iSTANBUL TiCARET ODASI YAYlN NO: 2003-50

•
1nşaatç1lar içi n
•
Yeni Ihale Düzeninde
Pratik Teklif Fiyati
Belirleme Yöntemi

Hazırlayan:
DR. MURAT KURUOGLU
i.T.Ü. iNŞAAT FAKÜLTESi
YAPI iŞLETMESi ANABiLiM DALI

Aralık, 2003
 © Bu kitabın tüm hakları istanbul Ticaret Odası'na (iTO) aittir.

iTO'nun ve yazarının isimleri kaydedilmek koşuluyla yayından alıntı yapmak

mümkündür. Ancak, iTO'nun yazılı izni olmadan yayının tamamı veya bir bölümü
kopyalanamaz, çoğaltılamaz, ticari amaçlarla kullanılamaz.

Bu kitapta öne sürülen fikirler eserin yazarına aittir. istanbul Ticaret Odası'nın
görüşlerini yansıtmaz.

ARALIK 2003 istanbul

ISBN 975-512-789-5

iTO yayınları için ayrıntılı bilgi

Etüt ve Araştırma Şubesi
Ticari Dokümantasyon Servisi' nden
alınabilir.

Tel : (212) 455 63 29

Faks : (212) 512 06 41-513 88 27
E. Posta : dokumantasyon@tr-ito.com

Baskı:
Prive Grafik & Matbacılık San. ve Tic. Ltd. Şti.
Tel: (212) 527 33 24- 526 37 27- 526 47 12
Faks: (212) 511 12 Ol
 ÖN SÖZ

Türkiye ekonomisinin lokomotif sektörlerinden birisi, belki de en önemlisi

inşaat sektörüdür. Sektör bir yandan üretimi ile ülkenin konut, imar, altyapı
üretim tesislerini doğrudan karşılarkan nakliyesinden, camına, plastiğinden,
ağaç ürünlerine birçok sektörü harekete geçiren etki sağlamaktadır. Doğrudan
ve dalaylı istihdama katkısı tartışılmaz boyutlardadır. Dış müteahhitilik sektörü
bugüne kadar aldığı 50 milyar $'ı aşan projeleri ile ülkenin döviz ihtiyacının
karşılanmasında ve ödemeler dengesinde olumlu etki yapmıştır. Bunun da
ötesinde Türkiye'nin gelişmiş ülke imajı oluşturmasına yönelik önemli katkılarda
bulunmaktadır.

17 Ağustos depremi ile başlayan süreç ve izleyen yıllarda üst üste yaşanılan
finansman krizlerinin de etkisi ile sektör ağır yara almıştır. iç talepte yaşanılan
büyük daralma, üretim ve finansman maliyetlerindeki olağandışı artışlar, para
ve sermaye piyasalarındaki gelişmeler önemli bir kısmı geleneksel yöntemlerle
çalışmakta olan inşaat firmalarının ayakta durmasını zorlaştırmıştır.

Oysa, ülkemizde birçok sektörde son yıllarda yaşanan değişimin bu inşaat

sektörüne de yansıması kaçınılmazdır. Ülke nüfusunun ve şehirli nüfusun
devamlı olarak artması dolayısıyla artan konut ve yapı ihtiyacı, sektörün
önümüzdeki yıllarda hareketli olacağını göstermektedir.

Bilindiği
üzere 2003 yılı başından bu yana sektörü büyük oranda ilgilendiren
ve önemli değişiklikler içeren yeni Kamu ihale Kanununun yürürlüğe girmesiyle
"anahtar teslimi" esası ön plana çıkmaktadır. Sektörün boyutları ve şu anki
durumu düşünüldüğünde, bu yeni duruma uyum sağlaması zaman alacaktır.

Elinizdeki bu çalışma sektördeki devamlı değişikliklere karşı önlem olarak

inşaat sektörüne yeni bir anlayış ve verim getireceğine inandığımız, anahtar
teslim fiyat verilmesini en uygun şekilde analiz etmeyi amaçlamaktadır.

Ülkemiz ekonomisi ve inşaat sektörü açısından son derece yararlı olacağına

inandığımız bu çalışmayı hazırlayan istanbul Teknik Üniversitesi Öğretim
Üyesi Dr. Murat Kuruoğlu'na teşekkür eder, çalışmanın üyelerimiz ve tüm
ilgililere faydalı olmasını dilerim.

Genel Sekreter
Dr. Cengiz ERSUN
 SUNUŞ

Dünya üzerinde kaynakların azalması, küreselleşmenin ister istemez

beraberinde getirdiği; rekabet koşullarındaki sertleşme ve kızışma; her
seviyeden yönetici, uzman ve mühendisleri verimlilik ve verimlilik artışı
konusunda düşünmeye ve fikir üretmeye zorlamaktadır. Günümüzde gelişmiş
veya gelişmekte olan, devletçi merkezi planlama veya serbest piyasa ekonomisi
uygulanan tüm ülkelerde kabul gören gerçek, ekonomik gelişmenin temel
kaynağının verimlilik artışı olduğudur. Bununla birlikte; gelişmenin yavaşlaması,
durgunluk ve gerileme, verimlilik artışındaki düşüşün hem nedeni hem de
sonucu olmaktadır.

Verimliliğin iki önemli sosyo-ekonomik boyutu dikkat çekicidir. Bunlardan

ilki girmeye çalıştığımız Avrupa Birliğinin kriterleri ve bu gruba dahil ülkelerin
bu konudaki durumları ile bizim buna karşı rekabet etmemizdir. Bu sebeple
Türk işletmelerinde verimliliği art_ırıcı, kaliteyi yükseltici ve maliyeti aşağı çekici
tedbirlerin alınması zorunludur. Ikinci önemli husus ise enflasyon ile verimlilik
arasındaki ilişkiden doğmaktadır. Verimlilik artışı enflasyonla mücadele
bakımından temel bir araç niteliğindedir. Bugüne kadar enflasyona karşı
izlenen talebi daraltıcı politikalar yerine üretimi artırıcı politikalara destek
verilmesi halinde verimlilik daha da önem kazanacaktır.

Verimlilik ile maliyetler arasındaki derin bağıntı maliyet tahminlerinin

uygulamada denetlenmesi açısından önem kazanmaktadır.

Kitap, kalite sınıfiarına bağlı olarak analizi yapılmış değişik konut

projelerinden elde edilen veriler yardımıyla, maliyet tahminine yardımcı değerleri
üretmeye yönelik parametrik değerlerin, bir abak biçiminde uygulama örneği
ile sunulmasını amaçlamaktadır. Bu çalışma kapsamında ülkemizde yoğun
olarak inşa edilen konut tipleri üç temel kalite sınıfına böl ün müştür. Bu kalite
sınıflarındaki imalata esas kalemlerin, inşaat alanına bağlı olarak metrajlarını
tahmin etmek için parametreleri üretilmiştir. Ayrıca tahmini yapılan metrajların
gerçek piyasa fiyatları ile değerlendirilmesi sonucu bulunan maliyete dayalı
toplam maliyeti hesaplayacak maliyet parametrelerini içermektedir. Çalışma
sonrası ortaya çıkan sistematik ülkemizde yeni uygulamaya giren 4734 sayılı
Kamu ihale Kanununun uygulama yönetmeliğinde bahsi geçen yaklaşık
maliyetin özellikle konut inşaatlarında hesaplanması, teklif fiyatının oluşturulması,
teklifierin değerlendirilmesi ve izlenmesi amacıyla kullanılmasını hHdefler. Bu
kapsamda yasada fiyat artışlarının TEFE değerlerinde bağlanması esasına
istinaden TEFE katsayıları da ek olarak sunulmuştur.

Bu çalışmanın ortaya çıkmasındaki desteklerinden dolayı sayın istanbul

Ticaret Odası yöneticil~ri~e. mal[yet ve teklif kavramları konusund~ki teorik
derlemesinden dolayı ITU Yapı Işletmesi Anabilim Dalı Araş.Göır. lnş.Yük.

5
Müh. Gül Polat'a (2. bölüm 2.1-2.3 ve 3. bölüm yazarı), örnek uygulama
çözümlerinin hazırlanması konusu_ndaki çalışmalarından __dolayı Du_mankaya
Inşaat A.Ş. planlama sorumluları Inşaat Müh. Alptekin Ozvek ve lnş. Müh.
Ersin Cavrar'a (5. bölüm yazarı), anahtar teslimi teklifierin hukuksal
değerlendirmesinden dolayı lnş. Mü~. Ayşegül Korkmaz'a, yazıların şekil ve
imla anlamında incelemesini yapan lnş.Müh. Fatma Baysan'a değerli katkı
ve destekleri için en derin teşekkürlerimi sunuyorum.

Kitabın inşaat işletmalerimize yararlı olmasını diliyor, değerli meslektaş

ve okuyucularımızın sunulan model ile ilgili her türlü sorun, soru ve görüşlerini
rica ediyorum.

Dr. Murat KURUOGLU 1

kuruoglu@itu.edu.tr

1 Bu çalışmanın 2. bölümün 2.1 den 2.3 e kadar olan kısımları ile 3. bölümü Araş.Gör. inş.Yük.Müh.Gül
Polat ve 5 bölümü inş.Müh. Alptekin Özvek ile inş.Müh. Ersin Cavrar tarafından hazırlanmış.

6
 iÇiNDEKiLER

BÖLÜM 1 GiRiŞ ....................~ ......................................................................9

BÖLÜM 2 MALIYET KAVRAMI ........ .......................................................... 11
2.1. Maliyet Tanımı .................................................................................... 11
2.2. Maliyetierin Ayrımı ...........................................................................12
2.2.1. Tüketilen Mal veya Hizmetlerin Türlerine Göre Ayrım ........... 12
2.2.2. Kapasite Kullanım Oranındaki Değişime Göre Ayrım ............ 12
2.2.3. Hesap Ünitelerine Dağıtımına Göre Ayrım ............................ 12
2.3. Sözleşme Türüne Bağlı Olarak Maliyetlendirme Sistemleri .............. 13
2.3.1. Maliyet + Kar Yöntemi ............................................................ 13
2.3.2. Anahtar Teslim Veya Götürü Yöntemi ..................................... 14
2.3.3. Birim Fiyat Yöntemi ............................................................... 15
2.4. Sabit (Anahtar Teslimi Götürü) Ücretli Sözleşme ............................ 16
2.4.1. Avantaj-Dezavantaj ile Sakıncalardan Korunma Yolları ......... 17
2.4.2. Taraflarca Dikkate Alınmayan Hallerde Uygulamalar ............ 18
2.4.3. Sözleşmede Bulunması Gereken Temel Hususlar ............... .'19
2.5. 4734 Sayılı Kamu ihale Kanununda Maliyet Kavramı ..................... 20

BÖLÜM 3 TEKLiF HAZlRLAMA SÜRECi VE TEKLiF FiYATININ

OLUŞTURULMASI ..................................................................................... 24
3.1. Teklif Hazırlama Sürecine Yönelik Stratejiler ................................... 24
3.2. Teklif Kararını Etkileyen Faktörler .................................................... 24
3.3. Teklif Hazırlama Süreci işlemleri .....................................................25
3.4. Teklif Fiyatının Oluşturulması ..........................................................26
3.5. Teklif Fiyatını Oluşturan Unsurlar .................................................... 29
3.5. 1 iş Programı ....................................................................................27
3.5.2. Ekipman Seçimi ...................................................................... 27
3.5.3. Yöntem Raporu ...................................................................... 27
3.5.4. Fiyat Oluşturulması ................................................................ 28
3.5.5. Şantiye Organizasyonu .........................................................28
3.5.6. Şantiye Yerleşimi ................................................................... 29
3.5.7. işgücü Diyagramı .................................................................. 29
3.5.8. Nakit Akışı .............................................................................29
3.6. Fiyatiandırma Stratejisi ....................................................................29
3.7. Teklif Fiyatının Oluşturmak için Yapılması Gereken işleml,er ........... 30
3.8. Teklif Fiyatını Etkileyen Faktörler .....................................................37

7
BÖLÜM 4 iNŞAAT MALiYETLERiNiN TAHMiNi iÇiN YAKLAŞlM
METODU .....................................................................................................37
4.1. Yapı Sınıfının Belirlenmesi ..............................................................38
4.2. Yapı Sınıfı Sonrası inşaat Alanı Hesabı .......................................... 38
4.3. imalat Kalemlerinin Metraj Tahmini. .................................................38
4.4. imalat Kalemlerinin Maliyetinin Tahmini. ......................................... .40
4.5. Toplam inşaat Maliyetinin Tahmini .................................................. .40
4.6. Toplam Maliyetin Proje Aşamaları na Göre Dağılımı ....................... 41
4.7. Yaklaşık Toplam Maliyetin Pozlara Göre Dağılımı .......................... .41
4.8. Yaklaşık Maliyet ve Teklif Fiyatının Belirlenmesi ............................ .41

BÖLÜM 5 ÖRNEK iNŞAAT MALiYETi TAHMiN UYGULAMASI ............. .42

5.1. Yapı Sınıfının Belirlenmesi ............................................................. .42
5.2. Yapı Sınıfı Sonrası inşaat Alanı Hesabı ......................................... .42
5.3. imalat Kalemlerinin Metraj Tahmini. ................................................. 42
5.4. imalat Kalemlerinin Maliyetinin Tahmini. ......................................... .43
5.5. Toplam inşaat Maliyetinin Tahmini .................................................. .43
5.6. Toplam Maliyetin Proje Aşamaları na Göre Dağılımı ....................... .44
5.7. Toplam Maliyetin Pozlara Göre Dağılımı ........................................ .44

SONUÇ .......................................................................................................47
KAYNAKLAR." .............................................................................................49
EK 1 iMALAT KALEMLERiNiN YAPI SINIFINA GÖRE
KALiTE DAGILIMI ......................................................................................51
EK 2 iMALAT KALEMLERiNiN POZ DAGILIMI .... .................................... 55
EK 3 iMALAT KALEMLERiNiN MALiYET DAGILIMI. .... ........................... 64
Ek-3 A. Tüm imalatlarin Toplu Maliyet Dağilimi ...................................... 64
Ek-3 B. Kaba inşaat imalat Kalemlerinin Tüm imalatlar
içindeki Maliyet Agırligı ...........................................................................65
Ek-3 C. ince inşaat imalat Kalemlerinin Tüm imalatlar içindeki
Maliyet Agırlig ı ........................................................................................65
Ek-3 D. Kaba Ve ince inşaat imalat Kalemlerinin Toplam
Maliyet Agırlıgı ........................................................................................66
Ek-3 E. Kaba inşaat imalat Kalemlerinin Maliyet Agırlig ı ....................... 66
Ek-3 F. ince inşaat imalat Kalemlerinin Maliyet Agırligı .......................... 67
EK 4 iMALAT KALEMLERiNiN METRAJ DAGILIMI ................................. 68
EK 5 TEFE - TÜFE ve TiCARET ODASI iNDEXLERi ............................... 75

8
 BÖLÜM 1

GiRiŞ

Yönetici iş analizleri ve görev tanımlarına dayalı olarak doğru insanları,

doğru yerlerde ve doğru biçimde çalıştırmak; kalite, maliyet ve süre yönünden
en etkin sonucu almakla yükümlüdür. Bu husus proje yönetimi çerçevesinde
planlayan ve uygulayan yöneticiyi kilit unsur haline getirmekte ve bir savaş
yönetimine benzetilen inşaat (proje) yönetiminde Atatürk'ün "Ordunun kudreti
zabitanın ve kumanda heyetinin kıymeti ile ölçülür." (1923) sözü gı:ırçekligıni
korumaktadır.

Günümüz projelerinde bu konuların göz ardı edilmesinin Türkiye'de büyük

kaynak sarfiyatına neden olduğu bir gerçektir. Türkiye'de yatırımlardan beklenen
sonucun alınamaması bütçe ve ticaret açıkları ile yüksek enflasyon artık
yukarıda sayılan konuları kendine hedef edinen çalışma disiplinini kaçınılmaz
kılmaktadır.

Mühendisliğin kıt kaynakların optimum kullanması ve insanlık yararına

sunulması anlamına geldiğini bilinmektedir. Gerçekten de ülkemizde kaynaklar
kıttır. Gayri safi milli hasılaya (GSMH) en büyük katkısı olan inşaat sı9ktöründe
durgunluk tüm ülkeyi sarsmaktadır. Görülen o ki inşaat ülkemizde önemli bir
yer tutmaktadır. Bu sebeple mühendislik etkinlik için olmalıdır.

Türk ekonomisinin lokomotifi niteliğinde olan inşaat sektörünün ve inşaa

işinin doğasında bulunan taahhüt esası her bir projenin yerindeı yeniden
çözümünü kaçınılmaz kılmaktadır. Ancak bir mühendislik geometrisi olarak
ele alındığında tüm projelerin kendi içinde imalat kalemleri bazında bir oranda
birbirlerine bağlı olduğunu ileri sürmek yanlış olmayacaktır. Nitekim değişik
konut türlerinin imalat kalemleri ve maliyetlerinin taban yıla göre istatistiksel
analizleri yapıldığında bu sav daha da kuvvetlenmektedir.

Maliyetierin tahminini yapabilmek için bilinmesi gereken en önemli bilgiler;

kullanılacak kaynakların birim fiyat ve miktarları ile projenin süresi ile ilgili
yapılmış tahminlerdir. Günümüzde eski projelere ait veriler deneyimler olarak
ya da sistemli dokümantasyon yardımıyla tutulmaya başlandığı için proje
maliyetlerinin hesaplanmasında eski bilgilerden yararlanmak daha gerçekçi
tahminde bulunmak için önemlidir. Bu husus inşaatçıların yaptıkları işlerde
etkin bir arşiv tutmasını, bu arşivi analiz etmesini ve imalatın sonunda oluşan
maliyetlerden bir sonraki projelerine boyutsuz parametreler üretmesi sürecini
beraberinde getirecektir. Maliyetierin hesaplanmasında kullanılan parametrik
modeller, bazen çok basit olabileceği gibi bazen de çok karışık olabilmektedir.
Bu modellerle yapılan hesaplamalarda eski bilgileri kullanmak, tahmini
maliyetleri kesin maliyetlere daha da yaklaştıracaktır.

9
 Maliyetleri hesaplamak, işi küçük parçalara ayırarak her bir parçanın
maliyetini hesaplamak ve buradan toplam maliyete geçmek şeklinde
yapılabileceği gibi doğrudan benzer projelerden alınan değerleri kullanmak
yoluyla da olabilmektedir. Elde bulunan verilerin detayına bağlı olarak maliyet
tahminlerinin kesin sonuçlardan sapma miktarları farklı olabilir. Kapasitesi
bilinmeden ve detaylı bilgiye sahip olmadan yapılan maliyet tahminlerinde
%25 ile %75 arasında sapma olması olağan olmakla birlikte bütçe tah,mini
yaparken kullanılan ekipman detayları ve çizelgeler yardımıyla, sapmanın
%1 O ile %25 arasında bir değerde tutulması sağlanabilmektedir. Detayın fazla
olduğu, şartnarnelerin ve çizimierin tamam olduğu durumlarda tahminierin
gerçek değerden %5 ile% 1O arasında sapmasına izin verilebilmektedir. Bu
tür tahminler; teklif verirken, teklifleri değerlendirirken ve sözleşmelerde
değişiklik yapılırken kullanılır.

Kitabın ikinci bölümü maliyet kavramını değişik açılardan ele almakta,

birim fiyat, anahtar teslimi v.b. sözleşme türlerine bağlı olarak teklif konusunda
kavramsal bilgiler sunmaktadır. Anahtar teslimi ihale düzeni hakkında detaylı
bilgi vermekte, bu sistemin avantaj ve dezavantajlarından bahsederek 4734
sayılı Kamu Ihale Kanununun maliyet ile ilgili maddelerini değerlendirmektedir.

Kitabın üçüncü bölümünde teklif hazırlama sistematiğine yer verilmiştir.

Teklif fiyat_ın!. qluşturan unsurlar, te~lif verme stratejileri hakkında bilgiler
verilerek, ITU Inşaat fakültesi Yapı Işletmesi Anabilim Dalında yürütülmüş
olan teklif verilirken dikkat edebilen hususlar konusundaki araştırmanın
inşaatçılar açısından önemli görülen sonuçları başlıklar halinde sıralanmıştır.

Kitabın dördüncü bölümünde boyutsuz büyüklükler ile maliyet tahmini

olarak isimlendirilen yapı adım adım anlatılmıştır. Abakların kullanımı konusunda
bilgiler verilmiştir.

Kitabın beşinci bölümünde ortaya konan parametrik yaklaşım için bir

uygulama örneği hazırlanmıştır. Bu örnek ile ekte sunulan abakların kullanımı
hakkında uygulamaya dayalı bilgi verilmesi amaçlanmıştır.

Kitabın son bölümünde genel bir değerlendirme yapılmıştır.

Ayrıca kitabın eki olarak, kalite sınıfları, kalite sınıfiarına bağlı imalat metraj
tahminlerine esas katsayılar, imalat kalemlerinin kaba ve ince imalat başlıkları
içinde toplam maliyetteki ağırlıkları abak biçiminde sunularak Tefe,Tüfe ve
Ticaret odası indeksleri teklif hazırlayacak olanlar yada yaklaşık maliyet
hesaplayacak olan kişilerin ihtiyacı olduğu düşüncesiyle konulmuştur.

10
 BÖLÜM 2

MALiYET KAVRAMI

2.1. Maliyet Tanımı

Maliyet kavramı literatürde çok değişik biçimlerde tanımlanmaktadır. En

yaygın olarak kullanılan tanım ise, "işletmenin ana faaliyet konusuna ya da
temel işletme amacına yönelik olarak tüketilen tüm mal ve hizmetlerin para
birimi ile ölçülen değeri"dir.

Bu tanım doğrultusunda maliyet kavramının üç temel unsuru bulunmaktadır.

Bunlar:
../Tüketilen mal ve hizmetler,
../işletmenin ana faaliyet konusu ya da temel işletme amacı,
../ Para birimi ile ölçülen değer.

