Professional Documents
Culture Documents
ΤΕΧΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ
Ε ν ό τ η τ α 4 : Γ ε ν ι κά Σ τ ο ι χ ε ί α Σ χ ε δ ι α σ μ ο ύ - Ι Ι
• Λειτουργικότητα µονάδας
• Κατασκευαστικά υλικά
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 2
Έλεγχος και ρύθμιση διεργασιών
Ο έλεγχος των διεργασιών σε μια Χημική Βιομηχανία αποτελεί ένα από
τα βασικότερα στοιχεία της παραγωγικής διαδικασίας.
Π.χ. κατά την λειτουργία ενός αντιδραστήρα ή μιας αποστακτικής στήλης
απαιτείται ταυτόχρονος έλεγχος των συνθηκών λειτουργίας (πίεση,
θερμοκρασία) και των παραγωγικών παραμέτρων (παροχές, συστάσεις
αντιδρώντων και προϊόντων, πυκνότητα, ιξώδες, κλπ.).
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Κ.Χ. Κυριαζής & Ε.Γ. Παπαδάκης, Τεχνοοικονομική Μελέτη, Εκδόσεις Τζιόλα 3
Έλεγχος και ρύθμιση διεργασιών
Ο μηχανικός θα πρέπει να αποφασίσει κατά τη σχεδίαση για τα εξής:
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Κ.Χ. Κυριαζής & Ε.Γ. Παπαδάκης, Τεχνοοικονομική Μελέτη, Εκδόσεις Τζιόλα 4
Λειτουργικότητα μονάδας
Ο τρόπος λειτουργίας καθορίζει τις περισσότερες µεταβλητές σχεδιασµού. Ο
σχεδιαστής Μηχανικός θα πρέπει να συνθέσει όλες τις επί µέρους
παραγωγικές µονάδες ή µηχανές σε ένα αρµονικό και οµαλά λειτουργούν
σύνολο. Η σύνθεση αυτή πρέπει να περιλαµβάνει:
• Τρόπο και διόδους εσωτερικής διακίνησης πρώτων και βοηθητικών υλών,
ενδιάµεσων και τελικών προϊόντων (π.χ. συνεχής ή ασυνεχής διακίνηση),
που είναι διαφορετική για υγρά, στερεά ή αέρια.
Υγρά & αέρια: διακινούνται µέσω δικτύων µε τη βοήθεια αντλιών και συµπιεστών,
αντίστοιχα, ή μέσα σε δοχεία µε διάφορα µεταφορικά µέσα.
Στερεά: µεταφέρονται µε ταινιόδροµους ή ραουλόδροµους, µε ατέρµονες
µεταφορείς, πνευµατικά συστήµατα, καροτσάκια απλά ή σε τροχιές, κλάρκ,
µονοτροχιές, κλπ.
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Κ.Χ. Κυριαζής & Ε.Γ. Παπαδάκης, Τεχνοοικονομική Μελέτη, Εκδόσεις Τζιόλα 5
Λειτουργικότητα μονάδας
Οι παράγοντες που θα καθορίσουν το ή τα συστήµατα διακίνησης που θα
επιλεγούν είναι:
• Φυσικοχηµικές ιδιότητες του υλικού
• Μορφολογία και µήκος της πορείας µεταφοράς
• Ποσότητα διακινούµενου υλικού ανά µονάδα χρόνου
• Μορφή έκδοσης του υλικού από τον αποθηκευτικό χώρο και
τροφοδοσίας της παραγωγικής διεργασίας
• Συνεχής ή διαλείπουσα ανάγκη για τροφοδοσία
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Κ.Χ. Κυριαζής & Ε.Γ. Παπαδάκης, Τεχνοοικονομική Μελέτη, Εκδόσεις Τζιόλα 6
Λειτουργικότητα μονάδας
Άλλοι παράγοντες που πρέπει να προβλέπτονται:
• Συστηματική και προληπτική συντήρηση και αποκατάσταση βλαβών: δεν
πρέπει να παραµελείται κατά τον σχεδιασµό και ιδιαίτερα στην επιλογή και
εγκατάσταση του µηχανολογικού εξοπλισµού. Ο µηχανικός θα πρέπει να λάβει
υπόψιν τόσο το κόστος αγοράς, όσο και το κόστος συντήρησης και
αντικατάστασης, και να καταλήξει στην οικονοµικότερη επιλογή.
• Επίσης κατά το σχεδιασµό της εγκατάστασης του εξοπλισµού πρέπει πάντα να
λαµβάνεται µέριµνα για την εύκολη συντήρησή του (προσπελάσιµοι χώροι,
αποφυγή καθ’ ύψος κατασκευών, ευκολία εξεύρεσης ανταλλακτικών, κλπ.).
