Professional Documents
Culture Documents
ยาจีนเป็นขุมทรัพย์ทางปัญญา อันทรงคุณค่าของบรรพชนที่ได้
สั่งสมองค์ความรู้จากรุ่นสู่รุ่น พัฒนาและผสมผสานแนวคิดในการจัดการยาจีน
ผ่านวิถีธรรมชาติทั้งกาย-จิต และสรรพสิ่งหล่อหลอมรวมกัน กลายเป็น
พิมพ์ครั้งที่ 1 สิงหาคม 2556 แนวคิดการจัดการและการบริหารยาจีนบนทฤษฎีเกื้อกูลหยินหยาง ต่อตรง
เชื่อมถึงอวัยวะภายในซ่อมแซมบ�ำรุงส่วนที่สูญเสียเพื่อคืนความสมดุลให้ร่างกาย
ผู้เรียบเรียง พระธาตรี อุปฺปลวณฺโณ
ฟื้นฟูส่วนที่พร่องไปให้กลับมาใช้การได้ตามอัตภาพแห่งการมีชีวิตอยู่ผู้ใช้
ออกแบบรูปเล่ม พิเชษฐ์ พงศิริวิลัย ยาจีนนั้น จะมีความรู้แตกฉานในการใช้ยาจีนให้มากที่สุดเท่านั้นเองทั้งนี้เพื่อให้
จำ�นวน 3,000 เล่ม เกิดประโยชน์สูงสุดในการน�ำความรู้ยาจีนมาใช้รักษาโรค
ISBN 978-616-335-788-5 ผู้เขียนจึงรวบรวมแนวคิด อีกทั้งสรรพคุณยาจีนและตัวอย่างต�ำรับยา
พิมพ์ที่ บริษัท ริช แอนด์ ซีมลี จำ�กัด มาเขียนเป็นหนังสือยาจีนเล่มนี้ขึ้นเพื่อให้แพทย์แผนจีนและผู้ที่สนใจทั่วไปได้ศึกษา
จัดทำ�โดย วัดป่ากุดฉนวนอุดมพร อ.บ้านเขว้า จ.ชัยภูมิ เพิ่มเติม ใช้เป็นคู่มือการเรียนรู้ สามารถบริหารจัดการยาจีนบนพื้นฐาน
ลิขสิทธิ์เป็นของ อโรคยาศาล วัดป่ากุดฉนวนอุดมพร ทฤษฎีการแพทย์จีนอย่างถูกต้องและมีประสิทธิภาพตรงตามเจตนาของ
อ.บ้านเขว้า จ.ชัยภูมิ ผู้ศึกษา ผู้รวบรวมหวังเป็นอย่างยิ่งว่าหนังสือยาจีนเล่มนี้คงเป็นประโยชน์
ขอขอบคุณ น�ำมาซึ่งความรู้แก่ผู้อ่านไม่มากก็น้อย ด้วยเจตนาที่ข้าพเจ้าผู้เขียนมีความ
ปนัดดา ลิ้มประดิษฐานนท์ พจ.อรอุมา สังขารมณ์ เกื้อกูลต่อเพื่อนมนุษย์และมุ่งประโยชน์ต่อการเผยแพร่ความรู้เป็นกุศล
พจ.จตุพร พรมชัย พจ.พนัชดา นวนงาม เจตนาดี ข้าพเจ้าขออุทิศกุศลและความดีแก่ปรมาจารย์อีกทั้งผู้ที่มีส่วน
ธวัชชัย นาใจคง อธิวัฒน์ โพธิ์กลาง เกี่ยวข้องกับการแพทย์จีนทุกท่านมา ณ โอกาสนี้
นักศึกษาคณะแพทย์แผนจีน มหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ
ธนภัทร สิทธิอัฐกร ณัฐพร อรุณภาคย์ พระธาตรี อุปฺปลวณฺโณ
วิลาวัณย์ ชั้นเล็ก ฐานพร พุทธนนทวิทย์ อโรคยาศาล วัดป่ากุดฉนวนอุดมพร
นภัสสรณ์ ศตชัยเรืองศรี สุภารัตน์ หงส์วชิราภรณ์
อภัสรา ตั้งวีระพงษ์
前言 สารบัญ
“中药”是古人传给我们的一种宝 ความหมายของยาสมุนไพร 8
ประเภทของสมุนไพรจีนแหล่งเพาะปลูกสมุนไพรจีน 8
贵财富,在他们的思想发展过程当中把 การเก็บสมุนไพร 9
体、神 和全世界连在一起,为了能解 กรรมวิธีการเตรียมยาสมุนไพรเพื่อการใช้ (เผ้าจื่อ) 10
释怎么按照中医理论来使用药材治疗各 สรรพคุณยาสมุนไพรจีน 11
คุณลักษณะของยา 12
种疾病,例如 : 在阴阳学说上也有一 การออกฤทธิ์ของยาสมุนไพรจีน 12
部分提到 “阴平阳秘,精神乃治”, คุณสมบัติทั้ง 4 (ฤทธิ์ทั้ง 4) 12
同时它也可以来说明中医 五脏六腑的 คุณสมบัติทั้ง 4 กับการประยุกต์ทางคลินิก 13
病情,“虚则补之, 实则泄之” 。用 รสทั้ง 5 13
รสทั้ง 5 กับการประยุกต์ทางคลิินิก 14
中药来治疗疾病取决于各位医生的智慧 คุณสมบัติ ขึ้น-ลง-ลอย-จม 17
和经验,为了能给医生和对中医感兴趣 การวิ่งเส้นลมปราณ 18
的人们一个帮助,编者总结多年中药教 พิษของสมุนไพรจีน 18
การหลีกเลี่ยงพิษของยาสมุนไพร 19
学工作经验的基础上就编出了这一本 การประกอบยา (การใช้ร่วมกัน) 20
书。希望读者们能从这本书获得更好的 ข้อแนะน�ำทางคลิินิก 21
知识,为解除家人或社会的疾苦,做出 ยาที่ต้องระวังหรือยาต้องห้ามในหญิงตั้งครรภ์ 21
应有的贡献,同时能得到一份真实的幸福。 ข้อห้ามในการประกอบยา 22
อาหารแสลง 23
มาตราชั่งสมุนไพรจีน 24
主编:黄春子 วิธีต้มยาและการรับประทานยา 25
