Professional Documents
Culture Documents
oif,&l rnft
h aMumif;t&mrsm;
þ q|rwef;? odyb
HÜ mom&yfausmif;ok;H pmtkyw
f iG f atmufyg t"dutaMumif;t&mrsm;
yg0ifonf/
 yl;aygif;aqmif&u
G jf cif; (Collaboration) - oifcef;pmrsm; oif,&l mwGif ausmif;om;?
ausmif;olrsm;onf twef;azmfrsm;ESit hf yk pf zk UGJ Ny;D tawG;tac:rsm; rQa0jcif;?
tajzrsm;twl&mS azGjcif;wdu Yk kd vkyaf qmifrnf/
 qufo, G af jymqdjk cif; (Communication) - bmompum;oifcef;pmrsm;wGio f mru
bmom&yftm;vk;H wGif oifcef;pmrsm;udk a&;jcif;? zwfjcif;? ajymjcif;? em;axmifjcif;ESihf
EIwjf zifh qufo, G af jymqdjk cif;? ud,
k t
f rlt&mjzifh qufo,
G af jymqdjk cif;ponfh
uRr;f usirf rI sm; zHUG NzKd ;vmrnf/
 av;eufpmG qef;ppfa0zefjcif;ESijhf yóemajz&Si;f jcif; (Critical Thinking and Problem
Solving) - ajz&Si;f &ef pdw0 f ifpm;zG,jf yóemrsm;\ tajzrsm;udk &SmazGjcif;ESihf
wifjyjcif;? trSm;rsm;udk &SmazGjcif;ESijhf yKjyifjcif;wdYk jyKvyk &f vdrrhf nf/
 wDxiG zf efw;D jcif; (Creativity and Innovation) - abmifcwfxm;onfh tajctaexJrS
xGuíf awG;ac:jcif;onf ta&;ygaom 21 &mpkuRr;f usirf w I pfcjk zpfonf/ tawG;
tac:opfrsm;&&S&d ef? enf;vrf;opfrsm;jzifh jyóemrsm;ajz&Si;f &ef ausmif;om;?
ausmif;olrsm;udk tm;ay;rnf/
H m;aumif;jzpfjcif; (Citizenship) - Edik if o
 Edik if o H m;aumif;jzpfap&ef ausmif;vlrI
tzGUJ tpnf;wGif wuf<upGm yg0ifvyk af qmifjcif;? w&m;rQwjcif;? oabmxm;
uGv J rJG aI jz&Si;f jcif;wdu
Yk kd avhusiahf y;rnf/
pmoifEpS t
f qk;H wGif od&o
dS mG ;NyD; vkyaf qmifEikd rf nf&h v'frsm;
q|rwef;? odybHÜ mom&yf ausmif;ok;H pmtkyu f kd oif,Nl y;D aomtcg ausmif;om;?
ausmif;olrsm;onf atmufygwdu
Yk kd vkyaf qmifEikd rf nf/
tcef; (1)
odyÜH\oabmobm0 (Nature of Science)
ed'gef;
,aeYacwfonf odyEHÜ iS ehf nf;ynm wd;k wufaomacwf jzpfonf/ vlom;wd\ Yk aeYpOf
b0wGif odyEHÜ iS ehf nf;ynm\ toH;k 0ifyu kH kd xifxif&mS ;&Sm; awGUjrifEikd o
f nf/ (Oyrm-a&'D,?kd
w,fvzD ek ;f ? tifwmeuf? pufu&d , d mrsm;ponfjzif)h þtcef;wGif odyEHÜ iS ehf nf;ynm\
t"dymÜ ,f? xif&mS ;aom odyyHÜ nm&SiBf u;D rsm;\ pGr;f aqmifcsurf sm;? vufawGUb0wGif odyHÜ
enf;ynmqdik &f m toH;k 0ifrrI sm;? prf;oyfcsurf sm;jyKvyk &f mwGif vkyaf qmif&rnfh odyeHÜ nf;us
vkyif ef;pOfrsm;udk oif,&l rnfjzpfonf/
1-1 odyb ÜH mom&yfrsm;
Science (ody)HÜ [laompum;onf vufwif (Latin) pum;rSqif;oufvmNy;D todynm
[k t"dymÜ ,f&onf/ obm0avmuESihf ½kyu f rÇmudk avhvmaomynm&yf jzpfonf/ obm0
avmuwGif ouf&rdS sm;yg0ifNy;D ½kyu f rÇmwGif j'yfEiS phf rG ;f tif? j'yfrsm;\zGUJ pnf;yHEk iS hf ,if;wd\
Yk
tjyeftvSeo f ufa&mufrrI sm; yg0ifonf/
odyu HÜ kd atmufygtwdik ;f cGjJ cm; avhvmEdik yf gonf/
( 1 ) ½lyaA' (Physics)
½lyaA'bmom&yfukd a&S;*&dvrl sKd ;rsm;u obm0Bu;D udk avhvmaomynm (Knowledge
of Nature) [k ac:cJMh uonf/ tvH;k pHa k omj'yfwEYkd iS hf ,if;wd\ Yk a&GUvsm;rIobm0?
[if;vif;jyif? tcsed Ef iS hf pMu0Vmwpfcv k ;kH udk vTr;f rd;k xm;aom pGr;f tiftrsKd ;rsKd ;ESihf
oufa&mufaomtm;trsKd ;rsK;d udk tao;qH;k tajccHtrIerf sm;rS tBu;D qH;k pMu0Vmtxd
avhvmaomynm&yf jzpfygonf/ odyyHÜ nmwpfcv k ;kH udk vTr;f jcKH xm;aom tajccH
tusq;kH bmom&yftjzpfrw S , f al om ynm&yf jzpfygonf/
( 2 ) "mwkaA' (Chemistry)
j'yf0w¬Krsm;\ zGUJ pnf;rI? ½ky*f P k o f wd?å "mwf*P k of wdrå sm;ESihf oufqikd af om ynm&yfjzpf
onf/ "mwfajymif;vJrrI sm;aMumifh j'yf0w¬KtopfEiS hf *kPo f wdt
å opfrsm; jzpfay:jcif;
udk avhvmaomynm&yf jzpfygonf/
( 3 ) blrad A' (Geology or Earth Science)
urÇmajrBu;D \ rsuEf mS jyif? tvTmrsm;? wGi;f xGuo f ,HZmwrsm;ESi*hf P k t f *Fgrsm;? obm0
ab;tEÅ&m,frsm;udk avhvmaomynm&yfjzpfonf/
( 4 ) eu©waå A' (Space Science or Astronomy)
eu©ww f m&mESihf urÇmajrBu;D tygt0if N*Kd [rf sm; vSnyhf wfomG ;vmrItaMumif; avhvm
aomynm&yfjzpfonf/
1
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
( 5 ) owåaA' (Zoology)
owå0grsm;\ wnfaqmufy?kH vkyaf qmifcsu?f toH;k jyKy?kH ,if;wd\ Yk ywf0ef;usiEf iS hf
wkjYH yefqufE, T rf uI kd avhvmaom odyyHÜ nm&yfjzpfonf/
( 6 ) ½kua© A' (Botany)
tyifrsKd ;EG,rf sm;\ wnfaqmufy?kH vkyaf qmifcsu?f toH;k jyKy?kH ,if;wd\
Yk ywf0ef;usif
ESihf wYjHk yefqufE, T rf uI kd avhvmaom odyyHÜ nm&yfjzpfonf/
tv,fwef;odyb HÜ momudk txufygbmom&yfrsm;twdik ;f oD;jcm;cGí J ravhvmbJ pkpnf;
avhvmjcif;jzpfonf/
1-2 aeYpOfb0&Sd odyEÜH iS ehf nf;ynm
vlom;wd\
Yk aeYpOfb0wGif odyEHÜ iS ehf nf;ynmrsm;udk e,fy,ftoD;oD;ü toH;k csvsuf
&So
d nf/ þoifcef;pmwGif odyEHÜ iS ehf nf;ynm\t"dymÜ ,fEiS hf enf;ynmtoH;k csrrI sm;udk avhvm&
rnfjzpfonf/
vkyif ef; (1)
à odyEHÜ iS yhf wfoufí oifoad om tcsut
f vufrsm;udak qG;aEG;Ny;D atmufygZ,m;wGif
jznfph u
G yf g/
odyb
HÜ mom&yf avhvmonfeh ,fy,f enf;ynmtoH;k csrrI sm;
½lyaA' j'yf? pGr;f tif? ½kyw
f \
Ykd *kPo
f wård sm;?
Z,m;udt
k ajccHí ar;cGe;f rsm;udk ajzqdyk g/
à odyyHÜ nmudk rnfoYkd em;vnfoenf;/
à odyyHÜ nm&yfrsm;avhvmolukd rnfoYkd ac:oenf;/
à enf;ynmudk rnfoYkd em;vnfoenf;/
2
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
ajrrJh pdu
k yf sKd ;onf/
tifwmeufjzifh owif;tcsut
f vufrsm; ay;ydo
Yk nf/
t"dutcsufrsm;
Science (ody)HÜ [laompum;onf vufwif (Latin) pum;rSqif;oufvmNy;D todynm
[k t"dymÜ ,f&onf/ obm0avmuESihf ½kyu f rÇmudak vhvmaom ynm&yfjzpfonf/
obm0avmuwGif ouf&rdS sm;yg0ifNy;D ½kyu f rÇmwGif j'yfEiS phf rG ;f tif? j'yfrsm;\
zGUJ pnf;yHEk iS hf ,if;wd\
Yk tjyeftvSeo f ufa&mufrrI sm;yg0ifonf/
Technology (enf;ynm) qdo k nfrmS *&d (Greek) pum;rSqif;oufvmNy;D uRr;f usirf I
[k t"dymÜ ,f&onf/ odyv HÜ ufawGUenf;rsm;rS&&Sad om todynmrsm;udk vlom;wdYk
tusKd ;twGuf vufawGUtoH;k csjcif;jzpfonf/
avhusifch ef;
1/ odyEHÜ iS ehf nf;ynmonf urÇmBu;D aumif;usKd ;twGuf rnfoYkd tusKd ;jyKaeoenf;/
3
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
aomrwftuf'q
D if vQypf pfprG ;f tifo;kH tvif;rD;oD;? bufx&D?
(Thomas Edison) "mwfjym;? aMu;eef; ...ponfwu Ykd kd
(1847-1931) wDxiG o
f l
https://goo.gl/images/u3pZg5
tvufZef;'g;zvif;rif; yifeq
D vD ifaq;xkwo
f nfh rIrd sKd ;pdwu
f kd pwif
(Alexander Fleming) &SmazGawGU&So
d l
(1881-1995)
https://goo.gl/images/AnG2Gh
4
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
t"dutcsuf
ed,mr (Law) – prf;oyfcsuw f pfcu
k kd tBurd Bf urd jf yKvyk í
f awGU&Sad om okawoe
rSeu
f efcsurf sm;udk azmfjyjcif;/
avhusifch ef;
1/ oifyh wf0ef;usiw f iG af wGU&onfh aomrwftuf'q D if\ wDxiG rf u
I kd toH;k csjyKvyk x
f m;
aomypön;f rsm;udk pm&if;jyKpak zmfjyyg/
2/ atmufygwdu Yk kd ,SOw f yGJ g/
(u) w,fvzD ek ;f pwifwx D iG cf o
hJ l (1) tvufZef;'g;zvif;rif;
(c) yifeq D v D ifaq;xkw&f ef rdrI sKd ;pdwu f kd (2) rm&DusL&D
pwifawGU&Scd o hJ l
(*) a&'D,o kd wå<d ujcif; okawoe (3) *a&[rfbJ
jyKvyk cf o hJ l
(C) 'Dtefat (DNA)? tmtefat(RNA) (4) aomrwftuf'q D if
wd\Yk armfvu D sL;wnfaqmufyu kH kd
&SmazGawGU&So d l
(i) vQypf pfprG ;f tifo;kH tvif;rD;oD; (5) ½dpk vif;z&efuvif
pwifwx D iG cf ohJ l
3/ oifonf rnfonfh odyyHÜ nm&Siu f kd tm;usoenf;/ tb,faMumifeh nf;/
1-4 twdik ;f twm? oauFwESihf odyv ÜH ufawGUcef;oH;k ypön;f rsm;
þoifcef;pmwGif vufawGUb0ütoH;k rsm;aom odyq HÜ ikd &f m twdik ;f twm? oauFw
ESihf odyv
HÜ ufawGUcef;oH;k ypön;f rsm;taMumif;udk avhvmMu&rnfjzpfonf/
vkyif ef; (1)
à aeUpOfb0wGit f ok;H jyKaeaom tcsed ?f tuGmta0;? tylcsed ?f j'yfxk (tav;csed )f ponf
wkEYd iS hf oufqikd af om twdik ;f twmrsm;udk tzGUJ vdu
k af qG;aEG;yg/ twef;odYk wifjyyg/
5
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
rDwm (metre) m
puúeYf (second) s
'D*&Dqv
J pf ;D ,yff (degree celsius) ºC
yg0ifypön;f \ yrmP
rd;k (mole) mol
("mwkaA'wGif oH;k onf)
(u) jcifw,
G zf efwikd f (c) bDum
6
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
(i) 'pf*spw
f ,fcsed cf iG f (p) Aefqifr;D wdik f
(q) vufawGUcef;oH;k
rsurf eS f (Z) omrdrk w
D m
trnf oauFw
atmufq*D sif O
[du
k 'f ½d*k sif H
Edu
k x
f ½d*k sif N
umAGef C
t"dutcsufrsm;
Edik if t
H oD;oD;rS odyyHÜ nm&Sirf sm;onf wdik ;f wmrIrsm;wlnpD mG aqmif&u
G Ef ikd &f eftwGuf
tjynfjynfqikd &f m pH,el pfrsm; (Standard International Unit) udo k wfrwS Mf uonf/
twdik ;f twm (Unit) - twdik ;f twmwpfcu k kd azmfjyaom ,lepf/
7
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
avhusifch ef;
1/ pmoifcef;ESihf ausmif;a&SUtvHwidk t f Mum;&Sd tuGmta0;udk cefrY eS ;f yg/
hf pfNrKd UtuGmta0;udk rnfonfh twdik ;f twm,lepf (unit) jzifh azmfjy
2/ wpfNrKd UESiw
avh&o dS enf;/
3/ vufawGUcef;oH;k a&xkxnfwikd ;f ud&, d mwpfcu k kd azmfjyyg/
1-5 odyyÜH nm&Sirf sm;\ twlwuGy;l aygif;vkyaf qmifyrkH sm;
odyyHÜ nm&Sirf sm;onf vufawGUprf;oyfcsurf sm;jyKvyk &f mwGif twlwuG yl;aygif;
vkyaf qmifavh&MdS uonf/
vkyif ef; (1)
à odyv HÜ ufawGUprf;oyfcsuw f pfcu k kd yl;aygif;aqmif&u G jf cif;jzifh wdusreS u f efaom &v'f
rsm;&&SEd ikd o
f nf/ xdo k &Ykd &Syd u
kH kd oifwu Ykd ,
kd w
f ikd f odyyHÜ nm&Siu f ohJ ,Ydk ql í atmufyg
prf;oyfcsuu f kd twlwuG yl;aygif;vkyaf qmifMunfyh g/
1/ tkypf t k vdu k f a&yrmP tnDtrQxnfx h m;aom zefcu G w f pfcpk , D yl g/
2/ tdro f ;Hk qm; [if;cyfZeG ;f 2 ZGe;f pD,yl g/
3/ qm;rsm; vk;H 0aysm0f ifomG ;onftxd azsmyf g/ Mumcsed u f kd rSwo f m;yg/
4/ awGU&Scd surf sm;udk pmaMumif;a& 3 aMumif;cefY a&;yg/ xdaYk emuf tkypf v k u
kd f
aqG;aEG;zvS,Nf y;D Mumcsed rf sm;udk EdiI ;f ,SOyf g/ rwlnaD om tajzrsm;udk tkypf k
tcsi;f csi;f aqG;aEG;í tajz&Smyg/ &&Sv d maom tcsurf sm;udk twef;odYk wifjy
yg/
t"dutcsufrsm;
okawoevkyif ef;qko d nfrmS todynm? A[kow k ? tawGUtMuKH rsm;udk tajccHí
vlom;ESihf ywf0ef;usit f wGuf aumif;rGeaf omtusKd ;jzpfxeG ;f aprnfh wDxiG qf ef;opf
csurf sm;udk pepfwpfus awG;ac:Buq H zefw;D jcif; jzpfonf/
odyyHÜ nm&Sirf sm;\ pkaygif;aqmif&u
G jf cif;rsm;aMumifh urÇmv
h ol m;rsm;twGuf
aumif;usKd ;rsm;pGm &&Sad ponf/
avhusifch ef;
1/ vufawGUprf;oyfcsurf sm;udk twlwuGy;l aygif;vkyaf qmifpOf rnfoYkd cHpm;&oenf;/
vkyaf qmifNy;D aemuf rnfonfh tusKd ;aus;Zl;&&So
d nf[k xifygoenf;/
1-6 odyeÜH nf;ynmtoH;k csrIrsm;
vlom;wdo Yk nf odyeHÜ nf;ynmrsm;udk aeYpOfb0wGif yHpk t H rsKd ;rsKd ;jzifh toH;k jyKvsu&f MdS u
onf/ xdo
k tYkd oH;k jyK&mwGif vlom;wd\ Yk toH;k csrEI iS hf oabmxm;ay:rlwnfí tusKd ;
oufa&mufrt
I rsKd ;rsKd ;&Syd u
kH kd þoifcef;pmwGif avhvmMurnf/
8
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
https://goo.gl/images/xB3Taw https://goo.gl/images/dEDC1s
oD;ESpH u
kd cf if;wGif "mwkaA'yd;k owfaq;zse;f jcif; "mwkvufeuftoH;k jyKjcif;
https://goo.gl/images/2Y12XF https://goo.gl/images/C3duV8
https://goo.gl/images/Rke2hy https://goo.gl/images/fbPeDJ
tPkjrL"mwfaygif;zdk tPkjrLAH;k
9
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
t"dutcsufrsm;
odyeHÜ nf;usp;l prf;azmfxw k cf surf sm;onf vlom;wd\Yk b0udk enf;trsKd ;rsKd ;jzifh wd;k wuf
jrifrh m;apaomfvnf; wpfcgwpf&H tEÅ&m,fjzpfapEdik o f nf/
odyeHÜ nf;ynmrsm;udk toH;k cs&mwGif vlom;wd\ Yk toH;k csrEI iS o
hf abmxm; ay:rlwnfí
aumif;usKd ;&So
d uJo h Ykd qd;k usKd ;rsm;vnf;&So
d nf/
avhusifch ef;
1/ aq;okawoevkyif ef;rsm;wGif wd&pämefi,f (<uuf) av;rsm;udk aq;0g;opfrsm; prf;oyf
azmfxw
k &f ef toH;k jyKMuonf/ þodt Yk oH;k jyKjcif;onf
(u) vGrJ mS ;pGmtoH;k jyKjcif;[k,ql Ny;D rvkyo f ifah Mumif; jiif;qdMk uonf/
(c) vlom;rsm; tema&m*guif;&Si;f Ny;D oufwrf;&Snaf eEdik af &;twGuf aq;0g;opfrsm;
prf;oyfazmfxw k &f mwGif toH;k jyKEikd o
f nf[k ,lqMuonf/
txufygtqdk ESpcf t k euf rnfonft h qdu k kd vufcyH goenf;/ tb,faMumifeh nf;/
1-7 odypÜH rf;oyfcsufEiS fh &v'f
odypHÜ rf;oyfcsurf sm;jyKvyk &f mwGif yg0ifypön;f rsm;ESihf tajctaet&yf&yfay: rlwnfí
&v'ftrsKd ;rsKd ;ajymif;vJEikd o
f nf/
vkyif ef; (1)
tkypf v
k u
kd f atmufyg prf;oyfcsuw
f pfcu k kd vkyaf qmifMunfyh g/
à a&yrmP tnDtrQ,yl g/
à tkypf k (1) onf qm; 1 ZGe;f (pm;yGw J ifZeG ;f )? tkypf k (2) onf qm; 2 ZGe;f ? tkypf k (3)
onf qm; 3 ZGe;f ,lyg/
à a&xJoYkd owfrw S x
f m;aom qm;yrmPudx k nfí h vH;k 0aysm0f ifomG ;onftxd arTyg/
à qm;tm;vk;H aysm0f ifomG ;onfh Mumcsed uf dk rSwo f m;yg/
tkypf k a& qm; Mumcsed f
1 1 zefcu
G f 1 ZGe;f
2 1 zefcu
G f 2 ZGe;f
3 1 zefcu
G f 3 ZGe;f
t"dutcsuf
prf;oyfcsuw
f pfcw k iG f prf;oyfrnft
h &mjzpfap? prf;oyfrnft
h ajctaewpfcck jk zpfap
ajymif;vJonfEiS t
hf rQ ,if;\&v'fonfvnf; ajymif;vJonf/
10
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
avhusifch ef;
vkyif ef; 1 yg prf;oyfcsuw
f iG f
1/ yrmP ajymif;vJtoH;k jyKxm;aomypön;f rSm rnfonf jzpfoenf;/
2/ yHak otjzpf owfrw S x
f m;aomt&mrSm tb,fenf;/
3/ Mumcsed o f nf rnfonfth ay:rlwnfí ajymif;vJoenf;/
1-8 odyeÜH nf;usvkyif ef;pOfrsm;
odyyHÜ nm&Sirf sm;onf vufawGUprf;oyfcsurf sm;jyKvyk &f mwGif vkyif ef;pOf tqifq
h ifh
owfrw
S í
f vkyaf qmifavh&MdS uonf/
vkyif ef; (1)
yHk (1-3) udMk unfí
h prf;oyfcsuu
f akd vhvmyg/
ylazmif;
a&mfbmvuftw
d f
zefyv
k if;
a&aEG;
11
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
t"dutcsufrsm;
odyyHÜ nm&Sirf sm;onf vufawGUprf;oyfcsurf sm;jyKvyk &f mwGif (1) prf;oyfcsuu f kd
owfrw S jf cif; (2) &v'fcefrY eS ;f jcif; (3) vufawGUvkyaf qmifykH tqifq h ifh (4) tcsut
f
vufpak qmif;jcif; (5) aumufcsucf sjcif; [laom odyeHÜ nf;usvyk if ef;pOftqifq h ifuh kd
toH;k jyKí vkyaf qmifMuonf/
prf;oyfcsuw f pfcw k iG f odyeHÜ nf;usvyk if ef;pOfrsm;udk vdu
k ef mjcif;jzifh vufawGUvkyif ef;
rsm;udk atmifjrifpmG aqmif&u G Ef ikd o
f nf/
avhusifch ef;
1/ vufawGUprf;oyfcsurf sm;jyKvyk &f mwGif vkyaf qmif&rnfh odyeHÜ nf;usvyk if ef;pOfrsm;
udk azmfjyyg/
12
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
tcef;(2)
j'yf (Matter)
ed'gef;
uREykf w
f \
Ydk ywf0ef;usiw
f iG f ae&m,lEikd o f nfh ouf&o dS ufrhJ t&m0w¬Ktm;vk;H onf
j'yfrsm; jzpfonf/ j'yfrsm;udk ao;i,faomtrIeu f av;rsm;jzifh zJUG pnf;xm;Ny;D tcJ? t&nfEiS hf
taiGU[lí tajctae 3 rsKd ; awGUEkid o f nf/ ,if;wd\ Yk *kPof wdrå sm;rwlnMD uyg/ tajctae
wpfcrk S tjcm;tajctaewpfco k Ykd ajymif;vJEikd o
f nf/ t&m0w¬Kwpfcw k iG yf g&Sad om j'yfrsm;\
yrmPudk ,if;t&m0w¬K\ j'yfxk (mass) [kac:onf/
2-1 j'yfEiS jhf 'yfw\ Ykd tajctaersm; (Matter and Their States)
à j'yfqo kd nfrmS tb,fenf;/
à j'yfwo Ykd nf tcJ odrYk [kwf t&nf odrYk [kwf taiGU[laom tajctaewpfrsKd ;rsKd ;jzifh
wnf&EdS idk o f nf/
à tcJonfj'yfwpfrsKd ;jzpfNy;D ,if;wGif wdusaomxkxnfEiS hf wdusaomyHo k P²mef&odS nf/
ae&m,lNy;D zdoyd í f r&yg/
à t&nfonfj'yfwpfrsKd ;jzpfNy;D ,if;wGif wdusaomxkxnf&NdS y;D wdusaomyHo k P²mef r&Sd
yg/ xnfo h nfch u
G af y:rlwnfí yHo k P²mefajymif;vJEikd o
f nf/ ae&m,lNy;D zdoyd í
f r&yg/
à taiGUonfj'yfwpfrsKd ;jzpfNy;D ,if;wGiw f u
d saomxkxnfEiS fh wdusaomyHo k P²mefr&Syd g/
ae&mwdik ;f ysUH ESUH 0ifa&mufEikd Nf y;D zdoyd í
f &onf/
vkyif ef;
à pmoifcef;ywf0ef;usiw f iG f tcJtajctae&Sd t&m0w¬Krsm;udak jymyg/
à pmtkyt f &G,t f pm; tBu;D tao;? txltyg; rwlnaD om pmtkyw f pftyk pf u
D ,
kd í
l
EdiI ;f ,SOMf unfyh g/
à wpftyk Ef iS w hf pftyk f vufjzifqh Munfyh g/ rnfonfu ydí
k av;oenf;/ rnfonfu ydí k
ae&m,loenf;/
13
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
tenf;i,fxnfí h qMunfyh g odrYk [kwf csed cf iG jf zifch sed Mf unfyh g/ rnfuohJ aYkd wGU&oenf;/
à taiGUtajctae&Sd t&m0w¬Krsm;udk ajymyg/ avwGif tav;csed &f adS Mumif; oifrnfuhJ
odYk odEikd o
f enf;/ t&m0w¬Krsm;\ tav;csed u f kd odvv kd Qif rnfonft
h &mESihf csed w
f ,
G f
&oenf;/
t"dutcsufrsm;
ouf&?dS oufrhJ t&m0w¬Ktm;vH;k udk j'yfrsm;jzifh zGUJ pnf;xm;onf/
rnfonft h &m0w¬Krqdk j'yfx&k NdS y;D ae&m,lvsS if j'yf[ak c:onf/
avhusifch ef;
1/ ypön;f wpfc\ k j'yfxo k nf wpforwfwnf; &SEd ikd f r&SEd ikd f ajzqdyk g/
2/ t&nf\j'yfxu k kd odvv kd Qirf nfuo
hJ Ykd csed w
f ,
G rf nfenf;/
3/ ylazmif;twGi;f &Sad vwGif j'yfx&k adS Mumif; rnfoo Ykd Ed ikd rf nfenf;/
4/ j'yfwu Ykd kd tb,faMumifh tajctae 3 rsK;d cGjJ cm;Edik o f enf;/
5/ aeYpOf tpm;tpmpm;onft h cg odrYk [kwf csujf yKwo f nft
h cg awGU&S&d onfh j'yf
rsm;udk azmfjyyg/
6/ vlwYkd touf&iS &f ef rnfonfjh 'yfypön;f rsm; vkt d yfoenf;/ j'yftajctae 3 rsKd ;jzifh
cGjJ cm;azmfjyyg/
7/ oif\aeYpOfb0wGix f ad wGU&aom j'yfypön;f rsm;udk j'yftajctae 3 rsK;d jzifh azmfjy
yg/
8/ tcJ? t&nf? taiGU tajctae 3 rsKd ;vH;k wnf&EdS ikd af om t&m0w¬Kukd azmfjyyg/
2-2 j'yf\0daoovu©Pmrsm; (Characteristics of Matter)
tcJ? t&nfEiS hf taiGU tajctaewGi&f adS om j'yfw\
Ykd 0daoovu©Pmrsm; wlnrD I &Sd
r&Sd avhvmMurnf/
vkyif ef;(1)
à tkypf v k u
kd f tcJ? t&nfEiS hf taiGUwd\ Yk obm0tajctaersm;udk oifah vsmaf om
Oyrmrsm;ay;í azmfxw k yf g/ awGU&Scd surf sm;udk Z,m;wGijf znfph u
G í
f twef;odYk wifjy
yg/ rwlnaD om awGU&Scd surf sm;udk rSwo f m;yg/
14
ausmi;fo;kHpmtykf oydHÜ q|rwe;f
vykife;f(2)
j'yt
f ajctae 3 rsKd; pr;foycfsuf
tc?J t&nEfiShf taiUGw\ Ydk 0adoovuP © mrsm;ukd vuafwUGpr;foycfsujfyKvykíf
azmxf w k yfg/ xaYkdemuf awUG&cdSsurfsm;ukd rwS of m;yg/
tcJ
ausmucfw J pvf ;kHu,
kd í
l bu
D mxx J nMhfunhf
yg/ xaYkdemuf jyev f níf pm;yaJGy:wiv f ukd yfg/ rno f Ykd
awUG&rnefn;f/ ykH (2-2) tct
J rsKd;rsK;d
t&nf
yv
k i;fxwJ iGf xnx hf m;aom 100 mL (rv D D
vwD m) xx k n&fdS t&nu f kd yo
kH Pm²et
f rsKd;rsKd;&dS cu
G f
trsKd;rsKd;wiGf ajymi;fvxJ nMhfunyhfg/ rnof nhf umGjcm;
csuuf kd awUG&oen;f/
ykH (2-3) cu
G yfo kH Pm²eafy:rw
l ní f
t&n\ f yo kH Pm²eafjymi;fvyJkH
taiUG
ou&frdSsm;tou&fiSEfikd&fef rno f nu f kd &LS½u
Id f
&oen;f/ rsupfjdzihf jriEfikdf rjriEfikdf ajymyg/ ta&mi&fdS
aom taiUGrsm;ukd awUGz;ljci;f &dS r&dS ajzqykdg/
pmoicfe;ftwiG;foYkd te&YHadSom ye;ftcsKdU ,l
aqmiv
f myg/ rno f nhf x;ljcm;csuf awUG&rnefn;f/ ykH (2-4) avyalzmi;f
t"ud tcsurfsm;
tco J nf wu d saomxx k nEfiShf wud saomyo kH Pm²e&fodS n/f zo d ydí
f r&yg/
t&no f nf wu d saomxx k n&fNdSy;D wu d saomyo kH Pm²ef r&ydSg/ xno hf nchfu
G afy:
rw
l ní f yo kH Pm²eafjymi;fvEJikdo f n/f zo d ydí
f r&yg/
taiUGonf wu d saomxx k nEfiSfh wu d saomyo kH Pm²erf&ydSg/ xno hf nyhfpn
ö ;frsm;\
xxk nu f v
kd u kd íf ysUHEUHSwn&fodS n/f zo d ydí f &on/f
avuh sichfe;f
1/ atmuyfgypn ö ;fto;Do;Dukd ouq
f idk&fm0adoovuP © mEiShf ,OSw
f yJGg/
(u) tcsKd&nf (1) wu d saomxx k nf EiSw hf u
d saomyo kH Pm²e&fodS n/f
(c) atmuq f *Dsif (2) wu d saomxx k n&fNdSy;D wu d saomyo kH Pm²erf&ydSg/
(*) a&?T aMu; (3) wu d saomxx k nEfiShf wu d saomyo kH Pm²erf&ydSg/
15
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
vkyif ef;(1)
tcJ
yHw
k iG f a&Tw;kH &Sd trIeu
f av;rsm;onf rnfuhJ
odYk zGUJ pnf;xm;oenf;/ trIew f pfcEk iS w
fh pfcMk um; yHk (2-5) tcJwiG f
ae&mvyfrsm;udk rnfoaYkd wGU&oenf;/ ajzqdyk g/ trIerf sm;\ zGUJ pnf;wnf&ydS Hk
t&nf
yHw
k iG f a&&Sd trIeu
f av;rsm;onf rnfuo hJ Ykd
zGUJ pnf;xm;oenf;/ trIew f pfcEk iS w
fh pfcMk um; ae&mvyf
rsm;udk rnfoaYkd wGU&oenf;/ ajzqdyk g/
yHk (2-6) t&nfwiG f
trIerf sm;\ zGUJ pnf;wnf&ydS Hk
16
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
taiGU
yHw
k iG f taiGU&Sd trIeu
f av;rsm;onf rnfuo hJ Ykd
zGUJ pnf;xm;oenf;/ trIef wpfcEk iS w
fh pfcMk um; ae&mvyf
rsm;udk rnfoaYkd wGU&oenf;/ ajzqdyk g/ yHk (2-7) taiGUwGif
vkyif ef;(2) trIerf sm;\ zGUJ pnf;wnf&ydS Hk
à tkypf k 3 pkcí JG tcJ? t&nf?f taiGUwdw Yk iG yf g0ifaom trIeu f av;rsm;\ zGUJ pnf;yHu k kd
ydrk íkd em;vnfoabmaygufap&efo½kyaf zmfrnf/ yxrtkypf o k nf tcJoP²mef o½kyf
azmf&ef a&SUaemuf 3 wef;pDyg/ a&SUqH;k wef;&Sd ausmif;om; 5 OD;onf wpfO;D ESiw hf pfO;D
vufcsi;f csw d í f yl;uyfpmG &yfaeyg/ 'kw, d wef;&Sd ausmif;om; 5 OD;onf a&SUrS
ausmif;om; 5 OD;\ ycH;k udk vufEpS zf ufjzifh cdik Nf rpJ mG toD;oD;udik x f m;yg/ wwd,wef;&Sd
ausmif;om;rsm;onfvnf; xdek nf;wl vkyaf qmifyg/ ausmif;om;tm;vH;k rdrad e&mwGif
omjznf;nif;pGm vIy&f mS ;Munfyh g/ rnfonfukd ud, k pf m;jyKoenf;/
à 'kw, d tkypf rk t S csKUd onf wpfO;D ESiw
hf pfO;D tenf;i,fcmG í &yfyg/ tcsKUd onf yl;uyfí
&yfyg/ ausmif;om;tm;vH;k ae&mwGio f m jznf;nif;pGm vIy&f mS ;Munfyh g/ rnfonfukd
ud, k pf m;jyKoenf;/
à wwd,tkypf rk S ausmif;om;rsm;onf OD;wnf&mrsKd ;pHEk iS hf vIy&f mS ;oGm;vmyg/ rnfonfukd
uk, d pf m;jyKoenf;/ tb,faMumifeh nf;/ tkypf w k pfcpk \
D o½kyaf zmfru
I kd jyefvnfo;kH oyf
í rSwcf sucf syg/
(c) t&nf
yHk (2-8) tcJ? t&nfEiS hf taiGUxJ&dS trIerf sm;\ zGUJ pnf;yHu
k kd o½kyaf zmfykH
t"dutcsufrsm;
trIeuf av;rsm;onf tcJ? t&nf? taiGUwdw Yk iG f rwlnaD omtpDtpOfjzifh wnf&o
dS nf/
tcJ? t&nf? taiGUwd\ Yk 0daoovu©P © mrsm; rwlnMD ujcif;rSm zGUJ pnf;xm;aom
trIeuf av;rsm;\ pDpOfwnf&ydS kH uGjJ ym;aomaMumifh jzpfonf/
17
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
avhusifch ef;
1/ tb,faMumifh tcJuzkd o d yd íf r&oenf;/ taMumif;jyajzqdyk g/
2/ tb,faMumifh t&nfuzkd o d yd í
f r&oenf;/ taMumif;jyajzqdyk g/
3/ pmoifcef;xJEiS hf rd;k ysyH al zmif;xJwiG f taiGUrsm;wnf&ydS kH wlnrD I &Sd r&Sqd ef;ppfyg/
4/ tcJ? t&nf? taiGUwdw Yk iG f trIeu f av;rsm;tcsi;f csi;f qGiJ iftm;udk Bu;D pOf i,fvu kd f
pDpOfwifjyyg/
5/ aMu;eDEiS fh aiGukd tok;H taqmifypön;f rsm;tjzpf jyKvyk v f vdk Qif rnfojYkd yKvyk &f rnf
enf;/ zJUG pnf;xm;aomtrIerf sm; rnfoaYdk jymif;vJomG ;onfukd yHEk iS ahf zmfjyyg/
vkyif ef;(3)
à avhvmawGU&Scd suuf kd tajccHí tcJ? t&nfEiS hf taiGUwdw Yk iG f zGUJ pnf;xm;aom trIef
uav;rsm;\ tpDtpOf? qGiJ iftm;ESihf a&GUvsm;rIwu
Ykd kd Z,m;wGif jznfph u G yf g/
0daoovu©Pm tcJ t&nf taiGU
azmfjycsuf ? ? ?
