Εισαγωγή στην Ενεργειακή Τεχνολογία

Ορυκτά καύσιµα και ενέργεια

Νίκος Μαµάσης και Ιωάννης Στεφανάκος

Τοµέας Υδατικών Πόρων – Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Αθήνα 2011

∆ιάρθρωση παρουσίασης: Ορυκτά καύσιµα και ενέργεια

¾Εισαγωγή

¾Ορυκτά καύσιµα

¾ Πρωτογενής ενέργεια

¾ Πετρέλαιο

¾Φυσικό αέριο

¾Γαιάνθρακας

¾Πυρηνική ενέργεια

¾Τα ορυκτά καύσιµα στην Ελλάδα

1
 Εισαγωγή
Μονάδες

Μετρικός τόνος 1 mt =1000 kg =1 Mg (SI)

1 short ton = 907.18474 kg (Αµερικανικό σύστηµα µονάδων)
1 long ton = 1016.0469088 kg (Βρετανικό σύστηµα µονάδων)

1 kilolitre = 1 m3 = 6.2898 barrels

1 kilocalorie (kcal) = 4.187 kJ = 3.968 Btu
1 kilojoule (kJ) = 0.239 kcal = 0.948 Btu
1 British thermal unit (Btu) = 0.252 kcal = 1.055 kJ
1 kilowatt-hour (kWh) = 860 kcal = 3600 kJ = 3412 Btu

Εισαγωγή
Προσεγγιστικοί συντελεστές µετατροπών
Τα ορυκτά καύσιµα µετρούνται σε τόνους ισοδύναµου πετρελαίου (ΤΙΠ) ή
toe (tones oil equivalent)

1 toe προσεγγιστικά ισοδυναµεί µε:

Μονάδες θερµότητας 106 kcal ή 42 GJ ή 40*106 Btu

Στερεά καύσιµα 1.5 mt σκληρού άνθρακα ή 3 mt λιγνίτη

Ηλεκτρική ενέργεια: 12 ΜWh

∆εδοµένου όµως ότι απόδοση είναι κάτω από 40 %, 1 toe παράγει περίπου
4.4 MWh ηλεκτρικής ενέργειας σε ένα σύγχρονο σταθµό παραγωγής

2
 Εισαγωγή
Προσεγγιστικοί συντελεστές µετατροπών
Ακατέργαστο πετρέλαιο
Πυκνότητα: 0.8581 kg/m3
1 mt = 1.165 m3
= 7.33 barrels = 307.86 US gallons
1 barrel= 159 lt =136 kg=42 US gallons 1 barrel/day= 49.8 mt/year

Παράγωγα πετρελαίου
Πυκνότητα kg/m3 Barrels/mt
LPG 0.542 11.6
Gasoline 0.740 8.5
Kerosene 0.806 7.8
Gas oil/ diesel 0.839 7.5
Residual fuel oil 0.939 6.7

Φυσικό αέριο (NG) και υγροποιηµένο φυσικό αέριο (LNG)

1 m3 NG = 35.3 ft3 =0.73 kg LNG 1 m3 NG =1000 kcal = 37.7 MJ=10.5 kWh
1000 m3 NG =0.73 mt LNG=0.90 toe=6.29 barrels oe= 36*106 BTU=38 GJ

Πηγή: BP-Statistical Review of World Energy 2010

Ορυκτά καύσιµα
Τυπική σύσταση και θερµογόνος δύναµη

3
 Ορυκτά καύσιµα
Θερµογόνος ∆ύναµη

Πετρέλαιο Μαζούτ 1 Μαζούτ 3 Φυσικό αέριο Προπάνιο Βουτάνιο Μίγµα

Θερµική Ικανότητα
kcal/lt 8200 9350 9250 9000 11000 10900 10920
kJ/lt 34333 39148 38730 37683 46057 45638 45722
kWh/lt 9.5 10.9 10.8 10.5 12.8 12.7 12.7
106 Btu/lt 32.5 37.1 36.7 35.7 43.6 43.3 43.3

