Professional Documents
Culture Documents
Εκεί Που η Αφρική Συναντά Το Βυζάντιο
Εκεί Που η Αφρική Συναντά Το Βυζάντιο
Βυζάντιο…
Σκάβοντας το παρελθόν και οικοδομώντας το μέλλον
13 Οκτ 2011
από Archaeology Newsroom
A
A
A
Σε μια χώρα μακρινή που όμως συνδέθηκε με τη δική μας με παράδοξο αν και
πολύμορφο τρόπο κατά τη διάρκεια των αιώνων ταξίδεψαν νοητά όσοι τυχεροί
παραβρέθηκαν χτες, 11/10/2011, στον φιλόξενο χώρο του Νορβηγικού Ινστιτούτου
Αθηνών. Πρόκειται για το Σουδάν, στην αρχαιολογία του οποίου ήταν αφιερωμένη η
ομιλία με τίτλο “The Cathedral in the sand – Greek-Norwegian excavations in the
Sudan” που έδωσαν οι αρχαιολόγοι Αλέξανδρος Τσάκος και Ενριέτε Χάφσως-
Τσάκος, ζευγάρι στη ζωή αλλά και ιδρυτές της Ελληνο-Νορβηγικής Αρχαιολογικής
Αποστολής στο Σουδάν (GNM).
Από το 2009 οι δύο αρχαιολόγοι εργάζονται στο νησί του Νείλου Σάι, στο Βόρειο
Σουδάν, με σκοπό να αναδείξουν το μεσαιωνικό παρελθόν του χώρου. Ένα παρελθόν
όπου το πολύμορφο αφρικανικό πολιτισμικό υπόβαθρο του πληθυσμού της περιοχής
που κάποτε ονομαζόταν Νουβία, ήδη επηρεασμένο και από τους βορειότερους
γείτονες Αιγυπτίους, καθορίστηκε από την παρουσία των Ελλήνων – Πτολεμαίων και
κλασικά μορφωμένων πολιτικών και θρησκευτικών αρχών της Ρωμαϊκής
Αυτοκρατορίας και της χριστιανικής (Βυζαντινής) συνέχειάς της. Τα τρία ανεξάρτητα
βασίλεια Νοβατία, Μακουρία και Άλωα που άκμασαν στο Σουδάν κατά τον
Μεσαίωνά του– παρόμοιο παραδόξως με τον δικό μας Βυζαντινό Μεσαίωνα -, ήταν
χριστιανικά από πλευράς θρησκείας και νουβιακά στον πολιτισμό τους. Η ελληνική
ήταν η γλώσσα που χρησιμοποιούσαν, αρχικά τουλάχιστον, στις μνημειακές
επιγραφές τους, παράλληλα με την αιγυπτιακή κοπτική, ενώ η ντόπια λεγόμενη
«Παλαιά Νουβιακή» γλώσσα, που εμφανίζεται κυρίως σε χειρόγραφα και γκράφιτι,
γράφεται με το ελληνικό αλφάβητο, εμπλουτισμένο με τα επιπλέον γράμματα που
εμφανίζονται στις αιγυπτιακές κοπτικές επιγραφές και ορισμένα άλλα, ίσως
προερχόμενα από την παλαιότερη, ντόπια, Μεροϊτική γραφή. Η τέχνη, αν και φανερά
συγγενής με την κοπτική της χριστιανικής Αιγύπτου, διαθέτει στην πραγματικότητα
έναν δικό της, ανεξάρτητο χαρακτήρα.
Η ομιλία έκλεισε με την επιστροφή στο παρόν. Ένα παρόν αβέβαιο για το Βόρειο
Σουδάν, που επενδύει στο μέλλον του καταστρέφοντας το παρελθόν αλλά και το
παρόν του. Ο λόγος για την κατασκευή φραγμάτων για την παραγωγή
υδροηλεκτρικής ενέργειας στους λεγόμενους καταρράκτες του Νείλου. Έτσι
ονομάζονται στη διεθνή βιβλιογραφία τα σημεία εκείνα όπου ο ποταμός δεν κινείται
όπως συνήθως ανάμεσα σε μαλακά, εύκολα διαβρώσιμα αμμολιθικά πετρώματα αλλά
ανάμεσα σε σκληρά γρανιτικά, που δεν διαβρώνονται, σχηματίζοντας έτσι
ορμητικούς χειμάρρους. Η ορμή του νερού στους καταρράκτες όμως δεν είναι αρκετή
ώστε να παράγεται η απαιτούμενη ενέργεια, ενώ οι λίμνες που σχηματίζονται με τα
φράγματα πνίγουν τις πατρογονικές γαίες των σουδανικών φυλών και μαζί αυτό που
εκείνες αντιπροσωπεύουν μέχρι σήμερα. Πρόκειται λοιπόν για κολοσσιαία έργα
αμφίβολης αποτελεσματικότητας και ολέθρια αποτελέσματα. Στόχος των δύο
αρχαιολόγων αλλά και συναδέλφων τους που εργάζονται στο Σουδάν από την
Αμερική και την Ευρώπη είναι να μεταφέρουν το μήνυμα για τον κίνδυνο που
ελλοχεύει σε όσους αγαπούν τον πολιτισμό και τον άνθρωπο. Ήδη έχει επιτευχθεί η
δραστηριοποίηση ακαδημαϊκών παγκοσμίου φήμης για το θέμα, ενώ σημαντικές
ενέργειες έχουν πραγματοποιηθεί αλλά και βρίσκονται σε εξέλιξη, ώστε να
εξασφαλιστεί με τον καλύτερο τρόπο το μέλλον της πολύπαθης αυτής γωνιάς του
κόσμου.