trIeu
f av;rsm;\
? ? ?
qGiJ iftm;
trIerf sm;\ a&GUvsm;rI ? ? ?
t"dutcsufrsm;
tcJwiG &f adS om trIeu f av;rsm;onf wdusaomtpDtpOfjzifh pepfwus uspv f sppf mG
zGUJ pnf;wnf&o dS nf/ trIew f pfcEk iS w
hf pfcMk um; ae&mvyf tvGeef nf;yg;í qGt J m;tvGef
aumif;onf/ xdUk aMumifh tcJwiG f wdusaom yHo k P²mef&o dS nf/
t&nfwiG &f adS om trIeu f av;rsm;onf tcJavmuf uspv f sppf mG zGUJ pnf;xm;jcif; r&Sd
aomfvnf; tcsi;f csi;f qGiJ iftm;&So d nf/ trIew f pfcEk iS w hf pfcMk um; ae&mvyfonf
tcJ&dS ae&mvyfxufyí kd vGwv f yfpmG vIy&f mS ;Edik o
f nf/
taiGUwGi&f adS om trIeu f av;rsm;onf wpfcEk iS w hf pfck pepfwusppD Of zGUJ pnf;xm;
jcif; r&Syd g/ trIew f pfcEk iS w hf pfck tvGeaf 0;uGmpGmwnf&NdS y;D qGiJ iftm;tvGeef nf;í
vGwv f yfpmG a&GUvsm;Ekid o f nf/ trIeu f av;rsm;onf vm;&mrsKd ;pHo k Ykd ysUH ESv
YH su&f o
dS nf/
taiGUwGif ae&mvyfrsm;pGm&Sad omaMumifh zdoyd í f &onf/
18
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
avhusifch ef;
1/ atmufygwdrYk S tajzrSeu f kd a&G;cs,yf g/
(u) tcJwiG &f adS om trIeu f av;rsm;onf (pepfwus? pepfrus? vGwv f yfpmG )
pDpOfwnf&o dS nf/
(c) t&nfwiG &f adS om trIeu f av;rsm;onf wpfcEk iS w
hf pfck (eD;uyfpmG ? a0;uGmpGm?
toift h wifh eD;uyfpmG ) wnf&o dS nf/
(*) taiGUwGi&f adS om trIeu f av;rsm;onf (vm;&mwpfzufwnf;? vm;&mESpzf uf?
vm;&mrsK;d pH)k odYk a&GUvsm;Edik o f nf/
(C) j'yftajctae 3 rsK;d wd\ Yk obm0rwlMujcif;rSm zGUJ pnf;xm;aom trIeu f av;
rsm;\ (vm;&m? pDpOfwnf&ydS ?kH wkecf grI) rwlnaD omaMumifjh zpfonf/
2/ atmufygwdu Yk kd taMumif;jy ajzqdyk g/
(u) tkwef &H t H wGi;f odYk xd;k azmufr0ifa&mufEikd jf cif;
(c) a&ul;uefwiG ;f a&ul;Edik jf cif;
(*) taiGUrsm;Mum;wGif oGm;vmvIy&f mS ;Edik jf cif;
2-3 j'yfw\Ykd tajctaeajymif;vJjcif; (Changes of States of Matter)
j'yfwo Ykd nf tajctaewpfcrk S tjcm;tajctaewpfco k Ykd rnfuo
hJ Ykd ajymif;vJEikd f
oenf;/
vkyif ef;(1)
à tajctaewpfcrk w
S pfco
k Ykd ajymif;vJEidk af om j'yfypön;f rsm;udk Z,m;wGijf znfph u
G yf g/
tcJ rS t&nf t&nf rS tcJ tcJ rS taiGU t&nf rS taiGU taiGU rS t&nf
a&cJw;kH á a&
à xdaYk emuf a&cJw;kH uduk ikd Mf unfyY g odrYk [kwf cGuwf pfcwk iG x f nfí h acwåapmifq h ikd ;f
Munfyh g/ rnfoYkd jzpfomG ;rnfenf;/ tb,faMumifeh nf;/ pm;p&mrkerYf sm;teuf
yg;pyftwGi;f xnfv
h u kd af omtcg tcsed t f enf;i,ftwGi;f tcJrt S &nfoYkd ajymif;vJ
oGm;aom pm;p&mrsm;udk azmfjyyg/ a&rS a&cJtoGio f Ykd rnfuo hJ Ykd ul;ajymif;Ekid rf nfenf;/
vkyif ef;(2)
à a&cJw;kH i,fav;rsm;udk cGuw f pfcw k iG x
f nfNh y;D acwåapmifq
h ikd ;f Munfyh g/ rnfojYkd zpfomG ;
oenf;/ qufvufí q&mESit hf wl a&tenf;i,fygaom cGuu f kd tylay;Munhyf g/
rnfoYkd jzpfomG ;rnfenf;/ cGuw f pfcx k wJ iG f a&ylxnfMh unfv
h u kd yf gu rnfonfukd awGU
&rnfenf;/ xkcd u G u
f kd tzH;k zH;k vdu
k v f Qif rnfonfukd awGU&rnfenf;/ jzpfpOftqifq h ifh
19
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
tat;cH tat;cH
yHk (2-9) j'yfw\
Ykd tajctaeajymif;vJjcif;
tylay; tylay;
a&cJ a& a&aiGU
tat;cH tat;cH
à xdaYk emuf vufawGUrSww f rf;a&;yg/ tcJrt
S &nf? t&nfrS tcJ? t&nfrt
S aiGU? taiGUrS
t&nfoaYkd jymif;vJ&ef rnfonft h csuaf y: rlwnfoenf;/ tvm;wljzpfpOfrsKd ;udk Oyrm
wpfcak y;í wifjyyg/
t"dutcsufrsm;
t&nftajctaerS taiGUtajctaeodYk ajymif;vJaomjzpfpOfukd taiGUjyefjcif;
(Vapourization) [kac:onf/
taiGUtajctaerS t&nftajctaeodYk ajymif;vJaomjzpfpOfukd aiGU&nfzUJG jcif;
(Condensation) [kac:onf/
tcJtajctaerS taiGUtajctaeodYk wdu k ½f u
kd af jymif;vJaomjzpfpOfukd tcJtaiGUjyef
jcif; (Sublimation) [kac:onf/
tcJ? t&nf? taiGUwdYk tajctaewpfcrk wS pfco k Ykd ajymif;vJ&ef tylay;jcif;? tat;cH
jcif; jzpfpOfrsm; vdt
k yfonf/
tcJtajctaerS t&nftajctaeokYd ajymif;vJjcif;udk t&nfaysmjf cif; [kac:onf/
xdo
k Ykd ajymif;vJ&ef tylvt
kd yfonf/
t&nftajctaerS taiGUtajctaeokYd ajymif;vJjcif;udk t&nfqjl cif; [kac:onf/
t&nftajctaerS tcJtajctaeodYk ajymif;vJjcif;udk t&nfcjJ cif; [kac:onf/
avhusifch ef;
1/ uduk mudv k mtcsKd &nfukd ykvif;xJrS a&cJ&adS omzefcu G xf o J Ykd
xnfv h Qif awGU&SEd ikd o
f nfh j'yfwu
Ykd dk azmfjyyg/
2/ atmufyguGuv f yfrsm;udk oifah vsmaf om pum;vH;k ? pum;pk wdjYk zifh
jznfph uG yf g/
tylay; ?
a&cJ a& a&aiGU
? tat;cH
20
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
3/ za,mif;wdik u
f kd rD;xGe;f onft h cg za,mif;onf rnfuo hJ aYkd jymif;vJomG ;oenf;/
tat;cHvQif rnfuo hJ Ykd xyfraH jymif;vJomG ;oenf;/
4/ toD;? t&Gurf sm;udk aeylxw J iG f Mum&Snpf mG aevSe;f onft h cg rnfojYkd zpfomG ;
oenf;/ tb,faMumifeh nf;/
2-4 aysmfrw
S ?f cJrw
S Ef iS hf qlrw
S f ( Melting Point, Freezing Point and Boiling Point )
avhusifch ef;
1/ a&onftcJtjzpfrS t&nftjzpfoYkd tb,faMumifh ajymif;vJEikd o f enf;/ xkjd zpfpOfukd
trnfay;yg/
2/ tcJt&nfaysmjf cif;jzpfpOftm; tok;H jyKonfv
h yk if ef;rsm;udak zmfjyyg/
21
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
2-4-2 cJjcif;ESichf rJ w
S ?f qljcif;ESiq
fh rl w
S f
(Freezing and Freezing Point, Boiling and Boiling Point)
vkyif ef;(1)
t&nfcjJ cif; (Freezing)
tcJ t&nfaysmjf cif;jzpfpOfut kd ok;H jyKí t&nfcJ
jcif; jzpfpOfjzpfay:yHu k kd BuKd wifcefrY eS ;f yg/ tcJt&nf
aysmjf cif;rS o½kyjf yyku
H ekd rlem,lí t&nfcjJ cif;udk yHjk zifh
azmfjyyg/ t&nftjzpfrS tcJtjzpfoaYkd jymif;vJjcif;udk t
&nfcjJ cif;[kac:Ny;D xko d aYkd jymif;vJaomtylcsed u f kd cJrw
S f
[kac:onf/ a&onf 0 °C wGif cJonf/ xdaYk Mumifh a&\ yHk (2-12) t&nfcjJ cif;
cJrw
S o f nf 0 °C (32 °F) jzpfonf/
vkyif ef;(2)
t&nfqjl cif; (Boiling)
t&nfaysmjf cif;jzpfpOfukd tajccHí t&nfqjl cif;
jzpfpOfukd BuKd wifcefUrSe;f yg/ ykjH zifah zmfjyyg/ a&onf 100 °C
wGiqf yl u
G of nf/ xkaYd Mumifh a&qlrw S o
f nf 100 °C (212 °F)
yHk (2-13) t&nfqjl cif; jzpfonf/
t"dutcsufrsm;
t&nftjzpfrS taiGUtjzpfoYkd ajymif;vJaomtylcsed u f kd qlrwS [
f k ac:onf/
a&\qlrw S of nf 100 °C (212 °F) jzpfonf/
qlrw
S af tmuf tylcsed rf sm;wGif t&nfrt S aiGUtjzpfoYkd ajymif;vJjcif; (taiGUjyefjcif; -
Evaporation) jzpfEi kd of nf/
t&nftjzpfrS tcJtjzpfoYkd ajymif;vJaomtylcsed u f kd cJrw
S f [kac:onf/
a&onf 0 °C wGicf o J nf/ xdUk aMumifah &\cJrw S o
f nf 0 °C (32 °F) jzpfonf/
tylcsed f 0 °C (32 °F) onf a&\cJrw S f (t&nfrS tcJjzpfcsed &f dS tylcsed )f jzpfouJo
h Ykd
a&\aysmrf w S f (tcJrS t&nfjzpfcsed &f dS tylcsed )f vnf; jzpfonf/
avhusifch ef;
# !
$%
=
2/ atmufygjzpfpOfrsm;udk tylajymif;vJjcif;ay:rlwnfí tkypf Ek pS pf ck yGJ g/
t&nfaysmjf cif;? t&nfqjl cif;? cJjcif;? taiGUjyefjcif;? aiGU&nfzUGJ jcif;
3/ aEG&moDwiG f a&wGi;f ? a&uef? a&tdik rf sm;ü a&enf;&jcif;rSm tb,faMumifeh nf;/
22
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
j'yf
j'yfw\
Ykd tajctae
j'yf
j'yfw\
Ykd 0daoovu©Pmrsm;
j'yf
j'yfw\
Ykd tajctae ajymif;vJjcif;
t&nfaysmfjcif; taiGUjyefjcif;
tcJ t&nf taiGU
t&nfcJjcif; aiGU&nfzGJUjcif;
tcJtaiGUjyefjcif;
23
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
tcef;(3)
tm; (Force)
ed'gef;
þoifcef;pmonf ywf0ef;usiw f iG f odompGm jrifawGU&onft h m;rsm;ESihf obm0
tavsmuf jzpfay:aeaomtm;rsm;udk owdjyKrv d mNy;D xdt
k m;rsm;teuf j'yfqt JG m;? ½ke;f jyeftm;?
vQypf pftm;? oHvu kd t
f m;ESihf tav;csed w
f tYkd aMumif;udk odyeHÜ nf;us em;vnfNy;D cGjJ cm;od&v dS mrnf
jzpfonf/ xdt Yk jyif xdt
k m;rsm;\ oabmobm0rsm;udk od&NdS y;D vufawGUb0wGif toH;k cswwf
vmrnfjzpfonf/
3-1 tm;\t"dyÜm,f
tm;onf yHo
k P²mef? t&G,t f pm;ESihf a&GUvsm;rIukd ajymif;vJapaom oufa&mufrI
jzpfonf/
vkyif ef; (1)
à pm;yGw J pfv;kH udk a&GUapvdyk gu rnfojYkd yKvyk &f oenf;/ xdo
k jYkd yKvyk Ef ikd &f ef rnfonft
h &m
vdt
k yfoenf;f /
vkyif ef; (2)
à tm;\ t"dymÜ ,fukd rnfoeYkd m;vnfoenf;/
à tm;udk jrifEikd jf cif; &Sd r&Sd ajzqdyk g/
vkyif ef;(3)
à om;a&uGi;f 1 uGi;f udk qGq J efMY unfyh gu
om;a&uGi;f onf rnfojYkd zpfomG ;oenf;/
à om;a&uGi;f udk qGq J efEY ikd &f ef rnfonft h &m yHk (3-1) tm;oufa&mufraI Mumifh
vdt
k yfoenf;/ yHo
k P²mef? t&G,tf pm;ajymif;vJykH
vkyif ef;(4)
à yHk (3-2) (u) ? (c) ESihf (*) wdw Yk iG f tm;oufa&mufraI Mumifh rnfonfah jymif;vJrrI sm;
jzpfay:vmoenf;/
24
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
t"dutcsufrsm;
tm;onf t&m0w¬Kwpfc\ k yHo
k P²mef? t&G,tf pm;ESihf a&GUvsm;rIuakd jymif;vJapaom
oufa&mufrjI zpfonf/
t&m0w¬Kwpfcak y:odYk oufa&mufvu kd af omtm;udk rjrifEikd yf g/ xdok ufa&mufvukd f
aomtm;aMumifh t&m0w¬Kwpfc\ k ajymif;vJrrI sm;udo
k m jrifEikd yf gonf/
avhusifch ef;
1/ tm;qdo k nfrmS tb,fenf;/
2/ t&m0w¬Kwpfcak y:odYk tm;oufa&mufaomtcg xdt k &m0w¬Konf rnfoaYkd jymif;vJ
Edik o
f enf;/
3/ abmvH;k *d;k zrf;orm;wpfO;D onf tjrefEeI ;f jrifah omabmvH;k udzk rf;rdomG ;vQif abmvH;k
\tjrefEeI ;f rnfojYkd zpfomG ;rnfenf;/
3-2 tm;trsdK;rsdK; ( Forms of Forces )
ywf0ef;usiw f iG f odompGmjrifawGUae&aom tm;rsm;ESihf obm0tavsmufjzpfay:aom
tm;rsm;[lí&So
d nf/
vkyif ef;
à ywf0ef;usiw
f iG f odompGmjrifawGU&aomtm;rsm;ESihf obm0tavsmufjzpfay:aom
tm;rsm;taMumif; avhvmrnf/
ywf0ef;usiw f iG f odompGmjrifawGUae&aom tm;rsm;rSm tav;csed f (weight) ? um,tm;
(body force) ? ½ke;f jyeftm; (elastic force) ? yGwr f t
I m; (friction) ? t&nftwGi;f yifrh tm;
(buoyancy) ? wGe;f tm;ESihf qGtJ m; (push and pull) ponfwYkd jzpfMuonf/
obm0tavsmufjzpfay:aom tm;rsm;udk j'yfqt JG m; (gravitational force) ? vQypf pftm;
J m;) (electric force) ESihf oHvu
(wGe;f tm;ESihf qGt kd t
f m; (wGe;f tm;ESihf qGtJ m;) (magnetic force)
[lí avhvmEdik o f nf/
,if;tm;rsm;teuf tm; 5 rsKd ; taMumif;udk avhvmMurnf/
t"dutcsuf
ywf0ef;usiw
f iG f odompGmjrifawGUae&aom tm;rsm;ESihf obm0tavsmufjzpfay:
aomtm;rsm;[lí&So d nf/
avhusifch ef;
1/ uGuvf yfjznfyh g/
(u) av;cGypf&mü av;cGBuKd ;wGif jzpfay:aomtm;rSm --------------- jzpfonf/
25
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
yHk (3-3)
vkyif ef; (2)
à rdrw d \Ykd vufxw J iG f ypön;f wpfck
udik x
f m;Ny;D vTwcf sMunfyh g/ rnfoYkd
jzpfomG ;oenf;/
à t&m0w¬Krsm;udk ajrBu;D ay:odYk
usapaomtm;rSm rnfonft h m;
jzpfoenf;/
vkyif ef; (3) yHk (3-4) ypön;f wpfck ajrjyifay:odu
Yk sykH
ywf0ef;usiw f iG af wGU&aom j'yfqt JG m;taMumif;t&mrsm;ukd pOf;pm;Munfyh g/
à j'yfqt JG m;ESio
hf ufqikd af om Oyrm 3 ckukd pOf;pm;yg/
à &&Sad omtajzrsm;udk tkypf v k ukd f wifjyyg/
t"du
d tcsufrsm;
j'yfxEk pS cf t
k Mum;jzpfay:aeaom tjyeftvSeq f tJG m;udk j'yfqt JG m;[kac:onf/
urÇmonf j'yfxBk u;D rm;aom t&m0w¬KjzpfaomaMumifh urÇmwGiv f nf; qGtJ m;&So
d nf/
t&m0w¬Kypön;f rsm; ajrjyifay:odu Yk sjcif;rSm urÇmq h t
JG m;&Sad omaMumifjh zpfonf/
avhusifch ef;
1/ j'yfqt JG m;qdo
k nfrmS tb,fenf;/
2/ tay:odyYk pfwifvu kd af om abmvH;k onf atmufojYkdyefusonfrmS tb,faMumifeh nf;/
26
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
27
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
avhusifch ef;
1/ abmyiftwGi;f &Sd py&ifukd zdjcif;? qGq J efjY cif;jyKvyk Mf unfí h ½ke;f jyefowåEd iS hf ½ke;f jyef
tm; taMumif;&Si;f jyyg/
2/ ½ke;f jyefowå&d o
dS nfh ypön;f rsm;udk oifoo d rQ azmfjyyg/
3/ ½ke;f jyeftm;wGif uefo Y wfr&I adS Mumif; rnfoo Ykd Ed ikd o
f enf;/
3-2-3 vQyfppftm; (Electric Force)
vQypf pftm;qdo
k nfrmS vQypf pf"mwfzEkd iS hf vQypf pf"mwfrtMum; jzpfay:onfh tjyef
tvSef oufa&mufaom wGe;f tm; odrYk [kwf qGt J m;jzpfonf/
vkyif ef; (1)
à rnfonfv h Qypf pfypön;f rsm;wGif (+) ESihf (-) oauFwrsm;udk awGUzl;oenf;/
à (+) ESihf (-) oauFwrsm;udk rnfoYkd em;vnfygoenf;/
vkyif ef; (2)
à yHk (3-6) udk Munfí
h rnfoYkd em;vnfygoenf;/
28
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
t"dutcsufrsm;
(+) oauFwonf vQypf pftzdu k kd ud,k pf m;jyKí (-) oauFwonf vQypf pftrudk
ud, k pf m;jyKonf/
vQypf pfaqmifaom trIerf sm;tMum; tjyeftvSev f Qypf pftm;rsm; oufa&mufaeMu
onf/
rsKd ;wlvQypf pfrsm;onff wGe;f uefNy;D ? rsKd ;rwlvQypf pfrsm;onf qGiJ ifMuonf/
oHvu kd w
f iG f ajrmuf0if½;kd pGe;f (North Pole) ESihf awmif0if½;kd pGe;f (South Pole) [lí
0if½;kd pGe;f 2 ck&o dS nf/
(N) onf ajrmuf0if½;kd pGe;f udk ud, k pf m;jyKí (S) onf awmif0if½;kd pGe;f udk ud,
k pf m;jyKonf/
rsKd ;wl0if½;kd pGe;f rsm;onf wGe;f uefí rsKd ;rwl0if½;kd pGe;f rsm;onf qGiJ ifMuonf/
avhusifch ef;
1/ vQypf pftrIeEf pS rf sKd ;udk oauFwESiw hf uG azmfjyyg/
2/ rsKd ;wlvQypf pfrsm;tMum;? rsKd ;rwlvQypf pfrsm;tMum;wGif jzpfay:aeaom vQypf pftm;
rsm;udk yHqk í JG azmfjyyg/
3/ oHvu dk \
f 0if½;kd pGe;f rsm;udk rnfonfph mvH;k jzifh azmfjyEdik o
f enf;/
4/ rsKd ;wl0if½;kd pGe;f rsm;tMum;? rsKd ;rwl0if½;kd pGe;f rsm;tMum;wGif jzpfay:aeaom oHvu
dk f
tm;rsm;udk yHq k í JG azmfjyyg/
3-3 tav;csde(f Weight)
0w¬Kwpfcak y:odYk urÇmajrBu;D rSqiJG ifaom j'yfqt
JG m;ukd tav;csed [
f ak c:onf/
vkyif ef; (1)
à MuufoeG ef ?D MuufoeG jf zL? tmvl;? ig;ponfyh pön;f rsm;udk 0,f,&l mwGif uDv*kd &rf?
