POLSKA NORMA ICS 53.020.20; 91.010.30; 91.080.10 PN-EN 1993-6 lipiec 2009 Wprowadza EN 1993-6:2007, IDT Zastepuje PN-EN 1993-6:2007 Eurokod 3 Projektowanie konstrukcji stalowych Czesé 6: Konstrukcje wsporcze dzwignic Norma Europejska EN 1993-6:2007 ma status Polskiej Normy © Copyright by PKN, Warszawa 2009 rir ref, PN-EN 1993-6:2009 Wszelkie prawa autorskie zastrzezone. Zadna czeéé niniejszej publikacji nie moze byé zwielokrotniana jakakolwiek technika bez pisemnej zgody Prezesa Polskiego Komitetu Normalizacyjnego2 PN-EN 1993-6:2009 Przedmowa krajowa Niniejsza norma zostala opracowana przez KT nr 128 ds. Projektowania i Wykonawstwa Konstrukcji Metalowych i zatwierdzona przez Prezesa PKN dnia 26 czerwca 2009 r. Jest tlumaczeniem ~ bez jakichkolwiek zmian — angielskie] wersji Normy Europejskie] EN 1993-6:2007. W zakresie tekstu Normy Europejskiej wprowadzono odsylacze krajowe oznaczone od “*) do" Norma zawiera informacyjny Zalacznik krajowy NA, kt6rego tresclq sq postanowienia krajowe w zakresie przedmiotowym EN 1993-6:2007, Niniejsza norma zastepuje PN-EN 1993-6:2007. ‘Odpowiedniki krajowe norm i dokumentéw powolanych w niniejszej normie mozna znalezé w katalogu Polskich Norm. Oryginaly norm i dokumentow powotanych sa dostepne w Wydziale Informacji Normalizacyjne} i Szkolen PKN. W sprawach merytorycznych dotyczacych tresci normy mozna zwracaé sie do wlasciwego Komitetu Technicz- nego PKN, kontakt: www-pkn.pl Zatacznik krajowy NA iformacyjny) Postanowienia krajowe w zakresie przedmiotowym EN 1993-6:2007 NAA Postanowienia dotyczace 3.6.2(1) Do czasu ustanowienia odpowiednich norm EN zaleca sig stosowanie szyn ze stali nastepujacych gatunkow: — _szyny podsuwnicowe lub kolejowe: ze stali 700 lub 900A, — _szyny prostokatne lub kwadratowe: ze stali Konstrukeyjnej $366, $460 i S690. NA2 Postanowienia dotyczace 3.6.3(1) W kaédym preypadku wymagana nognosé i trwalosé érodkéw zlacznych powinna byé potwiordzona przez producenta NA3 Postanowienia dotyczace 7.3(1) JeSii nie uzgodniono inaczej, to wartosci graniczne odksztalcen dia jezdni suwnic pomostowych zaleca sie przyimowaé wedtug Tablicy 7.1 i Tablicy 7.2. W innych przypadkach wartosci graniczne ustala sig indywidualnie \W uzgodnieniu z producentem dawignicy. Jako graniczne przemieszczenie konstrukeji wsporcze] w2dlu2 jezdni zaleca sie preyimowaé wartosé h/1000. NA3 Postanowienia dotyczace 6.3.2.3(1) Dopuszeza sig stosowanie alternatywnej metody oceny zwichrzenia wedlug Zalacznika A. NA Postanowienia dotyczace 2.1.3.2(1)P; 2.8(2)P; 3.2.3(2)P; 3.2.4(1) Tal 9.1(2); 9.2(1)P; 9.2(2)P; 9.3.3(1); 9.4.2(5) Przyimuje sie wartosci, reguly i zalecenia podane w Eurokodzie, lica 3.2; 6.1(1); 7.5(1); 8.2(4); NAS Postanowienia dotyczace 3.2.3(1) Brak postanowien krajowych.NORMA EUROPEJSKA EN 1993-6 EUROPEAN STANDARD NORME EUROPEENNE EUROPAISCHE NORM. kwiecien 2007 ICS 53,020.20; 91.010.30; 91.080.10 Zastepuje ENV 1993-6:1999 Worsja polska Eurokod 3 — Projektowanie konstrukeji stalowych — Czesé 6: Konstrukeje wsporcze dzwignic Eurocode 3 Design osteo! _——Eurocode 3 Calcul dos stuctures __Eurocode 3 -Bomessung und structutes “Part 6: rane supporting en acier~ Parte 6: Chemins do Konstuktion von Stanibavton = structures. roulement “ol: Kranbahnen Niniejsza norma jest polska wersja Normy Europelskie] EN 1993-6:2007. Zostala ona przettumaczona przez Polski Komitet Normalizacyiny ima ten sam status co wersje oficjain. Niniejsza Norma Europejska zostala przyjgta przez CEN 12 czerwea 2006 r. Zgodnie z Przepisami wewnetrznymi CEN/CENELEC czlonkowie CEN sa zobowiazani do nadania Normie Europejskiej statusu normy krajowe| bez wprowadzania jakichkolwiek zmian. Aktualne wykazy norm krajo- wych, facznie z ich danymi bibliograficznymi, mozna otrzymaé na zaméwienie w Centrum Zarzadzania CEN lub w krajowych jednostkach normalizacyjnych bedacych czlonkami CEN. Niniejsza Norma Europejska istnieje w trzech oficjainych wersjach (angielskiej,francuskiej i niemieckiej). Wer- sja w kazdym innym jezyku, przetiumaczona na odpowiedzialnosé danego czlonka CEN na jego wlasny jezyk i notyfikowana w Centrum Zarzadzania CEN, ma ten sam status co wersje oficjalne, Czionkami CEN sq krajowe Jednostk! normalizacyjne nastepujacych panstw: Austri, Belgll, Bulgar, Cypru, Danii, Estonii, Finlandii, Franoji, Gregji, Hiszpanii, Holandi, Ilandii, Islandii, Litwy, Luksemburga, Lotwy, Malty, Niemiec, Norwegii, Polski, Portugalli, Republiki Czeskie), Rumunii, Slowagii, Slowenii, Szwajearii, Szweci, Wegier, Wioch i Zjednoczonego Krélestwa, CEN Europejski Komitet Normalizacyjny European Committee for Standardization Comité Européen de Normalisation Europaiisches Komitee flr Normung Centrum Zarzadzania: rue de Stassart, 36 B-1050 Brussels © 2007 CEN All rights of explotation in any form and by any means nr ref. EN 1993-0:2007: & reserved worklwide for CEN national Members,EN 1993-6:2007 Spis tresci stronica Preedmowa 4 1 Postanowienia ogéine 4.4 Zakres normy 4.2 Powolania normatywne 1.3. Zalozenia 4.4. Rozréznienie zasad i regu! stosowania 4.5. Terminy i definicj. 1.6 Symbole 8 8 8 9 9 9 40 2 Podstawy projekowania 10 2.1 Wymagania 40 2.1.41 Wymagania podstawowe 40 2.1.2 Zarzadzanie niezawodnoscia 10 2.1.3. Projektowy okres uzytkowania, trwalosé i integralnosé Konstrukeji 10 2.2 Podstawy metody projektowania, 1" 2.3. Zmienne podstawowe 1" 2.3.1 Oddzialywania i wplywy Srodowiska 1 2.3.2 Wiasciwosci materiaiow i wyrobow. 1" 24 Sprawdzanie metoda wspélezynnik6w czesciowych 1" 2.5. Projektowanie wspomagane badaniami 1" 2.6 Preeswity i skrajnia prey suwnicach pomostowych 14 2.7 Suwnice podwieszone i weiagriki 1 2.8 Proby obciazenia dawignic 1" 12 2 12 12 12 2 12 13 13 3 3 3 13 3 3 3 3. Materiaty. 3.1. Postanowienia ogdine 3.2 Stale konstrukcyine 3.2.1 Wiasciwosci materiatu 3.2.2 Wymég ciagliwosci. 3.2.3 Udamosé 3.2.4 Ciagliwosé migdzywarstwowa 3.25 Tolerancje 3.2.6 Wartsci obliczeniowe stalych materialowych 33 Stale nierdzewne. 3.4 tacanikii spoiny 38 Lozyska 3.6. Inne wyroby stosowane w konstrukcjach wsporczych dawignic. 3.6.1. Postanowienia ogéine. 3.6.2. Szyny stalowe. 3.6.3 Specjaine Srodki zigczne do szyn 4 Trwalosé. 14 5 Analiza konstrukcit.. 5.1. Modelowanie Konstrukeji na uBytek analizy. 4 5.1.1 Modelowanie konstrukcji i zalozenia podstawowe. 