Birinci unsura göre, herhangi bir faaliyet ya da olay için rr:ı.aliyet oluşmasının
başlıca koşulu bir mal veya hizmetin tükenmiş olmasıdır. Orneğin şantiyede
inşaat malzemelerinin kullanılarak tükenmesi, iş makinelerinin belirli bir kullanım
sonucu eskimesi, iş gücücünü n tüketilmesi maliyet oluşumuna neden olmaktadır.

ikinci unsur ise, temel işletme amacına ya da işletmenin ana faaliyet

konusuna yönelik olarak tüketilen mal ve hizmetlerin tüketilmesinin maliyet
oluşturduğunu vurgulamaktadır.

Maliyet kavramının üçüncü belirleyici unsuru ise, tüketilen mal ve hizmetlerin

para birimi ile ölçülen değerinin maliyet niteliği taşıdığını belirtmektedir. Bu
ifade temel işletme amacına yönelik herhangi bir mal veya hizmet tüketiminin
maliyet oluşturmas.ı. için işletmeden mutlaka nakit çıkışı olması gerekmediğini
vurgulamaktadır. Orneğin, inşaatta kullanılan iş makinelerinin birkaç yıllık
ömürleri vardır ve önceden satın alınmış bir iş makinesi için, bu makinelerin
kullanıldığı anda bir nakit çıkışı söz konusu olmamaktadır. Ancak bu makine
kullanıldıkça eskiyecek ve kullanılmayacak hale gelecektir. Bu durumda nakit
çıkışı olmadığı halde bir mal tüketimi söz konusudur ve bu nedenle de bu tür
tüketimler bir maliyet niteliği taşımakta ve "kuramsal amortisman" (=mala
ilişkin ortalama yeni değerin belirli bir yüzdesi) şeklinde maliyetlere eklenmektedir.

Nakit çıkışına neden olmayan maliyetlere, yani kuramsal maliyetlere ilişkin

bir başka örnek işletme sahibinin veya ortaklarının işletmenin yönetimi için
tükettiği emek olmaktadır. Bu durumda bir hizmet tüketimi söz konusudur,
ancak işletme sahibi genel olarak bu hizmetin karşılığı olarak ücret almamaktadır.
Ancak bu hizmet aylıklı bir personel tarafından verilse idi verdiği hizmetin
karşılığı olarak kendisine belirli bir ücret verilmesi gerekecekti. Dolayısıyla bu

11
hizmetin para ile ölçülen değeri, mal sahibinin kuramsal aylığı olarak, maliyetlere
dahil edilmelidir [1, 2].

2.2. Maliyetierin Ayrımı

Literatürde maliyetierin ayrımı farkı ölçütlere göre yapılmaktadır. Bu

bölümde, söz konusu ölçütlerden inşaat sektörünün kendine has yapısına
uygulanabilir olanlarına kısaca değinilecektir.

2.2.1. Tüketilen Mal veya Hizmetlerin Türlerine Göre Ayrım

Maliyetierin tüketilen mal veya hizmet türlerine göre ayrımı şu şekilde

gerçekleşmektedir.

a) Somut tüketim mallarının maliyetleri (örneğin, kum, çakıl, çimento, demir,

su gibi inşaat malzemelerinin maliyetleri)
b) Somut tüketim mallarının kullanımı sırasında ortaya çıkan maliyetler
(örneğin, inşaat yapım sürecinde çeşitli araç, gereç ve iş makinelerinin
kullanımının maliyetleri)
c) iş gücü maliyetleri (örneğin, işçi yevmiyeleri, idari personel aylıkları, primler
gibi maliyetler)
d) Uçüncü şahıslardan alınan hizmetlerin maliyetleri (örneğin, taşeronlardan
sağlanan hizmetlerin maliyetleri, vergiler ve kredi faizlerinin maliyetleri) [1].

2.2.2. Kapasite Kullanım Oranındaki Değişime Göre Ayrım

Maliyetierin kapasite kullanım oranındaki değişime göre ayrımı şu şekilde

gerçekleşmektedir.

a) Sabit Maliyet: Üretim hacmi veya kapasite kullanım oranından bağımsız

olarak gerçekleşen maliyetlerdir (örneğin, yüklenici inşaat işletmesinin
merkez binasının kirası, merkez ofiste çalışan idari personelin aylıkları,
merkez ofisin telefon, elektrik v.b. gibi aylık işletme giderleri)

b) Değişken Maliyet: Üretim hacmi ve kapasite kullanım oranına bağlı olarak

değişen maliyetlerdir (örneğin, işçi yevmiyeleri, taşeron ücretleri, inşaat
harç maliyetleri, inşaat malzeme maliyetleri, mobilizasyon maliyetleri)
[1 ,3,4].

2.2.3. Hesap Ünitelerine Dağıtırnma Göre Ayrım

Maliyetierin hesap ünitelerine dağıtılabilirliklerine göre ayrımı şu şekilde

gerçekleşmektedir.

12
a) Dolaysız maliyetler: Hangi hesap ünitesi için oluştuğu belli olan ve dolayısıyla
belirli bir hesap ünitesine doğrudan yüklenebilen maliyetlerdir (örneğin,
herhangi bir iş kalemi için çalışan işçilerin yevmiyeleri, inşaat malzeme
maliyetleri, imalatta kullanılan iş makinelerinin maliyetleri ve taşeren maliyetleri).

b) Dalaylı maliyetler: Hangi hesap ünitesi için oluştuğu tam olarak

saptanamayan ve dolayısıyla belirli bir hesap ünitesine doğrudan
yüklenemeyen maliyetlerdir (örneğin, yüklenici inşaat işletmesinin merkez
binasının kirası, merkez ofiste çalışan idari personelin aylıkları, merkez
efisin telefon, elektrik v.b. gibi aylık işletme giderleri [5,6].

Bu ayrım türünde dikkat edilmesi gereken hususlardan bir tanesi, şantiye

mobilizasyon maliyetleri, şantiye idari personelinin aylıkları v.b. gibi maliyetler
şantiye dolayi ı maliyeti olarak göz önünde bulundurulmalıdır.

2.3. Sözleşme Türüne Bağlı Olarak Maliyetlendirme Sistemleri

Yüklenici inşaat işletmesi ile işveren (mal sahibi) arasında yapılan sözleşme,
yüklenici inşaat işletmesinin işi hangi koşullar altında yerine getireceğini ve
bu işin karşılığında kazanacağı paranın miktarını ve ödeme koşullarını belirler.
Yüklenici inşaat işletmesinin yapılandıracağı maliyetlendirme sistemi yapılan
sözleşme türüne bağlı olarak değişebilecektir. Bu neder]le, sözleşmelerin
maliyetlendirme sistemi üzerindeki etkileri incelenmelidir. Inşaat sektöründe
kullanılmakta olan çok değişik sözleşme türleri bulunmakla beraber, aşağıda
uygulamada en fazla görülen türlerden sadece üç tanesine yer verilmiştir.

2.3.1. Maliyet + Kar Yöntemi

"Yüklenici inşaat işletmesinin yapımını taahhüt ettiği proje ile ihgili olarak
oluşan maliyetierin işveren tarafından karşılanması ve bu maliyetlı~rin belirli
bir yüzdesi olarak da belirlenmiş kar payının yüklenici inşaat işletmesine
verilmesi" olarak tanımlanan bir yöntemdir. Yüklenici inşaat işletmesi, fiziksel
olarak gerçekleştirdiği işlerin maliyet tutarına, sözleşmede belirtilen miktarda
ilave edilen kar payı ilave eder. Bu kar payı yapılan işlerin maliyetinin belirli
bir yüzdesi veya sabit bir değer olabilir.

Maliyet + kar tipi sözleşmeler ile yapılan uygulamalarda yüklenici inşaat

işletmesi gerçekleştirmekle yükümlü olduğu işlerin maliyetlerini düşürme
endişesi taşımayabilir. Yüklenici toplam inşaat maliyeti üzerinden belirli bir
kar yüzdesi alacağı ndan, kendi karını yükseltmek amacı ile maliyetleri arttırma
eğilimi olabilir.

Genellikle fiyatların değişken olduğu, gelecekteki fiyatların tahmininin güç

olduğu dönemlerde veya işin süratle tamamlanmasının proje maliyetine

13
yapılacak tasarruflara kıyasla
çok daha önemli olduğu hallerde başvurulmaktadır.
Kaliteye önem veren ve maliyet riskinden çekinmeyen özel kesim inşaatlarında
sıklıkla uygulanır. Yüklenici inşaat işletmesini etkileyecek şey süre ile ilgili
olan riskler olabilir.

Maliyet+ kar sözleşme çeşitleri:

./ Maliyet+ yüzde kar

./ Maliyet+ sabit kar
./ Maliyet+ sabit kar+ tasarruf bölüşümü
./ Maliyet+ tasarruf oranına göre değişken kar
./ Maliyet+ azami maliyet tavanı [7,8].

2.3.2. Anahtar Teslim Veya Götürü Yöntemi

işverenin projeyi gerçekleştirecek yüklenici inşaat işletmesine, maliyeti

ne olursa olsun projeyi önceden belirlenmiş bir tutarı ödeyeceğini ifade eden
sözleşmelerdir. Diğer bir deyişle anahtar teslim sözleşmeler, "bir projede yerine
getirilecek işler karşılığıJ]da yüklenici inşaat işletmesinde tek bir tutar veya
fiyat sağlamaktadır." [7]. Odenecek olan tutar, proje gerçekleştirme maliyetinin
yanında yapıyı yapan yüklenici inşaat işletmesinin karını ve riskini de
içermektedir. Bu yönterre göre iş yapan yüklenici inşaat işletmesi, söz konusu
sözleşme ile, projeyi işveren tarafından saptanmış koşullara uygun olarak ve
önceden belirlenmiş bir fiyat karşılığında tamamlamayı ve temsil etmeyi
taahhüt eder. Böyle bir sözleşme ile işveren ekonomik ve teknik olanaklar
nedeni ile oluşacak olan maliyet risklerinden kendini korumuş olmaktadır.
Bundan dolayı tekiifte bulunacak olan yüklenici inşaat işletmesinin maliyetlerini
tahmin etmesi ve beklediği kar konusunda çok dikkatli hesaplamalar yapması
zorunludur.

Yüklenici maliyetleri düşük seviyede tutabildiği oranda elde ettiği kar

artacaktır. Ancak istenilen performans ve kalite garantisinin sağlanması
gerekmektedir. Üretimden ve zamanda yapılan tasarruflar yüklenici açısından
maliyetleri azaltmaktadır. Yüklenici toplam sözleşme maliyeti ile gerçekleşen
maliyetler arasındaki olumlu farkın kendi karını oluşturacağını bildiği için etkin
bir maliyet kontrolü sisteminden yararlanabilir [9].

Anahtar teslim yöntemine göre yapılan sözleşmelerde yüklenici inşaat

işletmesinin asıl
görevi, yapıyı belirlenen sürede, istenilen kalitedeyapıp teslim
etmektir. Bunun karşılığında işverenin görevi ise belirli süre sonunda inşaatı
teslim almak ve fiyatını yüklenici inşaat işletmesine- sözleşmeda belirtilen
aralıklarda- ödemektir. Bu tür fiyatiandırma yönteminin asıl amacı, işin
tamamlanmasına doğru ilerlemenin güvenilir bir şekilde gittiğini ortaya
koyabilecek bir güvenceyi sağlamasıdır.

14
 Bu tür sözleşmede, yüklenici inşaat işletmesinin önceden planladığı yapını
süresi ve nakit girişinde, gerçekleştirme adımı boyunca bir değişiklik olmayacağı
bilinmektedir. Buna karşılık bu sözleşme modelinde yüklenici inşaat işletmesinin
asıl riski, nakit çıkışının planladığı gibi gerçekleşmemesi durumunda ortaya
çıkacaktır [7]. Yüklenici açısından finansal riskin yüksek oldu!jU bu tip
sözleşmelerde maliyet kontrolünün ciddi bir biçimde ele alınması daha da
önem kazanır.

2.3.3. Birim Fiyat Yöntemi

"Birim fiyatı esas alan sözleşmelerde yüklenici inşaat işletmesi belirli bir
projenin yerine getirilmesini, her birimi için belirlenen sabit fiyat üzerinden
üstlenmektedir" [7]. Bu tür sözleşmelerde, her eylemin nasıl yapılacağı, ne
tür ve ne miktarda malzeme, işgücü ve araç-makine kullanılacağı ve buna
karşılık genel giderler ve kar da dahil olmak üzere ne kadar para alınacağı
belirlidir. Her imalat birimi için hazırlanan malzeme işçilik ve araç-makine
miktarları, rayiç fiyatları ile çarpılarak malzeme, işçilik ve araç-makine tutarı
bulunur. Buna yüklenici inşaat işletmesinin genel giderler payı, karı ve riski
de ilave edilerek 1 birim imalat için fiyat tespit edilmiş olur. Bu birim fiyatlar
yapılacak işin miktarı ile çarpılır. Bu çarpımiarın toplamı inşaatın ltümü için
keşif tutarını oluşturur. Yüklenici inşaat işletmeleri, bu keşif tutarı ile ihaleye
çıkan iş için teklifini hazırlar. Yüklenici inşaat işletmeleri her ay gerçelkleştirdiği
işin metraj ve keşfini, hakediş belgeleri ile beraber işverene verir. ılşverenin
yine sözleşmeele belirtilen süre içinde bu belgeleri inceleme ve itiraz etme
hakkı vardır. Bu süre sonunda yüklenici inşaat işletmesine hak ettiği parasını
öder. ·

Enflasyonun yüksek olduğu ortamlarda risk taşıyan sözleşmeiE!rdir. işin,

birim fiyatlı sözleşme ile gerçekleştirilmesi söz konusu olduğunda, o günün
~oşullarında geçerli olan imalat birim fiyatları üzerinden anlaşma yapılır.
Inşaatın ilerleme sürecinde, eskalasyon farkı ve malzeme fiyat farkı nedeniyle
artan birim fiyatların mal sahibi tarafından ödenmesi kararlaştırılabillir. Ancak
tüm birim fiyatlardaki artışlar mal sahibine yansıtılamayacağından, yüklenici
firma kullanacağı tahmini verileri iyi hesaplamalı ve karını doğru belirlemelidir.
Bu tip sözleşme ile gerçekleştirilen uygulamalarda, verilen belirli iş sınıfları
içinde olmasına ve maliyetierin dolayiı-doiaysız olarak ayrımı na dikkat edilmelidir.
Böylelikle inşaat maliyetlerini karşılaştırma olanağı elde edilerek maliyet
kontrolü gerçekleştirilebilecektir [9].

Yukarıda ele alınan inşaat sözleşme biçimlerini karşılaştırmalı olarak

incelediğimizde, yüklenici firmaların risk seviyesi yüksek olan inşaat sözleşme
tiplerinde maliyetlendirme sisteminin kurulmasında daha fazla önem vermekte
oldukları görülmektedir. Çok büyük projelerde, işin paketiere ayrılıp ayrı ayrı
kontrol edilebilmesi açısından birim fiyat tipi sözleşmeler uygulanabilmektedir.

15
Ancak aşırı mali risk altına girildiği ve ödeme şartları ağır koşullu, Birim fiyat
ve Götürü usul tipi sözleşmali işlerde maliyet kontrolü yapmak oldukça güçtür.
Uygulaması ve kapsamı karmaşık olan işlerde Maliyet+ kar tipi sözleşme ile
yüklenici maliyetierin artması durumunda daha rahat olabilecektir. Zira bu tip
sözleşmelerde yapı m maliyeti mal sahibi tarafından karşılanabilmektedir. Oysa
Götürü usul alınan bir işte oluşacak maliyet artışları yüklenici firma açısından
dezavantaj teşkil edecektir. Yüklenici firmaların maliyet kontrolünde en titiz
davranmaları gereken sözleşme tipi Götürü Bedelli olan işlerdir. Daha sonra
sırayı Birim Fiyatlı ve Maliyet+ kar tipi sözleşmeler izlemektedir [8].

2.4. Sabit (Anahtar Teslimi Götürü) Ücretli Sözleşme

Götürü bedelli eser sözleşmesi, eser ücretinin toplam ve sabit olarak

belirlendiği sözleşme tipidir. Götürü ücret, Borçlar Kanunu Madde 365'in kenar
başlığıdır. Götürü pazarlık halinde yüklenici, yapılacak eseri, kararlaştırılan
fiyata, ek bir bedel talep etmeden, proje, şartname ve sözleşmesine uygun
olarak yapmakla yükümlüdür. Eserin kararlaştırılan fiyatlayapılması mecburiyeti
i!~ yapı sahibi eserin daha pahalıya mal olması riskini yükleniciye vermiş olur.
Ote yandan, eserin maliyetinin belirlenen fiyatın altında kalması durumu
yüklenici yararına olup yapı sahibi başta belirlenen bedeli ödemeye mecburdur.
Bu sözleşme tipinin bugüne kadar uygulama alanı küçük kapsamlı yapı ve
binalarla, özel sektöre ait yapı işleri iken yürürlüğe giren 4734 sayılı Kamu
ihale Sözleşmeleri Kanunu ile kapsamı genişlemiştir. Kamu ile yapılacak
sözleşmelerde, uygulama projeleri ve bunlara ait mahallisteleri bulunan yapı
işlerinde anahtar teslimi götürü bedel sözleşme düzenlenmesi hükmü getirilmiştir.
[10,11,12].

Anahtar teslimi ihale usulünün uygun olduğu inşaat işleri standart ve

belirsizliklerin az olduğu işlerdir. Bina inşaatı bu sözleşme tipinin en başarılı
olduğu alandır. Götürü bedelli sözleşmede ~n önemli kıstas, toptan fiyatı
doğrulukla belirlemek ya da tahmin etmektir. Ongörülemeyen ve belirsizliğin
fazla olduğu durumlar fiyattan sapma riskini artırır. Ihale edilen işin özellikleri
yüklenici tarafından tahmin edilemiyorsa bu tip sözleşmenin uygulanması
uygun değildir. Böyle durumlarda teklif vermek zorunda kalan yüklenici yüksek
f.iyat vererek maliyet artışlarındaki belirsizliklerden kendini korumaya çalışır.
Ote yandan yüklenicinin ihaleye yüksek fiyat ile katılımı ihalenin kazanılma
şansını azaltır.

Anahtar teslimi götürü bedelli inşaat sözleşmesi için uygun olmayan alanlar
temel inşaatı ve yapımı acil olan projelerdir [13]. Temel için ne kadar kazı
yapılacağı bilinemiyorsa veya zemin özellikleri değişkenlik gösteriyorsa bu tip
inşaat işlerinde götürü bedel doğrulukla belirlenemez. Ayrıca, eserin bir an
önce yapılması isteniyor ya da gerekiyorsa detaylı plan, şartname, proje
hazırlanamaz. Bu sebeple doğru bir toplam bedel belirlemek güçtür ve hazırlık

16
evresi zaman alıcı olacağından bu tip projelerde anahtar teslimi ihale usulünün
uygulanmaması yerinde olur.

2.4.1. Avantaj-Dezavantaj ile Sakıncalardan Korunma Yolları

i) Toplam Fiyatın Baştan Kararlaştırılmış, Belirlenmiş Olması

iş sahibinin eser maliyetini baştan bil_iyor olması bu sözleşm13 tipinin iş

sahibine sağladığı en önemli avantajdır. Iş sahibi teklifleri değerlendirirken
bütçesine uygun teklife yönelebilir. Ayrıca ücret götürü olduğundan, yüklenici
işi hızla, zamanında yapma çabasındadır. Eserin zamanında yapılması iş
sahibi için bir diğer önemli avantajdır. Yüklenici için de alacağı toplam ücretin
baştan belirlenmiş olması olumludur. Fakat, ücretin sabit olması ve ek maliyet
çıkması durumunda sorumluluğun yükleniciye ait olması yüklenici için büyük
bir risk ve olumsuzluktur. Maliyetin "beklenmeyen, öngörülmeyen ağır koşullar"
sebebiyle artması durumunda risk ve maliyetin kime ait -olduğu konusu Borçlar
Kanunu'nda düzenlenmiş olup konu daha sonra ayrıntıları ile irdelenecektir.

ii) Proje, Plan, Şartname ve Sözleşmelerin Hazırlanması

Yüklenici, inşaat bedeline dair doğru bir tahminde bulunabilmek için

yapılacak esere ait tüm plan, proje ve şartnameleri hazırlamış olmalıdır. Bu
zaman alıcı bir süreçtir ve yüklenici açısından bir dezavantaj olarak deÇjerlendirilir.
Oysa, her iki tarafın katılımı ile yeterli detayda hazırlanmış, üzerinde uzlaşmaya
varılmış proje, plan, şartname ve sözleşmeler ile yapıma başlanması çıelecekteki
olası anlaşmazlıkları en aza indirmek için en etkin çözümdür.

iii) Kullanılan Malzeme ve Teknolojinin Seçimi

Götürü ücretli sözleşmeda eser maliyeti artış riski yükleniciye ait olduğundan
yüklenici, malzeme ya da işgücü fiyat artışları tehlikesi nedeniyle zarar etmemek
·için ucuz malzeme ya da işgücü kullanımına gidebilir. Bu durum iş sahibi
açısından bir dezavantajdır ve bu noktada denetimin gerekliliğini vurgulamak
yerinde olur. Yapının inşasında kullanılacak malzeme ve teknolojinin baştan
belirlenmiş ve şartname ile dile getirilmiş olması bu sorunun çözümüdür. Hatalı
veya sözleşme ve şartnarnelere uygun olmayan imalatın sorumluluğu yükleniciye
aittir. Yüklenici, düzeltme, değiştirme ya da yeniden yapma maliyetini karşılamak
zorundadır.

iv) Hakediş Aralıkları Ve Ödemeler

Götürü bedel sözleşmeda ödemenin nasıl yapılacağı önemlidir. Uygulamada

tercih edilen, ödemelerin toplu değil, kısım kısım yapılmasıdır. Bu noktada
cevaplanması gereken ödemenin hangi aralıklarla ve ne hacimde dilimler

17
biçiminde yapılacağı sorusudur. Anahtar teslimi götürü sözleşmeler için
uygulama, hakediş aralıklarını işin gerçekleştirilme aşamaları na göre, yapılacak
ödeme miktarını ise hakediş aralığında gerçekleştirilmesi öngörülen işlerin
gerektireceği harcama düzeyine göre belirlemektir. Hakedişlerin hangi aralıklarla
düzenleneceği ve bu aralıklarda yapılacak ödeme düzeyinin ne olacağı inşa
sürecindeki nakit kullanım düzeyi ile belirlenir. inşaatın hangi aşamasında ne
kadar kaynağa ihtiyaç olacağı sorusu baştan cevaplanabilirse, bu ihtiyaca ve
tarafiara uygun bir hakediş periyodu belirlenir. Yine bu noktada dikkat edilmesi
ve ayrıntılı olarak belirtilmesi gereken, hakediş düzenlenmesi için k~rarlaştırılan
inşaat aşamalarında hangi işlerin ne oranda yapılmış olacağıdır. Iş sahibi ve
yüklenici farklı iş düzeyi beklentisinde olmamalıdır. Her bir hakediş dönemine
dair inşaatın tamamlanması beklenen, öngörülen kısımları detaylı olarak
baştan belirlenirse bu sakınca ortadan kalkar. Hakediş öderl!.elerine dair dile
getirilecek son husus ödeme miktarının nasıl ifade edileceğidir. Odeme miktarları
rakamsal olarak ifade edilebilir. Uygulamada yaygın olan, ödeme miktarının
yapı toplam maliyetinin belirli bir yüzdesi olarak ifade edilmesidir. [14].

v) Götürü Ücretin Değiştirilemez Sabit Bedel Niteliği

Götürü ücretin değiştirilemez sabit bedel niteliği mutlak olmayıp aşağıda

belirtilen durumlar için kanunun öngördüğü çözümler uygulanır.