ydóm? usyo f m;ponfww Ykd iG f rnfonft h jciftwG,u f kd oH;k oenf;/
ypön;f wpfcw k iG f yg0ifaom j'yfom;yrmPudk j'yfx[ k ak c:Ny;D j'yfxu k kd kilogram (kg)
jzifh wdik ;f wmonf/ 0w¬Kwpfcak y:odYk urÇmajrBu;D rS qGiJ ifaomtm;udk tav;csed [ f o
k wfrwS f
onf/ tav;csed u f kd newton (N) jzifw h ikd ;f wmonf/ xdaYk Mumifh odyyHÜ nm&yfwiG f j'yfxEk iS hf
tav;csed w f oYkd nf rwlnaD omt&mESpcf jk zpfonf/ vufawGUü uREyfk w f o
Ykd nf t&m0w¬Kypön;f
rsm;udk csed wf ,G f 0,f,al &mif;csMu&mwGif uDv*kd &rf? ydóm? usyo f m; ponfjzifh oH;k pGMJ uonf/
vkyif ef; (2)
a&jznfx h m;aom zefcu
G w
f pfv;kH ESihf a&jznfxh m;aom a&yH;k wpfy;kH udk ' r ' Munfyh g/
à rnfonf0h w¬Kukd ' r ' &ef tm;ydrk v kd tkd yfoenf;/
à rnfonf0h w¬Konf j'yfxyk rkd sm;oenf;/
à rnfonf0h w¬Konf tav;csed yf rkd sm;oenf;/
29
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
vkyif ef;(3)
a&jynfah eaom wpfvw D maomufa&oefyY v k if;wpfv;kH udk ' r ' Munfyh g/
à ,if;\j'yfxo k nf 1 kg &S\
d / xdak &oefyY v k if;udk urÇmajrBu;D \qGt J m; wpfenf;tm;jzifh
a&oefyY vk if;\ tav;csed o f nf 10 N jzpfonf/
à 0w¬Kwpfc\ k tav;csed u f o kd vd v
kd Qif ,if;0w¬K\ j'yfxk (kg) udk teD;qH;k wefz;kd 10 jzifh
ajrm§ uf&onf/
vkyif ef; (4)
à wpfvw D mpD&adS om a&oefY 2 ykvif;\ j'yfxo
k nf rnfrQ&o
dS enf;/
à wpfvw D mpD&adS om a&oefY 2 ykvif;\ tav;csed o
f nf rnfrQ&o
dS enf;/
t"dutcsufrsm;
odyyHÜ nm&yfwiG f j'yfxEk iS hf tav;csed w f o
Ykd nf rwlnaD omt&mESpcf jk zpfonf/
0w¬Kwpfc\ k j'yfom;xkyrmPrsm;vQif tav;csed rf sm;í 0w¬Kwpfc\ k j'yfom;xkyrmP
enf;vQif tav;csed ef nf;rnfjzpfonf/
0w¬Kwpfc\ k tav;csed u f o kd v
d v
kd Qif ,if;0w¬K\ j'yfxk (kg) udk teD;qH;k wefz;kd 10
jzifh ajrm§ uf&onf/
avhusifch ef;
1/ j'yfxEk iS hf tav;csed \
f uJjG ym;jcm;em;csuu f kd ajzqdyk g/
2/ 40 kg &Sad om vli,fwpfa,mufEiS hf 20 kg &Sad om uav;wpfa,mufww Ykd iG f
rnfou l tav;csed yf rkd sm;oenf;/
3/ kilo qdo k nft
h oH;k tEIe;f rSm 1000 jzpfojzifh 1 kg wGif j'yfxk gram(g) rnfrQ&odS enf;/
4/ vlBu;D wpfa,muf\ j'yfxo k nf 60 kg jzpfygu ,if;vlBu;D \ tav;csed u f kd &Smyg/
tcef; (3) udk jyefvnfo;Hk oyfjcif;
tm;
j'yfqt
JG m; ½ke;f jyeftm; vQypf pftm; oHvu
kd t
f m; tav;csed f
30
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
tcef;(4)
ouf&t
Sd rsdK;rsdK; (Living Things)
ed'gef;
ouf&rdS sm;wGif tyifavmu (plant kingdom) ESihf owå0gavmu (animal kingdom)
rsm;yg0ifonf/ þoifcef;pmwGif ouf&rdS sm;udt k rsKd ;tpm;cGjJ cm;jcif;? tyifavmuudk yef;yGihf
aomtyifEiS hf yef;ryGiahf omtyif? owå0gavmuudk ausm½d;k &SEd iS hf ausm½d;k rJ[ h í
l cGjJ cm;jcif;?
ouf&rdS sm;\vu©Pmrsm;ESihf vduk af vsmnDaxGjyKjyifaexdik Ef ikd rf rI sm;udk avhvmMu&rnf/
4-1 ouf&rdS sm;trsKd;tpm;cGjJ cm;jcif;
ouf&rdS sm;udk trsKd ;tpm;cGjJ cm;&mwGif ouf&rdS sm;\ cE¨mud,
k &f dS tpdwt
f ydik ;f rsm;? rsK;d yGm;
t*Fgrsm; ? aexdik &f mESihf aygufa&muf&mae&ma'o tay:rlwnfí trsK;d tpm; cGjJ cm;Edik yf gonf/
vkyif ef; (1)
à ouf&rdS sm;udk rnfoYkd trsKd ;tpm; cGjJ cm;Edik o
f enf;/
vkyif ef; (2)
à Z,m;wGif ay;xm;aomowå0grsm;udk trsKd ;tpm;cGyJ g/ erlemykpH u H Mkd unfyh g/
vdyjf ym? us;D uef;? yd;k [yf? quf&uf? pifa&mf? jcif? ,if? Muufqif? yif*iG ?f pmtkyyf ;kd ?
Murf;yd;k ? oef;
ouf&rdS sm;
awmifyyH g jcif
tif;quf
awmifyrH yg
ysEH ikd f
iSuf
rysEH ikd f
31
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
tyifrsm;
uke;f ay:ayguf
a&ay:ayguf
yHk (4-1-c) tyifrsm;
vkyif ef; (3)
à ausmif;ywf0ef;usi&f Sd ouf&rSd sm; (tyifEiS hf owå0grsm;) udk pm&if;jyKpyk g/ xdo
k uf&rdS sm;
udk vkyif ef; (2) wGif jyKvyk cf o
hJ nft
h wdik ;f trsK;d tpm; cGjJ cm;yg/
t"dutcsufrsm;
ouf&adS vmuudk tyifEiS o hf wå0g[lí t"dutrsK;d tpm;cGjJ cm;íavhvmonf/
xdok Ykd trsKd ;tpm;cGjJ cm;&mwGif ouf&rdS sm;\cE¨mud,
k &f dS tpdwt
f ydik ;f rsm;? rsK;d yGm;t*Fg
rsm; ? aexdik &f mESihf aygufa&muf&may:rlwnfí trsK;d tpm;cGjJ cm;ygonf/
avhusifch ef;
1/ ouf&rdS sm;udk rnfot
Ydk rsKd ;tpm;cGjJ cm;ygoenf;/
2/ atmufygZ,m;wGif ay;xm;aom OyrmESihf trsK;d tpm;wl ouf&dS 2 rsK;d udk
jznfph uG yf g/
ouf&rdS sm;
uke;f aeouf&dS a&aeouf&dS
tyif owå0g tyif owå0g
(o&ufyif? --------) (jrif;? --------) (aA'gyif? --------) (ig;? --------)
4-2 tyifrsm;udt
k rsdK;tpm;cGjJ cm;jcif;
tyifrsm;udk yef;yGiahf omtyifEiS hf yef;ryGiahf omtyif[í
l trsKd ;tpm;cGjJ cm;Edik o
f nf/
4-2-1 yef;yGiahf omtyifrsm; (Flowering Plants)
yef;yGiahf omtyifrsm;udk yGiahf qmifyif[ak c:onf/ yef;yGiahf omtyifrsm;wGif yef;yGiEhf iS hf
32
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
t"dutcsufrsm;
yef;yGiahf omtyifrsm;udk yGiahf qmifyif[ak c:onf/ yef;yGiahf omtyifrsm;wGif tyGiEhf iS hf
taphrsm;yg&So d nf/
xdtk yifrsm;udak ph&u G f (cotyledon) ay:rlwnfítkypf k ESppf k cGjJ cm;xm;onf/ aph&u G f
ESpcf yk gaomtyifukd aph&u G pf yHk if (dicotyledonous plant) ? aph&u
G wf pfcyk gaom tyif
udk aph&u G x
f ;D yif (monocotyledonous plant) [kac:onf/ aph&u G qf o
dk nfrmS taphxJ
wGi&f adS omt&Guf jzpfygonf/ aph&u G x
f wJ iG f tpmodak vSmifxm;Muonf/
avhusifch ef;
1/ tyifrsm;udk rnfuo hJ Ykd trsKd ;tpm;cGjJ cm;Edik o
f enf;/
2/ yef;yGiahf om tyifrsm;\cGjJ cm;xm;aomtkypf k 2 pkukd azmfjyyg/
3/ aph&u G x f ;D yifqo kd nfrmS tb,fenf;/
4/ aph&u G pf ykH ifqo
kd nfrmS tb,fenf;/
4-2-2 yef;ryGiahf omtyifrsm;
yef;ryGiahf omtyifrsm;udk yGirhf yhJ if[ak c:onf/ xdt k yifrsm;\ cE¨mud, k u
f kd o,fvyfpf
(thallus) jzifh zGUJ pnf;xm;onf/ o,fvyfpq f o kd nfrmS tjrpfppf? yifpnfppf? t&Gupf pfrsm;
ryg&Sad om tyifcE¨mud, k u
f kd ac:onf/ yef;ryGiahf omtyifrsm;wGif a&ndy§ if? tonf;yHk
ud,k xf nf&odS nft h yif? armhpyf if? zef;yif? xif;&S L;rsKd ;EG,0f ifyifponfwYkd yg0ifonf/ xdt k yifrsm;
wGif yef;yGirhf sm;ryg&Sb
d J taphtpm; pyd;k yg&So d nf/ xdt k yifrsm;onf a&tdik af &uef pGwpf akd om
ae&mrsm;ESihf at;aomae&mrsm;wGif aygufa&mufMuonf/
vkyif ef; (1)
à atmufygar;cGe;f udk tkypf v k u
kd af qG;aEG;ajzqdyk g/
oifw\Ykd ywf0ef;usiw
f iG f awGU&aom yef;ryGio hf nft
h yifrsm;udk azmfjyyg/
33
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
a&uef? a&tkid f
tyifcE¨mud, k u f kd o,fvyfpjf zifh
odrYk [kwf pkpd w
G af om
zGUJ pnf;xm;onf/ trQiw f ef;
ae&mrsm;wGif ayguf
odrYk [kwf tkypf tk jzpfawGU&onf/
a&mufMuonf/
a&ndy§ if (algae)
tyifcE¨mud, k uf kd o,fvyfpjf zifh
zGUJ pnf;xm;onf/ o,fvpf o f nf t&dyaf umif;Ny;D pGwpf kd
ausm&ifyg trsK;d tpm;jzpfonf/ aom ajray:wGif
tonf;yHk tjrpfa,mif (rhizoid) yg&Sí d tpkvu kd ?f tjym;vdu
k f
ud,
k x
f nf&o dS nfh tyif tkypf vk ukd f ESi;f qDyiG hf yHo
k P²mef uyfí aygufonf/
(liverworts) aygufavh&o dS nf/
tyifcE¨mud, k u
f kd o,fvyfpjf zifh
zGUJ pnf;xm;onf/ o,fvyfpo f nf
pGwpf akd om eH&?H
axmifrwfpmG &SNd y;D ½d;k &Si;f aom
opfyif\ tacguf
yifpnfEiS hf &Guzf wfrsm;yg&So d nf/
rsm;ESihf ajray:wGif
tjrpfryg&Syd g/ taphryg&Sb d J
uyfí aygufonf/
armhpt
f yifrsm; rsK;d 0wfreI rf sm; (spores) jzihf
(mosses)
rsK;d yGm;onf/
34
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
tjrpfppf? yifpnfppfrsm;ESihf
tyfacsmif;uJo h cYkd Reaf eaom
t&Gurf sm;&SMd uonf/ tyGit hf pm; trsm;pkrmS tat;ydik ;f
uke;f (cones) [kac:aom a'orsm;wGif
t*Fgrsm;rS taphrsm; aygufa&mufNy;D
xkwv f yk jf cif;jzifh rsK;d yGm;onf/ tcsKd UrSm tylyikd ;f wGif
f yifrsm; tzdu
xif;&S L;rsKd ;EG,t k ek ;f ESihf truke;f rsm;onf aygufa&mufMuonf/
(conifers) tyifwpfyifwnf;wGif
jzpfay:aeonf/
avhusifch ef;
1/ yef;ryGiahf om tyifrsm;udak zmfjyyg/ xdt k yifrsm;teuf tjrpfppfr&Sad omtyifrsm;udk
azmfjyyg/
2/ xif;&S L;rsKd ;EG,t
f yifrsm;\ taphrsm;onf rnfonft h pdwt
f ydik ;f wGi&f MdS uoenf;/
3/ a&n§yd if? zef;yifEiS hf xif;&S L ;rsKd ;EG,t
f yifrsm;\ rwlnaD omvu©Pmrsm;udak zmfjyyg/
4-3 ouf&w
dS \
Ykd vu©Pm&yfrsm;ESihf vdu
k af vsmnDaxG jyKjyifaexdik jf cif;
4-3-1 ouf&w dS \
Ykd vu©Pm&yfrsm;
ouf&rdS sm;wGif tm[m&jyKjcif;? Bu;D xGm;jcif;? a&GUvsm;jcif;? touf&S Ljcif;? tnpf
taMu;pGejYf cif;? vIUH aqmfru
I w
kd jYkH yefjcif;ESihf rsK;d yGm;jcif;ponfh vu©Pm&yfrsm;&So
d nf/
vkyif ef; (1)
à oifwyYkd wf0ef;usiw f iG f awGU&Scd ahJ omt&m 10 ckcefu
Y kd ajymyg/ xdt
k &mrsm;wGif rnfonfh
t&mu ouf&jdS zpfoenf;/ tb,faMumifeh nf;/
vkyif ef; (2)
à tkypf w k pfppk o
D nf atmufygyku H akd vhvmNy;D ar;cGe;f udk aqG;aEG;ajzqdyk g/ xdaYk emuf
twef;odYk tvSnu hf swifjyyg/
35
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
(3)
(2)
(6)
(1)
(7) (4)
(5)
36
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
t"dutcsufrsm;
ouf&rdS sm;wGif ouf&jdS zpfaMumif;udak zmfjyEdik af om vu©Pm&yfrsm;rSm-
(1) tm[m&jyKjcif; (nutrition) - ouf&w dS ikd ;f onf touf&iS o f efaepOf pGr;f tif&&dS ef
twGuf ywf0ef;usirf pS rG ;f tifukd &,lMuonf/ Oyrm - tyifonf tvif;a&mifjzifh tpm
csuo f nf/ vlonf tpm;tpmrsm; pm;oH;k jcif;jzifh pGr;f tif&onf/
(2) Bu;D xGm;jcif; (growth) - ouf&w dS ikd ;f onf Bu;D xGm;zGUH NzKd ;rI&MdS uonf/ ouf&w dS ikd ;f wGif
qJvt f opfrsm; yGm;rsm;aejcif;jzifh Bu;D xGm;vmMuonf/
(3) a&GUvsm;jcif; (movement) - ouf&rdS sm;onf rdrw d \ Ykd cE¨mud, k t f pdwt f ydik ;f
wpfcck u k kd toH;k jyKí wpfae&mrSwpfae&modYk a&GUvsm;oGm;vmMuonf/ Oyrm-ig;rsm;
onf a&,ufrsm;udt k oH;k jyKí ul;cyfomG ;vmMuonf/ iSurf sm;onf tawmifyrH sm;udk
toH;k jyKí yso H ef;oGm;vmMuonf/
(4) touf&S L jcif; (respiration) - &S L oGi;f vdu k af om atmufq*D siu f tkd oH;k jyKNy;D
cE¨mud, k wf iG f tm[m&jyKxm;aom armfvu D sK;rsm;udNk zKd cí
JG pGr;f tif? a&ESihf umAGe'f ikd f
atmufq'kd f xGuaf y:vmapjcif; jzpfonf/
(atmufq*D sif + tpmtm[m& pGr;f tif + a& + umAGe'f ikd af tmufq'kd )f
(5) tnpftaMu;pGejYf cif; (excretion) - ouf&rdS sm;onf ud, k cf E¨mrSrvdtk yfaomt&m
ESihf tqdyt f awmufjzpfapaomt&mrsm;udk pGeyYf pfMuonf/ Oyrm - acR;xGujf cif;? qD;pGejYf cif;
(6) vIUH aqmfru kd jYHk yefjcif; (irritability) - ouf&rdS sm;wGif ywf0ef;usi\
I w f ajymif;vJru I kd
tm½Hck pH m;Ny;D wkjYH yefEikd pf rG ;f &dMS uonf/ Oyrm - ½kww f &uf pl;&Saomtvif;a&mifusa&muf
aomtcg csucf si;f rsuv f ;kH rdwS yf pfjcif;? tyifrsm;onf tvif;a&mifbufoYkd Bu;D xGm;jcif;/
(7) rsKd ;yGm;jcif; (reproduction) - ouf&rdS sm;wGif ,if;wdEYk iS w hf al om ouf&rdS sm;udyk mG ;rsm;
ay;Edik af om jzpfpOf&o dS nf/ Oyrm - aMumifrBu;D rS aMumifuav;rsm; arG;zGm;jcif;?
taphtan§mufaygufjcif;/
avhusifch ef;
1/ oifonf EdpYk uYkd av;i,ft&G,Ef iS hf ,ckt&G,f
wGif rwlnaD om vu©Pm&yfrsm;ukd azmfjy
yg/ tb,faMumifeh nf;/
2/ yHw
k iG f ouf&w dS \
Ykd rnfonfv
h u©Pm&yfuakd zmfjyoenf;/ tb,faMumifeh nf;/
37
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
38
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
avhusifch ef;
1/ ausm½d;k &doS wå0gwGif t"dutkypf Bk u;D b,fErS sKd ;cGjJ cm;xm;oenf;/
2/ rdru d ,
kd w
f idk v
f nf; rnfonfh owå0gtrsK;d tpm;jzpfygoenf;/
3/ atmufazmfjyyg ausm½d;k &So d wå0grsm;onf rnfonft h "dutkypf w
k iG f yg0ifoenf;/
39
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
4/ tawmifyw H pfpykH gNy;D ? iSuaf rG;awmifrsm;jzifh zH;k tkyxf m;aom owå0g 3 rsKd ;udk
azmfjyyg/
5/ tdr?f ausmif;? ywf0ef;usi&f dS ausm½d;k &do S wå0gwdu Yk kd tkypf k 2 pk cJjG cm;yHt
k &
trsKd ;tpm;cGjJ cm; jyyg/
4-4-2 ausm½d;k rJo h wå0grsm; (Invertebrates)
ausm½d;k rJo
h wå0grsm;udv k nf; xdok wå0grsm;\ yg0ifaomvu©Pm&yfrsm;ay:rlwnfí
trsK;d tpm;cGjJ cm;Edik of nf/
ausm½d;k rJo
h wå0grsm;
vkyif ef;(1)
à ywf0ef;usi&f dS ausm½d;k rJo
h wå0grsm;udk oifoo
d avmufajymyg/
vkyif ef;(2)
à oifwt Ykd m;vH;k wlnaD omtcsu?f rwlnaD omtcsurf sm;t& tkypf k 2 pkzUJG yg/
à tkypf k 1 onf ajcaxmuf&adS om owå0grsm;? tkypf k 2 onf ajcaxmufr&Sad om
owå0grsm;[k rSwo f m;í tkypf ak cgif;aqmifu tajzrsm;udk oifyek ;f wGif a&;yg/
40
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
t"dutcsufrsm;
ausm½d;k rJo k iG f tBu;D qH;k tkypf jk zpfaom (Arthropods) \
h wå0gtkypf w
xif&mS ;aomvu©Pmrsm;
ausm½d;k rJh
owå0grsm; tkypf k qpfyikd ;f yg
cE¨mud,
k f
ajcaxmuf Oyrm
tpdwtf ydik ;f
ta&twGuf
tif;quf oH;k ydik ;f (acgif;ydik ;f ? vdyjf ym? yk&u
G q f w
d ?f
3 pkH
(Insect) &ifyikd ;f ? 0rf;Adu k yf ikd ;f ) ESaH umif
ESpyf ikd ;f (acgif;&ifyikd ;f ?
Arachnid 4 pHk yihu
f l
0rf;Adu k yf ikd ;f )
ESpyf ikd ;f (acgif;&ifyikd ;f ? 5 pHEk iS hf tpHk 20
Crustacean ykpeG ?f uPef;
0rf;Adu k yf ikd ;f ) Mum;
uif;ajcrsm;?
Myriapod qpfyikd ;f rsm;pGm&Sd tpHrk sm;pGm
yk;d em;oefaumif
uk,
d x
f nf>yefy&Hk dS owå0g arQm?h oefaumif? wDaumif
uk,
d x
f nf>yefyrHk &Sd owå0g c½k ? oHyjcKyf
41
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
avhusifch ef;
1/ ausm½d;k rJoh wå0gwGiyf g0ifaom owå0gtrsKd ;tpm;rsm;udk oifoo d avmufazmfjyyg/
2/ tif;qufwiG &f aSd om xif&mS ;onfv h u©Pm 3 csuu f kd azmfjyyg/
3/ oif\tdrw f iG af wGU&aomtif;quftrdsK;tpm;rsm;udak zmfjyyg/
4/ atmufwiG af zmfjyxm;aom owå0grsm;udk Z,m;wGix f nfo h iG ;f azmfjyyg/
yifu h ?l uif;ajcrsm;? ,ifaumif? yd;k [yf? jcif? vdyjf ym? jc? cgcsO?f yk&u G q
f w
d ?f
yd;k em;oefaumif? uif;Nr;D aumuf? ykpeG ?f uPef;
42
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
tb,faMumif&h iS o f efEikd o
f nf/
rd;k enf;ajcmufaoGUaom a'oaygufyif
ao;i,faomt&Gurf sm;&So d nfth wGuf
erlemtajz - xaemif;yif
yifaiGUjyefru
I kd avsmeh nf;aponf/
a&iefyikd ;f a'oaygufyif
tb,faMumif&h iS o
f efEikd o
f nf/
erlemtajz - uepdyk if
a&csKd yikd ;f a'oaygufyif
tb,faMumif&h iS o
f efEikd o
f nf/
erlemtajz - Mumyif
vkyif ef; (4)
à tkypf v k ukd af qG;aEG;yg/ ay;xm;aomowå0grsm;\ tajctaeudq k ef;ppfNy;D vku
d af vsmnD
axGpmG jyKjyifaexdik jf cif;trsKd ;tpm;udk cGjJ cm;azmfjyí taMumif;jycsuaf y;yg/
- tom;udk tpdr;f twdik ;f udu k jf zwfpm;aomufEikd af om acG;
- &efoEl iS ahf wGUvQif yHpk aH jymif;aom yd;k em;oefaumif
- csw d af umufyEkH w I of ;D jzifh <uufrsm;udq k wk Nf zpJ m;aom vif;,kef
- ntarSmifwiG t f pm&Sm&ef Bu;D rm;aomrsuv f ;kH &Sad om ZD;uGuf
- &efot Yl EÅ&m,fru S if;a0;apvdí k tkypf zk UJG aeavh&adS om orifrsm;
tjyKtrltm;jzifh vdu
k af vsmnDaxGatmif jyKjyifjcif; taMumif;jycsuf
zGUJ pnf;yHt
k & vdu
k af vsmnDaxGpmG jyKjyifxm;jcif; taMumif;jycsuf
t"dutcsufrsm;
ouf&rdS sm;onf ywf0ef;usit f rsKd ;rsKd ;wGif touf&iS o f efEikd &f eftwGuf vdu k af vsmnD
axGr&I aSd tmif jyKjyif&onft h aMumif;t&if;rsm;rSm - tylcsed ?f &moDOwk? tpm&&Srd EI iS hf
&eforl sm;&Srd pI onfwt Ykd ay:rlwnfaeonf/ odjYk zpfí ouf&rdS sm;onf vdt k yfonft h cg
wGif vdu k af vsmnDaxGonfjh yKjyifru I kd jyKMu&onf/ xdo k Ykd rjyKvyk Ef ikd yf gu touf&iS o f ef
&ef tcGit hf vrf;f enf;yg;Muonf/
ouf&rdS sm;\ vdu k af vsmnDaxGjyKjyifaexdik jf cif;wGif t"dutm;jzifh 2 rsKd ;&So d nf/
,if;wdrYk mS -
(1) ouf&\ dS ud,k tf *Fgtpdwt f ydik ;f wpfcck u k kd xl;uJpmG jyKjyifxm;jcif;
Oyrm- bl;yif - ESmarmif;EG,&f ?dS tjriho f w
Ykd uf/ acG; - pG,o f mG ;&S?d udu k jf zwfpm;/
(2) tjyKtrltm;jzifh vdu k af vsmnDaxGatmif jyKjyifaexdik jf cif;
Oyrm - zm;onf ywf0ef;usiEf iS ahf &maESmoGm;Ny;D ta&mifajymif;jcif;jzifh &efot Yl EÅ&m,f
rS uif;vGwjf cif;
43
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
avhusifch ef;
1/ ay;xm;aomyHrk sm;rS tyifEiS o
hf wå0gwdw
Yk iG f rnfoaYkd om vdu
k af vsmnDaxG jyKjyifr&I dS
ygoenf;/ tb,faMumifeh nf;/
zm; ukvm;tkwf
2/ oifoad om odrYk [kwf jrifz;l aom vku d af vsmnDaxGr&I o dS nfh tyifEiS hf owå0g wpfrsKd ;pDukd
azmfjyyg/ rnfonft h rsKd ;tpm;jzpfonfukd &Si;f jyyg/
3/ ay;xm;aom ouf&rdS sm;ESihf vdu k af vsmnDaxG&rdS u I kd ,SOwf yJG g/
(u) bJ (1) xlaomtarG;&Sd
(c) aeMumyef; (2) a&&Sm;aomae&mwGi&f iS o f efeikd f
(*) 0uf0H (3) tkypf zk UJG aeavh&dS
(C) orif (4) aea&mifvm&modrYk suEf mS rlavh&dS
(i) uEÅm&yif (5) a&,ufygaomajcaxmuf&dS
4/ avhusichf ef; eHygwf (3) rS ouf&w dS \Ykd vdu
k af vsmnDaxGaomjyKjyifru I kd zGUJ pnf;ykt
H &
odrYk [kwf tjyKtrlt& cGjJ cm;azmfjyyg/
4-4-3-2 ouf&rdS sm;\BuD;xGm;jcif;? rsKd;yGm;jcif;? tm[m&jyKjcif;ESit
hf umtuG,jf yKjcif;
vkyif ef;(1)
à ouf&w dS \
Ykd vdu
k af vsmnDaxGjyKjyifrt
I rsKd ;tpm; 2 rsKd ;udk azmfjyyg/
vkyif ef; (2)
à ay;xm;aomvkyif ef;Z,m;rS vdt k yfaomae&mudk aqG;aEG;azmfxw k jf znfph u
G yf g/
à aqG;aEG;cJah omouf&dS 4 rsKd ;\ jyKjyifaexdik yf t
kH &oufqikd &f mtrsKd ;tpm;udk a&G;cs,yf g/
44
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
45
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
t"dutcsufrsm;
ouf&rdS sm; vdu k af vsmnDaxGpmG touf&iS af exdik af omae&mudk ,if;wd\ Yk &Sio f ef&m
0ef;usi[ f ak c:onf /
xd0k ef;usiw f iG f aexdik Ef ikd &f eftwGuf ,if;wd\ Yk ud,
k cf E¨m&Sd t*Fgtpdwt f ydifk ;f tcsKd UESihf
aexdik rf yI pkH u
H kd jyKjyifrI jyKMuonf/
vdu k af vsmnDaxGpmG jyKjyifaexdik rf yI pkH rH sm;wGif (u) ywf0ef;usi\ f ½kww f &uf ajymif;vJ
rIukd cHEikd &f efvu kd af vsmnDaxGpmG jyKjyifjcif;? (c) tpm;tpm&,l&ef vdu k af vsmnDaxGpmG
jyKjyifrjI yKjcif;? (*) &efot Yl EÅ&m,frv S w
G af jrmuf&ef vdu k af vsmnDaxGpmG jyKjyifaexdik f
jcif;? (C) Bu;D xGm;&eftwGuf vdu k af vsmnDaxGpmG jyKjyifaexdik jf cif; ponfjzifh trsKd ;rsKd ;
&So
d nf/
avhusifch ef;
1/ bJ? vdyjf ym? Muufww Ykd iG f rnfonfo
h wå0gonf a&wGif ul;Edik o
f enf;/ tb,faMumifh
enf;/
2/ yHw
k iG f ay;xm;aom ouf&rdS sm;
wGif &Sio f efr&I &S&d ef rnfoYkd
vdu
k af vsmnDaxG jyKjyifxm;yg
oenf;/
46
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
ouf&t
dS rsKd ;rsK;d
vu©Pm&yfrsm;
- Bu;D xGm;jcif;
- tm[m&jyKjcif;
- tnpftaMu;pGejYf cif;
- touf&S Ljcif;
- a&GUvsm;jcif;
- rsK;d yGm;jcif;
- vIUH aqmfru I w
kd jYHk yefjcif;
xl;uJaom vu©Pm&yf
(vdu
k af vsmnDaxG aexdik jf cif;)
zGUJ pnf;yHt
k & tjyKtrlt&
tyif owå0g
yef;yGiahf om yef;ryGiahf om
ausm½d;k &Sd ausm½d;k rJh
tyif tyif
aph&u
G x
f ;D - a&n§d - ig; - ajcaxmuf&adS om
- tonf;yHk - uke;f aea&ae owå0g
ud,
k xf nf&dS - wGm;oGm; - ajcaxmufr&Sad om
aph&u
G pf kH - armhpf - iSuf owå0g
- zef; - Edw
Yk u
kd f - ud,k x f nfaysmh
- xif;&S L; tcGyH g owå0g
- ud,k x f nfrm?
