغصمےتہکںیہ۔‬

‫ق‬
‫ًالثم‪:‬دنصو چی۔ابہچیغ۔اہپڑی۔وریغہ‬

‫*۔دامےسدڑمی‬

‫*۔ہشیشےسیشیش‬

‫*۔ایپہلےسایپیل‬

‫*۔اھبیئےسایھب‬

‫‪۲‬۔امسربکم‪:‬‬

‫وہامسےہوجیسکامسیکڑبایئاظرہرکے۔‬

‫ًالثم‪:‬اہمراہج۔وسہشار۔رتھچ۔وریغہ‬

‫‪۳‬۔امسآہل‬

‫وہامسےہسجںیماوزارایایھتہرےکینعماپےئاجںیئاییسکایسیزیچاکانموہ۔سجےکذرےعیےسوکیئاکمایلاجےئ۔‬

‫آپےنمک حینک‪،‬انسر۔ڑبیئھےکاپساوزاردےھکیوہےگن۔ایسرطحاپسیہیھبفلتخمایھتہراامعتسلرکےتںیہ۔انبسوکامسآہلےتہک‬
‫ںیہ۔‬

‫‪29‬‬
 ‫ًالثم‪:‬ملق۔اچوق۔رھچی۔اچیب۔اٹمچ۔وریغہ‬

‫‪۴‬۔امسوصت‪:‬‬

‫امسوصتوہامسےہوجیسکاجندارایریغاجدنارامسیکآوازوکاظرہرکے۔‬

‫امسوصتوہامسےہوجیسکآوازاکانموہ۔‬

‫آپےنیٹنھگ‪،‬وطاط‪،‬وکا‪،‬وکلئاورڑچویںیکآوازںیینسوہیگنہیبسآوازںیامسوصتںیہ۔‬

‫ًالثم‪:‬‬

‫وصت‬ ‫امس‬
‫وکوک‬ ‫وکلئ‬
‫داھڑ‬ ‫ریش‬
‫رممھج‬ ‫ابرش‬
‫ںیمںیم‬ ‫رکبی‬
‫یہیہ‬ ‫یسنہ‬
‫ڑگڑگاٹہ‬ ‫ابدل‬
‫اکںیئاکںیئ‬ ‫وکا‬
‫ایمئوںایمئوں‬ ‫یلب‬

‫‪۵‬۔امسرظف‪:‬‬

‫امسرظفوہامسےہسجںیمہگجایوتقےکینعماپےئاجںیئ۔‬

‫ینعیامسرظفوہامسےہوجہگجایوتقاکانموہ۔‬

‫‪30‬‬
 ‫امسرظفیکااسقم‬

‫امسرظفیکدوااسقمںیہ۔‬

‫‪1‬۔امسرظفاکمن‪:‬‬

‫وہامسےہسجںیمہگجایاقمماکذرکوہ۔‬

‫ًالثم‪:‬‬

‫‪1‬۔ہیابغوخوصبرتےہ۔‬

‫‪2‬۔رپدنےرجنپےںیمدنبےہ۔‬

‫‪3‬۔رمیںیمریمااکیوھچاٹاسرھگےہ۔‬

‫اناثمولںںیمرھگ‪،‬رجنپوںاورابغہگجےکانمںیہ۔زمدیاثمولںےسےئھجمسانںیمدجسم‪،‬دمرہساہیںواہں‪،‬راتسگینیھبوہےتکسںیہ۔‬

‫‪2‬۔امسرظفزامن‪:‬‬

‫وہامسےہسجںیمزامےنایوتقاکذرکوہ۔‬

‫ےسیج‪:‬حبص‪،‬اشم‪،‬دن‪،‬رات‪،‬لکاوررپوسںوریغہ‬

‫ًالثم‪:‬‬

‫*۔ےچباشمںیمرکٹکلیھکرےہںیہ۔‬

‫*۔حبصوسریےاانھٹتحصےکےئلااھچوہاتےہ۔‬

‫*۔ادمحراتوکدلجیوساجاتےہ۔‬

‫‪31‬‬
 ‫اناثمولںںیماشم‪،‬حبص‪،‬وسریے‪،‬اورراتامسزامنںیہ۔‬

‫قشم‪:‬‬

‫طخدیشکہاافلظےکآےگامسذاتیکااسقمےکانمےئیھکل۔‬

‫‪1‬۔اسرہرھچیےسبیساکٹریہےہ۔‬

‫‪2‬۔ادمحوکابغںیماجاندنسپےہ۔‬

‫ق‬
‫‪3‬۔ایمہشیمہدنصو چیااملریںیمریتھکںیہ۔‬

‫‪4‬۔ےھجمہشیمہابدلاکرگجےسوخفآاتےہ۔‬

‫‪5‬۔اہمراہجاہیھترپوسارڑبیاشنووشتکےسالچآراہاھت۔‬

‫‪2‬۔امستفص‬
‫‪:‬امستفصامسرکنہیکاکیمسقےہ۔‬

‫ہیوہہملکےہوجیسکامسایریمضیکالھبیئ‪،‬ربایئدعتادایدقماروکاظرہرکے۔‬

‫اثمںیل‪:‬وہایشرڑلاک۔دبزیمتہچب‪،‬اچررویٹ‪،‬وھتڑااساپین‬

‫وہاافلظوجیسکامسےکابرےںیمہیاتبےئہکوہاسیک‪،‬وکن‪،‬اہکںاورانتکےہ۔‬

‫اباناثمولںںیموہایشرتفصےہوجڑلیکوخیبوکایبنرکراہےہدبزیمتےچبیکربایئوکایبنرکراہےہ۔ہچباسیکےہ؟دبزیمتےہایسرطح‬
‫اچردعتادوکاظرہرکراہےہاوروھتڑااسدقماروک۔‬

‫اہیںوجابتوتہجبلطےہوہہیہکامساورتفصالزموزلمومںیہےلمجںیمتفصایسوتقوموجدوہاگبجامسوموجدوہاگ۔ضعبدہعف‬
‫ااسییھبوہاتکسےہہکےلمجںیماکیےسزایدہامسوہںنکیلیسکاکییہامسیکتفصایبنیکیئگوہ۔‬

‫‪32‬‬
 ‫(تفصامسیکاحتلایبنرکاتےہ)‬

‫وکن‪،‬انتک‪،‬ینتک‪،‬اسیک‪،‬یسیک‬

‫ًالثم‪:‬‬

‫*ہیدورٹیمڑپکاےہ۔(انتک)‬

‫*ہیوھتڑییسدالےہ۔(ینتک)‬

‫*ہیربایینزمدیارےہ۔(یسیک)‬

‫*اکےلابل(ےسیک)‬

‫امستفصوہامسےہسجںیمیسکزیچیکوصختیصولعمموہایوجیسکزیچیکااھچیئایربایئوکاظرہرکے۔سجامسیکااھچیئ‪،‬ربایئدعتادای‬
‫دقمارایبنیکاجےئاسوکوموصفےتہکںیہ۔‬