14 5.1.2. Modelowanie weziow 14 5.1.3 Interakcja Konstrukeji z podiozem 14 5.2 Analiza globaina 14 5.2.1 Wplyw deformagi 14 5.2.2 Statecznosé konstrukcji 18 5.3 Imperfekcje. 15 5.3.1 Postanowienia ogdine 15 5.3.2 Imperfekcje w analizie globaine| 5 5.3.3. Imperfekcje w analizie stezen 15 5.3.4 Imperfekcje elementow 15 5.4 Metody analizy 15 5.4.1. Postanowienia ogdine. 15EN 1993-6:2007 5.4.2 Globaina analiza sprezysta 15 5.4.3 Globalna analiza plastyozna 15 5.5 Klasyfikacje przekrojow: 15 5.6 Belk podsuwnicowe, 18 5.6.1. Efekty oddzialywan suwnic. 15 5.6.2 Uktad konstrukcyiny. 16 5.7. Lokalne naprezenia w érodniku belki od oddzialywan kél na pas gorny 7 5.7.1. Lokalne pionowe naprezenia Sciskajace 7 5.7.2. Lokalne naprezenia Scinajace 18 5.7.3 Lokalne zginanie srodnika wywolane mimosrodowym oddziatywaniem kot 19 5.8. Lokaine zginanie pasa dolnego od oddzialywania kot 20 5.9 Momenty drugorzedne w elementach kratownic. 22 6 Stany graniczne noénoéei 23 6.1. Postanowienia ogéine 23 6.2. Nosnosé przekrojow. 23 63. Statecznosé elementow 24 6.3.1 Postanowienia ogdine. 24 63.2 Zwichrzenie belek 24 6.4 Elementy zlozone poddane éciskaniu 24 6.5 Nosnosé Srodnikéw od oddziatywan Kot 24 6.5.1 Postanowienia ogéine. 24 6.5.2. Diugosé strefy docisku 25 6.6 Niestatecznos¢ miejscowa 25 6.7 Nosnosé paséw dolnych, 25 7 Stany graniczne uzytkowalnosci.. 7.1, Postanowienia ogéline 7.2. Modele obliczeniowe. 7.3. Deformacie i przemieszczenia graniczne 28 7.4 Ograniczenie oddychania sroanikow 30 7.5. Warunki stanu sprezystego 31 7.6. Drgania paséw dolnych 34 8 Potaczenia, taczniki i szyny. 8.1. Polaczenia na sruby, nity lub sworznie, 32 8.2 Polaczenia spawane 32 8.3 Podporowe elementy ziaczne 32 8.4 Szyny podsuwnicowe 33 8.4.1 Materiat 33 8.4.2 Projektowy okres ueytkowania: 34 84.3 Dobér szyn 3a 85 Mocowanie szyn 34 8.5.1 Postanowienia ogéine. 34 85.2 Ziacza sztywne 34 85.3 Ziacza niezalezne 35 8.6 Styki szyn 9 Ocena zmeczenia... 9.1 Postanowienia ogélne 35 9.2. Wepélezynniki czesciowe dotyczace zmeczonia. 36 9.3. Widma naprezen zmeczeniowych 36 9.3.1 Postanowienia ogéine. 36 9.3.2 Podejécie uproszozone 36 9.3.3 Naprezenia lokalne od oddzialywan k6l suwnicy natorowe| 37. 9.3.4 Naprezenia lokalne od oddzialywaf ko! wciggnikéw lub suwnic podwieszonych 37 9.4 Ocena zmeczenia 9.4.1 Postanowienia ogéine. 9.4.2 Ziozone oddzialywania suwnic 9.5 Wytrzymalosé zmeczeniowa Zatacznik A [informacyjny] - Alternatywny sposéb oceny zwichrzenia..EN 1993-6:2007 Przedmowa Niniejsza Norma Europejska EN 1993-6, Eurocode 3: Design of steel structures: Part 6 Crane supporting structures, zostala opracowana przez Komitet Technicany CENITC250 «Eurokody Konstrukeyjnen, Ktorego sekretariat jest prowadzony przez BSI CENITC250 jest odpowiedzialny za wszystkie Eurokody Konstrukcyjne. Niniejsza Norma Europejska powinna uzyskaé status normy krajowe), przez opublikowanie identycznego tekstu lub uznanie, najpééniej do pazdziernika 2007 ., a normy krajowe sprzeczne z dang norma powinny byé wycofane najpézniej do marca 2010. Niniajszy Euroked zastepuje ENV 1993-6. Zgodnie z Przepisami wewnetrznymi CEN-CENELEC do wprowadzenia niniejszej Normy Europejskiej sa zobowiazane kraiowe jednostki normalizacyine nastepuiacych paristw: Austil, Belai, Cypru, Danii, Estoni, Finland, Franoji, Gregji, Hiszpanii, Holand, Isiandii, Irandil, Litwy, Luksemburga, totwy, Malty, Niemiec, Norwegii, Polski, Portugali, Republiki Czech, Rumunii, Stowacji, Slowenii, Szwegi, Szwajcari, Wegier, Wioch i Zjednoczonego Krélestwa Geneza programu Eurokodéw W roku 1975 Komisja Wspélnoty Europejskiej, dziatajac na podstawie artykulu 95 Traktatu, ustalita program dzialaf w zakresie budownictwa. Celem programu bylo usunigcie przeszkéd technicanych w handlu i harmo- nizacja specyfikaci technicznych, W ramach tego programu dzialan Komisja podjela inicjatywe utworzenia zbioru zharmonizowanych regul technicznych dotyczacych projektowania konstrukcji, Ktére poczatkowo mialyby stanowié alternatywe dia regul krajowych obowiazujacych w paristwach czlonkowskich, a ostatecznio mialyby te reguly zastapié. Przez pigtnascie lat Komisja, korzystajac 2 pomocy Komitetu Wykonawezego zlozonego z przedstawicieli pparistw czlonkowskich, prowadzila prace nad realizacja programu Eurokadéw, co doprawadzilo do opracowania pierwszej generacji Norm Europejskich w latach 80. W roku 1989 Komisia i paristwa cztonkowskie UE i EFTA zdecydowaly, na podstawie uzgodnienia’! miedzy Komisja i CEN, przeniesé opracowywanie i publikacje Eurokodéw do CEN, udzielajac serii mandatow, w celu Zapewnienia Eurokodom w preysziosci statusu Norm Europejskich (EN). W ten sposéb Eurokody powiazane zostaly de facto z postanowieniami wszystkich dyrektyw Rady i/lub decyzji Komisji, dotyczacych Norm Eu- ropejskich (np. dyrektywy Rady 89/106/EWG dotyczace| wyrobéw budowlanych ~ CPD ~ i dyrektyw Rady 93137/EWG, 92/50/EWG i 89/440/EWG dotyczacych robst publicznych i uslug oraz odpowiednich dyrektyw EFTA, inicjujacych utworzenie rynku wewnetrznego). Program Eurokod6w konstrukcyjnych obejmuje nastepujace normy, zwykle skladajace sie z szeregu czesci EN 1990 Eurocode: Basis of structural design EN 1991 Eurocode 1: Actions on structures EN 1992 Eurocode 2: Design of concrete structures EN 1993, Eurocode 3: Design of stee! structures EN 1994 Eurocode 4: Design of composite steel and concrete structures EN 1995 Eurocode 5: Design of timber structures EN 1996 Eurocode 6: Design of masonry structures EN 1997 Eurocode 7: Geotechnical design EN 1998 Eurocode 8: Design of structures for earthquake resistance EN 1999 Eurocode 9: Design of aluminium structures 9 Uzgodnienie migdzy Komisja Wspdinot Europejskich i Europejskim Komitetem Normalizacyjnym (CEN), dotyczace opraco- ania EUROKODOW do projeKtowania budynk6w | obiektow inzynierskich (BSICENJ03/80).EN 1993-6:2007 Eurokody, uznajac odpowiedziainosé wiadz administracyjnych kazdego z paristw czlonkowskich, zapewniaja im prawo do ustalania wartosci zwiazanych z zachowaniem krajowego poziomu bezpieczenstwa konstrukoji w sytuagii, kiedy wartoéci te w poszczegélnych paristwach sa rézne, Status i zakres stosowania Eurokodéw Paiiatwa ozlonkowskie UE i EFTA uznaja, 2e Eurokody stanowia dokumenty odniesionia’ = dowykazania zgodnosci budynkéw i obiektéw inzynierskich