ql;zH;k owå0g
47
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
tcef;(5)
qJvfESifhqJvfzGJUpnf;wnfaqmufykH (Cell and Cell Structure)
ed'gef;
qJvo f nfouf&w dS \
Ydk tajccHtusq;Hk ,lepfwpfcjk zpfonf/ ouf&w Sd u
Ykd kd qJvw
f pfck
wnf;jzifah omfvnf;aumif;? qJvrf sm;pGmjzifah omfvnf;aumif; zGUJ pnf;wnfaqmufxm;onf/
ouf&q dS v f iG f yg0ifaom t*FgEkyrf sm; (organelles) udk tPkMunfu
J w h &d ,
d m (microscope) jzifh
Munfrh o S m jrif&onf/
5-1 tPkMunfu h &d ,
d m (Microscope)
tPkMunfuh &d ,
d mqdo k nfrmS omrefrsupf jd zifh rjrifEikd af om tvGeaf o;i,fonft h &m
rsm;udk tqaygif;rsm;pGmcsUJ í MunfEh ikd &f ef toH;k jyKaomud&,
d m jzpfonf/ ouf&q dS v
J zf UJG pnf;yHk
rsm;udk avhvm&mwGif r&Srd jzpfvtkd yfaomt&m jzpfonf/
vkyif ef; (1)
à ay;xm;aom ud&, d mrsm;wGif rnfonfu
h &d ,
d mu tvGeaf o;i,faomyd;k rTm;rsm;udk
Munfjh rifEikd yf goenf;/
eu©ww
f m&mMunfrh eS af jymif; tPkMunfu
h &d ,
d m ta0;Munfrh eS af jymif;
yHk (5-1) ud&,
d mrsm;
vkyif ef;(2)
à ay;xm;aom tPkMunfu h &d ,
d m\ tpdwt
f ydik ;f rsm;ESihf toH;k jyKyu
kH kd tkypf v
k u
kd f
aqG;aEG; avhvmyg/
tPkMunfu
h &d ,
d m (Microscope)
tPkMunfu
h &d ,
d m\tpdwt
f ydik ;f rsm; toH;k jyKykH
(1) rsuMf unfrh eS f (eyepiece) rsupf jd zifu
h yfíMunf&h aom rSeb f vD ;l jzpfonf/
(2) tPkMunfu h &d ,d m\ud, k x
f nf tay:rS rsupf jd zifu
h yfíMunf&h aomrSeb f v
D ;l ESihf
(body tube) t&m0w¬Kukd tPkpw d Mf unfrh eS b
f vD ;l wdjYk zifh
qufay;aomtydik ;f jzpfonf/
(3) tMurf;csed cf vkwf t&m0w¬Kukd tMurf;jrifomatmifcsed af y;onf/
(coarse adjustment)
48
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
(4)tEkpw
d cf sed cf vkwf t&m0w¬Ku&kd iS ;f vif;jywfom;pGmjrif&efcsed af y;onf/
49
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
t"dutcsufrsm;
tPkMunfu h &d ,d mqdo k nfrmS omrefrsupf jd zifh rjrifEikd af om tvGeaf o;i,fonfh
t&mrsm;udk tqaygif;rsm;pGmcsUJ í MunfEh ikd &f ef toH;k jyKaomud&, d m jzpfonf/
tPkMunfu h &d ,d mwGif rsuMf unfrh eS ?f tPkMunfu h &d ,
d m\ud, k x f nf? tMurf;csed f
cvkw?f tEkpw d cf sed cf vkw?f vufuikd ?f uvpf? csUJ tm;trsKd ;rsKd ;&Sad om rSeb f v
D ;l rsm;?
qvdu
k zf efjym;wifaompif? tvif;csed af y;aomrSeEf iS hf atmufajcwdyYk g0ifonf/
avhusifch ef;
1/ tPkMunfu h &d ,
d mqdo k nfrmS tb,fenf;/ rnfonft h pdwt f ydik ;f rsm; yg0if zGUJ pnf;
xm;oenf;/
2/ tPkMunfu h &d ,
d matmufwiG jf rif&aom qm;ESio hf Mum;wd\ Yk yHo k P²mef rnfoYkd
&So
d enf;/
3/ omrefrsupf jd zifh rjrifEikd af om yd;k rTm;rsm;udk &Si;f vif;pGmjrifEikd &f ef tPkMunfu h &d , d m
\ rnfonft h pdwt f ydik ;f udk toH;k jyK&rnfenf;/
5-2 qJvf (Cell)
qJvo f nf EsLuvd,ESihf qdu k wf ykd vmZrfwyYkd g0ifaom y½dw k ykd vmZrf tydik ;f tp
jzpfonf/ ouf&jdS zpfpOfrsm;udk qJvw f pfcwk nf;jzifv
h nf; vkyaf qmifEikd of nf/ (Oyrm-trD;Am;?
yg&mrDp, D rf) ouf&t dS rsm;pkonf qJvrf sm;pGmjzifh zGUJ pnf;xm;Ny;D jzpfpOfrsm;udk qJvrf sm;u
tzGUJ vdu
k f pkaygif; vkyaf qmifMuonf/
vkyif ef;(1)
à omrefrsupf jd zifrh jrifEikd af om tvGeaf o;i,fonfh t&mrsm;udk tqaygif;rsm;pGm
csUJ MunfEh ikd &f ef rnfonfu h &d ,
d mudk toH;k jyKygoenf;/
vkyif ef;(2)
à uefa& odrYk [kwf ajrmif;a& wpfpuf odrYk [kwf MuufoeG ef \ D tajr;§ yg;udck mG í
a&wpfpufcsNy;D qvdu k jf ym;ay:wGiw
f ifum tPkMunfu
h &d ,
d mjzifMh unfyh g/ jrif&aom
t&mrsm;udk yHq
k yJG g/
t"dutcsufrsm;
ouf&rdS sm;udk wnfaqmufxm;aom tajccH,el pfukd qJvf [kac:onf/
omrefrsupf jd zifh rjrifEikd af omt&mrsm;udk tPkMunfu
h &d ,
d mjzifMh unfí
h jrifEikd yf gonf/
avhusifch ef;
1/ ouf&rdS sm;udk zGUJ pnf;wnfaqmufxm;aom tajccH,el pfukd rnfoaYkd c:oenf;/
2/ qJvw f pfcw
k nf;jzifh ouf&jdS zpfpOfrsm;udk vkyaf qmifEikd af om owå0gudk azmfjyyg/
50
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
(u)
(c)
vkyif ef;(2)
à ausmif;om;tkypf w
k pftyk pf pk u
D qJvEf pS rf sKd ;\yHrk sm;udMk unfí
h wlncD suf rwlncD surf sm;
udk a&;yg/
qdu
k w
f ykd vmZrf (cytoplasm)
EsLuvd, (nucleus)
qJvt
f ajr;§ yg; (cell membrane)
qJvef &H H ( cell wall)
uvd½k ykd vwf (chloroplast)
owå0gqJvf tyifqv
J f
yHk (5-4) owå0gqJvEf iS hf tyifqv
J f
u
vkyif ef;(3) c
à ay;xm;aom ouf&q dS v
J yf u
Hk kd avhvmNy;D tñTe;f rsm; *
xnfyh g/ rnfonfq
h v
J f trsK;d tpm;jzpfoenf;/
51
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
t"dutcsufrsm;
qJvw f pfcw k iG f t"dutpdwt f ydik ;f 3 ckyg0ifonf / xdt k pdwtf ydik ;f wdrYk mS ...
(1) qJvt f ajr;§ yg; (cell membrane) ( qJvu f kd zH;k umay;xm;aomtjyifvmT )
(2) qdu k wf ykd vmZrf (cytoplasm) (qJv\ f ausmufausmuJo h aYkd omt&m)
(3) EsLuvd, (nucleus) ( qJvt f wGi;f &Sd rsKd ;½k;d ADZo,faqmifxm;aomt&m)
tyifqv J w f iG f uvd½k ykd vwf (chloroplast) ESihf qJvef &H H (cell wall) rsm;&SNd y;D owå0gqJvf
wGif xdt
k &mrsm; ryg&Syd g/
avhusifch ef;
1/ qJvw f pfcwk iG f t"dutpdwt f ydik ;f b,fEcS yk goenf;/ xdt
k pdwt f ydik ;f rsm;udak zmfjyyg/
2/ qJvef &H u H kd rnfonfq h v
J w
f iG f awGU&oenf;/
3/ tyifqv J Ef iS hf owå0gqJv\f rwlnaD omtcsurf sm;udak zmfjyyg/
4/ ay;xm;aomyHrk sm;wGif rnfonfyh rkH sm;onf ouf&q dS vJ jf zpfoenf;/
qJvf
tyifqv
J f owå0gqJvf
- qJvef &H H -
- qJvt f ajr;§ yg; - qJvt f ajr;§ yg;
- qduk w
f ykd vmZrf - qduk w
f ykd vmZrff
- uvd½k ykd vwf -
- EsLuvd, - EsLuvd,
52
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
tcef;(6)
rsdK;yGm;jcif; (Reproduction)
ed'gef;
rsKd ;yGm;jcif;onf ouf&v dS u©Pm&yfrsm;teuf ta&;Bu;D aomvu©Pm&yfwpfck jzpf
onf/ rsKd ;yGm;jcif;qdo k nfrmS ouf&rdS sm;wGif ,if;wdEYk iS rhf sKd ;pdww
f o
l uf&rdS sm;udk yGm;rsm;ay;
Edik af omjzpfpOf jzpfonf/ þoifcef;pmwGif tyifEiS o hf wå0g 2 rsKd ;pvH;k ü vdi&f rdS sKd ;yGm;jcif;ESihf
vdirf rhJ sKd ;yGm;jcif;taMumif;t&mwdYk yg0ifonf/
6-1 ouf&rdS sm;\rdsK;yGm;jcif; (Reproduction of Living Things)
ouf&rdS sm; rsKd ;okO;f aysmufu,G rf rI jzpfap&ef rsKd ;yGm;jcif;jzifh rdr\ d rsKd ;qufrsm;udk
qufvuf wnfwaHh pEdik o f nf/
vkyif ef; (1)
à rsKd ;yGm;jcif;qdok nfrmS tb,fenf;/ ywf0ef;usiw
f iG f rnfonfo
h uf&rdS sm;\ rsK;d yGm;jcif;udk
jrifz;l oenf;/
vkyif ef; (2)
à ay;xm;aomouf&rdS sm;onf rnfoYkd rsKd ;yGm;Muygoenf;/ tkypf v
k u
kd f aqG;aEG;ajzqkyd g/
53
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
avhusifch ef;
1/ oifoad om rsKd ;yGm;jcif;rsm;udk Oyrmjzifh azmfjy
yg/
2/ ay;xm;aomyHrk sm;rS ouf&rdS sm;onf rnfonfh (u) zef;yif
rsKd ;yGm;jcif;jzifh rsKd ;yGm;Muoenf;/
3/ yifyikd ;f rsKd ;yGm;jcif;\ tm;omcsurf sm;udk azmfjy
yg/ (*) yvefae;&D;,m; (c) 0g;yif
6-2 tyifrsm;\rsdK;yGm;jcif; ( Reproduction of Plants)
tyifrsm;\rsKd ;yGm;jcif;wGif vdi&f rdS sKd ;yGm;jcif;? vdirf rhJ sKd ;yGm;jcif;ESihf yifyikd ;f rsK;d yGm;jcif;[lí
oH;k rsKd ;&Syd gonf/
ta&;Bu;D aom pdu k yf sKd ;oD;ESrH sm;ESifh pD;yGm;jzpfpu
kd yf sKd ;aom oD;ESyH ifwpfcsKUd udk yifyikd ;f tm;jzifh
vnf; rsKd ;yGm;í&onf/
6-2-1 vdi&f rdS sdK;yGm;jcif; (Sexual Reproduction)
yef;yGirhf sm;onf tyifrsm;\ rsKd ;yGm;t*Fgrsm; jzpfonf/ yef;yGit fh rsm;pkwoYkd nf tzdk
rsKd ;yGm;t*FgESifh trrsKd ;yGm;t*Fgrsm;jzihf zJUG pnf;xm;onf/ yef;yGirhf sm;wGi0f wfreI t f w
d rf S tzd*k rd
ESihf taphtrd rf S tr*rdukd xkwaf y;onf/ 0wfreI u f ;l jcif;jzpfpOfjzpfay:Ny;D aemuf tzd*k rdEiS hf tr
*rdwYkd aygif;pyfNy;D oaE¨atmifum taphrsm; jzpfvmonf/ xdrk w S pfqifh taphaygufjcif;tm;jzifh
tyifopfrsm; &&Sv d monf/ þenf;udk tyifrsm;\ vdi&f rdS sKd ;yGm;jcif;[kac:onf/
vkyif ef; (1)
à ay;xm;aom yef;yGiw
hf iG f rnfonft
h pdwt
f ydik ;f rsm;aygif;pyfygu taphjzpfvmrnfenf;/
0wfrIeftdwf (tzdk*rd)
taphavmif;
0wfrIef
taphtdrf (tr*rd)
54
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
&Guv
f yS if BuyH if ESi;f qDyif yk@&duyf if
ykH (6-4) yifydkif;enf;jzifh rsdK;yGm;aomtyifrsm;
vkyif ef; (2)
à tjrpfw, G Nf y;D wGm;oGm;aeaom jruf odrYk [kwf jrif;cGm&Guyf ifwo
Ykd nf rnfuo
hJ Ykd tyif
opfrsm; jzpfay:vmoenf;/ xdt k yifrsm;udk tb,faMumihf wGm;oGm;yif[ak c:oenf;/
t"dutcsufrsm;
tyifrsm;\rsKd ;yGm;jcif;wGif vdi&f rdS sKd ;yGm;jcif;? vdirf rhJ sKd ;yGm;jcif;ESihf yifyikd ;f rsK;d yGm;jcif;[lí
3 rsKd ;&dyS gonf/
vdi&f rdS sK;d yGm;jcif;rSm yef;yGirhf sm;\ 0wfreI tf w fd &f dS tzd*k rdEiS hf taphtrd &f dS tr*rdwYkd
aygif;pyfí oaE¨atmifNy;D taphjzpfvmum taphrt S yifopfaygufvmjcif; jzpfonf/
Oyrm-o&ufyif? oabFmyif? yJyiftrsKd ;rsKd ;/
vdirf rhJ sK;d yGm;jcif;wGif wpfcsKUd aomtyifrsm;onf tzd*k rdEiS hf tr*rdwrYkd yg0ifbJ pyd;k rsm;
rS tyifopfaygufvmjcif;jzpfonf/ Oyrm - zef;yif? armhpyf if/
yifyikd ;f rsKd ;yGm;jcif;rSm tyif\taphrrS [kwb f J tjcm;aomtpdwt f ydik ;f rsm; (tudik ;f ?
yifpnf? t&Gu)f rS tyifopfrsm; &&So d nf/ Oyrm - jrufyif? jrif;cGm&Guyf if? pawmfb,f&/D
55
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
avhusifch ef;
1/ oifoad om vdirf rhJ sKd ;yGm;jcif;jzifh rsK;d yGm;onhtf yifrsm;udk azmfjyyg/
2/ rdrad 'owGi&f Ekid af om tyif\ yifyikd ;f tpdwt f ydik ;f (tmvl;? MuufoeG ef ?D csi;f )
wpfrsKd ;rsKd ;udk toH;k jyKNy;D tyifaygufvmonftxd vufawGUvkyaf qmifMunhyf g/
3/ oifoad om taphjzifh rsKd ;yGm;onft h yif 5 rsKd ;udak zmfjyyg/
4/ atmufygtyifrsm;udak vhvmNy;D ,if;wk\ Yd rsKd ;yGm;jcif;trsKd ;tpm;udk ajzqdyk g/
&Guuf s
tmvl;yif csi;f yif o&ufyif oabFmyif
yifaygufyif
jrif; vl trD;Am;
yHk (6-5) ouf&Sdrsm;
56
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
yg&mrDpD,rf [dkuf'&m
ykH (6-6) ouf&Sdrsm;\vdifrJhrsdK;yGm;ykHrsm;
6-3-2 vdi&f rdS sdK;yGm;jcif; (Sexual Reproduction)
txD; (tzd*k rd) ESihf tr (tr*rd) wdaYk ygif;pyf rsKd ;yGm;vQif vdi&f rdS sKd ;yGm;jcif; [kac:onf/
k nfrmS trrsKd ;O (egg) ESihf tzko
vdi&f rdS sKd ;yGm;jcif;qdo d u
k af umif (sperm) wdYk aygif;pyf
oaE¨atmifNy;D oaE¨atmifO (zygote) jzpfay:jcif;udk ac:onf/
vkyif ef; (1)
à ay;xm;aomowå0grsm;wGif rnfonfo
h wå0gonf vdi&f rdS sKd ;yGm;enf;jzifh yGm;rsm;vm
oenf;/
57
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
avhusifch ef;
1/ owå0grsm;wGiaf wGU&aom vdirf rhJ sKd ;yGm;jcif;rsm;udk Oyrmjzifh azmfjyyg/
2/ vdi&f rdS sKd ;yGm;jcif;wGif oaE¨atmifjcif; b,fErS sKd ; &So d enf;/
3/ vdi&f rdS sKd ;yGm;jcif;wGif twGi;f oaE¨atmifjcif;jzifh rsKd ;yGm;aomowå0g 3 rsKd ; udk azmfjy
yg/
4/ vdi&f rdS sKd ;yGm;jcif;wGif jyifyoaE¨atmifjcif;jzifh rsKd ;yGm;aomowå0g 3 rsKd ; udk azmfjyyg/
tcef; (6) udk jyefvnfo;kH oyfjcif;
rsKd ;yGm;jcif;
58
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
tcef; (7)
urÇmN*dK[f (Planet Earth)
ed'gef;
þtcef;wGif urÇmonf rdr0d if½;kd ay:vnfywfjcif;ESihf urÇmonf aeukv d n S yfh wfjcif;
urÇmt h jyifyikd ;f rsm;jzpfaom ajrxk? a&xk? avxk? ZD0xkw\ Ykd zGUJ pnf;yHk ESihf urÇmah jrrsuEf mS jyif
ajymif;vJ&jcif;taMumif;&if;wku Yd kd oif,&l rnfjzpfonf/ rlvwef;wGif urÇmBu;D \ yko H P²mefEiS fh
N*Kd [rf sm;vSnyfh wfjcif;? ajrqDvmT \*kPo f wåEd iS hf ajrqDvmT wdu k pf m;jcif; tajccHtaMumif;
t&mrsm;udk od&cdS NhJ y;D jzpfonf/
7-1 urÇmonf rdr0d if½;kd ay:vnfywfjcif;ESihf aeudv
k n
S yfh wfjcif;
7-1-1 urÇmonf rdr0d if½;kd ay:vnfywfjcif; (Earth's rotation)
rlvwef; odyb HÜ mom&yfwiG f urÇmBu;D \ yHo k P²mefEiS hf N*Kd [rf sm; vSnyhf wfjcif;taMumif;
udk tenf;i,fo&d cdS NhJ y;D jzpfonf/ oifwo Ykd cd NhJ y;D aom tcsurf sm;udk tajccHí atmufygar;cGe;f
rsm;udk ajzqdyk g/
à urÇmBu;D onf rnfuo hJ Ykd yko
H P²mef&o dS enf;/
à urÇmBu;D onf Nird o f ufaeonf okrYd [kwf vnfywfaeonf/ oifw\ Ykd xifjrifcsuu
f kd
ajymjyyg/
vkyif ef; (1)
à yxrOD;pGm ausmif;om;wpfa,muf twef;a&SUokYd xGuyf g/
à rdrcd E¨mud, k u
f kd wpfywf okrYd [kwf ESpyf wf em&DvufwaH jymif;jyef (vuf0&J pf) twkid ;f
vSnyfh g/
à useaf usmif;om;? ausmif;olrsm;u yxrausmif;om; jyKvyk o f uJoh Ydk pmoifcef;\
oifah wmfaomae&mwGif vufawGUjyKvyk yf g/ (jznf;nif;pGmvSnyhf g/)
0if½;kd
vkyif ef; (2) 23ƒ H
66ƒ H
aeywfvrf;jyifnD
59
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
t"dutcsufrsm;
urÇmonf rdr0d if½;kd ay:wGif vnfaf ejcif;udk vnfywfjcif; (Earth's rotation) [kac:
onf/
urÇmonf rdr0d if½;kd ay:wGif 23 w
H rd ;f apmif;í vnfywfaeonf/
urÇmonf rdr0d if½;kd ay:wGif taemufrt S a&SUokYd em&DvufwaH jymif;jyef (vuf0&J pf)
twdik ;f vnfywfaeonf/
urÇmonf rdr0d if½;kd ay:wGif wpfywfjynhaf tmifvnf&ef tcsed 2f 4em&D (wpf&uf)
Mumonf/
avhusifch ef;
1/ vnfywfjcif; (Earth's rotation) qko d nfrmS tb,fenf;/
2/ urÇmonf 0if½;kd ay:wGif rnfoYkd vnfywfaeoenf;/
3/ atmufygwdu Yk kd tajzrSeaf &G;cs,yf g/
(u) urÇmonf rdr0d if½;kd ay:wGif wpfywfjynhaf tmifvnf&ef tcsed f (22em&D? 23em&D?
24em&D) Mumonf/
(c) urÇmonf rdr0d if½;kd ay:wGif (22 ?H 23 ?H 24 )H wdr;f apmif;ívnfywfaeonf/
7-1-2 urÇmonf aeukv d n S yfh wfjcif; (Revolution)
rlvwef;odyb ÜH mom&yf&dS N*Kd [rf sm;vSnyhf wfjcif;taMumif;ESihf oifcNhJ y;D onfh taMumif;
t&mwdu
Yk kd tajccHí atmufygar;cGe;f rsm;udk ajzqdyk g/
à urÇmonf rdr0d if½;kd ay:wGif wpfywfjynhaf tmifvnf&ef tcsed rf nfrQMumoenf;/
à urÇmBu;D onf rnfonfukd A[djk yKí vSnyhf wfaeoenf;/
vkyif ef;(1)
vnfywfjcif;
(Earth's rotation)
24 em&D
vSnyhf wfjcif;
ae (Revolution)
365† &uf
60
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
61
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
t"dutcsufrsm;
urÇmonfaeudk vSnyfh wfaejcif;ukd urÇmywfvrf;aMumif; wpfywfjzpfay:jcif;
(Revolution) [kac:onf/
urÇmonf aeukv d n S yfh wfomG ;aeaom vrf;aMumif;udk ywfvrf;[kac:onf/
urÇmonf rdr0d if½;kd ay:wGiv f nfywf&if; aeudk em&DvufwaH jymif;jyef (vuf0&J pf) jzifh
wdusaom ywfvrf;wpfcrk S bJOyHo k P²mefvrf;aMumif;twdik ;f vSnyfh wfaeonf/
urÇmonf aeudw k pfywfjynfah tmifvn S &fh ef tcsed w
f pfEpS f (365 &uf) Mumonf/
avhusifch ef;
1/ urÇmywfvrf;aMumif; wpfywfjzpfay:jcif;qko d nfrmS tb,fenf;/
2/ urÇmonf aeudrk nfoYkd vSnyhf wfaeoenf;/
3/ &ufxyfEpS f rnfoYkd jzpfvmoenf;/
4/ urÇmonf rdr0d if½;kd ay:wGif vnfywfjcif; (Earth's rotation) ESihf urÇmonf aeudk
vSnyfh wfjcif; (Revolution) wdo Yk nf rnfoYkd uJjG ym;jcm;em;oenf;/
5/ atmufygwdu Yk kd tajzrSeaf &G;cs,yf g/
(u) urÇmonf aeudk (puf0ikd ;f yH?k bJOyH?k rlrrSeyf )kH ywfvrf;jzifh vSnyhf wfaeonf/
(c) &ufxyfEpS o f nf (4 ESp?f 5 ESp?f 6 ESp)f wpfBurd f jzpfay:onf/
urÇmN*Kd [f
62
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
7-2 urÇmt
h ay:,HvmT wnfaqmufykH
7-2-1 ajrxk (Lithosphere)
urÇmBu;D wGif obm0ywf0ef;usit f ydik ;f 4 ydik ;f &So
d nf/ ,if;wdrYk mS ajrxk? a&xk? avxk?
ZD0xkwYkd jzpfMuonf/ urÇmt h ay:,HvmT ajrxkwiG f wGi;f xGuyf pön;f rsm;? ausmufw;kH
ausmufcrJ sm;ESihf ajrqDvmT wdu
Yk kd t"duawGUEdik o
f nf/
vkyif ef; (1)
yHk (7-4) udk avhvmNy;D atmufygar;cGe;f rsm;udk tkypf v k u
dk f aqG;aEG;wifjyyg/
à urÇmBu;D wGif obm0ywf0ef;usit f ydik ;f rnfrQ yg0ifoenf;/ ,if;wdu Yk kd azmfjyyg/
à vlEiS t hf yifwoYkd nf rnfonft
h ydik ;f wGif t"du rSw D if;aexdik Mf uoenf;/
avxk
ZD0xk
ajrxk a&xk
tay:,HvmT
Mum;vTm ajrxk
A[dk urÇmth ay:,HvmT
urÇmMh um;vTmtay:ydik ;f
urÇmMh um;vTmatmufyikd ;f
urÇmAh [dt
k jyifyikd ;f
urÇmAh [dt k wGi;f ydik ;f
63
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
awmifuek ;f awmifwef;
ork'&´ m
rD;awmif
uke;f ajrxkcsyf
ork'&´ m ajrxkcsyf
urÇmt h ay:,HvmT
urÇmMh um;vTmtay:ydik ;f urÇmMh um;vTmtay:ydik ;f
urÇmMh um;vTmatmufyikd ;f
urÇmMh um;vTmatmufyikd ;f
avhusifch ef;
1/ urÇmah jrxkqo kd nfrmS tb,fenf;/ urÇmah jrxkwiG f rnfonfwu Ykd kd t"du awGU&S&d
oenf;/
2/ atmufygwdu Yk kd tajzrSeaf &G;cs,yf g/
(u) urÇmt h ay:,HvmT wnfNird rf rI &Sjd cif;onf urÇmh (Mum;vTm? twGi;f vTm? Mum;vTm ESihf
twGi;f vTm) a&GUvsm;rIaMumifjh zpfonf/
(c) vlom;wdo Yk nf urÇmah jrxk\ (tay:,HvmT ? Mum;vTm? twGi;f vTm) wGif aexdik f
Muonf/
(*) rD;awmifaygufujJG cif;onf (tay:,HvmT ? Mum;vTm? twGi;f vTm) a&GUvsm;rIaMumifh
jzpfonf/
64
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
rd;k &Gmusjcif;
pGr;f tif yif&if;
yifaiGUjyefjcif;
a&cJ^qD;ESi;f p;D qi
;f a&aiGU jyefjcif;
pdr0hf if uef jrpf
ajratmufa&jyif ork'&´ m
ajratmufa&pD;qif;
65
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
t"dutcsufrsm;
urÇmah &xkwiG f yifv,fork'&´ m? tif;? tkid ?f jrpf? acsmif;rsm;&Sd a&rsm;? ajratmufa&?