无疾阁 ยาระบายกลุ่มอาการภายนอก (接表药) 30
- ยาขับระบายลมเย็น(发散风寒药) 31
หมาหวง(麻黄) 32
กุ้ยจือ(桂枝) 34
- ยาขจัดความร้อนสลายความชื้น(清热找事药) 89
หวงฉิน(黄芩) 90
จื่อซูเย่(紫苏叶) 36
หวงเหลียน(黄连) 92
เซียงหรู(香薷) 38
หวงไป๋(黄柏) 94
จิงเจี้ย(荆芥) 40
หลงต่านเฉ่า(龙胆草) 96
ฝางเฟิง(防风) 42
ขู่เซิน(苦参) 98
เชียงหัว(羌活) 44 - ยาขจัดความร้อนล้างพิษ(清热解毒药) 102
ซี่ซิน(细辛) 46 จินอิ๋นฮวา(金银花) 104
ไป๋จื่อ(白芷) 48 เหลียนเชี่ยว(连翘) 106
ชังเอ๋อจื่อ(苍耳子) 50 ต้าชิงเย่(大青叶) 108
ซินอี๋ฮวา(辛夷花) 52 อวี๋ซิงเฉ่า(鱼腥草) 110
เซิงเจียง (生姜) 54 ผู่กงอิง(蒲公英) 112
- ยาขับระบายลมร้อน(发散风热药) 57 จื่อฮวาตี้ติง(紫花地丁) 114
ป๋อเหอ(薄荷) 58 ถู่ฝู่หลิง(土茯苓) 116
หนิวป้างจื่อ(牛旁子) 60 เซ่อกัน(射干) 118
ซางเย่(桑叶) 62 ไป๋โถวเวิง(白头翁) 120
จวี๋ฮวา(菊花) 64 ไป๋ฮวาเสอเสอเฉ่า(白花蛇舌草) 122
ฉันทุ่ย(蝉蜕) 66 ชวนซินเหลียน(穿心莲) 124
ม่านจิงจื่อ(蔓荆子) 68
เก๋อเกิน(葛根) 70 - ยาขจัดความร้อนท�ำให้เลือดเย็น(清热凉血药) 127
ไฉหู(柴胡) 72 เซิงตี้หวง(生地黄) 128
เซิงหมา(升麻) 74 เสวียนเซิน(玄参) 130
กลุ่มยาขจัดความร้อน(清热药) 76 หมู่ตันผี(牡丹皮) 132
- ยาขจัดความร้อนระบายไฟ(清热泻火药) 77 ชื่อเสา(赤芍) 134
สือเกา(石膏) 78 สุ่ยหนิวเจี่ยว(水牛角) 136
จือหมู(่ 知母) 80 - ยาขจัดอาการร้อนพร่อง(清虚热药) 138
หลูเกิน(芦根) 82 ชิงเฮา(青蒿) 140
เทียนฮวาเฝิ่น(天花粉) 84 ตี้กู่ผ(ี 地骨皮) 142
จือจื่อ(栀子) 86 อิ๋นไฉหู(银柴胡) 144
ตันจู๋เย่(淡竹叶) 88 หูหวงเหลียน(胡黄连) 146
กลุ่มยาระบาย(泻下药)
ต้าหวง(大黄) 150
ฟานเซี่ยเย่(番泻叶) 152
หลูฮุ่ย(芦荟) 154
หั่วหมาเหริน(火麻仁) 156
กันสุ้ย(甘遂) 158
ยาจีน中药
ลักษณะและความหมายของยาจีน
ผลงานหนังสือ ยาจีนมีลักษณะที่โดดเด่นคือ
แผนที่การเดินทางสู่ อโรคยาศาล จ.ชัยภูมิ 1. บริหารจัดการบนทฤษฎีทั้งองค์รวมและพื้นฐานตามหลักการและ
บรรณานุกรม ปรัชญาทางการแพทย์จีนอย่างลงตัว
2. ใช้ในด้านการป้องกัน การรักษา การตรวจวินิจฉัยทั้งการส่งเสริมการ
ดูแลและการรักษาสุขภาพแบบบูรณาการทั้งภายในและภายนอก
3. ใช้ในการเสริมสร้างและบ�ำรุงร่างกายเพื่อสุขภาพที่ดี
4. ตัวยามีการบันทึกตั้งแต่ดั้งเดิมมีประมาณ 3,000 ชนิด ปัจจุบันโดยรวม
แล้วมีถึง 12,800 ชนิด
ส่วนประกอบหลักหรือประเภทของยาจีน
1. ได้จากพืชส่วนใหญ่ร้อยละ 80
2. ได้จากสัตว์ ร้อยละ 10
3. ได้จากโลหะ แร่ธาตุ ร้อยละ 10
เนื่องจากยาจีนส่วนใหญ่มาจากพืชจึงเรียก本草( เปิ่น-เฉ่า)
แหล่งผลิตเพาะปลูกยาจีน(中药的产地)
เนื่องจากยาจีนแต่ละชนิดเติบโตได้ดีในภูมิประเทศและภูมิอากาศแตกต่างกัน
ระยะเวลาการเจริญเติบโตไม่เท่ากัน คุณภาพและสรรพคุณของยาจึงต่างกันท�ำให้
ยาจีนที่ปลูกในพื้นที่บางแห่งเป็นยาจีนที่มีคุณภาพดี มีชื่อเสียง อาทิเช่น
มณฑลเสฉวน :黄连 (หวง-เหลียน) 川芎(ชวน-ซฺรง) 附子(ฟู่-จื่อ)
贝母(เป้ย-หมู่) 乌头(อู-โถว)
มณฑลเจียงซู : 薄荷(ป๋อ-เหอ) 苍术(ชาง-จู๋)
มาตราชั่งสมุนไพรจีน ข้อแนะน�ำเกี่ยวกับการต้มยา
วันที่ 1 มกราคม พ.ศ.2522 รัฐบาลจีนได้ก�ำหนดมาตราชั่งอย่างเป็นทางการ เนื่องจากยามีคุณสมบัติและคุณภาพต่างกัน ระยะเวลา และวิธีการต้ม จะต้องพิถีพิถัน
ระบบที่ใช้ในประเทศจีน 1. ยาที่ต้องต้มก่อน 洗煎 ต้มก่อนยาอื่น 10-30 นาที เช่น
1 กิโลกรัม 公斤= 1000 กรัม 克 1.1 พวกสมุนไพรวัตถุ แร่ธาตุ เปลือกหอย หิน กระดองเต่า กระดอง
1 ชั่ง 斤= 500กรัม 克=16 ต�ำลึง 两= 160 สลึง 钱 ตะพาบน�้ำ ต้องใช้เวลาต้มนานฤทธิ์ยาจึงละลายออกมา
