Äåñìáôïëïãßá

ÓÕÃÃÑÁÖÅÉÓ:
Äñ ÅéñÞíç Ãáëáíïý Éáôñüò Äåñìáôïëüãïò –
Áöñïäéóéïëüãïò
ÄéäÜêôùñ Ðáí/ìßïõ ËùæÜííçò
ÁëåîÜíäñá Çëßïõ Éáôñüò Äåñìáôïëüãïò –
Áöñïäéóéïëüãïò
Åðßêïõñïò ÊáèçãÞôñéá ÔÅÉ Èåó/êçò,
ÔìÞìá ÁéóèçôéêÞò
Ìáñßá Ìáñêáíôþíç-ÍôïõñÜêç Íïóçëåýôñéá, Åêðáéäåõôéêüò
Â/ âÜèìéáò Åêðáßäåõóçò, ÐÅ 14

ÊÑÉÔÅÓ:
ÄçìÞôñçò Ðáíáãéùôüðïõëïò ×çìéêüò
Éáêùâßíá Âñåôôïý Éáôñüò
ÉùÜííçò ÌðñïêáëÜêçò Éáôñüò Äåñìáôïëüãïò -
Áöñïäéóéïëüãïò

ÓÕÍÔÏÍÉÓÔÇÓ:
ÁããåëéêÞ Ìáñßíïõ - ÂåëåíôæÜ Ìüíéìç ÐÜñåäñïò Ð. É.

ÖÉËÏËÏÃÉÊÇ ÅÐÉÌÅËÅÉÁ:
ÅëÝíç ×ñõóéêÜêç Öéëüëïãïò

ÇËÅÊÔÑÏÍÉÊÇ ÅÐÅÎÅÑÃÁÓÉÁ:
Íßêç Ñßæïõ Áéóèçôéêüò
ÁôåëéÝ Áíô. ×áëáìðáñäÜêç

ÐÁÉÄÁÃÙÃÉÊÏ ÉÍÓÔÉÍÔÏÕÔÏ
Õðåýèõíç ôïõ ôïìÝá ÁéóèçôéêÞò ÊïììùôéêÞò
Ìáñßíïõ – ÂåëåíôæÜ ÁããåëéêÞ

4
Äåñìáôïëïãßá

ÐÑÏËÏÃÏÓ

Óôï ðáñüí åã÷åéñßäéï Äåñìáôïëïãßáò, ðïõ áðåõèýíåôáé óôïõò ìáèçôÝò

ôùí Ôå÷íéêþí Åðáããåëìáôéêþí Åêðáéäåõôçñßùí ôçò Åéäéêüôçôáò
ÁéóèçôéêÞò, ðñïóðáèÞóáìå ìå áíáëõôéêü êáé êáôáíïçôü ôñüðï íá
ðáñïõóéÜóïõìå âáóéêÝò ãíþóåéò ãéá ôï öõóéïëïãéêü äÝñìá êáé ãéá ôéò
ðáèÞóåéò ôïõ äÝñìáôïò.

ÅðéäßùîÞ ìáò åßíáé ç åîïéêåßùóç åêåßíùí ðïõ áó÷ïëïýíôáé ìå ôçí

ïìïñöéÜ êáé ôç öñïíôßäá ôçò ìå óôïé÷åßá áðáñáßôçôá ãéá ôçí áíáãíþñéóç
ôùí äåñìáôéêþí âëáâþí êáé ôçí áíÜãêç ðáñáðïìðÞò óôïí åéäéêü. Åðßóçò,
óôü÷ïò ìáò åßíáé ç ðëçñïöüñçóç ó÷åôéêÜ ìå ôïí êáëýôåñï ôñüðï
ðñïóôáóßáò ôïõ äÝñìáôïò, áõôïý ôïõ ôüóï ðïëýðëïêïõ üóï êáé ðïëýôéìïõ
ïñãÜíïõ ôïõ áíèñùðßíïõ óþìáôïò.

ÈÝëïõìå íá åõ÷áñéóôÞóïõìå èåñìÜ, ãéá ôçí ðïëýôéìç óõìâïëÞ ôïõò

óôçí ðáñïýóá Ýêäïóç: ôç ×áñÜ Ãáëáíïý, ôçí ¢ííá Êåëåóßäïõ, ôïí ÉùÜííç
Ìáíïìåíßäç êáé ôçí ÁëåîÜíäñá ÍôïõñÜêç.
Eðßóçò èåñìÜ åõ÷áñéóôïýìå, ãéá ôç äéÜèåóç ôïõ ðñïóùðéêïý
öùôïãñáöéêïý ôïõò áñ÷åßïõ, ôïõò Éáôñïýò Äåñìáôïëüãïõò –
Áöñïäéóéïëüãïõò ê.ê. Ãåþñãéï Êïíôï÷ñéóôüðïõëï êáé Êùíóôáíôßíï
Ðïõóïõëßäç.

Ïé óõããñáöåßò

5
Äåñìáôïëïãßá

6
Äåñìáôïëïãßá

1.
ÊÅÖÁËÁÉÏ ÐÑÙÔÏ: ÁÍÁÔÏÌÉÁ ÔÏÕ ÄÅÑÌÁÔÏÓ

Áíôéêåéìåíéêïß Óêïðïß
ÌåôÜ ôç ìåëÝôç êáé ôçí åðåîåñãáóßá ôùí åíïôÞôùí ôïõ
ðñþôïõ êåöáëáßïõ ïé ìáèçôÝò / ìáèÞôñéåò èá åßíáé óå èÝóç:
• Íá ðåñéãñÜöïõí ôç äïìÞ ôïõ äÝñìáôïò, íá åñìçíåýïõí ôï
ñüëï ôùí êõôôÜñùí, êáèþò êáé ôùí åîáñôçìÜôùí ôïõ
äÝñìáôïò.
• Íá áíáöÝñïõí ôïí ôñüðï áéìÜôùóçò ôïõ äÝñìáôïò.
• Íá äéáêñßíïõí ôç óðïõäáéüôçôá ôçò íåýñùóçò ôïõ
äÝñìáôïò.

7
Äåñìáôïëïãßá

ÁÍÁÔÏÌÉÁ ÔÏÕ ÄÅÑÌÁÔÏÓ

1.1 ÃåíéêÜ
Ôï äÝñìá åßíáé üñãáíï ðïõ áðïôåëåßôáé áðü åðéèçëéáêü éóôü, ï ïðïßïò
äéáêñßíåôáé óå êáëõðôÞñéï êáé áäåíéêü åðéèÞëéï.
Ôï êáëõðôÞñéï äéáêñßíåôáé óå äÝñìá êáé âëåííïãüíïõò. ÁíÜëïãá ìå
ôïí áñéèìü óôéâÜäùí êõôôÜñùí ôï êáëõðôÞñéï åðéèÞëéï ÷ùñßæåôáé óå
ìïíüóôéâï êáé ðïëýóôéâï êáé áíÜëïãá ìå ôï åßäïò ôùí êõôôÜñùí ôçò
åîùôåñéêÞò óôéâÜäáò ÷ùñßæåôáé óå ðëáêþäåò, êõëéíäñéêü, êñïóóùôü êáé
ìåôáâáôéêü. Ôï áäåíéêü åðéèÞëéï ó÷çìáôßæåé ôïõò áäÝíåò, ïé ïðïßïé ìðïñåß
íá åßíáé åßôå ìïíïêýôôáñïé åßôå ðïëõêýôôáñïé.
Ôï äÝñìá åßíáé ðïëýóôéâï ðëáêþäåò åðéèÞëéï, ðåñéâÜëëåé åîùôåñéêÜ ôï
áíèñþðéíï óþìá êáé ìåôáðßðôåé óôá óçìåßá ðïõ áñ÷ßæïõí ïé öõóéêÝò
êïéëüôçôåò (ìÜôéá, ìýôç, óôüìá, ãåííçôéêÜ üñãáíá, ðñùêôüò) óôïõò
âëåííïãüíïõò.
Âëåííïãüíïò åßíáé ç ìïñöÞ ôïõ åðéèçëéáêïý éóôïý, ç ïðïßá åðáëåßöåé
êïéëüôçôåò Þ êïßëá üñãáíá ðïõ åðéêïéíùíïýí ìå ôï åîùôåñéêü ðåñéâÜëëïí.
Áðü ôï öõóéïëïãéêü âëåííïãüíï ëåßðåé óõíÞèùò ç êïêêþäçò óôéâÜäá, êáé
ç êåñáôéíïðïßçóç åßíáé äéáöïñåôéêÞ áðü áõôÞ ôïõ äÝñìáôïò.

Åéêüíá 1.1 (áñéóôåñÜ): Ðïëýóôéâï ðëáêþäåò åðéèÞëéï (åßäïò êáëõðôçñßïõ åðéèçëßïõ)

Åéêüíá 1.2 (äåîéÜ): Áäåíéêü åðéèÞëéï (óùëçíïåéäÞò – êõøåëïåéäÞò áäÝíáò)

8
Äåñìáôïëïãßá

Ç åðéöÜíåéá ôïõ äÝñìáôïò åßíáé ìåãáëýôåñç áðü ôçí åðéöÜíåéá ôïõ

óþìáôïò, ãéáôß ôï äÝñìá áíáäéðëþíåôáé óå ðôõ÷Ýò. Ìå ãõìíü ìÜôé Þ
ìåãåèõíôéêü öáêü ðáñáôçñïýìå:
á. Ôï Üôñé÷ï ìÝñïò ôïõ äÝñìáôïò, äçëáäÞ áõôü ðïõ óôåñåßôáé ôñé÷þí
óôéò ðáëÜìåò, óôá ðÝëìáôá, óôçí êáìðôéêÞ êáé ðëÜãéá åðéöÜíåéá ôùí
äáêôýëùí, óôï ðÝïò, óôçí êëåéôïñßäá, óôá ìéêñÜ ÷åßëç ôïõ áéäïßïõ êáé óôá
ìåãÜëá ÷åßëç óôçí Ýóù åðéöÜíåéá áõôþí.
â. Ôï Ýíôñé÷ï ìÝñïò ôïõ äÝñìáôïò, äçëáäÞ ü,ôé êáëýðôåôáé áðü ôñß÷åò
óôï õðüëïéðï óþìá Àá åßíáé åíôïíüôåñç óôï êåöÜëé, óôéò
ìáó÷Üëåò, óôï åöÞâáéï êáé óôá äýï öýëá êáé åðéðëÝïí óôïõò Üíôñåò óôï
Üíù ÷åßëïò êáé óôá ìÜãïõëá, åíþ óôéò ãõíáßêåò áíôéêáèßóôáôáé óôá óçìåßá
áõôÜ áðü ÷íïýäé.
ã. Ôïõò ðüñïõò. Ïé ðüñïé åßíáé ìéêñÜ óôüìéá (ôñýðåò) ðïõ áíôéóôïé÷ïýí
óôçí Ýîïäï ìéáò ôñß÷áò Þ åíüò áäÝíá.
ä. Ôéò äåñìáôéêÝò áêñïëïößåò êáé ôéò áýëáêåò. Åßíáé ãñáììþóåéò êõñßùò
óôï äÝñìá ôùí ðáëáìþí êáé ôùí ðåëìÜôùí ðïõ äçìéïõñãïýí äéÜöïñá
ó÷Þìáôá, ôá ãíùóôÜ äáêôõëéêÜ áðïôõðþìáôá.
å. Ôéò ðôõ÷Ýò. ÁõôÝò åßíáé âáèéÝò ãñáììþóåéò ðïõ äçìéïõñãïýíôáé ëüãù
ôçò èÝóçò ôùí õðïêåßìåíùí ïñãÜíùí êáé ôùí êéíÞóåùí ôùí ìõþí.
Ôï ÷ñþìá ôïõ äÝñìáôïò ôïõ áíèñþðïõ åîáñôÜôáé áðü:

• ôçí ðïóüôçôá ìåëáíßíçò (÷ñùóôéêÞò)

• ôçí áéìÜôùóÞ ôïõ (ïîõãïíùìÝíç êáé áðïîõãïíùìÝíç áéìïó-
öáéñßíç)

• ôï ðÜ÷ïò ôçò êåñÜôéíçò óôéâÜäáò

ÄéáöÝñåé áðü:

• öõëÞ óå öõëÞ (ð.÷. ëåõêÞ öõëÞ, ìáýñç öõëÞ, êßôñéíç öõëÞ)

• ôç ìéá ðåñéï÷Þ ôïõ óþìáôïò óôçí Üëëç, üðùò, ãéá
ðáñÜäåéãìá, ôï äÝñìá ôçò èçëÞò ôïõ ìáóôïý åßíáé ðéï óêïýñï, åíþ
ôï äÝñìá ôçò ðñüóèéáò åðéöÜíåéáò ôïõ óþìáôïò ðéï ëåõêü.

• ôï öýëï
• ôçí çëéêßá

9
Äåñìáôïëïãßá

• ôï åðÜããåëìá (áãñüôåò, êÜôïéêïé ðüëåùí, íáõôéêïß).

Ôï ðÜ÷ïò ôïõ äÝñìáôïò äéáöÝñåé áðü:

• ðåñéï÷Þ óå ðåñéï÷Þ. Åßíáé ðéï ðá÷ý óôéò ðåñéï÷Ýò ðïõ

äÝ÷ïíôáé ìåãáëýôåñç ìç÷áíéêÞ ðßåóç (ðáëÜìåò- ðÝëìáôá-ñÜ÷ç) êáé
ðéï ëåðôü óôéò õðüëïéðåò ðåñéï÷Ýò (ð.÷. âëÝöáñá)
• ôçí çëéêßá. Åßíáé ðéï ëåðôü óôçí ðáéäéêÞ çëéêßá ìÝ÷ñé ôï 5 ï
Ýôïò êáé ìåôÜ ôï ðÜ÷ïò ôïõ ãßíåôáé ßóï ìå ôïõ åíÞëéêá.
• ôï öýëï. Åßíáé ëåðôüôåñï óôéò ãõíáßêåò êáé ðá÷ýôåñï óôïõò
Üíôñåò.
• Üôïìï óå Üôïìï.