Βαθµός
Απόδοσης 0.8 0.8 0.8 0.95 0.95 0.95 0.95
Ωφέλιµη θερµική ενέργεια
kcal/lt 6560 7480 7400 8550 10450 10355 10374
kJ/lt 27467 31319 30984 35799 43754 43356 43436
kWh/lt 7.6 8.7 8.6 9.9 12.2 12.0 12.1
106 Btu/lt 26.0 29.7 29.4 33.9 41.5 41.1 41.2

Θερµογόνος Ορυκτά καύσιµα

∆ύναµη (kJ/kg) (kJ/m3) (kWh/kg) (kWh/m3)
Ανώτερη Κατώτερη Ανώτερη Κατώτερη Ανώτερη Κατώτερη Ανώτερη Κατώτερη
Ανθρακας 33820 33820 9.4 9.4
Κωκ 29281 28886 8.1 8.0
Ανθρακίτης 34336 33281 9.5 9.2
Λιθάνθρακας 32026 31401 8.9 8.7
Λιγνίτης 20676 19681 5.7 5.5
Τύρφη 16951 15701 4.7 4.4
Βενζόλη 41870 40150 11.6 11.2
Βενζίνη 46050 42700 12.8 11.9
Ελαφρύ πετρέλαιο 44380 41870 12.3 11.6
Βαρύ πετρέλαιο 43120 40600 12.0 11.3
Επτάνιο 47980 44380 13.3 12.3
Οκτάνιο 48150 44590 13.4 12.4
Μονοξ.άνθρακα 10110 10110 12640 12640 2.8 2.8 3.5 3.5
Υδρογόνο 14760 119950 12750 10780 4.1 33.3 3.5 3.0
Θείο 9250 9250 2.6 2.6
Μεθάνιο 55360 50000 39810 35870 15.4 13.9 11.1 10.0
Αιθάνιο 51923 47492 14.4 13.2
Προπάνιο 50340 46360 101800 93560 14.0 12.9 28.3 26.0
Βουτάνιο 49500 45730 134000 123530 13.8 12.7 37.2 34.3
Αιθυλένιο 50290 47150 63420 59480 14.0 13.1 17.6 16.5
Ακετυλένιο 49900 48220 58830 56800 13.9 13.4 16.3 15.8

4
 Ορυκτά καύσιµα
Ο Γαιάνθρακας (coal) είναι σκληρό οργανικό υλικό που σχηµατίστηκε σε
στρώµατα µέσα σε αποθέσεις ιζηµάτων. Συνίσταται (α) από οργανικό υλικό φυτών
(άνθρακας, άζωτο, υδρογόνο, οξυγόνο) που στερεοποιήθηκαν κάτω ειδικές
συνθήκες θερµοκρασίας και πίεσης και (β) ανόργανα υλικά σε ποσοστό 10-30%,
Με τη θέρµανση του γαιάνθρακα απελευθερώνονται CO, CO2, CH4 και υδρατµοί
¾Υπάρχουν διάφορές κατηγορίες κοιτασµάτων ανάλογα µε τη θερµογόνο δύναµη
και την περιεκτικότητα σε άνθρακα και υδρογόνο.
¾Ο παλαιότερος σχηµατισµός είναι ο ανθρακίτης (95-98% C και 3-4% Η) µε
θερµογόνο δύναµη µεγαλύτερη από 32MJ/kg (8.9 kWh/kg).
¾Ο νεότερος σχηµατισµός είναι ο λιγνίτης (73-78% C και 5-6% Η) µε θερµογόνο
δύναµη µικρότερη από 19 MJ/kg (5.3 kWh/kg).
¾Τα ελληνικά κοιτάσµατα λιγνίτη έχουν χαµηλή θερµογόνο δύναµη. Στα
κοιτάσµατα της Πτολεµαίδας είναι της τάξης των 1460 kcal/kg (6.1MJ/kg) και
σε άλλες περιοχές της χώρας της τάξης των 1750-1800 kcal/kg (7.3MJ/kg)