2.4.2. Taraflarca Dikkate Alınmayan Hallerde Uygulamalar

B.K. md. 365/11 hükmünce "fakat evvele tahmin olunamayan veya tahmin
olunup da iki tarafça nazara alınmayan haller, işin yapılmasınamani olur veya
yapılmasını son derece işkal ederse, hakim haiz olduğu hakkı dolayısıyla ya
tekerrür edilen bedeli tezyit veya mukaveleyi fesheder". Bu hüküm ile
müteahhidin sözleşme ile kararlaştırılan sabit değişmez bedele bağlılığı
sınırlandırılmış olur. Müteahhidin bedel arttırılması veya fesih talebinde
bulunabilmesi için şu şartlar gerekir:

a) Önceden tahmin edilemeyen veya tahmin edilse de dikkate alınmayan bir

durum olmalıdır. Savaş, ülkeyi sarsan iktisadi bir kriz, sosyal felaketler ya
da inşaat yerinde ortaya çıkan öngörülememiş durumlar bu duruma örnek
gösterilebilir.

b) Ortaya çıkan bu durum inşaatın tespit edilen götürü bedelle tamamlanmasını

engelleyici nitelikte olmalı veya aşırı güçleştirmelidir.

c) Bu durumun meydana gelmesinde müteahhit kusurlu olmamalıdır.

d) Bedelin artırılması veya sözleşmeyi fesih hakkı müteahhidin elinden

alınmamış olmalıdır.

18
e) Şayet sözleşmeye"hertürlü değişen hal ve şarta rağmen müteahhit, fesih
veya bedel arttırılması
yoluna başvuramaz" ifadesi konmuşsa hiç bir
durumda müteahhit bedel artı.rımı ya da fesih talebinde bulunarnaz.

f) Müteahhit, eseri yapı m borcunu henüz yerine getirmemiş olmalıdır. [1 0].

i)Yapı Sahibin)n Ku.surlu Hareketi Sebebiyle veya Sonradan Talep Ettiği

Sözleşme Dışı Ilave Işler Sebebiyle Ortaya Çıkan Ek Masraflar Durumunda

Yapı sahibinin kusurlu hareketi veya sonradan talep ettiği sözleşme dışı
ilave işl~r sebebiyle ek masraf oluştuğunda müteahhit ek masrafları talep
edebilir. Ilave iş, "sözleşmede kararlaştırılan yapı m borcunun kapsamı dışında
ilave veya kısmen başka işlerle veya belirli işlerin yapılmasından vazgeçilip
belirli işlerin yapımında başka bir teknik veya başka bir malzeme kullanılması"
olarak açıklanabilir. Yapılan işin ilave mi yoksa sözleşme dahilinde mi olduğu
iş sahibi ve yüklenici arasında ihtilaf sebebi olup işin ilave iş olduğu iddiası
müteahhide ait olacağından ispat yükü de onundur. [1 0].

ii) Değişen işçilik Ücretleri ve Malzeme Fiyatları için

Taraflar sözleşme ile "değişen işçilik ücretleri ve malzeme fiyatları

karşısında götürü bedel arttırılabilir ya da azaltılabilir" hükmü getirebilirler [10].
Aslında değişen işçilik ücretleri ve malzeme fiyatları daha önce belirttiğimiz
önceden tahmin edilemeyen veyF!: tahmin edilip iki tarafça dikkate alınmayan
durumlar dahilinde ele alınabilir. Ulke ekonomisini alt üst eden iktisadi bir kriz
öngörülemez ya da öngörülse de dikkate alınmayan bir durumdur. Ciddi bir
ekonomik kriz fiyatların aşırı değişimine sebep olur ki bu durum yükleniciyi
zor durumda bırakır. Başta belirtildiği gibi şayet sözleşme ile değişen şartlar
karşısında götürü bedel değiştirilebilir kararı alınmışsa değişen işçilik ve
teknoloji maliyeti göz önünde bulundurularak götürü bedel arttırılabilir ya da
azaltılabilir. Bu noktada 4734 sayılı Kanunun fiyat farkı verilebilmesi hususundaki
maddesine değinmek de yerinde olur. Kanuna göre, ~özleşme türlerine göre
fiyat farkı verilebilmesine ilişkin esas ve usulleri Kamu Ihale Kurumu'nun teklifi
ile Bakanlar Kurulu belirler ve sözleşmelerde yer alan fiyat farkına ilişkin esas
ve usuller, sözleşme imzalandıktan sonra değiştirilemez. [12]

2.4.3. Sözleşmeda Bulunması Gereken Temel Hususlar

Sözleşme dosyasında bulunması gereken temel konular aşağıdaki şekliyle

belirlenmiştir. Hem yüklenici hem de iş sahibi açısından daha verimli ve daha
uyumlu bir çalışma için tüm hususların baştan belirlenmiş ve sözleşme ile
karara bağlanmış olması yerinde olur.

19
 Sözleşme Dosyası Temel Başlıkları:

- Sözleşme Taraflarına Ait Bilgiler

- Eserin Adı, Yeri, Niteliğine Dair Hususlar
- Eserin Toplam Bedeli ve Toplam Bedele Dahil Olan Giderler
- Yüklenicinin Vereceği Teminatları Düzenleyen Hükümler
- ;:>özleşme Eklerinin Neler Olduğu
- Işe Başlama ve Bitiş Tarihleri ..
- Gecikme Halinde Yüklenicinin Odeyeceği Gecikme Cezasını Düzenleyen
Hükümler
- Yükleniciye Avans Verilip Verilmeyeceği, Verilmesi Durumunda Şartları
Düzenleyen Hükümler
- Yüklenicinin Teknik Sorumluluğuna Dair Şartlar
a) Bulundurulacak Teknik Personel Sayısı
b) jş Güyenliğine Dair Hususlar
c) Iş ve Işyerinin Korunması ve Sigortalanması Hususları
- Yüklenicinin Ortak Girişim veya Konsorsiyum Olması Durumu için Belirlenen
Hususlar
- Alt Yüklenicilere Dair Hükümler
- Kabul işlemlerinin Nasıl Olacağını Düzenleyen Hükümler
- Süre Uzatımı Verilebilecek Durumlar ve Şartları
- Sözleşmede Değişiklik Yapma Şartları
- Sözleşmenin Feshine Dair Hükümler
- Anlaşmazlıların Hangi Yollarla Çözüleceğini Belirten Hükümler

2.5. 4734 Sayılı Kamu ihale Kanununda Maliyet Kavramı

04.01.2002 tarihinde kabul edilmiş olan ve 22.01.2002 tarih 24648 sayılı

resmi gazetede yayımlanarak 1.1.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4734 sayılı
Kamu Ihale Kanununun 9. maddesine göre yaklaşık maliyet;

"Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce
idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak
üzere yaklaşık maliyet belirlenir ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde
gösterilir ve bu yaklaşık maliyetin ihale sonuçlanıncaya kadar gizliliği korunur."

olarak tanımlamıştır. Yapım işleri ihaleleri uygulama yönetiT'eliğinde (YiUY)

de Yaklaşık maliyeti;

"ihale yapılmadan önce idarece her türlü fiyat araştırması yapılarak katma
değer vergisi hariç olmak üzere hesaplanan ve dayanakları ile birlikte bir
hesap cetvelinde gösterilen ve ihale sonuçlanıncaya kadar gizliliği korunan,
ihale konusu yapımişinin öngörülen bedelini ifade eder"

20
olarak tanımlamakta, aynı yönetmelikte yaklaşık maliyeti belirlerkem (Madde
7);

"Yaklaşık maliyet, bu Yönetmelikte belirlenen esas ve usuller uyarınca

ayrıntılı miktar ve fiyat araştırması yapılmak suretiyle gerçekçi biçimde tespit
edilir ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir"

maddesine istinaden gerçekçi piyasa koşullarından fiyatların belirlenmesi

esası bulunmaktadır.

Yaklaşık maliyetin belirlen~esinde ise aynı yönetmelik aşağıdaki maddelerin

yapılmasını öngörmektedir (YIUY Madde 8);

a) Arazi ve zemin etüdünün yapılması

Uygulama projesi üzerinden anahtar teslimi götürü bedel teklif almak

suretiyle ihale edilecek yapı m işlerinde arazi ve zemin etüt çalışmalarının; ön
ve/veya kesin proje üzerinden birim fiyat teklif almak suretiyle ihalıe edilecek
yapı m işlerinde ise, mümkün olan arazi ve zemin etüt çalışmalarının yapılmış
olması zorunludur.

b) Proje zorunluluğu

Bina işlerinde uygulama projesi; yapı m işlerinin uygulama projesi yapılabilen

kısımları için uygulama projesi, yapılamayan kısımları için kesin proje; doğal
afetler nedeniyle uygulama projesi yapılması için yeterli süre bulunmayan
yapım işlerinde ise, ön ve/veya kesin projenin hazırlanması vEı yaklaşık
maliyetin söz konusu projelere dayanılarak hesaplanması gerekir.

c) Mahallistesi hazırlanması

Ön, kesin veya uygulama projelerine dayalı olarak, yapım işinin

bünyesindeki imalat kalemlerinin yapılacağı yerleri gösteren vEı yaklaşık
maliyetin hazırlanmasına esas teşkil eden mahallisteleri hazırlanır.

d) Metraj listelerinin hazırlanması

ihale konusu yapı m işine ait proje ve mahallistelerindeki ölçü ve tarifiere

göre işin bünyesine giren imalatların hangi kısımda ve ne miktarda yapılacağının
belirlenmesi amacıyla; anahtar teslimi götürü bedel teklif almak suretiyle ihale
edilecek yapı m işlerinde iş kalemi ve/veya iş grubu, birim fiyat teklif almak
suretiyle ihale edilecek yapım işlerinde ise iş kalemi şeklinde metraj listeleri
düzenlenir.

21
 e) Uygulama projesi yapılamayan onarım işleri

Uygulama projesi yapılması mümkün olmayan onarım işlerinde, hazırlanan

rölevelere dayalı olarak düzenlenen mahallisteleri ve metrajlara göre yaklaşık
maliyet hesaplanır.

f) Birim fiyat. ve imalat tariflerinin hazırlanması

· Ön ve/veya kesin projeye dayalı olarak birim fiyat teklifi. almak suretiyle
ihale edilecek yapım işlerinde, idareler, iş kaleminin adını, yapım şartlarını,
ölçü şeklini, birimini, birim fiyata dahil ve hariç unsurları ihtilafa meydan
vermeyecek biçimde teknik olarak açıklayan birim fiyat tarifleri hazırlar.

"Anahtar teslimi götürü bedeli işlerde ise, uygulama projeleri ve mahal

listelerine dayalı olara~ imalat iş kalemleri veya iş gruplarının teknik tarif ve
özellikleri belirlenir." (YIUY Madde 8)

·uygulama yönetmeliğinin 9. maddesinde yaklaşık maliyet hesabına esas

·fiyat ve rayiçierin belirlenmesi ile ilgili başlıklar verilmiştir. Bu maddeye göre
rayiç değerler;

• Kamu idarelerince belirlenmiş, işin niteliğine uygun yapı yaklaşık

rnaliyetlerinden, rayiçlerinden ve birim fiyatlarından,
• ligili meslek odaları, üniversiteler veya benzeri kuruluşlarca belirlenen
fiyatlardan, .
• Yüklenici veya alt yüklenici olarak faaliyet gösteren konusunda deneyimli
kişi ve kuruluşlardan alınacak yapı maliyet değerlerinden,

Biri veya birkaçı birlikte kullanılmak ve gerekli diğer fiyat araştırmaları

yapılarak belirlenmektedir. Ayrıca Kamu idarelerince yapı yaklaşık maliyetlerinin,
birim fiyatların, rayiçierin ve fiyat analizlerinin yapılacak iş veya iş kaleminin
niteliğine uymadığı, işin yapım tekniği ile ilgili teknolojik aşamayı ve/veya
gerçek piyasa rayiçlerini yansıtmadığı durumlarda, yukarıda sayılan fiyat ve
analizierin esas alınmayacağı, idarece yapıla~ak gerçekçi maliyet analiz ve
tespitleri kullanılacağı hükme bağlanmıştır. (YIUY Madde 9)

id~reler yapılacak gerçekçi maliyet analiz ve tespitleri sırasında uygun

fiyatı "Işin bütünü, iş grubu, iş kalemi ve malzeme rayici bazında yapılacak
piyasa araştırmasına dayalı fiyat tespitleri nde; imalatın ve/veya malzemenin
yapımcılarından, üreticilerinden, ana bayilerinden, toptancılarından, yetkili
satıcılarından ve satıcılarından fiyatlar veya proforma faturalar alınmak ve
gerekli karş!laştırmalar yapılmak suretiyle uygun fiyatlar belirlenir." maddesine
istinaden (YIUY Madde9) yapmaları diğer durumlarda "Tereddüt edilen fiyatların
gerçek piyasa rayiçlerine uygun olup olmadığı hususu Ticaret ve/veya Sanayi

22
Odalarından alınacak yazılı rayiçlerle nE?tleştirilir." Maddesine istinaden gerekli
odalara başvurması öngörülmüştür. (YIUY Madde9)

Yaklaşık maliyetin hesaplanması ise yönetmeliğin 1O. maddesinde

açıklanmıştır. Bu maddeye göre;

"Bu Yönetmelik hükümlerine uygun biçimde iş kalemi ve/veya iş grubu

şeklinde tespit edilen imalat miktarlarının bu Yönetmeliğin 9 uncu maddesine
göre belirlenen fiyatlarla çarpımı sonucu bulunan tutar KDV hariç olarak
hesaplanır ve bulunan bu tutara işin niteliği dikkate alınarak %25, oranında
kar ve genel gider karşılığı eklenmek suretiyle yaklaşık maliyet tespit edilir."

Bu açıklama formüle edildiğinde;

Yaklaşık Maliyet= 1.25 * imalat Miktarı* Gerçekçi Fiyat+ KDV

Bu formülerde 1.25 kar ve genel giderler karşılığı ilave edilecek değeri

göstermektedir. Ayrıca fiyatların piyasa koşullarında değiştiği de göz önüne
alınarak 1O. maddede;

"Tespit edilen yaklaşık maliyetin belirlendiği tarihten ihalenin ilk ilan tarihine
kadar geçerliliğini koruyamayabil~ceği dikkate alınarak, idarelerce gerek
duyulduğunda bu maliyetler Devlet lstat_istik Enstitüsü tarafından yayımlanan
aylık TEFE (Tqptan Eşya Fiyatları Aylık Indeks Bülteninin Tablo-2 deki Toptan
Eşya Fiyatları Indeks Sayıları bölümünün "Genel" satırına ait Toplam) oranları
üzerinden güncellenir."

açıklaması yapılmıştır.
Bu maddeye göre güncelleme işlemi aşağıdaki formüler
ile hesaplanabilmektedir;

Güncel Yaklaşık Maliyet= Yaklaşık Maliyet* TEFE

Burada TEFE değeri hesaplanan yaklaşık maliyetten itibaren geçen süre

göz önüne alınarak hesaplanması gerektiği unutulmamalıdır. Ayrıca 10.
maddenin son fıkrası geçen sürece göre (1 yıl ve daha fazla) hesapların
yeniden yapılması gerektiğini açıklamaktadır.

23
 BÖLÜM 3

TEKLiF HAZlRLAMA SÜRECi VE TEKLiF FiYATININ OLUŞTURULMASI

3.1. Teklif Hazırlama Sürecine Yönelik Stratejiler

Teklif verme stratejisi, "Bir işin ihale hazırlığında firma amaçlarına ulaşmaya
yarayan geniş bir yöntemler zinciri ve bu hazırlığın bir zamanlama iskeleti"
olarak tanımlanmaktadır.

Teoride ve pratikte uygulanan genel ilke, sözleşmenin; örgütün işi karlı

bir biçimde gerçekleştirmesini sağlayacak şekilde fiyatiandıniması ve hatta
yönetilmesidir.

Teklif verme stratejisi, aşağıdaki hedeflerin belirlenmesi olarak özetlenebilir:

1. işin türü, sözleşmenin büyüklüğü ve coğrafik bölge bakımından uygun bir

pazar saptamak,
2. Ekonomik sınırlar içerisinde firmanın inşaat hızı ve kalitesi gibi konularda
prestij yaratmak,
3. Ciro için belirlenmiş hedefleri korumak,
4. Şirketin performansını değerlendirmek ve bunu rakiplerle karşılaştırmak,
5. Bir projenin finansal performansını teklif verme aşamasında tahmin edilen
maliyetlerle karşılaştırmak (deneyim) [17].

Yüklenici firmaların, ihaleye çıkan projelere teklif vermek için belirli amaçları
vardır.Belirli bir projeye teklif verme aşamasında bu amaçları aşağıdaki gibi
formüle edebiliriz:

1. Projedeki karı maksimize etmek,

2. Firma sermayesinin geri dönüşümünü hızlandırmak,
3. Zararı en aza indirmek,
4. Firmanın üretim yapmasını ve iş gücünü istihdam etmesini sağlamak,
5. Prestij projeleri üstlenerek işveren ve yöneticiler üzerinde kişisel statü
yaratmak,
6. Gelecekte bir çok işin potansiyel kaynağı olabilecek malsahibi ve girişimcileri
kazanmak,
7. Yeni bir coğrafi bölgeye giriş yapmak [18].

3.2. Teklif Kararını Etkileyen Faktörler

Türk inşaat sektöründe faaliyet gösteren yüklenici inşaat firmalarının teklif

hazırlama ve m'!-liyet yönetimi sistemlerinin belirlenmesi amacıyla, iTÜ inşaat
Fakültesi Yapı Işletmesi Anabilim Dalı'nda 1998 yılında inşaat firmaların

24
herhangi bir ihaleye teklif hazırlama kararını etkileyen faktörlerinin bellirlenmesi
amacıyla yapılan saha çalışması sonucu bulunan faktörler önem sırasına
göre aşağıda sıralanmıştır:

1. Derecede
-o!şin tipi (Konut,Sanayi,Tiqaret,Turizm VQ.)
- !şin büyüklüğü (Projenin Ihale Değeri)
- Işin sürekliliği
- Kredi teminindeki sorunlar ve kredi koşulları
- Eskalasyon koşuları
- işin istenme seviyesi
- Risk faktörleri

2. Derecede
- !şi yapm~k için gerekli olan parasal kaynaklar
- Ihtiyaç duyulan alt yüklenicilik işleri
- Girişimcinin güvenilirliği
-Teklif hazırlama süresinin yeterliliği
- iş avansı miktarı ve geri ödeme koşulları
-Şirketin o dönem atıl iş gücü
- Şirketin yapmakta olduğu diğer işler
- Şantiyenin yakınında şirketin yapmakta olduğu diğer işler

3. Derecede
- !şi yapmak için gerekli olan işgücü kaynakları
- lhzarat koşulları
-Daha önce yapılmış işlerden kazanılan deneyim

4. Derecede
-Mevcut Ekiprnanın işin durumuna göre yeterliliği
- Projenin prestij derecesi
- Firmanın kullandığı teknoloji
-Yan kuruluşların işe sağlayacağı kapasite
- Şantiyeye ulaşılabilirlik
- Şantiye yerinin topoğrafik ve zemin özellikleri
- Ihale komisyonunun niteliği [19).

3.3. Teklif Hazırlama Süreci işlemleri

Teklifhazırlama süreci; ihale sürecinin bir bölümüdür ve genellikle girişimci

(işveren, mal sahibi veya idare) tarafından hazırlanan sözleşmenin, yüklenici
firma tarafından incelenmesi, revizyonu ve teklif fiyatının belirlenmesi için
gerçekleştirilen adımları içerir.

25
 ihale süreci ise, ihale yönetimi ile beraber düşünülerek; girişimci tarafından
bir projenin ihaleye çıkarılmasından, yapılan işin kesin kabulüne kadar geçen
süreç içinde gerçekleşen faaliyetlerin yönetimi olarak tanımlanır [20].