1.2 ÓôéâÜäåò ôïõ ÄÝñìáôïò

Ôï äÝñìá áðïôåëåßôáé áðü ôñßá ôìÞìáôá ðïõ åßíáé áðü ôï åðéöáíåéáêü
ùò ôï ðéï âáèý:

• Ç åðéäåñìßäá
• Ôï ÷üñéï Þ êõñßùò äÝñìá

• Ôï õðüäåñìá Þ õðïäüñéï ëßðïò

1.2.1 Åðéäåñìßäá
Ç åðéäåñìßäá Ý÷åé ðÜ÷ïò 4 ÷éëéïóôÜ. Óôï ìéêñïóêüðéï äßíåé ôçí åéêüíá
ìùóáúêïý áðü ðïëëÝò óôéâÜäåò. Áðïôåëåßôáé êõñßùò áðü êåñáôéíïêýôôáññá,
áëëÜ ðåñéëáìâÜíåé êáé ìåëáíéíïêýôôáñá, êýôôáñá ôïõ Langerhans êáé
êýôôáñá Merkel. Ôçí åðéäåñìßäá äéáðåñíïýí ôá åîáñôÞìáôá ôïõ äÝñìáôïò
(ôñß÷åò, éäñùôïðïéïß áäÝíåò).
Ç åðéäåñìßäá åðéêÜèåôáé óôï ÷üñéï. Ç åðáöÞ ôïõ ÷ïñßïõ ìå ôçí
åðéäåñìßäá ó÷çìáôßæåé êõìáôïåéäÞ ãñáììÞ ìå êáôáäýóåéò (ðñïåîï÷Ýò ðñïò
ôá êÜôù) ôçò åðéäåñìßäáò ìÝóá óôï ÷üñéï, ðïõ ëÝãïíôáé ìåóïèçëáßåò
áêñïëïößåò, åíþ ïé áíáäýóåéò (ðñïåîï÷Ýò ðñïò ôá ðÜíù) ôïõ ÷ïñßïõ ìÝóá
óôçí åðéäåñìßäá ëÝãïíôáé èçëÝò ôïõ ÷ïñßïõ.

10
Äåñìáôïëïãßá

Åéêüíá 1.3: Ó÷çìáôéêÞ ðáñÜóôáóç äÝñìáôïò

Ç åðéäåñìßäá Ý÷åé ôÝóóåñéò óôéâÜäåò ðïõ åßíáé ìå óåéñÜ áðü ôçí

êáôþôåñç óôçí áíþôåñç:
1. H ÂáóéêÞ Þ ìçôñéêÞ óôéâÜäá
2. H ÌáëðéãéáíÞ Þ áêáíèùôÞ óôéâÜäá
3. H Êïêêþäçò óôéâÜäá
4. H ÊåñÜôéíç óôéâÜäá

I. ÂáóéêÞ Þ ìçôñéêÞ óôéâÜäá

Áðïôåëåßôáé áðü ìéá óåéñÜ êõëéíäñéêþí êåñáôéíïêõôôÜñùí, ìå ùïåéäÞ
ðõñÞíá êáé êõôôáñüðëáóìá ìå ðïëëÜ éíßäéá. Ôá éíßäéá áõôÜ åéóäýïõí óôï
÷üñéï êáé ó÷çìáôßæïõí ìáæß ìå Üëëá óôïé÷åßá ôçí óýíäåóç ÷ïñßïõ-
åðéäåñìßäáò. Ç óýíäåóç áõôÞ ãßíåôáé ìå ðåñßðëïêï ôñüðï ðïõ öáßíåôáé óôï
çëåêôñïíéêü ìéêñïóêüðéï êáé ç ðåñéï÷Þ ôçò óýíäåóçò ëÝãåôáé âáóéêÞ
ìåìâñÜíç. Ç ìåìâñÜíç áõôÞ åêôüò áðü ôç óôåñåÜ óýíäåóç ðáßæåé êáé
óçìáíôéêü ñüëï óôçí áíôáëëáãÞ äéáöüñùí ïõóéþí (ìåôáîý ÷ïñßïõ êáé
åðéäåñìßäáò).

11
Äåñìáôïëïãßá

Ìåôáîý ôùí êåñáôéíïêõôôÜñùí ôçò âáóéêÞò óôéâÜäáò âñßóêïíôáé

åéäéêÜ êýôôáñá ðñïåñ÷üìåíá áðü ôï íåõñéêü éóôü êáôÜ ôçí åìâñõúêÞ æùÞ,
ôá ìåëáíéíïêýôôáñá. ÁõôÜ öÝñïõí ðñïóåêâïëÝò (äåíäñßôåò) êáé ðáñÜãïõí ôç
÷ñùóôéêÞ ìåëáíßíç ìå ôç ìïñöÞ êïêêßùí (ìåëáíïóþìáôá Þ ìåëáíïóùìÜôéá ).
ÄéáìÝóïõ ôùí äåíäñéôþí ôá êïêêßá ìåëáíßíçò ìåôáöÝñïíôáé óôá ãåéôïíéêÜ
êåñáôéíïêýôôáñá. Ç ìåëáíßíç ðñïóôáôåýåé ôá êýôôáñá ôçò âáóéêÞò
óôéâÜäáò áðü ôçí õðåñéþäç áêôéíïâïëßá êáé êáèïñßæåé ôï ÷ñþìá ôïõ äÝñìáôïò
êáé ôùí ôñé÷þí. Ðéóôåýåôáé üôé üëåò ïé öõëÝò Ý÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü
ìåëáíéíïêõôôÜñùí, ôï ÷ñþìá ôïõò üìùò åîáñôÜôáé áðü ôïí áñéèìü ôùí
êïêêßùí ìåëáíßíçò(ìåëáíïóùìÜôùí), ôï ìÝãåèïò, ôç äéÜôáîÞ ôïõò êáé áðü
ôï åßäïò ôùí ìåëáíéíþí.
ÔÝëïò, áðü ôá êýôôáñá ôçò âáóéêÞò óôéâÜäáò ðáñÜãïíôáé ìå ìßôùóç üëá
ôá êåñáôéíïêýôôáñá, ôá ïðïßá ìåôáíáóôåýïõí ðñþôá óôç ìáëðéãéáíÞ, ìåôÜ
óôçí êïêêþäç óôéâÜäá êáé áðü åêåß üëï êáé øçëüôåñá áëëÜæïíôáò ó÷Þìá
ìÝ÷ñé ôåëéêÜ íá öèÜóïõí óôçí êåñÜôéíç óôéâÜäá, áð’üðïõ èá áðïðÝóïõí
óáí êåñÜôéíá ðåôÜëéá. Ç ÷ñïíéêÞ äéÜñêåéá üëçò áõôÞò ôçò äéáäéêáóßáò ðïõ
ëÝãåôáé «êåñáôéíïðïßçóç» åßíáé 28-30 çìÝñåò.
Óôç óôéâÜäá áõôÞ áíåõñßóêïíôáé êáé ôá êýôôáñá Merkel (âë. íåýñá
åðéäåñìßäáò).

Åéêüíá 1.4: Ó÷çìáôéêÞ

ðáñÜóôáóç åðéäåñìßäáò

12
Äåñìáôïëïãßá

II. ÌáëðéãéáíÞ Þ áêáíèùôÞ óôéâÜäá.

Áðïôåëåßôáé áðü Ýîé Ýùò äåêáðÝíôå óåéñÝò ðïëõãùíéêþí êõôôÜñùí ìå
óôñïããõëü ðõñÞíá. Ôï êõôôáñüðëáóìá ôùí êåñáôéíïêõôôÜñùí ðåñéÝ÷åé
ïñãáíßëéá (ñéâïóþìáôá, ìéôï÷üíäñéá) êáé ôïíïúíßäéá. Ôá ôïíïúíßäéá åßíáé
ðïëõðåðôßäéá ðïõ ôï Ýíá Üêñï ôïõò åßíáé åëåýèåñï ìÝóá óôï
êõôôáñüðëáóìá êáé ôï Üëëï Üêñï ôïõò ðñïóöýåôáé óôáèåñÜ óå Ýíá åßäïò
óõíäåôéêÞò ðëÜêáò ðïõ ëÝãåôáé çìéäåóìïóùìÜôéï óôçí åîùôåñéêÞ
åðéöÜíåéá ôùí êåñáôéíïêõôôÜñùí. Äýï çìéäåóìïóùìÜôéá, ôï êÜèå Ýíá áðü
ôá ïðïßá âñßóêåôáé óôçí åðéöÜíåéá åíüò áðü ôá äýï êåñáôéíïêýôôáñá,
äçìéïõñãïýí ôï äåóìïóùìÜôéï ðïõ óõíäÝåé ôá äýï ãåéôïíéêÜ
êåñáôéíïêýôôáñá ìåôáîý ôïõò. ËÝãåôáé êáé áêáíèùôÞ óôéâÜäá, ãéáôß üôáí
äïýìå Ýíá-Ýíá ôá êýôôáñá óôï êïéíü ìéêñïóêüðéï ìïéÜæïõí ìå «Üêáíèåò».
Ìåôáîý ôùí êõôôÜñùí ôçò áêáíèùôÞò óôéâÜäáò õðÜñ÷ïõí ôá êýôôáñá
ôïõ Langerhans, ôá ïðïßá óõììåôÝ÷ïõí óôçí Üìõíá ôïõ ïñãáíéóìïý.
Áíáãíùñßæïíôáé óôï çëåêôñïíéêü ìéêñïóêüðéï áðü ôá Üëëá êýôôáñá, ãéáôß
äåí Ý÷ïõí ôïíïúíßäéá êáé äåóìïóùìÜôéá, ï ðõñÞíáò ôïõò åßíáé ëïâþäçò, ôï
êõôôáñüðëáóìá äéáõãÝò êáé öÝñïõí ó÷çìáôéóìïýò ðïõ ìïéÜæïõí ìå «ñáêÝôá
ôïõ ôÝíéò».

III. Ê ïêêþäçò óôéâÜäá

Áðïôåëåßôáé áðü ìßá Ýùò ôÝóóåñéò óåéñÝò ðåðëáôõóìÝíùí êõôôÜñùí óå
ó÷Þìá ñüìâïõ ðïõ óôï êõôôáñüðëáóìÜ ôïõò öÝñïõí êïêêßá êåñáôïûáëßíçò,
ç ïðïßá åßíáé ðñüäñïìç ïõóßá ôçò êåñáôßíçò.
Óôç óôéâÜäá áõôÞ õðÜñ÷ïõí ôá óùìÜôéá ôïõ Ïdland Þ êåñáôéíïóþìáôá,
ôá ïðïßá ðåñéÝ÷ïõí ìåãÜëåò ðïóüôçôåò ëéðéäßùí êáé áðïâÜëëïíôáé óôá
ìåóïêõôôÜñéá äéáóôÞìáôá óõìâÜëëïíôáò óôç óõíï÷Þ ôçò êåñÜôéíçò
óôéâÜäáò êáé áðïôåëþíôáò öñáãìü óôçí áðþëåéá íåñïý.

IV . Ê åñÜôéíç óôéâÜäá
Åßíáé ç åîùôåñéêÞ åðéöÜíåéá ôçò åðéäåñìßäáò. Áðïôåëåßôáé áðü
åðéðåäùìÝíá íåêñÜ êýôôáñá ÷ùñßò ðõñÞíá ðïõ ôï êõôôáñüðëáóìÜ ôïõò Ý÷åé
áíôéêáôáóôáèåß áðü êåñáôßíåò(óêëçñïðñùôåÀíåò).Ãéá ôïí ó÷çìáôéóìü ôùí
êõôôÜñùí öáßíåôáé íá ðáßæïõí óçìáíôéêü ñüëï ôá ôïíïúíßäéá, ôá êïêêßá
êåñáôïûáëßíçò êáé ôá óùìÜôéá ôïõ Odland. Ôá êýôôáñá áõôÞò ôçò óôéâÜäáò
åßíáé óõíäåäåìÝíá ìåôáîý ôïõò êáôÜ ôÝôïéï ôñüðï, þóôå áöåíüò ìåí íá
áðïðßðôïõí óõíå÷þò ôá åðéöáíåéáêÜ óáí êåñÜôéíåò öïëßäåò Þ ëÝðéá,

13
Äåñìáôïëïãßá

áöåôÝñïõ äå íá ðñïóäßäåôáé óôçí êåñÜôéíç óôéâÜäá äýíáìç, áíôï÷Þ êáé

áäéáðåñáôüôçôá. Ôï ðÜ÷ïò ôçò êåñÜôéíçò óôéâÜäáò åßíáé ìåãáëýôåñï óôéò
åðéöÜíåéåò ôùí ðáëáìþí êáé ôùí ðåëìÜôùí.
Ç åðéäåñìßäá ðáñïõóéÜæåé ìåãáëýôåñç áíèåêôéêüôçôá óôéò ìç÷áíéêÝò
ðéÝóåéò Þ ôñéâÝò êáé åðéðëÝïí ðñïóôáôåýåé ôïõò õðïêåßìåíïõò éóôïýò áðü
ôçí õðÝñìåôñç åîÜôìéóç (áýîçóç ôçò Üäçëçò áðþëåéáò íåñïý).
Óôéò ðáëÜìåò êáé ôá ðÝëìáôá, ìåôáîý ôçò êïêêþäïõò êáé ôçò êåñÜôéíçò
óôéâÜäáò, õðÜñ÷åé ìßá åðéðëÝïí, ç äéáõãÞò óôéâÜäá. ÏíïìÜæåôáé Ýôóé, ãéáôß
äåí âÜöåôáé ìå ôéò êïéíÝò ÷ñùóôéêÝò. Áðïôåëåßôáé áðü ìßá Ýùò ôñåéò óåéñÝò
ðåðëáôõóìÝíùí êõôôÜñùí ÷ùñßò ðõñÞíá ðïõ åßíáé ãåìÜôá áðü ìéá ëéðáñÞ
ïõóßá ôçí åëáéïåéäßíç (ðñüäñïìç ôçò êåñáôßíçò ïõóßáò).Ï ðõñÞíáò Ý÷åé
áíôéêáôáóôáèåß áðü äåóìßäåò ôïíéêþí íçìáôßùí ðáñÜëëçëåò ðñïò ôçí
åðéöÜíåéá ôïõ äÝñìáôïò. Óå áõôÞ ôç óôéâÜäá õðÜñ÷ïõí åðßóçò êáñïôÝíéá (á
êáé â).

