Bài 8:

PHƯƠNG PHÁP XÁC ĐỊNH CÁC ĐẶC TRƯNG NÉN LÚN

MỘT TRỤC KHÔNG NỞ HÔNG TRONG PHÒNG THÍ
NGHIỆM

Phương pháp thí nghiệm được tiến hành theo TCVN

4200:2015

THÍ NGHIỆM NÉN MỘT TRỤC

Mục đích - Ý nghĩa

 Tính nén lún của đất là khả năng giảm thể tích
của nó (do giảm độ rỗng) dưới tác dụng của tải
trọng ngoài.

THÍ NGHIỆM NÉN MỘT TRỤC

Mục đích - Ý nghĩa

 Quá trình nén lún của đất dưới tác dụng của tải
trọng ngoài thực chất là quá trình nén chặt đất.
 Vì dưới tác dụng của tải trọng ngoài, các hạt rắn
được sắp xếp lại làm cho thể tích lỗ rỗng của đất
giảm xuống và độ chặt của đất tăng lên.
 THÍ NGHIỆM NÉN MỘT TRỤC

Mục đích - Ý nghĩa

 Khi công trình được xây dựng trên đất bão hòa
nước, tải trọng công trình xem như truyền lên
nước trong các lỗ rỗng của đất trước tiên.
 Vì chịu tải nên nước sẽ bị ép thoát ra từ các lỗ
rỗng trong đất. Do vậy thể tích của đất giảm
xuống và công trình bị lún.

THÍ NGHIỆM NÉN MỘT TRỤC

Mục đích - Ý nghĩa

 Đối với đất sét thì tốc độ thoát nước chậm nên
công trình có thời gian lún lâu.
 Đối với đất cát thì tốc độ thoát nước nhanh nên
công trình sẽ bị lún trong thời gian ngắn.
 Hiện tượng nén chặt do sự thoát nước từ các lỗ
rỗng của đất dưới tác dụng của tải trọng nén ép
được gọi là hiện tượng cố kết (Consolidation).

THÍ NGHIỆM NÉN MỘT TRỤC

Mục đích - Ý nghĩa

 Hiện tượng nén chặt do sự thoát nước từ các lỗ
rỗng của đất dưới tác dụng của tải trọng nén ép
được gọi là hiện tượng cố kết (Consolidation).
 THÍ NGHIỆM NÉN MỘT TRỤC

Mục đích - Ý nghĩa

THÍ NGHIỆM NÉN MỘT TRỤC

Mô hình thí nghiệm

THÍ NGHIỆM NÉN MỘT TRỤC

Mô hình thí nghiệm

 THÍ NGHIỆM NÉN MỘT TRỤC

Mục đích - Ý nghĩa

 Thí nghiệm nén cố kết xác định các đại lượng:

hệ số nén lún a, hệ số thay đổi thể tích mv, chỉ số
nén lún Cc, chỉ số nở Cs, modul biến dạng E, hệ
số cố kết Cv, hệ số thấm K, hệ số rỗng ứng với
từng cấp tải, … để phục vụ cho công việc tính
toán biến dạng (lún) của nền đất.

THÍ NGHIỆM NÉN MỘT TRỤC

Dụng cụ thí nghiệm

Máy nén cố kết

THÍ NGHIỆM NÉN MỘT TRỤC

Dụng cụ thí nghiệm

 Dụng cụ tạo mẫu (dao

vòng: chiều cao 2 cm,
diện tích mặt cắt
ngang 20 cm2; dụng cụ
gọt mẫu, có thể dùng
dây cắt đối với mẫu
đất sét mềm)
 Đồng hồ bấm giây, tải
trọng tạo áp lực đứng,
cân, lò sấy.
 THÍ NGHIỆM NÉN MỘT TRỤC

Dụng cụ thí nghiệm

Hộp nén

THÍ NGHIỆM NÉN MỘT TRỤC

 Dùng dao vòng và dụng cụ gọt mẫu để lấy mẫu từ

mẫu đất nguyên dạng
 Cho mẫu đất đã lấy vào hộp nén giữa 2 tấm đá bọt

THÍ NGHIỆM NÉN MỘT TRỤC

 Dùng dao vòng và

dụng cụ gọt mẫu để
lấy mẫu từ mẫu đất
nguyên dạng
 Cho mẫu đất đã lấy
vào hộp nén giữa 2
tấm đá bọt
 Đặt hộp nén vào máy
nén
 Điều chỉnh đồng hồ về
vị trí 0
 Cân bằng cánh tay
đòn bằng thủy kế
 THÍ NGHIỆM NÉN MỘT TRỤC

Trình tự thí nghiệm

 Chất tải trọng theo từng cấp: 0,25; 0,5; 1; 2; 4

kg/cm2 … Mỗi cấp tải tác dụng lên mẫu được giữ
cho đến khi đạt ổn định biến dạng nén

(Biến dạng không vượt quá 0,01 mm trong 30 phút đối với
đất cát, 3 giờ đối với đất cát pha, 12 giờ đối với đất sét pha
hoặc đất sét có chỉ số dẻo IP < 30. Riêng với đất sét có IP > 30
và đất sét mềm yếu thì biến dạng chỉ được coi là ổn định nếu
biến dạng không vượt quá 0,01 mm trong 24 giờ).