z wymaganiami podstawowymi dyrektywy Rady 89/106/EWG, szczegéinie z wymaganiem podstawowym nr 1 — Nosnos¢i statecznosé — oraz wymaganiem podstawowym nr 2 — Bezpieczeristwo pozarowe; = jako podstawa do zawierania uméw dotyczacych obiektéw budowlanych i zwiazanych z nimi uslug inzy- nierskich; — jako dokument ramowy do opracowania zharmonizowanych specyfikacji technicanych dotyczacych wyrobow bbudowianych (Norm Europejskich — EN i Europejskich Aprobat Technicanych — ETA) Eurokody, w zakresie w jakim dotycza one samych obiektéw budowlanych, maja bezposredni zwiazek z doku- mentami interpretacyjnymi?), wymienionymi w art. 12 CPD, jakkolwiek charakter ich r6zni sig od zharmonizowa- nnych norm wyrobow”. Z tego powodu aspekty techniczne, wystepulace przy opracowywaniu Eurokodow, wyma- ‘gala wiasciwego rozwazenia przez komitety techniczne CEN lub grupy robocze EOTA zajmujace sie normami dotyczacymi wyrobéw, w celu osiagnigcia peinej zgodnosci tych specyfikagj technicznych z Eurokodami \W Eurokodach podano wspéine reguly do powszechnego stosowania przy projektowaniu calych konstrukcji ‘ich czesci skladowych oraz wyrobéw tak tradycyjnych, jak i nowatorskich. Odmienne od zwyklych ustroje konetrukcyjne lub zalozenia projektowe nie zostaly tu szczagétowo uwzglednione, totez w takich przypadkach ‘wymaga sie dodatkowych opinil eksperta, Normy krajowe wdrazajace Eurokody Normy krajowe wdrazajace Eurokody beda zawieraé peiny tekst Eurokodu (lacznie ze wszystkimi zalacznikami), w postaci opublikowane| przez CEN, ktory to tekst moze byé poprzedzony krajowa strona tytulowa i krajowa przedmowa oraz moze zawieraé na koricu zalacznik krajowy (informacyjny). Zalacznik krajowy moze zawieraé tylko informacje dotyczace tych parametrow, ktore w Eurokodzie pozostawiono do ustalenia krajowego, a ktére zwane sa parametrami krajowymi. Parametry te, przewidziane do stosowania przy projektowaniu budynkéw i obiektéw inzynierskich realizowanych w danym kraju, obejmuja: = warloée ilub klasy, gy w Eurokodzie przewidziano alternatywe, — wartosci, ktérymi nalezy sie postugiwaé, gdy w Eurokodzie podano tylko symbol, — specyficzne dane krajowe (geograficzne, Klimatyczne itp.), jak np. mapa sniegowa, — procedury, ktére zaleca sie do stosowania spoéréd podanych w Eurokodzie procedur altematywnych, przywolania niesprzecznych informacji uzupelniajacych, pomocnych w stosowaniu Eurokodéw. 2 Zgpdnie z art 3.3. CPD wymaganiom podstawowym (ER) nalezy nadat konkretng postaé w dokumentach interpretacyjnych |W celu stworzenia koniecznych powiazat migdzy wymaganiami podstawowymi | mandatami udzielonymi na opracowanie Zzharmonizowanych EN i ETAGIETA, Zgodiie z art. 12 CPD dokumenty interpretacyjne powinny: 22) nada€ konkretna postae wymaganiom podstawowym przez harmonizowaie terminologi oraz podstaw technicerych i wska- Zanie, Kiedy jest to niezbedne, Klas lub pozioméw technicznych dla kakdego wymagania, )_wskazywaé metody korelowania tych kis lub pozioméw wymagah ze specyfkaciami technicenymi, np. metodami obliczeh i sprawdzania, regutami technicanym projektowania itp. (©) shuzyé za podstawe do ustanawiania zharmonizowanych norm i wytycznych dla europejskich aprobat technicznych. Eurokody spetniaia podobna role w zakresie wymagania podstawowego nr | czeSci wymagania podstawowego rr 2.EN 1993-6:2007 Powiazania Eurokodow ze zharmonizowanymi specyfikacjami technicznymi (EN i ETA) Istnieje potrzeba zgodnosci zharmonizowanych specyfikagjitechnicznych dotyczacych wyrobéw budowlanych ‘regu! technicenych dotyczacych obiekt6w budowlanych®. Ponadto wszystkie informacje zwiqzane z ozna- Kowaniem CE wyrobow budowianych, odnoszace sie do Eurokodéw, powinny wyraénie precyzowaé, ki6re parametry krajowe zostaly uwzglednione. Informacje dodatkowe zwiazane z EN 1993-6 WEN 1993.6, jednoj z czesci EN 1993 .Design of Steel Structures”, podano zasady i reguly stosowania doty- czace bezpieczeristwa, uZytkowalnosci | twwalosci konstrukoji wsporczych dawignic. EN 1993-6 zawiera uzupetniajace EN 1993-1 reguly projektowania. EN 1993-6 jest przeznaczona dla inwestoréw (klient6w), projektantéw, wykonaweéw i wladz publicznych. EN 1993-6 stosuje sie w powiazaniu z EN 1990, EN 1991 i EN 1993-1. Postanowief tam podanych nie powte- rzono w niniejszej normie. Wartosci liczbowe wspéiczynnikéw czesciowych oraz inne parametry niezawodnosci zapewniaja akceptowalny poziom niezawodnosci. Ustalono je przy zalozeniu zachowania odpowiednich procedur zapewnienia jakosci w procesie realizacji konstrukcji Zatacznik krajowy do EN 1993-6") \W niniejszej normie podano wartosci parametréw z uwagami wskazujacymi mozliwos¢ wprowadzenia postano- wien krajowych. Z tego powodu zaleca sig, aby norma krajowa wdrazajaca EN 1993-6 miala Zalacznik krajowy zawierajacy wszystkie parametry krajowe przewidziane do stosowania przy projektowaniu konstrukcjistalowych przeznaczonych do realizacji w danym keaju. WEN 1993-5 dopuszczono mozliwosé wprowadzenia postanowien krajowych w odniesieniu do nastepujacych punktow: 2.4.3.2(1)P Projektowy okres uzytkowania, 2.8(2)P Wspélezynnik czesciowy 7c. dolyczacy obciagen prébnych suwnic. 3.2.3(1) Nejndsza temperatura eksploatacyn dla konstrukl weporezych w bu- tynku 3.2.3(2)P Dobér udamosci w odniesieniu do element6w sciskanych 3.2.4(1) Tablica 3.2 Wskatnik Z,,ze wzgledu na ciagliwosé migdzywarstwowa, 36.2(1) Informacje dotyczace szyn i stali na szyny. 36.3(1) Informacje dotyczace specjalnych srodk6w zlacznych do mocowania szyn. 6.1(1) Wspélezynnik czesciowy x, dotyczacy standw granicznych nosnosci 63.23(1) Altornatywna metoda oceny zwichrzeria 73(1) Wielkosci graniczne dotyczace ugie¢ i deformacj © Pauzant. 33 art 12 CPD, atakze 42,43.1,43.2152W D1 "°) Odsylacz krajowy: Patrz Zataczrikkrajowy NA,7.5(1) 8.24) 9.1(2) 9.2(1)P 2(2)P 93.3(1) 9.4.2(5) EN 1993-6:2007 Wspélezynnik czeSciowy 7, .