a&cJjrpfEiS fh avxkx&J dS a&ck;d a&aiGUwkYd yg0ifonf/
rk;d a&ESifh qD;ESi;f rsm;onf ajrBu;D twGi;f pdr0fh ifNy;D ausmufvmT rsm;twGi;f cdak tmif;&m
rS ajratmufa& jzpfay:vmonf/ ajratmufa&udk a&csKd tjzpf xkw, f o l ;Hk pJv
G suf
&Sod nf/
avhusifch ef;
1/ atmufygwdu Yk kd tajzrSeaf &G;cs,yf g/
(u) urÇmrh suEf mS jyif\ ( ? ? ) udk a&xku zH;k tkyx
f m;onf/
(c) urÇmah &xkwiG f a&ief (70%? 88%? 97%) cef&Y o dS nf/
(*) urÇmah &xkwiG f a&csKd (3%? 5%? 7%) cef&Y o
dS nf/
(C) a&csKd rsm;\yif&if;onf (ajratmufa&? yifv,fork'&´ m? jrpfacsmif;) jzpfonf/
7-2-3 avxk (Atmosphere)
urÇmah vxkqo kd nfrmS urÇmN*Kd [u f 0kd ef;&Hxm;aom "mwfaiGUrsm;yg0ifonft
h vTmjzpfNy;D
urÇm\j'yfqt JG m;aMumifh wnf&adS ejcif;jzpfonf/
vkyif ef; (1)
atmufygar;cGe;f udk tkypf vk u
kd af qG;aEG;ajzqdyk g/
à urÇmajrBu;D \ tay:,HrsuEf mS jyifukd rnfonfu 0ef;&Hxm;oenf;/
vkyif ef; (2)
avxkwiG af tmufq*D si?f Eduk x
f ½d*k si?f umAGe'f ikd af tmufq'kd Ef iS hf tjcm;"mwfaiGUtenf;
i,fjzifh yg0ifzUJG pnf;xm;onf/
yHk (7-9) udak vhvmNy;D atmufygar;cGe;f rsm;udk tkypf v k u
kd af qG;aEG;wifjyyg/
à urÇmah vxkukd rnfoYkd zGUJ pnf;xm;oenf;/
à urÇmah vxk\ t"dutvTmrsm;udk azmfjyyg/
66
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
avhusifch ef;
1/ urÇmah vxkqo kd nfrmS tb,fenf;/
2/ tdZk ek ;f tvTmonf rnfonfah e&mwGi&f o
dS enf;/ vlom;wdt
Yk ay: rnfoYkd tusKd ;jyK
oenf;/
7-2-4 ZD0xk (Biosphere)
ZD0xkwiG f ouf&rdS sm;ESihf ouf&rdS sm;udak xmufyahH y;aom oufrahJ vmuwdYk yg0ifonf/
vkyif ef; (1)
yHk (7-10) udk avhvmNy;D atmufygar;cGe;f udk tkypf zk UJG aqG;aEG;wifjyyg/
à ZD0xkukd rnfoYkd zGUJ pnf;xm;oenf;/
67
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
68
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
udk touf½jI cif; (avxkrS atmufq*D si)f jzifh tpmNzKd cí JG avxkxo J Ykd umAGe'f ikd af tmufq'kd u
f kd
wpfzefjyefxwk af y;onf/
atmufygar;cGe;f udk tkypf zk UJG aqG;aEG;wifjyyg/
à tyifEiS o hf wå0grsm; touf&iS &f efvt kd yfaom umAGe'f ikd af tmufq'kd Ef iS hf atmufq*D siu f kd
rnfonfrS &&So d enf;/
t"dutcsufrsm;
ZD0xkqo kd nfrmS ouf&rdS sm;wnf&adS exdik af om urÇmN*Kd [\ f tvTmwpfcjk zpfonf/
ZD0xkwiG f ouf&rdS sm;ESihf ouf&rdS sm;udk axmufyahH y;aom oufrahJ vmuwdyYk g0ifonf/
ZD0xkEiS ahf &xk? ajrxk? avxkwo dYk nf wpfcEk iS w
hf pfck tjyeftvSeo
f ufa&mufrrI sm;
&SMd uonf/ xdo k oYkd ufa&mufrrI sm;onf vlom;rsm;twGuf aumif;usKd ;rsm;pGm&&So d uJo
h Ukd
qd;k usKd ;rsm;vnf; jzpfay:aponf/
avhusifch ef;
1/ ZD0xkqo kd nfrmS tb,fenf;/ rnfonfwYkd yg0ifoenf;/
2/ ZD0xkEiS ahf jrxk tjyeftvSeof ufa&mufyu kH kd Oyrmwpfcak y;í &Si;f jyyg/
3/ ZD0xkEiS ahf &xk tjyeftvSeof ufa&mufyukH kd Oyrmwpfcak y;í &Si;f jyyg/
4/ ZD0xkEiS ahf vxk tjyeftvSeo f ufa&mufyu kH kd Oyrmwpfcak y;í &Si;f jyyg/
urÇmt
h ay:,HvmT wnfaqmufyo
kH ifcef;pmudk jyefvnfo;kH oyfjcif;/
urÇmt
h ay:,HvmT wnfaqmufykH
69
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
https://www.pinterest.com/pin/
146437425356186963/
yHk (7-11) yHk (7-12) yHk (7-13)
a&aMumifh wdu
k pf m;cH&yHk a&cJjrpfwukd pf m;yHk yifv,fviId ;f wdu
k pf m;cH&yHk
vkyif ef; (2)
tylprG ;f tif? zdtm;? wGe;f tm;wdaYk Mumifh ajrwGi;f
vIy&f mS ;rIrsm;vnf; jzpfay:vmonf/
yHk (7-14) udak vhvmNy;D atmufygar;cGe;f rsm;udk
tkypf vk ukd f aqG;aEG;wifjyyg/
à yHw k iG f rD;awmifaygufu&JG jcif;rSm tb,faMumifeh nf;/
à ajrwGi;f vIy&f mS ;rIrsm;u ausmufrsm;udk rnfoYkd jzpfap https://goo.gl/images/ByMrLZ
oenf;/ yHk (7-14) rD;awmifaygufuyJG kH
t"dutcsufrsm;
urÇmajrjyifonf ajrwGi;f ajrjyifjzpfpOfrsm;aMumifh tpOfajymif;vJvsu&f o dS nf/
ajymif;vJrrI sm;udk a&? av? rd;k ? a&cJ? 'Da&? vdiI ;f ? tylprG ;f tif? zdtm;? wGe;f tm;ponfh
obm0jzpfpOfrsm;u zefw;D Muonf/
a&? av? rd;k ? a&cJ? 'Da&? vdiI ;f ponfh obm0jzpfpOfrsm;u ajrjyifwiG f wdu k pf m;o,faqmif
ydcYk sjcif;udk jzpfaponf/
urÇmajratmuf&dS tylprG ;f tif? zdtm;? wGe;f tm;rsm;aMumifh ajrwGi;f vIy&f mS ;rIrsm; jzpf
ay:Ny;D rD;awmifaygufujJG cif;? ivsiv f yI jf cif;? ausmufrsm;yHyk sujf cif;ESihf toGiaf jymif;
jcif;wdu Yk kd jzpfaponf/
70
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
avhusifch ef;
1/ urÇmajrjyifajymif;vJru I kd jzpfapaom obm0jzpfpOfrsm;udk azmfjyyg/
2/ urÇmah jrwGi;f vIy&f mS ;rIukd jzpfaponfh taMumif;&if;rsm;udk azmfjyyg/
3/ rnfonfjh zpfpOfrsm;u rD;awmifaygufujJG cif;ESihf ivsiv f yI jf cif;udk jzpfapoenf;/
7-3-2 ausmufajcrGjcif;ESiw hf u
kd pf m;jcif;
urÇmah jrrsuEf mS jyif&dS ausmufw;kH ausmufcrJ sm;ESihf wGi;f xGurf sm;onf ajcrGc&H jcif;ESihf
wdu
k pf m;cH&jcif;wdaYk Mumifh ysupf ;D a&GUvsm;oGm;Muonf/
vkyif ef; (1)
ausmufajcrGjcif; (ausmufaMurGjcif;) qdo k nfrmS ausmufw;kH ausmufcrJ sm;ESihf wGi;f xGuf
rsm;onf &moDOwk'PfaMumifh aqG;jrnf?h aMurG? jyKe;f wD;? ysupf ;D oGm;jcif;jzpfNy;D ,if;wdo Yk nf
a&GUvsm;oGm;jcif; r&Syd g/
atmufygar;cGe;f udk tkypf v
k u
kd f aqG;aEG;wifjyyg/
à ausmufw;kH ausmufcBJ u;D rsm; tufuaJG MurGaeonfrmS tb,faMumifeh nf;/
vkyif ef; (2)
wdu k pf m;jcif;qdo
k nfrmS usKd ;yJyh supf ;D oGm;aom ausmufpausmufersm;ESihf wGi;f xGurf sm;
onf ajrqGt J m;? a&? a&cJEiS hf wdu
k cf wfavwdaYk Mumifh a&GUvsm;oGm;jcif; jzpfonf/
yHk (7-15) udak vhvmNy;D atmufygar;cGe;f rsm;udk tkypf v k u
kd f aqG;aEG;wifjyyg/
à wdu k pf m;jcif;udk rnfonfwu Ykd vkyaf qmifay;oenf;/
à yHw k iG f ausmufaqmif rnfoYkd jzpfay:aeoenf;/ tb,faMumifeh nf;/
t"dutcsufrsm;
ausmufajcrGjcif; (ausmufaMurGjcif;) qdo k nfrmS ausmufw;kH ? ausmufcrJ sm;ESihf
wGi;f xGurf sm;onf &moDOwk 'PfaMumifh aqG;jrnf?h aMurG? jyKe;f wD;? ysupf ;D oGm;jcif;jzpfNy;D
,if;wdo Yk nf a&GUvsm;oGm;jcif;r&Syd g/
ausmufajcrGjcif;wGif ½kyaf jcrGjcif;ESihf "mwfajcrGjcif;[lí 2 rsKd ;&So
d nf/
wdu
k pf m;jcif;qdo
k nfrmS usKd ;yJyh supf ;D oGm;aom ausmufpausmufersm;ESihf wGi;f xGurf sm;
onf ajrqGt J m;? a&? a&cJEiS hf wduk cf wfavwdaYk Mumifh a&GUvsm;oGm;jcif;jzpfonf/
71
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
avhusifch ef;
1/ ausmufajcrGjcif;qdo k nfrmS tb,fenf;/ ausmufajcrGjcif;enf;rsm;udk azmfjyyg/
2/ wduk pf m;jcif;qdo
k nfrmS tb,fenf;/
3/ ausmufajcrGjcif;ESihf wduk pf m;jcif;wdo
Yk nf rnfoYkd uGjJ ym;jcm;em;oenf;/
7-3-3 ½kyaf jcrGjcif;
½kyaf jcrGjcif;wGif ausmuf\"mwkzUJG pnf;yHk ajymif;oGm;jcif;r&Syd J ausmufom;xk uGt
J uf
NyKd ysuNf y;D ausmufpausmufersm; jzpfay:jcif; jzpfonf/
vkyif ef; (1)
atmufygar;cGe;f rsm;udk tkypf v
k u
kd f aqG;aEG;wifjyyg/
à ½kyaf jcrGjcif;udk rnfoYkd em;vnfoenf;/
à ½kyaf jcrGjcif; (ausmufrsm;tufuyJG supf ;D Mu&jcif;) udjk zpfapaom taMumif;&if;rsm;udk
oifood rQajymjyyg/
tylcsed f
a&cJjcif; avwdu
k pf m;jcif;
½kyaf jcrGjcif;
tyifEiS o
hf wå0g vlom;wd\
Yk vkyq
f mifrI
72
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
https://goo.gl/images/7bwxdk https://goo.gl/images/twDdQ5
73
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
t"dutcsufrsm;
½kyaf jcrGjcif;wGif ausmufom;xkonf uGt J ufNyKd ysuíf ausmufpausmufersm;
jzpfay:vmNy;D xdak usmufom;xk\ "mwkzUJG pnf;yHak jymif;vJomG ;jcif; r&Syd g/
½kyaf jcrGjcif;onf a&cJjcif;? tylcsed af jymif;vJjcif;? avwdu k pf m;jcif;? tyif? owå0gESihf
vlom;wd\ Yk vkyaf qmifrrI sm;aMumifh jzpfonf/
avhusifch ef;
1/ ½kyaf jcrGjcif;qdo
k nfrmS tb,fenf;/
2/ ½kyaf jcrGjcif;udk t"dujzpfapaom taMumif;&if;rsm;udk azmfjyyg/
3/ ausmuftufuaJG Mumif;rsm;twGi;f a&rsm; 0ifa&mufcakd tmif;ae&mrS ausmufrsm;
rnfoYkd aMurGysupf ;D Mu&oenf;/
4/ tylaMumifh ausmufrsm; rnfoYkd tufuaJG MurGysupf ;D Mu&oenf;/
5/ avaMumifh ausmufrsm; rnfoYkd tufuaJG MurGysupf ;D Mu&oenf;/
6/ tyifEiS o hf wå0grsm;aMumifh ausmufrsm; rnfoYkd tufuaJG MurGysupf ;D Mu&oenf;/
74
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
7-3-4 "mwfajcrGjcif;
"mwfajcrGjcif;jzpfpOfwiG f ausmufrsm; aMuysuo f mG ;onfomru "mwkzUJG pnf;yHk
ajymif;vJjcif;jzifh wGi;f xGut
f opfrsm;vnf; jzpfay:onf/
vkyif ef; (1)
atmufygar;cGe;f rsm;udk tkypf v k u
kd f aqG;aEG;ajzqdyk g/
à ½kyaf jcrGjcif;ESi"hf mwfajcrGjcif; wlnrD I &Sd r&Sd aqG;aEG;yg/
à "mwfajcrGjcif;udjk zpfapaom taMumif;&if;rsm;udk azmfjyyg/
atmufq*D si^f
rd;k a& umAGe'f ikd af tmufq'kd f
"mwfajcrGjcif;
qm;iefa& a&
75
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
https://www.colourbox.de/
76
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
avhusifch ef;
1/ "mwfajcrGjcif;qdok nfrmS tb,fenf;/
2/ "mwfajcrGjcif;udjk zpfapaom taMumif;&if;rsm;udk azmfjyyg/
7-3-5 o,f,yl Ukd aqmifjcif;
pD;qif;a&ESiw hf u
kd cf wfavwdo Yk nf ausmufpausmufersm;? oJreI Ef iS hf ajrrIew f uYkd kd
enf;vrf;trsKd ;rsKd ;jzifh o,f,yl aYkd qmifonf/
vkyif ef; (1)
atmufygar;cGe;f udk tkypf v k u kd f aqG;aEG;wifjyyg/
à yHk (7-26) wGiyf ifv,furf;ajcü rnfonft h &mrsm;udk awGU&oenf;/ xdo
k Ykd awGU&jcif;rSm
tb,faMumifeh nf;/
o,f,yl aYkd qmifjcif;
pD;qif;a& wdu
k cf wfav
-ckeaf ygufa&GUvsm;um
-vdrv hf o
J ,faqmifjcif;
o,faqmifjcif;
-arsm0ifo,faqmifjcif;
yHk (7-26) yifv,furf;ajc -avwGicf w kd aJG pvsuf
-aysm0f ifo,faqmifjcif;
o,faqmifjcif;
vkyif ef;(2)
pD;qif;a&onf tenfrsm;udk enf; 3 enf;jzifh o,f,yl aYkd qmifonf/
yHk (7-27) udk Munfí h atmufygar;cGe;f rsm;udk tkypf vk u
kd f aqG;aEG;wifjyyg/
à tenfrsm;udk pD;qif;a&u rnfoYkd o,f,yl aYkd qmifay;Edik o f enf;/
à pD;qif;a&onf ausmufw;kH ausmufcrJ sm;ESihf oJv;kH Bu;D rsm;udk rnfuo hJ Ykd o,f,yl aYkd qmif
ay;oenf;/
à pD;qif;a&onf oJreI Ef iS ahf jrrIeI rf sm;udk rnfuohJ Ykd o,f,yl aYkd qmifay;oenf;/
à pD;qif;a&onf ausmufaMurGpmrsm;rS xGuv f maom j'yfpifEiS hf j'yfaygif;rsm;udk
rnfuo hJ Ykd o,f,yl aYkd qmifay;oenf;/ aysm0f ifo,faqmifjcif;
arsm0ifo,faqmifjcif; (j'yfpifEiS hf "mwfaygif;rsm;)
(oJreI ?f ajrrIe)f
vdrv
hf o
J ,faqmifjcif;
77
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
avhusifch ef;
1/ atmufygwdu Yk kd ,SOw
f yJG g/
(u) vdrv hf o
J ,faqmifjcif; (a&) (1) oJv;kH
(c) ckeaf ygufa&GUvsm;o,faqmifjcif; (av) (2) oJreI ?f ajrrIef
(*) arsm0ifo,faqmifjcif; (a&) (3) ausmufp&pfcJ
(C) aysm0f ifo,faqmifjcif; (a&) (4) j'yfpifEiS hf j'yfaygif;rsm;
urÇmah jrrsufEmS jyifajymif;vJ&jcif;taMumif;&if;rsm; oifcef;pmudk jyefvnfo;kH oyfjcif;/
urÇmah jrrsuEf mS jyifajymif;vJ&jcif;taMumif;&if;rsm;
78
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
tcef;(8)
a*[pepf (Ecosystem)
ed'gef;
a*[pepfwpfcw k iG f ouf&EdS iS hf oufrrhJ sm;yg0ifonf/ ouf&rdS sm;tcsi;f csi;f aomfvnf;
aumif;? ouf&EdS iS fh ,if;\ywf0ef;usiaf omfvnf;aumif; tjyeftvSef qufpyfr&I o dS nf/
8-1 a*[pepf
a*[pepfwpfcw k iG f ouf&rdS sm; (biotic factors) jzpfMuaom vlom;rsm;? owå0grsm;?
tyifrsm;ESihf oufrrhJ sm; (abiotic factors) jzpfMuaom uke;f ? ajr? a&? av? tylcsed f ponfh
tajctaersm;ay:wGif tjyeftvSef qufpyfrcDS Nkd y;D tusK;d jyKaexkid Mf uonf/
vkyif ef; (1)
à atmufazmfjyyg tcsurf sm;yg0ifaom awmtkyw f pfcyk u kH akd &;qJyG g/
1/ opfyifBu;D wpfyifwiG f a`rw G pfaumifaexdik Nf y;D iSuw f pfaumifem;aeonf/
2/ xdo k pfyif\ ab;ywf0ef;usiw f iG f pdr;f pdak om yef;yifrsm;? jrufyifrsm;ESihf
a&tdik if ,fav; wpfc&k o
dS nf/
3/ a&tdik ef m;wGif zm;av;wpfaumif ckeq f cG ek q f aG jy;aeNy;D yk&u G q
f w
d rf sm; tpm
o,faeMuonf/
vkyif ef; (2)
à xdak wmtkyw
f iG f xyfraH wGUEdik o
f nfh ouf&rdS sm;udk cefrY eS ;f a&;qJyG g/
vkyif ef; (3)
à qJx G m;aomykrH S ouf&rdS sm; &Sio
f ef&ef r&Srd jzpfvt
kd yfaom oufryhJ wf0ef;usirf sm;udk
azmfxw k Nf y;D tb,faMumifh ta&;ygonfuadk qG;aEG;í oifyek ;f ay:rSZ,m;wGif
jznfph u
G yf g/
vkyif ef; (4)
à oufryhJ wf0ef;usiw f iG yf g0ifaomt&mrsm; tcsi;f csi;f rnfoq
Ykd ufpyfonfukd tkypf k
vdu
k f aqG;aEG;wifjyyg/
t"dutcsufrsm;
&Sio
f efaexdik &f mt&yf ouf&rdS sm; &Sio
f efaexdik &f efvt
kd yfaom ywf0ef;usif
(habitat) jzpfonf/
rsK;d wlouf&t
dS yk pf k &Sio f efaexdik &f m t&yfa'owpfcw
k nf;wGif aexdik af om
(population) rsK;d wlouf&tdS pkta0;jzpfonf/
79
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
uGjJ ym;aomouf&t
dS pktzGUJ uGjJ ym;onfh ouf&rdS sK;d pdwrf sm;\ tpktzGUJ jzpfonf/
(community)
a*[pepf ae&ma'owpfct k wGi;f wGif rSw
D if;aexdik af om ouf&dS
(ecosystem) rsm;ESio
hf ufrrhJ sm;tm;vH;k tjyeftvSeq f ufpyfaeaom
pepfjzpfonf/
&Sio
f efaexdik &f m uGjJ ym;aom ouf&dS
+ rsKd ;wlouf&t
dS yk pf k + = a*[pepf
t&yf tpktzGUJ
a*[pepf
ae pdx
k ikd ;f q
aexdik &f mt&yfa'o
80
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
ouf&ydS wf0ef;usif
owå0g? tyif? rdEI iS hf bufw;D &D;,m;rsm;yg0ifonf/ ouf&ydS wf0ef;usiw f iG f
yg0ifaom ouf&rdS sm;twGi;f wGif tjyeftvSeq f ufpyfr&I o
dS nf/ Oyrm – jrufukd orifu
pm;onf/ orifukd usm;u pm;onf/ þjzpfpOfukd tpmuGi;f quf (food chain) [kac:onf/
ouf&EdS iS hf oufr?hJ oufrt hJ csif;csif; tjyeftvSeq f ufpyfykH
xdjYk yif oufryhJ wf0ef;usiu f vnf; ouf&ydS wf0ef;usit f ay: oufa&mufr&I odS nf/
Oyrm - tyifonf tpmcsu&f ef aea&mifjcnfvt dk yfonf/
oufryhJ wf0ef;usit f wGi;f wGiv f nf; tjyeftvSeof ufa&mufr&I o dS nf/ Oyrm -
tylcsed w
f ;kd vQif a&onf vsijf refpmG taiGUjyefEidk o f nf/ a&aiGUjyefjcif;aMumifh ywf0ef;usif
wGif tylcsed w f ;kd jcif;? avsmjh cif;udk jzpfaponf/
avhusifch ef;
1/ a*[pepf (ecosystem) qko d nfrmS tb,fenf;/
2/ a*[pepfwpfcjk zpf&ef rnfonfwYkd vdt k yfoenf;/
3/ rsKd ;wlouf&t dS yk pf k (population) ESihf uGjJ ym;aom ouf&t dS pktzJUG (community) wdYk
onf rnfoYkd uGmjcm;oenf;/
4/ ay;xm;aoma&uefwiG f rnfonfo h uf&rdS sm;
aexdik Mf uoenf;/ oufryhJ wf0ef;usio f nf xdk
ouf&rdS sm;ESihf rnfoYkd qufpyfoenf;/
5/ &Sio f efaexkid &f m t&yfa'o (habitat) qko d nfrmS
tb,fenf;/ yku H Mkd unfí
h &Siof efaexdik &f m t&yf
3 rsKd ; udk azmfjyyg/
8-2 a*[pepftrsdK;rsdK; (Different types of Ecosystem)
urÇmay:wGif obm0a*[pepf trsKd ;rsKd ;&So d nf/ a*[pepfukd t"dutm;jzifh
a&a*[pepf (aquatic ecosystem) ESihf uke;f a*[pepf (terrestrial ecosystem) [lí 2 rsK;d
cGjJ cm;Edik o
f nf/
vkyif ef; (1)
à jrefrmEdik if t
H wGi;f &Sd obm0a*[pepfrsm;udk ajymjyyg/
vkyif ef; (2)
à atmufazmfjyyga*[pepfrsm;wGif &Sio
f efaexdik af omouf&rdS sm;udk jznfph u
G yf g/
a&a*[pepf (aquatic ecosystem) uke;f a*[pepf (terrestrial ecosystem)
81
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
(C) (i)
ykH (8-2) a*[pepftrsKd ;rsKd ;
vkyif ef; (6)
à ay;xm;aom owå0gESit hf yifrsm;onf vkyif ef; (5) rS yHrk sm;teuf rnfonfah e&mwGif
&Sio
f efaexdik Ef ikd Mf uoenf;/
usm;? ukvm;tkw?f iSu?f opfuv k m;tkw?f cavmufa>r? usm;vQmyif? qif? jrufyif?
uRe;f yif? aA'gyif? xef;yif? Mumyif? vrkyif? o&ufyif? ig;ref;/
82
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
t"dutcsufrsm;
a*[pepfwiG f a&a*[pepfEiS hf uke;f a*[pepfwyYkd g0ifonf/
a&a*[pepfwiG f a&csKd EiS ahf &iefa*[pepf[í l xyfrcH jJG cm;Edik o
f nf/
a&csKd a*[pepf (Freshwater ecosystem) wGif a&uef? prf;acsmif;rsm;ESihf jrpfrsm;yg0if
onf/ a&iefa*[pepf (Marine ecosystem) wGif yifv,fEiS hf ork'&´ mwdyYk g0ifonf/
prf;acsmif;rsm;onf jrpfacsmif;rsm;xJoYkd pD;0ifí jrpfacsmif;rsm;onf yifv,fwiG ;f odYk
pD;0ifojzifh prf;acsmif;? jrpfacsmif;a*[pepfonf yifv,fa*[pepfEiS hf csw d qf ufaom
a*[pepfjzpfonf/
uke;f a*[pepfwiG v f nf; opfawm (Forest) ? jrufcif;vGijf yif (Grassland) ? oJuEÅm&
(Desert) [líxyfrc H jJG cm;Edik o
f nf/
avhusifch ef;
1/ a*[pepfukd t"dutm;jzifh trsKd ;tpm; rnfrQcjGJ cm;xm;oenf;/ ,if;wduYk kd azmfjy
yg/
2/ atmufazmfjyyg ouf&rdS sm;\ &Siof efaexdik &f ma*[pepfukd owfrw
S yf g/ (erlem
tajz jyxm;onf/)
ou
&f
pe a*[ rdS sm;
prf
sm;
a&csKd
a&ief
opfawm
jrufcif;
vGijf yif
oJuEÅm&
83
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
xkwv
f yk o
f l pm;oH;k ol taqG;pm;ol
84
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
t"dutcsufrsm;
ouf&adS vmuwGif tyiftcsi;f csi;f qufE, T rf ?I owå0gtcsi;f csi;f qufE,
T rf ?I tyif
ESio
hf wå0gqufE, T rf rI sm; &SMd uonf/ ,if;wdo
Yk nf tpmtm[m&jyK&efEiS hf aumif;pGm
&Siof efaexdik &f eftwGuf qufpyfaexdik Mf uonf/
a&
umAGe'f ikd f
atmufq'kd f
tpmxkwv
f yk o
f l (Producer) taqG;pm;ol (Decomposer)
yHk (8-4) tpmxkwv
f yk o
f ?l pm;oH;k olEiS hf taqG;pm;olw\
Ykd qufpyfykH
taqG;pm;ol (Decomposer)
tykytf aqG; odrYk [kwf aoqH;k Ny;D aomouf&rdS sm;udpk m;oH;k aom wDaumif? rdEI iS hf
bufw;D &D;,m;rsm;ponfukd taqG;pm;ol (decomposer) [kac:onf/ xdt k aqG;pm;
ouf&rdS sm;onf tykyt f aqG;rsm;udk NzKd cí
GJ a&? owåK"mwfEiS hf umAGe'f ikd af tmufq'kd rf sm;udk
xkwvf w T uf m ajrBu;D udk tm[m&<u,fapNy;D tjcm;ouf&dS (Oyrm-tyif) rsm;u
wpfzefjyefvnf toH;k jyKayonf/
85
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
avhusifch ef;
1/ a*[pepfwpfcw k iG f xkwv f yk o f q
l o
kd nfrmS tb,fenf;/ Oyrmay;ajzqdyk g/
2/ taqG;pm;olrsm;onf a*[pepfukd rnfoYkd tusKd ;jyKoenf;/
3/ pm;oH;k olEiS hf taqG;pm;olw\ Ykd uGmjcm;csuu f kd azmfjyyg/
4/ tyifEiS o hf wå0grsm; rnfot Ykd jyeftvSet f usKd ;jyKonfukd Oyrm wpfcak y;í ajzqkd
yg/
5/ ay;xm;aomyHw k iG f yef;yGiEhf iS yhf sm;onf rnfoYkd tjyef
tvSef qufpyfr&I o dS enf;/
6/ rdrad exdik &f m ywf0ef;usiw f iG af wGU&S&d aom tyifEiS hf
owå0grsm;udk tyiftcsi;f csi;f qufpyfaomtkypf ?k yef;yGiEhf iS yhf sm;
tyifEiS hf owå0gwkYd qufpyfaomtkypf ?k owå0g tcsi;f csi;f
qufpyfaom tkypf [ k í l cGjJ cm;wifjyyg/
7/ azmfjyygyHw k iG f vlEiS jhf cifrsm;onf rnfonfh tjyeftvSef
qufpyfaexdik jf cif;rsKd ; jzpfoenf;/ tb,faMumifeh nf;/
86
ausmif;oH;k pmtkyf odyHÜ q|rwef;
twlwuG ,SOw
f aJG exdik jf cif; tyif
(tpmxkwv
f yk o
f )l
uyfyg;tusKd ;jyK
aexdik jf cif; owå0g (pm;oH;k ol)
wpfO;D wnf;
tusKd ;&Sad exdik jf cif; rdI (taqG; pm;ol)
wpfO;D ESiw
hf pfO;D
tjyeftvSef tusKd ;&Sd
aexdik jf cif;
87
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
tcef; (9)
j'yfpif? j'yfaygif;ESihf j'yfaESmrsm; (Elements, Compounds and Mixtures)
ed'gef;
ouf&?dS oufrt hJ &m0w¬Ktm;vH;k onf j'yfrsm;jzifzh UJG pnf;xm;aMumif; avhvmod&cdS NhJ y;D
jzpfonf/ rdrw d yYkd wf0ef;usi&f dS ajr? a&? av? tpm;taomufEiS hf aysm&f nftrsKd ;rsKd ;wdw Yk iG f j'yfrsm;
a&maESmyg0ifaeMuonf/ j'yfrsm;wGif j'yfpif? j'yfaygif;ESihf j'yfaESm[lí trsKd ;rsKd ;&SEd ikd o f nf/
,if;wdw
Yk iG rf wlnaD om 0daoovu©Pmrsm;&SMd uonf/ j'yfaESmrsm;wGif yg0ifaomypön;f rsm;udk
,if;wd\
Yk obm0ay:rlwnfí oifah vsmaf omcGx J w
k ef nf;rsm;jzifh cGx
J w
k Ef ikd o
f nf/ txufyg
avhvmod&cdS surf sm;udk aeYpOfb0ESiq hf ufpyfNy;D vufawGUtoH;k csEikd rf nfjzpfonf/
9-1 j'yfpifEiS hf tufwrfrsm; (Elements and Atoms)
rdrw
d yYkd wf0ef;usiw
f iG f j'yfpiftrsKd ;rsKd ;udk awGU&SEd ikd o
f nf/ j'yfpifwpfco k nf rsKd ;wltufwrf
rsm;jzifo
h mzGUJ pnf;xm;onf/ Oyrm a&Tw;kH onf a&Ttufwrfrsm;jzifo h mzGUJ pnf;xm;onf/
9-1-1 j'yfpifrsm; (Elements)
à j'yfpifqo dk nfrmS tb,fenf;/
urÇmajray:wGif j'yfpifaygif; 118 rsKd ;&So
d nf/ obm0wGif 92 rsKd ;udak wGUEdik Nf y;D usef
j'yfpif 26 rsKd ;onf odyyHÜ nm&Sirf sm;u vufawGUcef;wGif jyKvyk x
f m;aom j'yfpifrsm;jzpfonf/
j'yfpiferlemtcsKd Uudk yHk (9-1) wGif azmfjyxm;onf/
owåKj'yfpifrsm;
88
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
avhusifch ef;
atmufygar;cGe;f rsm;udk ajzyg/
1/ qm;? puúL? yvwfpwpfEiS hf oJwo Ykd nf j'yfpifrsm;jzpfrjzpfukd &Si;f jyyg/
2/ atmufyg ay;xm;aomypön;f rsm;rS j'yfpifrsm;udk a&G;cs,yf g/
jy'g;? aMu;eD? oHaygif? oGy?f "mwfajrMoZm? yd;k owfaq;? aiGzvm;?atmufq*D sif
3/ vlwt Ykd ouf&LS &ef t"duvkt d yfaom"mwfaiGU j'yfpifrmS tb,fenf;/
4/ omrdrk w D mwGitf oH;k jyKaom j'yfpifukd azmfjyyg/
9-1-2 j'yfpifrsm;udtk rsdK;tpm;cGjJ cm;jcif;
!