‫امسوموصف‪:‬سجامسیکااھچیئ‪،‬ربایئدعتادایدقمارایبنیکاجےئاسوکوموصفےتہکںیہ۔‬

‫ےسیجرگمرویٹاسںیمرگمتفصےہاوررویٹامسےہہیامسوموصفالہکےئاگ۔‬

‫ونٹ‪:‬‬

‫ویںوتےلمجتہباکیےسزایدہامسوہےتکسںیہنکیلسجیکامسیکتفصایبنیکاجےئوہوموصفالہکےئاگ۔‬

‫اثمںیل‪:‬‬

‫*ابغںیموخوصبرتوھپلےتلھکںیہ۔‬

‫اباسےلمجںیمابغاوروھپلدوامسںیہ۔‬

‫‪33‬‬
‫اوروخوصبرتتفصےہابوسالہیدیپاوہاتےہہکوموصفوکاسنامسےہ؟‬

‫وتاساکآاسناسوجابےہوخوصبرتایکےہ؟(وجاب)وھپل‬

‫وتوموصفوھپلوہاگ۔‬

‫قشم‪:‬‬

‫درجذلیولمجںںیمےستفصاوروموصفاگلاگلرکںی۔؎‬

‫‪1‬۔ایمتہبزمدیارربایینانبیتںیہ۔‬

‫‪2‬۔ادمحےناچولاوراکیرویٹاھکیئ۔‬

‫‪3‬۔ادمحتہبڑگھجاولےہ۔‬

‫‪4‬۔زیمرپملقراھکوہاےہ۔‬

‫‪5‬۔آہنمےنابزارےسےئنڑپکےرخدیے۔‬

‫امستفصیکںیمسق‪:‬‬

‫‪۱‬۔تفصذایت‬

‫‪۲‬۔تفصیتبسن‬

‫‪۳‬۔تفصدعدی‬

‫‪۴‬۔تفصدقماری‬

‫‪34‬‬
 ‫‪-۱‬تفصِذایت‪:‬وجاےنپوموصفیکذاتایااھچیئایربایئوریغہوکاظرہرکیتےہ۔وہتفصوجیسکوموصفںیملقتسموطررپاپیئ‬

‫اجےئاےستفصذایتاہکاجاتےہ۔وہاستفصیکانبرپاسیکانشتخوہ۔‬

‫ےسیجاہبدرریش۔رنیگنوھپل۔ڑکوارکالی‬

‫اناثمولںںیماہبدریتفصےہ۔اسےئلوھپلہشیمہرنیگنوہےتںیہ۔رکالیہشیمہڑکواوہاتےہ۔ہیاسیکوصختیصےہ۔ہیاسیک‬
‫ذایتتفصےہ۔‬

‫تفصذایتےکنیتدرےجںیہ۔‬

‫ا‪-‬لیصفتیسفن‪:‬ہیوہتفصذایتاکدرہجےہسجںیمیسکزیچایصخشیکذایتتفصریغبیسکاقمےلبےکاظرہوہ‬

‫ینعیآاسناافلظںیموجاےنپوموصفیکااھچیئایربایئرصفاسیکدحکتایبنرکے۔‬

‫ًالثم‪:‬ادمحوہایشرڑلاکےہ۔‬

‫ب۔لیصفتضعب‪:‬سجےسہیاظرہوہہکیسکتفصںیمضعبزیچوںایوصخشںوریغہےکاقمےلبںیموموصفاکدرہجڑباھوہا۔اسابت‬
‫وکمہویںیھبہہکےتکسںیہہکوہدرہجتفصسجںیماکیزیچایصخشوکدورسےرپرتحیجدیاجےئ۔‬

‫ًالثم‪:‬ادمحادسےسزایدہوہایشرےہ۔‬

‫ج۔لیصفتلک‪:‬اسدرےجںیمہیاظرہوہاتےہہکوموصفاکدرہجیسکتفصںیمدرگیبسزیچوںایارفادےسڑباھوہاےہ۔ینعیسج‬

‫ںیمیسکزیچوکاسیسیجامتمزیچوںرپرتحیجدیاجےئ۔‬

‫ًالثم‪:‬ادمحبسڑلوکںےسزایدہوہایشرےہ۔‬

‫قشمانولمجںںیمےسلیصفتیسفن‪،‬لیصفتضعباورلیصفتلکاگلاگلرکےکںیھکل‬

‫*۔آمزمدیارلھپےہ۔‬

‫‪35‬‬
 ‫*۔الگببسےسزایدہوخوصبرتوھپلےہ۔‬

‫*۔آہنمدعسہیےسزایدہیبملےہ۔‬

‫*۔اھکےنںیمےھجمبسےسزایدہرباییندنسپےہ۔‬

‫*۔ادمحذنیہڑلاکےہ۔ے۔‬

‫‪)2‬تفصِیتبسن‪:‬وجاےنپوموصفےستبسنوہےنیکوہجےسوہشمروہینعیوہتفصےہوجیسکصخشایزیچاکدورسےصخشایزیچ‬

‫ےسقلعتایتبسناظرہرکے۔‬

‫اسابتوکمہآاسناافلظںیمویںہہکےتکسںیہہکوہتفصوجیسکصخش‪،‬اخدنانکلمایرہشےکاسھتاےنپوموصفیکتبسنایقلعتوک‬
‫اظرہرکے۔‬

‫ےسیجالوہریکمن‪،‬انجحپیک‪،‬اپاتسکینوقم‬

‫اباناثمولںںیمکمنالوہرےسقلعتاظرہرکراہےہپیکاانپقلعتانجحےساظرہرکریہےہایسرطحوقماپاتسکنےستبسنریتھکےہ‬
‫ایقلعتاکااہظررکریہےہ۔‬

‫بجوکیئتفصاےنپوموصفےسقلعتیکوہجوہشمروہاجےئایاچہپاناجےئتفصیتبسنالہکاتےہ۔‬

‫‪)3‬تفصِدعدی‪:‬وہتفصےہوجاےنپوموصفیکیتنگوکاظرہرکے۔‬

‫ًالثم‪:‬انتک‪،‬ینتک‪،‬ینعیدعتاداتبےنواےلاافلظےسیج۔‬

‫زہاروںولگ‪،‬اپوچناںاپرہ‪،‬اسےسںیمزہاروںاوراپوچناںتفصدعدیےہزمدیاثمولںےسےئھجمس۔‬

‫‪36‬‬
 ‫*وہایھبرسیتاوسالھکلراہےہ۔‬

‫*ںیمےندوونںقبسایدرکےئلںیہ۔‬

‫*ںیمےنابزارےساچرولکاچولرخدیے۔‬

‫اناثمولںںیمرسیتا‪،‬دوونںاوراچرتفصِدعدیںیہینعیوہتفصوجاےنپوموصفےکابرےںیمہیاتبےئہکینتکدعتادںیمےہ۔‬