Παράδειγµα
Για να παραχθεί 1 kWh (3.6 ΜJ) ηλεκτρικής ενέργειας σε θερµικό σταθµό µε
απόδοση 37 % απαιτούνται 3.6 / 0.37= 9.7 MJ θερµικής ενέργειας τα οποία
περιέχονται σε 1.6 kg λιγνίτη µε θερµογόνο δύναµη 6.1 MJ/kg. Ακόµη
απελευθερώνονται στην ατµόσφαιρα 300 gr C που ισοδυναµούν µε 1.1 kg CO2

Ορυκτά καύσιµα
Σχηµατισµός Γαιάνθρακα

Βάλτος Νερό
300*106 έτη πριν 100*106 έτη πριν

Βράχοι και λάσπη

Λάσπη
Νεκρά φυτά Άνθρακας

Πριν τους δεινόσαυρους Για πολλά εκατοµµύρια Η θερµότητα και η πίεση

πολλά γιγάντια φυτά χρόνια τα φυτά ήταν θαµµένα µετέτρεψαν τα θαµµένα
θάφτηκαν στους βάλτους κάτω από νερό και λάσπη φυτά σε άνθρακα

5
 Ορυκτά καύσιµα
Σχηµατισµός λιγνίτη και γαιάνθρακα

Χρόνος

Πίεση

Θερµότητα

Τύρφη
Λιγνίτης
Γαιάνθρακας

Ορυκτά καύσιµα
Πετρέλαιο (Petroleum) ονοµάζεται µια µεγάλη ποικιλία υδρογονονθράκων που
περιλαµβάνει το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο, την πίσσα και την παραφίνη.

¾Σχηµατίστηκε από θαλάσσια φυτά που θάφτηκαν σε αποθέσεις ιζηµάτων

ειδικότερα σε λιµναίους βράχους που σχηµατίστηκαν µέσα σε λίµνες και
υγροτόπους.
¾Οι σχηµατισµοί στους οποίους βρίσκεται πετρέλαιο είναι παλαιότεροι από
αυτούς του άνθρακα (ο παλαιότερος ανήκει στην Προκάµβρια εποχή-1*109
έτη πριν).
¾Η άσφαλτος χρησιµοποιείται από την αρχαιότητα ως στεγανωτικό ενώ
αργότερα επιφανειακά κοιτάσµατα πετρελαίου χρησιµοποιήθηκαν ως
καύσιµο.
¾Η πρώτη συστηµατική εκµετάλλευση κοιτασµάτων πετρελαίου έγινε στην
Πενσυλβάνια των ΗΠΑ το 1859. Σήµερα είναι κατανεµηµένο σε όλες τις
περιοχές του πλανήτη και ειδικότερα στις ηπειρωτικές περιοχές που κάποτε
ήταν ωκεανοί. Εξορύσσεται ως αργό (crude) και µεταφέρεται σε διυλιστήρια
για την παραγωγή πολλών προϊόντων αλλά κυρίως πετρελαίου (gasoline,
petrol), βενζίνης και diesel.

6
 Ορυκτά καύσιµα
Το φυσικό αέριο (natural gas-NG) είναι µείγµα υδρογονανθάκων και άλλων
αερίων και αποτελείται κυρίως από µεθάνιο (85-95%). Η σύστασή του διαφέρει
στα διάφορα κοιτάσµατα.
Το φυσικό αέριο βρίσκεται:
(α) στο πάνω µέρος κοιτασµάτων πετρελαίου,
(β) διαλυµένο µέσα στο πετρέλαιο και
(γ) σε πολύ βαθειές αποθέσεις ανεξάρτητα από κοιτάσµατα του πετρελαίου.

¾Τα τελευταία προέρχονται από οργανικό υλικό συνήθως άνθρακα µετά από
θερµική αποσύνθεση και φυσική αεριοποίηση του, στα βαθύτερα στρώµατα
όπου η θερµοκρασία είναι µεγαλύτερη.
¾Τα πρώτα χρόνια εκµετάλλευσης του πετρελαίου η θερµική αξία του
‘συνοδεύοντος’ αερίου δεν αξιοποιήθηκε εµπορικά.
¾Η βιοµηχανική επεξεργασία του άνθρακα δίνει αέριο που χρησιµοποιείται
όπως και το φυσικό σε διάφορες εφαρµογές.
¾Το φυσικό αέριο πολλές φορές υγροποιείται σε LNG (Liquefied natural gas)
για ευκολία στην αποθήκευση και µεταφορά

