Nền Và Móng - Tô Văn Lận

TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org

CHƯƠNG TRÌNH - MỖI NGÀY MỘT QUYỂN SÁCH HAY
www.vietcons.org
TÔ VĂN LẬN
NỀN VÀ MÓNG
Dùng cho sinh viên ngành Xây dựng Dân dụng và Công nghiệp
NHÀ XUẤT BẢN XÂY DỰNG
2
www.vietcons.org
MỤC LỤC
MỤC LỤC .................................................................................................................................... 3

MỞ ĐẦU .................................................................................................................................... 11
GIẢI THÍCH CÁC KÝ HIỆU ................................................................................................... 13
Chöông 1 .................................................................................................................................... 15
MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN............................................................................................... 15
1.1 Tổng quát ................................................................................................................. 15
1.2 Phân loại nền móng .................................................................................................. 16
1.2.1 Phân loại nền ...................................................................................................... 16
1.2.2 Phân loại móng ................................................................................................... 16
1.3 Các tài liệu cần có để thiết kế nền móng ................................................................... 16
1.3.1 Tài liệu về khu vực xây dựng .............................................................................. 16
1.3.2 Tài liệu về công trình và tải trọng tác dụng xuống nền móng ............................... 17
1.3.3 Khả năng cung ứng vật liệu xây dựng ................................................................. 17
1.3.4 Năng lực về máy móc, thiết bị thi công ............................................................... 17
1.4 Tải trọng tác dụng xuống móng ................................................................................ 17
1.4.1 Tải trọng và tổ hợp tải trọng ................................................................................ 17
1.4.1.1 Tải trọng thường xuyên ....................................................................................... 17
1.4.1.2 Tải trọng tạm thời ............................................................................................... 17
1.4.1.3 Tổ hợp tải trọng .................................................................................................. 18
1.4.2 Xác định tải trọng tác dụng xuống móng ............................................................. 18
1.5 Đề xuất và lựa chọn các giải pháp nền móng............................................................. 19
1.5.1 Đề xuất giải pháp xử lý nền................................................................................. 19
1.5.2 Đề xuất và lựa chọn giải pháp móng.................................................................... 20
1.6 Lựa chọn chiều sâu đặt móng.................................................................................... 20
1.6.1 Điều kiện về địa hình, địa chất công trình, địa chất thủy văn khu vực xây dựng ... 21
1.6.1.1 Điều kiện về địa hình .......................................................................................... 21
1.6.1.2 Điều kiện về địa chất công trình, địa chất thủy văn .............................................. 21
1.6.1.3 Trị số và tính chất của tải trọng ........................................................................... 22
1.6.1.4 Đặc điểm và yêu cầu sử dụng công trình ............................................................. 22
1.6.1.5 Điều kiện thi công............................................................................................... 23
1.7 Tính toán nền móng theo trạng thái giới hạn ............................................................. 23
1.7.1 Tính toán nền móng theo theo sức chịu tải........................................................... 23
1.7.2 Tính toán nền móng theo biến dạng..................................................................... 25
1.8 Xử lý số liệu địa chất và thí nghiệm .......................................................................... 27
1.8.1 Nguyên tắc chung ............................................................................................... 27
1.8.2 Xác định trị tiêu chuẩn và trị tính toán của đất ..................................................... 28
1.8.3 Yêu cầu về số lượng thí nghiệm .......................................................................... 31
Chöông 2 .................................................................................................................................... 33
MÓNG NÔNG TRÊN NỀN TỰ NHIÊN................................................................................... 33
3
www.vietcons.org
2.1 Phân loại móng nông ................................................................................................. 33

2.1.1 Móng đơn ............................................................................................................ 33
2.1.2 Móng kết hợp dưới hai cột ................................................................................... 33
2.1.3 Móng băng .......................................................................................................... 35
2.1.4 Móng bè .............................................................................................................. 36
2.1.5 Móng hộp ............................................................................................................ 37
2.2 Trình tự thiết kế móng nông trên nền tự nhiên ........................................................... 38
2.3 Xác định cường độ tính toán của đất nền ................................................................... 38
2.3.1 Dựa vào chỉ tiêu cơ lý của đất nền........................................................................ 38
2.3.2 Dựa vào cường độ tính toán quy ước .................................................................... 40
2.4 Xác định kích thước sơ bộ và kiểm tra điều kiện áp lực tại đáy móng......................... 43
2.4.1 Móng đơn ............................................................................................................ 43
2.4.1.1 Móng chịu tải trọng đúng tâm .............................................................................. 43
2.4.1.2 Móng chịu tải trọng lệch tâm ............................................................................... 44
2.4.3 Móng băng .......................................................................................................... 47
2.4.3.1 Móng băng dưới tường ........................................................................................ 47
2.4.3.2 Móng băng dưới dãy cột ...................................................................................... 47
2.4.4 Móng bè .............................................................................................................. 47
2.5 Kiểm tra điều kiện áp lực tại đỉnh lớp đất yếu ............................................................ 48
2.6 Tính toán theo trạng thái giới hạn 1 ........................................................................... 49
2.6.1 Sức chịu tải của nền đá ........................................................................................ 49
2.6.2 Sức chịu tải của nền đất ....................................................................................... 49
2.6.2.1 Phương pháp giải tích .......................................................................................... 49
2.6.2.2 Phương pháp đồ giải - giải tích ............................................................................ 50
2.7 Tính toán theo trạng thái giới hạn 2 ........................................................................... 52
2.7.1 Tính toán độ lún thẳng đứng ................................................................................ 52
2.7.1.1 Tính toán theo sơ đồ bán không gian biến dạng tuyến tính.................................... 52
2.7.1.2 Tính toán theo sơ đồ lớp biến dạng tuyến tính có chiều dày hữu hạn..................... 55
2.7.2 Kiểm tra về lún lệch............................................................................................. 57
2.7.3 Xác định độ nghiêng của móng khi chịu tải trọng lệch tâm ................................... 57
2.7.3.1 Độ nghiêng của móng chữ nhật ............................................................................ 57
2.7.3.2 Độ nghiêng của móng tròn ................................................................................... 58
2.8 Tính toán độ bền và cấu tạo móng ............................................................................. 59
2.8.1 Móng đơn gạch, đá, bê tông dưới cột ................................................................... 59
2.8.2 Móng đơn bê tông cốt thép dưới cột ..................................................................... 61
2.8.2.1 Xác định chiều cao móng ..................................................................................... 61
2.8.2.2 Tính toán nội lực và cốt thép cho móng................................................................ 64
2.8.3.1 Xác định tiết diện móng ....................................................................................... 66
2.8.3.2 Xác định nội lực trong móng................................................................................ 66
2.8.3.3 Tính toán cốt thép móng ...................................................................................... 66
2.8.4 Những yêu cầu về cấu tạo đối với móng bê tông cốt thép ..................................... 68
2.8.4.1 Lớp bê tông bảo vệ .............................................................................................. 68
4
www.vietcons.org
2.8.4.2 Khoảng cách tối thiểu giữa các thanh thép ........................................................... 68
2.9 Tính toán móng mềm................................................................................................ 68
2.9.1 Phân loại móng mềm .......................................................................................... 68
2.9.2 Các loại mô hình nền .......................................................................................... 69
2.9.2.1 Mô hình nền biến dạng cục bộ............................................................................. 69
2.9.2.2 Mô hình nền biến dạng tổng quát ........................................................................ 70
2.9.3 Tính toán móng mềm theo mô hình nền biến dạng cục bộ ................................... 71
2.9.3.1 Phương trình vi phân cơ bản ............................................................................... 71
2.9.3.2 Tính móng dầm dài vô hạn .................................................................................. 72
2.9.3.3 Tính móng dầm ngắn .......................................................................................... 76
2.9.4 Tính toán móng mềm theo mô hình nền biến dạng tổng quát ............................... 76
2.9.4.1 Phương pháp của Gorbunôv - Pôxađôv ............................................................... 77
2.9.4.2 Phương pháp của Ximvulidi ................................................................................ 79
2.9.4.3 Phương pháp của Jemoskin ................................................................................. 81
2.9.5 Tính toán móng mềm theo mô hình lớp đàn hồi có chiều dày hữu hạn ................. 82
2.9.5.1 Phạm vi áp dụng ................................................................................................. 82
2.9.5.2 Các giả thiết ........................................................................................................ 83
2.9.5.3 Kết quả tính toán................................................................................................. 83
2.10 Bài tập ví dụ ............................................................................................................. 84
2.10.1 Ví dụ 2.1 - Móng đơn dưới cột ............................................................................ 84
2.10.2 Ví dụ 2.2 - Móng kết hợp dưới 2 cột ................................................................... 99
Chöông 3 ...................................................................................................................................106
MÓNG CỌC .............................................................................................................................106
3.1 Phân loại cọc ...........................................................................................................106
3.2 Phân loại cọc ...........................................................................................................107
3.2.1 Theo vật liệu làm cọc .........................................................................................107
3.2.2 Theo phương pháp hạ cọc ..................................................................................107
3.2.3 Theo điều kiện tương tác giữa cọc và đất............................................................107
3.2.4 Cọc đóng (ép) bê tông cốt thép có tiết diện đặc và cọc ống rỗng lòng .................107
3.2.5 Theo biện pháp thi công cọc ...............................................................................108
3.2.5.1 Cọc đúc sẵn .......................................................................................................108
3.2.5.2 Cọc đổ tại chỗ ....................................................................................................108
3.3 Cấu tạo một số loại cọc ............................................................................................109
3.3.1 Cọc tre, tràm, gỗ ................................................................................................109
3.3.1.1 Cọc tre ...............................................................................................................109
3.3.1.2 Cọc tràm ............................................................................................................109
3.3.1.3 Cọc gỗ ...............................................................................................................110
3.3.2 Cọc thép ............................................................................................................110
3.3.3 Cọc bê tông cốt thép đúc sẵn ..............................................................................111
3.3.3.1 Cọc lăng trụ .......................................................................................................111
3.3.3.2 Cọc ống .............................................................................................................113
3.3.3.3 Cọc bê tông cốt thép ứng suất trước ...................................................................114
3.3.4 Cọc bê tông cốt thép đổ tại chỗ ..........................................................................115
3.3.4.1 Cọc khoan nhồi ..................................................................................................116
5
www.vietcons.org
3.3.4.2 Cọc ba rét .......................................................................................................... 117

3.4 Trình tự thiết kế móng cọc ....................................................................................... 118
3.4.1 Đánh giá điều kiện địa chất công trình, địa chất thủy văn ................................... 119
3.4.2 Xác định tải trọng tác dụng xuống móng ............................................................ 119
3.4.3 Xác định độ sâu đặt đáy đài ............................................................................... 119
3.5 Xác định các thông số về cọc ................................................................................... 120
3.5.1 Xác định cao trình đặt mũi cọc ........................................................................... 120
3.5.2 Xác định chiều dài, tiết diện cọc ........................................................................ 120
3.5.2.1 Chiều dài cọc ..................................................................................................... 120
3.5.2.2 Tiết diện cọc ...................................................................................................... 122
3.5.3 Lựa chọn phương pháp thi công cọc ................................................................... 122
3.5.3.1 Cọc đúc sẵn ....................................................................................................... 122
3.5.3.2 Cọc bê tông cốt thép đổ tại chỗ .......................................................................... 122
3.5.4 Lựa chọn vật liệu cọc ......................................................................................... 123
3.5.4.1 Bê tông .............................................................................................................. 123
3.5.4.2 Cốt thép ............................................................................................................. 123
3.6 Tính toán sức chịu tải của cọc đơn chịu lực dọc trục ................................................ 124
3.6.1 Tổng quát về sức chịu tải của cọc ....................................................................... 124
3.6.2 Sức chịu tải trọng nén thẳng đứng theo cường độ vật liệu làm cọc ...................... 126
3.6.2.1 Cọc gỗ ............................................................................................................... 126
3.6.2.2 Cọc bê tông cốt thép đúc sẵn.............................................................................. 127
3.6.2.3 Cọc bê tông cốt thép ứng suất trước ................................................................... 129
3.6.2.4 Cọc bê tông cốt thép đổ tại chỗ .......................................................................... 132
3.6.3 Sức chịu tải của cọc bê tông cốt thép chịu kéo theo cường độ vật liệu ................ 132
3.6.4 Sức chịu tải trọng nén thẳng đứng của cọc theo chỉ tiêu cơ lý của đất, đá............ 132
3.6.4.1 Sức chịu tải của cọc chống ................................................................................. 132
3.6.4.2 Sức chịu tải trọng nén của cọc ma sát hạ bằng phương pháp đóng hoặc ép ......... 134
3.6.4.3 Sức chịu tải trọng nén của cọc ma sát đổ tại chỗ ................................................. 138
3.6.5 Sức chịu tải trọng kéo của cọc theo chỉ tiêu cơ lý của đất, đá .............................. 141
3.6.5.1 Cọc treo hạ bằng phương pháp đóng hoặc ép ..................................................... 141
3.6.5.2 Cọc treo đóng hoặc ép nhồi, cọc khoan nhồi và cọc ống nhồi bê tông ................. 142
3.6.6 Sức chịu của cọc theo các chỉ tiêu cường độ của đất nền .................................... 142
3.6.6.1 Sức chịu tải cực hạn của cọc .............................................................................. 142
3.6.6.2 Sức kháng của đất dưới mũi cọc (Phương pháp Meyerhof) ................................. 142
3.6.6.3 Sức kháng trung bình trên thân cọc .................................................................... 143
3.6.6.4 Sức chịu tải cho phép của cọc ............................................................................ 145
3.6.7 Sức chịu của cọc theo kết quả xuyên tĩnh (phương pháp 1)................................. 145
3.6.7.1 Sức chịu tải cực hạn của cọc đóng hoặc ép ......................................................... 145
3.6.7.2 Sức chịu tải cực hạn của cọc khoan nhồi ............................................................ 147
3.6.8 Sức chịu của cọc theo kết quả xuyên tĩnh (phương pháp 2)................................. 148
3.6.8.1 Sức chịu tải cực hạn của cọc .............................................................................. 148
3.6.8.2 Sức chịu tải cho phép của cọc ............................................................................ 148
3.6.9 Sức chịu của cọc theo kết quả thí nghiệm xuyên tiêu chuẩn (SPT)...................... 150
3.6.9.1 Sức chịu tải cực hạn ........................................................................................... 150
6
www.vietcons.org
3.6.9.2 Sức chịu tải cho phép .........................................................................................152

3.6.10 Sức chịu của cọc theo kết quả thử động cọc bằng đóng búa ................................152
3.6.11 Sức chịu của cọc theo kết quả thử tải trọng tĩnh ..................................................155
3.7 Hiện tượng ma sát âm..............................................................................................156
3.7.1 Khái niệm ..........................................................................................................156
3.7.2 Xác định lực ma sát âm ......................................................................................157
3.7.3 Sức chịu tải của cọc khi xét đến ma sát âm .........................................................158
3.7.4 Những biện pháp làm giảm ảnh hưởng của ma sát âm ........................................159
3.8 Xác định số lượng cọc và kiểm tra áp lực xuống cọc ................................................159
3.8.1 Xác định số lượng cọc, bố trí cọc trong móng.....................................................159
3.8.2 Kiểm tra điều kiện áp lực xuống cọc ..................................................................161
3.8.2.1 Điều kiện kiểm tra .............................................................................................161
3.8.2.2 Áp lực tác dụng xuống cọc .................................................................................161
3.8.2.3 Sự làm việc của cọc trong nhóm.........................................................................162
3.9 Kiểm tra cọc khi chịu đồng thời mô men và lực ngang .............................................163
3.9.1 Sơ đồ phân bố tải ngang lên đầu cọc ..................................................................163
3.9.1.1 Với móng có 1 cọc .............................................................................................163
3.9.1.2 Móng có 2 hoặc nhiều cọc, bố trí theo 1 hàng .....................................................164
3.9.2 Xác định nội lực trong cọc .................................................................................164
3.9.3 Kiểm tra cọc ......................................................................................................169
3.9.3.1 Kiểm tra khả năng chịu uốn của cọc ...................................................................169
3.9.3.2 Kiểm tra ổn định nền xung quanh cọc ................................................................170
3.10 Tính toán kiểm tra độ lún của móng cọc ..................................................................171
3.10.1 Điều kiện kiểm tra .............................................................................................171
3.10.2 Tính toán độ lún của cọc đơn .............................................................................172
3.10.2.1 Đối với cọc ma sát đơn không mở rộng mũi .......................................................172
3.10.2.2 Đối với cọc đơn mở rộng mũi ............................................................................173
3.10.3 Tính toán độ lún của nhóm cọc từ độ lún của cọc đơn ........................................173
3.10.4 Tính toán độ lún của móng cọc theo mô hình móng khối quy ước.......................174
3.10.5 Tính toán độ lún của móng hỗn hợp cọc - bè ......................................................175
3.11 Kiểm tra điều kiện áp lực của nền đất tại mặt phẳng mũi cọc ...................................177
3.11.1 Xác định áp lực xuống đất nền tại mặt phằng mũi cọc ........................................177
3.11.2 Sức chịu tải của đất nền tại mặt phằng mũi cọc...................................................178
3.12 Thiết kế đài cọc .......................................................................................................178
3.12.1 Lựa chọn sơ bộ chiều cao đài cọc .......................................................................178
3.12.2 Tính toán và cấu tạo đài cọc ...............................................................................178
3.12.2.1 Kiểm tra điều kiện chọc thủng đài cọc ................................................................178
3.12.2.2 Kiểm tra điều kiện cường độ trên tiết diện nghiêng theo lực cắt ..........................180
3.12.2.3 Tính toán cốt thép đài ........................................................................................180
3.13 Tính toán, kiểm tra cọc đúc sẵn trong quá trình thi công ..........................................181
3.13.1 Kiểm tra cọc khi vận chuyển và lắp dựng ...........................................................181
3.13.2 Tính toán móc cẩu .............................................................................................182
3.14 Đặc điểm thiết kế móng cọc trong vùng có động đất ................................................183
3.15 Tính toán móng cọc theo tiêu chuẩn châu Âu (EN 1997-1), [1]; [26]........................185
7
www.vietcons.org
3.15.1 Những nội dung chính của EN 1997-1 trong thiết kế móng cọc .......................... 185
3.15.2 Cọc chịu nén...................................................................................................... 185
3.15.3 Cọc chịu kéo...................................................................................................... 186
3.15.4 Nội dung các phương pháp thiết kế đối với cọc .................................................. 187
3.16 Ví dụ ....................................................................................................................... 190
3.16.1 Ví dụ 3.1 - Cọc bê tông cốt thép đúc sẵn ............................................................ 190
3.16.2 Ví dụ 3.2 - Cọc khoan nhồi ................................................................................ 221
Chöông 4 ................................................................................................................................... 250
MÓNG TRÊN NỀN ĐẤT YẾU ................................................................................................ 250
4.1 Khái niệm ............................................................................................................... 250
4.2 Đệm cát................................................................................................................... 250
4.2.1 Phạm vi áp dụng ................................................................................................ 250
4.2.2 Tính toán đệm cát .............................................................................................. 251
4.2.3 Kiểm tra độ lún .................................................................................................. 251
4.3 Cọc cát .................................................................................................................... 252
4.3.1 Phạm vi áp dụng ................................................................................................ 252
4.3.2 Tính toán cọc cát ............................................................................................... 253
4.4 Giếng cát................................................................................................................. 258
4.4.1 Đặc điểm, phạm vi áp dụng................................................................................ 258
4.4.2 Cấu tạo và tính toán giếng cát ............................................................................ 258
4.4.3 Tính biến dạng của nền ...................................................................................... 259
4.4.4 Thi công giếng cát ............................................................................................. 260
4.5 Thiết kế móng cọc tràm ........................................................................................... 260
4.5.1 Lựa chọn phương án thiết kế .............................................................................. 260
4.5.2 Lựa chọn chiều dài cọc ...................................................................................... 261
4.5.3 Thiết kế cọc tràm theo phương diện làm chặt đất................................................ 261
4.5.4 Thiết kế cọc tràm như một loại móng cọc ........................................................... 263
4.6 Bài tập ví dụ ............................................................................................................ 265
4.6.1 Ví dụ 4.1 - Móng trên đệm cát ........................................................................... 265
4.6.2 Ví dụ 4.2 – Móng trên cọc cát ............................................................................ 276
Chöông 5 ................................................................................................................................... 284
MÓNG CHỊU TẢI TRỌNG ĐỘNG ........................................................................................ 284
5.1 Khái niệm ............................................................................................................... 284
5.2 Phân loại máy và móng máy .................................................................................... 284
5.3 Cấu tạo móng máy .................................................................................................. 285
5.3.1 Móng dạng khối. ..................................................................................................... 285
5.3.2 Móng dạng khung ................................................................................................... 286
5.4 Những yêu cầu cơ bản đối với móng máy ................................................................ 286
5.5 Các đặc trưng động lực học của nền ........................................................................ 287
5.6 Thiết kế nền móng máy ........................................................................................... 288
5.6.1 Các tài liệu cần có để thiết kế móng máy ................................................................. 288
5.6.1.1 Số liệu về đặc tính của máy ..................................................................................... 288
5.6.1.2 Số liệu về nơi đặt máy ............................................................................................. 288
5.6.2 Tính toán móng khối dưới máy hoạt động có chu kỳ ................................................ 288
8
www.vietcons.org
5.6.3 Thiết kế móng khối dưới máy búa............................................................................289