1.2.2 × üñéï
Ôï ÷üñéï âñßóêåôáé áíÜìåóá óôï õðüäåñìá êáé óôçí åðéäåñìßäá êáé
áðïôåëåß ôï óôÞñéãìá ôçò åðéäåñìßäáò. Ìåôáîý ÷ïñßïõ êáé åðéäåñìßäáò
ðáñåìâÜëëåôáé ç âáóéêÞ ìåìâñÜíç ãéá ôçí ïðïßá Ýãéíå Þäç ëüãïò. Ôï
ðÜ÷ïò ôïõ êõìáßíåôáé áðü 0,3 Ýùò 3 ÷éëéïóôÜ. Áðïôåëåßôáé áðü äýï
óôéâÜäåò, ôç èçëþäç (åðéöáíåéáêü ôìÞìá) êáé ôç äéêôõùôÞ (âáèýôåñï
ôìÞìá) ìåôáîý ôùí ïðïßùí äåí õðÜñ÷ïõí óáöÞ üñéá.
Ïé èçëÝò ôïõ ÷ïñßïõ ôçò èçëþäïõò óôéâÜäáò åéóÝñ÷ïíôáé óôéò
áíôßóôïé÷åò êïéëüôçôåò ôçò åðéäåñìßäáò, ðïõ äçìéïõñãïýíôáé áðü ôéò
êáôáäýóåéò ôçò. Ôï ýøïò ôùí èçëþí åîáñôÜôáé áðü ôï ðÜ÷ïò ôçò
åðéäåñìßäáò. ¼ôáí åíùèïýí ïé èçëÝò ìåôáîý ôïõò óå óåéñÝò, ó÷çìáôßæïõí
ôéò äåñìáôéêÝò áêñïëïößåò (ðáëÜìç-ðÝëìá).
Óôï ÷üñéï áíåõñßóêïíôáé:ñßæåò ôùí ôñé÷þí, áäÝíåò, ëåßåò ìõúêÝò ßíåò
(ïñèùôÞ-ñåò ìýåò ôùí ôñé÷þí), áããåßá ìå áßìá Þ ëÝìöï êáé íåýñá. Êáé ïé äýï
óôéâÜäåò ôïõ ÷ïñßïõ áðïôåëïýíôáé áðü óõíäåôéêü éóôü, ï ïðïßïò
áðáñôßæåôáé áðü:
á. ôç ìåóïêõôôÜñéá ïõóßá, äçëáäÞ:
• ßíåò-êïëëáãüíåò, åëáóôéêÝò, äéêôõùôÝò
• âáóéêÞ Þ èåìåëéáêÞ ïõóßá
â. ôá êýôôáñá ôïõ óõíäåôéêïý éóôïý.

14
Äåñìáôïëïãßá

Åéêüíá 1.5: ×áëáñüò óõíäåôéêüò éóôüò

I. ºíåò ôï õ ×ï ñßï õ
Óôç èçëþäç óôéâÜäá ïé êïëëáãüíåò ßíåò åßíáé ëåðôÝò êáé áñáéÝò,
÷éÜæïíôáé ìáæß ìå ôéò åëáóôéêÝò ßíåò êáé ó÷çìáôßæïõí ÷áëáñÜ äßêôõá. Ïé
äéêôõùôÝò ßíåò åßíáé ðåñéóóüôåñåò áêñéâþò êÜôù áðü ôçí åðéäåñìßäá êáé
óõììåôÝ÷ïõí óôï ó÷çìáôéóìü ôçò âáóéêÞò ìåìâñÜíçò.
Óôç äéêôõùôÞ óôéâÜäá ðïõ åßíáé ðá÷ýôåñç áðü ôç èçëþäç, ïé
êïëëáãüíåò ßíåò ó÷çìáôßæïõí äåóìßäåò ðïõ äéáðëÝêïíôáé êáé ó÷çìáôßæïõí
ðõêíÜ êáé óôåñåÜ äßêôõá. ÕðÜñ÷ïõí Üöèïíåò êáé ðá÷ýôåñåò åëáóôéêÝò ßíåò,
ðïõ åßíáé áêüìç ðåñéóóüôåñåò ãýñù áðü ôï âïëâü ôùí ôñé÷þí, ôá åêêñéôéêÜ
ìÝñç ôùí áäÝíùí êáé ôá ôñé÷ïåéäÞ áããåßá.
Ç ðõêíÞ äéÜôáîç ôùí éíþí áõîÜíåé ôç óõíï÷Þ ôïõ éóôïý êáé Ý÷åé óáí
áðïôÝëåóìá ôçí áíèåêôéêüôçôá ôïõ äÝñìáôïò óôéò ìç÷áíéêÝò ðéÝóåéò.
Ïé êïëëáãüíåò ßíåò óõãêñïôïýí ôç äïìéêÞ óôáèåñüôçôá ôçò
åðéäåñìßäáò, åðåéäÞ ïé ßíåò áõôÝò åìöáíßæïõí áëëçëïäéáðëïêÞ. ÕðÜñ÷ïõí
äéÜöïñá åßäç êïëëáãüíïõ áíÜëïãá ìå ôç ìïñöïëïãßá, ôç óýíèåóç ôùí
áìéíïîÝùí êáé ôéò öõóéêÝò éäéüôçôåò. Ç êáôáóôñïöÞ ôïõ Ý÷åé óáí
áðïôÝëåóìá ôçí åìöÜíéóç ñõôßäùí.
Ïé åëáóôéêÝò ßíåò áðïôåëïýíôáé áðü åëáóôßíç (ðñùôåÀíç) êáé åßíáé
õðåýèõíåò ãéá ôçí åëáóôéêüôçôá ôïõ äÝñìáôïò. Ïé ßíåò áõôÝò êáé ç âáóéêÞ
ïõóßá óõíôåëïýí óôçí áðïöõãÞ õðåñäéÜôáóçò ôïõ äÝñìáôïò.

15
Äåñìáôïëïãßá

¼ôáí ôï äÝñìá õðåñäéáôåßíåôáé, üðùò êáôÜ ôçí êýçóç, ôüôå óôï ÷üñéï
ãßíïíôáé ñÞãìáôá (ñáâäþóåéò). ÁõôÜ ðáñáìÝíïõí óôï äÝñìá ôçò êïéëéÜò êáé
öáßíïíôáé óôçí áñ÷Þ óáí êïêêéíùðÝò êáé ìåôÜ óáí ëåõêÜæïõóåò
ãñáììþóåéò.
Ïé äéêôõùôÝò ßíåò åßíáé ðïëý ðéï ëåðôÝò áðü ôéò êïëëáãüíåò ßíåò. Óõ÷íÜ
áðïôåëïýí óõíÝ÷åéá ôùí êïëëáãüíùí éíþí (Ý÷ïõí êïéíÞ ðñïÝëåõóç êáé
äéáìïñöþíïíôáé üðùò êáé ïé êïëëáãüíåò), üìùò äåí áíáãíùñßæïíôáé óôï
ìéêñïóêüðéï êáé ãé’áõôü ðïëëïß óõããñáöåßò äåí ôéò äéá÷ùñßæïõí áðü ôéò
êïëëáãüíåò.
Ïé ßíåò ôïõ óõíäåôéêïý éóôïý åßíáé Ýôóé äéáôåôáãìÝíåò, þóôå íá
ó÷çìáôßæïõí ñüìâïõò ó’áõôü ïöåßëåôáé ç äéáôáôüôçôá êáé ç åëáóôéêüôçôá
ôïõ äÝñìáôïò, ïé ßíåò áõôÝò, ç öïñÜ ôùí ïðïßùí ìåëåôÞèçêå áðü ôï Langer,
Ý÷ïõí éäéáßôåñç óçìáóßá óôç ×åéñïõñãéêÞ, äéüôé üëåò ïé ôïìÝò ðñÝðåé íá
ãßíïíôáé ðáñÜëëçëá ðñïò áõôÝò êáé ü÷é êÜèåôá, þóôå íá áðïöåýãïíôáé ïé
ëåéôïõñãéêÝò êáé áéóèçôéêÝò åðéðôþóåéò.

II. ÂáóéêÞ Ïõóßá ôï õ ×ï ñßï õ

Ç âáóéêÞ Þ èåìåëéáêÞ ïõóßá ðáñåìâÜëëåôáé áíÜìåóá óôéò ßíåò êáé ôá
êýôôáñá ôïõ ÷ïñßïõ, ôá áããåßá êáé ôá íåýñá áõôïý. Åßíáé Üìïñöç êáé
êïëëþäçò ïõóßá ðïõ óõãêñáôåß ìåãÜëá ðïóÜ íåñïý êáé
âëåííïðïëõóáê÷áñéôþí, üðùò ôï õáëïõñïíéêü ïîý. Óôï õáëïõñïíéêü ïîý
åðéäñÜ ç õáëïõñïíéäÜóç.
Ôï õáëïõñïíéêü ïîý ëüãù ôçò óýóôáóÞò ôïõ äñá óáí öñáãìüò óôçí
åîÜðëùóç ìåãáëïìïñéáêþí åíþóåùí êáé âáêôçñéäßùí, êáèþò åðßóçò êáé
óáí ðáñÜãïíôáò åíõäÜôùóçò. Ç õáëïõñïíéäÜóç åßíáé Ýíæõìï ôùí
âáêôçñéäßùí (ìéêñïïñãáíéóìþí), ôï ïðïßï äéáóðÜ ôï õáëïõñïíéêü ïîý êáé
Ýôóé äéåõêïëýíåôáé ç åîÜðëùóç ôùí âáêôçñéäßùí.

III. Êýôôáñá ôï õ ×ï ñßï õ

Ôá êýôôáñá ôïõ óõíäåôéêïý éóôïý ðïõ áðáíôïýí óôï ÷üñéï åßíáé ðïéêßëá
Üëëá ðáñÜãïíôáé óôï ÷üñéï êáé Üëëá ìåôáíáóôåýïõí áðü ôï áéìïðïéçôéêü
óýóôçìá êáé åßíáé ôá åîÞò:
ÉíïâëÜóôåò: Åßíáé ôï êõñéüôåñï åßäïò êõôôÜñùí, ãéáôß áðü áõôÜ
ðáñÜãïíôáé ïé êïëëáãüíåò, ïé åëáóôéêÝò êáé ïé äéêôõùôÝò ßíåò, êáèþò êáé ç
âáóéêÞ Þ èåìåëéáêÞ ïõóßá.

16
Äåñìáôïëïãßá

Éóôéïêýôôáñá: Ðáßæïõí óçìáíôéêü ñüëï óôçí Üìõíá ôïõ ïñãáíéóìïý,

äéüôé Ý÷ïõí öáãïêõôôáñéêÝò éäéüôçôåò. Óå ðåñßðôùóç öëåãìïíÞò
áõîÜíïíôáé êáé ìåôáôñÝðïíôáé áíÜëïãá óå ìáêñïöÜãá, ëéðïöÜãá,
ìåëáíéíïöÜãá êôë.
ÓéôåõôéêÜ êýôôáñá (ìáóôïêýôôáñá): Âñßóêïíôáé óôï ÷áëáñü óõíäåôéêü
éóôü êáôÜ ìÞêïò ôùí ìéêñþí áããåßùí. Ôá êïêêßá ôïõ êõôôáñïðëÜóìáôïò
ôùí êõôôÜñùí Ý÷ïõí çðáñßíç, éóôáìßíç êáé ìåñéêÜ óåñïôïíßíç. Ðéèáíþò
ðáßæïõí óçìáíôéêü ñüëï óôá áíáöõëáêôéêÜ öáéíüìåíá, Ý÷ïõí üìùò ó÷Ýóç
ìå ôï ìç÷áíéóìü ôùí áëëåñãéêþí öáéíïìÝíùí.
Ðëáóìáôïêýôôáñá: Åßíáé áñáéÜ óôï ÷áëáñü óõíäåôéêü éóôü. ÁõîÜíïíôáé
óå öëåãìïíþäåéò êáôáóôÜóåéò êáé ìÜëéóôá óå ÷ñüíéåò öëåãìïíÝò ôïõ
äÝñìáôïò. ÐñïÝñ÷ïíôáé áðü ôá Â-ëåìöïêýôôáñá ôïõ áßìáôïò êáé Ý÷ïõí
Üìåóç ó÷Ýóç ìå ôçí ðáñáãùãÞ áíôéóùìÜôùí (áíïóïóöáéñéíþí).
Ðïëõìïñöïðýñçíá Çùóéíüöéëá: ¸÷ïõí ó÷Ýóç ìå áëëåñãéêÝò êáé
áíáöõëáêôéêÝò áíôéäñÜóåéò ôïõ ïñãáíéóìïý êáé áõîÜíïíôáé õðÝñìåôñá óå
ôÝôïéåò ðåñéðôþóåéò.
Ðïëõìïñöïðýñçíá Ïõäåôåñüöéëá: Åßíáé ìéêñüò ï áñéèìüò ôïõò, üôáí ï
óõíäåôéêüò éóôüò åßíáé óå öõóéïëïãéêÞ êáôÜóôáóç êáé ãßíåôáé ìåãÜëïò óå
ðáèïëïãéêÝò êáôáóôÜóåéò (öëåãìïíÝò).