Devlet ve/veya özel kuruluşlar tarafından yapılan yatırımlarda, fizibilite

çalışmaları ve yatırım kararının alınmasından sonra yapılacak ilk çalışmalar
\çerisinde avan projelerin ve ihale dosyasının hazırlanması bulunmaktadır.
Ihale dosyası, şartnameler, birim fiyat tarifleri, mahallisteleri, projeler, keşif
özeti gibi evraklardan oluşmaktadır. Mal sahibi adına yardımcı bir kuruluş bu
evraklarla işi ihaleye çıkartır. Teklif hazırlama, bu ihale dosyasındaki
şartnarnelerin baştan sona okunması, yoksa metrajlarının çıkartılması, birim
fiyat tariflerinin, mahal listelerinin, projelerin incelenerek ve şartnarnelerin
gereklerini de göz önüne alarak en ekonomik sonuç verecek birim fiyat
analizlerinin yapılması, işin yapım tekniğinin, şantiye teşkilatının, yardımcı
tabloların, listelerin hazırlanması ve son satış (teklif) fiyatının hesaplanmasıdır.
Ayrıca şartnarnelerin gereklerine göre teklif dosyasının düzenlenmesi ve
sunulması işlerini kapsar. Bu işlerin aksamadan yapılması, fiyatı ucuzlatıcı
unsurların tespit edilmesi belli bir bilgi, beceri ve tecrübe gerektirmektedir.

Teknik bölüm bu teklif hazırlama sürecinde aşağıdaki işlemleri yapar:

1. ihale ilanlarının takip edilmesi,

2. Yurtiçi ve yurtdışında işveren, idare ve firmalarda yürütülen ilişkiler sonucu,
~uralara şirketin tanıtılması,
3. Ihalelerin yeterlilik müracaatlarının yapılması,
4. Gerekli hallerde yerli ve yabancı firmalarla ilişkiye geçerek iş bazında
ortaklıkların kurulması,
5. Davet alınan veya yeterliliği kazanılan işlere teklif hazırlanması ve sunulması,
6. Alınan işlerin, iş alınırken yapılan hesaplara paralel gitmesini ve zarar
etmemesini sağlamak üzere, maliyet kontrolünün yapılmasını, şantiyelerle
işbirliği yaparak gerçekleştirilmesi,
7. Tüm bu iŞlerin yapılabilmesi için gerekli enformasyon akışının sağlanmasında
gerekli işlemlerin planlanması, yerine getirilmesi ve denetlenmesi [21 ).

3.4. Teklif Fiyatının Oluşturulması

Yüklenici, projenin yapımı ile ilgili bütün maliyetleri önceden tahmin

edebilecek durumda olmayı ister. Yüklenicinin projenin yapımı ile ilgili
maliyetlerini; projenin dolaysız maliyetleri (işgücü, ekipman ve malzeme
maliyetleri), dalaylı maliyetleri (ofis genel giderleri ve sigorta maliyetleri) ve
yüklenicinin projenin yapımında karşılaşabileceğini düşündüğü risk maliyetleri
(tesadüfi maliyetler) oluşturur.

26
 Yüklenicinin hedefi, bu maliyetleri (tahmini maliyetleri) gerçek maliyetleri
yansıtacak şekilde tahmin edebilmektir. Yüklenicinin proje maliyetleri tahminini
belirleme amacının bileşenleri, değişik iş kalemlerinin miktarlarını ve bu
kalemlerin kendine mal oluş maliyetlerini hesaplamaktır.

Yüklenicinin fiyatını (teklif bedelini) oluşturan, yapım maliyHti (çıplak

maliyet) ve ona eklenecek olan kar oran ıdır. Yapı m maliyeti ve kar oranlarının
analizi birbirinden çok farklıdır. Yüklenicinin bir projenin doğru olarak hesaplanmış
yapım maliyetine ekiediği kar, onun rekabet ortamında karşılaşacağı diğer
yüklenici firmalarla ilgilidir. Yüklenici firma fiyat teklifine, işi kazanmayı
garantilernek için düşük kar koyduğunda projeden para kaybetmesi1ne neden
olabilir. Tam tersi olarak fiyat teklifine konulan aşırı kar iş alarnama durumunu
doğurur. Dolayısıyla bir yüklenici firma için gerçek rekabet ortamında optimal
karı belirlemek, genellikle tecrübe gerektiren zor bir iştir [19].

Teoride kabul edilen yaklaşım; yüklenici firmanın bir proje için fiyat teklifini
belirlerken mümkün olduğu kadar az ve uygun varsayımda bulunması ve
sağlayabileceği kadar çok konu ile ilgili bilgi kullanması gerektiğidir [22].

3.5. Teklif Fiyatını Oluşturan Unsurlar

3.5.1. iş Programı

Projedeki işlerin dökümünün çıkartılarak, takvime oturtulması ve şebekenin

oluşturulması işlemi olarak tanımlanır. Günümüz bilişim teknolojisi yardımıyla
bilgisayar destekli uygulamalar hem hazırlık hem de işleyiş çerç:evesinde
güncellemeler açısından hızı ve güvenilirliğini arttırmıştır. Süreç özellikle teklif
fiyatının zaman boyutu ve enflasyonist ortamda paranın zaman değerini göz
önüne almak, sözleşmede öngörülen sürede imalatın yapılması iç;in gerekli
iş gücü planlamasına esas verilerin sağlanmasında önemli bir unsurdur.

3.5.2. Ekipman Seçimi

Projede kullanılacak makine ve ekipmanı n belirlenmesi. Proje Kapsamında

kullanılacak ekipmanı n iki yönden teklife etkisi vardır. Bunlardan birincisi elde
bulunan ve amortismanı daha önceki projelerden temin edilmiş bulunan
ekipmanların proje kapsamında kullanılıp kullanılmayacağı, diğeri de teklif
hazırlanan projede kullanılacak ekipmanı n temin biçimi ve finansal araçlarında
(leasing gibi) yararlanma imkanları ile birlikte değerlendirilmesidir.

3.5.3. Yöntem Raporu

işin yapı m yönteminin ve stratejisinin belirlenmesi için hazırlanır. Yöntem

raporu aşağıdaki faktörlerden etkilenir:

27
1. Şantiyenin yeri ve özellikleri ile onun yakın çevresi,
2. Şantiye alanı içinde yer alacak depo ve üretim alanı ve ayrılacak çalışma
sahası,
3. Şantiye alanının problemleri,
4. Işin tipine bağlı olarak şirketin uzmanlık seviyesi,
5. Gerekli kaynakların sağlanabilirliği,
6. Şirketin belirlediği amaçlar (mümkün olabilecek minimum inşaat süresi,
kısıtlı süre içinde kaynakların maksimum kullanımı v.s.).

3.5.4. Fiyat Oluşturulması

Teklif fiyatı aşağıdaki gibi iki bileşene bölünebilir:

L MALiYETLER+ KAR MARJI =TEKLiF FiYATI

Buradan hareketle fiyat hazırlamada ilk iş, net bir maliyet tahmini
oluşturmaktır. Bu tahmin; personel, ekipman ve malzemenin net dolaysız
maliyetleri ile bunların genel giderleri, finans bedelleri gibi belirsiz dolaysız
maliyetleri içermektedir [21 ].

inşaatın toplam maliyeti kavramından, söz konusu inşaatın yapımının

gerçekleştirilmesi için yapılan harcamalar ve katlanılan fedakarlıklar
anlaşılmaktadır. Bu yapılan harcamalar ve katlanılan fedakarlıklar ise, inşaat
maliyet öğelerinin belirli bir inşaat projesine isabet eden toplamlarından oluşur.
Inşaat maliyet öğeleri aşağıda görüldüğü gibi ana gruplar altında toplanmaktadır:

a) Şantiye yerleşme maliyeti

b) Dolaysız ekipman maliyeti
c) Dolaysız malzeme maliyetleri
d) Dolaysız işçilik maliyetleri
e) Taşerenlara yaptırılan işler maliyeti
f) Diğer maliyet ve giderler:
i. Dalaylı maliyetler (genel üretim maliyetleri)
ii. Genel yönetim giderleri [23].

3.5.5 Şantiye Organizasyonu

Şantiye organizasyonunun, gerekli işgücünün sağlanması ve yönetimiyle

ilgilidir. Sözleşmeye bir çok yönden etkir. Bunlar:
a) Oluşturulan organizasyonun maliyeti,
b) Şantiye güvenliğinin maliyeti,
c) Şantiyede üretkenliği en fazla olması gereken işlemlere, doğru özellikte ve
sayıda personelin organizasyon içinde yer almasının sağlanması,
d) Şantiyede çalışacak düz işçi sayısı,

28
e) işin karmaşıklığı,
f) Merkez ofis tarafından sağlanacak servisierin miktarı,
g) '(apımcılar ve tasarım ekibi arasındaki iletişim sisteminin kalitesi,
h) Uretim hızı.

3.5.6. Şantiye Yerleşimi

Şantiye yerleşimi sözleşmedeki fiyatlara aşağıdaki faktörler açısından etkir:

• işgücünün optimum kullanımı, (Yürüme mesafelerinin aza indirilmesi,

şantiye
içi ulaşımda minimum zaman harcanması v.s.)
• Malzeme firesini minimuma indirecek uygun depo alanı ve yeri, kontrol
mekanizmasının yeri,
• Şantiye binalarının optimum kullanımı.

3.5.7. işgücü Diyagramı

iş programına dayalı olarak uygun ekipleri n ve alt-yüklenicileri n seçimi ve

buna paralel olarak optimum kullanım.

3.5.8. Nakit Akışı

istihkak ödeme koşullarının ve takviminin incelenerek nakit akış planının

hazırlanması ve bunun firmaca uygunluğunun tartışılarak gerekli önlemlerin
alınması [21].

3.6. Fiyatıandırma Stratejisi

Fiyatiandırma deneyimi genellikle bir yüklenici organizasyonun teklif fiyatı

hazırlama faaliyeti, yani işi kazanacak ve yıllık kar gereksinimlerin1e katkıda
bulunacak en yüksek olanaklı teklif tutarının üretimi anlamındadır. Yine teorik
olarak, fiyatiandırma stratejisi büyük ölçüde yüklenicinin geçmişteki
performansının doğru bir biçimde analiz edilmiş olmasına bağlıdır. Herhangi
bir teklifin sonucu belirsizdir. Bu durum genellikle, gerçekçi olmayan düşük
fiyat tekliflerine yol açar ve ilgili firmalardaki yapılan planlamaların 1etkinliğini
olumsuz yönde engeller.

Bir yüklenicinin fiyatiandırma amaçları aşağıda belirtildiği gibidir:

• !şin kazanma şansını belirlemek (o anki iş için),

• Iş kazanma şansını arttırmak (geleceğe yönelik işler için),
• Beklenen karı maksimize etmek,
• Gerçekçi olmayan düşük fiyatlarla herhangi bir proje üstlenildiğinde beklenen
zararı en aza indirmek,

29
• Alınacak risk düzeyi için uygun bir kazanç gerçekleştirmek,
• Sermaye büyümesini sağlamak,
• Düzgün bir iş yükü sağlamak [24].

Fiyatiandırma stratejilerinin ana unsurları sırasıyla:

• Belli bir karla bir işi kazanma olasılığını etkileyen kar (mark-up) düzeyleri
• Tahmin doğruluğu
• Tahmin edilen maliyetler ve rakipierin arasındaki ilişkiler ile ilgilidir [25].

3.7. Teklif Fiyatının Oluşturmak için Yapılması Gereken işlemler

Sözleşme hazırlığında teklif fiyatının oluşturulması sözleşme sürecinin

sonuna kadar devam eden en önemli işlemdir. Fiyat oluştururken bu işi yapacak
elemanlar aşağıdaki işlemleri ve hesapları sırasıyla yapmalıdır:

1. Şartnarnelerin incelenmesi,
2. Proje metrajının çıkartılma~ı,
3. Dolaysız maliyetin hesabı: Imalata doğrudan katılan malzeme, işçilik,
ekipman ve 3. kişilerden sağlanan taşeronluk hizmet maliyetlerinin
belirlenmesi.
a) Metraj hesabı cetvelinin hazırlanması,
b) Aynı pazdaki iş kalemlerinin bir araya toplanması ve metraj özeti cetvelinin
oluşturulması,
c) Analizierin oluşturulması,
d) Malzeme fiyatlarının, taşeron tekliflerinin toplanması,
e) Toplam fiyatların listelenmesi ve keşif özeti cetvelinin oluşturulması,
f) Analizierin geliştirilip son hale getirilmesi.
4. Şantiye (Genel) Giderleri:
a) Şantiye Mobilizasyon (Kuruluş ve Yerleşim) giderleri:
• Teklif dönemi masrafları
• Şantiye tesisleri nakil giderleri
• Ekipman nakil giderleri
b) Şantiye idari ve Teknik Personel ücretleri:
• Teknik personel ücretleri
• idari personel ücretleri
• Forman ücretleri
• Hizmet personeli ücretleri
c) Şantiye aylık giderleri:
• Haberleşme, kargo giderleri
• Ofis masrafları
• Temsil giderleri
• Seyahat giderleri
• Personel servis giderleri

30
• Sağlık giderleri
• Kara nakil vasıtaları vergi ve sigortası
• Yakıt giderleri
d) Şantiye tesisleri:
• Şantiye binaları
• Şantiye tefriş giderleri
e) Şantiye altyapı hizmetleri:
• Ulaşım yolları
• Betonlaşmış sahalar
• Şantiye çiti
• Fosseptik ve pis su tesisatı
• Spor tesisleri
f) Şantiye elektriği:
• Yüksek gerilim hattı/Trafa giderleri
• Şebekeden elektrik sarf giderleri
• Jeneratörle elektrik temini
• Dağılım şebekesi giderleri
• Bak ı m giderleri
g) Şantiye su giderleri:
• Satın alınan suyun bedeli
• Kuyu açma masrafları
• Şebekeden sarf giderleri
• Bakım masrafları
• Tankerle taşıma ilave maliyeti
h) Makine 1 Ekipman giderleri
• Amortisman giderleri
• Yedek parça giderleri
• Akaryakıt, yağ giderleri
• Kiralar
ı) irtibat bürosu masrafları
• Kiralar
• Personel giderleri
• Mobilya tefrişat giderleri
• Telekomünikasyon giderleri
• Nakil vasıtaları giderleri
j) Demobilizasyon giderleri
k) Bakım süresi giderleri
1) idare ve ortaklık ilişkilerine yapılacak masraflar
• Vasıtalar
• Binalar, kiralar
• Tahsis edilecek personel
• Telekomünikasyon giderleri
• Diğer
m) Sabit fiyat sözleşmelerinde genel giderler fiyat farkının hesaplanması,

31
 n) Sabit fiyat sözleşmelerinde dolaysız giderler fiyat farkının hesaplanması,
5. Genel Giderler (Genel Merkezde Oluşan Maliyet Payı),
a) Mukavele masrafları
b) Teminat mektubu masrafları
c) Merkez masrafları payı
d) Komisyonlar
e) Stopaj
f) Sigortalar
g) Finansman masrafları
h) Proje ve danışmanlık hizmetleri
i) Diğer masraflar
6. Kar ve Risk hesabı,

Kar marjının hesabı, tekiitin kazanılıp kazanılamamasını belirleyen en

önemli adımdır. içinde yapılan araştırmaların içeriğinde yer alan iç ve dış
birçok faktörü barındırır [21].

32
Şekil 3.1. Teklif Hazırlama Aşamasında Yapılan işlemler

ihaleye Çıkarılan iş ilanlarının Takibi, Müşteri Talebi veya iş Geliştirme J

~ Uygun Değil

~
u
y

1
G
u
N

Uygun Değil

u
y
G
u
~' N
ihalenin incelenmesi ve inşaata ilişkin Stratejilerin Belirlenmesi

ı Metraj ve Proje Çalışması ı

Piyasada Geçerli Olan Güncel Fiyatların Belirlenmesi

33
Şekil 3.1. Teklif Hazırlama Aşamasında Yapılan işlemler

Şantiye organizasyonu ve iş Programı Çalışması

Alt Yüklenici
işlerinin
Fiyatlarının
Tespiti

Tedarik Planlaması Malzeme

Tespiti

iş Kalemlerinin
Fiyatlı Teklif Dosyasının Hazırlanması Fiyatıandı rılması

Nihai Teklif Fiyat Kararı

Teklif Dosyasının Hazırlanması

Teklif Dosyasının Müşteriye (ihaleye) Sunulması

RED
Dosyanın
Arşivlenmesi

Projenin Faaliyete Geçirilmesi

34
 Aşağıda Tablo 3.1'de teklif fiyatının oluşturulmasında maliyE!tlerin yeri
gösterilmiştir [2].

Tablo 3.1. Teklif Fiyatı içindeki Maliyetierin Yeri

DOLAYSlZ
MALiYETLER
iNŞAAT.
MALIYETI
ŞANTiYE TOPLAM
GIDERLERi MALiYET TEKLiF
FiYATI
GENEL
GiDERLER

KAR VE RiSK

3.8 Teklif Fiyatını Etkileyen Faktörler

Türk inşaat sektöründe faaliyet gösteren yüklenici inşaat tirmalc:ırı~ır:ı teklif

hazırlama ve ıı:ıaliyet yönetimi sistemlerinin belirlenmesi amacıyla, IITU Inşaat
Fakültesi Yapı Işletmesi Anabilim Dalı'nda 1998 yılında Türkiye'nin önde gelen
36 yüklenici inşaat tirmasını kapsayan bu anket çalışması tirmaların herhangi
bir ihaleye teklif hazırlarken teklif fiyatını etkileyen faktörleri ortaya _çıkarmıştır.
Bu faktörler önem sırasına göre aşağıda sıralanmıştır:

1. Derecede

- işin risk taktörleri

- jşin büyüklüğü (Projenin ihale Değeri )
- !şin Tipi (Konut, Sanayi, Ticaret, Turizm v.b.)
- !hzarat Koşulları
- Iş avans miktarı ve geri ödeme koşulları
- !(redi taminindeki sorunlar ve kredi koşulları
- Işin istenme seviyesi
- Daha önce yapılmış işlerden kazanılan deneyim
-Şirketin o dönem atıl iş gücü
- Eskalasyon koşulları
- Şantiyenin yakınında şirketin yapmakta olduğu başka işler
-Iş usulü
-Teknik şartname koşulları
-Yurtdışındaki işlerde yerel olanaklar ve ilgili kanunlar
-Kar oranı

35
2. Derecede

- jşin sürekliliği
- !şi yapmak için gerekli olan parasal kaynaklar
- Ihtiyaç duyulan alt yüklenicilik işleri
- Girişimcinin güvenilirliği
-Teklif hazırlama süresinin yeterliliği
- Şantiyeye ulaşılabilirlik

3. Derecede

- işi yapmak için gerekli olan işgücü kaynakları

- Hakediş ödeme koşulları
- Şantiyede depolama sorunları

4. Derecede

- Firmanın kullandığı teknoloji

- Projenin prestij derecesi
-Mevcut ekiprnanın işin durumuna göre yeterliliği
-)'an kuruluşların sağlayacağı iş kapasitesi
- Ihale komisyonunun niteliği
- Şantiyenin güvenlik sorunları
- Kontrollük firmasının özellikleri
- Rakip firmalar [19).

36
 BÖLÜM 4

iNŞAAT MALiYETLERiNiN TAHMiNi iÇiN YAKLAŞlM METODU

Ülkemizde inşaatların ağırlığını ~onut inşaatları oluşturmaktadır. Özellikle

konut inşaatlarında etkin olan Inşaat Dolaysız Maliyetlerinin (DM)
belirlenmesinde yapı türü ve inşaat alanına dayalı bir sistematik yaklaşım
geliştirilmiştir. Bu yaklaşım metodu konut inşaatlarının belirli bir kalite anlayışına
göre tasnif edilip inşaat dolaysız maliyetlerini oluşturan maliyet gıruplarının
belirlenmesine, her yapı türünden seçilmiş örneklerin metraj ve piyasa rayiçlerine
göre maliyetleri üzerinden yapılan istatistik çalışması sonrası oluşturulan
boyutsuz büyüklüklere göre geliştirilmiştir. Bu sistematiğe Boyutsuz Büyüklükler
ile Yaklaşık Maliyet yaklaşımı adı verilmiştir. Yaklaşımın ana felsefesini inşaat
dolaysız toplam maliyetinin belirlenmesi oluşturmakta diğer gider kalemlerinin
bu değere bağlı katsayılar yardımıyla ilave edilmesi süreci oluşturmaktadır.
Buna göre teklif fiyatı dolaysız inşaat maliyetlerinin bir fonksiyonudur.
Teklif Fiyatı =!(Dolaysız inşaat Maliyetleri)
Bölüm 3 Tablo 3.1. bulunan teklif fiyatı içindeki maliyet başlıkları formül
haline getirildiğinde;
Teklif Fiyatı =Toplam Maliyet (TM) +KAR ve RiSK
Toplam Maliyet = inşaat Maliyeti (iM)+ Genel Giderler (GG)
inşaat Maliyeti= Dolaysız Maliyetler (DM)+ Şantiye Giderleri (ŞG)
Sonuç olarak;
Teklif Fiyatı = DM + ŞG +GG + KAR ve RiSK
olarak hesaplanmaktadır. Burada her bir değerin hesaplanması ile teklif
fiyatı belirlenmiş olacaktır. Yukarıdaki yaklaşım ile formüle edildiğıinde diğer
gider kalemleri de dahil teklif fiyatı;
Teklif Fiyatı = DM + K1 * DM + K2 DM + KAR ve RiSK
biçiminde hesaplanmaktadır. Burada K1 ile Şantiye Gider payı ve K2 ile
Merkez Gider payı hesabına esas katsayılardır. Bu sistemin işleyişi ile ilgili
akışı diyagramı aşağıdadır.
INŞAAT MALIYETININ

7. TOPLAM MALIYETiN POZI.ARA

37
 Bu sistem teklif hazırlığı aşamasında toplam maliyetin %80'ini oluşturan
dolaysız maliyetierin hızlı belirlenmesi açısından yaklaşık maliyet hesabının
detayiandıniması ve 4174 sayılı ilahe kanunun 9 ve 1O. maddelerinde belirtilen
analizierin daha gerçekçi yapılması açısından önerilmektedir. Bu işleyiş madde
madde açıklanmıştır.