• Όσον αφορά το εάν θα ακολουθηθεί κάποιο σύστηµα προληπτικής
συντήρησης, εξαρτάται από το είδος του εξοπλισµού και τις προδιαγραφές που
θέτει ο κατασκευαστής.
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Κ.Χ. Κυριαζής & Ε.Γ. Παπαδάκης, Τεχνοοικονομική Μελέτη, Εκδόσεις Τζιόλα 7
Βοηθητικές παροχές
Ως βοηθητικές παροχές χαρακτηρίζονται η ενέργεια και το νερό που
απαιτούνται στις διάφορες παραγωγικές και βοηθητικές διεργασίες. Η
ενέργεια µπορεί να απαιτείται στην τελική κατανάλωση στις εξής µορφές
της:
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Κ.Χ. Κυριαζής & Ε.Γ. Παπαδάκης, Τεχνοοικονομική Μελέτη, Εκδόσεις Τζιόλα 8
Βοηθητικές παροχές
Ο ατµός παράγεται µε τη καύση αργού πετρελαίου ή άνθρακα συνήθως σε πίεση
40 atm, εκτονώνεται σε τουρµπίνες που παράγουν ρεύµα και διατίθεται στην
κατανάλωση για παραγωγή θερµότητας στις 4-40 atm, χρησιµοποιούµενος εκεί
που απαιτούνται θερµοκρασίες µέχρι 250οC. Για υψηλότερες θερµοκρασίες θα
χρησιµοποιηθεί υγραέριο είτε για απευθείας θέρµανση είτε για θέρµανση άλλου
µέσου µεταφοράς θερµότητας (π.χ. λαδιού).
Ο πεπιεσµένος αέρας παράγεται σε αεροσυµπιεστές και διατίθεται στη
κατανάλωση συνήθως στις 6 atm. Είναι µια ακριβή µορφή ενέργειας, προσφέρει
όµως µέσω της ρύθµισης της πίεσης έναν σχετικά απλό τρόπο ρύθµισης των
στροφών ενός µικρού κινητήρα ή εφαρµογής µεγάλων πιέσεων.
Προδιαγραφές για τη ποιότητα του νερού που χρειάζεται η µονάδα (σκληρό, µαλακό, απιονισµένο,
απεσταγµένο, απαλλαγµένο από στερεά σωµατίδια, κρύο, ζεστό)
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Κ.Χ. Κυριαζής & Ε.Γ. Παπαδάκης, Τεχνοοικονομική Μελέτη, Εκδόσεις Τζιόλα 10
Αποθήκευση
Υγρά: Αποθηκεύονται συνήθως σε κλειστά σφαιρικά ή κυλινδρικά δοχεία. Τα
δοχεία πρέπει να εξασφαλίζουν στεγανότητα, αποφυγή έκλυσης ατµών,
πυρασφάλεια, και αντοχή στη διάβρωση.
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Κ.Χ. Κυριαζής & Ε.Γ. Παπαδάκης, Τεχνοοικονομική Μελέτη, Εκδόσεις Τζιόλα 11
Αποθήκευση
Αέρια: Υπό ατµοσφαιρική πίεση αποθηκεύονται σε αεροφυλάκια που
τοποθετούνται σε µεγαλύτερα σιλό µε παρεµβολή µεταξύ τους νερού ή πλαστικών
στεγανοποιητικών. Υπό πίεση αποθηκεύονται σε σφαιρικά ή οριζόντια κυλινδρικά
πιεστικά δοχεία.
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Κ.Χ. Κυριαζής & Ε.Γ. Παπαδάκης, Τεχνοοικονομική Μελέτη, Εκδόσεις Τζιόλα 12
Αποθήκευση
Στερεά: Ανάλογα µε τη µορφή που διατίθενται (χύµα, σε σάκκους, σε δοχεία) και
τη φύση τους, ποικίλει και ο τρόπος αποθήκευσής τους (σιλό, στο ύπαιθρο, σε
φοριαµούς, σε παλέτες, κλπ.). H αποθήκευση στερεών απαιτεί περισσότερο κοινή
λογική και οργανωτικές ικανότητες.