5.6.3.1 Chiều dày phần móng ..............................................................................................289
5.6.3.2 Diện tích sơ bộ đáy móng ........................................................................................290
5.6.3.3 Kiểm tra kích thước móng theo biên độ dao động ....................................................290
5.6.3.4 Kiểm tra điều kiện áp lực .........................................................................................290
5.6.4 Độ lún của nền khi rung...........................................................................................291
5.6.5 Biện pháp chống rung động .....................................................................................293
5.7 Đặc điểm thiết kế nền, nhà và công trình xây ở những vùng động đất.......................293
Chöông 6 ...................................................................................................................................296
SỰ CỐ VỀ NẾN MÓNG VÀ CÁCH GIA CỐ SỬA CHỮA....................................................296
6.1 Khái niệm................................................................................................................296
6.2 Những nguyên nhân chính gây ra sự cố nền móng ...................................................296
6.2.1 Giai đoạn khảo sát ...................................................................................................296
6.2.2 Giai đoạn thiết kế ....................................................................................................296
6.2.3 Giai đoạn thi công ...................................................................................................297
6.2.4 Giai đoạn sử dụng công trình ...................................................................................297
6.3 Các tài liệu cần có để gia cố, sửa chữa nền móng .....................................................298
6.4 Các biện pháp gia cố, sửa chữa nền móng ................................................................298
6.4.1 Biện pháp gia cố bản thân móng ..............................................................................299
6.4.2 Biện pháp tăng diện tích đế móng ............................................................................299
6.4.3 Biện pháp tăng chiều sâu móng ...............................................................................301
6.4.4 Biện pháp về móng ..................................................................................................301
6.4.4.1 Biện pháp dùng móng cọc .......................................................................................301
6.4.4.2 Biện pháp thay móng ...............................................................................................301
6.4.5 Biện pháp gia cố nền dưới đáy móng .......................................................................301
Taøi lieäu tham khaûo ..................................................................................................................302
Phuï luïc .....................................................................................................................................304
7.1 Phần chung. .............................................................................................................304
7.2 Phần cơ học đất - Nền móng. ...................................................................................313
9
www.vietcons.org
10
www.vietcons.org
MỞ ĐẦU
Nền và Móng là một trong số các môn học chuyên ngành được giảng dạy cho
sinh viên của tất cả các ngành kỹ thuật công trình nói chung. Riêng đối với chuyên
ngành Xây dựng Dân dụng và Công nghiệp, môn học này sẽ cung cấp các kiến thức cơ
bản giúp sinh viên nắm được một số lý thuyết cơ bản và thực hành về tính toán, thiết kế
một số loại móng phổ biến thuộc dạng công trình nhà cửa.
Trong giai đoạn công nghiệp hóa và hiện đại hóa nước ta hiện nay, ngày càng có
nhiều công trình xây dựng với qui mô lớn, cao tầng, có nhiều tầng hầm… Nhiều
phương thức xây dựng nền móng mới được đưa vào Việt Nam so với những năm về
trước như: cọc ba-rét, cọc khoan nhồi đường kính lớn, các biện pháp mới cải tạo tính
năng xây dựng của đất… Do vậy đòi hỏi phải có các tài liệu mới giới thiệu nguyên lý
tính toán cũng như các biện pháp thi công cho các kỹ thuật nền móng mới này. Qua đó
giúp cho sinh viên ra trường dễ dàng áp dụng các kiến thức đã học vào trong công việc
thực tế.
Tuy nhiên, các giáo trình Nền và Móng được sử dụng ở nước ta hiện nay đều
được biên soạn cũng cách nay khá lâu. Việc tính toán thiết kế nền móng hiện nay, các
kỹ sư có thể sử dụng các Quy phạm Xây dựng Việt Nam đồng thời tham khảo Quy
phạm các nước tiên tiến để tính toán thiết kế. Các Quy phạm này được viết vào các thời
điểm khác nhau tương ứng với các mức độ phát triển lý thuyết tính toán và công nghệ
thi công khác nhau nên có nhiều điểm không phù hợp với giai đoạn hiện nay. Những
vấn đề này sẽ gây ra những khó khăn nhất định cho không ít các kỹ sư làm công tác
thiết kế nền móng.
Từ những thực tế như trên, ngoài việc phải có những thay đổi cơ bản về phương
pháp dạy và học trong các trường Đại học, thì giáo trình, tài liệu giảng dạy và học tập
cho giảng viên và sinh viên đóng vai trò hết sức quan trọng và cần thiết, đặc biệt với
hình thức học chế tín chỉ hiện nay. Vì thế, Khoa Xây Dựng trường Đại học Kiến Trúc
TP. Hồ Chí Minh đã bắt đầu cải tiến chương trình đào tạo, rà soát nội dung kiến thức
của các môn học để cập nhật phù hợp với tình hình xây dựng trong nước hiện nay, các
giáo trình sử dụng để giảng dạy cũng phải thay đổi cho phù hợp và cần được biên soạn
lại theo hướng cập nhật các tiến bộ mới của Khoa học kỹ thuật Xây dựng và sử dụng
các ứng dụng của công nghệ thông tin trong tính toán, thiết kế nền móng công trình.
Giáo trình này được biên soạn trong khuôn khổ đề tài Nghiên cứu khoa học cấp
Bộ năm 2012 - “Nghiên cứu đổi mới nội dung các giáo trình đào tạo kỹ sư chuyên
ngành Xây dựng Dân dụng và Công nghiệp theo trình độ phát triển của công nghệ xây
dựng hiện nay” với sự thực hiện của các giảng viên thuộc Bộ môn Nền móng, Khoa
Xây dựng, Trường Đại học Kiến trúc TP. Hồ Chí Minh.
Ban biên soạn xin cảm ơn các nhà khoa học, các chuyên gia và đồng nghiệp về
lĩnh vực nền móng công trình đã tham gia, đóng góp ý kiến về nội dung cuốn giáo trình
này.
11
www.vietcons.org
12
www.vietcons.org
GIẢI THÍCH CÁC KÝ HIỆU
W % Độ ẩm
WP % Giới hạn dẻo
WL % Giới hạn chảy
IP Chỉ số dẻo
IL Chỉ số sệt
E kPa Mô đun biến dạng của đất
γw kN/m3 Trọng lượng thể tích tự nhiên của đất
γII kN/m3 Trị tính toán thứ 2 trọng lượng thể tích tự nhiên của đất
γII’ kN/m3 Trị tính toán thứ 2 trung bình trọng lượng thể tích tự
nhiên của đất nằm trên chiều sâu đặt móng
ν Hệ số poát xông của đất
G Độ no nước; độ bão hòa
e Hệ số rỗng của đất
fi kPa Ma sát bên tại lớp đất thứ i
fc kPa Cường độ chịu nén của bê tông
h m Chiều sâu đặt móng kể từ cao trình quy hoạch
h’ m Chiều sâu đặt móng kể từ mặt đất tự nhiên
hm m Chiều cao móng
hđ m Chiều cao đài cọc
ho m Chiều cao làm việc của tiết diện
i Độ nghiêng tính toán của móng
igh Độ nghiêng cho phép của móng
l m Chiều dài tính toán của cọc
li m Chiều dày của lớp đất thứ i trong chiều dài tính toán của
cọc
N Chỉ số SPT từ thí nghiệm xuyên tiêu chuẩn
Nc; Nq;Nγ Thông số sức chịu tải lấy theo giá trị góc ma sát trong
đất nền
 độ Góc ma sát trong
I độ Trị tính toán thứ nhất của góc ma sát trong
II độ Trị tính toán thứ hai của góc ma sát trong
n độ Góc ma sát giữa cọc và đất
c kPa Lực dính đơn vị của đất
cI kPa Trị tính toán thứ nhất lực dính đơn vị của đất
cII kPa Trị tính toán thứ hai lực dính đơn vị của đất
ca kPa Lực dính giữa cọc và đất xung quanh cọc
cu kPa Sức chống cắt không thoát nước của đất nền
R kPa Áp lực tính toán tác dụng lên đất nền; sức chịu tải của
đất nền
Ro kPa Áp lực tính toán quy ước lên đất nền
Rn kPa Cường độ cực hạn về nén một trục của đá
S m; cm Trị biến dạng tính toán của nền nhà hoặc công trình
13
www.vietcons.org
Sgh m; cm Trị biến dạng cho phép của nền nhà hoặc công trình
u m Chu vi tiết diện ngang thân cọc
Một số ký hiệu trong phần móng cọc
Nc,d trị tính toán tải trọng nén tác dụng lên cọc
Nt,d trị tính toán tải trọng kéo tác dụng lên cọc
Rc,d trị tính toán sức chịu tải trọng nén của cọc
Rt,d trị tính toán sức chịu tải trọng kéo của cọc
Rc,k trị tiêu chuẩn sức chịu tải trọng nén cực hạn Rc,
Rt,k trị tiêu chuẩn sức chịu tải trọng kéo cực hạn Rt,u
γ0 hệ số điều kiện làm việc, kể đến yếu tố tăng mức độ
đồng nhất của nền đất khi sử dụng móng cọc
γn hệ số tin cậy về tầm quan trọng của công trình
γk hệ số tin cậy theo đất nền
γcb hệ số kể đến việc đổ bê tông trong khoảng không gian
chật hẹp của hố và ống vách
γ’cb hệ số kể đến phương pháp thi công cọc
14
www.vietcons.org
Chöông 1
MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
1.1 Tổng quát

Móng là bộ phận cuối cùng của công trình, tiếp nhận toàn bộ tải trọng do kết cấu
bên trên truyền xuống. Thông thường, móng được mở rộng ra xung quanh để làm giảm
áp lực xuống nền. Tuy nhiên trong một số trường hợp, khi công trình xây dựng ở gần
với các công trình có sẵn - móng có thể chỉ bằng hoặc thậm chí còn thu hẹp hơn so với
phạm vi công trình bên trên.
Móng chính là phần kéo dài thêm của công trình và nằm ngầm trong lòng đất.
Móng có nhiệm vụ truyền tải trọng từ công trình xuống nền đất.
Hình 1.1 - Các bộ phận trong công trình xây dựng

Để đảm bảo điều kiện về cường độ và ổn định của công trình móng được đặt sâu
vào trong đất, khoảng cách từ mặt đất đến đáy móng được gọi là độ sâu đặt móng.
Tuỳ theo loại tải trọng, đặc điểm của nền đất và quy mô của công trình mà móng
được cấu tạo thành nhiều dạng khác nhau, sử dụng những loại vật liệu khác nhau để
thoả mãn điều kiện về kinh tế và kỹ thuật.
Nền công trình là vùng đất đá nằm dưới đáy móng, chịu tác dụng trực tiếp của
tải trọng công trình truyền xuống qua móng. Căn cứ vào đặc điểm của nền đất, tải trọng
công trình và sự phân bố ứng suất trong đất, giới hạn của nền được xem xét ở độ sâu mà
ứng suất do tải trọng ngoài gây ra bằng 0,1 ÷ 0,2 lần ứng suất do trọng lượng bản thân
của đất nền.
Thiết kế nền móng là một công việc phức tạp vì nó liên quan đến nhiều vấn đề:
đặc điểm của công trình xây dựng; nền móng của các công trình lân cận hịện có; điều
kiện địa chất công trình, địa chất thủy văn của khu đất xây dựng. Đất nền có nhiều loại
khác nhau và không đồng nhất cả về thành phần hạt, tính chất cơ lý và địa tầng… Vì
vậy để có thể thiết kế được một công trình có nền móng bảo đảm chịu lực, đòi hỏi người
thiết kế trước hết phải nắm vững những lý thuyết về cơ học đất, nền móng và kỹ thuật
15
www.vietcons.org
thi công, nghiên cứu và hiểu rõ về điều kiện địa chất công trình, địa chất thủy văn của
khu đất xây dựng, từ đó mới có thể lựa chọn được giải pháp nền móng tối ưu, đảm bảo
các yếu tố kinh tế - kỹ thuật trong xây dựng.
Khi không nắm vững các yếu tố trên có thể dẫn đến những sai lầm trong việc lựa
chọn giải pháp nền móng, sai lầm có thể theo 2 khuynh hướng:
- Gây lãng phí, tốn kém không cần thiết do quá thiên về an toàn.
- Gây sự cố cho công trình do nền móng không đủ sức chịu tải hoặc biến dạng
quá lớn làm cho công trình không thể sử dụng bình thường được.
Cần lưu ý rằng những sai phạm đối với các kết cấu bên trên, sự cố sảy ra có thể
chỉ ở mức cục bộ, nhưng sự cố đối với nền móng có thể gây ra sụp đổ, hư hỏng công
trình mà việc xử lý nền móng là hết sức phức tạp về kỹ thuật và tốn kém về kinh phí.
1.2 Phân loại nền móng

1.2.1 Phân loại nền
Nền được chia thành hai loại:
- Nền tự nhiên: đất ở đáy móng có đủ khả năng chịu tải trọng của công trình.
Nền tự nhiên bao gồm các loại nền đất và nền đá.
- Nền nhân tạo: khi nền đất không đủ sức tiếp thu tải trọng của công trình do vậy
phải dung những biện pháp gia cường nhằm làm tăng sức chịu tải và làm giảm độ lún
của công trình.
1.2.2 Phân loại móng
Có thể phân loại móng theo nhiều cách khác nhau:
- Theo vật liệu làm móng: móng gạch đá, móng bê tông, bê tông cốt thép.
- Theo đặc điểm làm việc của móng: đối với móng nông, có thể phân chia thành
móng cứng, móng mềm; đối với móng cọc, phân chia thành móng cọc đài cao, đài thấp.
- Theo công nghệ thi công móng: móng lắp ghép, móng đổ tại chỗ, móng bán
lắp ghép.
- Theo chiều sâu đặt móng: móng nông, móng sâu.
1.3 Các tài liệu cần có để thiết kế nền móng

Để có thể thiết kế nền móng cho một công trình, người thiết kế phải có được
những tài liệu sau đây: Tài liệu về khu vực xây dựng; tài liệu về công trình được thiết kế
và khả năng về vật liệu xây dựng và thiết bị thi công.
1.3.1 Tài liệu về khu vực xây dựng

Người thiết kế cần phải biết được địa điểm, khu vực xây dựng để xác định ảnh
hưởng của thiên nhiên đối với công trình và nền móng của nó, cũng từ đó xác định được
16
www.vietcons.org
thuộc khu vực nào của tải trọng gió, tải trọng động đất… Những tài liệu này thể hiện
qua các báo cáo, bản đồ khảo sát địa hình, địa chất công trình, địa chất thủy văn, bao
gồm:
- Bản đồ đo đạc địa hình, bản đồ liên hệ vùng của khu vực xây dựng, bản vẽ
thiết kế san nền với các cao trình đào đắp và đường đồng mức.
- Tài liệu về địa chất công trình, địa chất thủy văn: cung cấp các số liệu về các
đặc trưng cơ lý của đất, cao trình mực nước ngầm cũng như tính chất của nước ngầm
(ăn mòn hay không) để có biện pháp nền móng hợp lý, địa tầng, các hiện tượng địa chất
của khu vực xây dựng (như các-xtơ ở vùng đá vôi, cát chảy,…).
- Bản đồ quy hoạch khu vực xây dựng, quy hoạch tổng mặt bằng công trình.
1.3.2 Tài liệu về công trình và tải trọng tác dụng xuống nền móng
- Bản vẽ kiến trúc của công trình: mặt bằng, mặt đứng, mặt cắt, chi tiết…; các tài
liệu này sẽ biết được quy mô, đặc điểm của công trình sẽ xây dựng như chiều cao tầng,
số tầng, loại nhà, loại tải trọng sử dụng.
- Hồ sơ thiết kế kết cấu (hoặc phác thảo, phương án) phần bên trên: đặc điểm kết
cấu khung hay tường chịu lực, lắp ghép hay đổ tại chỗ …
1.3.3 Khả năng cung ứng vật liệu xây dựng
- Tình hình cung ứng các vật liệu xây dựng của nơi xây dựng công trình để thiết
kế vật liệu làm móng cho phù hợp.
1.3.4 Năng lực về máy móc, thiết bị thi công
- Khả năng đáp ứng về máy móc, thiết bị thi công của các nhà thầu sẽ thi công
công trình; tay nghề, trình độ thi công để đề ra biện pháp thiết kế thi công, tổ chưc thi
công hợp lý nhằm đảm bảo kỹ thuật và hạ giá thành công trình.
1.4 Tải trọng tác dụng xuống móng

1.4.1 Tải trọng và tổ hợp tải trọng
Tiêu chuẩn Việt Nam về tải trọng và tác động (TCVN 2737-1995) phân loại tải
trọng thành 2 loại: tải trọng thường xuyên, tải trọng tạm thời (chia thành 3 loại: dài hạn,
ngắn hạn và đặc biệt) tùy theo thời gian tác dụng của chúng.
1.4.1.1 Tải trọng thường xuyên
Bao gồm tải trọng bản thân công trình (có được từ các kích thước hình học của
công trình, loại vật liệu sử dụng…); áp lực đất; áp lực nước… Tải trọng thường xuyên
tác dụng trong suốt quá trình thi công và sử dụng công trình.
1.4.1.2 Tải trọng tạm thời
Là tải trọng tác dụng không thường xuyên trong quá trình thi công và sử dụng
công trình. Tùy theo thời gian tác dụng, tải trọng tạm thời được chia thành:
- Tải trọng tạm thời tác dụng dài hạn: chúng tồn tại lâu dài trong giai đoạn thi
công và sử dụng công trình;
17
www.vietcons.org
- Tải trọng tạm thời tác dụng ngắn hạn hạn: chúng chỉ tồn tại trong một thời gian
nhất định khi thi công và sử dụng công trình;
- Tải trọng đặc biệt: là những tải trọng chỉ tồn tại trong những trường hợp đặc
biệt như do động đất; do cháy nổ; hoặc tải trọng do vi phạm nghiêm trọng trong quá
trình công nghệ, do thiết bị trục trặc, hư hỏng tạm thời; tác động của biến dạng nền gây
ra do thay đổi cấu trúc, tác động do biến dạng của mặt đất ở vùng có nứt đất, có ảnh
hưởng việc khai thác mỏ và hiện tượng các-xtơ.
1.4.1.3 Tổ hợp tải trọng
Đối với công trình xây dựng dân dụng và công nghiệp, tải trọng được tổ hợp
theo ba loại tổ hợp cơ bản I, tổ hợp cơ bản II và tổ hợp đặc biệt. Cụ thể như sau:
- Tổ hợp cơ bản I bao gồm:
+ Toàn bộ các tải trọng thường xuyên;
+ Toàn bộ tải trọng tạm thời dài hạn;
+ Một trong những tải trọng tạm thời ngắn hạn có ảnh hưởng nhiều nhất đến
trạng thái ứng suất của tiết diện, cấu kiện hoặc toàn bộ kết cấu.
- Tổ hợp cơ bản II bao gồm:
+ Toàn bộ tải trọng tạm thời ngắn hạn nhưng không ít hơn 2.
- Tổ hợp đặc biệt bao gồm:
+ Tải trọng tạm thời ngắn hạn có thể có hoặc không;
+ Một trong những tải trọng đặc biệt có ảnh hưởng nhiều nhất đến trạng thái ứng
suất của tiết diện, cấu kiện hoặc toàn bộ kết cấu.
1.4.2 Xác định tải trọng tác dụng xuống móng

Xác định tải trọng tính toán: thông thường khi tính toán kết cấu bên trên, ta sử
dụng các giá trị là tải trọng tính toán, từ đó nội lực tại chân cột (hoặc tường, vách) là nội
lực tính toán bao gồm: lực dọc N 0tt , mô men M tt0 và lực cắt Q 0tt và đây cũng là ngoại lực
để tính toán móng.
Xác định tải trọng tiêu chuẩn: để đơn giản trong tính toán, giá trị tiêu chuẩn
được xác định bằng giá trị tính toán chia cho hệ số vượt tải trung bình - lầy bằng 1,15:
18
www.vietcons.org
 tc N 0tt
N0 =
 1,15
 tc M 0tt
M 0 = (1.1)
 1,15
 tc Q tt
Q 0 = 0
 1,15
Tải trọng tính toán và tải trọng tiêu chuẩn được sử dụng trong tính toán móng
cọc như sau:
- Khi tính toán theo chỉ tiêu cường độ như kiểm tra sức chịu tải của cọc, kiểm tra
chọc thủng đài cọc, tính toán cốt thép cho đài, cọc thì sử dụng tải trọng tính toán;
- Khi tính toán theo điều kiện sử dụng như kiểm tra ổn định của nền dưới mũi
cọc, tính toán độ lún thì sử dụng tải trọng tiêu chuẩn.
Lựa chọn tổ hợp tải trọng để tính toán và thiết kế móng cọc: nguyên tắc chung là
lựa chọn các cặp tổ hợp nội lực nguy hiểm, thông thường lựa chọn các trường hợp sau
đây:
 N 0max
tt
 tt
- Cặp tổ hợp 1 - lực dọc lớn nhất: (1)  M 0x ;M 0ytt
 tt tt
Q 0x ;Q 0y
tt tt
 M 0xmax  M 0ymax
 tt  tt
 M 0y M
- Cặp tổ hợp 2 - mô men lớn nhất: (2)  hoặc  0x
tt tt tt tt
Q 0x ;Q0y Q 0x ;Q0y
 tt  tt
N0 N0
tt tt
Q 0xmax Q 0ymax
 tt  tt
 Q 0y Q
- Cặp tổ hợp 3 - lực cắt lớn nhất: (3)  hoặc  0x
tt tt tt tt
 M 0x ;M 0y  M 0x ;M 0y
 tt  tt
N0 M 0
Thông thường sử dụng cặp tổ hợp 1 để tính toán, dùng cặp tổ hợp 2 và 3 để kiểm
tra. Tuy nhiên, khi móng chịu tải trọng lệch tâm lớn hoặc có lực ngang lớn thì dùng cặp
tổ hợp 2 hoặc 3 để tính toán, các cặp khác để kiểm tra.
1.5 Đề xuất và lựa chọn các giải pháp nền móng

1.5.1 Đề xuất giải pháp xử lý nền
Căn cứ vào tài liệu địa chất công trình có được và các số liệu về công trình, loại
công trình và quy mô công trình người thiết kế cần xác định tải trọng tác dụng xuống
móng, áp lực nền, độ lún của công trình… từ đó quyết định sử dụng nền tự nhiên hay
phải dùng nền nhân tạo với các biện pháp gia cố nhằm tăng sức chịu tải và làm giảm độ
19
www.vietcons.org
lún của công trình.