4.1. Yapı Sınıfının Belirlenmesi

ilk olarak belirlenen arazi üzerinde geliştirilecek olan projenin hangi

kategoriye göre inşa edileceği belirlenir. Bu belirleme işleminde bölgede
yaşayan insanların ihtiyaçları ve yapımı tamamlanan dairelerin satılabilirliği
esas olarak göz önüne alınır. Belirlenen arazinin bulunduğu bölgede yaşayan
insanların temel ihtiyaçları ve yapıların gene durumu açısından (odalarda
marley, parke, ıslak zeminlerde seramik malzemesi, alüminyum eloksanlı
malzeme veya ferforje imalatı v.b.) gibi örneklenebilecek detaylar belirlenerek
yapının kategorisi ~K 1 nolu tablo kullanılarak belirlenir. Bu tabloda yapılar
3 sınıfa ayrılmıştır. lik sınıf Bayındırlık Bakanlığı yapı maliyetlerinde belirtilen
Ill-a sınıfı yapıya yakın bir sınıf olup diğerleri de ülkemizde sıkça imalatı
yapılan orta ve üst sınıf yapılara örnek teşkil etmektedir. Ayrıca Ek 2 de yapı
sınıfına bağlı olarak kullanılabilecek bayındırlık bakanlığı poz numaraları tasnif
edilmiştir.

4.2. Yapı Sınıfı Sonrası inşaat Alanı Hesabı

Geliştirilecek olan projenin hangi kategori standardına uygun olarak

yapılacağı tespit edildikten. sonra arazide yapılacak olan projenin inşaat alanı
(m2 cinsinden) hesaplanır. Inşaat alanı bulunurken bölgenin imar yönetmelikleri
esas olarak alınır. Belirlenen arazi üzerinde TAKS katsayısına bağlı olarak
taban alanı belirlenerek, yoldan çekme mesafelerine göre taban alanı revize
edilir. KAKS katsayısına bağlı olarak binanın yüksekliği ve kat yüksekliğinden
binanın kaç katlı olacağı bulunur. Arazini durumu ve binanın arazideki yönüne
bağlı olarak bedrum kat sayısı tespit edilir. Binada binadaki temel ve çatı dahil
olmak üzere b~tonarme plakların alanlarının toplamından bir binaya ait toplam
inşaat alanı (TIA) bulunur.

4.3. imalat Kalemlerinin Metraj Tahmini

Geliştirilecek olan projenin tipi ve inşaat alanının belirlenmesinden sonra

Ek 2 de bulunan yapı sınıfına bağlı tablolarda bulunan imalat kalemlerinden
biri seçilir. Yaklaşımda imalatlar kaba ve ince irr.alatlar olmak üzere iki ana
gruba bölünmüştür. Bu ana bölünmenin alt başlıkları aşağıdadır;

38
 Kaba inşaat imalat kalemleri
o Kazı ve Dolgular

o Betonlar

o Duvar imalatları

o Kalıp ve iskele imalatları

o Nervürlü Demir imalatları

o Çatı imalatları

ince inşaat imalat kalemleri

o Kapı-Pencere ve Değrama imalatı

o Marley imalatları

o PVC Değrama Imalatları

o Ahşap ve Larninant Parke imalatları

o Demir değrama ve Alüminyum imalatları

o Sıva ve Şap işleri

o Boya ve Badana işleri

o Yer ve Duvar kaplama işleri

o Kartonpiyer işleri

o Cam işleri

o Yağmur oluk ve inişleri

o Sıhhi Tesisat keşif özeti

o Kaleriter tesisatı

o Doğalg8:z tesisatı keşif özeti

o Elektrik Işleri keşif özeti

o Asansör Işleri keşif özeti

Ek 2'de bulunan tablolardan yapı sınıfına göre seçilen imalat kalemine

aitdetaylı pozlar, her poz için Ek 4 nolu tabloda yer alan metraj katsayısı ile
inşaat alanı çarpılması ile ilgili poza ait yaklaşık metraj bulunur.

Aşağıdaki tabloda Ek 4'te sunulan tablonun kazı ve dolgular kalemine ait

metraj katsayılarını gösteren bir bölümü görülmektedir. Bu tabloda en solda
imalat kalemi görülmekte daha sonra sırasıyla imalata ait bayındırlı~~ bakanlığı
birim fiyat pozu, imalat kaleminin açıklaması, birimi ve katagerilere göre metraj
katsayısı görülmektedir.

39
 1. 2. 3.
KATEGORi KATEGORi KATEGORi
KONUTLAR KONUTLAR KONUTLAR
Poz No işinAdı Birim iÇiN iÇiN içiN
METRAJ METRAJ METRAJ
KATSAYISI KATSAYISI KATSAYISI
...
~ KABAiNŞAAT
:ı
cı
oc 15.140/2 Kum-Çakıl serilmesi m3 0,008520 0,012656 0,008520
Q)
> 15.006/2 G:D:K yunı.ve sert küs. m3 0,279699 0,203171 0,279699
N
lll 15.001/1 Mkna ile srt ve yum.top.kazıl m3 0,024470 0,059752 0,024470
:ııı:

4.4. imalat Kalemlerinin Maliyetinin Tahmini

Metrajları yaklaşık olarak tespit edilen pozlar için piyasadan toplanan

malzeme birim fiyatları ile çarpılarak dip toplamının alınması ile ilgili pozun
yaklaşık maliyeti hesaplanmış olur.

Poz maliyeti = Metraj * Piyasa (Rayiç) Birim Fiyatı

4.5. Toplam inşaat Maliyetinin Tahmini

Yapı tipine bağlı olarak hazırlanmış Ek 3 nolu tablodan seçilen pozun

toplam maliyet içindeki ağırlığı bulunur. Bulunan bu değer poz maliyetine
bölünerek toplam inşaat dolaysız maliyeti hesaplanır.

Toplam inşaat Dolaysız Maliyeti= Poz Maliyeti 1 Maliyet Ağırlığı

Aşağıdaki tabloda Ek 3 te sunulan maliyet dağılımları ile ilgili tabloların

bir bölümü görülmektedir. Bu tabloda yapı sınıfına bağlı olarak ilgili imalat
kaleminin toplam maliyet içindeki ağırlığı görülmektedir.

1. KATEGORi 2. KATEGORi 3. KATEGORi

KONUTLAR iÇiN KONUTLAR iÇiN KONUTLAR iÇiN

Kazı ve Dolgular 1,90% 2,77% 1,47%

Betonlar 12,64% 8,63% 9,72%

Duvar imalatları 3,89% 6,20% 6,45%

Kalıp ve iskele imalatları 13,02% 10,12% 10,02%

40
. 4.6. Toplam Maliyetin Proje Aşarnalarına Göre Dağılımı

Toplam maliyet bulunması ile birlikte Ek 3 kapsamında verilen tablolardan

yararlanılmak suretiyle verilen maliyet dağılımı yüzdeleri toplam maliyet ile
çarpılarak hesaplanması istenen kısma göre ilgili dağılım yapılır. Bu durumda
Ek 3A nolu tablo kullanılarak proje bedelinin kaba ve ince imalat olarak dağılımı
yapılmış olur.

4.7. Yaklaşık Toplam Maliyetin Pozlara Göre Dağılımı

Kaba, ince ve alt yapı işlerinin toplam bütçelerinin tespitinden sonra

sıralanan başlıklar için alt detayların tespiti Ek 3 B, Ek 3 C nolu tabloların
kullanılması ile yapılır. Ek 3 E nolu tablo kullanılarak kaba inşaat kalemlerinin
ve Ek 3 F nolu tablo kullanılarak ince inşaat kalemlerinin kendi alt sınıfındaki
dağılımı belirlenmiş olur.

Ayrıca Ek 3 A nolu tablo kullanılarak geliştirilecek olan projenin tüm inşaat

kalemlerine göre maliyet dağılımı da belirlensbilmektedir.

4.8. Yaklaşık Maliyet ve Teklif Fiyatının Belirlenmesi

Toplam dolaysız maliyeti bulunan projenin yeni ihale yasasında belirtilen

yaklaşık maliyet formülünde yerine konulması ile diğer bir ifadeyle kar ve risk
ilavesi ile nihai yaklaşık maliyet bulunmuş olacaktır.

Yaklaşık Maliyet= 1.25 *imalat Miktarı* Gerçekçi Fiyat+ KDV

Ancak burada proje süresine bağlı olarak finansal olarak net bugünkü
değer analizi ile enflasyonist ortamda sürenin maliyeti eklenerek anahtar
teslim fiyat verilmesi önem kazanmaktadır. Bu işlem ise etkili bir iş programı
yapılmasına malzeme güncel fiyatlarının düzenli takip edilmesine bağlıdır.

41
 BÖLÜM5

ÖRNEK iNŞAAT MALiYETi TAHMiN UYGULAMASI

5.1. Yapı Sınıfının Belirlenmesi

Belirlenen arazinin bulunduğu bölgede yaşayan insanların çok lüks

olmamakla beraber orta gelir seviyesinin üstünde ihtiyaçlarının olduğunu
düşünelim. Bu durumda geliştirilecek olan projedeki dairelerin yaklaşık 120-
130 m2 civarında olması beklenir. Ayrıca odalarda rnarley yerine lll. Sınıf
parke, Salonlarda ll. Sınıf parka, ıslak zeminlerde standardın üzerinde bir
kalitesi olan seramik malzemesi, metal aksamın yer alacağı mahallerde (balkon
korkulukları, Blok giriş kapısı vb.) kutu kesitli profiller yerine alüminyum
eloksanlı malzeme veya ferforje imalatı gibi örneklanebi lecek detaylar belirlenir.
Belirlenen bu detaylar ışığında Ek 1 nolu tablo kullanılarak projenin 3. Kategori
konut projesi olduğu bulunur.

5.2. Yapı Sınıfı Sonrası inşaat Alanı Hesabı

Yapılan bir çalışma ile arazi üzerinde geliştirilecek proje için, TAKS ve yola
göre çekme mesafeleri esas alınarak temel alanının 500 m2 olması, KAKS esas
alınarak binanın zemin+? kat olması, arazi üzerindeki yerleşimine bağlı olarak
bedrum kat adedinin 1 olması, zemin kattan itibaren %16 çıkma yapılması, son
katta bir çıkma daha yapılması, çatı katta dubleks kat yapılması için son kat
döşemesinin %35'i kadar eğik bir plak yapılması durumunda inşaat m2'si,

Temel 500 m2
Bedrum Kat 500 m2
Zemin Kat 580 m2
1. Normal Kat 580 m2
2. Normal Kat 580 m2
3. Normal Kat 580 m2
4. Normal Kat 580 m2
5. Normal Kat 580 m2
6. Normal Kat 580 m2
7. Normal Kat 580 m2
Çatı Katı 200,94 m2
TOPLAM 5.921,94 m 2 olarak hesaplanır.

5.3. imalat Kalemlerinin Metraj Tahmini

Toplam inşaat m2 'si 5921 ,94 m2 olan örnek proje için Ek 1 nolu tablodan
betonlar imalat kaleminin seçilmesi ile Ek 2 nolu tablodan ilgili imalata ait
detaylı pozlar bulunur. Ek 4 nolu tablodan ilgili poza ait metraj katsayıları,

42
 POZNO AÇIKLAMA BiRiM KATSAYI
16.058/1 BS 20 Setonu m3 0,314839854
16.004 300 Dz. Demirsiz beton m3 0,002732520
16.002 200 Dozlu demirsiz beton m3 0,009091615
SNBF.15 Kum-çakıl nakli (40 km) m3 0,014643543
SNBF.29 Hazır beton nakli m3 0,314839854
SNBF.25 Çimento nakli (60 km) ton 0,002638079

Toplam inşaat m2'sinin bu katsayılar ile çarpılması ile yaklaşık metrajlar

bulunur.

METRAJ iNŞA~T YAKLAŞlK

POZNO KATSAYISI * M2 'SI METRAJ BiRiM
16.058/1 0,314839854 * 5921,94 1.864,46 m2
16.004 0,00273252 * 5921,94 16,18 m2
16.002 0,009091615 * 5921,94 16,18 m2
SNBF.15 0,014643543 * 5921,94 86,72 m2
SNBF.29 0,314839854 * 5921,94 1.964,46 m2
SNBF.25 0,002638070 * 5921,94 1562 ton

5.4. imalat Kalemlerinin Maliyetinin Tahmini

Metrajları yaklaşık olarak tespit edilen pazlar için birim fiyatları ile çarpılarak
dip toplamının alınması ile seçilen betonlar imalat kalemi için toplam maliyet
aşağıdaki gibi bulunur.

YAKLAŞlK BiRiM TOPLAM

POZNO METRAJ * FiYAT TUTAR
16.058/1 1864,46 * 50.375.816 93.923.693.899 TL.
16.004 16.18 * 46.226.322 2.177.921.416 TL.
16.002 5384 * 39.337.322 2.117.921.416 TL.
SNBF.15 86,72 * 8.699.813 754.447.783 TL.
SNBF.29 1864.46 * 7.276.500 13.566,. 743.190 TL.
SNBF.25 15,62 * 7.248.438 113.220.602 TL.

TOPLAM: 111.223.977.680 TL.

43
 5.5. Toplam inşaat Maliyetinin Tahmini

Ek 3 A nolu tablodan betonlar imalat kalemi için toplam imalatın %9,72'si

olduğu okunur ve buradan geliştirilecek projenin toplam imalat bedeli, olarak
hesaplanır.

111.223.977.680 19,72% = 1.144.279.605.758 TL. olarak hesaplanır.

5.6. Toplam Maliyetin Proje Aşarnalarına Göre Dağılımı

Toplam proje bedelinin hesaplanması ile birlikte Ek 3 A nolu tabloda verilen

maliyet dağılımı yüzdeleri toplam maliyet ile çarpılarak hesaplanması istenen
kısma göre ilgili bütçe hesaplanabilir. Bu durumda Ek 3 D nolu tablo kullanılarak
proje bedelinin kaba ve ince imalat olarak dağılımı hesaplanır.

TOPLAM
TUTARlN
TOPLAM PROJE YÜZDESEL
TUTARI DAGILIMI KlSMiTUTAR
Kaba inşaat Toplamı 1.144.279605.758 TL. * 29,41% 450.954.519.179 TL.
ince inşaat Toplamı 1.144.279.605.758 TL. * 60.27% 689.638.984.634 TL.
Binaya ait altyapı işleri keşfi 1.144.279.605.758 TL. * 0.32% 3.686.101.946 TL.

5.7. Toplam Maliyetin Pozlara Göre Dağılımı

Kaba, ince ve alt yapı işlerinin toplam bütçelerinin tespitinden sonra

sıralanan başlıklar için alt detayların tespiti Ek 3 E ve Ek 3 F nolu tabloların
kullanılması ile yapılır. Ek 3 E nolu tablo kullanılarak kaba inşaat kalemlerinin
kendi alt sınıfındaki dağılımı,hesaplanmış olur.

Tablo 5.1. Kaba inşaat kalemlerinin bütçe dağılımı

TOPLAM
TOPLAM TUTARlN
PROJE KABA YÜZDESEL
iNŞAAT TUTARI DAGILIMI KlSMiTUTAR
Kazı ve Dolgular 450.954.519.179 TL. * 3.72% 16.772.849.946 TL.
Betonlar 450.954.519.179 TL. * 24.68% 111.274.916.494 TL.
· Duvar imalatları 450.954.519.179 TL. * 16.37% 73.805.179.134 TL.
Kalıp ve iskele imalatları 450.954.519.179 TL. * 25.42% 114.650.076.237 TL.
Nervarla Demir imalatları 450.954.519.179 TL. * 26.24 118.334.720.440 TL.
Çatı imalatları 450.954.519.179 3.57% 16.116.776.929 TL.

44
 Ek 3 F nolu tablo kullanılarak ince inşaat kalemlerinin kendi alt sınıfındaki
dağılımı belirlenmiş olur. Ek 3 A nolu tablo kullanılarak geliştirilecek olan
projenin tüm inşaat kalemlerine göre maliyet dağılımının belirlenmesinden
sonra imalatın tüm detayları çıkarılmış olacaktır.

Tablo 5.2. ince imalatlara ait bütçe dağılımları

TOPLAM
TOPLAM TUTARlN
PROJE KABA YÜZDESEL
iNŞAAT TUTARI DAGILIMI KlSMiTUTAR
Kapı-Pencere ve Dağrama imalatı 689.638.984.634 TL. * 13.21% 91.130.456.503 TL.
Marley imalatları 689.638.984.634 TL. * 0.00% OTL.
PVC Dağrama imalatları 689.638.984.634 TL. * 7.70% 53.117.086.977 TL.
Ahşap ve Larninant Parke imalatları 689.638.984.634 TL. * 8.98% 61.935.550.469 TL.
Demir Dağrama ve Alüminyum imatları 689.638.984.634 TL. * 5.59% 38.560.433.650 TL.
Sıva ve Şap işleri 689.638.984.634 TL. * 18.61% 128.373.132.374 TL.
Boya ve Badana işleri 689.638.984.634 TL. * 11.33% 78.160.098.088 TL.
Yer ve Duvar Kaplama işleri 689.638.984.634 TL. * 7.67% 52.902.675.204 TL.
Kartonpiyer işleri 689.638.984.634 TL. * 1.86% 12.858.699.107 TL.
Cam işleri 689.638.984.634 TL. * 2.22% 15.310.308.707 TL.
Yağmur Oluk ve inişleri 689.638.984.634 TL. * 0.16% 1.114.331.419 TL.
Sıhhi lesisat Keşif işleri 689.638.984.634 TL. * 8.14% 56.130.644.045 TL.
Kalariler Tesisatı 689.638.984.634 TL. * 4.89% 33.739.160.606 TL.
Doğalgaz Tesisatı Keşif Özeti 689.638.984.634 TL. * 0.82% 5.648.027.688 TL.
Elektrik işleri Keşif Bedeli 689.638.984.634 TL. * 4.68% 32.244.611.07 4 TL.
Asansör işleri Keşif Özeti 689.638.984.634 TL. * 4.12% 28.413.568.723 TL.

Tablo 5.3. Proje Keşif Özeti (Dolaysız maliyetler bazındcı)

Katı ve Dolgular 1.144.279.605.758 TL. * 1.47% 16.772.849.946 TL.

Betonlar 1.144.279.605.758 TL. * 9.72% · 111.274.916.494 TL.
Duvar imalatları
Kalıp ve iskele imalatları
1.144.279.605.758 TL.
.
* 6.45% 73.806.034.671 TL.
1.144.279.605.758 TL.
. 10.02% 114.650.076.237 TL.
Nervürlü Demir imalatı
Çatı imalatları
1.144.279.605.758 TL.
1.144.279.605.758 TL. . 10.34%
1.41%
118.334.720.440 TL.
16.116.276.929 TL.
Kaba inşaat Toplamı 1.144.279.605.758 TL. • 39.41% 450.955.374.616 TL,
Kapı-Pencere ve Dağrama imalatı 1.144.279.605.758 TL. * 7.96% 91.130456.503 TL.
Marley imalatları 1.144.279.605.758 TL. * 0.00% OTL.
PVC Dağrama imalatları 1.144.279.605.758 TL. * 4.64% 53.117.066.977 TL.

45
Ahşap ve Larninant Parke imalatları 1.144.279.605.758 TL. * 5.41% 61.935.550.469 TL.
Demir Dağrama ve Alüminyum imalalla 1.144.279.605.758 TL. * 3.37% 38.560.433.650 TL.
Sıva ve Şap işleri 1.144.279.605.758 TL. * 11.22% 128.373.192.374 TL.
Boya ve Badana işleri 1.144.279.605. 758 TL. * 6.83% 78.160.098.088 TL.
Yer ve Duvar Kaplama işleri 1.144.279:605.758 TL. * 4.62% 52.902.675.204 TL.
Kartonpiyer işleri 1.144.279.605.758 TL. * 1.12% 12.857.554.827 TL.
Cam işleri 1.144.279.605.758 TL. 1.34% 15.310.308.707 TL.
Yağmur Oluk ve inişleri 1.144.279.605.758 TL. * 0.10% 1.114.331.419 TL.
Sıhhi Tesisat Keşif Özeti 1.144.279.605.758 TL. * 4.91% 56.130.644.045 TL.
Kalariler Tesisatı 1.144.279.605.758 TL. * 2.95% 33.739.160.606 TL.
Doğalgaz tesisatı Keşif işleri 1.144.279.605.758 TL. * 0.49% 5.648.027.088 TL.
Elektrik işleri Keşif Özeti 1.144.279.605.758 TL. * 2.82% 32.244.611.074 TL.
Asansör işleri Keşif Özeti 1.144.279.605.758 TL. * 2.46% 28.413.568.723 TL.
ince inşaat Toplamı 1.144.279.605.758 TL. * 60.27% 689.637.840.354 TL.
Binaya Ait Altyapı işleri Keşif 1.144.279.605.758 TL. * 0.32% 3.686.101.046 TL.
100.00% 1.144.279.316.617 TL.

olarak hesaplanır. Bu aşamadan sonra yapılacak olan kullanılan birim fiyatların

karlı yada karsız olmasına bağlı olarak Kar-Risk ilavesi yapmaktır. Yeni ihale
yasası na göre teklif fiyatı;

Yaklaşık Maliyet = 1.25* 1.144.279.316.917 * 1.18

Yaklaşık Maliyet = 1.687.811.992.453 TL olacaktır.

Bu inşaatın m2 yaklaşık fiyatı;

m2 maliyet= 1.687.811.992.453 1 5921,94

hesabından 285.009.979 TL bulunur.

Burada hesaplanan rakamlar 4. bölümde açıklanan yöntemi uygulamak

amacıyla kullanılmıştır. Piyasa fiyatları ile uygulama yapılarak hali hazır
koşullardaki değerler hesaplanmalıdır. Yaklaşık maliyetin belirlenmesinden
sonra 3. bölümde açıklanan stratejilere göre ek kar ve risk ilavesi ile ihale
teklif fiyatı belirlenebilecektir.