« dotyezacy stanu granicznego uzytkowal- nosci Klasy suwnic nalezacych do wysokich klas obciazenia, Graniczna (maksymalna) liczba cykli Cy, przy ktérej nie jest wymagana ‘cena zmeczoria, Wspélezynnik czeSciowy 75; dotyezacy obciazen zmeczeniowych. Wspétozynnik czesciowy yyy dotyczacy wytrzymatosci zmeczeniowe). Klasy suwnic, przy ktérych pomija sie zginanie wywolane mimosrodem. Zastepoze czynniki uszkodze" J.» przy Zio2onym oddzialywaniu suwnic.EN 1993-6:2007 1 Postanowienia ogéIne 14 Zakres normy (1)W niniejszej CzeSci 6 EN 1993 podano reguly projektowania belek podsuwnicowych oraz innych konstrukcji wsporezych déwignic (2) Postanowienia podane w Czeéci 6 uzupetniaja, modyfikuja lub zastepuja odpowiednie postanowienia za- warte w EN 1993-1 (3) Norma obejmuje tory jezdne déwignic w budynkach i na wolnej przestrzeni, w tym tory przeznaczone dla: a) suwnic natorowych | podwieszonych oraz b)_weiagnikéw jednoszynowych. (4) Podano dodatkowe reguly projektowania dotyczace elementow wyposazenia, takich jak: szyny, odbojnice, wsporniki, tezniki i fgczniki, Jednakze reguly te nie obe|muja toréw jezdnych, ktére nie sq montowane na kon strukcji stalowej ani toréw jezdnych przeznaczonych do innych celéw. (5) Déwignice oraz inne czesci ruchome nie wchodza w zakres tej normy. Postanowienia dotyczace déwignic Podano w EN 13001 (6) Projektowanie w strefach sejsmicznych ~ patrz EN 1998. (7) Projektowanie z uwagi na warunki pozarowe ~ patrz EN 1993-1-2. 1.2. Powotania normatywne Do niniejszej Normy Europejskiej wprowadzono, droga datowanego lub niedatowanego powolania, posta- nowienia zawarte w innych publikacjach. Te powolania normatywne znaiduja sie w odpowiednich mieiscach w tekscie normy, a wykaz publikacii podano ponizej. W przypadku powolari datowanych pézniejsze zmiany lub nowelizacje ktorejkolwiek z wymienionych publikacji maja zastosowanie do niniejszej Normy Europejskiej tylko wéwozas, gdy zostana wprowadzone do tej normy przez jej zmiane lub nowelizacje. W przypadku powolan niedatowanych stosuje sie ostatnie wydanie powotanej publikacji(Iacznie ze zmianami). EN 1090 Execution of stee! structures and aluminium structures: Part2 Technical requirements for steel structures; EN 1397 ‘Structural bearings; ENISO 1461 Hot dip galvanised coatings on fabricated iron and steel articles - specifications and test methods; EN 1990 Eurocode: Basis of structural design; EN 1991 Eurocode 1: Actions on structures: Part 1-1 Actions on structures — Densities, self-weight and imposed loads for build- ings; Part 1-2 Actions on structures — Actions on structures exposed to fire; Part 1-4 Actions on structures ~ Wind loads; Part 1-5 Actions on structures ~ Thermal actions;EN 1993-6:2007 Part 1-6 Actions on structures ~ Construction loads; Part 1-7 Actions on structures ~ Accidental actions; Part3 Actions on structures — Actions induced by cranes and machinery; EN 1993 Eurocode 3: Design of steel structures: Part 1-1 General rules and rules for buildings; Part 1-2 Structural fre design; Part 1-4 Stainless steels; Part 1-5 Plated structural elements; Part 1-8 Design of joints: Part 1-9: Fatigue; Part 1-10: Material toughness and through thickness properties; EN 1998 Eurocode 8: Design provisions for earthquake resistance of structures, EN 10164 ‘Stee! products with improved deformation properties perpendicular to the surface of the product ~ Technical delivery conditions; ISO/DIS 11660 Cranes - Access, guards and restraints: PartS Bridge and gantry cranes. Ts 13001 Cranes ~ General design; Part3.3 Limit states and proof of competence of wheetrall contacts; 1.3 Zatozenia (1) Oprécz ogdinych zalozen wymienionych w EN 1990 dodatkowo prayimuje sie, Ze: — _wytwarzanie i montaz sa zgodne z EN 1090-2. 1.4 Rozréinienie zasad i regut stosowania (1) Patrz EN 19901 1.4 4.5 Terminy i definicje (1) Patrz EN 1993-1-11 1.5 (2) Jako uzupeinienie EN 1991-3, w niniejsze] CzeSci 6 stosuje sie nastepujaca terminologie: 1.5.1 oddzialywania bezwladnosciowe Poziome oddzialywania dynamiczne suwnicy na belke podsuwni- cowa, podiuzne i poprzeczne wzgledem toru jezdnego. UWAGA: Ruchy poprzeczne sunnicy wywalyja sity boone. 1.5.2. taéma elastomerowa Warstwa sprezynujaco-tlumigca ze zbrojonego elastomeru ukladana pod szynami toru jezdnego.EN 1993-6:2007 1.5.3 przypodporowy element ztaczny Element, ktéry przenosi oddzialywania bezwladnosciowe z belki podsuwnicowe] lub teznika poziomego na podpore. 1.5.4. teznik poziomy (hamowny) Belka pelnoscienna lub kratowa przenoszaca oddzialywania bezwiadnos- ciowe na podpory. 1.6.5 odbojnica Element zebezpieczejacy (stopujacy), umieszozany na koficu toru jezdnego suwnicy lub weiagnika, 1.6 symbole (1) Symbole z2definiowano w EN 1993-1-1 oraz tam, gdzie wystepuja po raz pierwszy w EN 1993-6. UWAGA: Stosowane symbole pochodza z ISO 3808: 1987. 2 Podstawy projekowania 24 Wymagania 2.4.1 Wymagania podstawowe (1) Patrz EN 1993-4-1/2.1.1 24.2 Zarzadzanie niezawodnoscia (1) Patrz EN 1993-4-1/ 2.1.2. 2.4.3. Projektowy okres uzytkowania, trwalosé i integralnosé konstrukeji 2.4.3.1 Postanowienia ogéine (1) Patrz EN 1993-4-1/2.1.3.4 2.1.3.2 Projektowy okres uzytkowania konstrukeji (1)P Projektowy okres uzytkowania konstrukgji wsporczej dzwignicy powinien byé okreslony stosownie do wymaganego okresu je) uzytkowania, bez ograniczenia je parametrow funkcjonalnych, UWAGA: Odpowiednie wymagane okresy u2ytkowania moga by¢ okresione w Zataczniku krajowym. W przypadku belek podsuwnicowych zalecany jest 25-ltni projektowy okres uzytkowania, przy czym dla toréw jezdnych, Ktore nie sq intensywnie eksploatowane, odpowiedni moze okaza¢ sie okres 50-letn. (2)P W przypadku tymczasowych Konstrukgji wsporezych, ady uwzglednia sie mozliwos¢ ponownego ich wy- korzystania, projektowy okres uzytkowania powinien byé uzgodniony z odpowiednimi wladzam. (3) W przypadku komponent6w (czeSci wymienialnych), ktére nie moga byé zaprojektowane na calkowity okres uzytkowania konstrukeji wsporczoj déwignicy ~ patrz 4(6). 2. 3 Trwalosé (1) Wymagana trwalosé konstrukeji wsporczych déwignic, ze wzgledu na wplywy Srodowiska, zuzycie eks- ploatacyjne i zmeczenie, uzyskuje sig przez odpowiedni dobér materialow, patrz EN 1993-1-4i EN 1993-1-10, ‘odpowiednie rozwiazania konstrukcyine, patrz EN 1993-1-9, a takze przez nadmiarowose strukturalna oraz wiagciwe zabezpieczenie przed korozja. (2)P Planowana w okresie eksploatacji wymiana elemientéw lub rektyfikacja konstrukgj (np. wskutek osiadania gruntu) powinna byé uwzgledniona w projekcie, przez zastosowanie odpowiednich rozwiazan, a przy spraw- 30 235 3.2.5 Tolerancje (1) Patrz EN 1993-1-1/3.2.5. 3.2.6 Wartéci obliczoniowe stalych materiatowych (1) Patrz EN 1993-1-1/3.2.6. 