1 ต�ำลึง = 31.25 = ประมาณ 30 กรัม 1.2 สมุนไพรมีพิษท�ำให้ลดพิษของยาสมุนไพร เช่น 附子 (ฟู่-จื่อ)乌头(อู-โถว)
1 สลึง = 3.125 กรัม = ประมาณ 3 กรัม 2. ยาที่ต้องต้มทีหลัง 后下ต้มยาตัวอื่น 10-30 นาที จนเกือบได้ปริมาณที่
วิธีการรับประทานยา
1. โดยทั่วไปจะดื่มในขณะที่ยายังอุ่น วันละ 1 ห่อ ต้ม 2 ครั้ง รับประทานวันละ 2 ครั้ง
2. โรคที่เฉียบพลันรุนแรงต้มดื่มวันละ 2-3 ห่อ ดื่มทุก 4 ชั่วโมง/ห่อ(6ชั่วโมง/ครั้ง)
3. โรคเรื้อรังอาจรับประทานวันละครั้งหรือวันเว้นวัน
4. โรคร้อน ดื่มยาขณะเย็น โรคเย็น ควรดื่มยาขณะร้อน
5. ยาบ�ำรุง ควรรับประทานก่อนอาหาร ยากล่อมประสาท รับประทานก่อนนอน
ยารักษามาลาเรีย รับประทานก่อนเกิดอาการ 2 ชั่วโมงหรือโรคเฉียบพลันควรรับ
ประทานได้ทันที ไม่ต้องเลือกเวลา
6. ยาขับพยาธิ ยาถ่าย ยาขับปัสสาวะ ควรรับประทานขณะท้องว่าง
30 ต�ำราการเรียนรู้ยาจีนด้วยตนเอง 1
ยาขับระบายลมเย็น หมา-หวง (Mahuang) 麻黄
(发散风寒药)
ชื่อแต้จิ๋ว : มั่ว-อึ้ง
ชื่อพฤกษศาสตร์ : Ephedra Sinica Stapf
ชื่อเภสัชวิทยา : Herba Ephedrae
ภาพแสดงให้เห็นลักษณะของยาจีน
หมาหวง(麻黄) กุ้ยจือ(桂枝) จื่อซูเย่(紫苏叶)
ข้อควรระวัง
ไม่ควรใช้ในคนไข้ความดันสูง เพราะหมาหวง (Mahuang) 麻黄 มีฤทธิ์กระตุ้นประสาทส่วนกลาง
ท�ำให้ความดันโลหิตสูงเพิ่มขึ้น ห้ามใช้กับบุคคลที่มีอาการร่างกายอ่อนแอ เหงื่อออกมากตอนกลางคืน
อาการของปอดและไตพร่องที่มีอาการอ่อนเพลีย ลิ้นมีฝ้าหนา ชีพจรเร็วตึง
ข้อควรระวัง
ห้ามใช้ตํารับยานี้ในผู้ป่วยโรคหวัดที่เกิดจากการกระทบลมเย็นภายนอกที่มีอาการเกร็ง หรือ
ผู้ป่วยที่ ถูกลมร้อนกระทบภายนอก ซึ่งแสดงออกโดยกลัวลม มีเหง่ื่อออกเองและมีอาการคอแห้ง
ชีพจรเต้นเร็ว ลิ้นฝ้าขาวหนา ตัวยาห้ามใช้ส�ำหรับ อาการหวัดร้อน หยินพร่อง ไฟเกิน เลือดร้อนจน
เกิดอาการเลือดออก ส่วนสตรีมีครรภ์และสตรีมีประจ�ำเดือนไม่ควรใช้เพราะจะท�ำให้เลือดออกมาก
ข้อควรระวัง
ตัวยาในต�ำรับยานี้ส่วนใหญ่มีคุณสมบัติอุ่นแห้ง จึงเหมาะส�ำหรับผู้ป่วยที่มีอาการชี่ติดขัด
หรือเสมหะชื้นอุดกั้นเท่านั้น ห้ามใช้ในผู้ป่วยที่ขาดสารน�้ำหล่อเลี้ยงเนื่องจากหยินพร่อง
หรือมีความร้อนจากหยินพร่อง
ภาพแสดงยาจีนพร้อมใช้ ภาพแสดงให้เห็นลักษณะของยาจีน
ข้อควรระวัง
บุคคลที่ร่างกายอ่อนแอ เหงื่อออกง่ายหรือมีอาการลมร้อนกระหายน�้ำไม่ควรใช้
ภาพแสดงยาจีนพร้อมใช้
ภาพแสดงให้เห็นลักษณะของยาจีน
สรรพคุณ ขับเหงื่อ ระบายชื้น ขับน�้ำ ลดบวม
รสชาติและคุณสมบัติ 辛(เผ็ด) 微温(อุ่นเล็กน้อย)
เข้าสู่เส้นลมปราณ 肺 (ปอด) 肝 (ตับ)
ปริมาณที่ใช้ 5 – 10 กรัม (ไม่ควรต้มนาน)
ส่วนที่ใช้ ดอก
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา แก้ไข้ ปวดเกร็งรักษาวัณโรค ท�ำให้หนองฝี ที่อักเสบหายเร็วขึ้น
川芎(ชวนซฺรง) 12 กรัม 羌活(เชียงหัว) 6 กรัม
ต�ำรับยาที่ใช้ทางคลินิก
白芷(ไป๋จื่อ) 6 กรัม 细辛(ชี่ชิน) 3 กรัม
ชวนซฺรงฉาเถียวส่าน
薄荷(ป๋อเหอ) 12 กรัม 荆芥 (จิงเจี้ย) 12 กรัม
(川芎茶调散)
防风 (ฝางเฟิง) 5 กรัม 甘草(กันเฉ่า) 6 กรัม
การออกฤทธิ์ กระจายลมเย็นระงับปวด รักษาอาการไมเกรน
ข้อควรระวัง
เมื่อใช้จะท�ำให้เหงื่อออกมากเนื่องจากหยินพร่องหรือพลังพร่อง ตัวยาไม่ควรต้มนาน
ข้อควรระวัง
ไม่ควรใช้ต�ำรับยายฺวี่ผิงเฟิงส่านกับผู้ป่วยที่มีเหงื่อออกตอนกลางคืนเนื่องจากหยินพร่อง