46
 SONUÇ

inşaat sektörünü karmaşık yapısı ve projelerin tek ve tekrarlanamaz niteliği

ile kendine özgü bir sektördür [26]. Bu sektörü karmaşık kılan her proje için
yeni baştan örgütlenen pek çok tarafı (mal sahibi, proje müellifleri, yükleniciler,
alt yükleniciler, malzeme üreticileri, çevre örgütleri, kamu kuruluşları v.b.) ve
pek çok aşamayı (ön fizibilite, tasarım, ihale, imalat, işletme, bakım v.b.}
bünyesinde barındırması ve tüm bu taraflar ve aşamalar arasında oluşan bir
seri belli belirsiz ilişkileridir [27]. Bu karmaşık yapıyı analitik olarak çözümlemek,
örgütlernek ve bir amaç doğrultusunda hedef verme işi de bir o kadar zor
olacaktır. Ancak bu işin zorluğu yanında projenin başarısındaki payı kesinlikle
göz ardı edilemez bir gerçektir. [28].

Erzincan (1992), Dinar (1995), Adana-Ceyhan (1998) ve son olarak 17

Ağustos depremlerinden sonra net bir şekilde ortaya çıkan, kaliteli V13 güvenli
yapıların salt mali kaygılar ile eksik yada yetersiz yapılmadığı hususlarına,
bir organizasyon işi olan inşaatçılığın sorumluluk paylaşımı k<?nusu ~;uşkusuz
bu çok taraflı ve yapıyı mercek altına yatırmıştır. Bu husus Istanbul Ticaret
odasında yapılan bir başka çalışmada ele alınmıştır. [29]. Fiilen inşaat yapanlar
salt yüklenicilik dışında işin ticari özelliğine göre bazen mal sahibi bazen
tasarımcı bazen de her ikisi ile bütünleşmekte, mühendislik-mimarlık hizmeti
veren tasarımcılarla iş veya eser sözleşmesi ilişkisi içinde çalışmaktadırlar.
Bu aşamada mal sahibine yapmayı taahhüt eden inşatçılar için planlama bir
numaralı problem haline gelmektedir. Planlama işi deneyimlere, verilere ve
verilerin analizi ile ortaya çıkan bilgiye dayalı yapılması gerçekçi tahminler
yapılması bakımından önemlidir. Tahminierin verilere dayanması sistematik
olması, geçmiş deneyimlerden yararlanılması her seferinde yeniden örgütlenen
inşaatçılar açısından uygulanması gereken zorunluluk olmuştur.

Çalışmada parametreler yardımıyla tahmin edilen maliyetler için deneyimle

kazanılan bilgilerin yanında süreç içinde toparlanan verilerin analizi yardımıyla
da daha sağlıklı tahminlere gidilebileceği örnek ile açıklanmaya çalışılmıştır.
Çalışmada ortaya konan tabloların% 100 hassasiyetle gerçek sonucu vermesini
beklemek yukarıda bahsedilen inşaat sektörünün doğal yapısına ters düşecektir.
Bu sebep ile bu sistematik yaklaşım kullanılırken sapmaların olabileceği
amacın verilere dayalı daha gerçekçi tahminler olduğu hususu akıldan
çıkarılmamal ıdır.

Yeni yürürlüğe giren yasanın öngördüğü maliyet kestirimi, inşatçıların

kendi veri bankalarını kurmaların ı, kendi analizlerini yapmalarını, imalatiarına
esas planlama verilerini (adam-saat, birim fiyat analizleri v.b.) üretmelerini
yazılı olarak ifade etmese de gerekli kılmaktadır. Bu amaçla ekte bulunan
verilerin firma bünyesinde geçmişte yapılan işler için oluşturulması firmanın
kendi teklif abaklarını oluşturmasında da yardımcı olacak rehber niteliğindedir.

47
 inşaatın temel imalat kalemleri bir imalattan diğerine sadece metraj kadar
fark etmekte temelde ise aynı imalat kalemleri farklı katlarda yada binalarda
tekrar etmektedir. Bu amaçla yeni yasa ile birlikte gelen yükümlüklar bir
anlamda firmanın planlama birimi kurmasını, planlamaya dayalı yeniden
yapılanma süreçlerini yaşamasını [30] ve imalat odaklı proje yönetim sistemlerini
benimsemasini gerektirdiğinden ulusal gelişimimize destek olacaktır.

Proje yönetim olgusunun içinde bulunan aşamalar ve uygulama

fonksiyonları, inşaatın karmaşık yapısını analitik olarak ortaya koyma çabasını
birlikte getirmiştir [31]. Bu çabanın doğal sonucu olarak teknoloji yardımıyla
verilerin analizi hızlı ve değişik bakış açılarına göre senaryolar biçiminde
yapılmasına olanak sağlamıştır.

Tarih, deneyimlerin depolanması, analiz edilmesi ve sonuçta ortaya çıkan

bilginin bir sonraki nesile aktarılması biçiminde tanımlanırsa, sürekli imalat
gerçekleştiren inşaatçılarımızın, kendi özgün tarihlerini yazmaları ve bundan
yararlanılarak ulusal inşaat tarihimizin yeni yetişen inşaatçılara rehber olarak,
gelişimin değişimle birlikte olması gerekliliğini bir kez daha ortaya koyacaktır.

48
 KAYNAKLAR

[1] ~akarya, A., 1997. inşaat işletmelerinde Esnek işletme ve Fiyat Politikası,
Istanbul.
[2] Çıracı, M.,_1990. inşaat işletmelerinde Maliyet Muhasebesi, iü işletme
Fakültesi, Istanbul.
[3] Bigat, E., 1~75. Yapı iş[ etmesi, iTÜ inşap.t Fakültesi, istarıbul.
[4] Barutçugil, 1. S., 1986. Inşaat Yönetim), lnkılap Kitapevi, lştanbul.
[5] Ayaydın, E., 2000_. ~.ir Yatırım Projesi Için Uyg_ulanan ve ünerilen Proje
Yönetim Sistemi, ITU Fen Bilimleri Enstitüsü, Istanbul.
[6] ~orguç, D., 1993. Yapı işletmesi Ders Notları, iTü inşaat Fakültesi,
Istanbul.
[7] Taş, E., 1994. Yüklenici inşaat işletmeleri için Proj~ Q.zelliklerinin ve
Riski n Dikkate Alındığı Finansal Planlama Modeli, ITU Fen Bilimleri
Enstitüsü, istanbul.
(8] Galipoğull.arı, N., 2001. Şantiye Yöneticileri için inşaat Yönetimi, Birsen
Yayınevi, Istanbul. . .
(9] Soydaş, H., 1998. Yüklenici Inşaat Işletmelerinin Şantiyelerinde 13ir Mal_iY~.t
Kontrol Sistemi Olarak V:aryans Analizi Yönteminin Biçimlendirilmesi, ITU
Fen Bilimleri Enstitüsü, Istanbul.
[1 O) Yönetici-işletmeci Mühendis ve Hukukçular için Ortak Seminer, "inşaat
Sözleşmeleri" Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara,
2001.
[11] Başöz,~ .. Çakmakcı,R., "Borçlar Kanunu" Legal Yayıncılık, Ağustos 2002.
(12) "Kamu Ihale Mevzuatı" Yetkin Hukuk Yayınları, Ankara, 2003.
(13) Dönmez Derya, "Uluslararası Sözleşme Çeşitleri ve Özellikleri", TMH,
lylayıs 1997
(14) Ocal, M. Emin, "Yapı Projelerinin Yönetiminde Proje +Teknik Şartname
:ı- Sözleşme (Birim Fiyat +Anahtar Teslimi + (Maliyet + Kar) usulü
Ihalelerde)" Teknik Yayınevi, 1995
[15] Sorguç Doğan, "Laws and Contracts in Construction" M.E.T.U., C.E.
Dept., 1975
[16] Pancarcı A. -Öcal M. Emin, "Yapı işletmesi ve Maloluş Hesapları", Birsen
Yayı nevi, Adana, 1978
[17] Brock, M., 1993. Estimating and Tendering for Construction Work,
Butterworth Heinemann, Oxford.
[18) Buchanon, R. D., Flewing, F. W., Kelly, J. R., 1991. Estimating for Builders
and Quantity Surveyors, ~ewne.s, Oxford.
(19] Polat, G., 1999. Yüklenici Inşaat lşletmeleriı:ıin.. Teklif Hazırlama ve Maliyet
Yönetimi Sistemlerinin Değerlendirilmesi, ITU Fen Bilimleri Enstitüsü,
istanbul.
(20) Bently, J. 1. W., 1987. Construction Tendering and Estimating, E & F. N.
Span, London.
(21] Park, W., 1979. Bidding for Profit, Wiley, Newyork.

49
[22] PMI Standarts Committee, 1994. A Guide to the Project Management
Body of Knowledge_. . .
[23] Benligiray, Y., 1981. Inşaat- Taahhüt Işlerinde Muhasebe Sistemi, Istanbul.
[24] Griffis, F. H., 1994. Bidding Strategy, Winning Over Key Competitiors,
Journal of Construction Engineering and Management, ASCE 118 (1 ),
151-164.
[25] Schleifer, T. C., 1990. Construction Contractors Survival Guide, Wiley
Series of Practical Construction Guide Chicester, John Wiley & Sons.
[26] Sorguç,D., 1995,Yapı işletmesi Ders Notları 1, i.T._Ü. !nşaat Fakültesi,istanbul
[27] Sorguç,D.,Kwuoğlu,M., 1996,Proje Planlama lle_llgili Yazılımların E_tkin
Kullanılması Için Sistematik Bir Yaklaşım,_1.Yapı Işletmesi Kongresi,lzmir
[28] Kuruoglu,M.,Sorguc,D., 2000, Yüklenici Inşaat Firmalarında Planlama
Departmanlarının Durumu ve Sorunları Açısından Yeniden Düzenleme
Önerisi,2. Yapı işletmesi Ko_ngresi ,ızmir .
[29] Sorguc,D., 2000, Depremde !nşaatcıların Hukuksal Sorumlulukları,lstanbul
Ticaret Odası ITO 2000-45,1stanbul
[30] Sorguc,D.,Kuruoğlu, M.,2001, inşaat Firmalarında Çe3:ğdaş yönetim ve
değişim modeli, ,Istanbul Ticar~t Odası ITO 2001-37,1stanbul
[31] Sorguc,D.,K~ruoğlu, M.,2001, Inşaat Pr9je (Uygulama) hizmet
Standartları, Inşaat. Mühendisleri Odası, Istanbul
[32] Kuruoğlu,M.,2001 ,Inşaat Sektör9nde bilgisayar destekli planlama metot
ve örn~kleri, Çağlayan Kitapevi,lstanbul,2001
[33] Devlet Istatistik Enstitüsü 1T.C. Merkez Bankası Elektronik Veri Dağıtım
Sistemi

50
EK 1 iMALAT KALEMLERiNiN YAPI SINIFINA GÖRE KALiTE IDAGILIMI

KABAiNŞAAT iNCE iNŞAAT

Kazı ve Dolgular Kapı-Pencere ve Dağrama imaliatı
Betonlar Parke-Marley imalatları
Gazbeton Duvar imalatları PVC Dağrama imalatları
Kalıp veiskele imalatları Ahşap ve Larninant Parke imalatları
Nervürlü Demir imalatları Demir dağrama ve Alüminyum imalatları
Çatı imalatları Sıva ve Şap işleri
Boya ve Badana işleri
Yer ve Duvar Kaplama işleri
Kartonpiyer işleri
Cam işleri
Yağmur Oluk ve inişleri
Sihhi Tesisat Keşif Özeti
Kalariter Tesisatı
Doğalgaz Tesisatı Keşif Özeti
Elektrik işleri Keşif Özeti
Asansör işleri Keşif Özeti

51
 1.KATEGORi KONUTLAR
iÇiN (Alt Sınıf Konut
Standartı)

Kazı ve Dolgular Kazı işleri

Betonlar BS20 Setonu
Duvar imalatları Tuğla Duvar
Kalıp ve iskele imalatları Betonarme Kalıp

Nervürlü Demir imalatları Donatı

Çatı iimalatları Kiremit Örtü, Cam Yünü ile izo.

Kapı-Pencere ve Dağrama imalatı
Kayın Kerest~ Dış Kapı
Çam Kereste Iç Kapı
Demir Yangın Kaçışı
1. Sınıf Çam Dağrama
Düşük Kaliteli Mutfak

Marley imalatları Odalar Marley Kaplama

PVC Dağrama imalatları -
Ahşap ve Larninant Parke imalatları Salonlar lll. Sınıf Parke
Demir dağrama ve Alüminyum imalatları -
Sıva ve Şapişleri Duvar Sıvası

Boya ve Badana işleri Odalar Kireç Badana, Salonlar

Plastik Boya
Yer ve Duvar kaplama işleri Mozayik Merdiven Kaplaması,
Düşük Kaliteli Seramik

Kartonpiyer işleri
Cam işleri
Yağmur Oluk ve inişleri
Sihhi Tesisat Keşif Özeti
-
4mm Düz Cam
Çinko dere ve yağmur inişleri
Orta Kaliteli Tesisat ve
Aksesuarların Kullanılması

Kalariter Tesisatı Demir Radyatörler

Doğalgaz Tesisatı Keşif Özeti Kaliteli Malzeme
Elektrik işleri Keşif Özeti Düşük Kaliteli Aksesuarlar
Asansör işleri Keşif Özeti Bloklarda Tek Asansör
Kullanılması

52
 2.KATEGORi KONUTLAR iÇiN
(Orta Sınıf Konut Staındartı)
Kazı ve Dolgular Kazı işleri
Betonlar BS20 Betonu
Duvar imalatları Gazbeton Duvar
Kalıp ve iskele imalatları Betonarme Kalıp

Nervürlü Demir imalatları Donatı

Çatı iimalatları Bitümlü Örtü, Pel. Köpük ile ize.

Kapı-Pencere ve Değrama imalatı Çelik Dış ~apı
Amerikan Iç Kapı
Çelik Yangın Kaçışı
Orta Kaliteli Mutfak
Marley imalatları -
PVC Değrama imalatları PVC Değrama

Ahşap ve Larninant Parke imalatları Odalar lll. Sınıf Par.

Salonlar Larninant Parke
Demir değrama ve Alüminyum imalatları Alumınyum Havalandırma
Mentezleri
Sıva ve Şapişleri Alçı Sıva

Boya ve Badana Işleri Odalar Plastık, SalonlarSaten

Boya
Yer ve Duvar kaplama işleri Mermer Merdıven Kaplaması,
Orta Kaliteli Seramik
Kartonpiyer işleri Kartonpiyer imalatı
Cam işleri 4+4mm ısı cam
Yağmur Oluk ve inişleri PVC Dere ve Yağmur inişleri
Sihhi Tesisat Keşif Özeti Kaliteli Tesisat ve Aksesuarların
Kullanılması
Kaleriter Tesisatı Panel Radyatörler
Doğalgaz Tesisatı Keşif Özeti Kaliteli Malzeme
Elektrik işleri Keşif Özeti Orta Kalite Aksesuarlar
Asansör işleri Keşif Özeti Bloklarda Çift Asansor
Kullanılması

53
 3.KATEGORi KONUTLAR iÇiN
(Orta Ust Sınıf Konut Standartı)
Kazı ve Dolgular Kazı işleri
Betonlar BS20 Setonu
Duvar imalatları Gazbeton Duvar
Kalıp ve iskele imalatları Betonarme Kalıp

Nervürlü Demir imalatları Donatı

Çatı iimalatları Bitümlü Örtü, Cam Yünü ile izo.

Kapı-Pencere ve Dağrama imalatı Çelik Dış ~apı
Amerikan Iç Kapı
Çelik Yangın Kaçışı
Kaliteli Mutfak
Marley imalatları -
P.VC Dağrama imalatları PVC Dağrama

Ahşap ve Laminant Parke imalatları Odalar ll. Sınıf Par.

Salonlar Larninant Parke
Demir dağrama ve Alüminyum imalatları Aluminyum Havalandırma
Menfezleri,
Aluminyum Eloksanlı Korkuluk
Sıva ve Şapişleri Alçı Sıva
Boya ve Badana işleri Odalar Plastık, SalonlarSaten
Boya
Yer ve Duvar kaplama işleri Mermer Merdiven Kaplaması,
Orta Kaliteli Seramik
Kartonpiyer işleri Kartonpiyer imalatı
Cam işleri 4+4mm ısı cam
Yağmur Oluk ve inişleri PVC dere ve yağmur inişleri

Sihhi Tesisat Keşif Özeti Kaliteli Tesisat ve Aksesuarların

kullanılması

Kalariter Tesisatı Panel Radyatörler

Doğalgaz Tesisatı Keşif Özeti Kaliteli Malzeme
Elektrik işleri Keşif Özeti Kaliteli Aksesuarlar
Asansör işleri Keşif Özeti Bloklarda Çift Asansor
Kullanılması

54
 EK 2 iMALAT KALEMLERiNiN POZ DAGILIMI

KABAiNŞAAT
;::
~ ro
~ ~
ca ca
....
ro ·- E ·-....E
::ı
Q) .E ;::
Ol ~ Ci3 ro
oo ca ~
CfJ o
Q)
:;::::;
ro
Q) ca ·-E.... Q)
>
:::ı
-;::
ca
> c :::ı E
·-
o ro Q.
N > C:
ro (i) ::ı ca Q) ~
:::.:::: lll o :::.:::: z o
1. KATEGORi KONUTLAR iÇiN (Alt Sınıf Konut Standartı)

15.140/2 16.058/1 18.071/1 21.011 23.014 18.248/1

15.006/2 16.004 18.071/3 21.054 23.015 19.050/1
15.001/1 16.002 SNBF.15 21.067 SNBF.21 21.21 o
15.006/1 SNBF.15 SNBF.25
17.136 SNBF.29 SNBF.05
14.018 SNBF.25
SNBF.10
SNBF.15
SNBF.27
SNBF.28

55
 iNCE iNŞAAT
·;::
Q)
-~
~ ~ lll
"'ai "'ai ~
"&5 E
(ij c (ij QJ+::o -~
lll
0..
Q) - E lll
E
>lll -~ lll lll
>rn -~i:: ıa(ij c:
lll E1!! ·- EE -~ lll
::.:::
~(ij >.
aıE
E ca-
_J1!! Q) ca·- a. "O iii
()·-
c:
~ Q)!ll
-;::
lll
,o, E lll
ur
lll
a::ı
>
::ı
lll >Cl o :::ı o
aı E o
o > . .S :::2 -o>. Q) Q)

~~ ı.....~ >
a.Q) dı > Q)
a.>C> ü lll~
<f)o~
~ .E E lll lll
>.
>
lll o > ..C: !ll iii QJ':::ı > o ~

::.:::o a.. <(O.. a.. 0<( ü5 a::ı ~

1. KATEGORi KONUTLAR iÇiN (Alt Sınıf Konut Standartı)

22.017 25.115 23.152 27.532 25.036 26.194/1

22.037 25.081 23.176 27.502 25.048/1 26.192/1
22.004 21.281 23.244/A 27.586 27.560/1 26.202
ÖZEL12 21.296 ÖZEL9 27.581 25.045 26.702
A1-2 ÖZEL10 27.535 231-101 27.565
22.003 SN8F.20 27.534 25.015 26.601
A8 27.587 25.005 SN8F.15
A7 19.020 SN8F.01 SN8F.18
A10 SN8F.15 SN8F.25
ÖZEL5 SN8F.25
21.301
22.045
816
81

56
 iNCE iNŞAAT
~
Q)

-~
mN
·.;=
Q)
N
~
N
::.::
-~

-~
(ii,
·c: -
•O
·c;;.,
Q)
-
•O
·c;;., -
•O
·c;;.,
Q)
.::!0
c.
Q)
> ::.:: ~ Q)
::.:: ::.:: !1l
(ii,
~
ın
"iii -~
ç
~ -~
Cii
>-
·c.
c
-~
.::!0
::ı

ô...
::ı
ın
"iii
~
~
2
... .::!0
~
·;::
(ii,

:0
ın
-
<(
"iii
!1l
·;::
t
o
E E ·-
.s:;; o ~ c >-
!1l
>Cl .s:;; Q) !1l c
!1l !1l (ii
~
ın
::.:: ü ü5 ::.:: w <( iii
1. KATEGORi KONUTLAR iÇiN (Alt Sınıf Konut Standartı)

28.023 24.063 086-201 165-708 815-101 901-107 15.140/2

28.019 24.060 Özel ts01 204-605 735-102 15.006/2
28.063/2 077-300 170-601 725-712 15.001/1
087-602 240-201 734-101 15.006/1
072-500 109-101 727-124 14.018
071-205 169-401 734-102 14.004
204-405 109-201 718-515 16.004
086-301 170-101 701-201 18.401
089-402 726-402 18.409
204-102 735-101 18.425
087-501 818-101 18.449/1A
089-111 741-103 17.215/2
103-103 724-402 SNBF.15
072-101 742-104 SNBF.25
092.400 724-404 SNBF.27
090.400 806-101
107-103 707-103
201-208 813-101
204-403 819-206
089-201 737-100
071-102 809-101
207.103 814-101
204-404 738-100
094.400
097-303
207.102
089-101
204-101
204-402
204-104
204-103
204-106
201-108
204-107

57
 KABAiNŞAAT

;::
lll
iij
~ ~
m m
E E
~ Q)
....
.E
::ı
C)
~ (ii iij
ocı m ~
.!Q
Q)
cı ~
Q) ro E Q) :::ı
-;::
m
> c .... > :::ı -~
N .8
lll
>
g. c:
lll Q) ::ı m Q) ~
~ a:ı cı ~ z o
2. KATEGORi KONUTLAR iÇiN (Orta Sınıf Konut Standartı)

15.140/2 16.058/1 18.112/B 21.011 23.014 18.247/2

15.006/2 16.002 18.112/A 21.054 23.015 19.054
15.001/1 SNBF.15 SNBF.05 21.067 SNBF.21 21.210
15.006/1 SNBF.29 21.057
14.004 SNBF.25
14.018
SNBF.15
SN.BF.27
SNBF.28

58
 iNCE iNŞAAT
li

i -~
U),
tii tii 1'
Cl)
"'@ -~
"'@ tii E
Ci'i c Ci'i QJ:;:::: .:!0 Cl)
Ci
QJ - E Cl) >Cl) -~
>ro ·-
Cl)
-~;:: E cııCi'i U),
Cl)
c
Cl)
~
QJ(ij E.!!! >- E E Cl)