THÍ NGHIỆM NÉN MỘT TRỤC

Trình tự thí nghiệm

THÍ NGHIỆM NÉN MỘT TRỤC

Trình tự thí nghiệm

 Theo dõi và ghi biến dạng nén trên đồng hồ

đo biến dạng dưới mỗi cấp tải trọng ngay
sau 15s tăng tải đến khi biến dạng ổn định
theo qui ước. Khoảng thời gian đọc lần sau
được lấy gấp đôi so với lần đọc trước: 15s,
30s, 1m, 2m, 4m, 8m, 15m, … 1h, 24h.
 THÍ NGHIỆM NÉN MỘT TRỤC

Trình tự thí nghiệm

 Sau khi biến dạng của mẫu đất đã ổn định

ở cấp áp lực cuối cùng thì tiến hành giở tải.
Nguyên tắc giở tải cũng giống như lúc đặt
tải là giở từng cấp thứ tự: 4; 2; 1; 0,5; 0,25
kg/cm2. Đo lại chuyển dịch của đồng hồ đo
biến dạng.

THÍ NGHIỆM NÉN MỘT TRỤC

Trình tự thí nghiệm

* Chú ý:
 Để cho đất được bảo hòa cần phải đổ nước
đầy trong hộp nén trong quá trình thí
nghiệm. Cũng cần chú ý không cho đất nở
khi thấm nước vào hộp nén. Nếu đồng hồ
đo biến dạng chuyển dịch khi thêm nước thì
chứng tỏ mẫu bị nở, lúc đó phải chỉnh lại vít
hãm để đưa trở về vị trí ban đầu.
 Số đọc trên đồng hồ là 1/100 mm

THÍ NGHIỆM NÉN MỘT TRỤC

Tính toán kết quả

 THÍ NGHIỆM NÉN MỘT TRỤC

Tính toán kết quả

THÍ NGHIỆM NÉN MỘT TRỤC

Biểu đồ quan hệ e-p

1.00

0.90

0.80

0.70
Heä soá roã ng e

0.60

0.50

0.40

0.30

0.20
0.0 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0

AÙp löïc neùn P (kG/cm2)

THÍ NGHIỆM NÉN MỘT TRỤC

Biểu đồ quan hệ e-logp (nén và dỡ tải)

1.00

0.90

0.80
Heä soá roã ng e
Void Ratio

0.70

0.60

0.50

0.40

0.30

0.20
0.1 1.0 10.0
AÙ p löï c neù n P (kG/cm2)
Pressure
 THÍ NGHIỆM NÉN MỘT TRỤC

Tính toán kết quả

- Tính chỉ số nén Cc:

e n 1  e n
cc 
log Pn  log Pn1

- Tính hệ số nén lún a (cm2/kG) tương ứng với từng cấp

tải:

e n1  e n
a n1, n 
Pn  Pn1

THÍ NGHIỆM NÉN MỘT TRỤC

Tính toán kết quả

- Modul biến dạng E (kG/cm2):

1  e n1 22
E n1, n   , với  1
1 
a n 1, n

: hệ số nở hông phụ thuộc vào từng loại đất

Đất cát = 0,25 – 0,3

Đất cát pha sét = 0,2 – 0,3
Đất sét pha cát = 0,33 – 0,37
Đất sét = 0,38 – 0,45

THÍ NGHIỆM NÉN MỘT TRỤC

Câu hỏi

1. Nêu trình tự thí nghiệm xác định tính nén lún trong
điều kiện không nở ngang của đất?
2. Hãy viết công thức tính hệ số rỗng ei sau khi nén
chặt mẫu đất ở cấp tải trọng Pi
3. Ý nghĩa thí nghiệm nén?
 THÍ NGHIỆM NÉN MỘT TRỤC

Câu hỏi
4. Kết quả thí nghiệm nén nhanh một mẫu đất: eo =
0.975
BẢNG GHI THÍ NGHIỆM

Thời gian đọc p = 1kG/cm p = 2kG/cm2 p = 3kG/cm2 p = 4kG/cm2

nén
số đọc số đọc số đọc số đọc
2 giờ 870 1300 1610 1860
24 giờ 1890

Hãy vẽ biểu đồ e = f(p)

Tính a1-2 và E1-2.