3.3. Stale nierdzewne (1) Zastosowanie stali nierdzewnych ~ patrz EN 1993-1-4, (1) Patre EN 1993-1-13.3, 3.5 Lozyska (1) tozyska powinny spelniaé wymagania EN 1337. 3.6 Inne wyroby stosowane w konstrukcjach wsporezych dzwignic 3.6.1 Postanowienia ogéine (1) Wszelkie potwyroby i wyroby konstrukcyjne stosowane w projektowaniu konstrukcji wsporczych déwignic powinny byé zgodne z odpowiednimi normami wyrobu EN lub aprobatami technicznymi ETAG/ ETA. 3.6.2 Szyny stalowe (1) Na tory jezdne déwignic stosuje sie szyny specjaine podsuwnicowe lub szyny kolejowe wykonane ze stali specjalnych dla kolejnictwa 0 minimalnej wytrzymaloSci na rozcigganie od 500 N/mm? do 1200 Nimm?. UWAGA: Do czasu wydania odpowiednich europejskich dokument6w normatywnych (EN, ETA lub ETAG), informacje dotyczace doboru szyn i materialow maga byé podane w Zalaczniku krajowym, (2) Na szyny modna takée stosowaé prety kwadratowe i inne wyroby ze stali konstrukcyjnych okregionych w32, 3.6.3 Specjains \dki zlaczne do szyn (1) Speciale srodki ziaczne do szyn, w tym takze tagmy elastomerowe, powinny spetniaé specyficzne wyma- gania uzytkowe, zgodnie ze specyfikacjami wyrobow. UWAGA: Guy brak odpowiednich specyfikaci (EN, ETA lub ETAG), to odpowiednie informacje dotyczace spe- clnych Srodkow ztacznych moga byé podane w Zalaczniku krajowym 3EN 1993-6:2007 4 Trwalosé (1) Trwalosé konstrukej stalowych — patrz EN 1993-1-1/ 4(1), 4(2) 1 4(3) (2) Oceng zmeczenia konstrukcji wsporczych déwignic przeprowadza sie zgodnie z Rozdzialem 9. (8) Jest! przy obiiczaniu nosnosc! lub sztywnosci belki podsuwnicowe) uwzglednia sie wspolprace szyn, to przy wyznaczaniu cech geometrycznych przekroju zlozonego nalezy bra¢ pod uwage przewidywane zuzycie szyny, patrz .6.2(2) i 5.6.2(3) (4) Jesli w okresie eksploatacii déwignic przewidule sig osiadanie gruntu lub oddzialywania sejsmiczne, to ‘odpowiednie tolerancje dotyczace pionowych i poziomych deformacii powinny byé uzgodnione z dostawca dawignicy i podane w planach kanttoli i utrzymania abiektu, (5) Oczekiwane wartogci wymuszonych deformacii bierze sie pod uwage przy projektowaniu rozwigzan kon- strukcyinych na okolicznosé rektyfikacii Konstrukcli wsporcze), (6) Komponenty konstrukeji, ktére ulegaja zuzyciu przed uplywem okresu uzytkowania konstrukgji wsporcze} powinny byé wymienialne. Moga to byé: zlacza kompensacyjne (styki dylatacyjne), — _szyny toréw jezdnych i ich mocowania, — warstwy elastomerowe, = polaczenia poziome, 5 Analiza konstrukeji 5.1 Modelowanie konstrukeji na uzytek analizy 5.1.1 Modelowanie konstrukcji i zatozenia podstawowe (1) Patrz EN 1993-1-1/ 5.1.4(1), (2) i (8). (2) Efekt szerokiego pasa i niestateczno8é miejscowa ~ patrz EN 1993-1-5. 5.1.2 Modelowanie weztow (1) Patrz EN 1993-1-1/ 5.1.2 (1), (2) (3). (2) Wezty narazone na zmeczenie modeluje sig tak, aby mozna bylo wykaza¢ ich wystarczajaca sztywnosé zmeczeniowa wo EN 1993-1-9. UWAGA: W konstrukcjach wsporczych déwignic érubowe polaczenia zakladkowe narazone na obciazenia na- przemienne projektuj sie jako polaczenia pasowane lub cierne kategorii C wg EN 1993-1-8, 5.1.3 Interakeja konstrukcji z podtozem (1) Patrz EN 1993-1-1/ 5.1.3. 5.2. Analiza globalna 5.2.4 Wplyw deformagji (1) Patra EN 1993-1-1/ 5.2.1 4EN 1993-6:2007 5.2.2. Statecznos¢ konstrukeji (1) Patra EN 1993-1-1/ 5.2.2. 5.3 Imperfekcje 5.3.1. Postanowienia ogéine (1) Patrz EN 1993-1-1/5.3.1 5.3.2 Imperfekcje w analizie globalne} (1) Patrz EN 1993-1-1/ 5.3.2. (2) Nie wymaga sie w analizie, aby imperfekcje globalne byly uwzgledniane lgcznie z mimoSrodami okresionymi WEN 1001-3/ 2.6.2.1(2) 5.3.3 Imperfekcje w analizie stezen (1) Patrz EN 1993-1-1/5:3.3, 5.3.4. Imperfekcje elementow (1) Patrz EN 1993-1-1/5.3.4 (2) Nie wymaga sie, aby imperfekcje elementéw byly uwzgledniane tacznie z mimosrodami okreslonymi WEN 1991-3) 2.5.2.1(2). 5.4 Metody analizy 5.4.1 Postanowienia ogéine (1) Patrz EN 1993-1-115.4.1 (2) W przypadku konstrukcji wsporezych déwignic narazonych na zmeczenie zalecana jest globaina analiza spredysta. Jesii w celu sprawdzenia stanu granicznego nosnosci belki podsuwnicowe| stosuje sie globaina analize plastyczna, to nalezy dodatkowo przeprowadzié sprawdzenie ze wzgledu na stan graniczny uzytko- wainoscl, patrz 7.5. 5.4.2 Globalna analiza sprezysta (1) Patra EN 1993-1-1/ 5.4.2, 6.4.3 Globaina analiza plastyezna (1) Patrz EN 1993-1-1/5.4.315.6. 5.5 Klasyfikacja przekrojéw (1) Patre EN 1999-1-115.5, 5.6 Belki podsuwnicowe 5.6.1 Efekty oddzialywan suwnic (1) Przy projektowaniu belek podsuwnicowych uwzglednia sie nastepujace sity wewnetrzne i momenty od obcigzéen wywolanych dawignicami: 46EN 1993-6:2007 = momenty zginajace od oddzialywai pionowych oraz bocznych oddzialywan poziomych; = Sciskajace lub rozciagajace sity podtuzne od podiuznych oddzialywah poziomych; = _ momenty skrecajace od poziomych sil bocznych, dzialajacych mimosrodowo wzgledem srodka Scinania preekroju belki; = pionowe i poziome sily poprzeczne od oddzialywait pionowych i bocenych oddzialywai poziomych (2) Dodatkowo uwzglednia sig lokaine oddziatywania k6t suwnicy. 5.6.2 Uktad konstrukcyjny (1) Przy sprawdzaniu nosnosci belki mozna uwzgledniaé réwniez przekrdj szyny, o ile szyny sa sztywno (nie- przesuwnie) polaczone z gémym pasem belki na zasadzle polgczen srubowych — pasowanych lub sprezanych kategorii C (wg EN 1993-1-8/ 3.4.1) albo tez za pomoca spawania. Takie ziacza projektuje sig na podluzne sily Scinajace (rozwarstwiajace), jakie towarzysza dwukierunkowemu zginaniu, oraz sity boczne wywolane poziomymi oddziatywaniami suwnic. (2) Ze wegledu na zuzycie szyny, prey wyznaczaniu cech geometrycznych przekroju zlozonego przyimuje sie Zredukowana wysokosé szyny. Jes w planie utrzymania obiektu nie ustalono inaczej, patrz 4(3), to zalecana redukcja wynosi 25 % minimainej grubosci giéwki,, patrz Rysunek 5.1 (Peon emg gt por aes) ‘SU tL] tal ¥ ¥ y Y 7 eT OV hy A uf hy Rysunek 5.1: Minimaine gruboscl gtowek szyn 1, (4) Pomijajac dzwigary skrzynkowe, mozna przyjaé, Ze oddzialywania dzwignic sa przenoszone, jak naste- je: — oddzialywania pionowe k6t ~ przez gléwne déwigary pionowe belek podsuwnicowych; — oddziatywania boczne od suwnic natorowych ~ przez gore pasy belek podsuwnicowych lub te2niki poziome; = oddzialywania boczne suwnic podwieszonych lub