Việc lựa chọn giải pháp nào để xử lý nền phải căn cứ phải căn cứ vào tình hình
thực tế của đất nền và tải trọng tác dụng xuống và các yếu tố khác như quy mô công
trình, độ lún cho phép, đồng thời cần xem xét những dự kiến về quy hoạch, xây dựng
những công trình khác ở lân cận nhằm đánh giá tác động của chúng đến sự làm việc của
công trình sau này. Khả năng và điều kiện thi công cũng là một nhân tố cần xem xét
trong việc lựa chọn giải pháp xử lý nền. Các phương pháp cải tạo, xử lý nền được đề
cập trong chương III dưới đây.
1.5.2 Đề xuất và lựa chọn giải pháp móng
Cũng như đối với những bộ phận khác của công trình, khi thiết kế nền móng
nhiệm vụ của người kỹ sư là phải đề xuất được phương án móng tốt nhất cả về kỹ thuật
và kinh tế. Thông thường với nhiệm vụ thiết kế đã cho, người ta có thể đề xuất nhiều
phương án nền móng để so sánh và lựa chọn. Tùy theo tính toán có thể đề xuất các
phương án móng nông, móng sâu trên nền tự nhiên hay nền nhân tạo. Mỗi phương án đó
lại có thể bao gồm những phương án nhỏ như móng nông có thể là móng đơn, móng
băng hoặc móng bè. Móng cọc cũng có thể là cọc tre, tràm; cọc bê tông… từ đó lại đề
xuất những biện pháp chi tiết hơn cho phương án chọn.
Số lượng các phương án đề xuất phụ thuộc vào mức độ phức tạp của công trình.
Bằng kinh nghiệm của người kỹ sư kết hợp với công cụ máy tính, người ta có thể nhanh
chóng đề xuất ra những phương án hợp lý, khả thi để lựa chọn.
Khi tính toán sơ bộ và lựa chọn phương án, sau khi đáp ứng được các yêu cầu kỹ
thuật như sức chịu tải, độ lún… thường dựa vào các chỉ tiêu về kinh tế để quyết định.
Tuy nhiên, khi quyết định chính thức phương án nền móng thì không thể chỉ dựa vào
các chỉ tiêu kinh tế mà còn phải dựa trên các yếu tố khác như điều kiện kỹ thuật, điều
kiện thi công và yêu cầu về thời gian thi công; khả năng cung ứng vật liệu…
1.6 Lựa chọn chiều sâu đặt móng

Chiều sâu đặt móng là khoảng cách kể từ mặt đất quy hoạch (có thể đắp thêm
hoặc san ủi đi) cho đến đáy móng (không kể lớp bê tông lót móng) được lựa chọn căn
cứ vào (điểm 4.5.1 TCVN 9362:2012):
- Chức năng cũng như đặc điểm kết cấu của nhà và công trình (có hay không có
tầng hầm, đường ống ngầm, móng của thiết bị, …);
- Trị số, đặc điểm của tải trọng và các tác động lên nền;
- Chiều sâu đặt móng của nhà, công trình và thiết bị bên cạnh;
- Địa hình hiện tại và địa hình thiết kế của nơi xây dựng công trình;
- Điều kiện địa chất của nơi xây dựng (tính chất xây dựng của đất, đặc điểm hình
thành lớp của từng loại đất, có các lớp nằm nghiêng dễ trượt, các hang lỗ do phong hóa
hoặc do hòa tan muối,…);
- Điều kiện địa chất thủy văn (mực nước ngầm, tầng nước mặt và khả năng thay
đổi khi xây dựng và sử dụng nhà và công trình, tính ăn mòn của nước ngầm,…);
20
www.vietcons.org
- Sự xói mòn đất ở chân các công trình xây dựng ở các lòng sông (mố cầu, trụ
các đường ống,…).
Trong đó, xem xét chi tiết về một số căn cứ như sau:
1.6.1 Điều kiện về địa hình, địa chất công trình, địa chất thủy văn khu vực xây
dựng
1.6.1.1 Điều kiện về địa hình
Nếu công trình xây dựng trên sườn dốc thì phải đảm bảo nguyên tắc đáy móng
phải nằm ngang. Khi đó để khỏi chôn móng quá sâu, đối với móng băng dưới tường nên
chia thành từng phần theo chiều dài tường, ở từng phần này đáy móng đặt ở cùng một
cao trình. Khi chuyển từ phần này sang phần khác thì có thể giật cấp móng để tiết kiệm
chi phí.
Hình 1.2 - Cấu tạo móng dật cấp theo địa hình
a) Móng đơn; b) Móng băng
1.6.1.2 Điều kiện về địa chất công trình, địa chất thủy văn
Điều kiện địa chất công trình và địa chất thủy văn khu vực xây dựng công trình
là yếu tố có ảnh hưởng nhiều nhất đến việc lựa chọn chiều sâu đặt móng; trong đó vị trí
của lớp đất chịu lực là điều kiện quan trọng nhất. Xem xét 4 sơ đồ phân bố đất nền
thường gặp trong thực tế dưới đây (hình 1.3):
- Khi nền là đất tốt (sơ đồ 1), đồng nhất, chiều sâu đặt móng do tính toán quyết
định. Móng được đặt dưới lớp đất trồng trọt và sâu ít nhất 40 ÷ 50 cm.
- Trường hợp ngược lại, khi nền là đất yếu dày (sơ đồ 2), lúc này tùy thuộc vào
tải trọng công trình; biện pháp sử lý nền mà lựa chọn độ sâu chôn móng.
- Trường hợp bên trên là đất yếu và bên dưới là lớp đất tốt (sơ đồ 3), có thể sảy
ra các trường hợp sau: khi lớp đất yếu không lớn lắm, có thể đưa đáy móng đặt xuống
21
www.vietcons.org
lớp đất tốt và chôn sâu vào lớp đất tốt ít nhất 20 ÷ 25cm. Trường hợp lớp đất yếu dày thì
chiều sâu đặt móng phụ thuộc vào biện pháp xử lý nền.
- Sơ đồ 4, lớp đất yếu xen kẹp giữa các lớp đất tốt ở trên và dưới. Đây là trường
hợp phức tạp hơn cả. Việc lựa chọn phương án móng, chiều sâu đặt móng, biện pháp xử
lý nền phụ thuộc vào loại công trình; tải trọng tác dụng và chiều dày thực tế của mỗi lớp
đất mà quyết định.
Về điều kiện thủy văn của khu vực xây dựng cần phải được xem xét thận trọng
về biên độ dao động của mực nước ngầm, dòng chảy ngầm có thể gây ra hiện tượng cát
chảy… đây là một trong những yếu tố làm cơ sở cho việc lựa chọn phương án móng,
chiều sâu đặt móng, biện pháp thi công móng… Khi mực nước ngầm nằm cao hơn đế
móng, do tác dụng đẩy nổi của nước, sẽ làm giảm trị số ứng suất tác dụng lên nền và
hạn chế khả năng chống trượt khi chịu lực ngang. Vì vậy, cố gắng đặt móng ở bên trên
mực nước ngầm.
Hình 1.3 - Sơ đồ phân bố đất nền thường gặp trong thực tế
1.6.1.3 Trị số và tính chất của tải trọng

Đối với tải trọng, chiều sâu đặt móng lựa chọn theo nguyên tắc sau:
- Khi công trình chịu tải trọng lớn thì móng cần đặt sâu để giảm bớt diện tích đế
móng và hạn chế khả năng lún và biến dạng không đều của đất nền. Theo kinh nghiệm,
đối với công trình xây dựng dân dụng và công nghiệp sử dụng phương án móng nông
trên nền tự nhiên, chiều sâu đặt móng nên chọn như sau:
1 1 (1.2)
h=  ÷  H
 12 15 
Trong đó H là chiều cao công trình, (m).
- Khi công trình chịu tải trọng ngang và mô men uốn lớn, móng cũng phải có
chiều sâu đủ lớn để đảm bảo ổn định về trượt và lật.
1.6.1.4 Đặc điểm và yêu cầu sử dụng công trình
Chiều sâu đặt móng còn phụ thuộc vào sự có mặt của các công trình như tầng
hầm, đường giao thông, đường ống dẫn nước… cũng như các công trình lân cận đã xây
dựng:
- Đáy móng phải được đặt sâu hơn tầng hầm ít nhất 40 cm và mặt trên của móng
phải nằm ở dưới sàn tầng hầm.
- Khi công trình tiếp cận với các đường giao thông ngầm thì đế móng cần đặt
sâu hơn các vị trí trên tối thiểu 20 ÷ 40 cm.
22
www.vietcons.org
Việc xem xét tình hình xây dựng và đặc điểm móng của các công trình lân cận là
hết sức quan trọng. Khi cao trình đáy móng mới và cũ khác nhau thì phải đảm bảo điều
kiện sau đây:
Δh c
=tgα  tgφ1+ 1 (1.3)
L p1
trong đó:
1 - trị tính toán góc ma sát trong của đất, (độ);
c1 - trị tính toán lực dính của đất, (kPa);
h - độ chênh lệch giữa chiều sâu chôn móng của móng cũ và móng mới, (m);
L - khoảng cách từ mép móng cũ đến mép đối diện của móng mới, (m);
p1 - áp lực tại đáy móng nông hơn, (kPa).
Hình 1.4 - Bố trí móng mới bên cạnh móng cũ đã có

1.6.1.5 Điều kiện thi công
Chiều sâu đặt móng có liên quan đến phương pháp thi công móng. Nếu lựa chọn
chiều sâu đặt móng một cách hợp lý thì có thể rút ngắn thời gian xây dựng móng và
biện pháp thi công không đòi hỏi phức tạp. Có thể đề xuất ra nhiều phương án móng,
chiều sâu đặt móng để lựa chọn phương án cho phù hợp.
1.7 Tính toán nền móng theo trạng thái giới hạn
Trạng thái giới hạn của nền và công trình là trạng thái mà chỉ cần vượt quá giới
hạn này là công trình bị hư hỏng hoặc không sử dụng một cách bình thường được nữa.
Việc tính toán nền móng phải được tiến hành theo 2 nhóm trạng thái giới hạn:
nhóm trạng thái giới hạn thứ nhất tính toán về cường độ và ổn định; nhóm trạng thái
giới hạn thứ hai tính toán về điều kiện sử dụng.
1.7.1 Tính toán nền móng theo theo sức chịu tải
Mục đích tính toán là đảm bảo độ bền của nền và tính ổn định của nền đất
(không phải là đá), cũng như không cho phép móng trượt theo đáy và không cho phép
lật dẫn đến sự chuyển vị đáng kể của từng móng hoặc của toàn bộ công trình và do đó
công trình không thể sử dụng được.
Tính nền theo sức chịu tải xuất phát từ điều kiện:
23
www.vietcons.org

N (1.4)
k tc
trong đó:
N - tải trọng tính toán trên nền, (kN);
 - sức chịu tải của nền;
ktc - hệ số tin cậy, do cơ quan thiết kế quy định tùy theo tính chất quan trọng của
nhà hoặc công trình; lấy ktc không nhỏ hơn 1,2.
Cụ thể hoá công thức 1.4 như sau:
- Về cường độ:
σ đtb  R (1.5)
σ đmax  1,2R (1.6)
σ ng
max  Rng (1.7)
trong đó:
σ đtb và σ đmax - ứng suất trung bình và ứng suất lớn nhất tại đáy móng, (kPa);
σ ng
max - ứng suất lớn nhất tác dụng theo phương ngang tại mặt bên của móng,
(kPa);
R - cường độ tính toán của đất nền, (kPa).
- Về ổn định trượt:
T
kt = gi  [kt] (1.8)
Tt
trong đó:
kt - hệ số ổn định về trượt;
Tt - tổng lực gây trượt, (kN);
Tgi - tổng lực giữ, (kN);
[kt] - hệ số ổn định về trượt cho phép, lấy không nhỏ hơn 1,2.
- Về ổn định lật:
M
kl = gi  [kl] (1.9)
Ml
trong đó:
kl - hệ số ổn định lật;
Ml - tổng mô men gây lật, (kNm);
Mgi - tổng mô men giữ, (kNm);
[kl] - hệ số ổn định về lật cho phép, lấy không nhỏ hơn 1,2.
24
www.vietcons.org
1.7.2 Tính toán nền móng theo biến dạng

Mục đích tính toán nền móng theo biến dạng là hạn chế biến dạng của nền,
móng và kết cấu trên móng trong phạm vi đảm bảo không sảy ra tình hình cản trở việc
sử dụng bình thường của nhà và công trình nói chung, hay của từng kết cấu hoặc giảm
tính bền vững lâu dài của chúng do xuất hiện các chuyển vị không cho phép (độ lún,
nghiêng, thay đổi độ cao thiết kế và vị trí kết cấu, phá hoại các liên kết của chúng,…).
Cần chú ý tính toán độ bền và tính chống nứt của móng và kết cấu trên móng với
nội lực xuất hiện khi có tác dụng qua lại giữa nhà và công trình với nền nén lún.
Tính toán nền móng theo trạng thái giới hạn 2 bao gồm một số hoặc toàn bộ các
điều kiện sau:
Các điều kiện theo trạng thái giới hạn thứ hai:
S  Sgh (1.10)
S/L  Sgh/L (1.11)
i  igh (1.12)
trong đó:
S - độ lún tuyệt đối của nền thuộc các móng riêng rẽ, (cm);
Sgh - độ lún tuyệt đối của nền giới hạn, (cm);
S/L - độ lún lệch tương đối tính toán;
Sgh/L - độ lún lệch tương đối giới hạn;
i - độ nghiêng của móng tính toán;
igh - độ nghiêng của móng giới hạn.
Độ lún tương đối và không đều của hai móng xác định như sau:
Si  S j
Sij  Lij
(1.13)
trong đó:
Si, Sj - độ lún tuyệt đối của các móng i,j, (cm);
Lij - khoảng cách giữa trọng tâm hai móng i và j, (cm).
Độ nghiêng của móng xác định như sau:
S1  S2 và  S3  S4
il  l ib b
(1.14)
trong đó:
S1, S2 - độ lún tại điểm giữa hai cạnh ngắn của đáy móng, (cm);
S3, S4 - độ lún tại điểm giữa hai cạnh dài của đáy móng, (cm);
l, b - cạnh dài và cạnh ngắn của đáy móng, (cm).
25
www.vietcons.org
Khi móng được sử dụng kết hợp với những chức năng khác như kết hợp làm
tường chắn có yêu cầu cách nước; tầng hầm; bể chứa…, móng cần được kiểm tra về khe
nứt. Trình tự tính toán theo điều kiện này được tiến hành theo cách thông thường trình
bày trong các tài liệu, yêu cầu tính toán đối với kết cấu bê tông cốt thép.
Bảng 1.1 - Độ lún giới hạn của nền (TCVN 9362:2012)

Trị biến dạng giới hạn của nền
Độ lún tuyệt đối,
Biến dạng tương đối trung bình và lớn nhất
Tên và đặc điểm kết cấu của công trình
(cm)
Độ
Dạng Độ lớn Dạng
lớn
1. Nhà SX và nhà dân dụng nhiều tầng
bằng khung hoàn toàn:
1.1 Khung BTCT không có tường chèn. Độ lún lệch 0,002 Độ lún tuyệt 8
1.2 Khung thép không có tường chèn. tương đối 0,004 đối lớn nhất 12
1.3 Khung BTCT có tường chèn. - 0,001 - 8
1.4 Khung thép có tường chèn. - 0,002 - 12
2. Nhà và công trình không xuất hiện nội
lực thêm do lún không đều. Như trên 0,006 Như trên 15
3. Nhà nhiều tầng không khung, tường
chịu lực bằng:
3.1 Tấm lớn. Võng hoặc 0,0007 Độ lún trung 10
3.2 Khối lớn và thể xây bằng gạch không võng tương đối bình S gh
có cốt. Độ nghiêng 0,001 10
3.3 Khối lớn có cốt hoặc có giằng BTCT. theo hướng 0,0012 15
3.4 Không phụ thuộc vật liệu của tường. ngang igh 0,005 -
4. Công trình cao tầng:
4.1 Công trình máy nâng bằng kết cấu
BTCT:
a. Nhà làm việc và thân silô kết cấu Độ nghiêng 0,003 Độ lún trung 40
toàn khối đặt trên cùng một bản ngang và dọc i- bình S ghtb
móng. gh. 0,003 - 30
b. Như trên, kết cấu lắp ghép. - 0,004 - 25
c. Nhà làm việc đặt riêng rẽ. -
d. Thân xi lô đặt riêng rẽ, kết cấu toàn - 0,004 - 40
khối. 0,001 - 30
e. Như trên, kết cấu lắp ghép. -
4.2 Ống khói có chiều cao H (m): 0,005 Độ lún trung 40
H  100m Nghiêng igh 1/2H bình S ghtb 30
100m < H  200m - 1/2H - 20
200m < H  300m - 1/2H - 10
H > 300m - 0,004 - 20
4.3 Công trình khác, cao đến 100m và -
cứng.
26
www.vietcons.org
Bảng 1.2 - Quy định cho các trường hợp không cần tính lún (TCVN 9362:2012)
Các phương án điều kiện địa chất
Loại nhà không cần tính lún đối với nhà nêu ở
cột 1
1 2
A. Nhà SX của các xí nghiệp công nghiệp: 1. Đất hòn lớn có hàm lượng cát ít
1. Nhà 1 tầng có kết cấu ít nhạy với sự lún không đều hơn 40% và sét ít hơn 30%.
(ví dụ như khung thép hoặc BTCT trên móng đơn với 2. Cát có độ thô bất kỳ, trừ cát bụi,
gối tựa khớp của sàn và thanh giằng… và gồm cả cần chặt và chặt vừa.
trục có sức nâng 50 tấn. 3. Cát có độ thô bất kỳ nhưng chặt.
2. Nhà nhiều tầng (đến 6 tầng) có lưới cột không quá 4. Cát có độ thô bất kỳ nhưng chặt
6x9m. vừa.
B. Nhà ở và nhà công cộng: 5. Á cát, á sét và sét có độ sệt IL <
Nhà có dạng chữ nhật trên mặt bằng không có bước 0,5 và hệ số rỗng e trong khoảng
nhảy theo chiều cao, khung hoàn toàn hoặc khung 0,4 – 0,9.
không có tường chịu lực bằng gạch, bằng khối lớn 6. Như điểm 5 trên, nhưng hệ số rỗng
hoặc tấm lớn : e = 0,5 – 1,0.
a. Dài gồm nhiều đơn nguyên cao đến 9 tầng. 7. Đất cát có e < 0,7 kết hợp với đất
b. Nhà kiểu tháp khung toàn khối cao đến 14 tầng. sét có nguồn gốc môren có e < 0,7
C. Nhà và công trình SX nông nghiệp 1 và nhiều tầng và IL < 0,5 không phụ thuộc vào
không phụ thuộc vào sơ đồ kết cấu và hình dạng trên thứ tự thế nằm của đất.
mặt bằng.
Ghi chú:
1. Bảng này cho phép sử dụng khi:
a. Đất gồm nhiều lớp nằm ngang trong nền nhà và công trình (độ nghiêng không
quá 0,1) thuộc những loại đất liệt kê ở bảng này.
b. Nếu bề rộng các móng băng riêng biệt nằm dưới các kết cấu chịu lực hoặc diện
tích của các móng trụ không chênh nhau quá 2 lần.
c. Đối với nhà và công trình có chức năng khác với chức năng nêu ở bảng nhưng
giống nhau về kết cấu tải trọng và đất có tính nén không vượt quá tính nén của
đất nêu ở bảng.
2. Bảng này không áp dụng cho các nhà sản xuất có tải trọng trên sàn lớn hơn 2 MPa.
1.8 Xử lý số liệu địa chất và thí nghiệm

1.8.1 Nguyên tắc chung
Thông thường trong thực tế xây dựng, để đảm bảo độ tin cậy của các số liệu
khảo sát địa chất công trình, chúng ta phải tiến hành khoan đào ở nhiều điểm khác nhau
với số lượng mẫu thí nghiệm đáp ứng theo quy định ở các phần trên đây. Tuy nhiên, do
nhiều nguyên nhân, những số liệu về các chỉ tiêu cơ lý cuả đất thường phân tán, không
giống nhau, thậm chí ngay ở cùng một mẫu đất nhưng có thể cho những kết quả khác
biệt.
Những sai số có thể do những nguyên nhân sau đây:
27
www.vietcons.org
- Sự không đồng nhất và không liên tục của nền đất.