‫تفصِدقماری‪:‬‬

‫وہتفصےہوجاےنپوموصفیکدقماروکاظرہرکے۔(وجزیچوںیکدقماروکاظرہرکے)‬

‫ےسیج‪:‬ریسرھب‪،‬وھتڑییس‪،‬ذرااس۔‬

‫ینعیوہتفصوجدقماراتبےئ‬

‫ًالثم‪:‬‬

‫*۔زایدہرکشتماھکئو۔‬

‫*۔آجچیمںیممکوگلوہےئ۔‬

‫*۔ےھجمتہباسرےولھکےناچےیہ۔‬

‫اناثمولںںیمزایدہ‪،‬مک‪،‬اسرےاےنپوموصفیکدقماراتبرےہںیہ۔‬

‫قشم‪:‬‬

‫‪37‬‬
‫درجذلیولمجںوکتفصِیتبسن‪،‬تفصدعدیاورتفصدقماریےسرپرکںی۔‬

‫*۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔کمنذاےقئںیمااھچوہاتےہ۔‬

‫*۔ادمحےناھکےنںیم۔۔۔۔۔۔۔۔۔رویٹاھکیئ۔‬

‫*۔۔ےھجم۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔اپینالپدو۔‬

‫*۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔وقمتہبیتنحمےہ۔‬

‫*۔دعسہیےن۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ےلیکرخدیے۔‬

‫*۔اچےئںیم۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔رکشڈالدو۔‬

‫‪6‬۔امسقتشم‪:‬‬
‫امسقتشماےسیامسوکےتہکںیہوجدصمرےسانبوہ۔‬

‫ًالثم‪:‬۔دوڑان۔اھکلیئ۔ہیوہاسرےامسوجدصمرےسےنبںیہ۔‬

‫امسقتشمیکںیمسق‬

‫اسیکاپچنااسقمںیہ۔‬

‫‪1‬۔امسافلع‬

‫‪38‬‬
 ‫‪2‬۔امسوعفمل‬

‫‪3‬۔امساحلصدصمر‬

‫‪4‬۔امساحہیل‬

‫‪5‬۔اعموہض‬

‫‪۱‬۔امسافلع‪:‬‬

‫وہامسقتشمےہوجیسکاکمےکرکےنواےلاظرہرکے۔‬

‫ًالثم‪:‬زبسیواال۔ڑپےنھواال‪،‬دےنھکیواال‪،‬دےنھکیواولںوریغہ‬

‫ونٹ۔‬

‫ضعباواقتامسےکدعب"واال"ای"وایل"اگلرکامسافلعانبےتںیہ۔ےسیجدودھواالضعباواقتاافلظںیمومعمیلیسدبتیلیرکےکامس‬
‫افلعانبےئاجےتںیہ۔ےسیجاکھبری۔وہاہنر۔بلطاگروریغہ۔‬

‫‪۲‬۔امسوعفمل‪:‬‬

‫امسوعفملوہامسقتشمےہوجاسصخشایزیچوکاظرہرکےسجرپاکمواعقوہاوہ۔‬

‫ًالثم‪:‬‬

‫*۔اونپںےکاہوھتںزمخاھکےئوہےئںیہ۔‬

‫*۔دقتریاکاھکلوہاوکندبلاتکسےہ۔‬

‫اناثمولںںیماھکےئوہےئاوراھکلوہااےسیامسقتشمںیہ۔وجدصمرےسےلکنںیہ۔‬

‫‪39‬‬
 ‫ونٹ‬

‫امسوعفملاےسیارفادوکاظرہرکاتےہسجرپلعف(اکموہا)واعقوہاےہ۔‬

‫‪۳‬۔امساحہیل‪:‬‬

‫ہیوہامسقتشموہےتںیہوجدورسےاومسںیکاحتلایتیفیکاظرہرکےتںیہایوجافلعاوروعفملیکاحتلوکاظرہرکںی۔‬

‫ےسیج۔‬

‫*۔داینےساکروزےتسنہاسنہےتںیلچاجںیئےگ۔‬

‫اثملںیموجامسیکتیفیکایبنیکاجریہےہوہےتسنہاسنہےتاتبیئاجریہےہ۔‬

‫ےسیج۔‬

‫*وہبسوکروےتوہےئوھچڑایگ۔‬

‫ونٹ‪:‬امساحہیلانبےناکآاسنرطہقیہیےہہکدصمریکالعتمدوررکےکوادحےکےئل(اتوہا)عمجےکےئل(ےتوہےئ)اگلےتںیہ۔‬

‫اگانےساگےتوہےئ۔انبایاجاتےہ۔‬

‫‪۴‬۔امساعموہض‪:‬‬

‫ہیوہامسقتشمےہوجیسکدختمایتنحماکاعموہضاکانموہ۔‬

‫ےسیج۔‬

‫*۔رکیسیکرمتمایکولےگ۔‬

‫*۔ڑپکےیکالسیئایکوہیگ؟‬

‫‪40‬‬
 ‫*۔رپدوںیکدالھیئایکوہیگ؟‬

‫رمتم‪،‬السیئ‪،‬دالھیئےسرمادارجتےہینعیراگنیئےسرےنگن‪،‬دالھیئےسدوھےنینعیامساعموہضدختمایتنحمےکاعموہضاکانم‬
‫ےہ۔‬

‫‪۵‬۔امساحلصدصمر‪:‬‬

‫ہیوہامسقتشمےہسجےکونعمںںیماسدصمریکتیفیکاپیئاجےئسجےسوہانبوہاوہ۔‬

‫ےسیج۔انسنہےسیسنہ۔انچبےساچبئو۔اجسانےساجسوٹ۔ڑپانھےسڑپاھیئ۔اننگےسیتنگ۔‬

‫رغبیےسرغیبی۔آدیمےسآدتیم۔دوتسےسدویتس۔وریغہ‬

‫ہیوہامسںیہوجاےنپاجےندصمریکتیفیکوکاظرہرکےتںیہ۔‬

‫‪۶‬۔امسااہفتسم‪:‬‬

‫بجمہوکیئابتوپےنھچےکےئل‪،‬درایتفرکےنےکےئلایوسالرکےنےکےئلوجاافلظاامعتسلرکےتںیہاےسامسااہفتسمےتہکںیہ۔‬

‫اجدناراامسءےکےئلمہ"وکناورسک"اکاامعتسلرکےتںیہ۔اسےکالعوہ"وکاسناورانتک"یھبامضرئااہفتسمںیہ۔‬

‫ًالثم‪:‬‬

‫*۔آپاہکںریتہوہ؟‬

‫*۔اہمتراانمایکےہ؟‬

‫*۔متدنلنواسپبکآےئ؟‬

‫*۔ںیہمتہیابتسکےناتبیئ؟‬

‫‪41‬‬
 ‫امسااہفتسمیکںیمسق۔‬

‫اسااہفتسمیکنیتااسقمںیہ۔‬

‫‪۱‬۔ااہفتسمااکنری‬

‫‪۲‬۔ااہفتسمارقاری‬

‫‪۳‬۔ااہفتسمااجنتسری‬

‫‪۱‬۔ااہفتسمااکنری‪:‬‬

‫سجںیمااکنرےکینعماپےئاجےتںیہ۔‬

‫ینعیسجاکااکنروجاب"ہن"ای"ںیہن"ںیموہ۔‬

‫ًالثم‪:‬‬

‫*۔ںیمےنہیاکمںیہنایک۔‬

‫‪۲‬۔ااہفتسمارقاری‪:‬‬

‫سجےسیسکابتاکارقاررکاانوصقمدوہاتےہ۔‬

‫ینعیسجںیمیسکابتاکارقاراپایاجےئ۔‬

‫ًالثم‪:‬‬

‫*۔ںیمےنہیاکمرکےناکودعہایکےہ۔‬

‫‪۳‬۔ااہفتسمااجنتسری‪:‬‬

‫‪42‬‬
‫ارثکاواقتوکیئابتایربخدرایتفرکےنےکےئلوجاافلظاامعتسلرکےتںیہ۔اںیہنااہفتسمااجنتسریےتہکںیہ۔‬