OiE E cıı~ QJ cıı·- Q. "O ca>

o·- ~
_ı .E!! ,o, E Cl)

c Cl) >Cl QJCI) ""§ o ::ı

Cl)
(/}. il) ::ı

aı E o >.s ~ -o>- QJ
QJ o
'I~ o O.aı dı !o-.~ >
> QJ

Q.>Cl ü Cil.;,:
Cfl'> ...
.;.:: .E E Cl)
Cl)
>-
>
o ca
> ~
Cl) ..C Cil OJ:=! > o
~o CL <(CL CL 0<( (jj il)

2. KATEGORi KONUTLAR iÇiN (Orta Sınıf Konut Standartı)

özelOS 23.241 21.296 23.152 27.525 25.021 26.194/3

özel06 C1 25.081 23.176 27.528 25.036 26.192/3
özel 11 C3 21.281 23.244/A 27.532 25.048/1 26.206
A1-2 özel07 özel 12 27.502 27.560/1 26.702
22.003 özelOS 27.586 231-101 26.622
AB özel09 27.581 25.015 özel03
A7 SNBF.20 27.535 SNBF.15
A10 27.534 SNBF.25
özel04 19.020/A
SNBF.01
SNBF.15
SNBF.25

59
 iNCE iNŞAAT

~
Q)

m ·-a; ı1 ::ı.:::

-
N -~
"53 N N :Q

-
:Q :Q

-~
(i),
·c:
Q)
·u;,
Q)
::ı.::: ~
-
·u;,
Q)
::ı.:::
·u;,
Q)
::ı.:::
-~
0..
ctl
> ~
-~ ın
·u; -~
.... ~
Cij -~
<
Q)
>-
·o..
·;::
Q)
::ı

ô.... ın
·u;
~
~
2
-~ -~
:0
-
<(
-~
~
ı:: ::ı ·c ın
ctl
o E -~ >-
t:: E >Cl :c
.s::.
~
Q)
ı::
ctl ctl
ı::
ctl ctl Cil ın
::ı.::: ü ~ ü5 ::ı.::: ın <( iD

2. KATEGORi KONUTLAR iÇiN (Orta Sınıf Konut Standartı)

özel01 28.097 24.061 089-201 165-708 815-101 901-104 15.140/2

özel02 28.019 24.064 089-301 204-605 735-102 15.006/2
28.063/2 097-303 170-601 725-712 15.001/1
107-103 240-201 734-101 15.006/1
201-108 109-101 727-124 14.018
204-101 169-401 Elk Özel1 14.004
204-102 109-201 734-102 16.004
204-104 170-101 718-515 18.401
204-106 701-201 18.409
204-107 726-402 18.425
204-401 735-101 18.449/1A
204-402 818-101 17.215/2
. 204-403 741-103 SNBF.15
210-612 724-402 SNBF.25
072-101 742-104 SNBF.27
077-100 724-404
086-105 806-101
087-501 707-103
087-605 813-101
089-105 819-206
072-301 737-100
071-206 809-101
086-301 814-101
089-504 738-100
089-111
103-103
092.400
090.400
094.400
071-103
207-103
207-102
089-101

60
 KABAiNŞAAT

~ ~
"'§ "'§
(ij (ij

~
E
·- ·-E,_
(])
::ı
Ol "§ Qi E ~
oo (ij
..::.::
-~
(])
o "'§
..§ (ij
(]) en (])
>
'::ı
-ı::
E
> co en 9-
'::ı
N > C:(]) "§
Cl! <D ::ı (ij
::.::: a:ı o ::.::: z o
3. KATEGORi KONUTLAR iÇiN (Orta-Üst Sınıf Konut Standartı)

15.140/2 16.058/1 18.112/B 21.011 23.014 18.248/1

15.006/2 16.004 18.112/A 21.054 23.015 19.050/1
15.001/1 16.002 SNBF.05 21.067 SNBF.21 21.21 o
15.006/1 SNBF.15
17.136 SNBF.29
14.018 SNBF.25
SNBF.10
SNBF.15
SNBF.27
SNBF.28

61
 iNCE iNŞAAT

-~
U).,
iii iii ro
-~
~ E
(ii cro ~
(ii
Q)~ U)., ro
a_
E >~ -~
Q) -
·- -~ı:: E ro ro
>~ cıı-

<D (ii
Cii E
ro
E
E~
cıı~ >-
Q)
E
Cll·-
E -~
Q_
c
ro
"O
::.::
(ij
u·- ~ ....J~ ,o, E ro ro >
c ro >Ol m ro "§ o ::ı crr cı::ı ::ı

m E o > ...S :::2: 0>- Q)

Q) o
o >
~~ ü
Q_Q)
ro.:.:. dı
.:.::.
~-~
.E E
>
ro ro
Q)
>
Q.>Ol rflo> ..... >-
> (ij >
~
ro o .!::Cil <DS! o
::.::o 0... <(O... 0... 0<( ü5 cı::ı

3. KATEGORi KONUTLAR iÇiN (Orta-Üst Sınıf Konut Standartı)

ÖZEL6 23.241 ÖZEL1 23.152 27.525 25.021 26.194/1

ÖZEL? 816 21.296 23.176 27.528 25.034 26.192/1
ÖZEL12 C1 25.081 23.244/A 27.532 25.048/1 26.202
A1-2 C3 21.281 ÖZEL B 27.502 27.560/1 26.702
22.003 ÖZEL9 27.586 25.045 26.621
AB ÖZEL10 27.581 231-101 27.565
A7 ÖZEL9 27.535 25.015 26.601
A10 SNBF.20 27.534 SNBF.01 SNBF.15
ÖZEL5 27.587 SNBF.18
21.301 19.020 SNBF.25
SNBF.01
SNBF.15
SNBF.25

62
 iNCE iNŞAAT

~
<ll
-~
"-$
·-g ~
-~ N
~
N N
'Ü 'Ü

-~
~
ı::
·-
<ll
'ii).,

~
<ll
~
-
'Ü
'ii).,
<ll
'ii).,
<ll
~
.!E:'
o_
cı:ı
> ~
-~ .:.::
Cf)
'(i) -~ ~
-ro -~ <(
Q;
>-
·o_
ı::
-~

-~
o
::ı

::ı ~
Cf)
Cf)
~
2
(ii,
.:.::
·c
(ii,

:0
Cf)
-
<(
cı:ı
o E "§ ~ ı:: >-
E ..ı:: cı:ı
'fe cı:ı
>Ol ..ı::
ro <ll cı:ı
ı::

~ w Cf)
~ ü U5 ~ <( ın

3. KATEGORi KONUTLAR iÇiN (Orta-Üst Sınıf Konut Standartı)

ÖZEL3 28.097 24.063 086-105 165-708 815-101 901-107 '15.140/2

ÖZEL4 28.019 24.060 Özel ts01 204-605 735-102 '15.006/2
28.063/2 077-100 170-601 725-712 15.001/1
087-605 240-201 734-101 15.006/1
072-301 109-101 727-124 14.018
071-206 169-401 ÖZEL 14.004
204-405 109-201 734-102 16.004
086-301 170-101 718-515 18.401
089-504 701-201 18.409
204-102 726-402 18.425
087-501 735-101 18.449/1 A
089-111 818-101 17.215/2
103-103 741-103 SNBF.15
072-101 724-402 SNBF.25
092.400 742-104 SNBF.27
090.400 724-404
107-103 806-101
201-208 707-103
204-403 813-101
089-201 819-206
071-103 737-100
207.103 809-101
210.617 830-101
102-103 829-101
204-404 814-101
094.400 738-100
097-303
207.102
089-101
204-101
204-402
204-104
204-103
204-106
201-108
204-107

63
 EK 3 iMALAT KALEMLERiNiN MALiYET DAGILIMI

EK-3 A. TÜM iMALATLARlN TOPLU MALiYET DAGILIMI

1.KATEGORi 2.KATEGORi 3.KATEGORi
KONUTLAR KONUTLAR KONUTLAR
iÇiN iÇiN iÇiN

Kazı ve Dolgular 1,90% 2,77% 1,47%

Betonlar 12,64% 8,63% 9,72%
Duvar imalatları 3,89% 6,20% 6,45%
Kalıp ve iskele imalatları 13,02% 10,12% 10,02%
Nervürlü Demir imalatları 13,44% 9,72% 10,34%
Çatı imalatları 1,83% 2,73% 1,41%
Kapı-Pencere ve Dağrama imalatı 7,02% 8,94% 7,96%
Marley imalatları 4,14% 0,00% 0,00%
PVC Dağrama imalatları 0,00% 4,46% 4,64%
Ahşap ve Larninant Parke imalatları 0,00% 4,19% 5,41%
Demir dağrama ve Alüminyum imalatları 1,80% 1,67% 3,37%
Sıva ve Şap işleri 13,52% 10,21% 11,22%
Boya ve Badana işleri 6,26% 9,68% 6,83%
Yer ve Duvar kaplama işleri 5,41% 5,19% 4,62%
Kartonpiyer işleri 0,00% 0,98% 1,12%
Cam işleri 0,43% 1,30% 1,34%
Yağmur oluk ve inişleri 0,13% 0,12% 0,10%
Sihhi Tesisat keşif özeti 4,67% 3,99% 4,91%
Kalorifer tesisatı 3,83% 2,92% 2,95%
Doğalgaz tesisatı keşif özeti 0,64% 0,59% 0,49%
Elektrik işleri keşif özeti 3,41% 3,12% 2,82%
Asansör işleri keşif özeti 1,61% 2,05% 2,48%
Binaya ait altyapı işleri keşfi 0,42% 0,41% 0,32%

64
 EK-3 B. KABA iNŞA~T iMA~AT ~ALEML~ERiN(N TÜM iMALATLAR
IÇINDEKI MALIYET AGIRLIGI

11.KATEGORi 2.KATEGORi 3.1KATEGORi

KONUTLAR KONUTLAR KONUTLAR
iÇiN iÇiN iÇiN
KABAiNŞAAT
Kazı ve Dolgular 1,90% 2,77% 1,47%
Betonlar 12,64% 8,63% 9,72%
Duvar imalatları 3,89% 6,20% 6,45%
Kalıp ve iskele imalatları 13,02% 10,12% 10,02%
Nervürlü Demir imalatları 13,44% 9,72% 10,34%
Çatı imalatları 1,83% 2,73% 1,41%
Kaba inşaat Toplamı 46,72% 40,18% 39,41%

EK-3 C. iNCE iNŞAAT iMALAT KALEMLI;RiNi~ TÜM iMALATLAR iÇiNDEKi

MALIYET AGIRLIGI
1.KATEGORi 2.KATEGORi 3.KATEGORi
KONUTLAR KONUTLAR KONUTLAR
iÇiN iÇiN iÇiN

Kapı-Pencere ve Doğrama imalatı 7,02% 8,94% 7,96%

Marley imalatları 4,14% 0,00% 0,00%
PVC Doğrama imalatları 0,00% 4,46% 4,64%
Ahşap ve Larninant Parke imalatları 0,00% 4,19% 5,41%
Demir doğrama ve Alüminyum imalatları 1,80% 1,67% 3,37%
Sıva ve Şap işleri 13,52% 10,21% 11,22%
Boya ve Badana işleri 6,26% 9,68% 6,83%
Yer ve Duvar kaplama işleri 5,41% 5,19% 4,62%
Kartonpiyer işleri 0,00% 0,98% 1,12%
Cam işleri 0,43% 1,30% 1,34%
Yağmur oluk ve inişleri 0,13% 0,12% 0,10%
Sihhi Tesisat keşif özeti 4,67% 3,99% 4,91%
Kalorifer tesisatı 3,83% 2,92% 2,95%
Doğalgaz tesisatı keşif özeti 0,64% 0,59% 0,49%
Elektrik işleri keşif özeti 3,41% 3,12% 2,82%
Asansör işleri keşif özeti 1,61% 2,05% 2,48%
ince inşaat Toplamı 52,86% 59,41% 60,27%
Binaya ait altyapı işleri keşfi 0,42% 0,41% 0,32%

65
 EK-3 D. KABA VE iNCE iNŞ~AT iM~LAT !5ALEMLERiNiN TOPLAM
MALIYET AGIRLIGI
1.KATEGORi 2.KATEGORi 3.KATEGORi
KONUTLAR KONUTLAR KONUTLAR
iÇiN iÇiN iÇiN

Kaba inşaat Toplamı 46,72% 40,18% 39,41%

ince inşaat Toplamı 52,86% 59,41% 60,27%
Binaya ait altyapı işleri keşfi 0,42% 0,41% 0,32%

EK-3 E. KABA iNŞAAT iMALAT KALEMLERiNiN MALiYET AGIRLIGI

1.KATEGORi 2.KATEGORi 3.KATEGORi
KONUTLAR KONUTLAR KONUTLAR
içiN iÇiN iÇiN

KABAiNŞAAT
Kazı ve Dolgular 4,08% 6,90% 3,72%
Betonlar 27,05% 21,49% 24,68%
Duvar imalatları 8,32% 15,44% 16,37%
Kalıp ve iskele imalatları 27,87% 25,19% 25,42%
Nervürlü Demir imalatları 28,77% 24,20% 26,24%
Çatı imalatları 3,92% 6,79% 3,57%
Kaba inşaat Toplamı 100,00% 100,00% 100,00%

66
 EK-3 F. iNCE iNŞAAT iMALAT KALEMLERiNiN MALiYET AGIRLIGI

1.KATEGORi 2.KATEGORi 3.1<ATEGORi

KONUTLAR KONUTLAR KONUTLAR
iÇiN iÇiN içiN

iNCEiNŞAAT
Kapı-Pencere ve Doğrama imalatı 13,28% 15,05% 13,21%
Marley imalatları 7,82% 0,00% 0,00%
PVC Doğrama imalatları 0,00% 7,50% 7,70%
Ahşap ve Larninant Parke imalatları 0,00% 7,05% 8,98%
Demir doğrama ve Alüminyum imalatları 3,41% 2,81% 5,59%
Sıva ve Şap işleri 25,57% 17,18% 18,61%
Boya ve Badana işleri 11,85% 16,29% 11,33%
Yer ve Duvar kaplama işleri 10,23% 8,73% 7,67%
Kartonpiyer işleri 0,00% 1,66% 1,86%
Cam işleri 0,81% 2,18% 2,22%
Yağmur oluk ve inişleri 0,24% 0,20% 0,16%
Sihhi Tesisat keşif özeti 8,84% 6,71% 8,14%
Kaleriter tesisatı 7,25% 4,92% 4,89%
Doğalgaz tesisatı keşif özeti 1,21% 0,99% 0,82%
Elektrik işleri keşif özeti 6,44% 5,25% 4,68%
Asansör işleri keşif özeti 3,05% 3,46% 4,12%
ince inşaat Toplamı 100,00% 100,00% 100,00%

67
 EK 4 iMALAT KALEMLERiNiN METRAJ DAGILIMI

1. KATEGORi 1 2. KATEGORi 3. KATEGORi

KONUTLAR KONUTLAR KONUTLAR
Poz No işinAdı Birim iÇiN iÇiN iÇiN
METRAJ METRAJ METRAJ
KATSAYISI KATSAYISI KATSAYISI

KABAiNŞAAT
15.140/2 Kum-Çakıl serilmesi m3 0,008520 0,012656 0,008520
15.006/2 G:D:K yum.ve sert küs. m3 0,279699 0,203171 0,279699
15.001/1 Mkna ile srt ve yum.top.kazıl m3 0,024470 0,059752 0,024470
15.006/1 Mak.ile serb.yum.ve sertküs m3 0,045440 0,139422 0,045440
...
ca 17.136 Ocak taşı ile blokaj yapılması m3 0,012527 0,000000 0,012527
:;
C>
ö 14.018 El ile sert küs.top.skştrılması m3 0,105893 0,022552 0,105893
c
SNBF.10 Moloztaş Nakli m3 0,013779 0,000000 0,013779
~
N
ca SNBF.15 Kum-çakıl nakli (40 km) m3 0,008520 0,012656 0,008520
::,:::
SNBF.27 Kazı-moloz nakli şantdışı (40 km) ton 0,243716 0,852976 0,243716
SNBF.28
14.004
Kazı-moloz nakli şantiçi

El ile tok. Tabaka kazılması

ton
m3 ..
0,230269 0,022552
0,014572 ..
0,230269

16.058/1 BS 20 Belonu m3 0,314840 0,264416 0,314840

16.004 300 Dz.Demirsiz beton m3 0,002733 0,000000 0,002733
...ca 16.002 200 Dozlu demirsiz beton m3 0,009092 0,007517 0,009092
c
~
ID
SNBF.15 Kum-çakıl nakli (40 km) m3 0,014644 0,009397 0,014644
SNBF.29 Hazır beton nakli m3 0,314840 0,264416 0,314840
SNBF.25 Çimento nakli (60 km) ton 0,002638 0,001503 0,002638

..
18.112/B 13,5 'luk Gazbeton duvar m3
.. 0,431395 0,429758
18.112/A 8,5 'luk Gazbeton duvar m3
.. 0,380133 0,497641
SNBF.05 Gazbeton Nakli ton
..
0,090550
..
0,100317

>
ıa
::ı
c
18.071/1
18.071/3
13,5 'luk tuğla duvar
8,5 'luk tuğla duvar
m3
m3
0,429758
0,497641 .. ..
••
SNBF.15 Kum-çakıl nakli (40 km) m3 0,023524
•• ..••
SNBF.25
SNBF.05
Çimento nakli (60 km)
Tuğla Nakli 30 km
ton
ton
0,005881
o, 125381 .. ..

68
 (1) 21.011 Beton ve B.A kalıbı m3 2,108213 1,971000 2,108213
Qi
.:.:: 21.054 Kalıp iskelesi m3 2,587245 2,409761 2,587245
..!!1
iş iskelesi (Duvarlar için)
(1)
m3
m
~
>
!:!-
21.067
21.057 Kalıp iskelesi m3 ..
0,472542 0,442581
0,091344
0,472542
**

23.014 ince donatı ton 0,016917 0,019441 0,016917

fii
ı:: 23.015 Kalın donatı ton 0,016100 0,009436 0,016100
o
c SNBF.21 Her çeş.ner.çel.nak.(555km) 0,036319 0,031765 0,036319

18.248/1 Bitümlü el. Çatı örtüsü m3 0,097557 0,167862 0,097557

tü 19.050/1 cam yünü ile ısı tecridi m3 0,029275 ** 0,029275
C>
21.210 Ahşap oturma çatı m3 0,077708 0,159672 0,077708
19.054 Pol. Köp. ile ısı izolasy. m3 ** 0,049730 **

1. KATEGORi 2. KATEGORi 3. KATEGORi

KONUTLAR KONUTLAR KONUTLAR
Poz No işin Adı Birim iÇiN iÇiN iÇiN
METRAJ METRAJ METRAJ
KATSAYISI KATSAYISI KATSAYISI

iNCE iNŞAAT
1.snf Çam ker. iç kapı kanadı m3 ..
22.017
m3
0,085639 *'
..
22.037
22.004
Kayın

Kayın
Kereste Dış kapı kanadı

Ker. Masif kasa pervaz m3

0,011753
0,005770
**
** ..
Çelik kapı **
....
ca
ÖZEL6
ÖZEL 7 iç Kapılar
adet
adet
.. 0,005399
0,045080
0,005342
0,044258
~ ÖZEL 12 Yangın merd. Çıkış kapısı adet 0,001182 ** 0,001182
m
..E A1-2 Kilit ve aynalar (iç kapı) adet 0,044258 0,045080 0,044258
ca
E m3
~ 22.003 2. Sınıf Çam kapı kasası yap. 0,027003 0,029294 0,027003
>C>
o AB Kapı kolu ve aynaları (iç kapı) adet 0,044258 0,045080 0,044258
c
(1)
> A7 Silindirli trajlı dış kapı kilit adet 0,005741 0,000630 0,005741
!!:!
(1)
o A10 Menteşe (iç kapı) adet 0,099200 0,090161 0,099200
ı::
Mutfak dolabı yapılması
ÖZEL5 adet 0,005342
..
0,005399 0,005342
(1)
Q..
9-
m
~
21.301 Merdiven Küpeşiesi mı 0,018237
.. 0,018237
22.045 1.snf çam pencere dağraması m3 0,100505
.. ..
**
B16 Pencere Menleşesi adet 0,116178
.. ..
B1
özel11
Pencere ispanyoleti
Banyo dolabı
adet
adet
..
0,058089
0,005399
..

