ใบความรู้ที่ 1

ประเภทเครื่องดนตรีสากล

เครื่องดนตรีเป็นสิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้นตั้งแต่โบราณกาล โดยมนุษย์มักจะนาสิ่งของ วัตถุรอบตัวนามาทาเป็น

เครื่องดนตรีง่ายๆ กลไกไม่ซับซ้อน เช่น การผิวปาก เคาะหิน การนากิ่งไม้มากระทบกัน เป่าปาก เป่าเขา การร้อง
ราทาเพลงไปเพื่ออ้อนวอนพระเจ้าเพื่อช่วยให้ตนพ้นภัยบันดาลความสุขความอุดมสมบูรณ์ต่างๆให้แก่ตนหรือเป็น
การบูชาแสดงความขอบคุณพระเจ้าที่บันดาลให้ตนมีความสุขความสบาย
รูปทรงลักษณะของเครื่องดนตรีจะมีความแตกต่างกันไปตามลักษณะธรรมชาติ วัฒนธรรมของแต่ละชน
ชาติ มีการแลกเปลี่ยนศิลปวัฒนธรรม ลักษณะของเครื่องดนตรีชนิดต่างๆ โดยเฉพาะเครื่องดนตรีสากลที่เป็นของ
ชาวตะวันตกที่นามาบรรเลงอย่างแพร่หลายในปัจจุบัน สาหรับการกาเนิดของเครื่องดนตรีตะวันตกนั้นมาจาก
เครื่องดนตรีกรีกโบราณที่กรีกสร้างขึ้นมา 3 ชนิด ได้แก่ ไลรา คีธารา และออโรสจนต่อมามีการพัฒนาสร้างเครื่อง
ดนตรีประเภทต่างๆ ขึ้นมาอีกมากมายหลากหลายชนิด
โลกได้ผ่านหลายยุคหลายสมัยดนตรีได้วิวัฒนาการไปตามความเจริญและความคิดสร้างสรรค์ของมนุษย์
เครื่องดนตรีที่เคยใช้ในสมัยเริ่มแรกก็มีการวิวัฒนาการมาเป็นขั้นๆกลายเป็นเครื่องดนตรีที่เราเห็นอยู่ทุกวันเพลงที่
ร้องเพื่ออ้อนวอนพระเจ้าก็กลายมาเป็นเพลงสวดทางศาสนาและเพลงร้องโดยทั่วไป

ไลรา (Lyre) คีธารา (Cithara)

ออโรส (Aulos)
ประเภทของเครื่องดนตรีสากล
คุณลักษณะต่างๆ ของเสียงที่เกิดขึ้นจากเครื่องดนตรีแต่ละชนิดแตกต่างกันไปด้วยองค์ประกอบหลายประการ
เพราะเครื่องดนตรีแต่ละชนิดนั้นมีบทบาทหน้าที่แตกต่างกัน การเรียนรู้ให้เข้าใจเรื่องเครื่องดนตรีแต่ละชนิดจะทา
ให้สามารถจาแนกเครื่องดนตรีได้อย่างถูกต้อง และเข้าใจในบทบาทหน้าที่ของเครื่องดนตรีแต่ละชนิดที่นาไป
ประสมวงเป็นวงดนตรีประเภทต่างๆ ลักษณะเครื่องดนตรีสากลแบ่งออกเป็น 5 ประเภท ดังนี้

1. ประเภทลิ้มนิ้ว (Keyboard Instruments)