Ορυκτά καύσιµα
Σχηµατισµός πετρελαίου και φυσικού αερίου

Ωκεανός: 300-400 106 έτη Ωκεανός: 50-100 106 έτη

πριν από σήµερα πριν από σήµερα

Άµµος και βράχοι

Άµµος και λάσπη

Υπολείµµατα φυτών και ζώων Πετρέλαιο και αέριο

Μικρά θαλάσσια φυτά και Με την πάροδο εκατοµµυρίων Σήµερα οι γεωτρήσεις

ζώα θάφτηκαν στο ετών τα υπολείµµατα γίνονται διαµέσου στρωµάτων
πυθµένα των ωκεανών. θάβονται βαθύτερα. Η µεγάλη άµµου, λάσπης και βράχων για
Σταδιακά καλύφθηκαν από θερµότητα και πίεση τα να φτάσουν στους βραχώδεις
στρώµατα λάσπης και µετέτρεψε σε πετρέλαιο και σχηµατισµούς που περιέχουν
άµµου αέριο πετρέλαιο και αέριο

7
 Ορυκτά καύσιµα
Σχηµατισµός πετρελαίου και φυσικού αερίου

Ορυκτά καύσιµα

Το φυσικό ουράνιο βρίσκεται σε πυριγενή πετρώµατα και ειδικότερα στο γρανίτη.

¾Η σχάση ενός κιλού ουρανίου 235 χονδρικά παράγει ενέργεια 80 TJ και

ισοδυναµεί µε την καύση 2700 τόνων άνθρακα ή 200 τόνων πετρελαίου.
¾Τα αποθέµατα εκτιµώνται σε 3300 000 τόνους (2007) και τα µισά από αυτά
βρίσκονται σε πέντε χώρες (Αυστραλία, Καζακστάν, Καναδάς, Ρωσία και Νότια
Αφρική). Άλλες χώρες µε κοιτάσµατα ουρανίου είναι η Ναµίµπια, η Βραζιλία, ο
Νίγηρας, οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ιορδανία, το Ουζµπεκιστάν, η Ουκρανία η Ινδία και
η Μογγολία
¾Η συνολική εγκατεστηµένη ισχύς των πυρηνικών σταθµών είναι περίπου 380
GW
¾Τα αποθέµατα ουρανίου χαµηλού κόστους (< 80 $/kg) εκτιµώνται σε 2 438 000
τόνους.
¾Η παραγωγή του 2008 ήταν 43930 τόνοι.

8
 Ορυκτά καύσιµα
Πηλίκο αποθεµάτων προς παραγωγή (reserves to production ratio)
στο τέλος του 2009 (έτη)

Ο γαιάνθρακας είναι το ορυκτό καύσιµο που βρίσκεται σε µεγαλύτερη αφθονία µε R/P 119 έτη

Πρωτογενής ενέργεια
Κατανάλωση ανά καύσιµο το 2009
Κόσµος: 11164 Mtoe ΗΠΑ: 2182 Mtoe Κίνα: 2177 Mtoe
6.6 2.9
5.5 8.7 0.7 6.4 18.6

34.8
38.6
3.7
22.8
29.4

23.8 Πετρέλαιο
27.0 70.6
Φυσικό αέριο
Πρώην ΣΕ: 955 Mtoe Ελλάδα: 32.7 Mtoe Άνθρακας
ΕΕ: 1623 Mtoe
4.6 5.8 0.0 4.8 Πυρηνική
6.1 19.3
12.5
Υδροηλεκτρικά
24.1
41.3 16.1

16.1

61.9
9.3

25.5 52.7

9
 Πρωτογενής ενέργεια
Παγκόσµια κατανάλωση (106 τόνοι ισοδύναµου πετρελαίου ΜΤΙΠ-Μtoe)*

*∆εν περιλαµβάνονται καύσιµα όπως ξύλο, τύρφη, κ.α

καθώς και η αιολική, ηλιακή και γεωθερµική ενέργεια.