‫ًالثم‪:‬‬

‫*۔ںیہمتہیابتسکےناھکسیئ؟‬

‫*۔اہمترےوادلاکایکانمےہ؟‬

‫*۔رمکےںیموکنآایاھت؟‬

‫امسانکہی‪:‬‬

‫انکہیوہریمضےہوجیسکصخشایزیچاکایلصانمےئلریغباسیکرطفااشرہرکےنےکےئلاامعتسلےئکےئگںیہ۔‬

‫اےسیانومںایاافلظوکمہامسانکہیےتہکںیہ۔‬

‫ًالثم‪:‬اےسیوےسی۔الفں۔ااسیاسیت۔وریغہ‬

‫ابےلمجںیماسےکاامعتسلےسےتھجمسںیہ۔‬

‫ےسیج۔‬

‫‪1‬۔اریےریغےوکاشدیںیمتمالبایرکو۔‬

‫‪2‬۔الفںوکااطفردےآئو۔‬

‫‪3‬۔اےسیوےسیوچبںوکدوتستمانبئو۔‬

‫‪43‬‬
 ‫لعف‬
‫لعف‪:‬لعفاکموکےتہکںیہلعفاکقلعتیسکہنیسکزامےنےسوہاتےہ۔‬

‫لعفیکااسقم(زامےنیکاحلظےس)‬

‫زامےنیکنیتااسقمںیہ۔‬

‫ا‪-‬زامہنامیض‬

‫ب۔زامہناحل‬

‫ج‪-‬زامہنلبقتسم‬

‫لعفامیض‪:‬‬

‫آجمہزامےنامیضوکےلہپںیھجمسےگزامہنامیضوجزگراکچوہ۔وہاسرےاکموجمہزگرےوہےئزامےنںیمرکےکچوہںوہلعفامیض‬
‫الہکےتںیہ۔‬

‫اثمںیل‪:‬‬

‫‪1‬۔لکادمحاوکسلںیہنایگاھت۔‬

‫‪2‬۔زاراےنآماھکای۔‬

‫‪3‬۔مہدوعتںیمےئگےھت۔‬

‫‪4‬۔ریشاھبگایگاھت۔‬

‫‪44‬‬
 ‫انبساثمولںںیمےنتجاکمںیہوہمتخوہےکچ‪/‬رکےکچںیہ۔‬

‫ینعیزگہتشلکادمحںیہنایگاھت۔زاراآماھکیکچےہ۔رسیتےےلمجںیممہدوعتںیماجرکآےکچںیہ۔آرخیاثملںیمریشاھبگاکچاھت۔‬

‫وہاکموجزگرےوہےئزامےنںیموہےکچوہںلعفامیضالہکےتںیہ۔‬

‫لعفاحل‪:‬‬

‫وہاکموجوہراہوہوہلعفاحلالہکاتےہ۔‬

‫وہلعفےہوجوموجدہزامےنںیمیسکاکماکرکاناظرہرکے۔‬

‫وموجدہزامہنبلطمایھبوہراہوہ۔‬

‫اثمںیل‪:‬‬

‫‪1‬۔ادمحاوکسلاجراہےہ۔‬

‫‪2‬۔مہدوعتںیماجرےہںیہ۔‬

‫‪3‬۔ریشاھبگراہےہ۔‬

‫‪4‬۔زارااکمرکریہےہ۔‬

‫اناثمولںںیماسرےاکمایھبوموجدہزامےنںیموہرےہںیہ۔ادمحروزاہناوکسلاجاتےہ۔مہایھبدوعتںیماجرےہںیہ۔ریشایھبایس‬
‫وتقاھبگراہےہ۔زارااکمرکریہےہ۔‬

‫لعفلبقتسم‪:‬‬

‫وجاکموہےنواالوہوہلعفلبقتسمالہکاتےہ۔ینعیوہلعفےہوجآےنواےلزامےنںیمیسکاکماکرکانایوہاناظرہرکے۔‬

‫اثمںیل‪:‬‬

‫‪45‬‬
 ‫‪1‬۔ادمحاوکسلاجےئاگ۔‬

‫‪2‬۔زاراآماھکےئیگ۔‬

‫‪3‬۔مہدوعتںیماجںیئےگ۔‬

‫‪4‬۔ریشاھبگاجےئاگ۔‬

‫اناثمولںںیمادمحاوکسللبقتسمںیماجےئاگ۔ایسرطحزاراآماھکےئیگ‪،‬ایھباسےناھکایںیہنےہ۔مہدوعتںیماجےناکوسچ‬
‫رےہںیہایھبےئگںیہنںیہ۔ریشاھبگاجےئاگینعیایھباھباگںیہنےہ۔‬

‫دنمرہجذلیاثمولںںیمےسلعفامیض‪،‬لعفاحلاورلعفلبقتسماگلرکںی۔‬

‫‪1‬۔ادمحےناکملمکمرکایل۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔‬

‫‪2‬۔ںیملکالوہراجئوںاگ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔‬

‫‪3‬۔ڑلےکرکٹکلیھکرےہںیہ۔۔۔۔۔۔۔۔۔‬

‫‪4‬۔ےھجملکاخبراھت۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔‬

‫‪5‬۔مہاوتاروکڑچایرھگاجںیئےگ۔۔۔۔۔۔۔۔۔‬

‫‪46‬‬
 ‫لعف‪،‬افلع‪،‬وعفمل‬

‫اکموکےتہکںیہ‬ ‫لعف‬

‫وجاکمرکےنواالوہ۔‬ ‫افلع‬

‫سجرپاکمایکاجےئ۔‬ ‫وعفمل‬
‫اثمںیل‪:‬‬

‫اباںیہناثمولںںیمںیھجمس۔‬

‫‪1‬۔زاراےنڑپکےرخدیے۔اساثملںیمزارا(افلع)ڑپکے(وعفمل)اوررخدیے(لعف)ےہ۔‬

‫‪2‬۔رممیابزاراجریہےہ۔اسںیمرممی(افلع)ےہ۔‬

‫ابزار(وعفمل)اوراجریہ(لعف)ےہ۔‬

‫‪3‬۔لکایمےنزمدیارربایینانبیئ۔ایم(افلع)‬

‫ربایین(وعفمل)اورانبیئ(لعف)ےہ۔‬

‫افلعوہوجاکمرکراہوہاورسجزیچرپاکمایکاجےئوعفملالہکاتےہ۔زاراےنایکاکمایک؟رخدیے۔ایکزیچرخدیی؟ڑپکےل۔وجاکمرکراہ‬
‫ےہوہ"زارا"ایکرخدیا؟ڑپکےاوراکمایکوہا؟رخدیے۔‬

‫رہےلمجںیمےلہپافلعرھپوعفملاورآرخںیملعفآےئاگ۔‬

‫‪47‬‬
 ‫دنمرہجذلیولمجںںیمےسلعف‪،‬افلعاوروعفملاگلرکںی۔‬

‫وعفمل‬ ‫افلع‬ ‫لعف‬

‫دعسہیاتکبڑپھریہےہ‬
‫ایمےنربایینانبیئ‬
‫ےچبدیمانںیملیھکرےہںیہ‬
‫اوبدرتفاکاکمرکرےہںیہ‬
‫امیلوپدوںوکاپیندےراہےہ۔‬