ตัวยา ไม่ควรใช้กับอาการความร้อนที่ท�ำให้เกิดลมในกระเพาะอาหาร
ข้อควรระวัง
ต�ำรับยาจิ่วเว่ย์เชียงหัวทัง ห้ามใช้กับอาการลมร้อนหรืออาการหยินพร่องก�ำเนิดไฟ
อาการม้ามกระเพาะอาหารพร่อง ส่วนอาการหยินและเลือดพร่อง ร้อนแห้ง ไม่ควรใช้
ถ้าใช้ตัวยาในปริมาณมาก อาจท�ำให้เกิดอารคลื่นไส้อาเจียน
ข้อควรระวัง
ไม่ควรใช้ต�ำรับยานี้กับผู้ป่วยที่มีอาการไอแห้งไม่มีเสมหะหรือมีเสมหะสีเหลือง ข้นเหนียว
คอแห้ง ปากแห้ง ตัวยามีพิษไม่ควรใช้เยอะและควรต้มนาน ๆ เพื่อป้องกันผลข้างเคียง
ที่ท�ำให้ปวด อาเจียน คลื่นไส้ ขั้นร้ายแรง อาจท�ำให้เกิดอาการชัก และท้ายสุดอาจท�ำให้
หายใจไม่ได้จนตาย นอกจากนี้แล้วอาการชี่พร่องเหงื่อออกเยอะอาการหยินพร่องไม่ควรใช้
รวมทั้งตัวยาห้ามใช้กับยาหลี่หลู(藜芦)
ภาพแสดงให้เห็นลักษณะของยาจีน
สรรพคุณ ขับลมเย็นและสลายชื้น แก้ปวด ท�ำให้จมูกโล่ง ขับหนอง แก้พิษงู
รสชาติและคุณสมบัติ 辛(เผ็ด) 温(อุ่น)
เข้าสู่เส้นลมปราณ 肺(ปอด) 胃(กระเพาะอาหาร)
ปริมาณที่ใช้ 3-10 กรัม
ส่วนที่ใช้ ราก-หัว
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา ต้านแบคทีเรีย แก้พิษงู แก้ปวด แก้หวัด
柴胡 (ไฉหู) 6 กรัม 甘草 (กันเฉ่า) 3 กรัม
黄芩 (หวงฉิน) 9 กรัม 羌活 (เชียงหัว) 3 กรัม
ต�ำรับยาที่ใช้ทางคลินิก 白芷 (ไป๋จื่อ) 3 กรัม 芍药 (เสาเย่า) 3 กรัม
ไฉเก๋อเจี่ยจีทัง 桔梗 (เจี๋ยเกิ่ง) 3 กรัม 生姜 (เซิงเจียง) 3 แผ่น
(柴葛解肌汤)
大枣 (ต้าเจ่า) 2 ผล
การออกฤทธิ์ คลายกล้ามเนื้อ ระบายความร้อน ระงับปวด
ข้อควรระวัง
ห้ามใช้ต�ำรับยานี้กับผู้ป่วยที่ลมเย็นกระทบร่างกายแล้วยังไม่แปรเปลี่ยนเป็นความร้อน หรือ
ผู้ป่วยที่มีอาการของโรคเข้าสู่อวัยวะหยางหมิง(กระเพาะอาหารและล�ำไส้)แล้วท�ำให้มีอาการ
ท้องผูกและปวดท้อง ตัวยาไม่ควรใช้กับอาการหยินพร่องและเลือดร้อน
ข้อควรระวัง
ยามีพิษอาจท�ำให้คลื่นไส้อาเจียน ปวดท้อง ท้องเสีย ส่วนอาการปวดหัวจากเลือดพร่องและ
สตรีมีครรภ์ไม่ควรใช้
ข้อควรระวัง
ตัวยานี้ห้ามใช้กับคนที่ปวดศรีษะจากหยินพร่อง โรคที่เกิดจากความร้อน
กลุ่มยาระบายลมภายนอก
ภาพแสดงยาจีนพร้อมใช้
ข้อควรระวัง
ยาต�ำรับนี้ไม่ควรใช้ในผู้ป่วยที่เป็นโรคส่วนบนแกร่ง ส่วนล่างพร่อง ไฟตับสูงจัดจนพุ่งขึ้นส่วน
บน มีอาการหยินพร่องผสมเลือดจางส่วนคนที่มีอาการหยินพร่องก�ำเนิดร้อนไม่ควรใช้
ภาพแสดงให้เห็นลักษณะของยาจีน
ข้อควรระวัง
ตัวยาไม่ควรใช้กับอาการชี่พร่องเหงื่อออกง่าย หรือคนที่เหงื่อออกเยอะ รวมทั้งอาการหยินพร่องเลือดแห้ง
ข้อควรระวัง
ต�ำรับยานี้ห้ามใช้ในผู้ป่วยระยะที่มีผื่นใกล้จะแตกปวดแสบปวดร้อนส่วนคนที่มีอาการม้าม
พร่องท้องเสียถ่ายเหลว ไม่ควรใช้ต�ำรับยานี้
ข้อควรระวัง
ต�ำรับยานี้ไม่เหมาะส�ำหรับ อาการไอที่เกิดจากลมเย็นและไม่ควรใช้เป็นเวลานานพออาการไอ
หายแล้วก็ควรเลิกใช้
ข้อควรระวัง
ไม่ควรรับประทานอาหารเผ็ด ปลาเหม็นคาว บุหรี่ เหล้า น�้ำชาเข้มข้น ระหว่างใช้ต�ำรับยานี้
ข้อควรระวัง
ต�ำรับยาไม่ควรใช้ส�ำหรับโรคหัดที่มีผื่นใกล้สุกแตกหรือพิษของผื่นเข้าสู่ภายในแล้วเกิด
อาการหอบ
ข้อควรระวัง
ตัวยาไม่ควรใช้กับอาการที่พลังหยางของตับขึ้นสู่เบื้องบน ลมตับขับเคลื่อนและหยินพร่อง
ท�ำให้ไฟก�ำเริบ
ข้อควรระวัง
ต�ำรับยาไม่ควรใช้กับอาการปวดฟันรากฟันอักเสบที่เกิดจากลมเย็นและจากอาการไตพร่อง
ร้อนใน ตัวยา ไม่ควรใช้กับผื่นที่สุกแตกแล้ว หยินพร่องไฟก�ำเริบหรือตับหยางขึ้นสู่เบื้องบน