Η κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας έπεσε το 2009 κατά 1.1% σε όλες τις περιοχές της
γης. Αν και το πετρέλαιο παραµένει το κύριο καύσιµο (34.8 %) συνεχίζει να χάνει το
µερίδιό του στην αγορά. Το µερίδιο του άνθρακα ήταν το µεγαλύτερο από το 1970.

Πηγή: BP-Statistical Review of World Energy 2010

Πρωτογενής ενέργεια
Κατανάλωση ανά καύσιµο σε TWh (1 Mtoe=4.42 TWh)
2008 ΗΠΑ ΚΙΝΑ ΕΕ ΠΣΕ ΕΛΛΑ∆Α ΚΟΣΜΟΣ
Πετρέλαιο 3927 1681 3108 850 95 17500
Φυσικό αέριο 2650 323 1949 2405 17 12009
Γαιάνθρακας 2493 6214 1299 783 36 14524
Πυρηνική ενέργεια 849 68 940 265 0 2741
Υδροηλεκτρικά 257 585 323 234 4 3232
Σύνολο 10175 8872 7619 4538 152 50006
Ηλεκτρική ενέργεια 4325 3494 3362 1508 59 20336
Ηλεκτρική προς πρωτογενή 0.43 0.39 0.44 0.33 0.39 0.41

2009 ΗΠΑ ΚΙΝΑ ΕΕ ΠΣΕ ΕΛΛΑ∆Α ΚΟΣΜΟΣ

Πετρέλαιο 3725 1788 2965 813 89 17156
Φυσικό αέριο 2602 353 1829 2224 13 11725
Γαιάνθρακας 2201 6794 1155 677 35 14488
Πυρηνική ενέργεια 841 70 895 259 0 2698
Υδροηλεκτρικά 275 616 327 245 7 3272
Σύνολο 9643 9621 7171 4218 145 49340
Ηλεκτρική ενέργεια 4150 3725 3182 1434 57 20094
Ηλεκτρική προς πρωτογενή 0.43 0.39 0.44 0.34 0.40 0.41

10
 Πρωτογενής ενέργεια
Κατανάλωση (Μtoe)
12000 40
ΚΟΣΜΟΣ ΕΛΛΑ∆Α
9000 30

6000 20

3000 10

0 0
2500 2500
1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010
2000
ΗΠΑ 2000
ΕΕ
1500 1500

1000 1000

500 500

0 0
2500 2500
1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010
2000
ΚΙΝΑ 2000
ΠΣΕ
1500 1500

1000 1000

500 500

0 0
1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010

Πρωτογενής ενέργεια
Ποσοστό συµµετοχής καυσίµων (%) το 2009 σε διάφορες περιοχές

Το πετρέλαιο είναι το κύριο καύσιµο σχεδόν σε όλες τις περιοχές. Το φυσικό αέριο έχει µεγάλο
µερίδιο στην Ευρώπη ο Γαιάνθρακας στην Ασία, η υδροηλεκτρική στην Ν. Αµερική και
η πυρηνική ενέργεια στην Ευρώπη και την Β. Αµερική
Πηγή: BP-Statistical Review of World Energy 2010

11
 Πρωτογενής ενέργεια
Κατανάλωση ανά κάτοικο to 2009 (toe)

Ελλάδα: 3.3 toe

Κόσµος: 1.6 toe

Πηγή: BP-Statistical Review of World Energy 2010

Πετρέλαιο
Βεβαιωµένα αποθέµατα στο τέλος του 2009 (109 barrels)

136.9
73.3

42.3
754.2
127.7

198.9

Πηγή: BP-Statistical Review of World Energy 2010

12
 Πετρέλαιο
Γεωγραφική κατανοµή βεβαιωµένων αποθεµάτων (%) τα έτη 1989, 1999 και 2009

Πηγή: BP-Statistical Review of World Energy 2010

Πετρέλαιο
Παραγωγή ανά περιοχή (106 barrels daily)

Η παγκόσµια παραγωγή πετρελαίου έπεσε κατά 2*106 Β/day το 2009

Πηγή: BP-Statistical Review of World Energy 2010

13
 Πετρέλαιο
Πηλίκο αποθεµάτων προς παραγωγή (R/P reserves to production
ratio) στο τέλος του 2009 (έτη)