1.2.3. Õ ðüäåñìá Þ Õ ðïäüñéï Ë ßðïò

Ôï õðüäåñìá âñßóêåôáé êÜôù áðü ôï ÷üñéï êáé, Ýôóé, äéáìÝóïõ áõôïý
ãßíåôáé ç óýíäåóç ôïõ ÷ïñßïõ ìå ôá õðïêåßìåíá üñãáíá êáé éóôïýò. ÌÝóá
äå ó’ áõôü äéÝñ÷ïíôáé áããåßá êáé âñßóêïíôáé åéäéêÜ íåõñéêÜ üñãáíá
(õðïäï÷åßò), éäñùôïðïéïß áäÝíåò êáé ìåñéêïß èýëáêïé ôñé÷þí.
Áðïôåëåßôáé áðü ÷áëáñü äßêôõï óõíäåôéêïý éóôïý, üðïõ áíÜìåóá óôá
ðëÝãìáôá ôùí êïëëáãüíùí êáé åëáóôéêþí éíþí õðÜñ÷ïõí êåíïß ÷þñïé ðïõ
ïíïìÜæïíôáé ëéðþäç ëüâéá. Ôá ëüâéá áõôÜ ãåìßæïõí áðü ëéðþäç êýôôáñá, ôá
ïðïßá åßíáé ìåãÜëá óöáéñïåéäÞ êýôôáñá ãåìÜôá ëßðïò åíþ ìüíï ìéá
ëåðôüôáôç óôéâÜäá ôïõ êõôôáñïðëÜóìáôïò ìáæß ìå ôïí ðõñÞíá ðáñáìÝíåé
óôçí ðåñéöÝñåéá ôùí êõôôÜñùí. Ôï óýíïëï ôùí ëïâßùí áðïôåëåß ôï
õðïäüñéï ëßðïò.
Ôï ðÜ÷ïò ôïõ õðïäüñéïõ ëßðïõò åßíáé äéáöïñåôéêü áðü Üôïìï óå Üôïìï
áíÜëïãá ìå ôçí ðåñéï÷Þ ôïõ äÝñìáôïò êáé ôçí êáôÜóôáóç èñÝøçò. Ç ëåõêÞ

17
Äåñìáôïëïãßá

Ýùò âáèõêßôñéíç ÷ñïéÜ ôïõ ëéðþäïõò éóôïý ïöåßëåôáé óôá êáñïôÝíéá á êáé â
ðïõ ðåñéÝ÷ïõí ôá ëéðïóôáãïíßäéá.

1.3 ÅîáñôÞìáôá ôïõ ÄÝñìáôïò

Óôá åîáñôÞìáôá ôïõ äÝñìáôïò ðåñéëáìâÜíïíôáé:
Á. Ïé ôñß÷åò
Â. Ôá íý÷éá
Ã. Ïé áäÝíåò (óìçãìáôïãüíïé-éäñùôïðïéïß-ìáæéêïß)

1 .3 .1 Ïé Ôñ ß÷åò
Ïé ôñß÷åò åßíáé åëáóôéêÜ êõëéíäñéêÜ íçìÜôéá áðü óêëçñÞ êåñáôßíç ïõóßá,
ðïõ ðñïåñ÷üíôáé áðü óùëçíïåéäåßò êáôáäýóåéò ôçò åðéäåñìßäáò, ôïõò
èõëÜêïõò ôùí ôñé÷þí, ïé ïðïßåò öôÜíïõí ìÝóá óôï ÷üñéï Þ êáé óôï
õðüäåñìá.

Åéêüíá 1.6: Áíáôïìßá ôïõ èýëáêá ôçò ôñß÷áò

18
Äåñìáôïëïãßá

I. Äï ìÞ êáé Áíáôï ìßá ôçò Ôñß÷áò

Ôï ôìÞìá ôçò ôñß÷áò ðïõ âñßóêåôáé áðü ôçí åêâïëÞ ôïõ óìçãìáôïãüíïõ
áäÝíá êáé ðÜíù ëÝãåôáé óôÝëå÷ïò êáé ðñïåîÝ÷åé ëïîÜ áðü ôçí åðéöÜíåéá
ôïõ äÝñìáôïò. Ôï ôìÞìá áðü ôçí åêâïëÞ ôïõ óìçãìáôïãüíïõ áäÝíá êáé
êÜôù ëÝãåôáé ñßæá êáé êáôáëÞãåé óå ìéá êùäùíïåéäÞ äéüãêùóç, ôï âïëâü
ôçò ôñß÷áò.
ÌÝóá óôçí êïéëüôçôá ðïõ äçìéïõñãåßôáé (áðü ôçí êùäùíïåéäÞ
äéüãêùóç) êáôáëÞãåé ðñïåîï÷Þ ôïõ ÷ïñßïõ, ç èçëÞ ôçò ôñß÷áò, ãåìÜôç
áããåßá êáé íåýñá.
Ç ôñß÷á áõîÜíåôáé áðü ôá êýôôáñá ôïõ âïëâïý êáé ôñÝöåôáé áðü ôç èçëÞ
ôçò ôñß÷áò. ÊáôáóôñïöÞ ôçò èçëÞò óçìáßíåé áðþëåéá ôçò ôñß÷áò.
Ç ñßæá ôçò ôñß÷áò ðåñéâÜëëåôáé áðü ôïí åðéèçëéáêü èýëáêï ðïõ
áðïôåëåß óõíÝ÷åéá (êáôÜäõóç) ôçò åðéäåñìßäáò êáé áðáñôßæåôáé áðü äýï
óôéâÜäåò, ôïí Ýóù êáé ôïí Ýîù êïëåü êáé ôïí éíþäç èýëáêï, ï ïðïßïò
êáëýðôåé ôïí åðéèçëéáêü èýëáêï êáé ðñïÝñ÷åôáé áðü ôïí éíþäç óõíäåôéêü
éóôü ôïõ ÷ïñßïõ.
ÅðïìÝíùò ï âïëâüò, ç èçëÞ ôçò ôñß÷áò, ï åðéèçëéáêüò èýëáêïò êáé ï
éíþäçò èýëáêïò áðïôåëïýí ôï èýëáêï ôçò ôñß÷áò.
Óôïí åðéèçëéáêü èýëáêï åêâÜëëåé Ýíáò óìçãìáôïãüíïò áäÝíáò. ÐÜíù
áðü ôçí åêâïëÞ ôïõ áäÝíá õðÜñ÷åé ï ôñé÷éêüò ðüñïò êáé áðü êÜôù
ðñïóöýåôáé ï ïñèùôÞñáò ìõò ôçò ôñß÷áò áðïôåëïýìåíïò áðü äÝóìç ëåßùí
ìõúêþí éíþí ðïõ öèÜíåé ìÝ÷ñé ôçí êÜôù åðéöÜíåéá ôçò åðéäåñìßäáò.
Ï ìõò áõôüò, üôáí óõóðÜôáé, öÝñíåé ôçí ôñß÷á óå êÜèåôç èÝóç ùò ðñïò
ôçí åðéöÜíåéá ôïõ äÝñìáôïò (÷Þíåéï äÝñìá), ôï ãíùóôü ìáò
“áíáôñß÷éáóìá”, êáé åðßóçò ðñïêáëåß ôçí åêêÝíùóç ôïõ óìçãìáôïãüíïõ
áäÝíá óôïí åðéèçëéáêü èýëáêï.
Äåí õðÜñ÷ïõí ïñèùôÞñåò ìýåò óôïõò èõëÜêïõò ôùí ôñé÷þí ôïõ ãåíåßïõ,
ôïõ ìåôþðïõ, ôùí öñõäéþí, ôùí âëåöáñßäùí, ôçò ìýôçò êáé ôïõ Üíù êáé
êÜôù ÷åßëïõò.
Ôï óôÝëå÷ïò ôçò ôñß÷áò áðïôåëåßôáé áðü ôï ðåñéôñß÷éï, ôï öëïéü êáé ôï
ìõåëü.
• Ôï ðåñéôñß÷éï ðåñéâÜëëåé ôçí ôñß÷á êáé áðïôåëåßôáé áðü Ýíá óôñþìá
åðßðåäùí êõôôÜñùí, ôá ïðïßá êåñáôéíïðïéïýíôáé, üóï ìåãáëþíåé ç
ôñß÷á. Ïé êåñÜôéíåò öïëßäåò, Ý÷ïõí êåñáìéäùôÞ äéÜôáîç êáé Ýôóé
êáèéóôïýí óêëçñÞ ôçí åðéöÜíåéÜ ôçò. Ôï ðåñéôñß÷éï óôåñåßôáé
÷ñùóôéêÞò êáé ðñïóôáôåýåé ôï öëïéü.

19
Äåñìáôïëïãßá

• Ï öëïéüò åßíáé ôï ìåóáßï ìÝñïò ôçò ôñß÷áò. Ôá êýôôáñÜ ôïõ

ðáñïõóéÜæïõí Üôõðç êåñáôéíïðïßçóç, åðåéäÞ ëåßðïõí ôá êïêêßá
êåñáôïûáëßíçò. Ç êåñáôßíç åßíáé óêëçñÞ. Óôá êýôôáñá ôïõ öëïéïý
ôçò ôñß÷áò âñßóêïíôáé êïêêßá ìåëáíßíçò (ìåëáíïóþìáôá), ðïõ
ðáñÜãïíôáé áðü ôïõò ìåëáíéíïâëÜóôåò ôïõ âïëâïý ôçò ôñß÷áò. Ç
ìåëáíßíç ÷ñùìáôßæåé ôçí ôñß÷á.
• Ï ìõåëüò åßíáé ôï åóùôåñéêü ìÝñïò ôçò ôñß÷áò êáé áðïôåëåßôáé áðü
ìáëáêÞ êåñáôßíç.
Óå áíôßèåóç ìå ôá êýôôáñá ôçò åðéäåñìßäáò, ôá êåñáôéíïêýôôáñá, ðïõ
ðáñÜãïõí Ýíá åßäïò ìáëáêÞò êåñáôßíçò êáé Ýôóé ôá åðéöáíåéáêÜ
êåñáôéíïðïéçìÝíá êýôôáñá áðïðßðôïõí, ôá êýôôáñá ôïõ âïëâïý ôçò ôñß÷áò
äéáöïñïðïéïýíôáé óå ðïëëÝò óåéñÝò Þ ôýðïõò êõôôÜñùí, ôá ïðïßá ðáñÜãïõí
óêëçñÞ êåñáôßíç ðïõ äåí áðïðßðôåé.

II. Ìï ñöï ëï ãßá ôçò Ôñß÷áò

Ïé ôñß÷åò äéáöÝñïõí ìåôáîý ôïõò ùò ðñïò ôï ìÝãåèïò, ôï ó÷Þìá, ôï
÷ñþìá êáé ôçí ðõêíüôçôá áíÜëïãá ìå ôï Üôïìï, ôï öýëï, ôçí çëéêßá, ôç öõëÞ
êáé ôçí ðåñéï÷Þ ôïõ äÝñìáôïò ðïõ âñßóêïíôáé.
ÁíÜëïãá ìå ôï ìÝãåèïò ïé ôñß÷åò åßíáé:
á. ×íïþäåéò Þ ÷íïýäé, ðïõ åßíáé ëåðôÝò êáé êïíôÝò êáé äåí Ý÷ïõí ìõåëü.
â. ÊïíôÝò, üðùò ïé âëåöáñßäåò, ïé ôñß÷åò ôùí öñõäéþí, ôùí ñùèþíùí ôçò
ìýôçò êáé ôïõ Ýîù áêïõóôéêïý ðüñïõ.
ã. ÌáêñéÝò êáé ðá÷éÝò, üðùò ôï ôñé÷ùôü ôçò êåöáëÞò, ôçò ìáó÷Üëçò, ôï
ãÝíåéï êáé ôï åöÞâáéï.
Ôï ÷íïþäåò Þ ðñùôïãåíÝò ôñß÷ùìá ôïõ åìâñýïõ áíôéêáèßóôáôáé ìåôÜ ôç
ãÝííçóÞ ôïõ áðü ôï äåõôåñïãåíÝò ôñß÷ùìá, ôï ïðïßï ëßãï äéáöÝñåé áðü ôï
ðñïçãïýìåíï, åíþ óå ïñéóìÝíåò èÝóåéò áíáðôýóóåôáé ôï ôñéôïãåíÝò (ôåëéêü)
ôñß÷ùìá ìåôÜ ôçí Ýíáñîç ëåéôïõñãßáò ôùí ãåííçôéêþí áäÝíùí óôçí
åöçâåßá. Ôüôå ôï ôñß÷ùìá áõôü áðïôåëåß Ýíáí áðü ôïõò äåõôåñåýïíôåò
÷áñáêôÞñåò ôïõ öýëïõ. Åßíáé ìáêñýôåñï, ðá÷ýôåñï êáé ïé ñßæåò ôïõ
öôÜíïõí ìÝ÷ñé ôçí õðïäåñìßäá.
Ìå âÜóç ôï ó÷Þìá ôïõò ïé ôñß÷åò äéáêñßíïíôáé óå ôÝóóåñéò ôýðïõò ðïõ
åßíáé ïé åîÞò:

20
Äåñìáôïëïãßá

• ï åëéêïåéäÞò (“ìðïýêëá”)
• ï óðåéñïåéäÞò (“êáôóáñüò”) óôïõò ÍÝãñïõò

• ï êõìáôïåéäÞò óå áñêåôïýò Åõñùðáßïõò

• ï åõèýò (“ßóéïò”) óôçí êßôñéíç öõëÞ
Ôï ÷ñþìá ôçò ôñß÷áò ïöåßëåôáé óôïí áñéèìü êáé ôïí ôýðï ôùí
ìåëáíïóùìÜôùí ðïõ âñßóêïíôáé óôç öëïéþäç ìïßñá ôïõ óôåëÝ÷ïõò ôçò
ôñß÷áò. Ôñßá åßäç ìåëáíïóùìÜôùí ðåñéÝ÷ïíôáé óôçí ôñß÷á. ÁõôÜ ðïõ
ðåñéÝ÷ïõí åñõèñïìåëáíßíç, åõìåëáíßíç (êáöÝ Þ ìáýñï ÷ñþìá) êáé
öáéïìåëáíßíç (êüêêéíï Þ êßôñéíï ÷ñþìá). ÅðïìÝíùò:

Ãêñßæåò ôñß÷åò => åëáôôùìÝíïò áñéèìüò ìåëáíïóùìÜôùí êáé

öõóáëßäùí
áÝñá ìåôáîý ôùí óôéâÜäùí

¢óðñåò => äåí Ý÷ïõí êáèüëïõ ìåëáíïóþìáôá

(áíôéêáèßóôáíôáé
áðü êåíÜ áÝñá)

ÎáíèÝò => Ý÷ïõí ìåéùìÝíï áñéèìü ìåëáíïóùìÜôùí,

ðåñéÝ÷ïõí
öáéoìåëáíßíç êáé åõìåëáíßíç

ÅñõèñùðÝò => ôá ìåëáíïóþìáôá ðåñéÝ÷ïõí åñõèñïìåëáíßíç

Óêïýñåò => Ý÷ïõí ðïëëÜ ìåëáíïóþìáôá ìå åõìåëáíßíç êáé

öáéïìåëáíßíç.