j'yfpifrsm;udk rnfuo hJ t
Ykd rsKd ;tpm;cGjJ cm;Edik o
f enf;/
vkyif ef;(1)
à yHk (9-1) ygj'yfpifrsm;ESihf tjcm;rnfonfh j'yfpifrsm;udk tjym;cwfjcif;? eef;qGjJ cif; jyKvyk f
Edik o
f enf;/ ,if;j'yfpifwo
Ykd nf tylEiS v
hf Qyu
f ;l Edik jf cif; &Sd r&Sd qef;ppfyg/ txufygtcsuf
rsm;ay:rlwnfí ,if;j'yfpifrsm;udk rsKd ;wlppk nf;yg/
a&Tjym; tvlreD ,
D rfjym; aMu;eDeef;BuKd ;rQif
yHk (9-2) owåKj'yfpifrsm;
89
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
vkyif ef;(2)
à atmufygj'yfpifrsm;udk owåKj'yfpifEiS hf owåKr[kwjf 'yfpif[í l tkypf v k u
kd t
f rsKd ;tpm;
cGjJ cm;yg/ Z,m;ESiahf zmfjyyg/
umAGe?f aMu;eD? atmufq*D si?f Eduk x
f ½d*k si?f [du
k 'f ½d*k si?f oH? uef?Y oGy?f uvd&k if;
t"dutcsufrsm;
j'yfpifrsm;udk owåKj'yfpifEiS hf owåKr[kwjf 'yfpif[í l cGjJ cm;Ekid o f nf/
tjym;cwfEikd jf cif;ESihf eef;qGEJ ikd jf cif;? tylEiS fh vQyu f ;l Edik jf cif;&Sad om j'yfpifrsm;onf
owåKj'yfpifrsm;jzpfonf/
tjym;cwfEikd af om owå&d jdS cif;aMumifh owåKj'yfpifrsm;udk yHo k P²meftrsKd ;rsKd ;&Sad om
t&m0w¬Kypön;f rsm;jyKvyk Ef ikd o f nf/
tjym;cwfEikd jf cif;ESihf eef;qGEJ ikd jf cif;? tylEiS v fh Qyu
f ;l Edik jf cif;r&Sad om j'yfpifrsm;onf
owåKr[kwjf 'yfpifrsm;jzpfonf/
avhusifch ef;
atmufygar;cGe;f rsm;udk ajzqdyk g/
1/ j'yfpifrsm;udk rnfonft h csuaf y:rlwnfí owåKj'yfpifEiS hf owåKr[kwjf 'yfpif [lí
cGjJ cm;oenf;/
2/ aeYpOfb0wGif toH;k rsm;aomowåKj'yfpifrsm;udk azmfjyyg/
3/ rdryd wf0ef;usiw f iG af wGU&S&d aom yHok P²meftrsKd ;rsKd ;&SEd idk o
f nfh owåKj'yfpifrsm;udk
azmfjyyg/
4/ aMu;eDukd vQypf pf0ikd , f mBuKd ;tjzpftoH;k jyKEikd jf cif;rSm tb,faMumifeh nf;/
9-1-3 j'yfpifrsm;\trnfEiS o hf auFwrsm; (Names and Symbols of Elements)
j'yfpifrsm;wGif oufqikd &f mtrnfEiS hf oauFwrsm;toD;oD;&SMd uonf/
vkyif ef;(1)
à atmufygj'yfpifrsm;\ t*Fvyd t f rnfEiS hf oauFwudk rSwo
f m;yg/
j'yfpiftrnf
j'yfpifoauFw
jrefrm t*Fvyd f
umAGef Carbon C
[du k 'f ½d*k sif Hydrogen H
atmufq*D sif Oxygen O
Eduk xf ½d*k sif Nitrogen N
qk'd ,D rf Sodium Na
uvd&k if; Chlorine Cl
90
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
vkyif ef;(2)
à j'yfpiftrnf (jrefrm? t*Fvyd )f ESihf oauFwa&;om;xm;aom uwfxpl uúL uwfjym;
rsm;udk rSeu
f efpmG ,SOw
f yJG g/ tcsi;f csi;f rSef rrSef qH;k jzwfyg/
t"dutcsuf
umAGe?f [du k 'f ½d*k si?f atmufq*D si?f Edu
k x
f ½d*k si?f qd'k ,
D rfEiS hf uvd&k if; tp&Sad om
j'yfpifrsm;udk Carbon, Hydrogen, Oxygen, Nitrogen, Sodium, Chlorine [kak c:a0:Ny;D
C, H, O, N, Na ESihf Cl tp&So d nfh oauFwrsm;jzifh toD;oD;owfrw S x f m;onf/
avhusifch ef;
atmufygwdrYk S tajzrSeaf &G;cs,yf g/
1/ umAGe\ f oauFwonf ( C, O, H ) jzpfonf/
2/ uvd&k if;\ oauFwonf ( Ca, Cl, Cr ) jzpfonf/
3/ qd'k , D rf\ oauFwonf ( Sr, Na, Ne ) jzpfonf/
9-1-4 tufwrfrsm; (Atoms)
j'yfpifrsm;udk xyfrcH pJG w
d v
f Qif tjcm;rnfonfyh pön;f rQr&Edik af Mumif; odcNhJ y;D jzpfonf/
j'yfpifwpfcpk w
D ikd ;f udk tufwrf (trIe)f rsm;jzihf zGUJ pnf;xm;aMumif; avhvmrnf/ tufwrfqdk
onfrmS tb,fenf;/
vkyif ef;(1)
à tkypf v k ukd f wpfzUJG pD j'yfpiftrnf? oauFwESihf tufwrftrnfygaom uwfjym;rsm;udk
toH;k jyKí twef;a&SU oifyek ;f ay:&SZd ,m;wGif ,SOw
f aJG jzqdyk g/
tkypf k (1) j'yfpiftrnfa&;xm;aom uwfjym;rsm; jyKvyk yf g/
tkypf k (2) j'yfpifoauFwygaom uwfjym;rsm; jyKvyk yf g/
tkypf k (3) j'yfpiftufwrftrnfa&;xm;aom uwfjym;rsm;jyKvyk yf g/
vkyif ef;(2)
à uefY (qmvzm) wH;k ESihf uefY (qmvzm) rIeu
Yf ,kd yl g/ ,if;wdw Yk iG f rnfonfjh 'yfpiftufwrf
rsm;ygoenf;/ ,if;j'yfpiftufwrfrsm;udk rsupf jd zifh jrifEikd f rjrifEidk ?f *kPo
f wdw
å n
l rD I
&Sd r&Sd avhvmyg/
t"dutcsuf
tufwrfqo dk nfrmS j'yfpifwpfcw
k iG yf g0ifaom omrefrsupf jd zifh rjrifEikd o
f nfh tvGef
ao;i,faom tajccHtrIef jzpfonf/ j'yfpifwpfrsKd ;wnf;wGi&f adS om tufwrftcsi;f
csi;f onf *kPo f wåw d n
l MD uonf/
91
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
avhusifch ef;
atmufygar;cGe;f rsm;udk ajzqdyk g/
1/ a&\"mwkaA'oauFwrSm H2O jzpfonf/ ,if;wGiyf g0ifaom j'yfpiftufwrf
rsm;udak zmfjyyg/
2/ rd;k ysyH al zmif;wGit
f oH;k jyKaom"mwfaiGUrSm [du k 'f ½d*k si"f mwfaiGU jzpfonf/ ,if;wGif
rnfonfh j'yfpiftufwrf yg0ifoenf;/
3/ um;bD;avjznf&h mwGif avtjyif Edu k xf ½d*k si"f mwfaiGUudv k nf; toH;k jyKEikd o
f nf/
,if;"mwfaiGUwGiyf g0ifaom j'yfpiftufwrf\oauFwudk azmfjyyg/
9-2 armfvuD sL; ESihf j'yfaygif;rsm; (Molecules and Compounds)
j'yfpiftufwrfrsm;tcsi;f csi;f aygif;pyfjcif;jzifh armfvu
D sL;rsm;ESihf j'yfaygif;rsm;jzpfay:
vmonf/
9-2-1 armfvuD sL;rsm;ESiahf rmfvu
D sL;trsdK;tpm;rsm; (Molecules and Types of Molecules)
armfvuD sL;qdo
k nfrmS tb,fenf;/
vkyif ef;(1)
H O N C Cl
à txufygj'yfpiftufwrfrsm;rS (u) rsKd ;wltufwrfEpS cf k odrYk [kwf oH;k ck (c) rsKd ;rwl
tufwrfEpS cf k odrYk [kwf oH;k ck ab;csi;f uyfí csw
d q
f ufjyyg/
Oyrm - (u) H H (c) C O
92
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
Edu
k xf ½d*k sif puf½?kH tvky½f rkH x
S u
G af om"mwfaiGU? vQypf ;D
N O
atmufq'kd f vufjcif;
[duk 'f ½du
k vd&k pf
H Cl pufrv I ufrI vkyif ef;rsm;wGif toH;k jyKjcif;
tufppf (qm;i&Jr;D )
O a& ?
H H
O C
O
umAGe'f ikd af tmufq'kd f ?
t"dutcsufrsm;
rsKd ;wl odrYk [kwf rsKd ;rwl j'yfpiftufwrfEpS cf k odrYk [kwf ESpcf x k ufyakd om tufwrfrsm;
"mwkenf;t&aygif;pyfjcif;jzifh armfvu D sL; jzpfay:vmonf/
ESpcf k odrYk [kwf ESpcf xk ufyakd om j'yfpiftufwrfrsm; "mwkenf;t& aygif;pyfxm;aom
tufwrftpkukd armfvu D sL;[kac:onf/
rsKd ;wltufwrfrsm;aygif;pyfjcif;jzifh &&Sad omarmfvu D sL;ESihf rsKd ;rwltufwrfrsm;aygif;
pyfjcif;jzifh &&Sad omarmfvu D sL;[lí armfvu D sL; ESprf sKd ;&So
d nf/
avhusifch ef;
atmufygar;cGe;f rsm;udk ajzqdyk g/
1/ O onf rnfonfah rmfvu D sL;rsKd ; jzpfoenf;/ rnfonfh j'yfpiftufwrfrsm;
H H
a&armfvuD sL; yg0ifoenf;/ pmjzifah zmfjyyg/
2/ oifoad om armfvu D sL;ESprf sKd ;udyk EkH iS whf uG azmfjyyg/ ,if;armfvu D sL;wdw
Yk iG f yg0ifaom
j'yfpiftufwrftoD;oD;wd\ Yk trnfrsm;udak zmfjyyg/
3/ ay;xm;aomtajzrsm;rS tajzrSeu f akd &G;cs,yf g/
(u) avwGiyf g0ifaom "mwfaiGUrsm;teuf j'yfpifwpfrsKd ;xufyakd om "mwfaiGU
armfvu D sL;rSm (atmufq*D si?f Edu k xf ½d*k si?f umAGe'f ikd af tmufq'dk )f jzpfonf/
(c) atmufq*D sif armfvu D sL;\ oauFwrSm (2 O, O2, O3 ) jzpfonf/
(*) j'yfpifwpfc\ k armfvu D sL;udk (ESpcf k odrYk [kwf ESpcf x k ufyakd om rsKd ;wltufwrfrsm;?
rsKd ;rwlaom tufwrfEpS cf ?k ESpcf x k ufyakd omrsKd ;rwlonfh tufwrfrsm;) jzifh zJUG pnf;
xm;onf/
(C) CCl4 (umAGew f ufx&muvk½d 'kd )f armfvu D sL;wpfcw k iG yf g0ifaom tufwrf
ta&twGurf mS (3? 4? 5) ckjzpfNy;D tufwrftrsKd ;tpm;rSm (2? 3? 5) rsKd ; jzpfonf/
(i) rsKd ;rwl j'yfpifo;Hk rsKd ;yg0ifaom armfvu D sL;rSm (NH3 , CHCl3 , HCl) jzpfonf/
93
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
[du
k 'f ½d*k sit
f ufwrf [du
k 'f ½d*k siaf rmfvu
D sL; (j'yfpifarmfvu
D sL;)
H H
(c) O a& (j'yfaygif;armfvu D sL;)
H H
O
txufygarmfvuD sL;rsm;udk rnfonft
h ufwrfrsm;jzifh zGUJ pnf;xm;oenf;/ yg0ifaom
tufwrfta&twGuuf kd qef;ppfyg/ tufwrftcsKd ;udak zmfjyyg/
vkyif ef;(2)
atmufygZ,m;wGijf znfph u
G yf g/ rSwcf suaf &;yg/
yg0ifaomtufwrf\ tufwrf
j'yfaygif; yg0ifaomtufwrftrnf
oauFw ta&twGuf tcsKd ;
HCl H, Cl [dkuf'½dk*sif ? uvdk&if; 1:1
CO2
N2O
NH3
CH4
CHCl3
t"dutcsuf
ESpcf k odrYk [kwf ESpcf x
k ufyakd om rsKd ;rwlonfjh 'yfpiftufwrfrsm; owfrw
S x
f m;aom
tcsKd ;twdik ;f "mwkenf;t&aygif;pyfjcif;jzifh j'yfaygif;ud&k &So
d nf/
avhusifch ef;
1/ atmufygwdrYk S tajzrSeaf &G;cs,yf g/
(u) atmufyg "mwfaiGUarmfvu D sL;rsm;rS rsKd ;rwltufwrfwpfcx
k ufyí
kd zGUJ pnf;xm;
aom "mwfaiGUudak &G;cs,yf g/
O3, N2, O2, CO2
94
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
95
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
avhusifch ef;
1/ atmufygar;cGe;f rsm;udak jzqdyk g/
(u) tdrEf iS phf moifcef;wdw Yk iG af wGUEdik af om ta&mtaESm
3 rsKd ; pDcefu Y kd azmfjyyg/
(c) tokypf w kH iG yf g0ifaomypön;f rsm;udk azmfjyyg/
2/ yHw
k iG jf yxm;onfh acsmif;a&udk ppf,v l ukd af omtcg awGU&Sd
&rnfh ta&mtaESmypön;f rsm;udk azmfjyyg/
9-3-2 j'yfaESm\0daoovu©Pmrsm; (Characteristics of Mixtures)
j'yfaESmwpfcjk zpfomG ;onft
h cg yg0ifzufypön;f wd\
Yk rlv*kPo
f wård sm; ajymif;vJjcif; &dS
r&dS avhvmMurnf/
vkyif ef;
à wpftyk pf v
k Qif ESpo
f uf&m tcsKd ;rwl ta&mtaESm 2 rsKd ; jyKvyk yf g/
à jyKvyk x
f m;aom ta&mtaESmtcsK;d udk rSwo f m;yg/
à &&Sad omta&mtaESmrsm;udk avhvmí atmufygZ,m;wGif jznfph u G yf g/ tkypf v
k u
kd f
twef;odYk wifjyaqG;aEG;yg/ Oyrm oJ + qm;ta&m
rSwcf suf
yg0ifzufypön;f rsm;
ta&mtaESm (u) ta&mtaESm (c)
tcsKd ; wl^rwl ? ?
oefpY ifr&I ^Sd r&dS ? ?
yg0ifzufypön;f rsm;\
? ?
½ky*f P
k of wåad jymif;vJjcif;&d^S r&dS
yg0ifzufypön;f rsm;\
? ?
"mwf*P k o f wåad jymif;vJjcif;&d^S r&dS
jyefvnfcx JG w
k Ef ikd jf cif;&d^S r&dS ? ?
96
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
t"dutcsuf
j'yfaESmwGiyf g0ifaomypön;f rsm;onf rnfonft h csKd ;ESirhf qdk a&mpyfEikd o
f nf/ ta&m
taESmjzpfaomaMumifh oefpY ifrrI &Syd g/ *kPo
f wåad jymif;vJjcif;r&S?d jyefvnf cGx J w
k Ef ikd o
f nf/
avhusifch ef;
1/ atmufygypön;f rsm;udk j'yfpif odrYk [kwf j'yfaygif; odrYk [kwf j'yfaESm[lí trsK;d
tpm; cGjJ cm;yg/
a&oef?Y ysm;&nf? rif? a&Tjym;? aiG? pwD; (owåKpyf)
2/ atmufygwdt Yk euf j'yfpifwpfc?k j'yfaygif;wpfcEk iS hf j'yfaESmwpfck yg0ifaom
twGu J kd a&G;cs,yf g/
(u) av? ajrBu;D ? atmufq*D sif (c) av? a&? qm; (*) aMu;eD? a&? oJ
(C) a&cJrek ?Yf vufzuf&nf? EGm;EdYk
3/ ajrBu;D onf j'yfaESmjzpfonf/ tb,faf Mumifeh nf;/ &Si;f jyyg/
9-3-3 j'yfaESmtrsdK;tpm;rsm; (Types of Mixtures)
j'yfw\
Ykd ½kyt
f ajctaeay:rlwnfí j'yfaESmrsm;wGiv
f nf; trsKd ;tpm;trsKd ;rsKd ;
&dES ikd o
f nf/
vkyif ef;
atmufygj'yfaESmtrsKd ;rsKd ;wGiyf g0ifaom yg0ifzufypön;f rsm;\ ½kyt
f ajctaeay:
rlwnfí j'yfaESmtrsKd ;tpm;rsm;udk jznfph u G yf g/
pOf j'yfaESmtrsKd ;rsKd ; j'yfaESmtrsKd ;tpm;
1 av taiGU? taiGU
2 pwD; (owåKpyf) tcJ? ------------------
3 qm;aysm&f nf^oMum;aysm&f nf ---------------- ? t&nf
4 t,fvu
f akd [myg0ifaoma& t&nf? ----------------
umAGe'f ikd af tmufq'kd "f mwfaiGUyg0ifaomtcsKd &nf
5 ----------------- ?t&nf
(7up, Pepsi, Cola)
t"dutcsuf
j'yfaESmtrsKd ;tpm;trsKd ;rsKd ;&do
S nf/ yg0ifzufypön;f rsm;\ ½kyt f ajctae ay:rlwnfí
trsKd ;tpm;uGjJ ym;Muonf/
(u) tcJ ESihf tcJ j'yfaESm (c) tcJ ESihf t&nf j'yfaESm (*) t&nf ESihf t&nf j'yfaESm
(C) taiGU ESihf t&nf j'yfaESm (i) taiGU ESit hf aiGU j'yfaESmwdYk jzpfMuonf/
97
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
avhusifch ef;
atmufygyHrk sm;wGif ay;xm;aomj'yfaESmrsm;\ trsKd ;tpm;udk Z,m;wGijf znfph u
G yf g/
98
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
'kwm¬ +a&
t"dutcsufrsm;
wpfom;wnf;jzpfaomj'yfaESmwGif yg0ifzufypön;f rsm;onf orpGma&maESmí ysUH ESYH
wnf&adS eNy;D rsupf jd zifh oD;jcm;pDrjrifEikd yf g/
wpfom;wnf;rjzpfaomj'yfaESmwGif yg0ifzufypön;f rsm;onf uGjJ ym;pGmwnf&NdS y;D rsupf d
jzifh oD;jcm;pDjrifEikd o
f nf/
avhusifch ef;
atmufygwdrYk S tajzrSeu f akd &G;cs,yf g/
1/ umAGe'f ikd af tmufq'kd f "mwfaiGUyg0ifaomtcsKd &nfrmS (wpfom;wnf;jzpfaom j'yfaESm?
wpfom;wnf;rjzpfaomj'yfaESm? tcJ? t&nf? taiGU 3 rsKd ;ygaom ta&mtaESm) jzpf
onf/
2/ j'yfaESmwpfcw k iG f j'yfpif odrYk [kwf j'yfaygif; (ESpcf ?k oH;k ck? tueft Y owfr&S)d a&maESm
yg0ifonf/
3/ oGm;wdu k af q;onf (j'yfpif? j'yfaESm? j'yfaygif;) jzpfonf/
4/ t0ga&mif uefY (qmvzm) rIet Yf csKUd ESihf ajrjzLrIet
Yf csKUd wdyYk g0ifaom j'yfaESmonf
(u) a&maESmaeonf? oD;jcm;pD rjrifEikd ?f wpfom;wnf; rjzpfyg/
(c) a&maESmraeyg? oD;jcm;pD jrifEikd o f nf? wpfom;wnf; jzpfaeonf/
(*) a&maESmaeonf? oD;jcm;pD jrifEikd o f nf? wpfom;wnf; rjzpfyg/
99
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
5/ a&cJoyk w
f iG f yg0ifaomypön;f rsm;onf
(u) tcsK;d wl yg0ifonf? *kPo f wåad jymif;vJjcif; &So
d nf? jyefvnfcx JG wk Ef ikd o
f nf/
(c) tcsK;d rwl yg0ifonf? *kPo f wåad jymif;vJjcif; r&S?d jyefvnfcxJG wk Ef ikd o
f nf/
(*) tcsK;d wl yg0ifonf? *kPo
f wåad jymif;vJjcif; r&S?d jyefvnfcx JG w k í f r&yg/
9-3-5 aysmf&nf\0daoovu©PmESihf aysmf&nftrsdK;tpm;rsm;
(Characteristics and Types of Solutions)
t&m0w¦ Kypön;f rsm;tm; aysm0f ifapaomt&nfukd azsm&f nf[ak c:onf/ aysm0f ifypön;f
wpfcok nf azsm&f nfwpfcw k iG f aysm0f ifonft
h cg aysm&f nfukd &&do
S nf/ xd&k &dv
S monfh aysm&f nf
rsm;\ *kPof wård sm;ESihf trsKd ;tpm;rsm;udk avhvmMurnf/
100
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
3 *vl;udaYk ysm&f nf ? ? ?
qyfjym&nf (qyfjymrIeu
Yf kd a&wGiaf zsmf
4 ? ? ?
xm;aomt&nf)
5 rJe,f&nf ? ? ?
vkyif ef;(3)
à ESpaf ,mufwpfwpJG w D í JG (u) oJ ESihf a& (c) qm;ESiahf & (*) oMum; ESihf a& (C) qD
ESihf a& (i) qm; ESihf qD ta&mwduYk jkd yKvyk í
f awGU&dcS surf sm;udk Z,m;wGijf znfph u
G f aqG;
aEG;wifjyyg/
awGU&dcS surf sm;
ta&mtaESm &dS rSwcf suf
yg0ifzufypön;f rsm; aysm0f ifjcif; wpfom;wnf; "mwfjyKjcif; j'yfaESm^aysm&f nf
&d^S r&dS jzpf^rjzpf &d^S r&dS
r&dS
r&dS
r&dS
r&dS
r&dS
t"dutcsufrsm;
azsm&f nfxw J iG f aysm0f ifypön;f rsm; vH;k 0aysm0f ifomG ;aomaysm&f nfukd wpfom;wnf;
aysm&f nf[ak c:onf/ wpfom;wnf;aysm&f nfwiG f aysm0f ifypön;f rsm;udk rsupf jd zifh rjrif
Edik ?f yg0ifzufypön;f rsm;tcsi;f csi;f "mwfjyKjcif;r&d/S
azsm&f nfxw J iG f aysm0f ifypön;f rsm; vH;k 0raysm0f ifbJ t&nfxw J iG f ysUH ESUH wnf&adS eaom
aysm&f nfukd qkid ;f &nf (Suspension) [kac:onf/ ,if;aysm&f nfonf wpfom;wnf;
r[kw?f yg0ifzufypön;f tcsKd Uudk rsupf jd zifjh rifEikd o
f nf/ yg0ifzufypön;f rsm; tcsi;f csi;f
"mwfjyKjcif;r&d/S
avhusifch ef;
1/ atmufwiG af zmfjyxm;aom pum;vH;k rsm;udt k oH;k jyKí uGuv f yfjznfyh g/
aysm0f ifypön;f ? azsm&f nf? qdik ;f aejcif;? vH;k 0aysm0f if? wpfom;wnf;? wpfom;wnf;
rjzpfaom
101
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
? + azsm&f nf = ?
(c) xH;k + ? = ? ?