Τα παγκόσµια βεβαιωµένα αποθέµατα εκτιµώνται σε 1333.1*109 Β (αυξήθηκαν κατά 0.7*109 Β

που αντιστοιχεί σε R/P (R=1333.1*109 Β P= 80*365* 1333.1*109 Β) περίπου 45.7 έτη
Πηγή: BP-Statistical Review of World Energy 2010

Πετρέλαιο
Κατανάλωση κατά περιοχή (106 barrels daily)

Πηγή: BP-Statistical Review of World Energy 2010

14
 Πετρέλαιο
Κατανάλωση (Μt)
5000 25

4000
ΚΟΣΜΟΣ ΕΛΛΑ∆Α
20

3000 15

2000 10

1000 5

0 0
10001965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 10001965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010

800 ΗΠΑ 800

ΕΕ
600
600
400
400
200
200
0
0
10001965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 10001965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010

800
ΚΙΝΑ ΠΣΕ
800

600 600

400 400

200 200

0 0
1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010

1 MB/day= 49.8 Mt/year

Πετρέλαιο
Κατανάλωση ανά κάτοικο το 2009 (tones)

Πηγή: BP-Statistical Review of World Energy 2010

15
 Πετρέλαιο
∆υναµικότητα διυλιστηρίων (103 barrels/day)
100000
ΚΟΣΜΟΣ

ΕΕ
10000

1000

ΕΛΛΑ∆Α
100

10
1960 1970 1980 1990 2000 2010

600
Κατανάλωση Ελλάδας (103 barrels/day)
400

200

0
1960 1970 1980 1990 2000 2010

Πετρέλαιο
Κατανάλωση παραγώγων πετρελαίου κατά περιοχή (106 barrels/day)

Πηγή: BP-Statistical Review of World Energy 2010

16
 Πετρέλαιο
Κατανάλωση παραγώγων πετρελαίου κατά περιοχή (106 barrels/day)

Πηγή: BP-Statistical Review of World Energy 2010

Πετρέλαιο
Τιµές αδιύλιστου πετρελαίου (US $ per barrel)

Πηγή: BP-Statistical Review of World Energy 2010

17
 Πετρέλαιο
Τιµές διυλισµένου πετρελαίου (US $ per barrel)

Πηγή: BP-Statistical Review of World Energy 2010

Πετρέλαιο
Κύριες εµπορικές κινήσεις το 2009 (Mt)

Πηγή: BP-Statistical Review of World Energy 2010

18
 Φυσικό αέριο
Βεβαιωµένα αποθέµατα στο τέλος του 2009 (1012 m3)

63.09

9.16
16.24
76.18
14.76

8.06

Πηγή: BP-Statistical Review of World Energy 2010

Φυσικό αέριο
Γεωγραφική κατανοµή βεβαιωµένων αποθεµάτων τα έτη 1989, 1999 και 2009 (%)

Πηγή: BP-Statistical Review of World Energy 2010

19
 Φυσικό αέριο
Παραγωγή ανά περιοχή (109 m3)

Η παραγωγή φυσικού αερίου µειώθηκε κατά 2.1% το 2009

Πηγή: BP-Statistical Review of World Energy 2010

Φυσικό αέριο
Πηλίκο αποθεµάτων προς παραγωγή (R/P reserves to production
ratio) στο τέλος του 2009 (έτη)

Τα παγκόσµια αποθέµατα αυξήθηκαν το 2009 κατά 2.21*1012 m3, κυρίως από αυξήσεις
στα αποθέµατα της Ρωσίας, της Βενεζουέλας και της Σαουδικής Αραβίας.
Το παγκόσµιο R/P εκτιµάται σε 62.8 έτη
Πηγή: BP-Statistical Review of World Energy 2010

20
 Φυσικό αέριο
Κατανάλωση ανά περιοχή (109 m3)

Πηγή: BP-Statistical Review of World Energy 2010

Φυσικό αέριο
Κατανάλωση (Μtoe)

4000 4
ΚΟΣΜΟΣ ΕΛΛΑ∆Α
3000 3

2000 2

1000 1

0 0
6001965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 6001965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010
ΕΕ
400 400