ภาพแสดงให้เห็นลักษณะของยาจีน
หลูเกิน(芦根) เทียนฮวาเฝิ่น(天花粉)
จือจื่อ(栀子) ตันจู๋เย่(淡竹叶)
ข้อควรระวัง
ตัวยาไม่ควรใช้กับคนที่มีอาการม้ามกระเพาะอาหารเย็นหรือหยินพร่อง ร้อนใน
ข้อควรระวัง
ต�ำรับยาไม่ควรใช้กับอาการร้อนเทียมหรืออาการหยินแกร่งผลักดันหยางสู่ภายนอก ตัวยา
ไม่ควรใช้กับคนที่มีอาการม้ามพร่องท้องเสีย
ข้อควรระวัง
ตัวยาไม่ควรใช้กับคนที่มีอาการม้ามพร่องท้องเสีย
ข้อควรระวัง
ห้ามใช้ในคนที่ท้องเสีย หรือคนที่กระเพาะอาหารและม้ามเย็น
ข้อควรระวัง
ตัวยาห้ามใช้กับคนที่มีอาการม้ามพร่องท้องเสีย
ข้อควรระวัง
ตัวยาห้ามใช้ในคนที่ท้องเสียระบบกระเพาะอาหารและม้ามเย็น ส่วนต�ำรับยาไม่ควรใช้กับอาการ
ร้อนชื้นร่วมด้วย
90 ต�ำราการเรียนรู้ยาจีนด้วยตนเอง 1
กลุ่มยาขจัดความร้อนสลายความชื้น
清热燥湿药 หวง-ฉิน (Huangqin) 黄芩
ชื่อแต้จิ๋ว : อึ่ง-งิ้ม
ชื่อพฤกษศาสตร์ : Scutellaria baicalensis Georgi f. albiflora H.W.Jen & Y.J.Chang
ชื่อเภสัชวิทยา : Rhizoma Coptidis
ภาพแสดงให้เห็นลักษณะทั้งหมดของยาจีน
หวงฉิน(黄芩) หวงเหลียน(黄连)
หวงไป๋(黄柏) หลงต่านเฉ่า(龙胆草)
ขู่เซิน(苦参)
อโรคยาศาล วัดป่ากุดฉนวนอุดมพร จ.ชัยภูมิ 93
หวง-เหลียน (Huanglian) 黄连
ชื่อแต้จิ๋ว : อึ่ง-โน้ย
ชื่อพฤกษศาสตร์ : Coptis chinensis Franch. var. angustiloba W.Y.Kong
ภาพแสดงยาจีนพร้อมใช้ ชื่อเภสัชวิทยา : Rhizoma Coptidis
ข้อควรระวัง
ตัวยานี้ไม่ควรใช้กับคนที่มีอาการม้ามกระเพาะอาหารเย็น หรือมีอาการหยินพร่อง สารน�้ำถูก
ท�ำลาย
ภาพแสดงยาจีนพร้อมใช้ ภาพแสดงให้เห็นลักษณะของยาจีน
ขจัดร้อน ขจัดความชื้น ระบายพิษ ระบายไฟที่เกิดจากอาการ
สรรพคุณ
พร่องของหยิน
รสชาติและคุณสมบัติ 苦(ขม) 寒(เย็นมาก)
เข้าสู่เส้นลมปราณ 肾(ไต) 膀胱(กระเพาะปัสสาวะ) 大肠(ล�ำไส้ใหญ่)
ปริมาณที่ใช้ 3-12 กรัม
ส่วนที่ใช้ เปลือกต้น
ต้านเชื้อแบคทีเรีย ป้องกันการแตกตัวของเกล็ดเลือด
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา ลดความดันเลือด กระตุ้นการหลั่งน�้ำดี ขับปัสสาวะ
ลดน�้ำตาลในเลือด ลดไข้
ต�ำรับยาที่ใช้ทางคลินิก 白头翁(ไป๋โถวเวิง) 15 กรัม 黄柏(หวงไป๋) 12 กรัม
ไป๋โถวเวิงทัง 黄连(หวงเหลียน) 6 กรัม 秦皮(ฉินผี) 12 กรัม
(白头翁汤) การออกฤทธิ์ แก้ท้องร่วงที่เกิดจากพิษร้อนภายใน
ข้อควรระวัง
ตัวยาไม่ควรใช้กับคนที่มีอาการม้ามกระเพาะอาหารเย็น
ข้อควรระวัง
ไม่ควรใช้ต�ำรับยานี้เป็นเวลานาน เนื่องจากต�ำรับยานี้ประกอบด้วย ตัวยาที่มีรสขมและเย็นเป็นส่วนใหญ่ จึงท�ำลายชี่
ของกระเพาะอาหารได้ง่าย และควรระมัดระวังการใช้กับผู้ป่วยที่กระเพาะอาหารและม้ามพร่อง รวมทั้งอาการหยิน
พร่องหยางแกร่งตัวยาไม่ควรใช้กับคนที่มีอาการม้ามกระเพาะอาหารเย็น และอาการหยินพร่องสารน�้ำถูกท�ำลาย
เข้าสู่เส้นลมปราณ
心(หัวใจ) 肝(ตับ) 胃(กระเพาะอาหาร) 大肠(ล�ำไส้ใหญ่) - ยาดับร้อนระบายไฟ(清热泻火药)
ปริมาณที่ใช้
膀胱(กระเพาะปัสสาวะ)
3 – 6 กรัม - ยาดับร้อนระเหยชื้น(清热燥湿药)
ส่วนที่ใช้ ราก
ขับปัสสาวะ ขับเกลือโซเดียม และปริมาณปัสสาวะ ต้านแบคทีเรีย
- ยาดับร้อนล้างพิษ(清热解毒药)
และต้านเชื้อโรค ถ้าใช้ขนาดสูงท�ำให้เกิดการเกร็งตัวและอัมพาต
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา ของทางเดินหายใจ ใช้รักษามะเร็งปากมดลูก มะเร็งกระเพาะ
- ยาดับร้อนในเลือด(清热凉血药)
อาหารและตับ รักษาไตวายเฉียบพลัน-เรื้อรัง บวมน�้ำและลมพิษ