‫‪48‬‬
‫لعفیک ااسقماحلبظانبوٹ‬
‫انبوٹےکاحلظےسلعفیکھچںیمسقںیہ۔‬

‫‪1‬۔لعفامیض‬

‫‪2‬۔لعفاحل‬

‫‪3‬۔لعفلبقتسم‬

‫‪4‬۔لعفاضمرع‬

‫‪5‬۔لعفارم‬

‫‪6‬۔لعفیہن‬

‫‪1‬۔لعفامیض‪:‬‬
‫تہبےساکم اےسیوہےتںیہوجزگرےوہےئزامےنںیموہےئوہں۔‬

‫ےسیج۔وہآای۔ںیمایگ۔اسےناھکای‬

‫لعفامیضیکھچااسقمںیہ۔‬

‫‪۱‬۔امیضقلطم‬

‫‪۲‬۔امیضرقبی‬

‫‪۳‬۔امیضدیعب‬

‫‪49‬‬
 ‫‪۴‬۔امیضارمتساری‬

‫‪۵‬۔امیضیکش‬

‫‪۶‬۔امیضرشیط‬

‫‪۷‬۔انمتیئ‬

‫‪۱‬۔لعفامیضقلطم‪:‬‬

‫ہیوہلعفےہسجںیماکماکوہانزگرےوہےئزامےنںیماپایاجےئنکیلہیولعممہنوہہکاکم‪/‬لعفرقبیایدورےکزامےنںیموہا۔‬

‫دصمریکالعتم‪:‬‬

‫اسوکانبےناکہیاقدعہےہ"ان"وکاٹہرک"افل"اگلدےنیےسامیضقلطماتنبےہ۔‬

‫ًالثم‪:‬اھکانےساھکای۔انھکلےساھکل۔ڑپانھےسڑپاھ۔‬

‫‪۲‬۔لعفامیضرقبی‪:‬‬

‫تہبےسلعف‪/‬اکماےسیوہےتںیہنجےسہیہتپاتلچےہہکاکمرقبیےکزامےنںیموہاےہ۔‬

‫ےسیج۔وہآای۔وہالچایگ۔ادمحاھٹیبےہ۔اسےناھکلےہ۔‬

‫‪۳‬۔لعفامیضیکش‪:‬‬

‫اسیجہکانمےساظرہےہہکاسںیمکشاپایاجاتےہینعیاکمےکوہےنایہنوہےنےکابرےںیمکشوہبشاپایاجاتےہ۔‬

‫ًالثم‪:‬وہآایوہاگ‪:‬وہاھٹیبوہاگ۔وہالچایگوہاگ۔‬

‫انےساظرہوہاتےہہکاکمزگرےوہےئزامےنںیموکشمکےہ۔‬

‫‪50‬‬
 ‫انبےناکاقدعہ‪:‬امیضقلطمےکدعبوہاگایوہےگناگلےترںیہ۔‬

‫‪۴‬۔لعفامیضرشیط‪:‬‬

‫اےسیتہبےسلعفامیضںیہنجںیمرشطاکوہانیھباپایاجاتےہ۔‬

‫ًالثم‪:‬ارگوہتنحمرکاتوتاکایمبوہاجات۔ینعیوہلعفامیضسجںیمرشطاپیئاجےئ۔‬

‫انبےناکرطہقی‪:‬‬

‫دصمر‪:‬اجانےس‬

‫امیضرشیط‪:‬اجات‬

‫امیضقلطم‪:‬ایگ‬

‫امیضرشیط‪:‬ایگوہات‬

‫اوکسانبےناکآاسنرطہقیہیےہہکامیضقلطمےکآرخںیم"ےہ"ڑباھےنےسامیضرقبینباجاتےہ۔‬

‫ًالثم‪:‬وہآای۔امیضقلطمےہ۔‬

‫اباسںیم"ےہ"اگلےنینعیوہآایےہ۔امیضرقبینبایگ۔‬

‫(ینعیہیاکمایھبوہاےہ)‬

‫‪۵‬۔لعفامیضدیعب‪:‬‬

‫ہیوہلعفامیضےہ۔سجںیملعفدورےکزامےنینعیزامہندیعبںیموہاوہ۔‬

‫‪51‬‬
 ‫ًالثم‪:‬وہآایاھت۔اسےناھکلاھت۔وہایگاھت۔‬

‫ابآایاھت۔اھکلاھت۔ایگاھت۔اےسیااعفلںیہنجےسہیاظرہوہاتےہہکزامہندیعبینعیدورےکزامےنںیمزگراکچےہ۔‬

‫ًالثم‪:‬امیضقلطمںیم"اھت"اگلدںی۔‬

‫‪۶‬۔لعفامیضارمتساری‪:‬‬

‫وہلعفےہسجںیماکماکزگرےوہےئزامےنںیماجریرانہایابرابروہاناپایاجےئ‬

‫ےسیج۔وہآاتاھت۔املساتھکلاھت۔رممیاجیتیھت۔وہھکلراہاھت۔وہاھکلرکاتاھت۔‬

‫‪۷‬۔امیضانمتیئ‬

‫ااسیلعفسجںیمآرزوایانمتاپیئاجےئ۔‬

‫ًالثم‪:‬‬

‫اکشںیموھتڑااورااظتنررکاتیلوتوہےھجملماجات۔‬

‫امیضانمتیئےکاسھتاکشاگلےتںیہ۔نکیلاکشوہانالزیمںیہن۔‬

‫‪2‬لعفاحل‪:‬‬
‫وہلعفےہسجےسہیاظرہوہہکاکموموجدہزامےنںیموہاےہایوہراہےہ۔‬

‫ًالثم‪:‬ہچباتلیھکےہ۔ایماکپریہںیہ۔وہڑپاتھےہ۔اترےکمچرےہںیہ۔‬

‫انبےناکاقدعہ‪:‬‬

‫‪52‬‬
 ‫دصمریکالعتم(ان)دوررکےنےکدعب(اتےہ)ای(راہےہ)ےسیج‪:‬ڑپانھےسڑپاتھےہایڑپھراہےہ۔‬

‫‪3‬۔لعفلبقتسم‬
‫تہبےساےسیاکمںیہوجآدنئہزامےنںیموہےنواےلوہےتںیہایوہلعفوجآےنواےلزامےنںیمیسکاکماکرکانایوہاناظرہرکے۔‬

‫ےسیج‪:‬اجےئاگ۔ڑپےھاگ۔اھکےئاگ۔آےئاگ۔‬

‫ہیبساےسیااعفلںیہوجہیاظرہرکرےہںیہہکاکمآدنئہآےنواےلزامےنںیموہےنواالےہ۔‬

‫‪4‬۔لعفاضمرع‬
‫وہلعفےہسجںیماحلاورلبقتسمدوونںزامےناپےئاجےتںیہ۔‬

‫اےسیتہبےسااعفلوہےتںیہ۔نجےسہیاظرہوہاتےہہکوکیئاکموموجدہزامےنںیموہاگایآدنئہزامےنںیموہےنواالےہ۔‬

