Γενικι Χθμεία

Ειδικότθτα IIEK: ΣΕΧΝΙΚΟ΢ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

ΚΑΛΛΤΝΣΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΕΜΦΕΡΩΝ ΠΡΟΪΟΝΣΩΝ

Α’ εξάμθνο

΢θμειώςεισ: Γριαγγζλου Α. (athigria@gmail.com)

1
!θ ενότθτα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

2
1. Βαςικζσ ζννοιεσ

1.1 Με τι αςχολείται?
• Χημεία: αςχολείται με τθ ςφνκεςθ και τθ δομι τθσ φλθσ.
Προςπακεί να ερμθνεφςει τισ ιδιότθτεσ ενόσ
υλικοφ/μεταβολι ςφςταςθσ, δθλαδι τισ χθμικζσ αντιδράςεισ
ςτισ οποίεσ αυτό ςυμμετάςχει.

• Εφαρμογθ/ Χρθση: φάρμακα, καλλυντικά, τρόφιμα,

επεξεργαςία α’ υλών, παραγωγι νζων υλικών κτλ

• Ύλη: είναι κάκε τι που είναι αντιλθπτό με τισ αιςκιςεισ μασ.

Υλθ είναι ό,τι ζχει μάηα, βάροσ και όγκο.

3
1.2 Γνωρίσματα της φλης
• Μάζα (m): αναφζρεται ςτθν ποςότθτα τθσ φλθσ του ςώματοσ
και είναι ςτακερι. Μζτρθςθ με ηυγό.
(S.I => Kg: χιλιόγραμμο, mg: χιλιοςτόγραμμο, g: γραμμάριο)

• Βάρος (W): είναι θ δφναμθ με τθν οποία ζλκεται ζνα ςώμα

από τθ γθ, μεταβάλλεται ελαφρά από τόπο ςε τόπο και ιςχφει
θ ςχζςθ:
W= m * g
Όπου g= επιτάχυνςθ βαρφτθτασ

4
• Όγκος (V): είναι ο χώροσ που καταλαμβάνει ζνα ςώμα.
S.I=> κυβικά μζτρα (m3/)/L=λίτρο, ml=μιλιλίτρο/κυβικά εκατοςτά

5
• Πυκνότητα: ορίηεται ωσ το πθλίκο τθσ μάηασ(m) προσ τον
αντίςτοιχο όγκο ςε ςτακερζσ ςυνκικεσ πίεςθσ (όταν
πρόκειται για αζριο) και κερμοκραςίασ.
S.I=> Kg /m3 (ςτα αζρια: g/l)

d=m/V

6
Μετριςεισ και Μονάδεσ

7
Παραδείγματα μετατροπών:

• 2,3cm=2,3 *10-2 m ι 0,023m

• 2,3mm=2,3*10-3 m ι 0,0023m
• 2,3km=2,3*103 m ι 2300m

8
1.3 Δομικά ΢ωματίδια τθσ Υλθσ-Δομι Ατόμου

• Άτομο: ορίηεται το απειροελάχιςτο ςωματίδιο τθσ φλθσ μθ

περαιτζρω διαιρετό με χθμικζσ μεκόδουσ και το οποίο
παραμζνει αναλλοίωτο ςτισ χθμικζσ αντιδράςεισ.
Ατομικόσ αρικμόσ (Z): είναι ο αρικμόσ των πρωτονίων (p)του
πυρινα = e- του ουδζτερου ατόμου.
Μαηικόσ αρικμόσ (Α): είναι το άκροιςμα p και n.

9
• Ιςότοπα ςτοιχεία: είναι εκείνα που ζχουν ίδιο Z και
διαφορετικό Α.
Παράδειγμα: 6C12 , 6C13

• Ιςοβαρι ςτοιχεία: είναι εκείνα που ζχουν ίδιο Α αλλά

διαφορετικό Η.
Παράδειγμα: 19κ40 , 20Ca40

• Χθμικόσ δεςμόσ: αναφζρεται ςτον τρόπο με τον οποίο δφο

άτομα ενώνονται μεταξφ τουσ για να ςχθματίςουν ζνα μόριο
χθμικισ ζνωςθσ.

• Χθμικι αντίδραςθ: είναι θ ενεργειακι μεταβολι, κατά τθν

οποία από οριςμζνα αρχικά ςώματα δθμιουργοφνται νζα
ςώματα.
10
Χθμικά ΢τοιχεία Χθμικζσ Ενώςεισ

HCl

CO2

CH4

11
Χθμικά ΢τοιχεία vs Χθμικζσ Ενώςεισ

12
Ονοματολογία Χθμικών Ενώςεων

• Θ χημικθ ονοματολογία (chemical nomenclature) είναι ζνα ςφνολο

κανόνων για τθ δθμιουργία ςυςτθματικών ονομάτων για τισ χθμικζσ
ενώςεισ. Θ ονοματολογία που χρθςιμοποιείται πιο ςυχνά παγκοςμίωσ
είναι αυτι που δθμιουργικθκε και αναπτφχκθκε από τθν Διεκνι Ζνωςθ
Κακαρισ και Εφαρμοςμζνθσ Χθμείασ (IUPAC).