? + ? = aysm&f nf
(1) oHvu
kd jf zifch x
JG w
k jf cif; (Magnetic Separation) (2) t&nfMunfujhJ cif; (Decantation)
102
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
t"dutcsuf
cGx
J w
k ef nf;tcsKd UrSm-
(1) oHvu kd jf zifch x
JG w
k jf cif; (2) t&nfMunfujhJ cif; (3) ppf,jl cif; (4) taiGUjyefjcif;
(5) aiGU&nfzUJG jcif; ponfwjYkd zpfMuonf/
avhusifch ef;
1/ atmufyg vkyif ef; odrYk [kwf jzpfpOfrsm;udk oifah vsmaf omcGxJ wk ef nf;rsm;jzif,
h OS w
f yJG g/
(u) oHEiS o hf tJ a&mrSou H ckd x
JG w
k jf cif; (1) ppf,jl cif;
(c) tcJaysmaf eaomaysm&f nfrS
(2) t&nfMunfujhJ cif;
tcJujkd yefvnf&,ljcif;
(*) MuBH uw d &f nfwiG af &mygaeaom
(3) aiGU&nfzUJG jcif;
MuzH wfuav;rsm;udzk ,f&mS ;jcif;
103
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
t"dutcsuf
oHvu
dk *f Pk o f wå&d adS omypön;f udk oHvu kd *f P
k o
f wdrå &Sad omypön;f rsm;xJrS cGx
J w
k Ef ikd &f ef
oHvu
dk jf zifch xJG w
k jf cif;enf;udt
k oH;k jyKonf/
avhusihcf ef;
1/ atmufygta&mtaESmtwGrJ sm;teuf rnfonft h a&mtaESmtwGu J kd oHvu
kd o
f ;Hk í
cGjJ cm;Edik of enf;/
(u) ajrjzL? cJw?H aywH (c) bvdw"f m;? za,mif;wdik ?f opfom;p
(*) pmtky?f cJzsu?f yvwfpwpfabmvk;H (C) yiftyf? abmyif? puúLp
2/ oHvu kd jf zifh cGxJ wk jf cif;enf;udk rnfonfv
h yk if ef;rsm;wGif tok;H jyKEikd o
f enf;/ rnfoaYkd om
tusKd ;aus;Zl;rsm; &&SEd ikd o f enf;/
3/ oHvu kd jf zifh cGx
J wk jf cif;enf;udk rnfonft
h ajctaewGif toH;k jyKoenf;/
9-4-3 t&nfMunfujhJ cif;ESiphf pf,jl cif; (Decantation and Filtration)
t&nfMunfujhJ cif;ESihf ppf,jl cif;enf;rsm;udk rnfonfah e&mrsm;wGif awGUzl;oenf;/
vkyif ef;(1)
à (u) a&ESio hf J (c) a&ESiahf jrjzLwdu
Yk akd &maESmNy;D oJEiS ahf jrjzLudk z,f&mS ;&efo;D jcm;pD
vkyaf qmifyg/ txufyg vufawGUvkyaf qmifcsuw f iG f rnfonfch x JG w
k ef nf;rsm;udk
toH;k jyKco
hJ enf;/ tb,faMumifeh nf;/
104
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
105
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
vkyif ef;(3)
à ausmif;om;rsm;udt k yk pf zk UJG í rdryd wf0ef;usiüf rnfonft
h ajctaersm;wGif ESmacgif;pnf;
toH;k jyKonfukd aqG;aEG;yg/ twef;odYk wifjyyg/
(u) (c)
yHk (9-10) (u) ywf0ef;usif&Sd rD;cdk;aiGUudk ESmacgif;pnf;jzifh umuG,fykH (c) ESmacgif;pnf;
t"dutcsufrsm;
tcJEiS t
hf &nfj'yfaESmrS t&nfxw J iG f raysm0f ifEikd af omtcJukd cGx
J w
k &f eftwGuf
t&nfMunfujhJ cif;ESihf ppf,jl cif;enf;udk toH;k jyK&onf/
t&nfMunfujhJ cif;enf;ok;H &mwGif raysm0f ifEikd af omypön;f onf aumif;pGm tenfxikd f
&efvt
kd yfonf/
avhusifch ef;
atmufygar;cGe;f rsm;udk ajzqdyk g/
1/ ppf,jl cif;jzifh rnfoaYkd omta&mtaESmrsm;udk cGx J w
k Ef ikd of enf;/
2/ t&nfppf,jl cif;jyKvyk &f ef t"duvdt k yfaom ypön;f udak zmfjyyg/
3/ t&nfMunfujhJ cif;ESihf ppf,jl cif;enf;wd\ Yk uGmjcm;csuu f akd zmfjyyg/
4/ a&xJ&dS vTpmrIerYf sm;udk rnfuo hJ Ykd z,fxw k rf nfenf;/
5/ aemufusad omacsmif;a&rS Munfvifaoma&&&S&d ef rnfoYkd vkyaf qmifrnfenf;/
9-4-4 taiGUjyefjcif;ESiahf iGU&nfzUJG jcif; (Evaporation and Condensation)
taiGUjyefjcif;ESihf aiGU&nfzUJG jcif; jzpfpOfrsm;udk rdrw
d yYkd wf0ef;usi&f dS rnfonfah e&mrsm;wGif
MuKH awGUzl;oenf;/
aiGU&nfzUJG jcif;
107
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
t"dutcsufrsm;
t&nftajctaerS taiGUtajctaeodYk ajymif;vJjcif;udk taiGUjyefjcif; [kac:onf/
t&nfonf tylcsed w f ;kd jri§ ahf jymif;vJaomaMumifh taiGUjyefjcif; jzpfEikd o
f nf/
taiGUtajctaerS t&nftajctaeodYk ajymif;vJjcif;udk aiGU&nfzUJG jcif; [kac:onf/
taiGUonf at;onfrh suEf mS jyifEiS x hf ad wGUaomtcg odrYk [kwf tat;cHaomtcg
(tylxwk jf cif;) aiGU&nfzUJG jcif; jzpfEikd o f nf/
avhusifch ef;
atmufygar;cGe;f rsm;udk ajzqdyk g/
1/ aiGU&nfzUJG jcif;enf;pOfukd rnfonft h cgwGif awGUEdik o f enf;/
2/ taiGUjyefjcif;ESihf aiGU&nfzUJG jcif; rnfuo hJ jYkd cm;em;oenf;/ t"duvdt k yfcsurf mS
tb,fenf;/
3/ yljyif;aom aEG&moDwiG f jrpfacsmif;&Sad &rsm; rnfuo hJ Ykd jzpfomG ;oenf;/
4/ eHeufapmapmjrufcif;rsm;ay:wGif a&pufuav;rsm;awGU&S&d jcif;rSm tb,faMumifh
enf;/
5/ yifv,fa&rS tdro f ;Hk qm;xkwv f yk jf cif;onf rnfonfjh zpfpOfukd tajccHxm;oenf;/
108
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
j'yfaESmrsm;cGx
J w
k ef nf;tcsKUd
oHvu kd *f P
k f a&wGif a&wGif tcJaysm0f if taiGU
owå&d adS om raysm0f ifaom raysm0f ifaom aeaom tajctaerS
ypön;f ESihf tcJEiS hf t&nf tcJEiS hf t&nf aysm&f nf t&nf
oHvu kd *f P
k f (tcJonf tajctae
owård &Sad om aumif;rGepf mG ajymif;vJjcif;
ypön;f tenfxikd f
&rnf/)
109
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
tcef;(10)
pGrf;tiftrsdK;rsdK; (Forms of Energy)
ed'gef;
þtcef;wGif rlvwef;tqifüh oif,cl ahJ om pGr;f tiftrsKd ;rsKd ; (toH? tvif;? tyl?
vQypf pfEiS hf oHvu kd )f taMumif;udk csO;f uyfryI pHk o H pfjzifh qufvufavhvmoif,El ikd rf nf/ pGr;f tif
trsKd ;rsKd ;\ tajccHoabmw&m;rsm;? &if;jrpfrsm;? Mum;cHe,frsm;wGif ysUH ESUH ykrH sm;udk vufawGU
prf;oyfNy;D aMumif;usKd ;qufpyfem;vnfum tok;H cswwfrnf/
xdjYk yif pufru I @zGUH NzKd ;a&;twGuf t"duvdt k yfcsujf zpfonfh vQypf pfprG ;f tif\ tajccH
oabmw&m;udk em;vnfNy;D tok;H jyKyu Hk kd odjrifvmrnfjzpfonf/
pGr;f tifqo kd nfrmS tvkyv f yk Ef ikd af om pGr;f &nfjzpfonf/ pGr;f tifwiG f toGit f rsKd ;rsKd ;
&Sí
d wpfrsKd ;rSwpfrsKd ;odYk ajymif;vJEikd o f nf/
10-1 toH ( Sound )
110
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
t"dutcsufrsm;
ywf0ef;usiwf iG Mf um;&aom toHtrsKd ;rsKd ;onf t&m0w¬Krsm;wkecf gjcif;rS jzpfay:
onf/ wkecf gjcif; &yfomG ;vSsif toHvnf; aysmufu, G o
f mG ;onf/
tcsKd Uaom wkecf gjcif;rsm;udk tvG,w
f uljrifEikd í
f tcsKd Uudrk l cHpm;od&EdS ikd o
f nf/
avhusifch ef;
1/ oif\ywf0ef;usiw f iG f Mum;&aom obm0toHrsm;udk azmfjyyg/
2/ uREyfk w f MYkd um;&aom toHtrsKd ;rsKd ;onf rnfuo
hJ jYkd zpfay:vmoenf;/
3/ toHxu G af y:aomt&m0w¬Kwpfco k nf wkecf grI&yfwefo Y mG ;aomtcg rnfoYkd
jzpfomG ;rnfenf;/
10-1-2 toHomG ;&efj'yfom;Mum;cHe,fvt
dk yfjcif; ( Propagation of Sound in a Medium )
toHonf toHjzpfay:&mae&mrS tjcm;wpfae&modYk j'yfom;Mum;cHe,f&rdS o S m a&muf&dS
Edik o
f nf/
vkyif ef; (1)
acgif;avmif;wD;aomtcg acgif;avmif;oH
Mum;&jcif;udk vufawGU prf;oyfavhvmMunfyh g/
à acgif;avmif;wD;aomtcg acgif;avmif;
rsuEf mS jyifonf rnfojYkd zpfaeoenf;/
à em;ESihf acgif;avmif;Mum;wGif rnfonfh
t&m &So d enf;/ yHk (10-3) toHonf avudk
à acgif;avmif;oHonf em;odaYk &muf&ef jzwfoef;EdkifaMumif; prf;oyfyHk
rnfonft h &mudk jzwfoef;vm&oenf;/
vkyif ef;(2)
toHonf taiGU (av) wGio f mru
tcJwiG v f nf; jzwfoef;oGm;Edik af Mumif; avhvmyg/
à aywHwpfacsmif;udk ,lyg/
à yHyk gtwdik ;f aywHtpGe;f wpfzufukd ausmif;
om;wpfO;D u ukwjf cpfNy;D tjcm;wpfO;D u
em;axmifyg/
yHk (10-4) toHonf tpdkiftcJudk
à ukwjf cpfou H kd Mum;Edik ?f rMum;Edik f qef;ppf
jzwfoef;EdkifaMumif;prf;oyfyHk
yg/
111
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
avhusifch ef;
1/ toHjzpfay:&mae&mESihf toHvufc&H mae&mtMum;&Sd ae&mudk rnfoaYkd c:oenf;/
2/ toHcsUJ pufrtS oHukd em;uMum;&onfrmS toHonfrnfonfMh um;cHe,fukd rnfoYkd
jzwfoef;vmoenf;/
3/ a&ul;uefxw J iG f a&ul;aeaom vlwpfa,mufonf enf;jyq&m\ tcsuaf y;
c&moHukd Mum;&onf/ xdjk zpfpOfwiG f toHonf rnfonfMh um;cHe,fukd jzwfoef;
vmoenf;/ rnfonfah e&monf toHyif&if;jzpfí rnfonfah e&monf toH
vufc&H mae&m jzpfoenf;/
10-1-3 toH\oGm;EIe;f (Speed of Sound)
wpfpuúet
Yf wGi;f toHomG ;Edik af om c&D;tuGmta0;udk toH\oGm;EIe;f [kac:onf/
vkyif ef; (1)
toHonf t&m0w¬Krsm;wkecf gjcif;rS jzpfay:vmaMumif;ESihf toHjzwfoef;oGm;&ef tcJ?
t&nf? taiGUpaom Mum;cHe,fwpfrsKd ;&S&d rnf/
à tcJ? t&nf? taiGUpaom Mum;cHe,fo;kH rsKd ;wGif toH\oGm;EIe;f rsm; wlnrD I &Sd r&Sd
pOf;pm;ajzqdyk g/
vkyif ef; (2)
à toHonf rnfonfMh um;cHe,fwiG f tjrefq;kH oGm;Edik o
f enf;/ tb,faMumifeh nf;/
yHk (10-6) udk Munfí
h avhvmajzqdyk g/
112
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
tcJ
t&nf
taiGU
tuGmta0;
yHk (10-6) tcJ? t&nf? taiGUMum;cHe,frsm;wGif toH\oGm;EIef;rsm; rwlnDykH
t"dutcsufrsm;
tcJwiG f jzwfoef;Edik af om toH\oGm;EIe;f onf wpfpuúev Yf Qif 5000 rDwmrS 6000
rDwmtwGi;f jzpfonf/
t&nfwiG jf zwfoef;Edik af om toH\oGm;EIe;f onf wpfpuúev Yf Qif 1500 rDwmtwGi;f
jzpfonf/
avwGif jzwfoef;Edik af om toH\oGm;EIe;f onf wpfpuúev Yf Qif 340 rDwmjzpfonf/
toH\oGm;EIe;f onf tcJwiG f t&nfxufyí kd vsijf refpmG oGm;Edik o f nf/ taiGUxJwiG f
taES;qH;k jzpfonf/
avhusifch ef;
1/ atmufygwdrYk S tajzrSeu f kd a&G;cs,yf g/
(u) toH\oGm;EIe;f onf (taiGU ? t&nf ? tcJ) wGif trsm;qH;k jzpfonf/
(c) Mum;cHe,foyd o f nf;rI (enf;? toift h wif&h ?dS rsm;) vQif toHonf aES;auG;pGm
oGm;onf/
(*) (oHacsmif;? opfom;acsmif;? yvwfpwpfacsmif;) wGif toHonf tjrefq;kH oGm;
Edik o
f nf/
(C) (atmufq*D si?f cJ? yifv,fa&) wGif toHonf taES;qH;k oGm;Edik o f nf/
2/ Murf;jyifay:wGif avQmufomG ;aom vl\ajcoHukd Murf;jyifay:wGif xdik af eolEiS hf
vJavsmif;aeolww Ykd iG f rnfou l ajcoHukd ydí k Mum;&oenf;/ tb,faMumifeh nf;/
3/ tcJ? t&nf? taiGU Mum;cHe,fo;kH rsKd ;wGif toH\oGm;EIe;f rsm; rwlnv D Qif atmufyg (u)?
(c) ESihf (*) wdwYk iG f rnfonft h csuo f nf rSeu
f efoenf;/
113
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
jyefvif;wef;
jyifnDrsufESmjyif (MunfhrSef)
jyefaxmifh 30 H
rwfrsOf; 30 H
½dkufaxmifh
½dkufvif;wef;
114
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
NyKd iv
f if;wef;rsm;
(u) (c)
yHk (10-10) (u) wnfNidrfaom a&rsufESmjyifwGifay:aomyHk&dyfESifh
(c) nDnmaom rsufESmjyifwGif NydKifvif;wef;rsm; tvif;jyefyHk
à wpfzef zvm;udk tenf;i,fvyI Nf y;D ,if; rD;vk;H udk txufygtwdik ;f xyfrMH unfyh g/
(u) (c)
yHk (10-11) (u) rwnfNidrfaom a&rsufESmjyifwGifay:aomyHk&dyfESifh
(c) rnDnmaom rsufESmjyifwGif a&maxG; tvif;jyefyHk
à ykH (10-10) (u) ESihf ykH (10-11) (u)wdw
Yk iG f rnfonfu
h mG jcm;csuf awGU&oenf;/
vkyif ef; (4)
à oli,fcsi;f rsm;ESihf tkypf rk sm;zGUJ yg/ a&cGuf odrYk [kwf a&yk;H rsm;wGif a& 3 ykH 2 ykcH efx
Y nfí
h
pmoifcef; twGi;f &Sd rD;vk;H ? rD;acsmif;atmufwiG f xm;yg/
à ykrH eS t
f vif;jyefjcif;? a&maxG; tvif;jyefjcif;wdu Yk kd prf;oyfvyk af qmifyg/
à a&Nird af omtcg rnfonfukd awGU&oenf;/
à a&udk vufjzifv h yI cf wfvukd af omtcg rnfonfukd awGU&oenf;/
à awGU&Scd suu f kd rSwo f m;yg/ rnfoYkd aumufcsucf srnfenf;/
t"dutcsufrsm;
tvif;onf uREyfk w f \Ykd tjriftm½ku H Ekd ;Id qGay;aom pGr;f tif toGiw f pfrsK;d jzpfonf/
tvif;onf ajzmifw h ef;pGmoGm;onf/ tvif;yif&if;rS tbufbufoYkd ysUH ESUH onf/
½du
k v f if;wef; (incident ray) ? jyefvif;wef;
#ESihf rwfrsO;f (normal line)
wdoYk nf jyifnrD suEf mS jyifwpfcw k nf;wGif wnf&NdS y;D ½du k af xmifh (angle of incidence)
ESihf jyefaxmifh
wdo Yk nf wlnMD uonf/
jyifnrD suEf mS jyifay:odYk NyKd iv
f if;wef;rsm; usa&mufaomtcg vm;&mbufwn l aD om
jyefvif;wef;rsm; tvif;jyefjcif;udk yHrk eS t f vif;jyefjcif;
[kac:onf/
rnDnmaom rsuEf mS jyifay:odYk NyKd iv f if;wef;rsm; usa&mufaomtcg vm;&mbuf
trdsK;rsKd ;odYk tvif;jyefjcif;udk a&maxG; tvif;jyefjcif;
[kac:onf/
115
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
avhusifch ef;
1/ uGuv f yfjznfyh g/
(u) tvif;onf ajzmifw h ef;pGmoGm;onf/ tvif;yif&if;rS --------------- odYk ysUH ESUH onf/
(c) ½du k vf if;wef;? --------------- ESihf rwfrsO;f wdo Yk nf jyifnrD suEf mS jyifwpfcw k nf;
wGi&f odS nf/
(*) --------------- onf ta&miftrsKd ;rsKd ;&So d nf/
(C) --------------- rsuEf mS jyifay:odYk tvif;usa&mufaomtcg a&maxG; tvif;jyef
jcif; jzpfay:onf/
2/ atmufyg0gusrsm;wGif rSeaf om pum;pkrsm;udk a&G;cs,yf g/
(u) t&m0w¬Krsm;udk jrif&jcif;rSm (½du k vf if;wef;? jyefvif;wef;? ½du k v
f if;wef;ESihf
jyefvif;wef;) aMumifjh zpfonf/
(c) tvif;onf rnDnmaom rsuEf mS jyifay:odYk usa&mufaomtcg jyefvif;wef;
onf (wpfzufwnf;? tbufbuf? qefu Y sib
f uf) odYk ysUH ESUH onf/
(*) a&uefxo J Ykd cJv;Hk usa&mufaomtcg a&rsuEf mS jyifonf (rnDnmjcif;? nDnmjcif;?
rlvtwdik ;f ) &So d nf/
3/ t&m0w¬Krsm;udk jrifawGUEdik &f ef rnfonft h &mudk vdt k yfoenf;/
4/ aeYtcgwGif t&m0w¬Krsm;udjk rifawGU&jcif;onf tb,faMumifeh nf;/
5/ jyifnrD suEf mS jyifwiG f rwfrsO;f twdik ;f 0ifvmonfh ½du k v f if;wef;twGuf jyefvif;wef;\
yHu
k kd a&;qGyJ g/
10-2-2 tvif;yif&if;rsm; (Sources of Light)
ud,
k yf ikd t
f vif;vTwEf ikd af om ypön;f rsm;udk tvif;yif&if;rsm; [kac:onf/ aeESihf Mu,f
wdo
Yk nf tvif;yif&if;rsm;jzpfNy;D xm0&tvif;vTw0f w¬Krsm;jzpfMuonf/ tvif;usa&mufrS
jrif&aom ypön;f rsm;udk wpfqifch t H vif;vTwyf pön;f rsm; [kac:onf/ t&m0w¬Krsm; avmifuRr;f
aomtcg tvif;udk xkwaf y;onf/
vkyif ef; (1)
à rSew f pfcsyu
f kd vufEydS "f mwfr;D jzifh xd;k vdu
k yf g/ vufEydS "f mwfr;D onf rnfonht f vif;
vTwyf pön;f jzpfoenf;/
à rSecf syo f nf rnfonfyh pön;f jzpfoenf;/
à pmoifcef;wGif rnfonft h &m0w¬Konf ud, k yf ikd t
f vif;vTw0f w¬K jzpfoenf;/
vkyif ef; (2)
à pmoifcef;twGi;f &Sd t&m0w¬Krsm;udk avhvmyg/ rnfonft h &m0w¬Krsm;onf ud,k yf ikd f
tvif;vTw0f w¬Krsm;jzpfí rnfonfwoYkd nf wpfqifch t
H vif;vTw0f w¬Krsm; jzpfMu
oenf;/
116
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
avhusifch ef;
1/ uGuvf yfjznfyh g/
(u) rD;tdro f nf --------------- aomtcgü ud,
k yf ikd t
f vif;vTw0f w¬K jzpfonf/
117
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
(c) ud, k yf ikd tf vif;vTw0f w¬Kukd --------------- tvif;vTw0f w¬KEiS hf vlwzYdk efw;D aom
tvif;vTw0f w¬K[í l 2 rsKd ; xyfrH cGjJ cm;Edik o
f nf/
(*) --------------- onf vQypf pfprG ;f tif&&Sad omtcgü ud, k yf ikd t
f vif;vTw0f w¬Krsm;
jzpfonf/
(C) --------------- wdo Yk nf wpfqifch H tvif;vTw0f w¬Krsm; jzpfonf/
2/ ntcgwGif oif\aetdrüf tvif;a&mif&&S&d ef rnfonfyh pön;f rsm;udk tok;H jyKoenf;/
%$
3/ rdrw d yYkd wf0ef;usiw f iG af wGU&onfh ud, k yf ikd t
f vif;vTw0f w¬KEiS hf wpfqifch t H vif;vTw0f w¬K
rsm;\ trnf 3 rsKd ;pDuakd zmfjyyg/
4/ xm0&ud, k yf ikd tf vif;vTw0f w¬Krsm;udak zmfjyyg/
5/ yd;k pke;f MuL;? v? Mu,frsm;onf rnfonft h vif;vTwt f rsK;d tpm;rsm; jzpfoenf;/
118
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
t"dutcsufrsm;
tvif;\oGm;EIe;f onf tjrefq;Hk jzpfonf/ tvif;onf wpfpuúev Yf Qif rdik w
f pfoed ;f
&Spaf omif;ajcmufaxmifcefY odrYk [kwf rDwmoef; 300 cefY oGm;\/ toH\oGm;EIe;f onf
avwGif wpfpuúev Yf Qif rDwm 340 cefo Y mG ;onf/
tvif;jzwfoef;Edik rf aI y:rlwnfí t&m0w¬Krsm;udk 3 rsK;d cJjG cm;Edik o
f nf/ (1) tvif;
ayguf0w¬K (transparent) - tvif;aumif;pGmjzwfoef;Edik af om t&m0w¬Krsm;udk
tvif;ayguf0w¬K[ak c:onf/ (2) tvif;ydw0f w¬K (opaque) - tvif;rjzwfoef;Edik f
aom t&m0w¬Krsm;udk tvif;ydw0f w¬K[ak c:onf/ (3) tvif;rIe0f w¬K (translucent)-
tvif;tenf;i,fom jzwfoef;Edik af omt&m0w¬Krsm;udk tvif;rIe0f w¬K[ak c:onf/
avhusifch ef;
1/ trSeaf &G;yg/
(u) ausmufw;Hk onf (tvif;ydw?f tvif;ayguf? tvif;rIe?f tvif;,dik )f 0w¬Kjzpfonf/
(c) puúLonf (tvif;ydw?f tvif;ayguf? tvif;rIe?f tvif;,dik )f 0w¬Kjzpfonf/
(*) avwGif tvif;onf wpfpuúev Yf Qif (rDwm 330? rDwmoef; 340? rDwmoef; 300)
cefo Y mG ;onf/
2/ tvif;jzwfoef;Edik jf cif;ay:rlwnfí t&m0w¬Krsm;udk trsKd ;tpm;rnfrQ cGjJ cm;Edik of enf;/
%$
3/ qDprd pf uúLonf rnfuo hJ aYkd om tvif;jzwfEikd o
f nf0h w¬KtrsKd ;tpm;jzpfoenf;/
10-3 tyl ( Heat )
tylonf t&m0w¬Krsm; tylcsed af jymif;vJpOf vTaJ jymif;aom pGr;f tif odrYk [kwf tylonf
t&m0w¬Krsm; tajc (state) ajymif;vJpOf vTaJ jymif;aom pGr;f tifjzpfonf/
10-3-1 tylyif&if;rsm; ( Sources of Heat )
tylyif&f if;qdo
k nfrmS tylukd xkwvf yk af y;Edik af om yif&if;rsm;udk ac:onf/
Oyrm - avmifpm? ae? vQypf pfr;D zdk ponfwjYkd zpfonf/
vkyif ef; (1)
à tylonf tvkyv f yk Ef ikd af Mumif; rnfoo
Ykd &d EdS ikd o
f enf;/ a&aEG;td;k qlyu
G v
f maom tajc
taeudk pOf;pm; ajzqdyk g/
vkyif ef; (2)
aerS tylprG ;f tifrsm;udk pkpnf; &&SEd ikd af Mumif; vufawGUavhvmprf;oyfyg/
à vufuikd rf eS b f v D ;l cH;k wpfcEk iS hf rD;avmifv,
G f aom puúL? 0g*Gr;f ? vJrUId wdu
Yk ,
kd yl g/
119
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
t"dutcsufrsm;
t&m0w¬Kwpfc\ k pGr;f tifqo kd nfrmS ,if;0w¬K\ tvkyv f yk Ef ikd af om pGr;f &nfukd
ac:onf/ tylonf tvkyv f yk Ef ikd af ompGr;f &nf&adS omaMumifh tylprG ;f tif[ak c:onf/
aeonf þurÇmajray:wGif trsm;qH;k toH;k jyKaompGr;f tifrsm;\ yif&if; jzpfonf/
tylprG ;f tifrS tjcm;pGr;f tifrsm;odv Yk nf; toGiu f ;l ajymif;Edik o
f nf/
avhusifch ef;
1/ t&m0w¬Kwpfc\ k pGr;f tifqo
kd nfrmS tb,fenf;/
2/ tylonf pGr;f tifwpf&yfjzpfaMumif; taMumif;jycsujf zifh ajzqdyk g/
10-3-2 tylcsdeEf iS hf omrdrk w
D m ( Temperature and Thermometer )
t&m0w¬Kwpfc\ k tylcsed q f okd nfrmS ,if;\ rnfrQyo l nf? rnfrQat;onf qdo k nfh
tyltajctaeyifjzpfonf/
t&m0w¬Kwpfc\ k tylcsed uf kd wduspmG wdik ;f wmEdik &f ef omrdrk w
D m[kac:aom tylcsed w f ikd ;f
ud&,d mudk toH;k jyK&onf/ omrdrk w D mwGif tylcsed jf rifv
h Qif t&nfrsm;xkxnfw;kd aom *kPo f wåd
udk toH;k jyKonf/
vkyif ef; (1)
à yljcif;? at;jcif;udk cHpm;&onfrmS tb,faMumifeh nf;/
vkyif ef;(2)
yHk (10-17) wGif awGU&aom yef;uefv;kH 2 vH;k wGif a&yrmP wlnpD mG yg0ifonf/
odaYk omf tylcsed rf sm;onf rwlnyD g/
à rnfonfyh ef;uefv;kH xJ&dS a&onf tylyrmPydrk sm;oenf;/ tb,faMumifeh nf;/
120
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
vykife;f(3)
ykH (10-18) wiGf awUG&aom ye;fuev f ;kH 2 v;kHwiGf yg0iafom a&yrmPrsm; rwn
l MDuyg/
oaYkdomf tyclsedrfsm; waleonu f kd awUGEikdyfgon/f
à rno
f nyhfe;fuev
f ;kHx&JadS&onf tyylrmP yrkdsm;oen;f/ tb,afMumiehfn;f/
vykife;f (4)
t&m0wK¬wpcf\ k tyclsedu
f kd twt d usov d akdomtcg tyclsedw f ikd;fu&d,
d m
(omrrkdwD m) ukd to;kHjyK&aMumi;f vuafwUGavv h myg/
à t&, G w f l cuG EfpSv f ;kH,ylg/ yxrcu G w f iGf a&at;xnyhfg/ 'w k ,
d cuG w
f iGf a&cyfaE;GaE;G
(ten;fi,o f m yaloma&) xnyhfg/
à omrrkdw D mjzihf cuG EfpScfu
G xf &JdS a&tyclsedu f kd wikd;fyg/
à rno f Ykd awUG&&dSrnefn;f/ tykpft k vukd f awUG&cdSsurfsm;ukd q&mx h w
H ijfyyg/
vykife;f (5)
à omrrkdw D mukd rno
f nahfe&mwiGf jrizf;lygoen;f/
tce;ftyclsedu
f okd &deMfunahfom e&Hu H yof mrrkdw
D m? u,
kd t
f yclsedw
f ikd;f omrrkdw
D mEiShf
vuafwUGce;fo;kH omrrkdw D mwYkd jzpyfgon/f
121
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
°F °C °F °C °F °C
à rnfonfo
h mrdrk w
D monf tylcsed t
f jrifqh ;kH jzpfoenf;/ rnfrQ&o dS enf;/
à rnfonfo
h mrdrk w
D monf tylcsed t
f edrq
hf ;kH jzpfoenf;/ rnfrQ&odS enf;/
t"dutcsufrsm;
tylyrmPtwd;k tavsmo h nf t&m0w¬Kwpfc\ k tylcsed u f akd jymif;Ekid o
f nf/
t&m0w¬KrnfrQyo l nf? at;onfujkd yaom twdik ;f twmonf tylcsed jf zpfonf/
vlwpfa,muf\ omreftylcsed o f nf 37°C (98.6°F) jzpfonf/
t&m0w¬Kwpfc\ k tylcsed u f kd twdtusov d akd omtcg tylcsed w f ikd ;f ud&, d m
(omrdrk w D m) udk toH;k jyK&onf/
tylcsed \ f 'D*&Durkd w S o
f m;&ef 'D*&Dqv J pf ;D ,yf (°C) ESihf 'D*&Dzm&if[u kd f (°F) wdu Yk kd
toH;k jyKonf/
tcef;tylcsed u f o kd &d ef Munfah om eH&u H yfomrdrk w D m? vl\ cE¨mud, k t f ylcsed u f o
kd &d ef
wdik ;f aom ud, k t f ylcsed w
f ikd ;f omrdrk w
D mESihf a&cJrw S ?f a&qlrw S ?f aysm&f nfEiS hf azsm&f nf
rsm;\ tylcsed rf sm;udk wdik ;f wm&mwGio f ;kH aom vufawGUcef;oH;k omrdrk w D m[lí
omrdrk w D mtrsKd ;rsKd ; &So
d nf/
omrdrk w D mwGif a&qlaomtcgjyonfh a&qlrw S Ef iS hf a&cJaomtcgjyonfh a&cJrw S f
[lí ta&;Bu;D aom trSwt f om;ESpcf k &So d nf/
avhusifch ef;
1/ tylEiS t hf ylcsed jf cm;em;csuuf akd zmfjyyg/
2/ yljcif;?at;jcif;udck pH m;&onfrmS tb,faMumifeh nf;/
3/ omrdrk w D mqdo k nfrmS tb,fenf;/
4/ eH&u H yfomrdrk w D mudrk nfonft h wGut f oH;k jyKoenf;/
5/ vufawGUcef;oH;k omrdrk w D mESihf ud, k t
f ylcsed wf ikd ;f omrdrk w
D mwd\
Yk uGjJ ym;jcm;em;csuf
rsm;udk azmfjyyg/
122
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
123
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
avhusifch ef;
1/ atmufygay;xm;aomjzpfpOfrsm;ESihf oifah vsm&f m tylu;l enf;rsm;udk wGyJ g/
(u) a&aEG;td;k xJ&adS &udt k ylay;aomtcg a&rsm;qlyu G o
f mG ;jcif; (1) tylavQmufu;l jcif;
(c) aerS urÇmodYk tyla&muf&jdS cif; (2) tylp;D ul;jcif;
(*) aumfzcD u G tf wGi;f &Sd pwD;ZGe;f ylvmjcif; (3) tyljzmul;jcif;
2/ tylu;l enf; 3 rsKd ;udak zmfjyyg/
3/ tylavSsmufu;l jcif;jzpfpOfwpfcu k akd &;yg/
4/ tylp;D ul;jcif;jzpfpOfukd rdrd yd wf0ef;usiw f iG f jrifz;l ygovm;/ aqG;aEG;ajzqdyk g/
5/ tylp;D ul;jcif;enf;udtk oH;k jyKí jyKvyk x f m;aomypön;f 2 rsKd ;udak zmfjyyg/
6/ oifyh wf0ef;usi&f dS tyljzmul;jcif;jzpfpOfwpfcu k kd &Si;f jyyg/
10-3-4 tylavQmuf0w¬KESihf tylum0w¬Krsm; ( Heat Conductors and Insulators )
tylavQmufu;l jcif;jrefaom0w¬Kukd tylavQmuf0w¬K[ak c:í tylavQmufu;l jcif;
aES;aom0w¬Kukd tylum0w¬K[ak c:onf/ Oyrm 'eft;kd onf tylavQmuf0w¬KjzpfNy;D
vufE;DS 0wfonf tylum0w¬Kjzpfonf/
124
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
t"dutcsufrsm;
tylavQmufu;l jcif; jrefaom0w¬Kukd tylavQmuf0w¬K[ak c:onf/ Oyrm - owåKypön;f
tylavQmufu;l jcif; aES;aom0w¬Kukd tylum0w¬K[ak c:onf/ Oyrm - yvwfpwpf?