‫ینعیااسیلعفسجںیمزامہناحلاورلبقتسمدوونںاپےئاجےتںیہ۔‬

‫اوکسانبےناکآاسنرطہقیہیےہہکدصمریکالعتم(ان)دوررکےنےکدعب(ےئ‪+‬ے)اگلدےتیںیہ۔‬

‫ےسیج‪:‬اھکانےساھکےئاگ۔ڑپانھےسڑپےھ۔انھٹیبےسےھٹیب۔‬

‫‪5‬۔لعفارم‬
‫لعفارموہلعفےہسجںیمیسکاکمےکرکےنایمکحاپایاجےئ۔زایدہرتڑبےوھچوٹںوکمکحدےتیںیہ۔‬

‫ااتسداطبلوملعںوکمکحدےتیںیہایامںابپاینپاوالدوکمکحدےتیںیہوریغہ‬

‫‪53‬‬
 ‫ًالثم‪:‬‬

‫وتقرپاکمرکو۔‬

‫ڑبوںاکاہکامون۔‬

‫متریمیابتونس۔‬

‫اباناثمولںںیمرکو‪،‬امون‪،‬ونسمکحےکینعمںیماامعتسلوہرےہںیہ۔‬

‫‪6‬۔لعفیہن‬
‫لعفیہنوہلعفےہسجںیماکمرکےنےسعنمایکایگوہ۔‬

‫‪1‬۔وھپلتموتڑو۔‬

‫‪2‬۔وھجٹہنوبول۔‬

‫اسںیمتماورہنلعفیہنںیہ۔لعفارمےسےلہپ"تم"اور"ہن"اگلدےنیےسلعفیہننباجاتےہ۔‬

‫قشم‪:‬‬

‫اسابعرتںیمےسلعفاحل‪،‬لعفلبقتسم‪،‬لعفاصمرع‪،‬لعفارم‪،‬لعفیہناگلرکںی۔‬

‫ےچببجاوکسلاجےتںیہوتامںابپوخیشانمےتںیہاورداعرکےتںیہہوہاےھچااسننںینب۔انوکدنیاورداینںیماکایمیبےلماوروہ‬
‫وادلنیےکرہارامنوکوپرارکںی۔وہہیادیماگلےئےھٹیبرےتہںیہہکاناکہچبڑپھھکلرکرتیقرکےاگامںابپاکانمرونشرکےاگ۔ااتسد‬
‫اوروادلنیوچبںوکہشیمہچسوبےنلاکمکحدےتیںیہ۔‬

‫‪54‬‬
 ‫رحف‬
‫رحفوہہملکےہوجہنوتیسکاکانموہانیہوکیئاکموہ۔‬

‫ہکلبرحفوہہملکےہ۔سجےکاےنپوکیئینعمہنوہہکلبامساورلعفےکاسھتلمرکاےنپوپرےینعمدے۔‬

‫ونٹ‪:‬نجرحوفاکرثکبتطلغاامعتسلوہاتےہوہںیہ"ےن""وک""ےس""ںیم"اور"رپ"۔‬

‫وکرصفامسرکنہاورامسرعمہفےکاسھتاامعتسلایکاجاتےہ۔ادمحوکہیاتکبواسپرکدو۔‬

‫امسریمضےکاسھتوکاکاامعتسلحیحصںیہنےہ۔‬

‫آپےنانوکاھکانویکںںیہندای۔(طلغ)‬

‫آپےناںیہناھکانویکںںیہندای۔(حیحص)‬

‫ونٹ‬

‫ارثکوکاکاامعتسلےسیکہگجیھبایکاجاتےہوجہکطلغےہ‬

‫ےسیج۔‬

‫املسےناےنپدوتسوکاہکہکوہالوہراجراہےہ۔(طلغ)‬

‫املسےناےنپدوتسےساہکہکوہالوہراجراہےہ۔(حیحص)‬

‫رحفیکااسقم‪:‬‬

‫‪1‬۔رحوفاامتن‪:‬‬

‫‪55‬‬
‫ضعبرحفاےسیوہےتںیہوجاومسںےکابیمہقلعتےساےنپینعموکاظرہرکےتںیہ۔‬

‫ےسیج‪:‬ادمحیکاتکب۔انثےکڑپکے۔اساکاوکسلوریغہ‬

‫اناثمولںںیم"یک""ےک""اک"رحفاامتنںیہ۔‬

‫‪2‬۔رحوفاجر‪:‬‬

‫وہرحوفوجےلمجےکلعفےکاسھتامساکقلعتاظرہرکےتںیہ۔‬

‫ًالثم‪:‬دنبردرتخرپاھٹیبےہ۔‬

‫‪2‬۔اتکبزیمرپرھکدو۔‬

‫‪3‬۔اپینالگسںیمےہ۔‬

‫رپ‪،‬ںیم۔رحوفاجرںیہہیولعفںےکاسھتاومسںےکقلعتوکاظرہرکےتںیہ۔‬

‫اردوںیماعموطررپذلی‪،‬رحوفاجراامعتسلوہےتںیہ۔‬

‫ںیم۔ےس۔رپ۔کت۔آےگ۔ےھچیپ۔ےچین۔۔اسھت۔درایمن۔اسےنم‬

‫‪3‬۔رحوففطع‪:‬‬

‫رحوففطعوہرحوفںیہ‪،‬وجدووملکںوکآسپںیمالمںیئایدوولمجںوکالمںیئ۔‬

‫قشم‪:‬‬

‫‪56‬‬
 ‫املکتذلیاردووقادعںیمایکںیہ۔‬

‫اور۔ہکلب۔رپ۔ویکہکن۔اف۔احبسناہلل۔اماشاہلل۔اوسفس۔اہتبل۔اکش‬

‫ًالثم‪:‬‬

‫‪1‬۔ادمحاوریلعدوونںدوتسںیہ۔‬

‫‪2‬۔ااحتدواافتقںیمربتکےہ۔‬

‫‪3‬۔ےلہپڑپوھرھپےنلیھکاجئو۔‬

‫اناثمولںںیم"اور""و""رھپ"رحوففطعںیہوجدووملکںایدوولمجںوکآسپںیمالمےتںیہ۔‬

‫رحوففطعہیںیہ۔‬

‫اور‪،‬و‪،‬ہک‪،‬ےکرھپ‪،‬زیت‪،‬یھب۔‬

‫‪4‬۔رحوفارضاب‪:‬‬

‫وہرحوفںیہوجاکیابتوکدورسےرپوفتیقدےتیںیہینعیاکیابتوکرتیقدےرکایلعٰوکادینٰاورادٰینوکاٰیلعانبےنیلےکومعقرپدو‬
‫ولمجںےکدرایمناامعتسلوہےتںیہ۔‬