Ç ðõêíüôçôá ôùí ôñé÷þí åîáñôÜôáé áðü ôçí ðåñéï÷Þ ôïõ äÝñìáôïò êáé
åßíáé äéáöïñåôéêÞ áðü Üôïìï óå Üôïìï. Ãéá ðáñÜäåéãìá, óôï ôñé÷ùôü ôçò
êåöáëÞò õðÜñ÷ïõí åêáôü Ýùò åêáôüí ðåíÞíôá ÷éëéÜäåò ôñß÷åò ìå ìÝóç
ðõêíüôçôá åîáêüóéåò ôñß÷åò áíÜ ôåôñáãùíéêü åêáôïóôü. Ìå ôçí ðÜñïäï
üìùò ôçò çëéêßáò ìåéþíåôáé ï áñéèìüò ôïõò êáé Ýôóé áëëÜæåé ç ðõêíüôçôÜ
ôïõò.

21
Äåñìáôïëïãßá

ÉÉÉ. ÓôÜä éá áíÜðôõîçò ôçò Ôñß÷áò

Ç áýîçóç, ç åîÝëéîç, ç ðôþóç êáé ç áíÜðëáóç ôùí ôñé÷þí
ðñáãìáôïðïéåßôáé ìå âÜóç Ýíáí êáèïñéóìÝíï êýêëï êáé äéÝñ÷åôáé ôñßá
óôÜäéá:
Ôï áíáãåíÝò óôÜäéï. Ç ôñß÷á áõîÜíåôáé, ìÝ÷ñé ôï óôÝëå÷ïò íá ðÜñåé ôï
ôåëéêü ìÞêïò (0,5 ÷éë.-1,5 ìÝôñï). Ôüôå ç ôñß÷á ðáñáìÝíåé óå çñåìßá. Ç
äéÜñêåéá ôçò äéáäéêáóßáò ãéá ôï ôñé÷ùôü ôçò êåöáëÞò êõìáßíåôáé áðü 3-6
÷ñüíéá êáé ãéá ôéò ôñß÷åò ôùí âëåöÜñùí áðü 2-6 ìÞíåò.
Ôï êáôáãåíÝò óôÜäéï. Ç ôñß÷á óôáìáôÜåé íá áõîÜíåôáé, êáé áñ÷ßæïõí
åðåîåñãáóßåò ïé ïðïßåò åôïéìÜæïõí ôçí ðôþóç ôçò ôñß÷áò êáé ôçí áíÜðëáóç
ôçò íÝáò ôñß÷áò. Ç äéáäéêáóßá áõôÞ äéáñêåß 2-3 åâäïìÜäåò.
Ôï ôåëïãåíÝò óôÜäéï (1-4 ìÞíåò). Ç ôñß÷á áíåâáßíåé óôï èýëáêá, ìÝ÷ñé
íá áðïðÝóåé êáé áðùèåßôáé áðü ôçí êïñõöÞ ôçò íÝáò ôñß÷áò ðïõ
áíáãåííÞèçêå áðü ôï íÝï âïëâü.

Åéêüíá 1.7: ÓôÜäéá áíÜðôõîçò ôçò ôñß÷áò

22
Äåñìáôïëïãßá

1.3.2 Ôá Íý÷éá
Ôá íý÷éá åßíáé êõñôÜ, çìéäéáöáíÞ ðÝôáëá áðü óêëçñÞ êåñáôßíç ðïõ
åðéêáëýðôïõí ìå ôçí êïßëç åðéöÜíåéÜ ôïõò ôéò ôåëåõôáßåò öÜëáããåò ôùí
äáêôýëùí ôùí ÷åñéþí êáé ôùí ðïäéþí. Åßíáé óôåñåÜ óõíäåäåìÝíá ìå ôï
äÝñìá ôçò ñá÷éáßáò åðéöÜíåéáò ôçò ôñßôçò öÜëáããáò ðïõ ïíïìÜæåôáé êïßôç
ôïõ íõ÷éïý.
Ç ðßóù êáé ïé ðëÜãéåò Üêñåò ôïõ åéó÷ùñïýí óôçí áýëáêá ôïõ íõ÷éïý, ç
ìÝóç ðåñéï÷Þ ôçò ïðïßáò ëÝãåôáé “ìÞôñá ôïõ íõ÷éïý”. ÅðéöáíåéáêÜ
êáëýðôåôáé áðü ìßá ðôõ÷Þ ôïõ äÝñìáôïò, ôï ðáñùíý÷éï, ôïõ ïðïßïõ ôï
÷åßëïò êáëýðôåé ôï íý÷é óáí ëåðôüò êåñÜôéíïò õìÝíáò, ôï åðùíý÷éï.
Ôï íý÷é áðïôåëåßôáé áðü ôá åîÞò ôñßá ìÝñç:
á. Ôç ñßæá. Åßíáé ç ëåðôüôåñç êáé ç ìáëáêüôåñç ìïßñá ôïõ íõ÷éïý.
Âñßóêåôáé êÜôù áðü ôç ìÝóç ìïßñá ôïõ ðáñùíõ÷ßïõ. ÊÜôù áðü ôç ñßæá
õðÜñ÷åé ðÜ÷õíóç ôçò âáóéêÞò óôéâÜäáò ôïõ äÝñìáôïò, ç “ìÞôñá ôïõ
íõ÷éïý”, áð’ üðïõ áíáãåííÜôáé êáé áõîÜíåôáé ôï íý÷é. Áí, ð.÷., áðü
ôñáõìáôéóìü êáôáóôñáöåß áõôü ôï ôìÞìá, ôüôå åßíáé áäýíáôç ç áíÜðôõîç
ôïõ íõ÷éïý.
â. Ôï óþìá. ¸÷åé ìÞêïò 1,5 åê., ÷ñþìá ñüäéíï, ëüãù ôùí áããåßùí ðïõ
õðÜñ÷ïõí óôï ÷üñéï ôçò êïßôçò, êáé ñáâäþóåéò óôçí åðéöÜíåéá. Óôïí
áíôß÷åéñá Þ êáé óå Üëëá äÜêôõëá ðáñáôçñåßôáé ìéá ëåõêÞ ìçíïåéäÞò
ðñïåîï÷Þ ôçò ñßæáò áðü ôï ðáñùíý÷éï ðïõ ëÝãåôáé ìçíßóêïò Þ áíáôïëÞ ôïõ
íõ÷éïý.
ã. Ôçí êïñõöÞ, ôï åëåýèåñï Üêñï ôïõ íõ÷éïý. Åßíáé áõôü ðïõ åîÝ÷åé,
üôáí ìåãáëþóåé, áðü ôï õðùíý÷éï. Ôï õðùíý÷éï åßíáé ðá÷õìÝíç êåñÜôéíç
óôéâÜäá ôïõ äÝñìáôïò.

Åéêüíá 1.8: Áíáôïìßá öõóéïëïãéêïý íõ÷éïý

23
Äåñìáôïëïãßá

Ôï ìÞêïò ôïõ íõ÷éïý áõîÜíåôáé óõíå÷þò áðü ôá êåñáôéíïðïéçìÝíá

êýôôáñá, ôá ïðïßá óõãêñáôïýíôáé óôåñåÜ ìåôáîý ôïõò, áêñéâþò üðùò
óõìâáßíåé óôï öëïéü ôçò ôñß÷áò.
Ï ñõèìüò áýîçóçò ôïõ íõ÷éïý åðçñåÜæåôáé áðü äéÜöïñïõò ðáñÜãïíôåò.
ÅíäåéêôéêÜ ìðïñïýìå íá áíáöÝñïõìå ôçí çëéêßá, ôçí åãêõìïóýíç, ôïí
ôñáõìáôéóìü Þ ôï äÜãêùìá ôùí íõ÷éþí, ôéò åðï÷Ýò (êáëïêáßñé), ôá íý÷éá
÷åñéþí-ðïäéþí. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôá íý÷éá ôùí ÷åñéþí ìåãáëþíïõí 2-3
öïñÝò ãñçãïñüôåñá áðü ôá íý÷éá ôùí ðïäéþí Ýôóé, ìåôÜ ôçí áöáßñåóÞ
ôïõò, ôá íý÷éá ôùí ÷åñéþí áíáðëÜóóïíôáé óå 5-6 ìÞíåò, åíþ ôùí ðïäéþí óå
12-18 ìÞíåò. ÊáôÜ ìÝóï üñï ôá íý÷éá áíáðôýóóïíôáé êáôÜ 0,1 ÷éë. ôçí
çìÝñá.

Ôá íý÷éá åßíáé áðáñáßôçôá, äéüôé:

ü ðñïöõëÜóóïõí ôá äÜêôõëá áðü ôñáõìáôéóìïýò
ü óõìâÜëëïõí óôçí áßóèçóç ôçò áöÞò
ü óõìâÜëëïõí óôç óýëëçøç ëåðôþí áíôéêåéìÝíùí, äéüôé ç ñÜãá ôïõ
äáêôýëïõ, ðéåæüìåíç óå üëç ôçí åðéöÜíåéÜ ôçò, âñßóêåé ùò
áíôéóôÞñéãìá ôï íý÷é (óå ó÷Ýóç ìå ôï ïóôü ðïõ åßíáé êõëéíäñéêü)
ü ôï ÷ñþìá ôùí íõ÷éþí âïçèÜåé óôç äéÜãíùóç ðáèïëïãéêþí
êáôáóôÜóåùí (ð.÷., ôï êõáíü ÷ñþìá ïöåßëåôáé óå Ýëëåéøç ïîõãüíïõ
üðùò óõìâáßíåé óôçí êáñäéáêÞ áíåðÜñêåéá)
ü áðïôåëïýí äåßãìá áéóèçôéêÞò êáé êáëáéóèçóßáò.

1.3.3 Ïé Á äÝíåò
Óôïõò áäÝíåò ôïõ äÝñìáôïò áíÞêïõí ïé óìçãìáôïãüíïé, ïé éäñùôïðïéïß,
ðïõ äéáêñßíïíôáé óôïõò áðïêñéíåßò êáé óôïõò åêêñéíåßò, êáé ïé ìáæéêïß.

É. Óìçãìáôï ãü íï é Áä Ýíåò
Áõôïß áíåõñßóêïíôáé óå üëç ôçí åðéöÜíåéá ôïõ äÝñìáôïò åêôüò áðü ôéò
ðáëÜìåò êáé ôá ðÝëìáôá. Ï ìåãáëýôåñïò áñéèìüò ôïõò êáôáíÝìåôáé óôï
ôñé÷ùôü ôçò êåöáëÞò, óôï ðñüóùðï (éäßùò óôï ìÝôùðï êáé óôï ðçãïýíé),
óôï Üíù ìéóü ôïõ èþñáêá, óôç ñÜ÷ç, óôïõò þìïõò êáé óôçí
ðåñéíåïãåííçôéêÞ ðåñéï÷Þ.

24
Äåñìáôïëïãßá

Áðïôåëïýíôáé áðü ôï áäåíéêü óþìá êáé ôïí åêöïñçôéêü ðüñï.

Ôï áäåíéêü óþìá óõíßóôáôáé åîùôåñéêÜ áðü Ýíá âáóéêü õìÝíá êáé
åóùôåñéêÜ áðü áäåíéêÜ êýôôáñá. Ôá êýôôáñá áõôÜ ðáñÜãïõí ëéðáñÝò
ïõóßåò, ïé ïðïßåò óõóóùñåýïíôáé ìå ôç ìïñöÞ óôáãïíéäßùí. ¼ôáí ôá
êýôôáñá ãåìßóïõí óôáãïíßäéá ëßðïõò, ôüôå óðÜæïõí, êáé üëï ôï êýôôáñï
ìåôáâÜëëåôáé óå Ýêêñéìá, ôï óìÞãìá. Ãéá ôï ëüãï áõôü, ïé óìçãìáôïãüíïé
áäÝíåò êáëïýíôáé ïëïêñéíåßò.
Ï åêöïñçôéêüò ðüñïò, ôïõ ïðïßïõ ôï ôïß÷ùìá áðïôåëåßôáé áðü
ðïëýóôéâï ðëáêþäåò åðéèÞëéï, åßíáé êïíôüò êáé öáñäýò êáé åêâÜëëåé óôï
èýëáêá ôçò ôñß÷áò. Åêåß åêêåíþíåôáé ôï óìÞãìá ìå ôç âïÞèåéá ôïõ
ïñèùôÞñá ìõüò ôçò ôñß÷áò êáé, Ýôóé, äéáìÝóïõ ôïõ ôñé÷éêïý ðüñïõ ôïõ
åðéèçëéáêïý èõëÜêïõ öôÜíåé óôçí åðéöÜíåéá ôïõ äÝñìáôïò. Óôçí ðåñéï÷Þ
üìùò ôçò èçëÞò ôïõ ìáóôïý êáé óôá ìåãÜëá ÷åßëç ôïõ áéäïßïõ ïé
óìçãìáôïãüíïé ðüñïé åêâÜëëïõí áðåõèåßáò óôçí åðéöÜíåéá ôïõ äÝñìáôïò
êáé ôüôå ëÝãïíôáé åëåýèåñïé óìçãìáôïãüíïé áäÝíåò.
Ç Ýêêñéóç ôùí óìçãìáôïãüíùí áäÝíùí áñ÷ßæåé ìåôÜ ôçí åöçâåßá êáé
åßíáé óõíå÷Þò, åíþ êáôÜ ôçí ðñïåöçâéêÞ çëéêßá ïé óìçãìáôïãüíïé áäÝíåò
åßíáé áíåíåñãïß êáé áõîÜíïõí óå ìÝãåèïò. Äéáðéóôþíïíôáé ãéá ðñþôç öïñÜ
ìåôáîý 13 çò êáé 15 çò åâäïìÜäáò óôçí åìâñõúêÞ æùÞ üðïõ ôï óìÞãìá
êáëýðôåé ôï óþìá ôïõ åìâñýïõ.
Ç ëåéôïõñãßá ôïõ áäÝíá åëÝã÷åôáé áðü ôá áíäñïãüíá. ÐçãÞ ôùí
áíäñïãüíùí óôïõò ìåí Üíäñåò åßíáé ïé üñ÷åéò, óôéò äå ãõíáßêåò ïé ùïèÞêåò
êáé ôá åðéíåöñßäéá.