- Ảnh hưởng của quá trình lấy mẫu, vận chuyển và bảo quản mẫu làm cho
mẫu bị xáo trộn so với ban đầu.
- Sai số do độ chính xác của máy móc, thiết bị và sự chủ quan của người
làm thí nghiệm.
Để đảm bảo độ chính xác và mức độ tin cậy của các chỉ tiêu, tính chất của đất,
tùy thuộc vào mức độ nghiên cứu và giai đoạn khảo sát, loại công trình và cấp công
trình, … cần phải tiến hành một số lượng thí nghiệm nhất định để xác định các chỉ tiêu
cho phù hợp.
Ở giai đoạn thiết kế sơ bộ và thiết kế cơ sở chỉ yêu cầu các chỉ tiêu tổng hợp. Ơ
giai đoạn thiết kế chi tiết cần khảo sát bổ sung và xác định các chỉ tiêu tính toán phục vụ
cho thiết kế nền móng theo các trạng thái giới hạn.
1.8.2 Xác định trị tiêu chuẩn và trị tính toán của đất
Trị tiêu chuẩn của tất cả các đặc trưng của đất (trừ lực dính đơn vị và góc ma sát
trong) là trị trung bình cộng các kết quả thí nghiệm riêng rẽ. Trị tiêu chuẩn của lực dính
đơn vị và góc ma sát trong là các thông số tìm được bằng phương pháp bình phương bé
nhất từ quan hệ đường thẳng giữa sức chống cắt và áp lực nén.
Trị tiêu chuẩn Atc các đặc trưng của đất từ kết quả thí nghiệm trực tiếp trong
phòng và ngoài hiện trường xác định theo công thức:
1 n
A tc =  Ai (1.15)
n i=1
trong đó:
A - trị số riêng biệt của đặc trưng.
n - số lần thí nghiệm của đặc trưng.
Xử lý các kết quả thí nghiệm cắt trong phòng nhằm xác định trị tiêu chuẩn của
lực dính đơn vị Ctc và góc ma sát trong tc tiến hành bằng phương pháp bình phương bé
nhất.
Sức chống cắt của mẫu đất:
 = ptg + c (1.16)
trong đó p là áp lực pháp tuyến truyền lên mẫu đất.
Trị tiêu chuẩn Ctc và tgtc được tính toán theo công thức:
tc1 n n
2
n n

c    τ i  p i   pi  τi p i  (1.17)
Δ  i1 i1 i 1 i 1 
1 n n n

tgφ tc =  n  τ i i  i  pi 
p - τ (1.18)
Δ  i=1 i=1 i=1 
trong đó:
28
www.vietcons.org
n 2
 n2 
Δ  n p    pi 
i (1.19)
i 1  i 1 
n - số lần thí nghiệm đại lượng τ
Tiêu chuẩn thiết kế nền nhà và công trình quy định rằng, trong mọi trường hợp,
khi tính toán nền phải dùng trị tính toán các đặc trưng của đất A, xác định theo công
thức:
A tc
A (1.20)
kd
trong đó kđ là hệ số an toàn về đất.
Khi xác định các giá trị tính toán của c,  và dung dung trọng tự nhiên thì hệ số
an toàn kđ phụ thuộc vào sự thay đổi của các đặc trưng, số lần thí nghiệm và xác suất tin
cậy . Đối với các đặc trưng khác cho phép lấy kđ = 1, nghĩa là trị tính toán cũng là trị
tiêu chuẩn.
Xác suất tin cậy quy định như sau:
 = 0,95 khi tính nền theo sức chịu tải, lúc này các giá trị c,  và γ ký hiệu là cI,
I và γI.
 = 0,85 khi tính nền theo biến dạng. Lúc này các giá trị c,  và γ ký hiệu là cII ,
II và γII.
H số an toàn kđ xác định theo công thức:
1
kd  (1.21)
1 ρ
trong đó: ρ là chỉ số độ chính xác đánh giá trị trung bình các đặc trưng của đất
được quy định như sau:
- Để xác định c và tg:
ρ = tv (1.22)
- Để xác định Rn (cường độ giới hạn về nén một trục) và γ:
t v
ρ α (1.23)
n
trong đó:
t - hệ số tra bảng tùy thuộc vào xác suất tin cậy đã cho () và số bậc tự do (n -
1) khi xác định trị tính toán Rn và (n - 2) khi xác định trị tính toán c và .
σ
v - hệ số biến đổi của các đặc trưng: v 
A tc
Ở đây  là sai số toàn phương trung bình các đặc trưng tính toán theo các công
thức dưới đây:
29
www.vietcons.org
- Đối với c và tg:
1 n 2
σ c =σ τ  Pi
 i=1
(1.24)
n
σ tgφ =σ τ (1.25)

n - số lần thí nghiệm đại lượng ơ;
1 n
στ   (Ρi tgφ tc  Ctc  τi )2
n  2 i 1
(1.26)
- Đối với Rn:
1 n
σ Rn   (R ntc - R ni )2
n  1 i 1
(1.27)
- Đối với γ:
1 n tc
σγ =  (λ -γi ) 2
n-1 i=1
(1.28)
Lưu ý: Trong công thức (1.21) dấu trước đại lượng được chọn sao cho đảm bảo
độ tin cậy lớn nhất khi tính toán nền hay móng.
Bảng 1.3 - Hệ số t dùng để xác định chỉ số độ chính xác trị trung bình đặc trưng
Số bậc tự do (n-1) đối Hệ số t ứng với xác suất tin cậy 
với Rn và , (n-2) đối với
0,85 0,90 0,95 0,98 0,99
c và 
2 1,34 1,89 2,92 4,87 6,96
3 1,25 1,64 2,35 3,34 4,54
4 1,19 1,53 2,13 3,02 3,75
5 1,16 1,48 2,01 2,74 3,36
6 1,13 1,44 1,94 2,63 3,14
7 1,12 1,41 1,90 2,54 3,00
8 1,11 1,40 1,86 2,49 2,90
9 1,10 1,38 1,83 2,44 2,82
10 1,10 1,37 1,81 2,40 2,76
11 1,09 1,36 1,80 2,36 2,72
12 1,08 1,36 1,78 2,33 2,68
13 1,08 1,35 1,77 2,30 2,65
14 1,08 1,34 1,76 2,28 2,62
15 1,07 1,34 1,75 2,27 2,60
16 1,07 1,34 1,76 2,26 2,58
17 1,07 1,33 1,74 2,25 2,57
18 1,07 1,33 1,73 2,24 2,55
19 1,07 1,33 1,73 2,23 2,54
20 1,06 1,32 1,72 2,22 2,53
30
www.vietcons.org
25 1,06 1,32 1,71 2,19 2,49

30 1,05 1,31 1,70 2,17 2,46
40 1,05 1,30 1,68 2,14 2,42
60 1,05 1,30 1,67 2,12 2,39
1.8.3 Yêu cầu về số lượng thí nghiệm
Số lượng thí nghiệm n để thiết lập trị trị tiêu chuẩn và trị tính toán các đặc
trưng của đất nói chung phụ thuộc vào mức độ đồng nhất của đất nền, độ chính xác yêu
cầu của tính toán các đặc trưng và loại công trình, đồng thời được quy định theo chương
trình nghiên cứu.
Số lượng tối thiểu của một thí nghiệm chỉ tiêu nào đó đối với mỗi đơn nguyên
địa chất công trình cần phải đảm bảo là 6. Đồng thời để tìm trị tiêu chuẩn và trị tính
toán c và  cần phải xác định không nhỏ hơn 6 giá trị  đối với mỗi trị số áp lực pháp
tuyến p.
Số lượng thí nghiệm xác định trị tiêu chuẩn mô đun biến dạng E bằng phương
pháp nén tĩnh hiện trường ít nhất là 3. Trường hợp đặc biệt cho phép hạn chế bơi 2 giá
trị E nếu các giá trị đó chênh lệch nhau không quá 25 %.
Lưu ý: Số lượng xác định riêng biệt các đặc trưng của đất được phép giảm bớt
khi thí nghiệm chỉ tiêu đó đã có trong tài liệu thăm dò trước đó tại đơn nguyên địa chất
công trình của khu vực xây dựng.
31
www.vietcons.org
32
www.vietcons.org
Chöông 2
MÓNG NÔNG TRÊN NỀN TỰ NHIÊN
2.1 Phân loại móng nông

Có thể căn cứ vào hình dạng móng và đặc điểm làm việc của móng để phân loại
móng như sau:
- Theo hình dạng móng có các loại sau: móng đơn, móng kết hợp, móng băng,
móng bè, móng hộp.
- Theo đặc điểm làm việc cúa móng:
+ Móng cứng: là móng không bị uốn khi chịu tác dụng của tải trọng, móng được
cấu tạo đủ chiều cao để áp lực xuống đế móng và phản lực của nền cân bằng nhau. Về
vật liệu, móng cứng được làm bằng gạch, đá, bê tông và bê tông cốt thép.
+ Móng mềm: là loại móng bị uốn đáng kể dưới tác dụng của tải trọng. Áp lực
xuống đế móng và phản lực của nền không cân bằng nhau, do vậy móng mềm được làm
bằng bê tông cốt thép.
2.1.1 Móng đơn

Thường được làm dưới cột nhà, tháp nước, trụ điện, mố trụ cầu nhỏ… Móng có
thể dưới cột gỗ, cột gạch đá hoặc bê tông cốt thép.
Hình 2.1 - Móng đơn dưới cột
2.1.2 Móng kết hợp dưới hai cột

Móng kết hợp được cấu tạo dưới hai cột. Sử dụng khi móng đơn dưới cột có
kích thước lớn, các móng có thể chồng lên nhau như các cột ở hàng lang hoặc những vị
trí có lưới cột gần nhau. Tùy theo đặc điểm của tải trọng và khoảng cách giữa các cột,
móng có thể chịu nén hoặc đồng thời chịu uốn.
33
www.vietcons.org
Tùy theo sự lựa chọn của người thiết kế, có thể sử dụng các phương án cấu tạo
móng như hình vẽ dưới đây:
- Hình 2.2, đế móng như một tấm phẳng, loại này thi công đơn giản, dễ dàng
nhưng chi phí thường lớn nhất.
- Hình 2.3; 2.4, cấu tạo móng như một dầm chữ T lật ngược có 2 đầu thừa, để
phẳng hoặc đế vát, loại này được sử dụng khá phổ biến trong thực tế.
Dầm móng Cột
Cổ móng
Đế móng
Hình 2.2 - Móng kết hợp dưới hai cột với đế móng là tấm phẳng
Dầm móng Cột
Cổ móng
Sườn móng
Đế móng
Hình 2.3 - Móng kết hợp dưới hai cột có sườn, đế phẳng
Dầm móng Cột
Cổ móng
Sườn móng
Đế móng
34
www.vietcons.org
Hình 2.4 - Móng kết hợp dưới hai cột có sườn, đế vát
2.1.3 Móng băng
Khi móng đơn dưới cột hoặc móng kết hợp có kích thước lớn, có thể sử dụng
phương án móng băng. Móng băng thường được làm dưới tường nhà, dưới dãy cột
(thường là từ ba cột trở lên), dưới tường chắn. Khi móng băng dưới dãy cột theo một
phương không đảm bảo điều kiện biến dạng hoặc chưa đủ sức chịu tải thì làm móng
băng theo hai phương, móng này còn gọi là móng băng giao thoa.
Móng băng có ưu điểm là giảm bớt sự lún không đều, tăng độ cứng của công
trình đặc biệt là móng băng giao thoa.
Móng băng có thể được xây bằng gạch đá, bê tông hoặc bê tông cốt thép tùy
theo kết quả tính toán.
Móng đơn Móng băng
dưới cột 1 phương
Móng kết hợp dưới 2 cột
Hình 2.5 - Trình tự đề xuất các phương án móng nông
35
www.vietcons.org
Hình 2.6 - Móng băng 2 phương

2.1.4 Móng bè
Là móng bê tông cốt thép đổ liền khối dưới toàn bộ công trình hoặc dưới đơn
nguyên. Móng bè được được dùng ở những nơi nền đất yếu - khi chiều rộng của móng
băng giao thoa quá lớn, hoặc do cấu tạo tầng dưới cùng của nhà; dưới các bể vệ sinh,
các kho chứa…
Khi mực nước ngầm cao, để chống thấm cho tầng hầm người ta làm móng bè
với 2 chức năng, vừa làm móng, vừa làm sàn tầng hầm.
Móng bè có thể làm theo dạng bản phẳng hoặc bản có sườn:
Dầm móng
Cột
Cổ móng
Đế móng
Hình 2.7 - Móng bè cấu tạo dạng bản phẳng
Dầm móng
Cột
Cổ móng
Sườn móng
Đế móng
Sườn móng
Cột
Đế móng
Hình 2.8 - Móng bè có sườn ở mặt trên
Sườn móng
Vách tầng hầm
Cột
Đế móng
36
www.vietcons.org
Hình 2.9a - Mặt bằng móng bè có sườn ở mặt dưới

Sàn tầng trên
Cột
Sàn tầng hầm

Vách tầng hầm
Sườn móng
Sàn tầng trên
Cột
Nền tầng hầm

Vách tầng hầm
Sườn móng
Hình 2.9b - Móng bè có sườn ở mặt dưới

b) phương án sườn hướng xuống phía dưới; c) phương án sườn hướng lên trên
- Hình 2.7 giới thiệu cấu tạo móng bè theo dạng bản phẳng. Toàn bộ móng là
một tấm phẳng, từ đó, cột hoặc tường xây trực tiếp trên bản phẳng này. Loại này thi
công đơn giản, nhanh chóng nhưng giá thành cao.
- Hình 2.8 giới thiệu móng bè có sườn nhưng sườn ở phía trên, cột hoặc tường
được xây trên sườn. Loại này thi công đơn giản, thường sử dụng cho những công trình
không có tầng hầm.
- Hình 2.9a,b giới thiệu móng bè với chức năng vừa làm móng vừa làm sàn tầng
hầm. Sườn có thể hướng xuống dưới hoặc lên trên tùy theo lựa chọn của thiết kế.
2.1.5 Móng hộp
Hình 2.10 - Móng hộp
37
www.vietcons.org
a) Mặt bằng; b) Mặt cắt

Móng hộp là móng được cấu tạo thành những hộp rỗng tạo bởi các tấm sàn và
vách ngăn nằm dưới toàn bộ công trình, móng hộp cũng có thể được sử dụng kết hợp
với chức năng làm tầng hầm. Loại móng này có độ cứng rất lớn và có khả năng phân bố
lại tải trọng (từ giữa ra ngoài biên). Tuy nhiên, loại móng này tốn kém vật liệu và thi
công cũng phức tạp.
2.2 Trình tự thiết kế móng nông trên nền tự nhiên

Quá trình thiết kế móng bao gồm các bước sau:
- Xác định tải trọng tác dụng xuống móng;
- Đánh giá điều kiện địa chất, thủy văn của khu vực xây dựng công trình;
- Lựa chọn chiều sâu đặt móng;
- Xác định cường độ tính toán của đất nền;
- Xác định kích thước sơ bộ của đế móng và kiểm tra điều kiện áp lực tại đáy
móng;
- Kiểm tra điều kiện áp lực tại đỉnh lớp đất yếu;
- Tính toán nền móng theo trạng thái giới hạn thứ nhất;
- Tính toán nền móng theo trạng thái giới hạn thứ hai;
- Tính toán độ bền và cấu tạo móng.
Trong đó, việc xác định tải trọng và đánh giá điều kiện địa chất, thủy văn của
khu vực xây dựng công trình và lựa chọn chiều sâu đặt móng đã được trình bày trong
chương I trên đây.
2.3 Xác định cường độ tính toán của đất nền

2.3.1 Dựa vào chỉ tiêu cơ lý của đất nền
Cường độ tính toán của nền đất dùng để kiểm tra áp lực dưới đáy móng:
R = m1 m 2 (AbII + Bh’II + DcII - IIho) (2.1)

k tc
trong đó:
m1 - hệ số điều kiện làm việc của nền, lấy theo bảng 2.2;
m2 - hệ số điều kiện làm việc của công trình, lấy theo bảng 2.2;
ktc - hệ số tin cậy; nếu các chỉ tiêu cơ lý lấy theo thí nghiệm trực tiếp thì ktc =
1,0; nếu tra bảng theo quy phạm thì ktc = 1,1;
A;B;D - các hệ số phụ thuộc vào góc ma sát trong , tra Bảng 2.1; hoặc có thể
tính theo các công thức sau:
0,25π
A=
cotgφII +φ II -0,5π
38
www.vietcons.org
π
B  1
cotgφ II  φ II  0,5π
πcotgφ II
D
cotgφ II  φ II  0,5π
b - bề rộng đáy móng (cạnh ngắn), (m);
h - chiều sâu đặt móng so với cao trình quy hoạch, (m);
h0 - chiều sâu đến nền tầng hầm, (m); h0 = h - htđ. Nếu không có tầng hầm thì lấy
h0 = 0;
htđ - chiều sâu đặt móng tính đổi kể từ nền tầng hầm bên trong nhà có tầng hầm,
tính theo công thức:
γ
kc
htđ = h1 + h2 (2.2)
γ'II
h1 - chiều dày đất từ đáy móng đến đáy sàn tầng hầm, (m);
h2 - chiều dày kết cấu sàn tầng hầm, (m);
kc - trị tính toán trung bình trọng lượng thề tích của kết cấu sàn tầng hầm,
(kN/m3);
II - trị tính toán trọng lượng thề tích của đất nằm trực tiếp dưới đế móng,
(kN/m3);
’II - trị tính toán trung bình trọng lượng thề tích của đất từ đáy móng trở lên,
3)
(kN/m ;
cII - trị tính toán của lực dính đơn vị của đất nằm trực tiếp dưới đế móng, (kPa).
Tính toán cường độ của đất nền là phép toán gần đúng do phụ thuộc vào bề rộng
đáy móng, vì vậy trong tính toán sẽ giả thiết trước bề rộng b, sau đó điều chỉnh sau khi
chọn được giá trị b hợp lý.
Bảng 2.1 - Các hệ số A, B và D

0
 A B D 0 A B D
0 0,00 1,00 3,14 24 0,72 3,87 6,45
2 0,03 1,12 3,32 26 0,84 4,37 6,90
4 0,06 1,25 3,51 28 0,98 4,93 7,40
6 0,10 1,39 3,71 30 1,15 5,59 7,95
8 0,14 1,55 3,93 32 1,34 6,35 8,55
10 0,18 1,73 4,17 34 1,55 7,21 9,21
12 0,23 1,94 4,42 36 1,81 8,25 9,98
14 0,29 2,17 4,69 38 2,11 9,44 10,80
16 0,36 2,43 5,00 40 2,46 10,84 11,73
18 0,43 2,72 5,31 42 2,87 12,50 12,77
20 0,51 3,06 5,66 44 3,37 14,48 13,96
22 0,61 3,44 6,04 45 3,66 15,64 14,64
39
www.vietcons.org
Bảng 2.2 - Các hệ số m1, m2