สมัยปัจจุบันนิยมเรียกทับศัพท์ว่า “ประเภทคีย์บอร์ด” ลักษณะเด่นของเครื่องดนตรีประเภทนี้คือการ
มีลิ่มนิ้วสาหรับกดเพื่อให้เกิดเสียงดนตรี ลิ่มนิ้วสาหรับกดเรียกว่า “คีย์ (Key)” แต่ละเครื่องดนตรีจะมี
จานวนลิ่มไม่เท่ากันโดยแบ่งเป็นลิ่มขาวกับลิ่มดา เครื่องดนตรีส่วนใหญ่ลิ่มขาวจะมีจานวนมากกว่าลิ่มดา
การเกิดเสียงของเครื่องดนตรีประเภทนี้ จะเป็นการกดลิ่มเพื่อให้กลไลภายในเครื่องทางาน ในปัจจุบัน
เครื่องดนตรีประเภทลิ่มนิ้วที่เกิดเสียงจากอิเล็กทรอนิกส์ได้รับความนิยมเป็นอย่างมากเพราะเลียนแบบ
เสียงดนตรีได้หลากหลายชนิด โดยพัฒนามาจากออร์แกนไฟฟ้า ในยุคคอมพิวเตอร์เครื่องดนตรีประเภท
คีย์บอร์ดได้วิวัฒนาการไปมาก เสียงต่างๆ มีมากขึ้น นอกจากเสียงดนตรีแล้วยังมีเสียงเอฟเฟ็คต์ (Effect)
ต่างๆ ให้เลือกใช้มาก เสียงต่างๆ เหล่านี้เป็นเสียงที่สังเคราะห์ขึ้นมาด้วยระบบ อิเล็คทรอนิกส์ ดังนั้น
เครื่องดนตรีประเภทนี้จึงถูกเรียกว่า “ซินธีไซเซอร์” (Synthesizer) เครื่องดนตรีที่อยู่ในกลุ่มประเภทลิ่ม
นิ้วได้แก่ เปียโน ฮาร์พซิคอร์ด แอคคอร์เดียน อิเลคโทน ออร์แกน ฯลฯ

เปียโน (Piano) ออร์แกน (Organ) คีย์บอร์ดไฟฟ้า

(Electric Keyboard)
 ฮาร์พซิคอร์ด (Harpsichord) แอคคอร์เดียน (Accordion)

2. ประเภทเครื่องสาย (Strings Instruments)

สายของเครื่องดนตรีประเภทนี้มีทั้งสายที่ทามาจากเส้นลวด เส้นเอ็น เส้นไหม ไนล่อน หรือโลหะอย่าง
ใดอย่างหนึ่งนามาขึงให้ตึง ความดังของเสียงขึ้นอยู่กับรูปร่างและวัสดุที่นามาใช้ทาบอดี้ของเครื่องดนตรี
บอดี้ของเครื่องดนตรีทาหน้าที่เป็นตัวขยายเสียงที่เกิดจากการสั่นสะเทือนของสาย เครื่องดนตรีประเภท
เครือ่ งสายมีลักษณะการบรรเลงอยู่ 2 ชนิดคือ
2.1 บรรเลงโดยการสี เช่น ไวโอลิน วิโอลา เชลโล ดับเบิลเบส
2.2 บรรเลงโดยการดีด เช่น กีตาร์โปร่ง กีตาร์ไฟฟ้า เบสไฟฟ้า แบนโจ ฮาร์พ

ไวโอลิน วิโอลา เชลโล ดับเบิลเบส ตามลาดับ แบนโจ (Banjo)

 กีตาร์โปร่ง (Acoustic Guitar) กีตาร์ไฟฟ้า (Electric Guitar)

เบสไฟฟ้า (Electric Bass)

ฮาร์พ (Harp)

3. ประเภทเครื่องเป่าลมไม้ (Woodwind Instruments)