‫ًالثم‪1:‬۔وہرھتپںیہنہکلبریہاےہ۔‬

‫‪2‬۔وہااسننںیہنہکلباجونرےہ۔‬

‫‪5‬۔رحوفتلع‪:‬‬

‫ضعباافلظاےسیوہےتںیہوجیسکابتاکببساظرہرکےتںیہ۔‬

‫‪57‬‬
 ‫ےسیج‪:‬‬

‫اوکسلدریےسآای(ببس)اگڑیرخابیھت۔‬

‫دورسیاثملںیمربصرکو(وہج)اسےئلاساکہجیتنہشیمہااھچوہاےہ۔‬

‫‪6‬۔رحوفرتددی‪:‬‬

‫وہرحوفںیہوجدوزیچوںایدوابوتںںیمےسیسکاکیوکاایتخررکےنےکومعقرپوبےلاجےتںیہ۔‬

‫ینعیاےسیرحوفوجہیاظرہرکےتںیہہکدوابوتںایدوزیچوںےکدرایمنیسکاکیوکااختنبرکانوہ۔‬

‫ًالثم‪:‬‬

‫‪1‬۔ایملعاحلصرکوایرنہ۔‬

‫‪2‬۔وخیشوہایمغدخااکرکشادارکو۔‬

‫‪3‬۔وخاہہیولوخاہوہول۔‬

‫‪7‬۔رحوفہیبنت‪:‬‬

‫ہیوہرحوفوہےتںیہوجاکیزیچوکدورسیزیچاسیجاظرہرکےتںیہ۔‬

‫ےسیج‪:‬‬

‫‪1‬۔ہیڑلیکوھپلیکرطحانزکےہ۔‬

‫‪2‬۔اساکرہچہوچدوہںیےکاچدناسیجےہ۔‬

‫‪3‬۔ہیوہوہباینپامںیکوصتریےہ۔‬

‫‪58‬‬
‫اناثمولںںیمڑلیکوکوھپلےسہیبشتدےرکاسیکزناتکایبنیکاجریہےہ۔اسرطحرہچےیکوخوصبریتوکاچدناسیجاہکایگےہ۔‬
‫ینعیاکیزیچاکدورسیزیچاسیجوہاناتباتوہرحوفہیبنتالہکاتےہ۔‬

‫‪8‬۔رحوفدنا‪:‬‬

‫ضعبرحوفاےسیوہےتںیہوجاکپرےنےکےئلوبےلاجںیئ۔‬

‫ًالثم‪:‬اے۔ای۔ارے۔اےب۔او۔یج‬

‫ےسیج‪:‬‬

‫‪1‬۔اےدخا!اپاتسکنوکالستمرھک۔‬

‫‪2‬۔اوےئ!متایکرکرےہوہ۔‬

‫‪9‬۔رحوفبجعت‪:‬‬

‫وہرحوفںیہوجبجعتایریحتےکومعقرپوبںیلاجںیئ۔‬

‫ًالثم‪:‬اہلل۔اون۔اف۔آای‪،‬واہیئھبواہ۔زربدتس‪،‬ایکابتےہ‪،‬احبسناہللوریغہ۔‬

‫ےسیج‪:‬‬

‫‪1‬۔اوفہ!لکرھپڑہاتلےہ۔‬

‫‪2‬۔احبسناہلل!ایکوخوصبرتوھپلےہ۔‬

‫‪10‬۔رحوفااسبنط‪:‬‬

‫ااسننیکزابنرپوخیشےکومعقرپضعبرحوفےباسہتخآاجےتںیہ۔‬

‫‪59‬‬
‫اماشءاہلل۔احبسناہلل۔واہواہ۔اےسیرحوفںیہ۔نجےسوخیشیتکلھجوہ۔۔‬

‫ےسیج‪:‬‬

‫‪1‬۔اماشءاہللتہبااھچاکمایکےہ۔‬

‫‪2‬۔واہ!واہ!ایکاھکانانبایےہ۔‬

‫‪11‬۔رحوفاتفس‪:‬‬

‫اےسیرحوفوجمغایرجنےکومعقرپےہکاجںیئ۔‬

‫ًالثم‪:‬اہےئ۔اوسفس۔وریغہ‬

‫‪1‬۔اوسفس!متےنوتقیکدقرہنیک۔‬

‫‪2‬۔اہےئ!ریمیاتکبوھکیئگ۔‬

‫‪12‬۔رحوفہیبنت‪:‬‬

‫اےسیرحوفوجڈراےنایربخداررکےنےکومعقرپوبےلاجںیئ۔‬

‫ًالثم‪:‬ربخدار۔دانھکی۔ونسوت۔وریغہ‬

‫ےسیج‪:‬‬

‫‪1‬۔ربخداروجمتےنےنلہیکوکششیک۔‬

‫‪2‬۔دوھکیارگابمتےناباکملمکمہنایکوتزساےلمیگ۔‬

‫‪60‬‬
‫اناثمولںںیم"ربخدار"اوردوھکیہیبنتےکوطررپاامعتسلوہرےہںیہ۔ینعیاےسیرحوفوجیسکابتےسڈراےن‪،‬داکمھےناییسکابتےس‬
‫عنمرکےنےکےئلاامعتسلوہں۔‬

‫‪13‬۔رحوفرتددی‪:‬‬

‫وہرحوفںیہوجدوزیچوںایدوابوتںںیمےسیسکاکیوکاایتخررکےنےکومعقرپوبےلاجںیئ۔‬

‫ےسیج‪:‬اریموہایرغبی۔وخاہہیولوخاہوہول۔‬

‫‪1‬۔ایملعاحلصرکوایرنہ۔‬

‫‪2‬۔وخاہرجنوہایوخیشہشیمہوخشروہ۔‬

‫ینعیاناثمولںںیمایاوروخاہاےسیرحوفںیہوجہیاظرہرکےتںیہہکاندوابوتںںیمےسوکیئاکیابتوہیناچےیہ‬

‫‪14‬۔رحوفادتسراک‪:‬‬

‫وہرحوفںیہوجےلہپےلمجںیمآےنوایلیسکابتیکواضتحےکےئلدورسےےلمجںیماامعتسلوہےتںیہ۔‬

‫ینعیےلہپےلمجںیمہبشدوررکےنےکےئلاوردورسےےلمجںیماامعتسلوہےتںیہ۔‬

‫ًالثم‪:‬نکیل۔رگم۔اہتبل۔رپ۔وریغہ‬

‫ےسیج‪:‬‬

‫‪1‬۔ریمےاپسوتقںیہنےہنکیلںیموکششرکاتوہں۔‬

‫‪2‬۔وہتہباقلبےہنکیلالرپواہےہ۔‬

‫‪61‬‬
 ‫‪3‬۔ںیمہےنلیھکاکوشقےہرپوتقںیہناتلم۔‬

‫‪4‬۔ںیموخددوعتںیمںیہنآئواگناہتبلاےنپرھگواولںوکجیھبدواگن۔‬

‫اناثمولںںیمنکیل۔رپ۔اہتبلرحوفادتسراکںیہ۔وجےلہپےلمجےسہبشوکدوررکےنےکےئلاامعتسلوہےئںیہ۔‬

‫‪15‬۔رحوفاتدیک‪:‬‬

‫وہرحوفںیہنجےسابتںیمزوردیپاوہ۔‬

‫ًالثم‪:‬رضور۔رہزگ۔یھبک۔ابلکل‬

‫ےسیج‬

‫‪1‬۔رہزگمتااسیہنرکان۔‬

‫‪2‬۔ہیربخابلکلطلغےہ۔‬

‫‪16‬۔رحوفانمت‪:‬‬

‫اےسیرحوفوجیسکوخاشہےکومعقرپوبےلاجںیئ۔زایدہرترحوف"اکش"اسںیماامعتسلوہاتےہ۔‬

‫ےسیج۔‬

‫‪1‬۔اکشمتتنحمرکےتیلوتلیفہنوہےت۔‬

‫قشم۔‬

‫‪62‬‬
 ‫درہجذلیاملکتاردووقادعںیمایکںیہ۔‬

‫اور۔ہکلب۔رپ۔ویکہکن۔اف۔احبسناہلل۔اماشاہلل۔اوسفس۔اہتبل۔اکش‬

‫‪63‬‬
‫ےلمج(الکم) اور اسیکںیمسق‬
‫بجدوایدوےسزایدہاملکترتبیکاپںیئوتاسرمبکوکالکمےتہکںیہ۔‬