Hệ số m2 đối với nhà và công trình có sơ đồ
kết cấu cứng với tỷ số giữa chiều dài của nhà
Loại đất Hệ số m1 (công trình) hoặc từng đơn nguyên với chiều
cao L/H bằng:
4 và lớn hơn 1,5 và nhỏ hơn
Đất hòn lớn có chất nhét là cát và
1,4 1,2 1,4
đất cát không kể đất phấn và bụi
Cát mịn: - Khô và ít ẩm. 1,3 1,1 1,3
- No nước 1,2 1,1 1,3
Cát bụi: - Khô và ít ẩm. 1,2 1,0 1,2
- No nước 1,1 1,0 1,2
Đất hòn lớn có chất nhét là sét và
đất sét có chỉ số sệt IP  0,5 1,2 1,0 1,1
Như trên, có chỉ số sệt IP > 0,5 1,1 1,0 1,0
Chú thích:
1. Sơ đồ kết cấu cứng là những nhà và công trình mà kết cấu của nó có khả năng đặc biệt
để chịu nội lực thêm gây ra bởi biến dạng của nền.
2. Đối với nhà có sơ đồ kết cấu mềm thì hệ số m2 lấy bằng 1.
3. Khi tỷ số chiều dài trên chiều cao của nhà, công trình nằm giữa các trị số nói trên thì hệ
số m2 xác định bằng nội suy.
2.3.2 Dựa vào cường độ tính toán quy ước

Có thể sử dụng các bảng tra dưới đây để xác định áp lực tính toán quy ước R0
đối với một số loại đất. Từ R0 tính ra áp lực tính toán R ứng với móng có chiều rộng b
và độ sâu đặt móng h thực tế để xác định kích thước sơ bộ và kích thước cuối cùng của
móng.
Khi h ≤ 2m, áp lực tính toán R xác định theo công thức:
    
R=R 0 1+k1  b-b1    h+h1  (2.3)
  b1    2h1 
Khi h > 2m, R xác định theo công thức:
  
R=R 0 1+k1  b-b1   +k 2 γ II  h-h1 (2.4)
  b1  
trong đó:
R0 - áp lực tính toán quy ước, (kPa) (Bảng 2.3 đến Bảng 2.5), ứng với móng có
chiều rộng b1 = 1 m và độ sâu chôn móng h1 = 2 m;
b và h lần lượt là chiều rộng và chiều sâu đặt móng thực tế, (m);
II - trị tính toán của trọng lượng thể tích đất nằm phía trên đáy móng, (kN/m³);
k1 - hệ số tính đến ảnh hưởng của chiều rộng móng, lấy k1 = 0,125 đối với nền
đất hòn lớn và đất cát trừ cát bụi; k1 = 0,05 đối với nền cát bụi và đất sét;
40
www.vietcons.org
k2 - hệ số tính đến ảnh hưởng của độ sâu đặt móng, đối với nền đất hòn lớn và
đất cát lấy k2 =0,25; đối với nền á cát và á sét lấy k2 = 0,2; đối với nền sét lấy k2 = 0,15.
Bảng 2.3 - Áp lực tính toán quy ước R0 trên đất hòn lớn và đất cát
Loại đất R0, kPa
Đất hòn lớn
- Đất cuội (dăm) lẫn cát 600
- Đất sỏi (sạn) từ những mảnh vụn:
+ Đá kết tinh 500
+ Đá trầm tích 300
Đất cát Chặt Chặt vừa
- Cát thô, không phụ thuộc độ ẩm 600 500
- Cát thô vừa, không phụ thuộc độ ẩm 500 400
- Cát mịn:
+ Ít ẩm 400 300
+ Ẩm và no nước 300 200
- Cát bụi:
+ Ít ẩm 300 250
+ Ẩm 200 150
+ No nước 150 100
Bảng 2.4 - Áp lực tính toán quy ước R0 trên đất sét không lún ướt
R0 ứng với chỉ số sệt của đất, (kPa)
Loại đất sét Hệ số rỗng e
IL = 0 IL = 1
50 300 300
Á cát
50 250 200
50 300 250
Á sét 50 250 180
100 200 100
50 600 400
60 500 300
Sét
80 300 200
110 250 100
Chú thích: Đối với đất sét có các giá trị trung gian e và IL cho phép xác định trị số R0 bằng cách
nội suy lúc đầu theo e đối với các giá trị IL = 0 và IL = 1, sau đó theo Is giữa các giá trị R0 đã tìm
đối với IL = 0 và IL = 1.
Phạm vi áp dụng của Bảng 2.4: Cho phép dùng bảng 2.4 để quy định kích thước
cuối cùng của móng nhà và công trình cấp III và IV trên nền gồm các lớp đất nằm
ngang (độ nghiêng không quá 0,1); tính nén co của các lớp đất này không tăng theo
chiều sâu bằng hai lần bề rộng lớn nhất của móng, kể từ độ sâu đặt móng theo thiết kế.
41
www.vietcons.org
Bảng 2.5 - Áp lực tính toán quy ước R0 trên nền đất lún ướt, (kPa)
Đất cấu trúc tự nhiên tương ứng với Đất đầm chặt tương ứng với khối
Loại đất khối lượng thể tích hạt, γk, kN/m3 lượng thể tích hạt, γk, kN/m3
13,5 15,5 16,0 17,0
300 350
Á cát 200 250
150 130
350 400
Á sét 250 300
180 200
Chú thích:
1. Trong bảng này, tử số là giá trị R0 thuộc đất lún ướt cấu trúc tự nhiên có độ no nước G
≤ 0,5 và khi không có khả năng thấm ướt chúng. Mẫu số là giá trị R0 thuộc đất như trên
nhưng có độ no nước G ≥ 0,3 và đất có độ no nước bé khi có khả năng thấm ướt chúng.
2. Đối với đất lún sụt có các giá trị γk và G trung gian thi R0 xác định bằng nội suy.
Phạm vi áp dụng của Bảng 2.5: Trị quy ước R0 cho phép dùng để quy định kích
thước cuối cùng của móng khi thiết kế những loại nhà nêu dưới đây nếu chúng không có
quá trình công nghệ ướt:
- Các nhà sản xuất, kho, nhà nông nghiệp và các nhà một tầng tương tự khác có
kết cấu chịu lực ít nhạy với lún không đều, có tải trọng trên móng trụ đến 400 kN và
trên móng băng đến 80 kN/m;
- Nhà ở và nhà công cộng không khung, cao không quá ba tầng, có tải trọng trên
móng băng đến 100 kN/m.
Bảng 2.6 - Áp lực tính toán quy ước R0 trên nền đất đắp đã ổn định
R0, kPa
Cát thô, cát
Cát bụi, đất sét,
trung, cát mịn,
Loại đất đắp tro,...
xỉ,...
Ứng với độ no nước
G ≤ 0,5 G ≥ 0,8 G ≤ 0,5 G ≥ 0,8
Đât trong lúc san nền đầm chặt 250 200 180 150
Các bãi thải đất và phế liệu sản xuất sau khi đầm chặt 250 200 180 150
Các bãi thải đất và phế liệu sản xuất không đầm chặt 180 150 120 100
Các nơi đổ đất và phế liệu sản xuất sau khi đầm chặt 150 120 120 100
Các nơi đổ đất và phế liệu sản xuất không đầm chặt 120 100 110 80
Chú thích:
1. Trị số R0 ở bảng này là của các móng có độ sâu đặt móng h1 = 2 m. Khi độ sâu đặt
móng h < 2 m trị số R0 sẽ giảm bằng cách nhân với hệ số k = (h+h1)/2h1;
2. Trị số R0 ở 2 điểm sau cùng của bảng này thuộc về đất rác và phế liệu sản xuất có chứa
tạp chất hữu cơ không quá 10%.
3. Đối với các bãi thải và nơi đổ đất và phế liệu sản xuất chưa ổn định thì trị số R0 lấy theo
bảng này nhân với 0,8;
4. Đại lượng R0 với các giá trị trung gian của G từ 0,5 ÷ 0,8 cho phép xác định bằng nội
suy.
42
www.vietcons.org
Phạm vi áp dụng của Bảng 2.6: Trị quy ước R0 cho phép dùng để quy định kích
thước cuối cùng của móng nhà có tải trọng trên móng đơn đến 400 kN và trên móng
băng đến 80 kN/m.
Các loại đất trong Bảng 2.6 được đầm chặt bằng cách:
- Đầm chặt bề mặt bằng đầm nặng đến chiều sâu 3 m khi đất được đầm chặt có
độ ẩm G ≤ 0,7;
- Đầm chặt bề mặt bằng các máy chấn động và máy lu có rung đến chiều sâu 1,5
m khi đất đắp là cát rời;
- Đầm chặt bằng cách rung có nước đến chiều sâu 6 m khi đất đắp là cát no
nước.
2.4 Xác định kích thước sơ bộ và kiểm tra điều kiện áp lực tại đáy móng
2.4.1 Móng đơn
2.4.1.1 Móng chịu tải trọng đúng tâm
Kích thước hợp lý của móng được xác định từ điều kiện:
p tc  R (2.5)
tb
trong đó:
p tc - áp lực tiêu chuẩn trung bình tại đáy móng, (kPa);
tb
R - cường độ tính toán của đất tại đáy móng, (kPa).

Áp lực tiêu chuẩn trung bình tại đáy móng xác định theo biểu thức:
tc N 0tc  G (2.6)
p tb 
lb
trong đó:
N 0tc - tải trọng tiêu chuẩn do công trình truyền xuống, (kN);
G - trọng lượng của móng và đất trên móng, (kN);
l, b - chiều dài và chiều rộng đáy móng, (m).
Công thức 2.5 cũng có thể viết như sau:
tc N 0tc (2.7)
p tb   γ tbh  R
lb
trong đó:
tb - trọng lượng thể tích trung bình của đất và móng, lấy bằng 20 kN/m3;
h - chiều sâu đặt móng, (m).
Từ đó, diện tích đáy móng sơ bộ là:
tc
Asb = N 0 (2.8)
R-γ tbh
43
www.vietcons.org
Với móng có đế vuông thì l  b  A sb (2.9)

Với móng có đế hình chữ nhật thì gọi kn là tỷ số giữa các cạnh kn = l/b, ta có:
- Cạnh ngắn: b= A sb (2.10)
kn
- Cạnh dài: l = knb (2.11)
Với móng hình tròn thì đường kính móng là:
4A sb
D (2.12)
π
Dựa vào các kích thước móng vừa tìm được, kiểm tra lại theo điều kiện 2.5.
2.4.1.2 Móng chịu tải trọng lệch tâm

Móng chịu tải trọng lệch tâm là do kết cấu bên trên truyền mô men xuống móng;
do áp lực đất, áp lực của nước lên tầng hầm; do áp lực đất nền nhà từ các phía không
bằng nhau, tải trọng gió…
Diện tích đáy móng xác định như sau:
tc
Asb = k N 0 (2.13)
R-γ tb h
Ở đây, k là hệ số kể đến mô men và lực cắt tạm lấy bằng 1,2 ÷ 1,5,… sau đó sẽ
kiểm tra lại. Các thông số khác giống công thức 2.8
Khi móng chịu tải trọng lệch tâm, biểu đồ áp lực đáy móng có dạng hình thang
hoặc hình tam giác. Trong trường hợp này, móng phải thoả mãn điều kiện sau đây:
ptctb  R
 tc (2.14)
pmax  1,2R
trong đó:
tc
ptb - áp lực tiêu chuẩn trung bình tại đáy móng, (kPa);
tc tc
tcp  pmin
p  max
tb
(2.15)
2
tc
pmax - áp lực tiêu chuẩn lớn nhất tại đáy móng, xác định theo công thức:
tc
tc N tc M tcx M y
p    (2.16)
max, min lb Wx Wy
= Nlb 1± 6e l ± 6e b 
tc
Hay: p tc (2.17)
max,min  l b 
trong đó:
tc
N - lực dọc tính đến đáy móng, (kN);
N tc =N 0tc +G ; G là trọng lượng của móng và đất trên móng;
44
www.vietcons.org
tc
M x - mô men quay quanh trục x tính đến đáy móng, (kNm);
M tcx =M 0x
tc tc
+Q 0y tc
h Q ; Q 0y - lực cắt theo phương trục y, (kN);
tc
M y - mô men quay quanh trục y tính đến đáy móng, (kNm);
tc
M tcy =M 0y
tc tc
+Q 0x h Q ; Q 0x - lực cắt theo phương trục x, (kN);
el, eb - độ lệch tâm theo phương l và b, (m);
Wx, Wy - mô men kháng uốn của đáy móng theo phương x và y tương ứng.
l2b 2
Wx  ; W y  lb
6 6
Hình 2.11 - Móng đơn chịu tải lệch tâm
Trường hợp móng hình chữ nhật chịu tải trọng lệch tâm theo một phương thì
công thức 2.17 trở thành (với l là chiều dài của móng):
p tc
max,min
tc
= Nlb 1± 6e  l (2.18)
trong đó: e là độ lệch tâm, (m); e = Mtc

tc

Tại các chân cột tải trọng tác dụng là khác nhau, tuy nhiên trong thực tế thường
chọn móng có chiều rộng không đổi để thuận tiện cho thiết kế và thi công.
Kích thước đáy móng được xác định sơ bộ như một móng hình chữ nhật. Diện
tích sơ bộ đáy móng xác định theo công thức:
N 0tc
A sb  (2.19)
R-γ tbh
trong đó:
N 0tc - tổng lực dọc tại chân các cột, tính đến đỉnh móng, (kN).
45
www.vietcons.org
Cần lưu ý rằng cạnh dài của móng khi lựa chọn phải căn cứ vào thực tế khu đất
xây dựng, tiếp giáp với các công trình lân cận ở các phía. Trong trường hợp nhà xây
chen, chiều dài móng đúng bằng kích thước của khu đất hoặc của kích thước phủ bì
công trình bên trên. Khi có thể kéo dài về hai phía, phía nào có lực dọc lớn hơn sẽ được
kéo dài hơn.
Hình 2.12 - Sơ đồ móng kết hợp dưới hai cột

a) Sơ đồ tải trọng; b) Mặt bằng móng; c) Phản lực nền dưới đáy móng
Áp lực tiêu chuẩn dưới đáy móng được xác định theo công thức:
tc N tc M tc
x M tcy
p    (2.20)
max, min lb W Wy
x
trong đó:
tc tc
N tc - tổng lực dọc tính đến đáy móng, (kN); N  N0  G
M tcx - tổng mô men quay quanh trục x tính đến đáy móng, (kNm);
M tcy - tổng mô men quay quanh trục y tính đến đáy móng, (kNm);
Wx, Wy - như công thức 2.16.
Xác định các thành phần trên như sau:
tc tc tc
N  N01  N02  G
tc tc tc
M x  M 0x  Q 0yh Q
tc tc tc
M y  M 0y  Q 0x h Q
46
www.vietcons.org
Cần lưu ý khi xác định tải trọng tại chân các cột để tính móng: phải lấy các cặp
nội lực ở cùng một tổ hợp, nghĩa là các móng làm việc đồng thời với nhau. Dấu của mô
men và lực cắt cần chú ý quy ước về dấu để tránh nhầm lẫn trong tính toán.
2.4.3 Móng băng

2.4.3.1 Móng băng dưới tường
Bề rộng móng dưới tường tính theo công thức:
N 0tc (2.21)
b=
l R- γ tbh 
trong đó N 0tc lấy như sau: tưởng tượng cắt ra một dải rộng 1 m để tính, khi đó
N 0tc là lực dọc tiêu chuẩn xác định trên 1 m dài đó, (kN); l = 1 m.
Hình 2.13 - Sơ đồ tính toán móng băng dưới tường
2.4.3.2 Móng băng dưới dãy cột

Chiều dài của móng băng dưới dãy cột thường được chọn trước căn cứ vào kích
thước trên mặt bằng của công trình và liên hệ với các công trình lân cận. Chiều rộng của
móng sơ bộ được xác định như một móng đơn hình chữ nhật. Tải trọng tác dụng lúc này
ngoài lực dọc chỉ xét đến mô men uốn tác dụng theo phương cạnh ngắn. Diện tích đáy
móng được xác định sơ bộ như công thức 2.19. Chiều rộng móng được quyết định bởi
điều kiện áp lực tiêu chuẩn dưới đáy móng và điều chỉnh theo điều kiện về lún lệch
tương đối dưới các chân cột.
Khi khoảng cách giữa các móng băng theo một phương là quá gần nhau (nhỏ
hơn 0,5b với b là chiều rộng móng), lúc này sẽ sử dụng phương án móng băng hai
phương (móng băng giao thoa). Chiều rộng của móng ở mỗi phương sẽ được điều chỉnh
theo điều kiện áp lực dưới đáy móng.
2.4.4 Móng bè
Khi đã sử dụng phương án móng băng hai phương nhưng khoảng cách còn lại
giữa hai dải móng nhỏ hơn 0,5b; lúc này có thể sử dụng phương án móng bè.
Kích thước hai phương trên mặt bằng của móng bè phụ thuộc vào hình dạng,
kích thước của công trình (lưu ý khi tầng hầm có kích thước khác với các tầng trên).
Điều kiện kiểm tra áp lực dưới đáy móng giống như công thức 2.14. Áp lực tiêu
chuẩn được xác định dựa vào sự phân tích bản trên nền đàn hồi theo các phương pháp
trình bày ở những phần sau.
47
www.vietcons.org
2.5 Kiểm tra điều kiện áp lực tại đỉnh lớp đất yếu
Khi trong phạm vi tầng chịu nén của nền ở chiều sâu H cách đế móng, có xuất
hiện lớp đất có độ bền nhỏ hơn độ bền của các lớp đất bên trên thì kích thước móng phải
quy định sao cho thỏa mãn điều kiện:
pz;z=H + pd;z=h+H ≤ Rz (2.22)
trong đó:
pz - áp lực phụ thêm do tải trọng công trình, (kPa);
pd - áp lực do trọng lượng bản thân của đất, (kPa);
Rz - cường độ tính toán của lớp đất có độ bền nhỏ hơn (nằm ở chiều sâu z) được
tính theo công thức dưới đây cho một móng quy ước có chiều rộng là bz :
m1 m 2
Rz = (AbzII + Bhz’II + DcII) (2.23)
k tc
trong đó:
A; B; D - hệ số tra bảng dựa vào góc ma sát trong φII của đất yếu;
II - trọng lượng riêng của lớp đất yếu, (kN/m3);
hz - chiều sâu đặt móng quy ước, (m); hz = h + H, trong đó h là chiều sâu đặt
móng; H là khoàng cách từ đáy móng đến đỉnh lớp đất yếu;
bz - chiều rộng móng khối quy ước; xác định như sau:
b z  Fz  a 2  a (2.24)
b h
h
hm
p Móng khối
quy ước
hz
pd po=ptc-pd
H
H
pd,z=h+H pz,z=H
Đất yếu bz Đất yếu
pd=ihi pz=po
Đất tốt Đất tốt
Hình 2.14 - Kiểm tra áp lực lên lớp đất yếu:

a) Biểu đồ ứng suất trong đất, b) Sơ đồ xác định kích thước móng quy ước tại đỉnh lớp đất yếu
Trong công thức 2.24, Fz là diện tích đáy móng khối quy ước, xác định như sau:
N tc  N 0tc  γ tbh A m
Fz  với a  l - b
p z,z  H p z,z  H 2
48
www.vietcons.org
trong đó:
Ntc - tổng tải trọng từ móng truyển lên nền, (kN);
pz,z=H - áp lực phụ thêm do tải trọng công trình tại đỉnh lớp đất yếu, (kPa);
Fm - diện tích đáy móng, (m2);
l, b - chiều dài và chiều rộng của móng, (m).
2.6 Tính toán theo trạng thái giới hạn 1

Việc tính toán theo trạng thái giới hạn 1 nhằm mục đích đảm bảo độ bền và ổn
định của nền cũng như không cho phép móng trượt theo đáy hoặc bị lật, cần phải tiến
hành kiểm tra trong những trường hợp sau:
- Có những tải trọng ngang đáng kể tác dụng lên nền (tường chắn, móng của
những công trình chịu lực đẩy,…) trong đó có tải trọng động đất;
- Móng hoặc toàn bộ công trình đặt ở mép mái dốc hoặc gần lớp đất có độ
nghiêng lớn;
- Các nền đất sét yếu bão hòa nước có hệ số cố kết cv ≤ 107 cm2/năm;
- Nền cấu tạo bằng các loại đá.
Cho phép không tiến hành tính toán nền theo trạng thái giới hạn 1 đối với hai
trường hợp đầi tiên ở trên nếu bằng các giải pháp kết cấu, đảm bảo cho móng đang xét
không chuyển vị ngang.
Tính toán nền theo sức chịu tải nhằm thỏa mãn điều kiện (1.4):
N 
K tc
2.6.1 Sức chịu tải của nền đá

Sức chịu tải giới hạn của nền đá xác định theo công thức sau không phụ thuộc
vào độ sâu đặt móng:
 = R d lb (2.25)
trong đó:
Rd - trị tính toán cường độ tức thời của khối đá nén ở trạng thái no nước, (kPa);
l , b - lần lượt là chiều dài và chiều rộng tính đổi của móng:
l = l - 2el
b = b - 2eb
el, eb - độ lệch tâm của điểm đặt hợp lực theo hướng trục dọc và ngang của
móng.
2.6.2 Sức chịu tải của nền đất

2.6.2.1 Phương pháp giải tích
Sức chịu tải của nền đất đối với thành phần tải trọng thẳng đứng cho phép xác
định bằng cách dùng nghiệm giải tích nếu nền đất đồng nhất ở trạng thái ổn định và
49
www.vietcons.org
móng có đáy phẳng; còn phụ tải ở các phía khác nhau của móng về trị số không quá
25%.