csnxf nfponfh owåKr[kwaf omypön;f rsm;
tylrsm; wpfae&mrSwpfae&modYk vsijf refpmG ul;ajymif;Edik &f ef tylavQmuf0w¬Krsm;udk
toH;k jyKonf/
twGi;f rStyl tjyiforYkd xGuaf p&ef? tjyifrt
S yl twGi;f odrYk 0ifap&ef tylumypön;f rsm;
udk toH;k jyKonf/
avhusifch ef;
1/ tylavQmuf0w¬Kqo kd nfrmS tb,fenf;/ tylavQmuf0w¬K 5 rsKd ;udk azmfjyyg/
2/ tylum0w¬Kqo kd nfrmS tb,fenf;/ tylum0w¬K 5 rsKd ;udk azmfjyyg/
3/ tylavQmuf0w¬KEiS hf tylum0w¬Kwo Ykd nf rnfouYkd mG jcm;oenf;/
4/ rD;zdak csmifo;kH ',ft;kd ? 'eft;kd rsm;udk rnfonft h wGuaf Mumifh owåKypön;f rsm;jzifh
jyKvyk x f m;oenf;/
5/ a&cJy;kH rsm;udk rnfonft h wGuaf Mumifh yvwfpwpfrsm;jzifh jyKvyk x f m;oenf;/
125
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
126
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
127
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
avhusifch ef;
1/ t&m0w¬K 2 ck yGww f u
kd vf Qif rnfonfv h Qypf pfukd &&So
d enf;/
2/ rsKd ;wlaom vQypf pfrsm;onf tcsi;f csi;f rnfoYkd jyKrMl uoenf;/
3/ rsKd ;rwlaom vQypf pfrsm;onf tcsi;f csi;f rnfoYkd jyKrMl uoenf;/
4/ yGww f u kd af omfvnf; vQypf pfowåd csucf si;f ysujf y,fonfh t&m0w¬Kuakd zmfjyyg/
5/ rsKd ;wlvQypf pfweG ;f uefjcif;ESihf rsKd ;rwlvQypf pfqiJG ifjcif;wdt
Yk wGuf rdrud ,
kd w
f ikd f
prf;oyfEikd o f nfh ypön;f 1 pkH udak zmfjyyg/
6/ rsKd ;wlvQypf pf"mwftcsi;f csi;f wGe;f uefru I kd rnfonfph rf;oyfcsurf sm;wGif awGUEdik f
oenf;/
128
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
avhusifch ef;
1/ vQypf pfjzift
h ok;H jyKaom ypön;f trnf 3 rsKd ;udk azmfjyyg/
2/ rD;cvkwzf iG o
hf nft h cg rD;acsmif; rD;vif;&jcif;rSm tb,faMumifeh nf;/
3/ rD;oD;? rD;acsmif;rsm;twGi;f vQypf pfp;D jcif;aMumifh rnfonfwu Ykd kd &&So
d enf;/
4/ a&GUvsm;vQypf pfEiS hf wnfNird v
f Qypf pf jcm;em;csuuf kd azmfjyyg/
10-4-3 wdu
k ½f u
kd v
f Qyfp;D ESihf jyefveS v
f Qyfp;D (Direct Current-DC & Alternating Current-AC)
129
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
avhusifch ef;
1/ oifyh wf0ef;usiw f iG &f adS om "mwfcoJ ;kH ypön;f 3 rsK;d udk azmfjyyg/ ,if;wdu
Yk kd toH;k jyK&ef
rnfonfh vQypf ;D vdo k enf;/
2/ vQypf pfa&aEG;td;k udtk oH;k jyKvQif rnfonfh vQypf ;D vdo k enf;/
3/ oifyh wf0ef;usiw f iG f toH;k rsm;aom vQypf pfo;kH pufypön;f 3 ckukd azmfjyyg/
10-4-4 ½d;k ½d;k wdu
k ½f u
kd v
f Qyfp;D ywfvrf; (Simple DC Circuit)
vkyif ef;(1)
(u) (c)
yHk (10-35) (u) ½dk;½dk;wdkuf½dkufvQyfpD;ywfvrf; (c) vufESdyf"mwfrD;ykH
à "mwfct J oH;k jyKaomvQypf pfypön;f rsm;wGif rnfonfh vQypf ;D pD;oenf;/
à "mwfct J oH;k jyKaomvQypf pfypön;f rsm;wGif wdu
k ½f u
kd v
f Qypf ;D onf rnfoYkd pD;oenf;/
à wdu k ½f u
kd vf Qypf ;D prf;oyfcsut
f wGuf rnfonfyh pön;f rsm; vdt k yfoenf;/
à yHk (10-35) (u)wGif jyxm;onft h wdik ;f cvkwyf gonfh vQypf pfywfvrf;yHu k kd vufawGU
vkyaf qmifyg/
130
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
t"dutcsufrsm;
wdu
k ½f u
kd v
f Qypf ;D qdo
k nfrmS OD;wnfbufwpfzufwnf;udo k m pD;qif;aomvQypf ;D
jzpfonf/
cvkwzf iG xhf m;csed w
f iG f "mwfcJ 2 awmifx h ;kd vufEydS "f mwfr;D wGif wdu
k ½f u
kd v
f Qypf ;D onf
a&SU"mwfc\ J tzdik w
k rf S rD;oD;? xdrk w S pfqifh cvkwzf iG x hf m;onfukd jzwfp;D Ny;D
'kw,d "mwfc\ J trikwo f Ykd vQypf ;D wpfywfjynfh jzwfp;D ojzifh rD;oD; rD;vif;onf/
avhusifch ef;
1/ "mwfcEJ pS af wmifx h ;kd vufEydS "f mwfr;D wGif rnfonfh vQypf ;D pD;oenf;/
2/ vufEydS "f mwfr;D wGif tb,faMumifh cvkwv f tkd yfoenf;/
3/ cvkwzf iG xhf m;csed w
f iG f vufEydS "f mwfr;D ü vQypf ;D pD;qif;yHu
k kd &Si;f jyyg/
131
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
à rnfonfukd awGU&oenf;/
à rnfonfyh pön;f udo
k ;Hk vQif rD;oD; rD;vif;onfukd awGU&oenf;/ tb,faMumifeh nf;/
à rnfonhyf pön;f udo
k ;Hk vQif rD;oD; rD;rvif;oenf;/ tb,faMumifeh nf;/
à a&wGif vQypf pfp;D Edik jf cif; &Sd r&Sd ajzqdyk g/
t"dutcsufrsm;
vQypf pfavhvm&mwGif "mwfcu J okd m toH;k jyK&rnf/
vQypf pf jzwfp;D oGm;Edik o
f nfh t&m0w¬Krsm;udk vQyu f ;l ypön;f rsm;[kac:onf/
Oyrm – a&T? aiG? aMu;eD? aMu;0g? oH? oGy?f tvlreD , D rf? oHrPdponfh owåKypön;f rsm;
vQypf pf jzwfoef;roGm;Edik o f nfh t&m0w¬Krsm;udk vQyu f mypön;f rsm;[kac:onf/
Oyrm– a&mfbm? zef? a<uxnf
a&wGif vQypf pf pD;Edik o f jzifh a&onf vQyu f ;l ypön;f jzpfonf/
vQyu f mypön;f rsm;tok;H jyKonft h cg tEÅ&m,frjzpf&eftwGuf ajcmufaoGUaomypön;f
rsm;jzpf&ef vdt
k yfonf/
avhusifch ef;
1/ vQyu f ;l ypön;f ESihf vQyu
f mypön;f wd\
Yk jcm;em;csuu f kd azmfjyyg/
2/ vQyu f ;l ypön;f ESihf vQyu f mypön;f prf;oyfcsut f wGuf vdt k yfaomypön;f rsm;udk
azmfjyyg/
3/ vQyu f ;l ypön;f ESihf vQyu
f mypön;f prf;oyfyt
kH qifq h ifu h kd &Si;f jyyg/
4/ oiftoH;k jyKaomypön;f rsm;teuf vQyu f ;l ypön;f ESihf vQyu f mypön;f 3 rsKd ;pDukd cJjG cm;
azmfjyyg/
10-5 oHvu
kd f ( Magnet )
132
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
à vlvyk o
f v
H u
kd u
f kd rnfoYkd em;vnfygoenf;/ vlvyk f
oHvu
kd o
f nf rnfonfyh o
kH P²mefrsm; &Syd goenf;/
t"dutcsufrsm;
oHvu kd qf o kd nfrmS oHuq kd iJG ifEikd af omypön;f jzpfonf/
oHvu kd wf iG f obm0oHvu kd Ef iS hf vlvyk o f v H u
kd [ f íl trsKd ;tpm; 2 rsKd ;&Sod nf/
r*¾eufwu kd f (ac:) oHatmufq'kd f (Fe3O4) yg0ifaom ajrrSxu G o
f nfh "mwfowåKonf
oHreI pf rsm;udk qGiJ ifEikd af omaMumifh obm0oHvu kd jf zpfonf/
½d;k ½d;k oHrPdacsmif;ESihf oHacsmif;rsm;udk oHvu kd "f mwf&&Sad tmifjyKvyk jf cif;jzifh &&Sv
d m
aom oHvu kd af csmif;onf vlvyk o f vH u
kd jf zpfonf/
oHvu kd rf sm;wGif yHo k P²meftrsKd ;rsKd ;&Sod nf/ t&G,t f pm; txltyg;trsKd ;rsKd ;&So
d nf/
avhusifch ef;
1/ oHvu kd q
f o
kd nfrmS tb,fenf;/
2/ obm0oHvu kd Ef iS hf vlvyk o
f vH u
kd f rnfou
Ydk mG jcm;oenf;/
3/ oHvu kd u
f kd toH;k jyKí jyKvyk x f m;aom ypön;f 3 rsKd ;udk azmfjyyg/
10-5-2 oHvu kd 0f if½;kd pGe;f rsm; ( Poles of Magnet )
oHvu kd af csmif;wGif awmif0if½;kd pGe;f (South Pole) ESihf ajrmuf0if½;kd pGe;f (North Pole) [lí
0if½;kd pGe;f ESpcf &k o
dS nf/ xdt k pGe;f ESpzf ufwiG f oHvu
kd jf yif;tm;onf trsm;qH;k jzpfonf/
vkyif ef; (1)
à jrif;cGmyHo k vH u
kd Ef iS hf oHvu
kd w
f ;kH udk oHreI pf rsm; twGi;f odEYk pS yf g/
à oHvu kd af csmif;\ rnfonfah e&mwGif oHreI pf trsm;qH;k uyfomG ;onfukd avhvmyg/
133
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
avhusifch ef;
1/ oHvu kd \f tpGe;f ESpzf ufwiG f qGiJ iftm;ydrk sm;onfrmS tb,faMumifeh nf;/
2/ oHvu kd Ef iS hf oHacsmif;Mum;wGif rnfonfyh pön;f udx
k m;ygu oHvukd \
f qGiJ iftm;udk &yfwefY
Edik rf nfenf;/ tb,faMumifeh nf;/
10-5-3 oHvu kd w
f eG ;f tm;ESihf qGt
J m; ( Magnetic Repulsion and Attraction )
oHvu
kd t
f csi;f csi;f wGe;f uefaom odrYk [kwf qGiJ ifaomtm;udk oHvu kd t
f m;[kac:onf/
134
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
avhusifch ef;
1/ uGuvf yfjznfyh g/
(u) oHvu kd \
f qGiJ iftm;udk ---------- [kac:onf/
135
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
(c) oHvu kd f 2 acsmif;\ ajrmuf0if½;kd pGe;f wpfcEk iS hf awmif0if½;kd pGe;f wpfcu k kd -------
0if½;kd pGe;f rsm;[kac:onf/
(*) oHvu dk f 2 acsmif;\ ajrmuf0if½;kd pGe;f 2 ck odrYk [kwf awmif0if½;kd pGe;f 2 ckukd ------
---- 0if½;kd pGe;f rsm;[kac:onf/
(C) oHvu dk 0f if½;kd pGe;f rsm; rsKd ;rwlvQif ---------- oufa&mufonf/
(i) oHvu kd Ef iS hf t&m0w¬KwpfcMk um; wGe;f tm;jzpfay:vQif xdt k &m0w¬Kwpfco k nfvnf;
---------- jzpfonf/
2/ oHvukd f 2 acsmif;\ 0if½;kd pGe;f 2 ckukd eD;uyfpmG xm;ygu rnfoYkd jzpfrnfenf;/
tb,faMumifeh nf;/
3/ atmufygoHvu kd tf wGrJ sm;wGif rnfonft h wGrJ sm;onf oHvu
kd wf eG ;f tm;udk jyaeoenf;/
N S N S N S S N S N S N S N
136
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
(u) (*)
(c) (C)
yHk (10-41) oHvkdufwGif oHvdkufpufuGif;&SdaMumif; prf;oyfyHk
vkyif ef; (4)
rsKd ;wl0if½;kd pGe;f ESpcf Mk um;wGif jzpfay:aeaom oHvu kd pf ufuiG ;f vrf;aMumif;rsm;udk
oHvu kd t
f rd af jrm§ iftoH;k jyKí vufawGUa&;qGyJ g/
à oHvu kd af csmif;ESpaf csmif;? oHvu kd t
f rd af jrm§ if? pm&GuEf iS hf cJww H uYkd kd ,lyg/
à oHvu kd Ef pS af csmif;\ ajrmuf0if½;kd pGe;f tcsi;f csi;f ESihf awmif0if½;kd pGe;f tcsi;f csi;f udk yHyk g
twdik ;f xm;yg/ ,if;wdMYk um;wGijf zpfay:aeaom oHvu kd pf ufuiG ;f vrf;aMumif;rsm;udk
oHvu kd tf rd af jrm§ iftoH;k jyKí vkyif ef; (3) twdik ;f vufawGUa&;qGyJ g/
137
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
t"dutcsufrsm;
oHvukd tf m;vrf;aMumif;rsm; wnf&&dS me,f odrYk [kwf oHvu kd t f m;rsm; oufa&mufae
aome,fukd oHvu kd pf ufuiG ;f [k ac:onf/
oHvukd pf ufuiG ;f udk rjrifEikd yf g/ ,if;onf oHvu kd \
f ywf0ef;usiw f iG &f aSd om oHvu kd f
tm;vrf;aMumif;rsm;udk pdwu f ;l jzifyh akH zmfxm;jcif;om jzpfonf/
oHvukd tf m;vrf;aMumif;rsm;onf ajrmuf0if½;kd pGe;f rSxu G í f awmif0if½;kd pGe;f odYk
OD;wnfonf/
oHvukd tf m;vrf;aMumif;rsm;onf wpfcEk iS w hf pfck jzwfausmjf cif; r&Syd g/
avhusifch ef;
1/ oHvu kd af csmif;teD;wGif oHacsmif;udx k m;ygu oHvu kd af csmif;u oHacsmif;udk qGiJ if
onfrmS tb,faMumifeh nf;/
2/ oHvu kd pf ufuiG ;f qdo
k nfrmS tb,fenf;/
3/ oHvu kd af csmif;\ 0ef;usiw f iG &f adS om oHvu dk pf ufuiG ;f vrf;aMumif;rsm;udk yHq
k í JG
azmfjyyg/
tcef; (10) udk jyefvnfo;Hk oyfjcif;
toHoifcef;pmudk jyefvnfo;Hk oyfjcif;
toH
138
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
tvif;\ yif&if;rsm;
ud,
k yf ikd t
f vif;vTw0f w¬K wpfqifch t
H vif;vTw0f w¬K
tylavQmuf0w¬K tylum0w¬K
139
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
vQypf pf
wnfNird v
f Qypf pf a&GUvsm;vQypf pf vQyu
f ;l ypön;f vQyu
f mypön;f
(vQypf ;D )
wdu
k ½f u
kd v
f Qypf ;D jyefveS v
f Qypf ;D
oHvu
kd o
f ifcef;pmudk jyefvnfo;Hk oyfjcif;
oHvu
kd f
obm0oHvu
kd f vlvyk o
f v
H u
kd f oHxnfypön;f rsm; oHr[kwaf om
udk azmufxiG ;f ypön;f rsm;udk
qGiJ ifEikd jf cif;r&Syd g/ azmufxiG ;f qGiJ if
Edik o
f nf/
0if½;kd pGe;f
140
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
tcef; (11)
aetzGJUtpnf; (Solar System)
ed'gef;
þtcef;wGif aetzGUJ tpnf;&Sd t"duyg0ifrrI sm;jzpfonfh ae? N*Kd [Bf u;D 8 vH;k ? t&HN*Kd [f
(v) rsm;? N*Kd [o
f rd Nf *Kd [rf mT ;rsm;? OuúmysrH sm;ESihf Mu,fwcH eG rf sm;taMumif;wdu
Yk kd oif,&l rnfjzpf
onf/ rlvwef;wGif ae? urÇm? vwd\ Yk taetxm;? N*Kd [rf sm;\ vSnyhf wfy?kH t&G,t f pm;?
tuGmta0;wdEYk iS yhf wfoufonfh tajccHtaMumif;t&mrsm;udk awGUjrifcNhJ y;D jzpfonf/
11-1 aetzGUJ tpnf;&Sd t"duyg0ifrrI sm;
11-1-1 aetzGUJ tpnf;
aeudAk [kjd yKNy;D N*Kd [w f o Ykd nf t&G,t f pm;trsK;d rsK;d jzifh tuGmta0;trsK;d rsK;d rS vSnyhf wf
aeonf/ uREyfk w f oYkd nf aerS wwd,ajrmuftuGmta0;wGi&f adS om N*Kd [f (urÇm) ay:wGif
aexdik v
f su&f odS nf/ uREyfk w f Ykd urÇmudk t&HN*Kd [w f pfcjk zpfonfh (v) u vSnyhf wfvsu&f o dS nf/
nOft h cg aumif;uifuakd rmhMunfv h Qif vESihf rSwd w f w
k rf w
dS w
f w
k jf zpfaeaomMu,frsm;udk
awGU&onf/ vESiehf ;D onfh awmufyonft h &mrSm aomMumN*Kd [jf zpfonf/ N*Kd [w f ikd ;f onf aerS
vmaom tvif;udjk yefxw k af y;aomaMumifh tNrv J if;aeonf/ aeonf Mu,fwpfcjk zpfonf/
Mu,fwo Ykd nf wpfcEk iS w hf pfck uDvrkd w D m uka#oef;aygif;rsm;pGm a0;uGmonf/ ta&twGurf sm;
rSmvnf; uka#rsm;pGm&So d nf/ uREyfk w f aYkd etzJUG tpnf;\ yifrj'yfxk 99.8 &mcdik Ef eI ;f onf
A[dck suf aeüom wnf&\ dS / tuGmta0;rSm aerS urÇmodYk tvif;tvsijf zifv h mvQif puúeYf
500 vm&rnf/ aerS teD;qH;k Mu,foYkd tvif;tvsijf zifo h mG ;vQif 4ESpo f mG ;&rnfjzpfonf/
N*Kd [o
f rd Nf *Kd [rf mT ;
*sLyDwm
,la&;eyf
AD;eyfpf r
rm;pf
ae
rmusL&D eufyuRe;f
urÇm
apwef
Mu,fwcH eG f
141
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
&So
d nf/ aeonf tawmftoift h &G,t f pm;&Sad om Mu,fwpfv;kH jzpfonf/ ae\twGi;f ydik ;f &Sd
[duk 'f ½d*k sit
f ufwrfrsm;aygif;pyfNy;D [Dv, D rf"mwfaiGUjzpfay:jcif;rS tylprG ;f tifEiS hf tvif;
pGr;f tif xkwv f w
T af y;onf/ vlom;wdo Yk nf aerSprG ;f tifukd jzmxGujf cif;enf;jzifh &&So
d nf/
t"dutcsufrsm;
urÇmonf aetzGUJ tpnf;twGi;f &Sad eaom N*Kd [jf zpfaomaMumifh aeudk tjcm;Mu,frsm;
xufBu;D onf[k xif&onf/
N*Kd [of nf ,if;\0if½;kd ay:wGif vnfae(spin)Ny;D ae\j'yfqt JG m;aMumifh aeudk
vSnyhf wf(rotate) aeonf/ N*Kd [rf sm;tm;vH;k onf aerSusa&mufaomtvif;udk
jyefvnfxw k af y;&í tNrv J if;ae\/
Mu,frsm;onf ud, k yf ikd t
f vif;vTwaf omfvnf; tvGeaf 0;uGmaomaMumifh rSwd w
f w
k f
rSw
d w f wk f (twinkle) jzpfae\/
avhusifch ef;
1/ aewGif tylprG ;f tifEiS t hf vif;pGr;f tif rnfoYkd jzpfay:aeoenf;/
2/ vlom;wdo Yk nf aerSprG ;f tifukd rnfonfeh nf;jzifh &&So
d enf;/
3/ aerSprG ;f tifrsm; r&&Syd gu ouf&rdS sm; rnfoYkd jzpfrnfenf;/
11-1-2 N*dK[ford Nf *dK[frmT ;rsm;? OuúmysHrsm;ESihf Mu,fwcH eG rf sm;
vkyif ef; (1)
N*Kd [o
f rd Nf *Kd [rf mT ;qdo k nfrmS N*Kd [x f uft&G,t f pm;ao;i,faom ausmufom;xk tpdik f
tcJrsm;jzpfNy;D uGi;f yHpk jH zifh aeudk vSnyhf wfaeMuonf/
yHk (11-1) udMk unfí h atmufygar;cGe;f rsm;udk tkypf v k ukd f aqG;aEG;ajzqdyk g/
à aetzGUJ tpnf;wGif rnfonfwYkd yg0ifoenf;/
à yHw k iG f rm;pf (t*FgN*Kd [)f ESihf *sLyDwm (Mumoyaw;N*Kd [)f Mum;ü rnfonft h &mrsm;
jrifawGU&oenf;/
à N*Kd [Ef iS Nhf *Kd [o
f rd Nf *Kd [rf mT ; wlnrD &I dS r&Sd aqG;aEG;yg/
142
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
t"dutcsufrsm;
N*Kd [o
f rd Nf *Kd [rf mT ;qdo k nfrmS N*Kd [x f uft&G,t f pm;ao;i,faom ausmufom;xk
tpdik tf cJrsm;jzpfNf y;D uGi;f yHpk jH zifh aeudk vSnyhf wfaeMuonf/
Ouúmysq H o kd nfrmS urÇmah vxkEiS hf j'yftydik ;f tprsm; yGww f u
kd rf aI Mumifh avmifu
f Rr;f Ny;D
tylEiS hf tvif;xkwv f wT af om t&mrsm;jzpfonf/ j'yftydik ;f tprsm; ajrjyifay:odYk us
vmpOf jrifawGU&jcif;udk Mu,fa<ujcif; [kac:onf/
Ouúmtydik ;f tprsm;onf avxktwGi;f tm;vH;k avmifuRr;f roGm;bJ urÇmrh suEf mS jyif
ay:odYk usa&mufvmonf/ xdOk uúmtydik ;f tprsm;udk OuúmcJrsm;[kac:onf/
Mu,fwcH eG q f okd nfrmS wpfcgwpf&o H mjrif&Ny;D at;pufaeaom tvif;rJjhJ 'yfxjk zpf
onf/ ud, k yf ikd b
f OJ yHv
k rf;aMumif;jzifh aeudv k n
S yhf wfaeNy;D aeodcYk sO;f uyfvmrS
tvif;a&mifxu G v f monf/
avhusifch ef;
1/ atmufygwdu Yk kd uGuv f yfjznfyh g/
(u) N*Kd [rf sm;onf rdr\ d --------- ay:wGiv f nfaeNy;D aeudk vSnyhf wfaeonf/
(c) N*Kd [o f rd Nf *Kd [rf mT ;rsm;onf uGi;f yHpk jH zifh ---------- udv k n S yhf wfaeonf/
(*) aeudv k n S yhf wfaeNy;D ESprf sm;pGmMumrS awGUjrif&aom tvif;rJjh 'yfxrk mS --------
jzpfonf/
2/ atmufygwdu Yk , kd OS wf yJG g/
(u) OuúmysH (1) ud,
k yf ikd t
f vif;xkwv f wT rf &I o
dS nf/
(c) Mu,f (2) ud,
k yf ikd t
f vif;xkwv f wT rf rI &Syd g/
(*) N*Kd [f (3) avxkEiS yhf w G w f ukd &f mrStvif;xkwv f wT o
f nf/
143
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
AD;eyfpf f
aomMumN*Kd [f
AD;eyfpf
aomMumN*Kd [f
t"dutcsufrsm;
t&HN*Kd [f (v) rsm;onf aetzGUJ tpnf;twGi;f &SNd *Kd [rf sm;udk vSnyhf wfaeonf/
vuduk rÇmrSjrif&jcif;rSm aea&mifjcnfukd vrsuEf mS jyifrS tvif;jyefjcif;aMumifh jzpf
onf/ vonf urÇmESiehf ;D uyfNy;D aeonf urÇmESiahf 0;uGmaomaMumifh urÇmrS
Munfvh Qif vESiahf eonf t&G,t f pm;wlonf[k xif&jcif; jzpfonf/
avhusifch ef;
1/ tkypf t
k vdu k f ae? urÇm? vwd\ Yk t&G,t
f pm;rsm;udk ywf0ef;usirf &S &SEd ikd af om ypön;f
rsm;jzifh erlemyHw
k zl efw;D jyKvyk yf g/
144
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
rmusL&D (Ak'[
¨ ;l N*Kd [)f 58 oef; 0.333 0.055 58 15 30 88
*sLyDwm
778 oef; 11 317.82 9 50 4332
(Mumoyaw;N*Kd [)f
1427
apwef (paeN*Kd [)f 9 95.16 10 14 10759
oef;
145
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
2871
,la&;eyfN*Kd [f 4 14.371 10 49 30707
oef;
4500
eufyuRe;f N*Kd [f 4 17.147 6 15 48 90777
oef;
avhusifch ef;
1/ tjyifbufN*Kd [Bf u;D 4 vH;k wGif vlom;rsm; aexdik Ef ikd rf rI &Sjd cif;rSm tb,faMumifeh nf;/
2/ atmufygwdu Yk kd ,SOwf yJG g/
(u) urÇmN*Kd [Ef iS hf t&G,t f pm;wlnD (1) rmusL&D (Ak'[ ¨ ;l N*Kd [)f
(c) "mwfaiGUrsm; at;cJaeaomN*Kd [f (2) AD;eyfpf (aomMumN*Kd [)f
(*) &moDOwkr&Sad omN*Kd [f (3) eufyuRe;f N*Kd [f
aetzGUJ tpnf; oifcef;pmudk jyefvnfo;kH oyfjcif;/
(tylEiS thf vif; xkwv f wT af om (ausmufom;xk
(N*Kd [rf sm;udk vSnyhf wf? j'yftydik ;f tprsm;) tpdik t
f cJrsm;? aeudk
ud, k yf ikd t
f vif;r&S)d OuúmysrH sm; uGi;f yHpk v
H n
S yhf wf)
vrsm; N*Kd [o
f rd Nf *K[
d rf mT ;rsm;
aetzGUJ tpnf;
ae Mu,fwcH eG rf sm;
(omref Mu,fwpfv;kH ? N*Kd [rf sm; (aeudk vSnyhf wf?
jzmxGujf cif;jzifh tylEiS hf tvif;rJjh 'yfx)k
(aeudk vSnyhf wf? ajrom;
tvif;pGr;f tifxw k v
f w
T )f
ausmufom;? "mwfaiGUrsm; jzifh
zGUJ pnf;xm;)
146
ausmif;oHk;pmtkyf odyÜH q|rwef;
aemufqufwGJ
(Periodic Table)
tvSnfhrSefZ,m;
147