ΗΠΑ
200 200

0 0
6001965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 20106001965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010
ΚΙΝΑ ΠΣΕ
400 400

200 200

0 0
1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010

109 m3 NG =0.90 Mtoe

21
 Φυσικό αέριο
Κατανάλωση ανά κάτοικο το 2009 (toe)

Πηγή: BP-Statistical Review of World Energy 2010

Φυσικό αέριο
Κύριες εµπορικές κινήσεις (109 m3)

Πηγή: BP-Statistical Review of World Energy 2010

22
 Φυσικό αέριο
Τιµές (US $ ανά 106 Btu)

15

10
Ιαπωνία: LNG
ΕΕ: NG
5

0
1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010

Γαιάνθρακας
Βεβαιωµένα αποθέµατα στο τέλος του 2009 (109 tones)
Σε παρένθεση η ποσότητα ανθρακίτη και ασφαλτώδους άνθρακα

272.2 (102.0)
246.1 (113.3)

1.4 (1.4) 259.3 (155.8)

32.0 (31.8)

15.0 (7.0)

Πηγή: BP-Statistical Review of World Energy 2010

23
 Γαιάνθρακας
Παραγωγή και κατανάλωση (Mtoe)

Παραγωγή Κατανάλωση

Η Κίνα καταναλώνει το 49.7 % του άνθρακα παγκοσµίως

Πηγή: BP-Statistical Review of World Energy 2010

Γαιάνθρακας
Kατανάλωση (Mtoe)
4000 10
ΚΟΣΜΟΣ ΕΛΛΑ∆Α
3000 8

6
2000
4
1000
2

0 0
16001965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010
1600
ΗΠΑ ΕΕ
1200
1200

800
800

400
400

0
0
16001965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 1600
1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010
ΚΙΝΑ ΠΣΕ
1200 1200

800 800

400 400

0 0
1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010

24
 Πυρηνική ενέργεια
Κατανάλωση ανά περιοχή (Mtoe)

Η κατανάλωση πυρηνική ενέργειας µειώθηκε κατά 1.3 %

Πηγή: BP-Statistical Review of World Energy 2010

Πυρηνική ενέργεια
Κατανάλωση (TWh)
4000
Η σχάση ενός kg U 235 χονδρικά παράγει
ΚΟΣΜΟΣ
3000 ενέργεια 80 TJ ή 22.2 GWh και ισοδυναµεί
2000
µε την καύση περίπου 200 toe.
1 Μtoe ισοδυναµεί µε παραγωγή από
1000
σύγχρονο σταθµό 4.4 TWh
0
1200 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 1200

ΗΠΑ ΕΕ
800 800

400 400

0 0
3001965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 3001965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010
ΚΙΝΑ ΠΣΕ
200 200

100 100

0 0
1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010

25
 Πυρηνική ενέργεια

Αποθέµατα Ουρανίου το 2009 (tones)

Πυρηνική ενέργεια
Πυρηνικοί σταθµοί σε λειτουργία

Πηγή: World Nuclear Association

26
 Πυρηνική ενέργεια
Ο κύκλος του Ουρανίου

Υδροηλεκτρικά
Κατανάλωση ανά περιοχή (Mtoe)

Η υδροηλεκτρική ενέργεια αυξήθηκε το 2009 κατά 1.5 % λόγω της παραγωγής σε

Κίνα, Βραζιλία και ΗΠΑ

Πηγή: BP-Statistical Review of World Energy 2010

27
 Ελλάδα
∆ίκτυο µεταφοράς φυσικού αερίου και σταθµοί φόρτωσης πετρελαίου

Πηγή: ∆ΕΠΑ

Ελλάδα
Σταθµοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και γραµµές µεταφοράς