การเกิดเสียงของเครื่องดนตรีประเภทนี้เกิดจากการเป่าลมเข้าไปในช่องเล็กๆ ผ่านท่อที่ทาหน้าที่
ขยายเสียงให้ดังขึ้น คุณลักษณะของเสียงที่เกิดขึ้นจะแตกต่างกันตามขนาดของท่อ ความสั้นยาวของท่อ
และความแรงของลมที่เป่าเข้าไปภายในท่อ เครื่องดนตรีแต่ละชนิดยังมีขนาดต่างกันออกไป เครื่องดนตรี
ขนาดเล็กจะให้ระดับเสียงสูง เครื่องดนตรีขนาดใหญ่จะให้เสียงต่า เครื่องเป่าลมไม้จาแนกวิธีลักษณะการ
เป่าลมอยู่ 2 แบบได้แก่
3.1 เป่าลมผ่านช่องลม เช่น ฟลูท ปิคโคโล ฯลฯ
3.2 เป่าลมผ่านลิ้น
3.2.1 ลิ้นเดี่ยว เช่น แซ็กโซโฟน คลาริเน็ท โซปราโน ฯลฯ
3.2.2 ลิ้นคู่ เช่น โอโบ บาซซูน
 ปิคโคโล (Piccolo)
ฟลูท (Flute)
แซ็กโซโฟน (Saxophone)

คลาริเน็ท (Clarinet) โซปราโน (Soprano Saxophone) โอโบ (Oboe) บาซซูน (Bassoon)

4. ประเภทเป่าลมทองเหลือง (Brass Instruments)

เครื่องดนตรีบางชนิดจะใช้การชักท่อลมเข้าออก เปลี่ยนความสั้นยาวของท่อตามความต้องการ
ลักษณะเด่นของเครื่องดนตรีประเภทนี้คือมีปากลาโพงสาหรับใช้ขยายเสียงให้มีความดัง เรามักเรียกเครื่อง
ดนตรีประเภทนี้ว่า “แตร” ขนาดของปากลาโพงขึ้นอยู่กับขนาดของเครื่องดนตรี ปากเป่าของเครื่องดนตรี
ประเภทนี้เรียกว่า “กาพวด” (Mouthpiece) ทาด้วยท่อโลหะทรงกรวย ด้านปากเป่ามีลักษณะบานออก
คล้ายรูปกรวยมีขนาดต่างกันไปตามขนาดของเครื่องดนตรีนั้นๆ ปลายท่ออีกด้านหนึ่งของกาพวดต่อเข้า
กับท่อลมของเครื่องดนตรี เครื่องดนตรีประเภทเป่าลมทองเหลืองได้แก่ ทรัมเป็ต ทรอมโบน เฟรนช์ฮอร์น
ทูบา ยูโฟเนียม ฯลฯ
 ทรัมเป็ต (Trumpet) ทรอมโบน (Trombone)
ยูโฟเนียม (Euphonium)

ทูบา (Tuba)
เฟรนช์ฮอร์น (French Horn)

5. ประเภทเครื่องกระทบ (Percussion Instruments)

เครื่องดนตรีประเภทเครื่องกระทบได้แก่เครื่องดนตรีที่เกิดเสียงจากการสั่น เขย่า เคาะ ขูด ตี หรือใช้วัตถุ

อื่นๆในการตีเช่น ไม้ เหล็ก หรือใช้เครื่องดนตรีเป็นคู่ในการตีกระทบกันเอง โดยแบ่งเป็น 2 ประเภทคือ
5.1 เครื่องดนตรีที่มีระดับเสียงแน่นอน (Definite Pitch Instruments) เครื่องดนตรีกลุ่มนี้มีระดับ
เสียงสูงต่าเหมือนกับเครื่องดนตรีประเภทอื่นเกิดเสียงโดยการตีกระทบ ส่วนใหญ่ตีกระทบเป็นทานอง
เพลงได้เช่น มาริมบา กลองทิมปานี
5.2 เครื่องดนตรีที่มีระดับเสียงไม่แน่นอน (Indefinite Pitch Instruments) เครื่องดนตรีกลุ่มนี้ไม่มี
ระดับเสียงที่แน่นอน หน้าที่สาคัญคือ ใช้เป็นเครื่องดนตรีประกอบจังหวะ เกิดเสียงโดยการตี สั่น เขย่า
เคาะ หรือขูด เช่น กลองชุด คองกา ฉาบ แทมบูริน
 มาริมบา (Marimba) ทิมปานี (Timpani)

แทมบูริน (Tambourine)
คองกา (Conga) กลองชุด (Drum Set)