ลดไขมันในเลือด ท�ำให้หัวใจเต้นปกติ (ต้าน arrhythmia) - ยาดับร้อนชนิดพร่อง(清退虚热药热)
苦参(ขู่เซิน) 6 กรัม 黄柏(หวงไป๋) 9 กรัม
ต�ำรับยาที่ใช้ทางคลินิก 射创智(เซ่อฉวงจื่อ) 6 กรัม 龙潭草(หลงต่านเฉ่า) 9 กรัม
การออกฤทธิ์ ใช้รักษาอาการผื่นคันตามผิวหนัง เป็นหิดกาก
เกลื้อน โรคเรื้อน
ข้อควรระวัง
ห้ามใช้กับหลี่หลู藜芦เพราะเป็นสือปาฝั่น(十八反)กัน ห้ามใช้ในกลุ่มอาการเย็นพร่อง
ภาพแสดงให้เห็นลักษณะของยาจีน
ไป๋ฮวาเสอเสอเฉ่า(白花蛇舌草) ชวนซินเหลียน(穿心莲)
ข้อควรระวัง
ต�ำรับยาไม่ควรใช้กับอาการหวัดที่เกิดจากลมเย็นหรืออาการร้อนชื้น ส่วนตัวยาไม่ควรใช้กับ
คนที่มีอาการม้ามกระเพาะอาหารเย็นหรือมีฝีหนองใส อันเกิดจากชี่พร่อง
ข้อควรระวัง
ตัวยานี้ไม่ควรใช้กับคนที่มีอาการม้าม กระเพาะอาหารเย็น หรือมีอาการของฝีหนองใสอัน
เกิดจากชี่พร่อง
ภาพแสดงให้เห็นลักษณะของยาจีน
ภาพแสดงยาจีนพร้อมใช้
ข้อควรระวัง
ตัวยาห้ามใช้กับคนที่มีอาการม้ามกระเพาะอาหารเย็น
ภาพแสดงยาจีนพร้อมใช้ ภาพแสดงให้เห็นลักษณะของยาจีน
ข้อควรระวัง
ถ้าใช้ตัวยาในปริมาณมากไป อาจท�ำให้เกิดอาการท้องเสียอ่อนๆได้ รวมทั้งคนที่มีอาการท้องเสีย
ปวดท้อง ไม่ควรใช้ตัวยานี้
ข้อควรระวัง
ห้ามรับประทานน�้ำชาระหว่างทานยาตัวนี้ และตัวยานี้ไม่ควรใช้กับคนที่มีอาการหยินของ
ตับและไตพร่อง ระวังการใช้ในอาการตับ ไตหยินพร่อง
ภาพแสดงยาจีนพร้อมใช้ ภาพแสดงให้เห็นลักษณะของยาจีน
ขับร้อนขจัดพิษ ขับเสมหะลดอาการหอบ ช่วยให้คอโล่งสลาย
สรรพคุณ
ก้อน
รสชาติและคุณสมบัติ 苦(ขม) 寒(เย็นมาก)
เข้าสู่เส้นลมปราณ 肺(ปอด)
ปริมาณที่ใช้ 3-10 กรัม
ส่วนที่ใช้ เหง้า
ต้านแบคทีเรีย ต้านเชื้อรา ลดไข้ แก้ปวด ลดอาการอักเสบ ลดอาการ
อักเสบของผิวหนัง สารสกัดด้วยแอลกอฮอล์กระตุ้นการหลั่งน�้ำลายของ
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา กระต่าย ลดความดันเลือดและกระตุ้นการหายใจ ลดอัตราการเต้นของหัวใจ
ในกระต่าย
射干(เซ่อกัน) 9 กรัม 麻黄(หมาหวง) 9 กรัม
ต�ำรับยาที่ใช้ทางคลินิก 生姜(เซิงเจียง) 9 กรัม 细辛(ซี่ซิน) 3 กรัม
เซ่อกันหมาหวงทัง 紫菀(จื่อหวาน) 6 กรัม 款冬花(ขว่านตงฮวา) 6 กรัม
大枣(ต้าเจ่า) 3 ผล 半夏(ปั้นเชี่ย) 9 กรัม
(射干麻黄汤) 五味子(อู่เว่ย์จื่อ) 3 กรัม
การออกฤทธิ์ ช่วยขับพลังปราณขึ้นสู่เบื้องบน สลายเสมหะ และช่วยน�ำ
พลังปราณสู่เบื้องล่างระงับอาการไอ
ข้อควรระวัง
ตัวยานี้ไม่ควรใช้กับคนที่มีอาการม้ามพร่องท้องเสีย และห้ามใช้ในสตรีมีครรภ์
ข้อควรระวัง
ตัวยาไม่ควรใช้กับคนที่มีอาการท้องร่วงที่เกิดจากความเย็น
ภาพแสดงยาจีนพร้อมใช้ ภาพแสดงให้เห็นลักษณะของยาจีน
สรรพคุณ ขับร้อน ขจัดพิษ ขับความชื้น ขับปัสสาวะ
รสชาติและคุณสมบัติ 辛(ขม) 甘(หวาน) 寒(เย็นมาก)
เข้าสู่เส้นลมปราณ 心(หัวใจ) 脾(ม้าม) 肝(ตับ)小肠(ล�ำไส้เล็ก)大肠(ล�ำไส้ใหญ่)
ปริมาณที่ใช้ 15-30 กรัม
ส่วนที่ใช้ ทั้งต้น
ต้านมะเร็งหลายชนิด ยับยั้งกระบวนการไมโตรซิสของการแบ่ง
เซลล์ ท�ำร้ายเนื้อมะเร็ง ยับยั้งการขยายของก้อนมะเร็ง เพิ่มการ
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา ท�ำงานของระบบการผลิตเม็ดเลือดขาวและระบบภูมิคุ้มกันของ
ร่างกาย ยับยั้งการแบ่งตัวของแบคทีเรีย ต้านการอักเสบ แก้ปวด
กล่อมประสาท มักใช้ร่วมกับ ปั้นจื่อเหลียน(半枝莲)
白花蛇舌草(ไป๋ฮวาเสอเสอเฉ่า) 12 กรัม
ต�ำรับยาที่ใช้ทางคลินิก
红藤 (หงเถิง) 8 กรัม 败酱草 (ป้ายเจี้ยงเฉ่า) 10 กรัม