 = lb A1b γ1+B1h γ'1+ D1c1  (2.26)
trong đó:
l , b - có ý nghĩa giống như công thức 2.25;
A1; B1; D1 - các hệ số không thứ nguyên xác định theo công thức:
A1 = λγiγnγ
B1 = λqiqnq
D1 = λcicnc
λγ; λq; λc - các hệ số sức chịu tải phụ thuộc vào trị tính toán của góc ma sát trong
φ1 của đất nền;
iγ; iq; ic - các hệ số ảnh hưởng góc nghiêng của tải trọng, phụ thuộc vào trị tính
toán của góc ma sát trong φ1 của đất và góc nghiêng δ của hợp lực so với phương thẳng
đứng trên đáy móng;
nγ; nq; nc - các hệ số ảnh hưởng của tỷ số các cạnh của đế móng hình chữ nhật;
γ1; γ’1 - các trị tính toán trọng lượng thể tích của đất trong phạm vi khối lăng trụ
ở phía dưới và phía trên đáy móng được xác định (khi có nước ngầm) đối với đất cát có
kể đến tác dụng đẩy nổi của nước, (kN/m3);
c1 - trị tính toán lực dính đơn vị của đất, (kPa);
h - chiều sâu đặt móng, (m), trong trường hợp phụ tải đứng không giống nhau ở
các phía của móng thì h phải lấy ứng với phía tải trọng bé nhất.
2.6.2.2 Phương pháp đồ giải - giải tích
Sức chịu tải của nền đất xác định bằng phương pháp đồ giải - giải tích có xây
dựng mặt trượt cung tròn cho phép dùng trong các trường hợp khi:
- Nền đất không đồng nhất;
- Độ lớn của phụ tải ở các phía khác nhau của móng chênh nhau quá 25%;
- Móng đặt trên, dưới mái dốc hoặc trên các lớp đất có độ nghiêng lớn;
- Khi gặp những đất chậm cố kết phải xét đến ảnh hưởng của áp lực nước lỗ
rỗng dư làm giảm sức chống cắt của đất.
Trong phương pháp đồ giải - giải tích, tính theo sơ đồ bài toán phẳng kể cả đối
với các móng hình chữ nhật. Tức là cắt ra một đoạn dài một đơn vị để tính toán. Khi đó
các trị số thể tích biểu diễn bằng số đo diện tích.
Để tìm ra khả năng chịu tải của nền bằng phương pháp này, cần phải tìm ra vị trí
tâm và trị số bán kính cung trượt nguy hiểm nhất theo phương pháp thử dần. Khả năng
chịu tải của nền được xem như đảm bảo nếu tý số giữa mô men chống trượt theo mặt
trượt được chọn và mô men gây trượt không nhỏ hơn 1,2.
Giả thiết mặt trượt là một cung tròn đi qua mép móng tâm O1, bán kính R1. Chia
lăng thể trượt thành nhiều mảnh bằng các mặt phẳng cắt thẳng đứng có chiều rộng
50
www.vietcons.org
R i và cung trượt trong phạm vi mỗi mảnh chỉ cắt qua một loại đất (φ, c không
bi  =
10
đổi).
Bỏ qua lực tương tác giữa các mảnh. Xét phân tố trượt thứ “I” có trọng lượng là
Qi đặt tại trọng tâm diện tích phân tố đó. Tổng các lực tác dụng thẳng đứng lên phân tố
là:
Gi = Qi + Pi
P1i  P 2i
Pi  =
2
Phân tích Gi thành hai thành phần tiếp tuyến và hướng tâm với mặt trượt:
Ni = Gicosαi
Ti = Gisinαi
Xét cân bằng của toàn bộ lăng thể trượt gồm n phân tố có xu hướng trượt xoay
theo chiều kim đồng hồ dưới tác dụng của tải trọng, trong đó từ phân tố 1 đến phân tố
“j” có trọng tâm nằm ở bên phải đường thẳng đứng đi qua tâm trượt và các phân tố từ
“j” + 1 đến n có trọng tâm nằm bên trái đường thẳng đứng đi qua trọng tâm O1 như hình
2.15.
Hình 2.15 - Phương pháp mặt trượt trụ tròn để tính toán ổn định của nền móng công trình
Lực gây trượt (Ttr) là tổng các thành phần Ti của các phân tố có trọng tâm bên
phải đường thẳng đứng qua tâm O:
n
 T tr =  G isinα i
i=1
Lực chống trượt (Tgi) bao gồm: thành phần Ti của các phân tố có trọng tâm bên
trái đường thẳng đứng qua tâm O, lực dính và ma sát trên toàn cung trượt:
51
www.vietcons.org
n n
 T gi =  G isinα i    c1ili  G icosαi tgφ1i 
i=j+1 i=1
Hệ số ốn định của khối trượt ứng với mặt trượt giả định:
n n n n
 M i gi  G isinαi +  c1i li +  G i cosαi tgφ1i
i=j+1 i=1 i=1
k i=
i=1
n
= n
(2.27)
 M i tr  G isinαi
i=1 i=1
Giả thiết nhiều tâm trượt khác nhau, vẽ các mặt trượt tương ứng xác định được
các hệ số ki tương ứng, từ đó tìm ra kmin. Để đảm bảo nền móng ổn định thì kmin ≥ 1,2.
Đối với các móng chịu tải trọng ngang có trị số lớn thì phải kiểm tra về hệ số ổn
định về trượt (ktr) theo đáy móng, điều kiện như sau:
 Tgi (2.28)
k tr = T  1,2
 tr
trong đó: Tgi, Ttr là tổng hình chiếu trên mặt trượt các lực tính toán về
chống trượt và gây trượt. Trường hợp tính toán theo trạng thái giới hạn 1 không đạt thì
phải tăng diện tích đáy móng, tăng độ sâu chôn móng hay sử dụng các biện pháp khác.
2.7 Tính toán theo trạng thái giới hạn 2

2.7.1 Tính toán độ lún thẳng đứng
Sau khi xác định được các kích thước móng thỏa mãn điều kiện về áp lực tại đáy
móng và tại đỉnh lớp đất yếu (nếu có), ta phải tính toán móng vể các điều kiện biến
dạng. Trước hết có thể tra bảng trong quy phạm để xem công trình có cần thiết phải tính
toán về biến dạng hay không, nếu có thì trị số giới hạn cho phép là bao nhiêu.
2.7.1.1 Tính toán theo sơ đồ bán không gian biến dạng tuyến tính
Khi móng có kích thước không lớn (b ≤ 10 m hoặc đường kính D ≤ 10 m) thì
dùng sơ đồ bán không gian biến dạng tuyến tính với chiều dày hạn chế trong khoảng từ
đáy móng đến độ sâu mà tại đó ứng suất gây lún bằng 20% ứng suất bản thân của đất
nền:
pz = 0,2pd
trong đó:
pz - áp lực phụ thêm do tải trọng công trình, (kPa);
pd - áp lực do trọng lượng bản thân của đất, (kPa);
Độ lún nền móng theo phương pháp cộng lớp (có hoặc không kể đến ảnh hưởng
của các móng lân cận) xác định theo công thức:
n pi hi
S  β (2.29)
1 Ei
trong đó:
52
www.vietcons.org
S - độ lún cuối cùng (ổn định) của móng, (m);

n - số lớp chia theo độ sâu tầng chịu nén của nền;
Ei - mô đun biến dạng tổng quát của lớp đất thứ i, (kPa). Để đảm bảo độ chính
xác và tính toán không quá chi tiết thì chiều dày lớp phân tố hi  b/4, b là bề rộng móng.
Mỗi lớp phân tố phải đồng nhất (chỉ chứa một lớp đất);
pi - áp lực phụ thêm trung bình trong lớp đất thứ i, bằng nửa tổng áp lực phụ
thêm pz tại giới hạn trên và dưới của lớp đó xác định theo công thức 2.30 đối với trường
hợp không tính đến ảnh hưởng của các móng lân cận và theo công thức 2.31 khi có kể
đến ảnh hưởng đó;
i - hệ số không thứ nguyên bằng 0;
Áp lực phụ thêm pz ở độ sâu z kể từ đáy móng, xác định theo công thức:
pz = α(p-pd) = αp0 (2.30)
trong đó:
p - áp lực thực tế trung bình dưới đáy móng, (kPa);
pd - áp lực bản thân của đất tại đáy móng, (kPa);
p0 - áp lực phụ thêm thẳng đứng trong đất dưới đáy móng, (kPa);
α - hệ số tính đến sự thay đổi theo độ sâu của áp lực phụ thêm trong đất, lấy theo
Bảng 2.7, phụ thuộc vào độ sâu tương đối m = 2z/b và hình dạng của đáy móng, với
móng chữ nhật phụ thuộc vào tỷ số giữa các cạnh của móng n = l/b (chiều dài l và chiều
rộng b).
Mặt đất
tự nhiên
b
h
hm
Đáy móng p
zi
pd po=ptc-pd
hi ≤ b/4
Giới hạn dưới

tầng chịu nén
pd=ihi pz=po
pd,z=h+H
pz,z=H
53
www.vietcons.org
Hình 2.16 - Sơ đồ tính lún theo phương pháp cộng lún các lớp phân tố
Áp lực phụ thêm p'0z ở độ sâu nào đó theo phương thẳng đứng qua trung tâm
móng tính toán khi kể đến ảnh hưởng của các móng lân cận xác định theo công thức:
n
c
p'0z =p 0z +  p 0z (2.31)
1
trong đó k là số móng ảnh hưởng.
Bảng 2.7 - Hệ số α để tính áp lực phụ thêm pz

(Bảng C.1 TCVN 9362:2012)
Hệ số α đối với các móng
m=2z/b
Hình chữ nhật với tỷ số các cạnh n = l/b bằng
hoặc Hình
m=2z/r tròn Hình băng
1 1,4 1,8 2,4 3,2 5
khi n≥10
0,0 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000
0,4 0,949 0,960 0,972 0,975 0,976 0,977 0,977 0,977
0,8 0,756 0,800 0,848 0,866 0,875 0,879 0,881 0,881
1,2 0,547 0,606 0,682 0,717 0,740 0,749 0,754 0,755
1,6 0,390 0,449 0,532 0,578 0,612 0,630 0,639 0,642
2,0 0,285 0,336 0,414 0,463 0,505 0,529 0,545 0,550
2,4 0,214 0,257 0,325 0,374 0,419 0,449 0,470 0,477
2,8 0,165 0,201 0,260 0,304 0,350 0,383 0,410 0,420
3,2 0,130 0,160 0,210 0,251 0,294 0,329 0,360 0,374
3,6 0,106 0,130 0,173 0,209 0,250 0,283 0,320 0,337
4,0 0,087 0,108 0,145 0,176 0,214 0,248 0,285 0,306
4,4 0,073 0,091 0,122 0,150 0,185 0,218 0,256 0,280
4,8 0,067 0,077 0,105 0,130 0,161 0,192 0,230 0,258
5,2 0,053 0,066 0,091 0,112 0,141 0,170 0,208 0,239
5,6 0,046 0,058 0,079 0,099 0,124 0,152 0,189 0,223
6,0 0,040 0,051 0,070 0,087 0,110 0,136 0,172 0,208
6,4 0,036 0,045 0,062 0,077 0,099 0,122 0,158 0,196
6,8 0,032 0,040 0,055 0,069 0,088 0,110 0,144 0,184
7,2 0,028 0,036 0,049 0,062 0,080 0,100 0,133 0,175
7,6 0,024 0,032 0,044 0,056 0,072 0,091 0,123 0,166
8,0 0,022 0,029 0,040 0,051 0,066 0,084 0,113 0,158
8,4 0,021 0,026 0,037 0,046 0,060 0,077 0,105 0,150
8,8 0,019 0,024 0,034 0,042 0,055 0,070 0,098 0,144
9,2 0,018 0,022 0,031 0,039 0,051 0,065 0,091 0,137
9,6 0,016 0,020 0,028 0,036 0,047 0,060 0,085 0,132
10,0 0,015 0,019 0,026 0,033 0,044 0,056 0,079 0,126
11,0 0,011 0,017 0,023 0,029 0,040 0,050 0,071 0,114
12,0 0,009 0,015 0,020 0,026 0,031 0,044 0,060 0,104
54
www.vietcons.org
2.7.1.2 Tính toán theo sơ đồ lớp biến dạng tuyến tính có chiều dày hữu hạn
Sơ đồ này được áp dụng khi:
- Trong phạm vi chiều dày chịu nén của nền xác định như đối với sơ đồ bán
không gian biến dạng tuyến tính có lớp đất với mô đun biến dạng E ≥ 100 MPa.
- Móng có kích thước lớn (bề rộng > 10 m) và mô đun biến dạng của đất E ≥ 10
MPa, không phụ thuộc vào chiều sâu của lớp đất ít nén.
Độ lún của móng riêng rẽ theo sơ đồ tính toán nền dưới dạng tuyến tính có chiều
dày hữu hạn H, xác định theo công thức:
n 
S  bpM  k i ki1 (2.32)
1 Ei
trong đó:
b - chiều rộng của móng chữ nhật hay đường kính móng tròn, (m);
p - áp lực trung bình trên đất dưới đáy móng, (kPa); Lưu ý đây là áp lực toàn
phần tác dụng ở đáy móng gây ra, không trừ áp lực bản thân của đất pd;
M - hệ số điều chỉnh xác định theo Bảng 2.8, phụ thuộc vào m’;
m’ - tỷ số chiều dày lớp đàn hồi H và nửa chiều rộng của móng khi chiều rộng
của móng bằng 10 đến 15 m;
n - số lớp phân chia theo tính chịu nén trong phạm vi lớp đàn hồi H;
k - hệ số xác định theo Bảng 2.9 đối với lớp i, phụ thuộc vào hình dạng đáy
móng, tỷ số các cạnh móng chữ nhật n = l/b và tỷ sộ sâu đáy lớp z với nửa chiều rộng
của móng m = 2z/b hay bán kính của nó m = z/r;
Ei - mô đun biến dạng lớp đất thứ i.
Bảng 2.8 - Hệ số M
(Bảng C.2 TCVN 9362:2012)
Các giới hạn của tỷ số
Hệ số M
m’ = 2H/b; m’ = 2H/r
0 < m’ ≤ 0,5 1,00
0,5 < m’ ≤ 1 0,95
1 < m’ ≤ 2 0,90
2 < m’ ≤ 3 0,90
3 < m’ ≤ 5 0,75
Chiều dày của lớp biến dạng tuyến tính Htt được chọn đến mái của lớp đất có mô
đun biến dạng E ≥ 10 MPa và đối với các móng có kích thước lớn (bề rộng hoặc đường
55
www.vietcons.org
kính > 10 m) thì tới mái lớp đất có mô đun biến dạng E ≥ 10 MPa xác định theo công
thức:
Htt = H0 + tb (2.33)
trong đó H0 và t đối với nền đất loại sét nên lấy lần lượt bằng 9 m và 0,15; đối
với nền đất cát lấy 6 m và 0,1.
Bảng 2.9 - Hệ số k
(Bảng C.3 TCVN 9362:2012)
Hệ số k đối với các móng
m=2z/b Hình chữ nhật với tỷ số các cạnh n = l/b bằng Hình
hoặc Hình
băng
m=2z/r tròn bán
1 1,4 1,8 2,4 3,2 5 khi
kính r
n≥10
0 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000
0,4 0,090 0,100 0,100 0,100 0,100 0,100 0,100 0,104
0,8 0,179 0,200 0,200 0,200 0,200 0,200 0,200 0,208
1,2 0,266 0,299 0,300 0,300 0,300 0,300 0,300 0,311
1,6 0,348 0,380 0,394 0,397 0,397 0,397 0,397 0,412
2,0 0,411 0,446 0,472 0,486 0,486 0,486 0,486 0,511
2,4 0,,461 0,499 0,538 0,556 0,565 0,567 0,567 0,605
2,8 0,501 0,542 0,592 0,618 0,635 0,640 0,640 0,687
3,2 0,532 0,577 0,637 0,671 0,696 0,707 0,709 0,763
3,6 0,558 0,606 0,676 0,700 0,760 0,770 0,772 0,831
4,0 0,579 0,630 0,708 0,756 0,796 0,820 0,830 0,892
4,4 0,596 0,650 0,735 0,789 0,837 0,867 0,888 0,949
4,8 0,611 0,668 0,759 0,819 0,873 0,908 0,932 1,001
5,2 0,624 0,683 0,780 0,884 0,904 0,948 0,977 1,050
5,6 0,635 0,697 0,798 0,867 0,933 0,981 1,018 1,095
6,0 0,645 0,708 0,814 0,887 0,958 1,011 1,056 1,138
6,4 0,653 0,719 0,828 0,904 0,980 1,031 1,090 1,178
6,8 0,661 0,728 0,841 0,920 1,000 1,065 1,122 1,215
7,2 0,668 0,736 0,852 0,935 1,019 1,088 1,152 1,251
7,6 0,674 0,744 0,863 0,948 1,036 1,109 1,180 1,285
8,0 0,679 0,751 0,872 0,960 1,051 1,128 1,205 1,316
8,4 0,684 0,757 0,887 0,970 1,065 1,146 1,229 1,347
8,8 0,689 0,762 0,888 0,980 1,078 1,162 1,251 1,376
9,2 0,693 0,768 0,896 0,989 1,089 1,178 1,272 1,404
9,6 0,697 0,772 0,902 0,998 1,100 1,192 1,291 1,431
10,0 0,700 0,777 0,908 1,005 1,110 1,205 1,309 1,456
56
www.vietcons.org
11,0 0,705 0,786 0,922 1,022 1,132 1,233 1,349 1,506

12,0 0,710 0,794 0,933 1,037 1,151 1,257 1,384 1,550
Chú ý:
- Nếu nền bao gồm cả đất sét và cát thì giá trị Htt được xác định là trung bình
cân.
- Giá trị Htt tìm được theo công thức trên cần phải cộng them chiều dày của lớp
đất có mô đun biến dạng E ≥ 10 MPa, nếu lớp đó nằm dưới Htt và độ dày của nó không
vượt quá 5 m. Khi chiều dày của lớp đất ấy lớn, cũng như nếu các lớp đất phía trên có
mô đun biến dạng E < 10 MPa thì việc tính toán độ lún thực hiện theo sơ đồ bán không
gian biến dạng tuyến tính bằng phương pháp cộng lớp.
Mặt đất
tự nhiên
Đáy móng p
po
zi -1
zi
Htt
Giới hạn dưới

tầng chịu nén
Hình 2.17 - Sơ đồ tính lún theo phương pháp lớp biến dạng tuyến tính có
chiều dày hữu hạn
2.7.2 Kiểm tra về lún lệch

Kiểm tra về lún lệch của móng khi cần thiết theo công thức 1.13 và 1.14 ở
chương 1 trên đây.
2.7.3 Xác định độ nghiêng của móng khi chịu tải trọng lệch tâm
2.7.3.1 Độ nghiêng của móng chữ nhật
Độ nghiêng của móng khi chịu tải trọng lệch tâm theo sơ đồ tính toán nền ở
dạng bán không gian đàn hồi biến dạng tuyến tính xác định như sau:
- Theo phương cạnh lớn của móng l (dọc theo trục dọc):
57
www.vietcons.org
1  μ 2 P e1
ie  k1 (2.34)
E l/23
- Theo phương cạnh bé của móng l (dọc theo trục ngang):
1  μ2 P eb
ib  kb (2.35)
E b/2 3
trong đó:
P - hợp lực tất cả các tải trọng đứng của móng trên nền, (kg);
el, eb - lần lượt là khoảng cách của điểm đặt hợp lực đến giữa đáy móng theo
phương trục dọc và trục ngang, (cm);
E, µ - lần lượt là mô đun biến dạng, (kPa) và hệ số Poát xông của đất lấy theo trị
trung bình trong phạm vi tầng chịu nén;
kl, kb - lần lượt là các hệ số xác định theo Bảng 2.10, phụ thuộc vào tỷ số các
cạnh của đáy móng.
2.7.3.2 Độ nghiêng của móng tròn
- Khi tính theo sơ đồ tính toán nền ở dạng bán không gian đàn hồi biến dạng
tuyến tính xác định theo công thức:
ir 