ÉÉ. Éä ñùôï ðï éï ß Áä Ýíåò

Á. Á ð ï ê ñ é í å ß ò Á ä Ý í å ò
Ïé áðïêñéíåßò áäÝíåò áíáðôýóóïíôáé êáé áñ÷ßæïõí íá ëåéôïõñãïýí óôçí
åöçâåßá. Áðïôåëïýíôáé áðü ôï óùëçíïåéäÝò óðåßñáìá, ðïõ åßíáé ôï åêêñéôéêü
ôìÞìá ôïõ áäÝíá êáé âñßóêåôáé óôï êÜôù ìÝñïò ôçò äéêôõùôÞò óôéâÜäáò ôïõ
÷ïñßïõ Þ óôï õðüäåñìá, êáé ôïí åêöïñçôéêü ðüñï. Áõôüò åêâÜëëåé óôï
èýëáêá ôçò ôñß÷áò, ðéï ðÜíù áðü ôçí åêâïëÞ ôïõ ðüñïõ ôïõ óìçãìáôïãüíïõ
áäÝíá.
Ïé áäÝíåò áõôïß áíåõñßóêïíôáé êõñßùò óôçí ðåñéï÷Þ ôùí ìáó÷áëþí,
óôç èçëÞ ôïõ ìáóôïý, óôï åöÞâáéï êáé óôç ðåñéíåïãåííçôéêÞ ðåñéï÷Þ.
Ïé êõøåëéäïðïéïß áäÝíåò ôïõ Ýîù áêïõóôéêïý ðüñïõ, ïé áäÝíåò ôïõ
Montgomery óôç èçëÞ ôïõ ìáóôïý êáé ïé áäÝíåò ôïõ Moll óôá âëÝöáñá,
èåùñïýíôáé ôñïðïðïéçìÝíïé áðïêñéíåßò áäÝíåò. Åðßóçò, êáé ï ìáæéêüò
áäÝíáò õðÜãåôáé óôçí êáôçãïñßá áõôÞ.

25
Äåñìáôïëïãßá

Ç Ýêêñéóç ôïõ éäñþôá ãßíåôáé ìå ôç âïÞèåéá ôùí ëåßùí ìõúêþí éíþí ðïõ
áðïôåëïýí ôçí åîùôåñéêÞ óôéâÜäá ôïõ áäÝíá. Ôï áëêáëéêü ÝêêñéìÜ ôïõò
åßíáé óôåßñï êáé Üïóìï, áðïêôÜ üìùò éäéÜæïõóá ïóìÞ, üôáí öôÜóåé óôçí
åðéöÜíåéá ôïõ äÝñìáôïò, áðü ôá ðñïúüíôá äéÜóðáóçò ðïõ äçìéïõñãïýíôáé
áðü ôç âáêôçñéäéáêÞ ÷ëùñßäá ôïõ äÝñìáôïò. Ãé’ áõôü ôï ëüãï ëÝãïíôáé êáé
ïóìçãüíïé.

Åéêüíá 1.9: ÁäÝíåò ôïõ

äÝñìáôïò

Â. Å ê ê ñ é í å ß ò Á ä Ý í å ò
Ïé åêêñéíåßò éäñùôïðïéïß áäÝíåò âñßóêïíôáé óå üëç ôçí åðéöÜíåéá ôïõ
äÝñìáôïò åêôüò áðü ôï äÝñìá ôùí öñõäéþí, ôá ÷åßëç, ôçí åóùôåñéêÞ
åðéöÜíåéá ôïõ ðôåñõãßïõ ôïõ áõôéïý, ôç âÜëáíï ôïõ ðÝïõò, ôçí åóùôåñéêÞ
åðéöÜíåéá ôçò áêñïðïóèßáò, ôá ìéêñÜ ÷åßëç êáé ôçí åóùôåñéêÞ åðéöÜíåéá
ôùí ìåãÜëùí ÷åéëÝùí ôïõ áéäïßïõ. Ïé ðåñéï÷Ýò ìå ôç ìåãáëýôåñç êáôáíïìÞ
åßíáé ïé ðáëÜìåò,ôá ðÝëìáôá, ôï ðñüóùðï êáé ï áõ÷Ýíáò. Âñßóêïíôáé ìÝóá
óôï ÷üñéï Þ óôï õðüäåñìá.
Áðïôåëïýíôáé êáé áõôïß ïé áäÝíåò áðü äýï ìÝñç:
á) Ôï óðåßñáìá, ôïõ ïðïßïõ ç åîùôåñéêÞ óôéâÜäá áðïôåëåßôáé áðü ìõïå-
ðéèçëéáêÜ êýôôáñá êáé ç åóùôåñéêÞ áðü äýï åßäç åêêñéôéêþí êõôôÜñùí, ôá
ìåãÜëá äéáõãÞ êýôôáñá ðïõ åßíáé õðåýèõíá ãéá ôéò õäáôéêÝò áäåíéêÝò
åêêñßóåéò (íåñü, NaCl, ïõñßá, áììùíßá, ïõñéêü ïîý) êáé ôá ìéêñüôåñá
óêïôåéíÜ êýôôáñá ðïõ ðåñéÝ÷ïõí ãëõêïðñùôåÀíåò.

26
Äåñìáôïëïãßá

â) Ôïí åêöïñçôéêü ðüñï, ï ïðïßïò ðåñíþíôáò áðü ôï ÷üñéï Ý÷åé Ýíá

ôìÞìá óðåéñïåéäÝò, Ýíá ôìÞìá åõèý êáé êáôáëÞãåé óôçí åðéöÜíåéá ôïõ
äÝñìáôïò ìå Ýíá óðåéñïåéäÝò åíäïåðéäåñìéêü ôìÞìá.
Ôá ÷ïñéáêÜ ôìÞìáôá ôïõ åêöïñçôéêïý ðüñïõ ó÷åôßæïíôáé ëåéôïõñãéêÜ
ìå ôçí åðáíáðñüóëçøç íáôñßïõ êáé Ýôóé ôñïðïðïéïýí ôç óýíèåóç ôïõ
åêêñßìáôïò -éäñþôá- êáôÜ ôç äßïäï ôïõ ìÝóá áðü ôïí åêöïñçôéêü ðüñï. Ôï
Ýêêñéìá åßíáé äéáõãÝò êáé üîéíï êáé åìðïäßæåé ôçí áíÜðôõîç âáêôçñéäßùí.

ÉÉÉ. Ìáæéêï ß Áä Ýíåò

Åêôüò áðü ôïõò ðáñáðÜíù áäÝíåò, åîåéäéêåõìÝíá üñãáíá ôïõ äÝñìáôïò
åßíáé êáé ïé ìáæéêïß áäÝíåò (Þ áðëþò ìáóôïß), ïé ïðïßïé ðáñÜãïõí ãÜëá.
Ïé ìáóôïß óôïí Üíäñá äåí áíáðôýóóïíôáé, ðáñáìÝíïõí öõóéïëïãéêÜ
óôçí ðáéäéêÞ ìïñöÞ. Óôçí þñéìç ãõíáßêá áðïôåëïýí äýï çìéóöáéñéêÝò
ðñïåîï÷Ýò ôïõ äÝñìáôïò óôï ðñüóèéï ìÝñïò ôïõ èþñáêá.
Ï êÜèå ìáóôüò ðåñéëáìâÜíåé:
• Ôï ìáæéêü áäÝíá
• Ôï ðåñéìáóôéêü ëßðïò êáé
• Ôï äÝñìá
Ï ìáæéêüò áäÝíáò áðïôåëåßôáé áðü 12-15 ëïâïýò, ðïõ Ý÷ïõí áêôéíïåéäÞ
äéÜôáîç ãýñù áðü ôç èçëÞ ôïõ ìáóôïý. Ï êÜèå ëïâüò áðïôåëåßôáé áðü
ðïëëÜ ëüâéá, áðü ìéêñïýò åêöïñçôéêïýò ðüñïõò êáé áðü Ýíá êïéíü
åêöïñçôéêü ðüñï. Ïé åêöïñçôéêïß ðüñïé ôïõ áäÝíá ëÝãïíôáé ãáëáêôïöüñïé
ðüñïé êáé êáôáëÞãïõí óôç èçëÞ ðïõ åßíáé ìßá êùíéêÞ ðñïåîï÷Þ ôïõ
äÝñìáôïò óôï êÝíôñï ôïõ ìáóôïý.
Ôï äÝñìá ãýñù áðü ôç èçëÞ ðáñïõóéÜæåé ìßá êõêëéêÞ ðåñéï÷Þ ðïõ
ëÝãåôáé èçëáßá Üëù. Ç èçëÞ êáé ç èçëáßá Üëù Ý÷ïõí âáèýôåñç êáé
éäéáßôåñç ÷ñïéÜ, ðïõ äéáöÝñåé áðü ôï õðüëïéðï óþìá ìüíï ç êïñõöÞ ôçò
èçëÞò äåí Ý÷åé ÷ñùóôéêÞ.
Ôï ðåñéìáóôéêü ëßðïò ðåñéâÜëëåé ôï ìáæéêü áäÝíá. ¸ôóé, ç åîùôåñéêÞ
ìïñöÞ ôïõ ìáóôïý êáèïñßæåôáé ðåñéóóüôåñï áðü ôï ëéðþäç éóôü êáé
ëéãüôåñï áðü ôïí áäåíéêü éóôü.
Ï ìáóôüò ùò üñãáíï ôïõ äÝñìáôïò äåí Ý÷åé ÷üíäñéíï Þ ïóôÝéíï
óêåëåôü. Óôï íåáíéêü ìáóôü ï óõíäåôéêüò éóôüò êñáôÜ óôáèåñÞ ôç ìïñöÞ
ôïõ. ¼óï áõîÜíåôáé ç çëéêßá, ÷áëáñþíåé ï óõíäåôéêüò éóôüò, êáé ï ìáóôüò
êáôåâáßíåé ÷áìçëüôåñá.

27
Äåñìáôïëïãßá

Åßíáé áðáñáßôçôç ç ãíþóç ãýñù áðü ôï ìáæéêü áäÝíá, ãéáôß ìå ôçí åðéóêüðçóç áëëÜ
ðåñéóóüôåñï ìå ôçí øçëÜöçóç, ìðïñïýìå íá ðñïëÜâïõìå äõóÜñåóôåò ðáèïëïãéêÝò
êáôáóôÜóåéò üðùò ï êáñêßíïò.

1.4 Áããåßùóç ôïõ ÄÝñìáôïò (ÁéìÜôùóç)

Ôçí áããåßùóç ôïõ äÝñìáôïò áðïôåëïýí ïé áñôçñßåò, ïé öëÝâåò, ôá ôñé÷ïåéäÞ êáé ôá
ëåìöáããåßá.
Ôï äÝñìá áéìáôþíåôáé ðïëý êáëÜ áðü ôá áããåßá ôïõ õðïäÝñìáôïò, ôá ïðïßá ó÷çìáôßæïõí
åêôåôáìÝíï áããåéáêü äßêôõï. Ç åðéäåñìßäá óôåñåßôáé áããåßùí.
Áðü ôéò áñôçñßåò ðïõ âñßóêïíôáé óôï õðüäåñìá äçìéïõñãïýíôáé äýï êýñéáïñéæüíôéá
áããåéáêÜ äßêôõá ìå áíéüíôåò êáé êáôéüíôåò êëÜäïõò.

Åéêüíá 1.10: ÁããåéáêÜ äßêôõá ôïõ äÝñìáôïò:

1 Åðéäåñìßäá, 2 ÅðéðïëÞò áããåéáêü äßêôõï,

3 Åí ôù âÜèåé áããåéáêü äßêôõï, 4 Õðüäåñìá.

28
Äåñìáôïëïãßá

Ôï ðñþôï åí ôù âÜèåé áããåéáêü Þ õðï÷ïñéïåéäÝò äßêôõï âñßóêåôáé áíÜìåóá óôï

õðüäåñìá êáé ôï ÷üñéï. Áðü áõôü ôï äßêôõï îåêéíïýí êáôéüíôá áñôçñßäéá, ôá ïðïßá
áéìáôþíïõí ôïõò âïëâïýò ôùí ôñé÷þí, ôï óðåßñáìá ôùí éäñùôïðïéþí áäÝíùí êáé
ôá ëéðþäç ëüâéá ôïõ õðïäüñéïõ ëßðïõò.
Ôï äåýôåñï åðéðïëÞò(åðéöáíåéáêü) áããåéáêü Þ õðïèçëþäåò äßêôõï âñßóêåôáé
áíÜìåóá óôç äéêôõùôÞ êáé óôç èçëþäç óôéâÜäá ôïõ ÷ïñßïõ. Äçìéïõñãåßôáé áðü
ôçí áíáóôüìùóç ôùí áíéüíôùí áñôçñéäßùí, ôá ïðïßá áéìáôþíïõí ôïõò
óìçãìáôïãüíïõò áäÝíåò êáé ôïõò ðüñïõò ôùí éäñùôïðïéþí áäÝíùí. Áðü ôï
õðïèçëþäåò äßêôõï öÝñïíôáé áñôçñßäéá ìÝóá óôéò èçëÝò ôïõ ÷ïñßïõ, ôá ïðïßá
ìåôáðßðôïõí óå ôñé÷ïåéäÞ áããåßá ó÷çìáôßæïíôáò áãêýëç. Ç êÜèå áãêýëç Ý÷åé áðü
Ýíá áñôçñéáêü êáé Ýíá öëåâéêü ôìÞìá. Áðü ôï áããåéáêü ôñé÷ïåéäéêü áõôü äßêôõï
ôñÝöåôáé äéáìÝóïõ ôçò âáóéêÞò ìåìâñÜíçò ç åðéäåñìßäá.
Ïé öëÝâåò ôïõ äÝñìáôïò áñ÷ßæïõí áðü ôï ôñé÷ïåéäÝò öëåâßäéï êáé óõíåíùìÝíåò
ðñï÷ùñïýí ðáñÜëëçëá ðñïò ôéò áñôçñßåò êáôÜ ôçí áíôßèåôç üìùò öïñÜ.
Äçìéïõñãïýíôáé Ýôóé äýï öëåâéêÜ äßêôõá, ôï õðïèçëþäåò êáé ôï õðï÷ïñéïåéäÝò, ôá
ïðïßá áðÜãïõí ôï öëåâéêü áßìá ôïõ äÝñìáôïò.
Ôá ëåìöáããåßá îåêéíïýí áðü ôéò èçëÝò ôïõ ÷ïñßïõ ùò ëåìöéêÜ ôñé÷ïåéäÞ.
Ó÷çìáôßæïõí óôç èçëþäç óôéâÜäá ôïõ ÷ïñßïõ ôï õðïèçëþäåò ëåìöéêü äßêôõï ìå
åõñýôåñá áããåßá, ôá ëåìöáããåßá, ôá ïðïßá ãßíïíôáé áêüìç ìåãáëýôåñá áêïëïõ-
èþíôáò ôçí ðïñåßá ôùí áéìïöüñùí áããåßùí.