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Κ.Χ. Κυριαζής & Ε.Γ. Παπαδάκης, Τεχνοοικονομική Μελέτη, Εκδόσεις Τζιόλα 13
Υπηρεσίες
Για να λειτουργήσει µια µονάδα, εκτός από τα παραγωγικά τµήµατα και τα
άµεσα σχετιζόµενα µε αυτά (αποθήκες, διακίνηση, παραγωγή και διανοµή
παροχών) χρειάζεται και µια πληθώρα βοηθητικών υπηρεσιών. Οι υπηρεσίες
αυτές µπορούν να διακριθούν σε:
A. ∆ιοικητικές. Περιλαµβάνουν την συλλογική διεύθυνση των παραγωγικών
τµηµάτων, τις υπηρεσίες εξυπηρέτησης του προσωπικού, τη γραµµατεία,
οικονοµική υπηρεσία, κλπ.
B. Επιτελικές. Έτσι χαρακτηρίζονται οι υπηρεσίες που η δραστηριότητά τους
έχει χαρακτήρα υποβοηθητικό της παραγωγής. Τέτοιες είναι:
‐ Υπηρεσία προγραµµατισµού παραγωγής
‐ Υπηρεσία ανάλυσης κόστους
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Κ.Χ. Κυριαζής & Ε.Γ. Παπαδάκης, Τεχνοοικονομική Μελέτη, Εκδόσεις Τζιόλα 14
Υπηρεσίες
‐ Υπηρεσία Μηχανικών Παραγωγής
‐ Τεχνική υπηρεσία (Μελετητές Μηχανικοί – Σχεδιαστές, Συντήρηση
‐ Υπηρεσία έρευνας και ανάπτυξης προϊόντων
‐ Yπηρεσία διασφάλισης ποιότητας
Οι δύο τελευταίες απαιτούν φυσικά και ανάλογη εργαστηριακή υποδοµή, της οποίας
το µέγεθος και το επίπεδο θα καθορισθούν από τις άµεσες ανάγκες και τη φύση της
παραγωγής και των προϊόντων σε πρώτο λόγο και έπειτα από την πολιτική και τους
στόχους της επιχείρησης.
C. Περιφερειακές, όπως υγειονοµική, ασφάλειας (φύλακες), προµηθειών,
κλπ.
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Κ.Χ. Κυριαζής & Ε.Γ. Παπαδάκης, Τεχνοοικονομική Μελέτη, Εκδόσεις Τζιόλα 15
Διάταξη της μονάδας
Μετά την εξέταση των παραπάνω παραγόντων πρέπει να σχεδιαστεί η
διάταξη όλων των επιµέρους τµηµάτων του εργοστασίου (µονάδων
παραγωγής και βοηθητικών τµηµάτων, γραφείων, υπηρεσιών, κλπ.).
Αυτή η διάταξη µπορεί να παίξει ένα σηµαντικό ρόλο στον προσδιορισµό του
κόστους κατασκευής και του κόστους λειτουργίας, γι’ αυτό πρέπει να
σχεδιαστεί προσεκτικά και να λάβει υπόψη της προβλήµατα που µπορεί να
ανακύψουν στο µέλλον.
Θείο, Σελήνιο,
Μόλυβδος
Υλικά κατασκευών
Αλουµίνιο, Χαλκός,
Μη σιδηρούχα
Νικέλιο,
υλικά
Μόλυβδος, Τιτάνιο
Πλαστικά
Βελτιώνουν τη µηχανική
κατεργασιµότητα των
Θείο, Σελήνιο, χαλύβων, αυξάνοντας έτσι τη
διάρκεια ζωής των εργαλείων και
Μόλυβδος µειώνοντας τις ενεργειακές
απαιτήσεις
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 26
Κατασκευαστικά Υλικά
Μη σιδηρούχα υλικά
Αλουμίνιο • Ελαφρύ, µαλακό, ευκολοκατέργαστο
• Υψηλή αντοχή στην ατµόσφαιρα, στο νερό σε οξειδωτικά μέσα
Πλαστικά
Τα πλαστικά εµφανίζουν γενικά καλή αντοχή απέναντι στη προσβολή χηµικών
ουσιών και χρησιµοποιούνται έτσι ευρύτατα εκεί που κρίνονται ακατάλληλα τα
µέταλλα (δοχεία αποθήκευσης χηµικών, επενδύσεις δοχείων και σωλήνων,
σωληνώσεις, χηµικές συσκευές, αντλίες, κλπ.).
Χαρακτηριστικά:
ευπαθή στις επιδράσεις του περιβάλλοντος, ιδιαίτερα µετά από µακροχρόνια έκθεση (ελάττωση
ορίων ελαστικότητας και θραύσης, ελάττωση επιµήκυνσης στη θραύση, µείωση αντοχής στη
διάβρωση, κλπ.).