weiagnikéw ~ przez dolne pasy belek toru jezdnego: = _momenty skrecajace (jako pary sil poziomych) ~ przez gérne i doine pasy belek. (5) Alternatywnie do (4), efekty skrecania mozna uwzgledniat zgodnie z EN 1993-1-1 (6) Sily od wiatru w stanie roboczym Fy" oraz sity poziome H;.s, wywolane przyspieszeniem lub hamowaniem w6zka, przyklada sig do jednej belki podsuwnicowej ~ w przypadku zastosowania prowadnic rolkowych, ~ tub do dwéch belek, proporcjonainie do ich bocznej sztywnosci ~ gdy kola suwnic maja podwéine (obustronne) obrzeza koinierzowe, 16EN 1993-6:2007 5.7 Lokalne naprezenia w Srodniku belki od oddzialywan kot na pas gorny 5.7.1 Lokalne pionowe naprezenia sciskajace (1) Lokalne pionowe naprezenia Sciskajace w Srodniku «,,,.4. wywolane oddzialywaniem kola suwnicy (patr2 Rysunek 5.2), sa okreslone wzorem Fr. Sout 64 t o 64) gdzio: Fry — wartosé obliczeniowa oddzialywania kota; fo — efoktywna dlugosé strefy obciazenia fy — Grubose Srodnika, (2) Efektywna dlugosé fan. n@ kt6rej przyimule sie rownomiemny rozklad docisku od jednego kola das. Mozna wyznaczaé wedtug Tablicy 5.1, uwzgledniajac pray tym zuaycie szyny wg 5.6.2(2) i §.6.2(3). (3) Jesti osiowy rozstaw x, sasiednich k6t jest mniejszy niz fq, to stosuje sie superpozycje naprezen od obu kel. Fed ed Fed aa Tara t c 3 Soz,ed Rysunek 5.2: Efektywna dlugosé strefy obciazenia /. (4) Lokalne naprezenia pionowe a,,..4 na niészych poziomach wyznacza sie przy zalozeniu, Ze zasieg strely obciazenia w stosunku do dlugosci efektywnej fn (na poziomie dolnej powierzchni gémego pasa, patrz Rysu- nek 5.3) zwigksza sie pod katem 45°, pray czym jesii zasieg ten przekracza rozstaw K6t (fay; #22 > xy ), 0 stosuje sig superpozycie naprezen od obu ket (5) W miejscach oddalonych od podpér lokaine naprezenia pionowe 0... obliczone dia okreslonego zasiegu, przyjmuje sie ze wepéiczynnikiem redukcyjnym [1 — (=/h.)2], gdzie: hy — calkowita wysokosé Srodnika, =~ od- legiose rozpatrywanego poziomu od doinej powierzchni gémnego pasa belki, patrz Rysunek 5.3. (6) Lokalne naprezenia pionowe a... 0d reakeji podporowej (pr2y braku Zebra) sprawdza sig w analogiczny spos6b, 7EN 1993-6:2007 Tablica 5.1: Efektywna dlugos¢ strefy obciazenia {., padex Onis Diugosé efektywna fy (a) _|Szine ienesunne) potaczniosny2pasem | agi, 1,16 to) [Pods wasemnie presinne)polgzenie sry | a5i, «Jug co _[Bemermesnr eau ir aan Tix ~ moment bezwiadnasci przekroju pasa belk o szerokoéc efekiywne) b,x, wagledem wlasne) si poziome) 1, = moment bozwiadnotei preekroju szyny wagledem wlasne) os! poziome 1; ~ moment bezwladnosci przekroju, lozonego z przekroju Szyny i przekroju efektywnego pasa ax wzgledem wlasne osi poziome) ty = _ grubos¢ grodnika, beg bythe ——“WOOR Bag 5 gaze b= _szeroko$é gémego pasa: by = szeroko8é stopki szyny, patrz Rysunek 5.2; Jb, = wysokoss szyny, patrz Ryeunek 5.4; ty = _grubosé pasa bel Uwaga: Pray wyanaczaniu J, [i h,uwzglednia sig 2uycio s2yny, palr2 5.6.2(2)i5.6.2(3) Rysunek 5.3: 5.7.2, Lokalne naprezenia scinajace (1) Mozna prayjaé, 2e maksymalne lokalne naprezenia Scinajace r....1. wystepulace po obu stronach wypadkowe| docisku kola suwnicy, stanowia 20 % maksymainych lokalnych naprezen pionowych d,s Na rozpatrywanym poziomie srodnika, (2) Lokalne naprezenia écinajace r..,..4 Sumuje sig z globalnymi naprezeniami Scinajacymi od sil poprzecznych Ww beloe w miejscu nacisku kola, patrz Rysunek 5.4. Napredenia lokalne r.,.:4 mozna pomijaé ponizej poziomu 2 = 0,2, gdzie hh, i 2 — jak zdefiniowano w 5.7.1(5). 18EN 1993-6:2007 Dodatkowe lokaine naprezenia Scinajace Giobalne naprezenia Scinajace Globaine naprezenia Scingjace Dodatkowe lokalne naprezenia scinajace Rysunek 5.4: Napregenia écinajace pod kolem suwnicy 5.7.3 Lokalne zginanie érodnika wywotane mimosrodowym oddziatywaniem két (1) Naprezenia zginajace 0... o¢ momentu skrecalacego w poprzecznie uzebrowanym Srodniku mozna wy- znaczaé wedtug wzoru reg ~ SEL tanbon) (62) 75atw? sinh? (shy /a) oF Bray czy: = Tah Qala /a) ~ 2h la (63) gézie: a ~ rozstaw Zeber poprzecznych; fi, = wysoko8é Srodnika w Swietle pasow; 1, ~ moment bezwladnosci pasa na skrecanie (2 uwzglednieniem przekroju szyny, w preypadku je| sztywnego potaczenia). (2) Moment skrgcajacy 7,4 wywolany bocanym mimoSrodem ¢, oddzialywania kola suwnicy F,.., patrz Rysu- nek 5.5, wynosi Tea= Fata ey 64) gdzie: ¢, — mimosréd e oddzialywania kola wg EN 1991-3/ 2.5.2.1(2), lecz 6, 205 ty, fy = grubo8é érodnika, Rysunek 5.5: Skrecanie gérnego pasa belki 19EN 1993-6:2007 5.8 Lokalne zginanie pasa dolnego od oddziatywania kot (1) Naprezenia od lokalnego zginania w pasie dolnym belki o przekroju dwuteowym mozna wyznaczaé metoda, opisang nize. (2) Jesli odlegiosé kola suwnicy od korica belki jest wieksza niz szerokosé pasa h, to naprezenia od lokalnego zginania rozpatruje sie w trzech miejscach pasa, jak pokazano na Rysunku 5.6 = wepoblizu srodnika - miejsce 0; = = wos! oddzlalywania Kola suwnicy — miejsce 1; — = na brzegu pasa ~ miejsce 2. 7O0@ Dwuteowniki réwnolegtoscienne Dwuteow zwykte Rysunek 5.6: Miejsca, w ktérych wyznacza sie napredenia od lokalnego zginania 3) Jesiirozstaw két x, jest nie mniejszy niz 1,5h, gdzie b — szerokoSé pasa, to naprezenia w pasie od lokalnego js iszy 9 a pre Pe at zginania w kierunku podluznym 0... i Poprzecznym J,..4 oblicza sig wedlug wzorow: Ox = Cx Fecal b? (65) Oey * 6 Foal t? 66) gdzie: Fry — pionowe oddzialywanie kota suwnicy; 1 — grubose pasa w osi oddzialywania (4) Wspélezynniki c, i c, do wyznaczania naprezen podtuznych i poprzecznych w trzech miejscach 0, 4 12, pokazanych na Rysunkt 5.6, mozna obliczaé wedtug formu podanych w Tablicy 5.2, zaleznie od typu dwute- ‘ownika oraz parametru w okresionego wzorem ni (bt) 7) gdzie: _n — odleglosé osi oddzialywania kota od brzegu pasa; = grubosé érodnika,EN 1993-6:2007 Tablica 5.2: Wspétczynniki c, i c,, do wyznaczania naprezen w miejscach i= 0, 112 Naprezenia Dwuteowniki réwnolegioscienne Dwuteowniki zwykle (P29) 6,9 = 0,050 — 0,580 n+ 0,148e80" = 0,981 — 1,479 + 1,120" Naprezenia pochsine o 61 = 2,230 — 1,490 + 1,3902"8 3 810 — 1,150 + 1,060677% (990 — 2,810 4 + 0,840*% a= 0,730 — 1,680 + 2,910 Gyo = -2,110 + 1,97 w + 0,0076e°° = ~1,096 + 1,095 u + 0,1926%%% Neprezonia 61 = 10,108 - 7,408 w — 10,1086"'9" ¢ Poprzeczne Oi. 965 - 4,835 u - 3.96567" 62200 eae Konwencja oznakowania: Wartosci dodatnie c., i c,, odpowiadaja naprezeniom rozciagajacym na dolne} powierzchni pasa, UWAGA: Wspolczynniki dia dwuteownikéw zwyklych sa miarodajne dla paséw ze spadkiem 14 % lub 8°. W przypadku. ‘wigkszych spadkow uzyskuje sie wspélezynnikio wartosciach zachowawezych. W przypadku mnijszych spadkaw mozna przyjmawaé wartosci uzyskane dla dwuteownik6w rownolaglosciennych lub stosowaé interpolacieliniowa, (6) W przypadku k6} oddzialujacych w poblizu pasa, wartosci ¢, ic, mozna przyjmowaé wedlug Tablicy 5.3. Tablica 5.3: Wepélezynniki do wyznaczania naprezen w poblizu brzogéw pasa a Dwuteowniki rownolegloscienne Dwuteowniki zwykle (at 00m) Naprezenia | WSPO. czynnil = 0.10 m= 0.15 = 0.45 a 02 02 02 Naprezenia poauesen |e 23 a4 20 a 22 1 2.0 Naprezenia So 18 18 08 poprzeczne on 06 06 06 Sone oa 0.9 0.0 0.0 Konwencja oznakowania: Wartosci dodatnie «, i ¢,, odpowiadaja naprezeniom rozciagajacym na dolne) powierzchni pasa, UWAGA: Wspdlczynniki dia dwuteownikéw zwyklych sq miarodajne dla paséw ze spadkiem 14 % lub 8°, W przypadku wiekszych spadkow uzyskuje sig wspOtczynnikl o warloSciach zachowawezych. W przypadku mniejszych spadkow mozna przyjmowaé wartosci uzyskane dla dwuteownik6w réwnolegiosciennych lub stosowaé interpolacig liniowa, (6) Przy braku doktadniejszych danych, naprezenia lokalne dy.na.s W hieusztywnionym pasie doinym pod kolem w poblizu korica belki, wyznacza sie wedlug wzoru (5,6 ~ 3,225u ~2,8u°) Fpl 2 (68) oxendea gdzie: t; ~ usredniona grubosé pasa (7) Jesli pas doiny na kovicu belki jest wzmocniony przyspawana nakladka o podobnej grubosci i dlugosci réw- ne] szerokosci pasa h, patrz Rysunek §.7, to modna przyjaé, 2e naprezenia dy, .,ur Nie przekraczaja wartosci G41 Fons OKF@SlOnych w (3) lub (5). aEN 1993-6:2007 I ft if a a pb Rysunek 5. :wentualne wzmocnienie pasa na koricu belki (8) Jest rozstaw x, jest mniejszy niz 1,5b, a z badat (patrz 2.6) nie wynika inaczej, to prey wyznaczaniu na- prezef lokalnych mozna stosowaé superpozycje naprezen od obu kél. 5.9 Momenty drugorzedne w elementach kratownic (1) Wyrikajace ze sztywnosci polaczen drugorzedne momenty zainajace w elementach dawigaréw kratowych, teznik6w poziomych oraz innych stezen kratowych mozna uwzgledniaé stosujac wspdlczynniki k; — okresione WEN 1993-1-9/ 4(2) (2) W przypadku elementéw o przekroju otwartym mozna stosowaé wspdlczynniki k; podane w Tablicy 5.4 (3) W przypadku ksztattownikow rurowych i polaczeh spawanych mona stosowaé wspdlezynniki k, podane WEN 1993-1-9/ Tablice 4.1 14.2. Tablica 5.4: Wspétezynniki k, do uwzgledniania drugorzednych napreéef od zginania w elementach © przokroju otwartym (a) Dwigary kratowe obciazone w wezlach Zakres wartosci Li Ly S20 20 < Liy <0 Liy2 50 Elementy pasow M4 wy 1,57 sesooie 14 Elementy skratowania 05+ 001L/y Elementy drogorzedne, pairz 135 135 135 Uwaga (b) Dzwigary kratowe obciazone miedzy weztami Zakres wartosci Liy Ly< 15 Ly> 18 Obciazone bezposrednio elementy 4 40 pasow 025+ 0.01 Ty ; Pozostale elementy pasow i ele- 135 135 menty drugorzedne. patrz Uwaga * : Skrajne elementy skratowania 250 250 Pozostale elementy skratowania 1,65 1,65, Objasni L ~ dlugos teoretyczna element; ¥ — odleglosé w plaszczyznie skratowania miedzy osia elementu a jego odpowiednim brzegiem, mierzona prostopadie do osi jak nastepuje: — wpasach éciskanych: przeciwnie do kierunku obciazenia; — wpasach rozciaganych: w kiorunku obciazenia zownetrznogo; —__winnych elementach: jako wigksza z dwéch odleglosci UWAGA: Elementy drugorzedne sluzq redukaji dlugosei wyboczeniowe] innych element6w lub przekazywaniu obcigzen do wezibw. Worew przyimowanemu w obliezeniach zalozenis 0 wezlach przegubowych, wskulek ciaglosel pasdw oraz szlywnosci wezt6u, rSwniez w elementach drugorzednych generowane sa drugorzedne momenty zginajace, 22EN 1993-6:2007 6 Stany graniczne nognosci 6.1 Postanowienia ogéine (1) Wspétezynniki czeSciowe 7, dotyozace nognosci wyszczegdlniono w Tablicy 6.1 Tablica 6.1: Wspétezynni (i czesciowe dotyczace nognosci nosnogé elementéw i przekrojéw poprzecznych = _nognosé przekroju z uwzglednieniem niestatecznosci miejscowe| =_nognosé elementow ze wagledu na niestatecznosé = _noSnosé na rozenwanie przekrojéw z otworami nosnogé Iacznikéw i polaczen nosnogé érub rnosnosé nitéw nognosé sworzni w stanie granicznym nosnosci rnosnosé spoin rnosnosé blach na docisk nosnosé (odporosé) na poslzg: = wsstanie granicanym nosnosci (potaczenia kategorii C) = _wstanie granicanym uzytkowalnosci (polgczenia kategorii B) osnos¢ na docisk srub z inlekoja nosnosé wezlow kratownic z ksztaltownikow rurowych nosnogé sworzni w stanie granicznym uytkowalnosci sila sprezenia w srubach 0 wysokiej wytrzymalosci UWAGA: Wspolezynniki yy dotyczace konstrukcii wsporczych dawignic moga byé okreslone w Zalaczniku kra- jowym. Zaleca sie przyimowaé nastepujace wartosc! liczbowe: we = 1.00 ye = 100 me = 128 we = 125 ‘Mose = 110 me = 1.00 he = 1,00 TMs = 1:00 no = 10. 6.2 Nosnosé przekrojow (1) Patrz EN 1993-1-1/ 6.2, 2EN 1993-6:2007 6.3 Statecznosé elementow 6.3.1 Postanowienia ogéine (1) Patrz EN 1993-1-1/ 6.3. €.3.2 Zwichrzenie belek 6.3.2.1 Postanowienia ogéine (1) Pray sprawdzaniu belek na zwichrzenie uwzglednia sie momenty skrecajace od oddzialywar pionowych dzialajacych mimosrodowo wzgledem pionowej osi przekroju, oraz momenty skrecajace od oddzialywan bocz- nych, dzialajace mimosrodowo wagledem srodka Scinania przekroju belki. UWAGA: Sposbb oceny statecznosci podany w EN 1993-1-1/6.3 nie uwzglednia momentw skrecajacych 6.3.2.2 Efektywny poziom oddzialywari od k6t suwnicy (1) Jesii kota suwnicy oddzialuja na belke za posrednictwem szyny polaczonej bezposrednio z belka (bez tagmy elastomerowe)), to w przypadku belek o przekroju dwuteowym mozna przyjaé, Ze pionowe oddzialywanie ko! jest przylozone na poziomie érodka écinania przekroju (2) Jesil kota suwnicy oddziatuja bezposrednio na pas belki, abo za posrednictwem szyny ulozone| na tasmie elastomerowej, to przyjmuje sig, Ze pionowe addzialywanie kola jest przylozone na poziomie gémego pasa belki (3) W przypadku wciagnikéw jednoszynowych i suwnic podwieszonych mozna uwzgledniaé stabilizujacy efekt oddziatywari. Jednak ze wzgledu na wahliwoSé podnoszonych tadunkow, przy