13
Μερικζσ ιονικζσ ενώςεισ περιζχουν πολυατομικά ιόντα (polyatomic ions), που είναι φορτιςμζνεσ οντότθτεσ
που περιζχουν δφο ι περιςςότερουσ τφπουσ ατόμων ομοιοπολικά ενωμζνουσ. Είναι ςθμαντικό να γνωρίηουμε
τα ονόματα των ςυνθκιςμζνων πολυατομικών ιόντων· αυτά ςυμπεριλαμβάνουν:
• Αμμώνιο (NH4+)
• Νιτρώδεσ (nitrite) (NO2−)
• Νιτρικό (nitrate) (NO3−)
• Θειώδεσ (sulfite) (SO32−)
• Θειικό (sulfate) (SO42−)
• Όξινο κειικό (HSO4−)
• Τδροξείδιο (OH−)
• Κυάνιο ι κυανίδιο (cyanide) (CN−)
• Φωςφορικό (phosphate) (PO43−)
• Όξινο φωςφορικό (hydrogen phosphate) (HPO42−)
• Διςόξινο φωςφορικό (dihydrogen phosphate) (H2PO4−)
• Ανκρακικό (CO32−)
• Όξινο ανκρακικό (hydrogen carbonate ι bicarbonate) (HCO3−)
• Τποχλωριώδεσ (hypochlorite) (ClO−)
• Χλωριώδεσ (chlorite) (ClO2−)
• Χλωρικό (chlorate) (ClO3−)
• Τπερχλωρικό (perchlorate) (ClO4−)
• Οξικό (acetate) (C2H3O2−), υπερμαγγανικό (permanganate) (MnO4−)
• Διχρωμικό (dichromate) (Cr2O72−)
• Χρωμικό (chromate) (CrO42−)
• Τπεροξείδιο (peroxide) (O22−)
14
Παραδείγματα Ονοματολογίασ

• Ο τφποσ Na2SO3 δθλώνει ότι το κατιόν είναι το νάτριο, ι Na+ και το ανιόν
είναι το κειώδεσ ιόν (SO32−). ΢υνεπώσ, αυτι θ ζνωςθ ονομάηεται κειώδεσ
νάτριο (sodium sulfite).

• Ca(OH)2 : υδροξείδιο του αςβεςτίου (calcium hydroxide).

Άςκθςθ 1θ
Ονοματίςτε τα παρακάτω: NaCl, H2S, NaNO3, KCl, AgCl, CaCO3,
NaOH, CuSO3, NH4Cl, Na3PO4

15
1.4 Καταςτάςεισ τθσ φλθσ (states of matter)/Ιδιότθτεσ/Φυςικά &
Χθμικά Φαινόμενα

• ΢τερεά (solid)
• Τγρά (liquid).
• Αζρια (gas).

Παράδειγμα: ο άνκρακασ μπορεί να υπάρχει και ωσ διαμάντι και

ωσ γραφίτθσ.
Αυτζσ οι ποικίλεσ φάςεισ ονομάηονται φάςεισ.

16
17
18
Οι ιδιότητες της φλης διακρίνονται ςε 2 κατθγορίεσ:

1) Φυςικζσ: κακορίηονται από τθν ουςία αυτι κακ’ εαυτι, χωρίσ να

γίνεται αναφορά ςε άλλεσ ουςίεσ.

π.χ: το χρώμα, το ςθμείο τιξθσ, το ςθμείο βραςμοφ, θ πυκνότθτα.

2) Χθμικζσ: κακορίηουν τθ ςυμπεριφορά μιασ ουςίασ ςε ςχζςθ με μίαν

άλλθ.

π. χ: το υδρογόνο καίγεται με το οξυγόνο προσ ςχθματιςμό νεροφ,

περιγράφουμε μία χθμικι ιδιότθτα του υδρογόνου. Να παρατθριςουμε
ότι το υδρογόνο και το νερό δεν ζχουν τθν ίδια χθμικι ςφςταςθ.
Δθλαδι, ο προςδιοριςμόσ μιασ χημικήσ ιδιότητασ προκαλεί μεταβολή
ςτη χημική ςφςταςη τησ ουςίασ.

19
20
21
Φυςικά και Χθμικά Φαινόμενα
 Στα φυςικά φαινόμενα αλλάηουν οριςμζνεσ μόνο από τισ
φυςικζσ ιδιότθτεσ των ουςιών, ενώ θ χθμικι τουσ
ςφςταςθ διατθρείται.
π. χ θ εξαζρωςθ του νεροφ είναι φυςικό φαινόμενο, κακώσ
θ μόνθ αλλαγι που ςυμβαίνει είναι θ αλλαγι τθσ φυςικισ
κατάςταςθσ του νεροφ, που από υγρό γίνεται αζριο.
 Στα χθμικά φαινόμενα (χθμικζσ αντιδράςεισ) ζχουμε
ριηικι αλλαγι ςτθ ςφςταςθ και τισ ιδιότθτεσ των ουςιών.
π.χ όταν το υδρογόνο καίγεται ςτον αζρα, μετατρζπεται ςε
νερό, που ζχει διαφορετικι ςφςταςθ και διαφορετικζσ
ιδιότθτεσ (φυςικζσ και χθμικζσ) από το υδρογόνο.

22
Πθγζσ

• http://ebooks.edu.gr/ebooks/
• Γενικι Χθμεία, Νικόλαοσ Κ. Ανδρικόπουλοσ, τομοσ Ι, Ακινα 1998

23