牡丹皮 (หมู่ตันผี) 9 กรัม
การออกฤทธิ์ ในกรณีไส้ติ่งอักเสบ
ข้อควรระวัง
ไม่ควรใช้กรณีหยินเกินที่มีอาการชาและถ่ายเหลว หมายเหตุ 白花蛇舌草 ไป๋ฮวาเสอ
เสอเฉ่า มักใช้ในการบ�ำรุงหยิน กรณีหยินพร่องที่เกิดจากการฉายแสงควรเน้นบ�ำรุงหยินเสีย
ก่อนแล้วค่อยรักษา อาการปวดและอักเสบภายหลัง
สรรพคุณ
ขับร้อนขจัดพิษ ท�ำให้ความชื้นแห้ง แก้ท้องร่วง ท�ำให้เลือดเย็น - ยาดับร้อนระบายไฟ(清热泻火药)
สลายก้อน
รสชาติและคุณสมบัติ 苦(ขม) 寒(เย็นมาก) - ยาดับร้อนระเหยชื้น(清热燥湿药)
เข้าสู่เส้นลมปราณ
ปริมาณที่ใช้
心(หัวใจ) 肺(ปอด) 大肠(ล�ำไส้ใหญ่) 膀胱(กระเพาะปัสสาวะ)
6-9 กรัม
- ยาดับร้อนล้างพิษ(清热解毒药)
ส่วนที่ใช้ ส่วนเหนือดิน - ยาดับร้อนท�ำให้เลือดเย็น(清热凉血药)
รักษาโรคในกลุ่มอาการร้อนชื้น มีไข้ปวดศีรษะ รักษาฝีหนอง
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
อักเสบบวม - ยาดับร้อนชนิดพร่อง(清退虚热药热)
黄芩(หวงฉิน) 8 กรัม 桑白皮(ซังไป๋ผี) 12 กรัม
ต�ำรับยาที่ใช้ทางคลินิก 地骨皮(ตี้กู่ผี) 10 กรัม 桔梗(เจี๋ยเกิ่ง) 10 กรัม
ชวนซินเหลียนทัง 鱼腥草(อวี๋ชิงเฉ่า) 9 กรัม 冬瓜仁(ตงกวาเหริน) 10 กรัม
(穿心连汤) ใช้ในรูปแบบยาต้มหรือยาเม็ด
การออกฤทธิ์ ใช้รักษาโรคหอบเนื่องจากมีความร้อนในปอดมาก
หยางปอดเกินมีอาการปอดร้อนชื้นและมีอาการไอ เหนื่อย หอบ
ข้อควรระวัง
หลีกเลี่ยงการใช้ยาขนาดสูงหรือใช้เป็นเวลานาน หลีกเลี่ยงการใช้ในกรณีที่ม้ามและกระเพาะ
อาหารเย็นพร่อง
ภาพแสดงให้เห็นลักษณะของยาจีน
เซิงตี้หวง(生地黄) เสวียนเซิน(玄参)
หมู่ตันผี(牡丹皮) ชื่อเสา(赤芍)
สุ่ยหนิวเจี่ยว(水牛角)
ข้อควรระวัง
ยามีคุณลักษณะเย็นท�ำให้พลังติดขัดคั่ง ไม่ควรใช้ในผู้ที่ม้ามพร่อง ความชื้นคั่งติดขัด
ภายในที่มีอาการแน่น คนท้องเดินไม่ควรใช้
ข้อควรระวัง
ตัวยานี้ไม่ควรใช้กับผู้มีอาการม้ามพร่องท้องเสีย และตัวยาห้ามใช้กับหลี่หลู (藜芦)
ข้อควรระวัง
ต�ำรับยาไม่ควรใช้กับอาการปวดฟันรากฟันอักเสบที่เกิดจากลมเย็นและจากอาการไตพร่อง
ร้อนใน ตัวยา ไม่ควรใช้กับอาการเลือดพร่องมีความเย็น และห้ามใช้ตัวยากับสตรีมีประจ�ำ
เดือนหรือสตรีมีครรภ์
ภาพแสดงให้เห็นลักษณะของยาจีน
สรรพคุณ ดับร้อนในเลือด สลายเลือดคั่ง ระงับอาการปวด
ข้อควรระวัง
ตัวยาไม่ควรใช้กับคนที่มีอาการเลือดพร่อง ประจ�ำเดือนไม่มา นอกจากนี้ตัวยาห้ามใช้กับหลี่หลู(藜芦)
ข้อควรระวัง
ต�ำรับยานี้ไม่ควรใช้ในผู้ป่วยหยินเกินที่มีอาการท้องเสียถ่ายเหลว ชี่พร่องตัวเย็นและผู้ป่วยที่
ตัวเย็นอ่อนเพลีย ตัวยาไม่ควรใช้ในผู้มีอาการม้าม และกระเพาะอาหารเย็น
ภาพแสดงให้เห็นลักษณะของยาจีน
อิ๋นไฉหู(银柴胡) หูหวงเหลียน(胡黄连)
ข้อควรระวัง
ต�ำรับยานี้ไม่ควรใช้กับอาการหยินพร่องมีอาการชักกระตุก ตัวยาไม่ควรใช้กับอาการม้าม
กระเพาะอาหารเย็นท้องเสียที่เกิดจากล�ำไส้
ภาพแสดงให้เห็นลักษณะของยาจีน
ขับความร้อนภายในจากภาวะหยินพร่อง ขับความร้อนโดย
ท�ำให้เลือดเย็น ท�ำให้เลือดหยุด ขับความร้อนของปอด เสริม
สรรพคุณ
สารน�้ำ
แก้กระหายน�้ำ
รสชาติและคุณสมบัติ 甘(หวาน) 淡(จืด) 寒(เย็น)
เข้าสู่เส้นลมปราณ 肺(ปอด) 肝(ตับ) 肾(ไต)
ปริมาณที่ใช้ 9-15 กรัม
ส่วนที่ใช้ เปลือกของราก
ลดความดันเลือดท�ำให้หลอดเลือดขยายตัว ขัดขวางการท�ำงาน
ของระบบประสาทซิมพาเทติก ลดน�้ำตาล ลดคลอเรสเตอรอลใน
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
เลือด ลดไข้ ต้านแบคทีเรียและยับยั้งการเจริญเติบโตของ