1  μ 2 Pe  (2.36)
4E r3
- Khi tính theo sơ đồ tính toán nền thuộc loại lớp biến dạng tuyến tính có chiều
dày hữu hạn xác định theo công thức:
1  μ2 Pe
ir  kc 3 (2.37)
E r
trong đó:
e - khoảng cách của điểm đặt hợp lực đến giữa đáy móng theo bán kính đường
tròn, (cm);
kc - hệ số xác định theo Bảng 2.11, phụ thuộc vào tỷ số chiều dày lớp đàn hồi và
bán kính của móng H/r;
Các thông số khác như định nghĩa với móng chữ nhật.
Bảng 2.10 - Hệ số kl và kb
(Bảng C.4 TCVN 9362:2012)
Hệ số Hệ số kl và kb ứng với các cạnh của móng chữ nhật n=l/b bằng
1,0 1,4 1,8 2,4 3,2 5,0
kl 0,55 0,71 0,83 0,97 1,10 1,44
kb 0,50 0,39 0,33 0,25 0,19 0,13
Chú thích: độ nghiêng của móng có đáy đa giác được tính toán theo công thức 2.34, trong đó lấy
bán kính r  F/π với F là diện tích đáy móng đa giác
58
www.vietcons.org
Bảng 2.11 - Hệ số kc
(Bảng C.5 TCVN 9362:2012)
`H/r 0,25 0,5 1 1 >2
kr 0,26 0,43 0,63 0,74 0,75
2.8 Tính toán độ bền và cấu tạo móng

2.8.1 Móng đơn gạch, đá, bê tông dưới cột
Móng được xây bằng kết cấu gạch đá, bê tông, bê tông đá hộc… thuộc loại
móng cứng tuyệt đối, cấu tạo các móng này phải đảm bảo sao cho không xuất hiện ứng
suất kéo và đảm bảo góc phân bố ứng suất (hay góc truyền lực) của vật liệu làm móng:
hb
=cotgα (2.38)
ab
trong đó:
hb - chiều cao bậc móng;
ab - chiều rộng bậc móng;
 - góc phân bố ứng suất trong móng, phụ thuộc vào loại móng, mác bê tông,
cường độ tính toán trung bình dưới đáy móng, xác định theo Bảng 2.12 và 2.13.
Chiều cao móng hm được lấy theo giá trị lớn hơn khi tính toán theo cạnh dài và
cạnh ngắn của móng. Ngoài ra, khi cấu tạo móng phải căn cứ vào kích thước hình học
của viên gạch đá mà xác định cấu tạo các bậc cho phù hợp.
Giá trị cotg có thể tra Bảng 2.12 và 2.13 theo kinh nghiệm dưới đây.
59
www.vietcons.org
bb
h
hb
α
hm
B
bc
b
B
L lc L
l
Hình 2.18 - Xác định chiều cao móng cứng tuyệt đối
Bảng 2.12 - Trị số cotg đối với móng bê tông

Áp lực trung bình dưới đáy móng do tải trọng tính
Móng bê tông Mác bê tông toán gây ra
 150 KPa > 150 KPa
< 100 1,65 2,00
Móng đơn
 100 1,50 1,65
< 100 1,50 1,75
Móng băng
 100 1,35 1,50
Bảng 2.13 - Trị số cotg đối với móng đá hộc và bê tông đá hộc.
Móng đá hộc và bê tông đá Áp lực trung bình dưới đáy móng do tải trọng tính toán gây
hộc khi mác vữa ra
 200 KPa > 200 KPa
50 – 100 1,25 1,50
10 – 35 1,50 1,75
4 -10 1,75 2,00
60
www.vietcons.org
Hình 2.19 - Móng băng dưới tường xây gạch Hình 2.20 - Móng đơn dưới cột xây gạch
Hình 2.21 - Móng khe lún dưới Hình 2.22 - Thép cột được bẻ về các phía để liên
tường xây gạch kết với tảng móng
2.8.2 Móng đơn bê tông cốt thép dưới cột

Bao gồm các công việc: xác định chiều cao móng và tính toán cốt thép cần bố trí
cho móng. Cần lưu ý rằng ở phần tính toán độ bền và cấu tạo móng ta phải sử dụng các
giá trị tải trọng tính toán.
2.8.2.1 Xác định chiều cao móng
a. Theo điều kiện chọc thủng
Chiều cao móng được chọn sao cho ứng suất chỉ do bê tông chịu và quan niệm
rằng sự chọc thủng sảy ra theo bề mặt hình chóp cụt có các mặt bên xuất phát từ chân
cột và nghiêng 1 góc 450 so với trục đứng.
Điều kiện là sức chống chọc thủng phải không nhỏ hơn lực gây ra chọc thủng:
61
www.vietcons.org
Nct  0,75Rkh0 btb (2.39)

+ Trường hợp móng chịu tải trung tâm
trong đó:
0,75 - hệ số thực nghiệm, kể đến sự giảm cường độ của bê tông;
Rk - cường độ chịu kéo của bê tông, (kPa);
h0 - chiều cao làm việc của móng, (m);
btb - trung bình cộng chu vi đáy trên và dưới của tháp chọc thủng trong phạm vi
chiều cao làm việc của móng, (m). Khi chân cột vuông thì:
Utr Ud 4 bc  4bd
b tb  
2 2
Vì bd = bc + 2h0 nên:
4b +4bc +8h0
b tb = c =4b c +4h 0
2
lc lc
ltr ltr
h
h
45o 45o
p tttb tt
p max
c c p1tt c
ltr ltr
bt
bd
bt
b
bd
b
ld ld
l l
Hình 2.23 - Sơ đồ tính toán móng theo chọc thủng:
a) Móng chịu tải trọng trung tâm, b) Móng chịu tải trọng lệch tâm.
Phương trình 2 tìm được từ điều kiện khi ho có giá trị nhỏ nhất. Để cân bằng lực
tính toán tác dụng xuống ở đỉnh móng N 0tt bằng tổng của lực chọc thủng Nct tác dụng
lên đáy móng ngoài phạm vi đáy tháp chọc thủng và tổng hợp lực của phản lực đất tác
dụng lên đáy tháp Fđthptt:
N 0tt = Nct + Fđthptt
Nct = N 0tt - Fđthptt (2.40)
trong đó:
62
www.vietcons.org
ptt - áp lực do tải trọng tính toán xác định đến đỉnh móng gây ra, (kPa):
tt N tt0
p =
F
F - diện tích đế móng, (m2);
Fđth - diện tích đáy tháp chọc thủng, (m2).
2
Fdth =b2d =  bc +2h 0 
Đưa Nct = 0,75Rkh0btb và (2.40) ta được phương trình bậc 2: 0,75Rkh0btb = N 0tt -
2
 bc +2h 0  p tt . Giải phương trình này ta được chiều cao làm việc của móng:
N0tt
h 0 =- bc + 1 (2.41)
2 2 0,75R k +ptt
N 0tt - Lực dọc tính toán tác dụng xuống đỉnh móng:
N 0tt = Nct + Fđtptt
ptt - áp lực do tải trọng tính toán xác định đến đỉnh móng, (kPa): ptt = N 0tt / F.
Fđt - diện tích đáy tháp chọc thủng, (m2); Fđt = bd2.
+ Trường hợp móng chịu tải lệch tâm
tt
Chiều cao làm việc của móng được tính cho phía chịu áp lực phản lực Pmax là
phía nguy hiểm. Lúc này điều kiện chọc thủng vẫn theo công thức 2.39 nhưng lúc đó
lực chọc thủng là phần gạch chéo trong hình 2.23b:
Nct = Fctptt’ (2.42)
pttmax  p1tt
p tt ' 
2
Trong trường hợp này: b tb  b c  bd
2
b. Theo cấu kiện bê tông cốt thép chịu uốn
ltr
h
tt
p min p ttmax
L
ltt
Hình 2.24 - Sơ đồ tính toán móng theo cấu kiện bê tông cốt thép chịu uốn
Chiều cao làm việc của móng đơn bê tông cốt thép theo điều kiện chịu uốn xác
định như sau:
63
www.vietcons.org
p0tt ltt
h0  L (2.43)
0,4ltrR b
trong đó:
ltt - cạnh dài đế móng khi tính theo phía cạnh dài, còn khi tính theo phía cạnh
ngắn thì bằng bề rộng móng, (m);
L - khoảng cách từ mép móng đến chỗ chiều cao móng thay đổi mà tại đó ta xác
định chiều cao, (m). Khi tính chiều cao làm việc toàn phần của móng thì: L  l lc ;
2
ltr - cạnh trên của móng, (m). Khi tính chiều cao làm việc toàn phần của móng
thì ltr = lc;
Rb - cường độ chịu nén tính toán của bê tông, (kPa);
p0tt - áp lực tính toán trung bình trên phần L, (kPa). Khi móng chịu lệch tâm thì
phải tính cho phía nguy hiểm là p ttmax . Trường hợp tính chiều cao làm việc toàn phần
của móng thì:
ptt +ptt
p0tt = 1 max
2
Chiều cao toàn bộ của móng:
hm = h0 + a (2.44)
trong đó: a - khoảng cách từ trọng tâm cốt thép tính toán đến mép dưới của bê
tông đáy móng, phụ thuộc vào chiều dày lớp bê tông bảo vệ (abv), khi có lớp bê tông lót
thì abv = 3,5 cm, khi không có bê tông lót thì abv = 7 cm.
2.8.2.2 Tính toán nội lực và cốt thép cho móng

Cốt thép được tính toán để chịu mô men uốn do áp lực phản lực đất gây ra. Quan
niệm cánh móng như những công xôn được ngàm vào các tiết diện đi qua chân cột (hình
2.23).
a. Khi móng chịu tải trọng đúng tâm
- Mô men uốn quanh mặt ngàm I-I:
2
tt
b;
 l-lc  (2.45)
MI = p tb
8
- Mô men uốn quanh mặt ngàm II-II:
tt  b-bc 2 l (2.46)
M II = p tb
8
b. Khi móng chịu tải trọng lệch tâm
Áp lực sẽ phân bố ở mỗi mép công xôn sẽ khác nhau. Sử dụng các công thức sau
để xác định mô men uốn quanh mặt ngàm I-I và II-II qua chân cột theo 2 phương cạnh
ngắn và cạnh dài của đáy móng tương ứng:
- Mô men theo phương cạnh dài (mép cổ móng theo mặt cắt I-I):
64
www.vietcons.org
 2p ttmax +p1tt  2
M I=  L b (2.47)
 6 
- Mô men theo phương cạnh ngắn (mép cổ móng theo mặt cắt II-II):
2
tt  b-b c  (2.48)
M II =p tb l
8
- Diện tích cốt thép tính gần đúng như sau:
MI
A s1 = (2.49)
0,9h0R s
MII
A s2 = (2.50)
0,9h0Rs
trong đó:
h0 - chiều cao làm việc của móng, (m);
Rs - cường độ chịu kéo tính toán của thép, (kPa);
Bố trí cốt thép cần chú ý đến các điều kiện theo cấu tạo về khoảng cách cốt thép
(10  a  20cm), đường kính thép (ф  10mm).
ltr btr
h
p ttmin p ttmax p tttb

l b
b
Hình 2.25 - Biểu đồ áp lực đáy móng

l theo 2 phương
tt
tt
p max p tttb
p1
L B
MI MII
Hình 2.26 - Sơ đồ tính toán đế móng

a) Từ mặt cắt I-I (tính cho phương cạnh dài); b) Từ mặt cắt II-II (tính cho phương cạnh ngắn)
65
www.vietcons.org

2.8.3.1 Xác định tiết diện móng
Căn cứ vào kích thước đế móng đã được lựa chọn ở phần trên, người thiết kế có
thể lựa chọn và cấu tạo tiết diện móng theo các dạng như hình 2.4. Lưu ý rằng các dạng
cấu tạo này cũng có thể dùng cho móng băng một hoặc hai phương dưới tường hoặc
dưới dãy cột.
Chiều rộng và chiều dài của móng đã được xác định. Chiều rộng, chiều cao sườn
móng, đế móng được lựa chọn sơ bộ, sau đó kiểm tra các giá trị giới hạn dựa vào giá trị
mô men và lực cắt giống như một dầm bê tông cốt thép.
2.8.3.2 Xác định nội lực trong móng

Quan niệm móng như một dầm đơn giản có các gối tựa là các cột, chịu tải trọng
do phản lực của đất nền. Nội lực cần xác định bao gồm mô men uốn và lực cắt.
Lưu ý khi tính toán phản lực của đất nền cần phải kể đến chiều của mô men tại
chân cột trong các trường hợp tải trọng gió (do thay đổi hướng tác dụng), từ đó xác định
được biểu đồ bao mô men và lực cắt của móng. Có thể sử dụng các phần mềm hoặc giải
trực tiếp bằng sức bền vật liệu.
Từ kết quả tính toán ở phần 2.4.2 ta có sơ đồ tính toán, biểu đồ mô men và lực
cắt như sau (lưu ý rằng lúc này phải sử dụng tải trọng tính toán):
p ttmin
p ttmax
l1 l2 l3
l
M2
M1 M3
Q1 Q2
Hình 2.27 - Tính toán móng kết hợp dưới hai cột
a) Sơ đồ tính; b) biểu đồ mô men; c) biểu đồ lực cắt
2.8.3.3 Tính toán cốt thép móng

Các loại cốt thép trong móng bao gồm: cốt dọc, cốt đai của sườn móng; thép
theo phương ngang dưới đế móng. Trình tự tính toán các loại cốt thép như sau:
66
www.vietcons.org
- Thép dọc: tùy theo tiết diện đã lựa chọn, tính toán như một dầm chữ nhật hoặc
chữ T lật ngược,
+ Thép trên: sử dụng giá trị mô men M2 để tính thép;
+ Thép dưới: lựa chọn giá trị lớn hơn của M1 và M3 để tính thép;
- Thép đai: dùng biểu đồ lực cắt để tính toán.
- Thép cổ móng: lấy theo cốt thép cột đã tính toán ở phần kết cấu bên trên kéo
xuống móng, liên kết với thép đế móng.
Chọn và bố trí cốt thép cần kết hợp với điều kiện cấu tạo được quy định trong
tiêu chuẩn thiết kế kết cấu bê tông cốt thép. Hình vẽ dưới đây giới thiệu ví dụ về bố trí
cốt thép cho móng.
Hình 2.28a - Cấu tạo cốt thép móng dưới 2 cột, mặt bằng móng
Hình 2.28b - Cấu tạo cốt thép móng dưới 2 cột, các mặt cắt
67
www.vietcons.org
2.8.4 Những yêu cầu về cấu tạo đối với móng bê tông cốt thép
2.8.4.1 Lớp bê tông bảo vệ
Lớp bê tông bảo vệ cho cốt thép chịu lực cần đảm bảo sự làm việc đồng thời của
cốt thép và bê tông trong mọi giai đoạn làm việc của kết cấu, cũng như bảo vệ cốt thép
khỏi tác động của không khí, nhiệt độ và các tác động tương tự.
- Trong dầm móng: 30 mm
- Trong móng:
+ Lắp ghép: 30 mm
+ Toàn khối khi có lớp bê tông lót: 35 mm
+ Toàn khối khi không có lớp bê tông lót: 70 mm
2.8.4.2 Khoảng cách tối thiểu giữa các thanh thép
Khoảng cách thông thủy giữa các thanh cốt thép dọc không căng hoặc cốt thép
căng được kéo trên bệ, cũng như khoảng cách giữa các thanh trong các khung thép hàn
kề nhau, được lấy không nhỏ hơn đường kính thanh cốt thép lớn nhất và không nhỏ hơn
các trị số quy định sau:
a. Nếu khi đổ bê tông, các thanh cốt thép có vị trí nằm ngang hoặc xiên: phải
không nhỏ hơn: đối với cốt thép đặt dưới là 25 mm, đối với cốt thép đặt trên là 30 mm.
Khi cốt thép đặt dưới bố trí nhiều hơn hai lớp theo chiều cao thì khoảng cách giữa các
thanh theo phương ngang (ngoài các thanh ở hai lớp dưới cùng) cần phải không nhỏ hơn
50 mm.
b. Nếu khi đổ bê tông, các thanh cốt thép có vị trí thẳng đứng: không nhỏ hơn 50
mm. Khi kiểm soát một cách có hệ thống kích thước cốt liệu bê tông, khoảng cách này
có thể giảm đến 35 mm nhưng không được nhỏ hơn 1,5 lần kích thước lớn nhất của cốt
liệu thô.
2.9 Tính toán móng mềm

2.9.1 Phân loại móng mềm
Móng mềm bao gồm móng băng dưới dãy cột (một phương hoặc hai phương) và
móng bè. Đối với móng kết hợp dưới hai cột đã trình bày ở phần 2.3.2.3 trên đây, khi
khoảng cách giữa hai cột lớn cũng có thể được xem như móng mềm.
Móng được gọi là móng mềm khi có hệ số độ cứng t ≥ 10; t được xác định như
sau:
E l3
t  10 (2.51)
Eb h3
trong đó:
E - mô đun biến dạng của đất nền, (kPa);
Eb - mô đun biến dạng của bê tông, (kPa);
l - nửa chiều dài móng, (m);
68
www.vietcons.org
h - chiều cao của móng, (m).

Dựa vào tỷ số giữa 2 cạnh móng, người ta chia thành 2 loại: khi l  7 được coi
b
l
là móng dầm và khi  7 được coi là móng bản.
b
Về lựa chọn kích thước sơ bộ của móng băng và móng bè tương tự như móng
kết hợp dưới hai cột ở phần trên. Trong trường hợp sử dụng phương án móng băng hai
phương, để đơn giản có thể xác định kích thước móng theo mỗi phương riêng biệt, lúc
này nên sử dụng giá trị mô men uốn theo phương cạnh ngắn. Chiều rộng móng cuối
cùng được kiểm tra theo điều kiện áp lực tiêu chuẩn dưới đáy móng cho từng dải và
điều chỉnh theo điều kiện độ lún lệch tương đối giữa các chân cột liền kề sau khi phân
tích hệ móng theo bài toán dầm trên nền đàn hồi.
2.9.2 Các loại mô hình nền

2.9.2.1 Mô hình nền biến dạng cục bộ
Phương pháp này chỉ xét đến độ lún ở nơi đặt lực, không xét đến biến dạng ở
ngoài phạm vi gia tải. Điều này cho phép coi nền như những lò xo đàn hồi độc lập với
nhau (hình 2.29), độ lún sảy ra trong phạm vi diện tích gia tải.
Giả thiết quan hệ giữa áp lực và độ lún là mối quan hệ bậc nhất do giáo sư người
Đức Winkler đề xuất năm 1867.
Hình 2.29 - Mô hình nền biến dạng cục bộ
Cường độ phản lực đất tại mỗi điểm tỷ lệ bậc nhất với độ lún đàn hồi tại điểm
đó:
Px = -CWx (2.52)
trong đó:
Wx - độ lún của đất trong phạm vi gia tải, (m);
C - hệ số nền đàn hồi, (kN/m3) được coi là không đổi cho từng loại đất, có thể
tham khảo trong Bảng 2.14.
Bảng 2.14 - Trị số của hệ số nền C
Loại nền Hệ số nền C (kN/m3)
- Đá bazan. 8.000.000  12.000.000
- Granit (đá hoa cương), đá pocfia, đá disrit. 3.500.000  5.000.000
- Đá cát kết sa thạch. 800.000  2.500.000
69
www.vietcons.org
- Đá vôi (chặt), gôlômit, đá phiến cát. 400.000  800.000