braku doktadnej analizy, przyjmuje sig, 4e oddzialywania pionowe sa przylozone na poziomie gémej powierzchni dolnego pasa belki 6.3.2.3 Metody oceny (1) Oceng zwichrzenia belek mozna przeprowadzaé sposobem uproszezonym, sprawdzajac na wyboczenie Gietne pret o przekroju zlozonym z pasa sciskanego belki 1/5 Srodrika. Sile podiuzna preta uzyskuje sie dzielac moment zginajacy od oddziatywah pionowych przez osiowy rozstaw paséw. Ponadto uwzglednia sie momenty Zginajace od oddzialywar poziomych, a takze momenty skrecajace. UWAGA: W Zalacziku krajowym maga byé okreslone alternatywne metody oceny statecznasci.Zalecany sposbb ‘oceny statecznosei podano w Zalaczniku A. 6.4 Elementy ztozone poddane sciskaniu (1) Patrz EN 1993-1-1/ 6.4 6.5 Nosgnoéé Srodnikéw od oddziatywan két 6.5.1. Postanowienia ogéine (1) W preypadku belek natorowych sprawdza sig nosnogé Srodnik6w pod obciazeniem skuplonym od kél suwnicy. (2) Pry sprawdzaniu jak wy2ej mozna pomijaé mimosrody oddzialywan pionowych. (3) Nosnose poprzeczna srodnikow walowanych lub spawanych na sily skuplone przekazywane za posred- nictwem pasa wyznacza sie wg EN 1993-1-5/ Rozdzial 6. (4) Interakcja sit skupionych, momentéw i sit podtuznych — patrz EN 1999-1-5/ 7.2.EN 1993-6:2007 6.5.2 Diugos¢ strefy docisku (1) Jesii oddziatywania k6t przekazuia sig na belke za posrednictwem szyny, to sprawdzajac nosnosé poprzeczna Srodnika wg EN 1993-1-6/ 6.5 prayimuje sig dlugosé strofy docisku «, obliczona wodlug wzoru Forth (6.4) gdzie: fy efektywna dlugose strefy obciazenia wedtug Tablicy 5.1; 1; = grubosé pasa gémego, statecznosé miejscowa (1) Do ksztaltownikéw spawanych stosuje sig reguly zawarte w EN 1903.1-5. (2) Sprawdzenie statecznosci écianek w stanie granicznym noSnosci przeprowadza sie jedna z dwéch poniz- szych metod: = poszezegéine nosnosci obliczeniowe przy naprezeniach normalnych, Scinajacych i obcigzeniu skupio- nym wyznacza sie wg EN 1993-1-5/ Rozdzialy 4, 5 16, a nastepnie stosuje sig odpowiednie formuly intorakoyine wg EN 1003-1-6 Rozdziat 7, —_stosuje sig metode naprezeri zredukowanych wg EN 1993-1-5/ Rozdzial 10. (@) Statecznose zeber w Sciankach Sciskanych, ktore sa dodatkowo zginane od obeiazenia poprzecznego, mozna sprawdzaé wg EN 1993-1-1/ 6.3.3". 6.7 Nosnosé paséw doinych (1) Nosnosé obliczeniowa F',.; dolnego pasa belki ze wzgledu na lokalne zginanie wywolane oddzialywaniem F 44 Suwnicy podwieszonej lub weiagnika, patrz Rysunek 6.1, jest okresiona wzorem b tos tefl ?00 J ‘na Fm Flymo (62) gdzie: fy — efektywny zasieg strely lokalnego zginania, patrz (3); 1m ~ ramig oddziatywania kola wegledem lini utwierdzenia wspornikowe|(plaskie)) czeSci pasa, patrz (2); t= grubosé pasa; Sieg ~ Maprezenia w osi pasa od moment zginajacego w rozpatrywanym przekroju belki (2) Ramig oddzialywania kola m jest okresione wzorami — _w preypadku belek walcowanych m=0,5 (b-f,) 08 r-n (63) = wpreypadku belek spawanych m = 0,5 (b~ ty) 0,8 V2 a—n (64) ‘adzie: a — ~ _grubos¢ obliczeniowa spoin pachwinowych; b= szerokosé pasa; n= odleglosé osi oddzialywania kola od breegu pasa; r= promien zaokraglenia naroza w belce walcowanej; fy = grubos¢ srodnika (3) Efektywny zasieg strefy lokalnego zginania od poprzecznego oddzialywania kola suwnicy /..,wyznacza sie wedtug Tablicy 6.2. "5 Odeylacz krajony: Chodzio interakcyjne kryteria statecznoscl elementow pretowych 25EN 1993-6:2007 Tablica 6.2: Efektywny zasieg strefy lokalnego zginania f. Prayee-| —pojtenie ki bee {@) | Kolo na swobodnym (nieusztywnionym) | kovicu belki (przy mn) dylatagii) (©) | Kolo eddaione od > . Kole odd 42(m +n) dia xy 24VZ(m+n) 2y2(m-+n) 05% diay <4V2(m +n) (©) [Kolo w strefie > odbojnicy, 2(m+n)e4 [22] lecz < V2 (m+n) +x. wodleglosci (mene m jeez , odpowiadajacy oddzia- |ywaniom dwéch lub wiekszej liczby suwnic, mozna uzyska€ stosulac zastepcze czynniki USZKOdzeN Aa UWAGA: Wartosci au.) moga by¢ okteslone w Zalaczniku krajowym, Zaleca sig Ustalag Zu Zaleznie 08 2; wy EN 1991-3) Tablica 2.12 I (dla okreslone) Klasy S) preyjmujac: — wprzypadku 2 suwnic: obnizona o 2 klase suwnicy 0 najnizszej Kasie obciazenia: — wprzypacku 3 lub wigkszej iczby suwnic: obnizona o 3 klase suwnicy 0 najniészej Kasie obciazenia, 9.5 Wytrzymatosé zmeczeniowa (1) Patrz EN 1993-1-9) Tablice od 8.1 do 8.10,EN 1993-6:2007 Zatacznik A [informacyjny] - Alternatywny sposéb oceny zwichrzenia UWAGA: Jesli tak postanowiono w Zalaczniku krajowym, to podany sposdb moze by¢ stosowany alternatywnie wzgledem sposobu okresionego w 6.3.2.3(1). A.1 Postanowienia ogéine (1) Niniejszy sposéb oceny zwichrzenia odnosi sig do swobodnie podpartych belek podsuwnicowych o stalym przekroju, poddanych oddziatywaniom pionowym oraz bocznym oddziatywaniom poziomym, dziatajacym mi- mosrodowo wegledem srodka scinania przekroju (2) Prayjmuje sie, 2 na belke dziataja sity pionowe i poziome preylozone w grodku écinania oraz moment skegcania nieswobodnego 7, A2 Interakeyjny warunek nognogci (1) W przypadku elementow zginanych i skrecanych warunek nosnoéci (statecznosci) ma postaé: Myra GowMata , Ku bow be Toss yt oe nh gg SD) tar MynuJiun” Mew/Ym Tal Yo gizie: Coy = wepélezynnikréunowadnego stalago momentu dzilajacego wagledem ost. wg EN 1993-1-1/ Tablica B.3; - Tass a eT kw = 4 Mora Mens —1 he = My x8) Myo MycqiMzri — obliczeniowe wartosci maksymalnych moment6w zginajacych dzialajacych odpo- wiednio wzgledem osi y-y i 2-2; Mya i Mar wartosci charakterystyczne nosnosci przekroju przy zginaniu wagledem osi y-y iiz-z, wg EN 1993-1-1/ Tablica 6 7; Myr = moment krytyczny prey zwichrzeniu sprezystym wzgledem osi y-y; Tuva = warloéé obliczeniowa moment gigtno-skretnego: Tork = wartosé charakterystyczna nosnosci przekroju pray skrecaniu skrepowanym; ot — _ wspélezynnik zwichrzenia wg EN 1993-1-1/6.3.2. (2) Wspétezynniki zwichrzenia z+ dla dwuteownik6w walcowanych oraz ich spawanych odpowiednikéw mozna wyznaczaé wg EN 1993-1-1/ 6.3.2.3. Te same reguly mozna réwniez stosowaé w przypadku dwuteownikéw monosymetrycznych (gdzie b — szerokosé pasa Sciskanego), pod warunkiem Ze Igilge2 02 gdzie: Ici ly = momenty bezwiadnosci przekrojéw odpowiednio pasa rozciaganego i pasa Sci- skanego wegledem osi zz. 29ISBN 978-83-251-7853-6 Polski Komitet Normalizacyjny ul. Swigtokrzyska 14, 00-050 Warszawa htpv/awww.pkn. pl