1.5 Íåýñùóç ôïõ ÄÝñìáôïò

Ç íåýñùóç ôïõ äÝñìáôïò äéáèÝôåé Ýíá ðëïýóéï äßêôõï áðü íåõñéêïýò
ó÷çìáôéóìïýò êáé áðü åëåýèåñåò íåõñéêÝò áðïëÞîåéò. ÐñïÝñ÷åôáé áðü ôï áõôüíïìï
íåõñéêü óýóôçìá êáé ôï åãêåöáëïíùôéáßï íåõñéêü óýóôçìá.
Ôá íåýñá ôïõ äÝñìáôïò ðïõ áíÞêïõí óôï óõìðáèçôéêü óýóôçìá åßíáé
öõãüêåíôñá, äçëáäÞ ìåôáöÝñïõí åíôïëÝò áðü ôï êåíôñéêü íåõñéêü óýóôçìá
(Ê.Í.Ó.) ðñïò ôï óþìá, åßíáé áããåéïêéíçôéêÜ, äéüôé íåõñþíïõí ôï ôïß÷ùìá ôùí
áããåßùí ôïõ äÝñìáôïò, åêêñéôéêÜ üóïí áöïñÜ ôïõò áäÝíåò êáé êéíçôéêÜ ùò ðñïò
ôéò ëåßåò ìõúêÝò ßíåò ôùí ïñèùôÞñùí ìõþí ôùí ôñé÷þí.
Ôá ðåñéóóüôåñá íåýñá ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôï åãêåöáëïíùôéáßï íåõñéêü
óýóôçìá åßíáé êåíôñïìüëá, äçëáäÞ ìåôáâéâÜæïõí åñåèßóìáôá áðü ôï óþìá ðñïò
ôï Ê.Í.Ó., åßíáé áéóèçôéêÜ êáé êÜíïõí ôï äÝñìá ôï êáô’åîï÷Þí áéóèçôÞñéï üñãáíï

29
Äåñìáôïëïãßá

ãéá ôçí áöÞ, ôçí ðßåóç, ôïí ðüíï ôï èåñìü êáé ôï øõ÷ñü. ÁðïëÞãïõí óôéò
äéÜöïñåò óôéâÜäåò ôïõ äÝñìáôïò åëåýèåñá Þ óå åéäéêÜ õðïäåêôéêÜ óùìÜôéá, ôïõò
«õðïäï÷åßò».
Ïé áéóèçôéêïß õðïäï÷åßò ôïõ äÝñìáôïò êáé ôá áéóèçôéêÜ íåýñá äéáöÝñïõí
ìåôáîý ôïõò ùò ðñïò ôçí êáôáóêåõÞ êáé ôçí åõáéóèçóßá óôá äéÜöïñá åñåèßóìáôá.
¸ôóé Ý÷ïõìå åëåýèåñåò íåõñéêÝò áðïëÞîåéò, íåõñéêÝò áðïëÞîåéò óå ó÷Ýóç ìå ôéò
ôñß÷åò êáé íåõñéêÝò áðïëÞîåéò ðïõ Ý÷ïõí ìïñöÞ êÜøáò.

Åéêüíá 1.11: Íåýñá ôïõ äÝñìáôïò

1.5.1 Íåýñá ôçò åðéäåñìßäáò

á. Ôá íåõñéêÜ éíßäéá åßíáé õðåýèõíá ãéá ôçí áßóèçóç ôïõ ðüíïõ.
Åéó÷ùñïýí óôç âáóéêÞ óôéâÜäá êáé êáôáëÞãïõí óôç ìáëðéãéáíÞ óôéâÜäá
áðü ôéò åëåýèåñåò íåõñéêÝò áðïëÞîåéò ôïõ ÷ïñßïõ ðïõ Ý÷áóáí ôï ìõåëþäåò
Ýëõôñï1 .
â. Ôá êýôôáñá Merkel åíôïðßæïíôáé óôç âáóéêÞ óôéâÜäá ôçò
åðéäåñìßäáò, åéäéêÜ óôéò ñÜãåò ôùí äáêôýëùí, óôá ÷åßëç êáé Ý÷ïõí ó÷Ýóç
ìå ôïõò ôñé÷éêïýò èõëÜêïõò. Ëåéôïõñãïýí ùò õðïäï÷åßò áöÞò.

1Ïé íåõñßôåò ðåñéâÜëëïíôáé áðü ôï Ýëõôñï Schwann, ôï ìõåëþäåò êáé ôï

ðåñééíßäéï. ¼ôáí äåí Ý÷ïõí ôï ìõåëþäåò Ýëõôñï, ïíïìÜæïíôáé áìýåëåò.

30
Äåñìáôïëïãßá

1.5.2 Íåýñá ôïõ ÷ïñßïõ

Ôá íåýñá ôïõ ÷ïñßïõ óõíáíôþíôáé Þ óáí åëåýèåñåò íåõñéêÝò
áðïëÞîåéò õðåýèõíåò ãéá ôçí áßóèçóç ôçò èåñìïêñáóßáò, ôïõ ðüíïõ êáé ôïõ
êíçóìïý Þ óáí åéäéêþò äéáìïñöùìÝíá õðïäåêôéêÜ óùìÜôéá.
á. Ôåëéêü üñãáíï ôùí ôñé÷þí. ÐåñéëáìâÜíåé ôçí ôñß÷á êáé ôç íåõñéêÞ
ßíá ôçò âÜóçò ôçò. Ïé ôñé÷éêïß èýëáêïé äéáèÝôïõí Ýíá ðëïýóéï äßêôõï
åììýåëùí éíþí, áðü ôéò ïðïßåò Üëëåò åéóÝñ÷ïíôáé óôçí åðéäåñìßäá êáé
êáôáëÞãïõí óå óôåíÞ ó÷Ýóç ìå ôá êýôôáñá Merkel óôïí Ýîù êïëåü ôçò
ôñß÷áò ùò õðïäï÷åßò áöÞò êáé Üëëåò êáôáëÞãïõí ùò óôáèåñÝò íåõñéêÝò
áðïëÞîåéò óôïí éíþäç èýëáêï ôçò ôñß÷áò. ¸ôóé, ç ðáñáìéêñÞ êßíçóç
ïðïéáóäÞðïôå ôñß÷áò ôïõ óþìáôïò åñåèßæåé ôç íåõñéêÞ ßíá ôçò ñßæáò ðïõ
åßíáé ôõëéãìÝíç óôç âÜóç ôçò.
â. ÓùìÜôéá Meissner. Åßíáé õðïäï÷åßò ìå åéäéêÞ åõáéóèçóßá óôçí ëåðôÞ
áöÞ. Áíåõñßóêïíôáé óôéò èçëÝò ôïõ ÷ïñßïõ êáé åßíáé ðéï ðõêíÜ óôçí
åðéöÜíåéá ôùí ðáëáìþí ôïõ ÷åñéïý êáé óôçí åðéöÜíåéá ôùí ðåëìÜôùí ôïõ
ðïäéïý, êõñßùò óôéò Üêñåò ôùí äáêôýëùí (êáé åéäéêÜ ôïõ äåßêôç).¸÷ïõí
ó÷Þìá ùïåéäÝò, áðïôåëïýíôáé áðü åììýåëåò êáé áìýåëåò íåõñéêÝò ßíåò, êáé
üëï ôï óùìÜôéï ðåñéâÜëëåôáé áðü ìéá êÜøá óõíäåôéêïý éóôïý.
ã. ÓùìÜôéá Krause. Åßíáé õðïäï÷åßò ôïõ øý÷ïõò, âñßóêïíôáé óôç èçëþäç
óôéâÜäá ôïõ ÷ïñßïõ êáé éäéáßôåñá óôá ÷åßëç êáé ôç ãëþóóá. Ðáñüìïéá ìå ôá
óùìÜôéá ôïõ Krause áëëÜ ðéï ïãêþäç, ôá ãåííçôéêÜ óùìÜôéá, õðÜñ÷ïõí óôá
ãåííçôéêÜ üñãáíá (êëåéôïñßäá, âÜëáíï, áêñïðïóèßá).
ä. ÁðïëÞîåéò Ruffini. Âñßóêïíôáé óôï õðüäåñìá ôùí äáêôýëùí êáé óôï
÷üñéï ôïõ äÝñìáôïò. Åîõðçñåôïýí êõñßùò ôçí áßóèçóç ôçò èåñìüôçôáò.

1.5.3 Íåýñá õðïäüñéïõ éóôïý

á. ÓùìÜôéá Vater-Paccini.Âñßóêïíôáé óôï õðüäåñìá, óôéò ðáëÜìåò, óôá
ðÝëìáôá êáé ãýñù áðü ôç ãåííçôéêÞ ðåñéï÷Þ. ¸÷ïõí ðåôáëïåéäÞ ìïñöÞ,
ðåñéâÜëëïíôáé åîùôåñéêÜ áðü êÜøá êáé äéáèÝôïõí åììýåëåò ßíåò. Åßíáé
õðïäï÷åßò ðßåóçò êáé éäéáßôåñá åõáßóèçôá óôéò äïíÞóåéò.
â. ÓùìÜôéá Golgi-Mazzoni. Ôá óõíáíôïýìå óôï ÷üñéï êáé óôï õðüäåñìá,
êáé åßíáé õðåýèõíá ãéá ôçí áßóèçóç ôùí åëáöñþí ðéÝóåùí.

31
Äåñìáôïëïãßá

Áíáêåöáëáßùóç
Íá èõìÜóáé üôé:
Ø Ôï äÝñìá åßíáé üñãáíï ðïõ áðïôåëåßôáé áðü êáëõðôÞñéï êáé áäåíéêü
åðéèÞëéï.
Ø Óôçí åðéöÜíåéá ôïõ äÝñìáôïò ðáñáôçñïýìå ôï Üôñé÷ï ìÝñïò, ôï
Ýíôñé÷ï, ôïõò ðüñïõò, ôéò äåñìáôéêÝò áêñïëïößåò, ôéò áýëáêåò êáé ôéò
ðôõ÷Ýò.
Ø Ôï ÷ñþìá ôïõ äÝñìáôïò åîáñôÜôáé áðü ôç ìåëáíßíç, ôçí áéìÜôùóç ôïõ
äÝñìáôïò êáé ôï ðÜ÷ïò ôçò êåñÜôéíçò óôéâÜäáò. Ôï ðÜ÷ïò ôïõ äéáöÝñåé
áðü Üôïìï óå Üôïìï êáé åîáñôÜôáé êáé áðü Üëëïõò ðáñÜãïíôåò.
Ø Ïé óôéâÜäåò ôïõ äÝñìáôïò åßíáé: ç åðéäåñìßäá, ôï ÷üñéï êáé ôï õðüäåñ-
ìá.
Ø Ç åðéäåñìßäá ðåñéëáìâÜíåé ôÝóóåñéò óôéâÜäåò: ôç âáóéêÞ (âáèýôåñç),
ôçí áêáíèùôÞ, ôçí êïêêþäç êáé ôçí êåñÜôéíç (åðéöáíåéáêÞ). Óôéò ðáëÜ-
ìåò êáé ôá ðÝëìáôá, áíÜìåóá óôçí êïêêþäç êáé óôçí êåñÜôéíç óôéâÜäá,
õðÜñ÷åé ç äéáõãÞò óôéâÜäá.
Ø Áðü ôç âáóéêÞ óôéâÜäá ðáñÜãïíôáé üëá ôá êýôôáñá ôçò åðéäåñìßäáò ìå
óõíå÷åßò ìéôþóåéò êáé áíåâáßíïõí ðñïò ôçí åðéöÜíåéá, ìå óêïðü íá
ó÷çìáôßóïõí ôçí êåñÜôéíç óôéâÜäá. Óôç äéáäéêáóßá áõôÞ ðïõ äéáñêåß
28-30 çìÝñåò, ðáñáôçñïýíôáé ðïëëÝò ÷çìéêÝò êáé äïìéêÝò ìåôáâïëÝò.
Ø Ç åðéäåñìßäá Ý÷åé ôÝóóåñá åßäç êõôôÜñùí:
1. Ôá êåñáôéíïêýôôáñá. Åßíáé ôá êýôôáñá ðïõ ôï ó÷Þìá ôïõò åîáñôÜôáé
áðü ôç óôéâÜäá óôçí ïðïßá âñßóêïíôáé. ÐåñéÝ÷ïõí êïêêßá êåñá-
ôïûáëßíçò.
2. Ôá ìåëáíéíïêýôôáñá. Âñßóêïíôáé óôç âáóéêÞ óôéâÜäá áíÜìåóá óôá
êåñáôéíïêýôôáñá êáé åßíáé õðåýèõíá ãéá ôçí ðáñáãùãÞ ìåëáíßíçò.
3. Ôá êýôôáñá Langerhans. ÓõììåôÝ÷ïõí óôçí Üìõíá ôïõ ïñãáíéóìïý.
4. Ôá êýôôáñá Merkel. Åîõðçñåôïýí ôçí áéóèçôéêÞ ëåéôïõñãßá ôïõ
äÝñìáôïò.