เชื้อไทฟอยด์ พาราไทฟอยด์ เชื้อบิดซิเจลลา
ต�ำรับยาที่ใช้ทางคลินิก 地骨皮(ตี้กู่ผี) 15 กรัม 桑白皮(ซังไป๋ผี) 15 กรัม
เซี่ยไป๋ส่าน 甘草(กันเฉ่า) 3 กรัม 桔梗(เจี๋ยเกิ่ง) 4 กรัม
(泻白散) การออกฤทธิ์ รักษาอาการปอดร้อน หอบไอ
ข้อควรระวัง
ต�ำรับยาไม่ควรใช้กับอาการไอที่เกิดจากลมเย็นหรือปอดพร่องหอบไอ ตัวยาไม่ควรใช้อาการ
ม้ามพร่องท้องเสีย
กลุ่มยาระบาย
ภาพแสดงยาจีนพร้อมใช้
(泻下药)
สรรพคุณ ลดไข้จากภาวะหยินพร่อง ลดไข้จากภาวะขาดอาหาร ขับร้อนชื้น
รสชาติและคุณสมบัติ 苦(ขม) 寒(เย็น)
เข้าสู่เส้นลมปราณ 肝(ตับ) 胃(กระเพาะอาหาร) 大肠(ล�ำไส้ใหญ่) - ต้าหวง (大黄)
ปริมาณที่ใช้
ส่วนที่ใช้
3-10 กรัม
ราก
- ฟานเซี่ยเย่ (番泻叶)
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
ต้านแบคทีเรียและเชื้อรา กระตุ้นการหลั่งน�้ำดี ใช้รักษาอาการติด
เชื้อตับอักเสบ การติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ
- หลูฮุ่ย (芦荟)
银柴胡 (อิ๋นไฉหู) 15 กรัม 地骨皮(ตี้กู่ผี) 12 กรัม
ต�ำรับยาที่ใช้ทางคลินิก 青蒿 (ชิงเฮา) 10 กรัม 鳖甲(เปี๋ยเจี่ย) 12 กรัม
- หั่วหมาเเหริน (火麻仁)
ชิงกูส่าน(清骨散) 胡黄连 (หูหวงเหลียน)10 กรัม
การออกฤทธิ์ ใช้รักษาอาการความร้อนแผ่ซ่านออกมาจากกระดูก
- กันสุ้ย (甘遂)
ไข้เป็นเวลานาน เหงื่อออกมากตอนกลางคืนอันเนื่องมาจากหยินพร่อง
ข้อควรระวัง
หลีกเลี่ยงการใช้ในกรณีที่ถูกลมร้อนกระท�ำจากภายนอกและกลุ่มอาการเลือดพร่องที่ไม่มีไข้
ภาพแสดงให้เห็นลักษณะของยาจีน
ต้าหวง(大黄) ฟานเซี่ยเย่(番泻叶)
หลูฮุ่ย(芦荟) หั่วหมาเหริน(火麻仁)
กันสุ้ย(甘遂)
ข้อควรระวัง
ยามีคุณสมบัติระบายอย่างรุนแรง ปรับไหลเวียนเลือด ดังนั้นตัวยาไม่ควรใช้กับคนที่มีอาการ
ม้าม กระเพาะพร่องมากและสตรีมีครรภ์หรือช่วงให้นมบุตร สตรีมีประจ�ำเดือนไม่ควรใช้
ข้อควรระวัง
ข้อควรระวังห้ามใช้ในหญิงมีครรภ์ หญิงให้นมบุตร ก�ำลังมีระดู ถ้าใช้ขนาดสูงเกินไป
อาจท�ำให้คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง
ข้อควรระวัง
ห้ามใช้ ในผู้ที่ม้ามและกระเพาะอาหารอ่อนแอเบื่ออาหารท้องเดิน
ข้อควรระวัง
ต�ำรับยานี้ไม่ควรใช้กับหญิงมีครรภ์หรือมีอาการเลือดพร่องสารน�้ำถูกท�ำลายจนเกิดอาการท้องผูก
อโรคยาศาล
ผลงานหนังสือ
ภาพแสดงยาจีนพร้อมใช้
“สมุนไพรในรั้ววัด”
สรรพคุณ ขับน�้ำระบายชื้น ละลายเสมหะใส ลดบวมสลายก้อน หนังสือที่รวบรวมสมุนไพรที่มีในอโรคยาศาล
วัดป่ากุดฉนวนอุดมพร พร้อมวิธีใช้เพื่อให้คนไข้ที่มารับยา
รสชาติและคุณสมบัติ 苦(ขม) 寒(เย็น) 有毒(มีพิษ)
จากทางวัด ได้เข้าใจถึงวิธีใช้และสรรพคุณของสมุนไพร
เข้าสู่เส้นลมปราณ 肺(ปอด) 肾(ไต) 大肠(ล�ำไส้ใหญ่) พิมพ์เมื่อ เดือนมีนาคม 2554
ปริมาณที่ใช้ 1-3 กรัม จำ�นวน 3,000 เล่ม
ส่วนที่ใช้ ราก-หัว
ลดอาการบวมในช่องอกหรือช่องท้อง รักษาโรคลมชักที่เกิดจาก “พุทธมนต์บำ�บัด”
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
เสมหะลม รักษาฝีหนองบริเวณผิวหนัง หนังสือที่รวบรวมบทสวดมนต์ที่ช่วยบำ�บัดรักษาโรค
ต�ำรับยาที่ใช้ทางคลินิก 甘遂(กันสุ้ย) 1 กรัม 大戟(ต้าจี๋) 1 กรัม ตามคัมภีร์พระไตรปิฎก เพื่อช่วยเยียวยารักษาจิตใจแก่ผู้
ฉือเจ่าทัง 芫花(หยวนฮวา) 1 กรัม 大枣(ต้าเจ่า) 10 ผล ป่วยระยะสุดท้าย นอกจากจะรักษาทางกายแล้วการรักษา
(十枣汤) การออกฤทธิ์ รักษาอาการบวมน�้ำ ก้อนน�้ำภายใน ทางจิตใจก็สำ�คัญไม่น้อย พิมพ์เมื่อ เดือนธันวาคม 2554
จำ�นวน 1,500 เล่ม