Πηγή: ∆ΕΗ

28
 Ελλάδα
Αποθέµατα λιγνίτη
Τα αποθέµατα λιγνίτη στην Ελλάδα εκτιµώνται σε 3900*106 tones (0.5 % των
παγκόσµιων αποθεµάτων) και η παραγωγή σήµερα ανέρχεται σε 64*106 tones.
Το R/P εκτιµάται σε 62 έτη.
Τα κυριότερα εκµεταλλεύσιµα κοιτάσµατα λιγνίτη βρίσκονται στις περιοχές:
Πτολεµαϊδας, Αµυνταίου και Φλώρινας (απόθεµα 1800 *106 tones),
∆ράµας (απόθεµα 900 *106 tones)
Ελασσόνας (απόθεµα 169 *106 tones)
Μεγαλόπολης, (απόθεµα 223 *106 tones)
Με τα σηµερινά δεδοµένα τα κοιτάσµατα που είναι κατάλληλα για ενεργειακή
εκµετάλλευση, ανέρχονται σε περίπου 3200 * 106 tones και ισοδυναµούν µε 450 *106
toe.
Γενικά η ποιότητα των ελληνικών λιγνιτών είναι χαµηλή. Η θερµογόνος δύναµη
κυµαίνεται σε:
975-1380 kcal/kg στις περιοχές Μεγαλόπολης, Αµυνταίου και ∆ράµας
1261-1615 kcal/kg στην περιοχή Πτολεµαϊδας
1927-2257 στις περιοχές Φλώρινας και Ελασσόνας

Σηµαντικό πλεονέκτηµα των λιγνιτών της χώρας µας είναι η χαµηλή περιεκτικότητα σε
καύσιµο θείο.

Ελλάδα
Κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας (Μtoe)
40

30

20

10

0
1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010

0.0 4.8

Πετρέλαιο
24.1
Φυσικό αέριο
2009: 32.7 Mtoe Άνθρακας
Πυρηνική
61.9
9.3 Υδροηλεκτρικά

29
 Ελλάδα
Κατανάλωση

Πετρέλαιο (Μt) Φυσικό αέριο (Μtoe)

25 4

20
3
15
2
10

5 1

0 0
1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010

Πετρέλαιο (103 barrels/day) Γαιάνθρακας (Μtoe)

600 10

8
400
6

4
200
2

0 0
1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010
1960 1970 1980 1990 2000 2010

Ελλάδα
Εκποµπές CO2 (106 tones)
120

80

40

0
1960 1970 1980 1990 2000 2010

Υπολογισµοί µε βάση την περιεκτικότητα σε άνθρακα

ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ: 73300 kg CO2 per TJ (3.07 tones per toe)
ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ: 56100 kg CO2 per TJ (2.35 tones per toe)
ΑΝΘΡΑΚΑΣ: 94600 kg CO2 per TJ (3.96 tones per toe)

Η τρέχουσα χρηµατιστηριακή τιµή δικαιώµατος εκποµπής CO2 είναι περίπου 14 EURO/ τόνο

30
 Σύγκριση
Σύγκριση διαφόρων πηγών ενέργειας για την παραγωγή: (α) ενέργειας 10 kWh και
(β) 3.3 toe (ετήσια ανά κάτοικο κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας στην Ελλάδα)

Πηγή (α) (β)

Ενέργεια σε kW 10 kWh 38.4 ΜWh
Ισοδύναµο πετρέλαιο 0.86 kgr 3.3 tn
Μαζούτ 0.92 kgr 3.5 tn
Φυσικό αέριο 0.7 m3 2688 m3
Υγροποιηµένου φυσικό αέριο 0.51 kgr 1.96 tn
Ανθρακίτης 1.12 kgr 4.3 tn
Λιγνίτης 1.88 kgr 7.2 tn
Λιγνίτη Πτολεµαϊδας 5.9 kgr 22.7 tn
Ουράνιο 235 0.45 mg 1.7 gr

Χ m2 φωτοβολταϊκού στην Αθήνα σε Ψ χρόνο 10 m2 για 2.5 ηµέρες 265 m2 για 1 έτος
Ξηρή βιοµάζα 2.15 kg 8.25 tn
Την πτώση X m3 νερού από ύψος Ψ m 450 m3/s από 10 m 170*103 m3/s από 100 m
Συνεχής λειτουργία ανεµογεννήτριας διαµέτρου
1 hr 160 ηµέρες
4 m για Χ χρόνο µε ταχύτητα ανέµου 8 m/s

31