32
Äåñìáôïëïãßá

Ø Ôï ÷üñéï ôñÝöåé äéáìÝóïõ ôçò âáóéêÞò ìåìâñÜíçò ôçí åðéäåñìßäá êáé

áðïôåëåß ôï óôÞñéãìÜ ôçò. Äéáéñåßôáé óôç èçëþäç êáé óôç äéêôõùôÞ
óôéâÜäá, ïé ïðïßåò áðïôåëïýíôáé áðü óõíäåôéêü éóôü.
Ø Ï óõíäåôéêüò éóôüò áðïôåëåßôáé: á) áðü ôç ìåóïêõôôÜñéá ïõóßá (ßíåò,
âáóéêÞ ïõóßá) êáé â) áðü ôá êýôôáñá.
Ø Ôï õðüäåñìá óõíäÝåé ôï ÷üñéï ìå ôá õðïêåßìåíá üñãáíá êáé ôïõò
éóôïýò. Áðïôåëåßôáé áðü ëéðþäç ëüâéá ãåìÜôá ìå ëéðþäç êýôôáñá, êáé
ôï óýíïëï ôïõò äçìéïõñãåß ôï õðïäüñéï ëßðïò.
Ø Ôá åîáñôÞìáôá ôïõ äÝñìáôïò åßíáé ïé ôñß÷åò, ôá íý÷éá êáé ïé áäÝíåò.
Ø ÊÜèå ôñß÷á áðïôåëåßôáé áðü ôï óôÝëå÷ïò, ôç ñßæá, ôï âïëâü, ôç èçëÞ
êáé ðåñéâÜëëåôáé áðü ôïí åðéèçëéáêü êáé éíþäç èýëáêï. ÌïñöïëïãéêÜ
ïé ôñß÷åò äéáöÝñïõí ùò ðñïò ôï ìÝãåèïò, ôï ó÷Þìá, ôï ÷ñþìá êáé ôçí
ðõêíüôçôá. Ç ôñß÷á ðáñïõóéÜæåé êõêëéêÞ ðåñßïäï áíÜðôõîçò êáé
äéÝñ÷åôáé ôï áíáãåíÝò, êáôáãåíÝò êáé ôåëïãåíÝò óôÜäéï.
Ø ÊÜèå íý÷é áðïôåëåßôáé áðü ôç ñßæá, ôç ìÞôñá ôïõ íõ÷éïý (áð’ üðïõ
áíáãåííÜôáé êáé áõîÜíåôáé),ôï óþìá êáé ôçí êïñõöÞ.
Ø Óôïõò áäÝíåò ôïõ äÝñìáôïò áíÞêïõí: á) ïé óìçãìáôïãüíïé ðïõ
åêêñßíïõí ôï óìÞãìá, â) ïé éäñùôïðïéïß ðïõ åêêñßíïõí ôïí éäñþôá êáé
äéá÷ùñßæïíôáé óôïõò áðïêñéíåßò êáé åêêñéíåßò êáé ã) ïé ìáæéêïß.
Ø Ôï äÝñìá Ý÷åé ðëïýóéá áéìÜôùóç áðü Ýíá åêôåôáìÝíï, áããåéáêü äßêôõï
ðïõ áðïôåëåßôáé áðü áñôçñßåò, öëÝâåò, ôñé÷ïåéäÞ êáé ëåìöáããåßá. Ç
åðéäåñìßäá óôåñåßôáé áããåßùí.
Ø Ç íåýñùóç ôïõ äÝñìáôïò ðñïÝñ÷åôáé áðü ôï áõôüíïìï êáé áðü ôï
åãêåöáëïíùôéáßï íåõñéêü óýóôçìá. Ôá áéóèçôéêÜ íåýñá áðïëÞãïõí
åëåýèåñá Þ óå åéäéêÜ üñãáíá, ôïõò õðïäï÷åßò (óùìÜôéá Meissner,
óùìÜôéá ôïõ Krause, áðïëÞîåéò Ruffini, óùìÜôéá Vater-Paccini êáé
Golgi-Mazzoni).

33
Äåñìáôïëïãßá

ÅñùôÞóåéò –ÁóêÞóåéò

1. Óå ôé äéáêñßíåôáé ï åðéèçëéáêüò éóôüò;

2. Áðü ôé åîáñôÜôáé êáé óå ôé äéáöÝñåé ôï ÷ñþìá êáé ôï ðÜ÷ïò ôïõ äÝñìáôïò;
3. Ôé ïíïìÜæïõìå ìåóïèçëáßåò áêñïëïößåò êáé ôé èçëÝò;
4. Áíôéóôïé÷ßóôå ôá ðáñáêÜôù:

ÂáóéêÞ óôéâÜäá ♦ ♦ Áðýñçíá åðéðåäùìÝíá íåêñÜ êýôôáñá

ÌáëðéãéáíÞ Þ
áêáíèùôÞ óôéâÜäá ♦ ♦ Êåñáôïûáëßíç-óùìÜôéá Odland
Kïêêþäçò óôéâÜäá ♦ ♦ Âñßóêåôáé ìüíï óôéò ðáëÜìåò
êáé óôá ðÝëìáôá
ÄéáõãÞò óôéâÜäá ♦ ♦ Êýôôáñá Langerhans
KåñÜôéíç óôéâÜäá ♦ ♦ Êåñáôéíïêýôôáñá-ìåëáíéíïêýôôáñá-
Êýôôáñá Merkel

5. Ðïéïò ï ñüëïò ôùí éíþí ôïõ óõíäåôéêïý éóôïý ôïõ ÷ïñßïõ;

6. Ôé åßíáé ç âáóéêÞ Þ èåìåëéáêÞ ïõóßá;
7. Áíôéóôïé÷ßóôå ôá ðáñáêÜôù:

ÉíïâëÜóôåò • • ÁõîÜíïíôáé óå áëëåñãéêÝò êáé

Éóôéïêýôôáñá
ÓéôåõôéêÜ êýôôáñá
Ðëáóìáôïêýôôáñá
Ðïëõìïñöïðýñçíá Çùóéíüöéëá
Ðïëõìïñöïðýñçíá Ïõäåôåñüöéëá
áíáöõëáêôéêÝò áíôéäñÜóåéò
• • ÁõîÜíïíôáé óå ðáèïëïãéêÝò
êáôáóôÜóåéò (öëåãìïíÝò)
• • ÐáñÜãïõí áíôéóþìáôá
• • ¸÷ïõí öáãïêõôôáñéêÝò éäéüôçôåò
• • ¸÷ïõí óôï êõôôáñüðëáóìá
ôïõò êïêêßá çðáñßíçò êáé éóôáìßíçò
• • ÐáñÜãïõí ßíåò êáé âáóéêÞ ïõóßá

8. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôï õðüäåñìá;

9. Ðïéá åßíáé ôá åîáñôÞìáôá ôïõ äÝñìáôïò;

34
Äåñìáôïëïãßá

10. Ðïéï ôìÞìá ôçò ôñß÷áò ëÝãåôáé óôÝëå÷ïò êáé ðïéï ñßæá;
11. Óõìðëçñþóôå ôá êåíÜ:

Ìåôáîý ÷ïñßïõ êáé åðéäåñìßäáò ðáñåìâÜëëåôáé ç __________

_________.
Ôï ÷üñéï áðïôåëåßôáé áðü äýï óôéâÜäåò, ôç ________ (åðéöáíåéáêü
ôìÞìá) êáé ôç_________ (âáèýôåñï ôìÞìá). Êáé ïé äýï óôéâÜäåò
áðïôåëïýíôáé áðü ____________ _______, ï ïðïßïò áðáñôßæåôáé áðü
á) ôç______________ _______ äçë. ßíåò ________, ________,
_________ êáé _________ ïõóßá
â) ôá ____________ ôïõ óõíäåôéêïý éóôïý.
12. Íá óõìðëçñþóåôå ôá êåíÜ ôùí ðñïôÜóåùí åðéëÝãïíôáò ôéò
ðáñáêÜôù ëÝîåéò:

Åðéèçëéáêü, óêëçñÞ, âïëâü, ðåñéôñß÷éï, êåñáìéäùôÞò, èçëÞ, êå-

ñÜôéíùí, öëïéüò, ìáëáêÞ, ìåëáíßíç, ìõåëüò, éíþäç.

Ï èýëáêïò ôçò ôñß÷áò áðïôåëåßôáé áðü ôï ________, ôç _________,

ôïí ____________êáé __________ èýëáêï.
Ôï ___ðåñéâÜëëåé ôçí ôñß÷á, Ý÷åé __åðéöÜíåéá ëüãù ôçò
______________ äéÜôáîçò ôùí ______________ öïëßäùí.
Ï __________ ðåñéâÜëëåôáé áðü ôï ðåñéôñß÷éï. Áðü ôá êýôôáñÜ ôïõ
ðáñÜãåôáé ç ____________ ðïõ ÷ñùìáôßæåé ôçí ôñß÷á.
Ï ________ åßíáé ôï åóùôåñéêü ìÝñïò ôçò ôñß÷áò êáé áðïôåëåßôáé áðü
__________ êåñáôßíç.
13. Ðþò ôáîéíïìïýíôáé ïé ôñß÷åò áíÜëïãá ìå ôï ìÝãåèïò ôïõò;
14. Ôé ãíùñßæåôå ãéá ôï ðñùôïãåíÝò, ôï äåõôåñïãåíÝò êáé ôï ôñéôïãåíÝò
ôñß÷ùìá;
15. Ðïéïé åßíáé ïé ôýðïé ôùí ôñé÷þí áíÜëïãá ìå ôï ó÷Þìá ôïõò;
16. Ðïý ïöåßëåôáé ôï ÷ñþìá ôçò ôñß÷áò; Ðüôå Ý÷ïõìå ãêñßæï, Üóðñï,
îáíèü, åñõèñùðü êáé óêïýñï ÷ñþìá;
17. Áðü ôé åîáñôÜôáé ç ðõêíüôçôá ôùí ôñé÷þí;
18. ÐåñéãñÜøôå ôá ôñßá óôÜäéá ôïõ êýêëïõ áíÜðôõîçò ôçò ôñß÷áò.
19. Ðïéá åßíáé ç ÷ñçóéìüôçôá ôùí íõ÷éþí;
20. ÁíáöÝñáôå ïíïìáóôéêÜ ôïõò áäÝíåò ôïõ äÝñìáôïò.
21. Óçìåéþóôå ôï ãñÜììá Ó(óùóôü) Þ ôï ãñÜììá Ë(ëÜèïò) äßðëá áðü êÜèå ðñüôáóç:

35
Äåñìáôïëïãßá

…..Ïé óìçãìáôïãüíïé áäÝíåò ëÝãïíôáé ïëïêñéíåßò, äéüôé äåí ìåôáâÜëëåôáé

üëï ôï êýôôáñï óå Ýêêñéìá (óìÞãìá).
…..Ç åêêÝíùóç ôïõ óìÞãìáôïò ãßíåôáé ìå ôç âïÞèåéá ôïõ ïñèùôÞñá ìõüò.
…..Ï åêöïñçôéêüò ðüñïò ôïõ óìçãìáôïãüíïõ áäÝíá åêâÜëëåé óôïí åðé-
èçëéáêü èýëáêï.
…..Ïé óìçãìáôïãüíïé áäÝíåò âñßóêïíôáé óå üëï ôï äÝñìá åêôüò áðü ôéò
ðáëÜìåò êáé ôá ðÝëìáôá.
22. Ðïéåò åßíáé ïé äéáöïñÝò ôùí áðïêñéíþí áðü ôïõò åêêñéíåßò
éäñùôïðïéïýò
áäÝíåò;
23. Ðïý âñßóêïíôáé ïé ìáóôïß êáé ôé ðåñéëáìâÜíåé ï êÜèå ìáóôüò;
24. Ç åðéäåñìßäá óôåñåßôáé áããåßùí. Ðþò áéìáôþíåôáé;
25. Ðïéá ïñéæüíôéá áããåéáêÜ äßêôõá äçìéïõñãïýíôáé ãéá ôçí áéìÜôùóç
ôïõ äÝñìáôïò êáé ðïý âñßóêïíôáé;
26. Ðþò ãßíåôáé ç íåýñùóç ôïõ äÝñìáôïò;
27. Áíôéóôïé÷ßóôå ôá ðáñáêÜôù:

ÍåõñéêÜ Éíßäéá • • Õðïäï÷åßò ðßåóçò

Êýôôáñá Ìerkel • • Áßóèçóç ôïõ ðüíïõ
ÓùìÜôéá Meissner • • Yðïäï÷åßò ëåðôÞò áöÞò
ÓùìÜôéá Krause • • Áßóèçóç ôçò èåñìüôçôáò
ÓùìÜôéá Vater-Paccini • • Õðïäï÷åßò åëáöñþí ðéÝóåùí
ÓùìÜôéá Golgi-Mazzoni • • Õðïäï÷åßò áöÞò
ÁðïëÞîåéò Ruffini • • Õðïäï÷åßò øý÷ïõò

Äñáóôçñéüôçôåò
1. Áðïôõðþóôå ôá äáêôõëéêÜ óáò áðïôõðþìáôá óå Ýíá öýëëï ÷áñôéïý.
Áöïý ôá ðáñáôçñÞóåôå, åíôïðßóôå ôéò ìåôáîý ôïõò äéáöïñÝò.
2. ÐáñáôçñÞóôå ìå Ýíá ìåãåèõíôéêü öáêü ôï äÝñìá óôç ñÜ÷ç ôïõ
÷åñéïý óáò êáé ó÷ïëéÜóôå óôçí ôÜîç áõôÜ ðïõ åßäáôå.
3. ¸÷ïíôáò ùò ïäçãü ôçí åéêüíá ôïõ âéâëßïõ ðáñáôçñÞóôå ôï íý÷é
óáò êáé åíôïðßóôå ôá áíáôïìéêÜ óôïé÷åßá ôïõ.
4. Ó÷çìáôßóôå Ýíá áíèñþðéíï óþìá êáé óçìåéþóôå ôá óçìåßá ðïõ åì-
öáíßæïõí åíôïíüôåñç ôñé÷ïöõÀá.

36