69
 25.115 PVC Marley kaplama m3 0,233894 ** **
>.
Q)_ ÖZEL1 Larninant Parke yapılması m3 ** ** 0,168618
"i:(;;
"'-
:lE ai 21.296 lll .Sınıf parke m3 0,168629 0,217736 0,233891
~ca 25.081 Parke cilası yapılması m3 0,186350 0,365608 0,251612
... e
as·-
a.. 21.281 Ahşap süpürgelik ml 0,354414 0,344773 0,354414

23.241 PVC dağrama kg ** 1,597119 1,775447

..,"'E-
.... ..,....
B16 PVC pencere menleşesi adet ** ** 0,116178
)C);:
O <U
C1 PVC ispanyolet takımı100CM adet ** 0,027805 0,041203
oc;;
u E C3 PVC ispanyolet takımı 180 CM BY adet ** 0,015927 0,016886
>"-
a.. özel07 PVC kapı Lambrisi ** 0,008101 **

.... 23.152 Kare ve dikdörtgen pr.Çel.imlat

~ kg 0,980589 0,933072 0,451434
ai
ca 23.176 Çeşitli demir işleri yapılması kg 0,212922 0,228011 0,180684
.§
E 23.244/A Alüminyum dağrama kg 0,015889 0,018899 0,015889
::ı
>.
ı::
ÖZEL B Alüminyum balkon korkuluğu ml ** ** 0,052142
·e
•::ı ÖZEL9 Sacdan su sayacı dolabı adet 0,001351 ** 0,001351
<C
Q) ÖZEL 10 Posta kutusu adet 0,005373 0,005399 0,005373
>
Havalandırma ** **
"'E ÖZEL9 Banyo Mentezi adet 0,016027
e
•Cl SNBF.20 Profil Demir nakli Ton 0,001313 0,001277 0,000695
o
"C
.... özel 12 Havalandırma Mentezi adet ** 0,016197 **
·e
Q) özelOS Ahşap Su sayacı kutusu adet ** 0,001575 **
o

27.525 Alçı duvar sıvası yapılması m3 ** 1,389266 1,536684

27.528 Alçı tavan sıvası m3 ** 0,551017 0,616610
27.532 Duvar sıvası yapılması m3 1,821576 0,173979 0,295956
27.502 Dış sıva yapılması m3 0,625026 0,567293 0,625026
27.586 Ş ap m3 0,719543 0,618978 0,719543
....
Q)
27.581 Tesfiye belonu m3 0,719543 0,618978 0,719543
-~
c. 27.535 Tavan sıvası m3 0,763079 0,111183 0,146466
"'
Cl),
m3
Q)
> 27.534 Fayans Arkası sıva yapılması 0,352442 0,301671 0,352442
"'
>
rJ)
27.587 Duv yüzey. izelasyon şapı m3 0,064429 ** 0,064429
19.020 Badrum Perde izolasyonu m3 0,064429 ** 0,064429
SNBF.01 Kireç Nakli Ton ** 0,003195 0,003534
SNBF.15 Kum-çakıl nakli (40 km) m3 0,165362 0,113160 0,134945
SNBF.25 Çimento nakli (60 km) Ton 0,047467 0,030981 0,037466
19.020/A Duv izolasyonu m3 ** 0,062923 **

70
 25.021 Duvar yağlı boya m3 ** 0,553171 0,741480
25.034 Akrilik esaslı dış cephe bys m3 ** ** ! 0,625026
25.036 Akrılık esaslı dış cephe bys m3 0,625026 0,567293 **
li; m3
25.048/1 Plastik badana yapılması 1,448420 3,945242 1,411807
.~
"'
c 27.560/1 Siliken esaslı Dış cephe asıarı m3 0,625026 0,567293 0,625026
'C "' 25.045 Kireç badana yapılması m3 0,821909 ** 0,202636
"'
ıı:ı
Q)
> 231-101 Körkasa boyası mı 0,316036 0,278196 0,316036
"'o>- 25.015 Demir imalat Boyası m3 0,062295 0,040296 0,019926
ıı:ı
25.005 Ahşap Yağlı boyası mJ 0,193840 ** **
SNBF.01 Kireç Nakli Ton 0,000103 ** 0,000025

26.194/1 Duvar Seramik m3 0,352442 ** 0,352442

26.194/3 Duvar Seramik m3 ** 0,301671 **
26.192/3 Yer Seramik m3 ** 0,254833 **
26.192/1 Yer Seramik m3 0,264202 ** 0,264202
li; 26.202 Mermer döşeme kaplaması m3 0,005383 ** 0,050889
~
26.702 Mermer denizlik (25-17) m3 0,024731 0,012118 0,024731
"'E
"'
c.. 26.621 Beyaz mermer merdiven basamağ mı ** ** 0,041924
"'...
->ı::
27.565 Mozaik döşeme kapi. m3 0,061953 ** 0,016441
"'>
::ı 26.601 Mozaik merdiven basamağı mı 0,061433 ** 0,019496
c
Q)
> SNBF.15 Kum-çakıl nakli (40 km) m3 0,002363 0,002040 0,003523
~ SNBF.18 Mermer pirinci Nakli m3 0,002039 ** 0,000582
SNBF.25 Çimento nakli (60 km) Ton 0,002332 0,000772 0,001729
26.206 Mermer döşeme kaplaması mJ ** 0,037245 **
26.622 Mermer merdiven basamağı ml ** 0,040482 **
özel03 Alçıpan Tavan kaplaması ** 0,047804 **

li;
>- Kartonpiyer yapılması m **
·a.·a::: ÖZEL3 0,495459 0,630414
ca>
o u;., ÖZEL4 Kartonpiyer Göbek Yapılması adet ** 0,037253 0,032053
i"-
~

28.023 4 mm düzcam yapılması m3 0,061766 ** **

·;::
Q)
28.097 4+4 mm cam !akılması m3 ** 0,055060 0,061766
.~
E 28.019 5mm Buzlu cam yapılması m3 0,010669 0,010798 0,008105
(.)"' 28.063/2 6 mmd üz cam m3 0,001343 0,001575 0,001343
->ı::
::ı·-
o~ 24.063 0 1OOmm PVC yağmur ol. im! mı 0,017961 0,039474 0,017961
... ın.
~:~ 24.060 0 70 mm PVC yağmur borusu ml 0,040451 0,013213 0,040451
>C)Q)
ıu>
>

71
 086-105 Gömme banyo tekn.(küvet) adet ** 0,005399 0,005342
086-201 Gömme banyo tekn.(küvet) adet 0,005342 ** **
Özel ts01 Banyo dolabı adet 0,005342 ** 0,005342
077-100 Alafıranga hela taşı adet ** 0,005399 0,016457
077-300 Alafıranga hela taşı adet 0,016457 ** **
087-602 Cam elyaflı duş teknesi adet 0,005511 ** **
087-605 Cam elyaflı duş teknesi adet ** 0,005399 0,005572
072-301 Lavabo batarya tesisatı adet ** 0,010798 0,010684
072-500 Lavabo batarya tesisatı adet 0,010684 ** **
071-205 50*65 Ayaklı lavabo tk adet 0,005342 ** **
071-206 50*65 Ayaklı lavabo tk adet ** 0,005399 0,005342
204-405 0 150 PVC Boru mı 0,059286 ** 0,059286
. 086-301 Banyo bataryası adet 0,010684 0,010798 0,010684
089-402 Mutfak bataryası adet 0,005342 ** **
089-504 Mutfak bataryası adet ** 0,005399 0,005342
a; 204-102 3/4" 25 dış çap ml 0,299349 0,275886 0,299349

-
N
•O 087-501 Duş teknesi tesisatı adet 0,005511 0,005399 0,005511
'ii;,
Cl>
..:.: 089-111 Taharet musluğu adet 0,032115 0,032394 0,032115
«i 103-103 25 mm su sayacı adet 0,005542 0,005399 0,005542
m
'iii
~ 072-101 Birinc.sınf.mus.tesisat(wc) adet 0,005542 0,005399 0,005542
:c
..c: 092.400 Havluluk adet 0,016027 0,016197 0,016027
iii
090.400 Sabunluk adet 0,016027 0,005399 0,016027
107-103 Hidrotor adet 0,000169 ** 0,000169
201-208 2" Dikişli galvaniz borular ml 0,010132 ** 0,010132
204-403 0 100 PVC Boru ml 0,042216 0,036440 0,042216
089-201 Çamaşır musluğu adet 0,010684 0,005399 0,010684
071-102 28x45 Lavabo adet 0,005542 ** **
071-103 40*50 Lavabo adet ** 0,005399 0,005542
207-103 1" Şiber vana adet 0,005373 0,005399 0,005373
210-617 2" Küresel vana adet ** ** 0,001520
102-103 Yangın Dolabı ve hidrantı adet ** ** 0,001351
204-404 0 125 PVC Boru mı 0,012665 ** 0,012665
094-400 Kağıtlık adet 0,016027 0,016197 0,016027
097-303 Yer süzgeci adet 0,032053 0,032394 0,032053
207-102 3/4" Şiber vana adet 0,005373 0,005399 0,005373
089-101 Kısa Musluk adet 0,005373 0,010798 0,005373
204-101 1/2" 20 mm dış çap ml 0,058335 0,057229 0,058335
204-402 0 70 PVC Boru ml 0,006755 0,028569 0,006755

72
 204-104
204-103
11/4" 40 mm dış çap
1" pvc boru
mt
mt
0,006939
0,005542 ..
0,006142 0,006939
0,005542
204-106 11/2" 50 mm dış çap
~ mt 0,002533 0,005670 0,002533

-'o
·w.
..!!!
"Iii
201-108
204-107
11/2" Dikişli boru
2" 63 mm dış çap
mt
mt
0,001013
0,000844
0,000315
0,005670
0,001013
0,000844
uı
·u; 089-301 Musluk rezeti adet ** 0,010798 **
~ 107-103 Hidrefor adet ** 0,000315 **
:c
..c 204-401 ** **
{jj
050 PVC Boru mt 0,060986
210-612 Küresel vana adet ** 0,005399 **
089-105 Musluk adet ** 0,008996 **

165-708 PKKP 600Radyatör mt 0,035584 0,030762 0,035584

204-605 Link Boru mt 0,948246 0,848687 0,948246
~ 170-601 Köşe tipi radyatör valfi adet 0,077846 0,080983 0,077846
uı
·u;
~ 240-201 Koruyucu Kılıf mt 0,948246 0,848687 0,948246
...
:! 109-101 Köllektör Ad. 0,010684 0,012957 0,010684
5
7ii 169-401 Rad montaj eleman adet 0,037396 0,075585 0,037396
::..:::
109-201 Koliektör ağzı adet 0,077079 0,080983 0,077079
170-101 Radyatör musluğu adet 0,037396 0,037793 0,037396

~
.!!!._
uı-

~!!!
'0
Daire içi dağıtım boruları daire 0,005342 0,005399 0,005342
N-
10·-
-cı""'
Cl)
Blok içi ana kolon çekilmesi adet 0,000169 0,000315 0,000169
.~::..:::
o
c

815-101 Telefon tesisatı sertisi adet 0,021661 0,022676 0,021661

735-102 Güvenlik hattı priz sertisi adet 0,091877 0,091782 0,091877
725-712 üç !azlı sayaç adet 0,005404 0,005399 0,005404
734-101 Aydınlatma sertisi Normal adet 0,043997 0,043192 0,043997
~
-::!
'o
·w.
727-124
ÖZEL
4*6 NYA kablo
Diafon tesisatı ve santrali
adet
adet
0,162109
**
0,161968
0,005399
0,162109
0,005373
·ı::
..!!! 734-102 Aydınlatma sertisi Komitatör adet 0,027110 0,026995 0,027110
•.!!!:'
718-515 2X40 şalter adet 0,005419 0,005399 0,005419
~
~
Cl)
701-201 Önden kapaklı sac pano adet 0,000691 0,001260 0,000691
jjj
726-402 Topraklama hattı adet 0,162109 0,161968 0,162109
735-101 Piriz sertisi adet 0,010899 0,010798 0,010899
818-101 2 çiftli ana hat adet 0,189895 0,161968 0,189895
741-103 Topraklı piriz ve montaj ı adet 0,021783 0,021596 0,021783

73
 724-402 Anahtarlı otomatik sigorta 25A adet 0,032422 0,032394 0,032422
742-104 C tipi porselen armatür adet 0,017623 0,018356 0,017623
724-404 Anahtarlı otomatik sigorta 40A adet 0,010807 0,010798 0,010807
806-101 Kapı zili sartisi adet O,Q10807 0,010798 0,010807
~ 707-103 Otomatik sigorta adet 0,005465 0,005399 0,005465

-
•O
·u;..
~
813-101 Kapı atomatiği sartisi
819-206 200 çitıli telefon dağıtım kutuları
adet
adet
0,005404
0,000184
0,005399
0,000315
0,005404
0,000184
·ı:
Gl
737-100 Mer.oto.düğmesi sartisi adet 0,003040 0,001890 0,003040
-~
~ 809-101 Zil ve montajı adet 0,005404 0,005399 0,005404
~
Gl
jjj
830-101
829-101
Yangın

Yangın
ihbar düğmesi ve montaj ı
ihbar tesisatı
adet
adet
**
** ..
** 0,001520
0,005404
814-101 Kurmalıtip kapı atomatiği ad~t 0,000169 0,000315 0,000169
738-100 Merd.otomatiği ve montaj ı adet 0,000169 0,000315 0,000169
...
•O._
uı

lij~
til·-
c(
... 901-107 8 Duraklı Tek hızlı yolcu asansörü
901-105 Tek hızlı 6 durak 320 kg kap.
adet
adet ..
0,000169
..
0,000315
..
0,000338

15.140/2 Kum-Çakıl serilmesi m3 0,001842 0,002839 0,001842

15.006/2 G:D:K yum.ve sert küs. m3 0,006755 0,010948 0,006755
15.001/1 Mkna ile sri ve yum.top.kazıl m3 0,004053 0,006344 0,004053
15.006/1 Mak.ile serb.yum.ve sert.küs m3 0,002702 0,004241 0,002702
~
..!!! 14.018 El ile sert küs.top.skştrılması m3 0,011974 0,016957 0,011974
:u 14.004 El ile tok. Tabaka kazılması m3 0,001535 0,003088 0,001535
~
a. 16.004 300 Dz.Demirsiz beton m3 0,002072 0,002722 0,002072
<CS
::
;;; 18.401 Beton büzlerin döşenmesi01 O mı 0,001689 0,002835 0,001689
:!::
<CS 18.409 Beton büzlerin döşenmesi020 mı 0,003807 0,005939 0,003807
<CS
>- 18.425 Beton büzlerin döşenmsi040 mı 0,003807 0,005939 0,003807
<CS
ı::
iii 18.449/1A Beton büzlerin döşenme01 00 mı 0,002364 0,003150 0,002364
17.215/2 Bördür Döşenmesi mı 0,016119 0,022206 0,016119
SNBF.15 Kum-çakıl nakli (40 km) m3 0,005373 0,010967 0,005373
SNBF.25 Çimentonakli (60 km) ton 0,001075 0,002392 0,001075
SNBF.27 Kazı Nakli ton 0,030088 0,007664 0,030088

74
 EK 5 TEFE - TÜFE ve TiCARET ODASI iNDEXLERi
Fiyat Endeksi(Tüketici) (1994:100) (DiE) (Aylık)
Yıl Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık

1994 64.5 68.7 72.7 89.7 97.1 99.0 102.1 105.0 111.5 119.6 127.2 136.1
1995 145.7 152.8 159.7 169.0 174.6 179.1 184.6 192.6 207.4 220.5 230.9 239.6
1996 259.5 271.2 286.4 305.6 319.4 327.5 334.5 350.4 371.9 396.0 416.5 430.7
1997 456.0 481.8 507.8 541.4 566.8 583.1 619.6 658.0 706.1 764.9 815.6 857.5
1998 919.4 960.0 1001.3 1048.0 1084.7 1111.1 1148.4 1193.8 1274.0 1351.1 1409.1 1455.4
1999 1525.3 1573.7 1637.5 1717.2 1767.7 1825.2 1894.9 1974.6 2092.8 2225.2 2318.7 2456.6
2000 2575.9 2671.3 2749.3 2813.2 2875.6 2895.1 2960.1 3024.4 3117.4 3214.0 3333.3 3415.5
2001 3501.1 3564.1 3780.5 4171.2 4382.0 4519.3 4627.5 4763.5 5044.0 5350.3 5576.4 5756.2
2002 6062.4 6168.7 6242.1 6370.4 6407.3 6444.7 6537.6 6680.4 6912.7 7139.9 7347.8 7468.6
2003 7661.9 7834.9 8077.8 8246.5 8377.0 8362.6

Kaynak: Devlet istatistik Enstitüsü 1T.C. Merkez Bankası Elektronik Veri Dağıtım Sistemi

Fiyat Endeksi (Toptan Eşya) (1994:100) (DiE) (Aylık)

Yıl Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık

1994 61,9 66,7 71,4 91,7 99,5 102,2 104,7 108 112,8 119,8 126,6 134,7
1995 148,5 159 167,8 176,4 179,7 182 186,1 190,3 199,1 206,5 213,8 223,1
1996 244,8 259,1 277,3 299,7 312,1 320,6 328,2 340,6 358 377,6 396,9 412,5
1997 435,8 462,8 490,7 517,9 544,8 563,4 593,1 624,6 663,7 708 747,6 787,7
1998 839,1 877,4 912,7 949,3 980,2 995,5 1020,7 1045,3 1101,2 1146,8 1185,7 1215,1
1999 1258,6 1301 1352,9 1424,4 1469,9 1496,5 1556 1606,8 1700,8 1780,1 1852,7 1979,5
2000 2094 2179,3 2246,8 2300,5 2339,5 2346,4 2370,5 2393 2448,3 2516,7 2577,2 2626
2001 2686,8 2757,6 3035 3470,8 3689,6 3795,6 3920,6 4059,5 4276,7 4564,5 4755,5 4951,7
2002 5157,4 5289,5 5387,9 5485,5 5508,4 5572 5720,7 5842,8 6024,6 6213,3 6314,3 6478,8
2003 6840,7 7055,7 7281,8 7410 7364 7222,2

Kaynak: Devlet istatistik Enstitüsü 1T.C. Merkez Bankası Elektronik Veri Dağıtım Sistemi

Fiyat Endeksi (istanbul Ticaret Odası) (1995:100) (Aylık)

Yıl Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim ICasım Aralık

1996 138,00 145,40 153,70 165,60 175,60 183,50 188,40 193,30 202,40 226,60 ::'35,70 242,70
1997 258,50 265,40 282,00 301,30 321,20 334,40 350,50 377,70 396,10 442,50 470,50 492,20
1998 518,60 532,60 550,20 586,50 613,40 634,10 654,30 664,60 702,90 775,20 807,90 831,00
1999 841,00 857,30 898,70 945,80 972,50 1003,90 1035,70 1051,90 1115,80 1204,40 1<~51 ,60 1318,70
2000 1381,90 1395,60 1454,10 1525,50 1554,20 1578,60 1580,70 1612,00 1659,90 1761,10 1809,40 1869,60
2001 1877,60 1896,80 2011,40 2250,60 2345,30 2434,30 2466,40 2496,60 2621,70 2937,70 3044,40 3141,10
2002 3248,30 3280,60 3331,60 3440,10 3497,40 3534,50 3542,70 3535,00 3645,20 3882,20 3~197,40 4057,70
2003 4061,50 4117,20 4208,80 4442,10 4546,60 4612,10

Kaynak: T.C. Merkez Bankası Elektronik Veri Dağıtım Sistemi

75
 2003 YILI iTO YAYlNLARI

2003/01 Kırgızistan Ülke Etüdü

2003/02 Türkmenistan Ülke Etüdü
2003/03 Dış Talebe Bağlı Ekonomik Büyümeye Geçişte Mikro Ekonomi
Politikaları
2003/04 Ürdün Ülke Etüdü
2003/05 Kobilerde Maliyet Analizleri ve Firma Çapında Maliyet Düşürme
Uygulamaları
2003/06 Türkiye Ekonomisinin Dünya Pazarlarında Oryantasyonu
2003/07 Dünya'Da ve Türkiye'de Özel Sanayi Bölgeleri
2003/08 Yerel Ekonmik Gelişme ve rekabet Gücünün Artırılması:
Bölgesel Gelişme Ajansları
2003/09 Calendar of lndustrial and Trade Fairs in Turkey
2003/1 O Ayakkabı Sektöründe Uluslararası Fuarlar, Dünya Piyasaları,
Trendler ve Gelişmeler
2003/11 5590 Sayılı Ticaret ve Sanayi Odaları, Ticaret Odaları Sanayi Odaları,
Deniz Ticaret Odaları, Ticaret Borsaları ve Türkiye Ticaret Sanayi,
Deniz Ticaret odalar,ı ve Ticaret Borsaları Birliği Yasa Metni
2003/12 Temel Hedefler ve Iç Yönetmelik
2003/13 iran Ülke Etüdü
2003/14 Türkiye'den yurtdışına Doğrudan Sermaye Yatırımları
2003/15 Ayakkabı Sektör Geliştirme Araştırması
2003/16 2003 Yılı Yurt Dışı Fuarlar Rehberi
2003/17 Romanya Ülke Etüdü ve Türk Yatırımları
2003/18 Bulgaristan Ülke Etüdü ve Türk Yatırımları
2003/19 Dünyada ve Türkiye'de Mobilya Sektörü
2003/20 2002 Yılı sektörler itibariyle Ekonomik Durum Analizi
2003/21 Dünya'Da ve. Türkiye'de Özel Okullar
2003/22 Türkiye'nin lmzaladığı Serbest Ticaret Anlaşmaları
2003/23 Ozel Se.~törün kullanabileceği Krediler Semineri
2003/24 Rusya Ulke Etüdü "
2003/25 Rakamlarla Türkiye Ekonomisi (Türkçe)
2003/26 Turkey in Figures
2003/27 ]stanbul Küçük Sanayi Kapasite Kullanım Araştırması
2003/28 Istanbul'un Ekonomik ve Sosyal Göstergeleri
2003/29 Social And Economic lndıcators of istanbul
2003/30 Türkiye'de Bakiiyat üretimindeki Sorunların Çözümü ve DıŞa
Bağmlılığı Azaltacak Politikaların G~liştirilmesi
2003/31 Uluslarar.ası Kuruluşların Türkiye'deki Iletişim Noktaları
2003/32 Başarılı Ihracatçılar 2002
2003/33 Otomotiv Endüstrisinde Satın Alma Stratejileri ve Kavramları
2003/34 f\vrupa Akdeniz Ortaklığı ve Türkiye
2003/35 Istanbul Ticaret Odası Nadır Eserler Kataloğu

76
2003/36 Örtünıneden Giyinmeye Terzilek ve Modanın Dünü Buğünü ve
Yarını
2003/37 Türkiye'nin Stratejik Yeraltı Kaynakları Ekonomik Değerleri ve
Uluslararası Yeri
2003/38 E-Devlet Uygulamaları ve Ekonomiye Etkileri
2003/39 Dünyada ve Türkiye'da lojistik Sektörünün Gelişimi
2003/40 Vergi Rehberi .
2003/41 Türkiye'de Gelir Idaresi ile Vergi Denetiminin Sorunları, Çözüm
Önerileri ve Yer:ıiden Yapılandırılması
2003/42 Sorularla Yeni Iş Yasası
2003/43 } ürkiye'de Kuyumculuk ve Altın
2003/44 Istanbul Ticaret Odası Yayınları
2003/45 Başarılı Vergi Mükellefleri (2002)
2003/46 Avrupa Birliği'n~e Marka ve Tasarım KÇ>ruma Yolları
2003/47 Türkiye'qe Tiftik L)retimi ve Güney Afrika Orneği
2003/48 Fransa, ısviçre, ıtalya'da Şarapç~lık ve Türkiye Modeli
2003/49 Tarımsal Teknoparklar, Bir Model ünerisi

77