‫‪1‬۔الکمانصق‪:‬‬

‫ہیوہرمبکےہسجےسےننسواےلوکبلطمواحضہنوہ۔ہیانلمکمہلمجوہاتےہ۔‬

‫ےسیج۔دعسہیےکڑپکے۔اہمتراملق‬

‫اناثمولںےسبلطمواحضںیہنوہراہ۔‬

‫‪2‬۔الکماتم‪:‬‬

‫ہیوہرمبکےہسجےسےننسواےلوکوپرابلطمھجمسںیمآاجےئ۔‬

‫ےسیج۔‬

‫‪1‬۔اہمتراملقاہکںےہ؟‬

‫‪2‬۔دعسہیےکڑپکےےلیمںیہ۔‬

‫اناثمولںےسبلطموپراواحضوہایگاورہلمجلمکموہاتےہ۔‬

‫‪64‬‬
 ‫رمبکانصقیکااسقم‪:‬‬

‫‪1‬۔رمبکااضیف‪:‬وہرمبکےہوجدووملکںایاومسںےکدرایمنقلعتاظرہرکاتےہ۔انوملکںےکدرایمناک‪،‬یک‪،‬ےکوریغہاگلےئ‬

‫ںیہ۔ےسیج‪:‬ادمحیکاگڑی‪،‬دعسہیاکاٹیب‪،‬اہیںیکاوراکدورسےامسےساانپقلعتاکااہظررکرےہںیہ۔‬

‫‪2‬۔رمبکوتیفیص‪:‬‬

‫ہیوہرمبکےہوجتفصاوروموصفےسلمرکےنب۔ےسیجاھٹیماانر۔رمحدلابداشہ۔‬

‫‪3‬۔رمبکازتمایج‪:‬‬

‫بجدوےسزایدہےملکلمرکاکیامسانبےتںیہ۔ےسیجنشلگاابقل۔دیحریلع۔‬

‫‪4‬۔رمبکدعدی‪:‬‬

‫ااسیرمبکوجدعداوردعمودےسلمرکاتنبوہ۔دورویٹاچرڑلےک۔اناثمولںںیمدواوراچردعدںیہہکبجرویٹ‪،‬ڑلےکدعمورںیہینعیامشرای‬
‫نجیکیتنگیکیئگوہ۔‬

‫‪4‬۔رمبکعطفی‪:‬‬

‫رمبکعطفیوہرمبکےہوجرحففطع(ہی۔اور)ےسلمرکاتنبوہ۔‬

‫ًالثم‪:‬حبصواشم۔کینودب۔‬

‫‪5‬۔اتعبوموضع‪:‬‬

‫اسرمبکںیمضعبدہعفایینعمداراافلظےکاسھتاحمورےایاقہیفےکاحلظےسآےگوکیظفلڑباھدایاجاتےہ۔‬

‫ےسیج۔اچلڈاھل۔رواندوھان‬

‫‪65‬‬
 ‫اناثمولوںیمںڈاھلاوردوھاناےنپینعمںیہندےراہ۔‬

‫قشم‪:‬‬

‫ذلیںیمدےیئےئگاافلظوکرمبکیکااسقمےکاحلظےسنچرکاگلےئھکل۔‬

‫اریمورغبی۔اچروھگڑے۔املساکرکات۔اللبیس۔‬

‫‪66‬‬
 ‫دنسماوردنسماہیل‪:‬‬
‫ےلمجںیمسجصخشایزیچےکابرےںیمھچکاہکاجےئوہدنسماہیلوہاتےہاوروجھچکاہکاجےئوہدنسمالہکاتےہ۔‬

‫ےسیج۔‬

‫‪1‬۔دعسہیڑپیتھےہ۔‬

‫‪2‬۔ادمحوہایشرےہ۔‬

‫اناثمولںںیمادمحاوردعسہیدنسماہیلںیہہکبجوہایشراورڑپیتھدنسمںیہ۔‬

‫‪67‬‬
 ‫احمورات‬
‫احمورہتغلںیموبلاچلاورابتتیچوکےتہکںیہنکیلاالطصحںیماساخصوبلاچلاکانمےہسجںیماافلظاےنپیقیقحونعمںںیم‬
‫اامعتسلہنوہےتوہں۔‬

‫دےیئےئگاحموراتےکینعمتغلںیمالتشرکںیرھپاںیہنولمجںںیماامعتسلرکںی۔‬

‫‪1‬۔اتکباکڑیکاوہان۔‬

‫‪2‬۔آامسنرسرپااھٹان‬

‫‪3‬۔ابلیکاھکلاکنانل‬

‫‪4‬۔سٹےسسمہنوہان‬

‫‪5‬۔لگنجںیملگنموہان‬

‫‪6‬۔وخندیفسوہان‬

‫‪7‬۔اچراچدناگلان‬

‫‪8‬۔دمدابرکاھبانگ‬

‫‪9‬۔رسآوھکنںرپ۔‬

‫‪10‬۔اطیشنیکآتن‬

‫احمورہاکیلعفاوردنچاافلظےسلمرکاتنبےہ۔یقیقحونعمںےکاجبےئاجمزیونعمںںیماامعتسلوہےتںیہ۔‬

‫‪68‬‬
 ‫ًالثم‪:‬رویٹاھکیئاورمسقاھکیئ‬

‫اساثملںیمرویٹاھکیئیقیقحونعمںںیماامعتسلوہرےہںیہہکبجمسقاھکیئاجمزیونعمںںیماامعتسلوہراہےہ۔‬

‫احموراتںیماسابتاکایخلرانھکاچےیہہکاحمورےےکاافلظںیمیسکمسقیکدبتیلیںیہنیکاجیتورہناحمورہطلغرقاراپےئاگاورزایدہ‬
‫احموراتےکآرخںیم(ان)آاتےہ۔‬

‫اےسیارگنزییںیم‪Idioms‬یھبےتہکںیہ‬

‫دنچاحموراتوکاثمولںےسےئھجمس۔‬

‫آگوگبالوہان‪:‬تہبزایدہےصغںیمآان‬

‫اپیناپینوہان‪:‬رشدنمہوہان‬

‫یجرچاان‪:‬تمہہنرکان‬

‫درجذلیاحموراتےسےلمجانبںیئ۔‬

‫ےلمج‬ ‫احمورات‬
‫ابلیکاھکلاکنانل‬ ‫‪1‬‬
‫اپئوںےلتیکزنیملکناجان‬ ‫‪2‬‬
‫سٹےسسمہنوہان‬ ‫‪3‬‬
‫ایخیلالپئو‬ ‫‪4‬‬
‫اکپان‬ ‫‪5‬‬

‫‪69‬‬
 ‫اکنرپوجںہنرانگنی‬ ‫‪6‬‬
‫یسلفمںیمآاٹالیگوہان‬ ‫‪7‬‬

‫‪70‬‬