- Đá phiến sét. 200.000  600.000
- Tup. 100.000  300.000
- Đất hòn lớn. 50.000  100.000
- Cát hạt to và cát hạt trung. 30.000  50.000
- Cát hạt nhỏ. 20.000  40.000
- Cát bụi. 10.000  15.000
- Sét cứng. 100.000  200.000
- Đất loại sét dẻo. 10.000  40.000
- Nền cọc. 50.000  150.000
- Gạch. 4.000.000  5.000.000
- Đá xây. 5.000.000  6.000.000
- Bê tông. 8.000.000  15.000.000
- Bê tông cốt thép. 8.000.000  15.000.000
Những ưu nhược điểm của phương pháp nền biến dạng đàn hồi cục bộ là:
Phương pháp này tính toán đơn giản. Khi móng có kích thước lớn và khi nền đất
yếu cho kết quả khá phù hợp.
Trong thực tế, dưới tác dụng của tải trọng, biến dạng sảy ra ở cả trong và ngoài
phạm vi gia tải. Thí nghiệm cho thấy ở ngoài phạm vi gia tải, độ lún tắt đi rất nhanh và
nó ảnh hưởng nhiều đến hệ số nền C, trong khi thí nghiệm hiện trường với bàn nén nhỏ,
còn trong thực tế khi đế móng có diện tích lớn thì chúng ít ảnh hưởng.
2.9.2.2 Mô hình nền biến dạng tổng quát
Mô hình nền biến dạng đàn hồi tổng quát cho rằng độ lún chỉ sảy ra trong cả
trong và ngoài phạm vi phạm vi diện tích gia tải. Phương pháp này dựa trên kết quả lý
thuyết đàn hồi đối với vật thể đồng nhất, đẳng hướng.
Tính chất biến dạng đặc trưng bằng mô đun biến dạng E và hệ số nở hông  của
đất.
Hình 2.30 - Biến dạng của nền theo thuyết biến dạng đàn hồi tổng quát
Những ưu nhược điểm của phương pháp nền biến dạng đàn hồi tổng quát là:
- Xét đến biến dạng của nền ở cả trong và ngoài phạm vi gia tải, phù hợp với
thực tế hơn.
- Theo phương pháp này, khi tải trọng không đáng kể thì ứng suất ở mép móng
là rất lớn, điều này không phù hợp với thực tế.
- Nền đất được xem là đồng nhất trong nửa không gian nhưng thực tế thì độ chặt
và tính đàn hồi tăng lên theo chiều sâu.
70
www.vietcons.org
2.9.3 Tính toán móng mềm theo mô hình nền biến dạng cục bộ
2.9.3.1 Phương trình vi phân cơ bản
Dầm được coi là dài vô hạn nếu có các đầu mút dầm cách điểm đặt lực một
khoảng lớn hơn 2/a (a được tính ở dưới đây).
Xét dầm trên nền đàn hồi chịu tác dụng của lực tập trung P và lực phân bố qx
trên hình 2.31. Phương trình vi phân của trục dầm bị uốn là:
d2 yx Mx
= (2.53)
dx 2 EJ
Lấy vi phân 2 lần phương trình 2.53 ta được:
d4 yx
EJ =q x -Ky x (2.54)
dx4
d4 yx
Hay: EJ +Ky x =q x (2.55)
dx4
Đặt a  4 K , (1/m) - a là đặc trưng của dầm trên nền đàn hồi, phụ thuộc vào
4EJ
độ cứng và tính chất đàn hồi của nền. Chia (2.55) cho EJ ta có:
d4 yx q
+4a 4 y x = EJx (2.56)
dx 4
Nếu dầm không có lực phân bố thì qx = 0, và (2.55) còn lại:

d4 yx
+4a 4 y x =0 (2.57)
dx 4
Nghiệm của phương trình thuần nhất (2.57) có thể tìm dưới dạng:
y  C1eax cos ax  C2 e ax sin ax  C3e -ax cos ax  C 4 e-ax sin ax (2.58)
trong đó: C1, C2, C3, C4 - các hằng số tích phân xác định theo điều kiện biên của
sự uốn khi x = 0 và x= .
Nếu dầm có lực phân bố, qx là hằng số hay hàm bậc nhất, thì nghiệm của
phương trình không thuần nhất là:
yK (2.59)
q
Nghiệm tổng quát của phương trình 2.58 là:
q
y=C1eax cosax+C2 eax sinax+C3e-ax cosax+C4 e-ax sinax- (2.60)
K
71
www.vietcons.org
W(x)
q(x)
p(x)
Hình 2.31 - Sơ đồ tính toán dầm trên nền đàn hồi theo phương pháp hệ số nền
2.9.3.2 Tính móng dầm dài vô hạn
a. Dầm dài vô hạn chịu tải tập trung
Xét dầm trên hình 2.32 có chiều dài vô hạn chịu lực tập trung. Khi cách xa điểm
đặt lực vô hạn, độ võng của dầm sẽ bằng 0. Thay x =  vào (2.60), với C1 = C2 = 0. Độ
võng của dầm dài vô hạn sẽ là:
yx = e-ax(-C3cosax + C4sinax) = 0 (2.61)
Tại điểm đặt P, nghĩa là khi x = 0, do đối xứng nên góc xoay sẽ bằng 0. Lấy đạo
hàm của (2.61), thay x = 0, kết hợp với các điều kiện biên, tìm các hằng số tích phân.
Giải ra ta được các phương trình tìm độ võng, mô men uốn, lực cắt của dầm như sau:
- Độ võng:
y P e -ax (cos ax  sin ax) (2.62)
3
8EJa
- Mô men uốn:
M  EJy' '   P e -ax (sin ax  cos ax) (2.63)
4a
- Lực cắt:
Q  EJy' ' '   P e -ax cosax (2.64)
2a
Đặt   e -ax (cos ax  sin ax) ;   e -ax (sin ax  cos ax) ;   e -ax cosax , ta
1 2 3
có:
y P  (2.65)
3 1
8EJa
M P  (2.66)
4a 2
Q P  (2.67)
2a 3
72
www.vietcons.org
Hình 2.32 - Các biểu đồ khi dầm dài vô hạn chịu lực tập trung
Ở đây: a là hệ số đặc trưng của dầm trên nền đàn hồi; a  4 K (1/m); K = Cb
4 EJ
(C là hệ số nền; b là chiều rộng móng).
Dầm được coi là dài vô hạn nếu có các đầu mút dầm cách điểm đặt lực một
khoảng là 2/a.
b. Dầm dài vô hạn chịu mô men tập trung
-∞ +∞
Hình 2.33 - Dầm dài vô hạn chịu mô men tập trung

Sử dụng lời giải (2.54) trong đó q = 0 và sử dụng các điều kiện biên của bài
toán, ta có độ võng của dầm là:
M 0a 2 -ax
y e sinax (2.68)
K
Đặt   e -ax sinax , ta được:
4
M0 a 2
y= ξ (2.69)
K 4
M
M= 0 ξ (2.70)
K 3
73
www.vietcons.org
M0
Q=- ξ (2.71)
K 1
Các hệ số 1, 2, 3, 4 tra Bảng 2.15.
c. Dầm dài vô hạn chịu tải phân bố cục bộ
Hình 2.34 - Dầm dài vô hạn chịu tải trọng phân bố trên đoạn l
Đối với điểm O bất kỳ trên hình 2.34, phương trình độ võng tìm được như sau:
q
y (2 - e nx cos an  e mx cos am) (2.72)
2c
Trong đó c là hệ số nền, từ biểu thức 2.72, lấy đạo hàm sẽ được công thức xác
định được mô men uốn M và lực cắt Q.
Bảng 2.15 - Trị số ξ để tính dầm móng dài vô hạn

ax ξ1 ξ2 ξ3 ξ4 ax ξ1 ξ2 ξ3 ξ4
- 1.00000 1.00000 1.00000 0.00000 3.6 -0.03659 -0.01241 -0.02450 -0.01209
0.1 0.99065 0.80998 0.90032 0.09033 3.7 -0.03407 -0.00787 -0.02097 -0.01310
0.2 0.96507 0.63975 0.80241 0.16266 3.8 -0.03138 -0.00401 -0.01769 -0.01369
0.3 0.92666 0.48880 0.70773 0.21893 3.9 -0.02862 -0.00077 -0.01469 -0.01392
0.4 0.87844 0.35637 0.61741 0.26103 4 -0.02583 0.00189 -0.01197 -0.01386
0.5 0.82307 0.24149 0.53228 0.29079 4.1 -0.02309 0.00403 -0.00953 -0.01356
0.6 0.76284 0.14307 0.45295 0.30988 4.2 -0.02042 0.00572 -0.00735 -0.01307
0.7 0.69972 0.05990 0.37981 0.31991 4.3 -0.01787 0.00699 -0.00544 -0.01243
0.8 0.63538 -0.00928 0.31305 0.32233 4.4 -0.01546 0.00791 -0.00377 -0.01168
0.9 0.57120 -0.06575 0.25273 0.31848 4.5 -0.01320 0.00852 -0.00234 -0.01086
1.0 0.50833 -0.11079 0.19877 0.30956 4.6 -0.01112 0.00886 -0.00113 -0.00999
1.1 0.44765 -0.14567 0.15099 0.29666 4.7 -0.00921 0.00898 -0.00011 -0.00909
1.2 0.38986 -0.17158 0.10914 0.28072 4.8 -0.00748 0.00892 0.00072 -0.00820
1.3 0.33550 -0.18970 0.07290 0.26260 4.9 -0.00593 0.00870 0.00139 -0.00732
1.4 0.28492 -0.20110 0.04191 0.24301 5 -0.00455 0.00837 0.00191 -0.00646
1.5 0.23835 -0.20679 0.01578 0.22257 5.1 -0.00334 0.00795 0.00230 -0.00564
1.6 0.19592 -0.20771 -0.00590 0.20181 5.2 -0.00229 0.00746 0.00258 -0.00487
1.7 0.15762 -0.20470 -0.02354 0.18116 5.3 -0.00139 0.00692 0.00277 -0.00415
1.8 0.12342 -0.19853 -0.03756 0.16098 5.4 -0.00062 0.00636 0.00287 -0.00349
1.9 0.09318 -0.18989 -0.04835 0.14154 5.5 0.00001 0.00578 0.00290 -0.00288
74
www.vietcons.org
2.0 0.06674 -0.17938 -0.05632 0.12306 5.6 0.00053 0.00520 0.00287 -0.00233
2.1 0.04388 -0.16753 -0.06182 0.10571 5.7 0.00095 0.00464 0.00279 -0.00184
2.2 0.02438 -0.15479 -0.06521 0.08958 5.8 0.00127 0.00409 0.00268 -0.00141
2.3 0.00796 -0.14156 -0.06680 0.07476 5.9 0.00152 0.00356 0.00254 -0.00102
2.4 -0.00562 -0.12817 -0.06689 0.06128 6 0.00169 0.00307 0.00238 -0.00069
2.5 -0.01664 -0.11489 -0.06576 0.04913 6.1 0.00180 0.00261 0.00221 -0.00041
2.6 -0.02536 -0.10193 -0.06364 0.03829 6.2 0.00185 0.00219 0.00202 -0.00017
2.7 -0.03204 -0.08948 -0.06076 0.02872 6.3 0.00187 0.00181 0.00184 0.00003
2.8 -0.03693 -0.07767 -0.05730 0.02037 6.4 0.00184 0.00146 0.00165 0.00019
2.9 -0.04026 -0.06659 -0.05343 0.01316 6.5 0.00179 0.00114 0.00147 0.00032
3.0 -0.04226 -0.05631 -0.04929 0.00703 6.6 0.00172 0.00087 0.00129 0.00042
3.1 -0.04314 -0.04688 -0.04501 0.00187 6.7 0.00162 0.00063 0.00113 0.00050
3.2 -0.04307 -0.03831 -0.04069 -0.00238 6.8 0.00152 0.00042 0.00097 0.00055
3.3 -0.04224 -0.03060 -0.03642 -0.00582 6.9 0.00141 0.00024 0.00082 0.00058
3.4 -0.04079 -0.02374 -0.03227 -0.00853 7 0.00129 0.00009 0.00069 0.00060
3.5 -0.03887 -0.01769 -0.02828 -0.01059
d. Dầm dài vô hạn chịu tải tập trung và mô men

Tải trọng đặt ở một đầu, đầu kia là vô hạn.
Xét dầm trên hình 2.35, lấy gốc tọa độ tại điểm đặt tải trọng và sử dụng các
điều kiện biên, ta tìm được:
y= 2a (Pξ -aM 0 ξ ) (2.73)

K 3 2
M= 1 (-Pξ +aM 0 ξ ) (2.74)

a 4 1
Q=-(Pξ +2aM 0ξ ) (2.75)

1 4
Hình 2.35 - Dầm dài nửa vô hạn chịu lực tập trung và mô men
75
www.vietcons.org
2.9.3.3 Tính móng dầm ngắn

q
x
yx
px Hình 2.36 - Dầm ngắn trên nền đàn hồi
Trường hợp dầm ngắn thì tải trọng tác dụng tại vị trí bất kỳ cũng sẽ gây ra độ
võng cho các đầu mút dầm. Đây là bài toán rất phức tạp, dưới đây giới thiệu kết quả bài
toán được giải theo phương pháp thông số ban đầu của Viện sĩ Crư-lốp:
Q q -Ky 0 q' -Ky'0 
M x =M0 Y1(x) + 0 Y2(x) + 0 Y3(x) + 0 Y4(x) ; 
a a2 a3 
q 0 -Ky 0 q'0 -Ky'0 
Q x =-4aM 0 Y4(x) +Q0 Y1(x) + Y2(x) + Y3(x) ; 
a a2  (2.76)
q' -Ky'0 
q x -Ky x =-4a 2 M 0 Y3(x) -4aQ0 Y4(x) +  q 0 -Ky0  Y1(x) + 0 Y2(x) ; 
a 
q'x -Ky'x =-4a M 0 Y2(x) -4a Q 0 Y3(x) -4a  q 0 -Ky0  Y4(x) +  q'0 -Ky'0  Y1(x) 
3 2
Trong đó: Y1(x), Y2(x), Y3(x), Y4(x) là các hàm Crư-lốp, có dạng:
Y1(x)  chaxcosax; 

1
Y2(x)   chaxsinax  shaxcosax  ;
2 

1  (2.77)
Y3(x)  shaxsinax; 
2 
1 
Y4(x)   chaxsinax  shaxcosax  
4 
1
  1

Ở đây: chax  e ax  e  ax ; shax  e ax  e  ax
2 2

Công thức này chỉ đúng cho trường hợp tải trọng liên tục trên toàn bộ chiều dài
dầm. Các biểu thức trên được thể hiện qua các trị số ban đầu của chúng vì vậy được gọi
là phương pháp thông số ban đầu.
2.9.4 Tính toán móng mềm theo mô hình nền biến dạng tổng quát
Với giả thiết nền là nửa không gian biến dạng tuyến tính, nhiều nhà khoa học đã
đề xuất các phương pháp tính toán móng mềm. Trong thực tiễn thiết kế, được sử dụng
76
www.vietcons.org
nhiều nhất là các phương pháp của các giáo sư Gorbunôv - Pôxadôv; Jemoskin;
Ximvulidi…
Khi nền nhiều lớp đất thì mô đun biến dạng trung bình của các lớp chuyển thành
1 nền đồng nhất xác định theo công thức:
n
σ h
i=1
i i
E tb = n
(2.78)
σi hi

i=1
Ei
trong đó:
hi - chiều dày lớp đất thứ “i”;
Ei - mô đun biến dạng lớp đất thứ “i”;
i - ứng suất trung bình trong lớp đất thứ “i” tính cho trục đứng đi qua trọng tâm
đế móng;
n - số lượng lớp đất trong phạm vi nền.
2.9.4.1 Phương pháp của Gorbunôv - Pôxađôv
Phương pháp này dựa trên các giả thiết sau đây:
- Quy luật phân bố ứng suất tiếp xúc dưới đế dầm và bản có dạng là một đa thức
bậc cao.
- Độ võng của kết cấu dầm hoặc bản y(x) và độ lún của nền W(x) thỏa mãn đẳng
thức:
y(x) = W(x) (2.79)
Dựa vào cơ sở lý luận nền biến dạng tuyến tính và các giả thuyết ban đầu, tác
giả đã thành lập các hệ phương trình vi phân cho từng loại dầm, bản sau đó giải các bài
toán đó và lập thành bảng tra.
l l
Ngoại lực
p-i pi
ml
m-l Áp lực
xuống nền x h dr
l l x
Hình 2.37 - Sơ đồ tải trọng: a) Đối với dải, b) Đối với nền.
Kết quả lời giải của Gorbunôv - Pôxađôv như sau:
77
www.vietcons.org
Khi tải trọng phân bố đều q (KPa) trên các dải mềm có bề rộng b, các thành
phần nội lực theo phương pháp tra bảng như sau:
- Áp lực phản lực:
p  p q , (KPa)
- Lực cắt:
Q  Qblq , (KN)
- Mô men uốn:
2
M  Mbl q , (KNm)
trong đó:
p, Q , M được tra bảng lập sẵn phụ thuộc vào độ mảnh t và hệ số ξ= x (Bảng
l
2.16)
1-μ  πEbl
2 3
3
b
t=  10 El (2.80)
1-μ  4E J E h
2
b b
3
trong đó:
E,  - mô đun biến dạng và hệ số nở hông của đất, (kPa);
Eb, b - mô đun đàn hồi và hệ số poát xông của vật liệu dải;
h - chiều cao tiết diện ngang của dải, (m).
Bảng 2.16 - Trị số p , Q , M cho trường hợp tải trọng phân bố đều trên dải làm việc trong
điều kiện bài toán phẳng

x Trị số p
l Max Max
Qx Mx
0.0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9
t
0 0,64 0,64 0,65 0,67 0,69 0,74 0,80 0,89 1,06 1,46 -0,210 0,137
1 0,69 0,70 0,71 0,72 0,75 0,80 0,87 0,99 1,23 1,69 -0,163 0,103
2 0,72 0,72 0,74 0,74 0,77 0,81 0,87 0,99 1,21 1,65 -0,153 0,096
3 0,74 0,74 0,75 0,76 0,78 0,81 0,87 0,99 1,19 1,61 -0,144 0,090
5 0,77 0,78 0,78 0,79 0,80 0,83 0,88 0,97 1,16 1,55 -0,129 0,080
7 0,80 0,80 0,81 0,81 0,82 0,84 0,88 0,96 1,13 1,50 -0,117 0,072
10 0,84 0,84 0,84 0,84 0,84 0,85 0,88 0,95 1,11 1,44 -0,103 0,063
15 0,88 0,88 0,87 0,87 0,87 0,87 0,89 0,94 1,07 1,37 -0,085 0,051
20 0,90 0,90 0,90 0,89 0,89 0,88 0,89 0,93 1,05 1,32 -0,075 0,043
30 0,94 0,94 0,93 0,92 0,91 0,90 0,90 0,92 1,01 1,26 -0,061 0,033
50 0,97 0,97 0,96 0,95 0,94 0,92 0,91 0,92 0,99 1,18 -0,045 0,022
Trị số Q
x

l 0.0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9
78
www.vietcons.org
t
0 0 -0,036 -0,072 -0,106 -0,138 -0,167 -0,190 -0,206 -0,210 -0,187
1 0 -0,030 -0,060 -0,089 -0,115 -0,138 -0,155 -0,163 -0,153 -0,110
2 0 -0,028 -0,056 -0,082 -0,107 -0,128 -0,145 -0,153 -0,144 -0,104
3 0 -0,026 -0,052 -0,076 -0,099 -0,120 -0,136 -0,144 -0,136 -0,099
5 0 -0,022 -0,045 -0,066 -0,087 -0,105 -0,121 -0,129 -0,124 -0,090
7 0 -0,020 -0,039 -0,058 -0,077 -0,094 -0,108 -0,117 -0,113 -0,084
10 0 -0,016 -0,033 -0,049 -0,065 -0,080 -0,094 -0,103 -0,101 -0,075
15 0 -0,012 -0,025 -0,030 -0,051 -0,064 -0,076 -0,085 -0,085 -0,065
20 0 -0,010 -0,019 -0,030 -0,041 -0,053 -0,064 -0,073 -0,075 -0,060
30 0 -0,006 -0,012 -0,020 -0,026 -0,038 -0,048 -0,057 -0,061 -0,050
50 0 -0,003 -0,006 -0,010 -0,015 -0,022 -0,031 -0,040 -0,045 -0,039
Trị số M
x

l
0.0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9
t
0 0,137 0,135 0,129 0,120 0,108 0,093 0,075 0,055 0,034 0,014
1 0,103 0,101 0,097 0,089 0,079 0,066 0,052 0,036 0,020 0,006
2 0,096 0,095 0,091 0,084 0,074 0,063 0,049 0,034 0,019 0,006
3 0,090 0,089 0,085 0,079 0,070 0,059 0,046 0,032 0,018 0,006
5 0,080 0,079 0,076 0,070 0,063 0,053 0,042 0,029 0,016 0,005
7 0,072 0,071 0,068 0,063 0,057 0,048 0,038 0,027 0,015 0,005
10 0,063 0,062 0,059 0,055 0,050 0,042 0,034 0,024 0,013 0,004
15 0,051 0,050 0,049 0,046 0,041 0,036 0,028 0,020 0,011 0,004
20 0,043 0,043 0,041 0,039 0,035 0,031 0,025 0,018 0,010 0,003
30 0,033 0,033 0,032 0,030 0,028 0,024 0,020 0,015 0,009 0,003
50 0,022 0,021 0,021 0,020 0,019 0,017 0,014 0,011 0,007 0,002
2.9.4.2 Phương pháp của Ximvulidi

Phương pháp này dùng để xác định phản lực của nền, sau đó xác định lực cắt và
mô men uốn tại tiết diện bất kỳ của dải chịu tác dụng của tải trọng nằm trên nửa không
gian biến dạng tuyến tính.
Ximvulidi đã tìm phản lực của nền dưới dạng đa thức bậc 3:
a1
l x- 2l  +4 al  x- 2l  +8 al  x- 2l 
2 3
2 3
p(x) =a 0 +2 2 3
(2.81)
trong đó:
a0, a1, a2, a3 - các thông số phụ thuộc vào độ cứng, chiều dài của dầm, mô đun
biến dạng của nền, loại tải trọng và vị trí đặt tải.
l - chiều dài của dầm, (m).
Để xác định các hệ số a0, a1, a2, a3, Ximvulidi đã dùng các điều kiện sau:
- 2 điều kiện cân bằng của dầm y = 0 và M = 0.
79
www.vietcons.org
- 2 điều kiện biên: các mô men uốn ở các đầu dầm tự do bằng 0, nghĩa là khi x =
0, y” = 0.
- 4 điều kiện liên quan giữa dầm và nền:
+ Độ võng của đầu trái dầm và độ lún của nền bằng nhau.
+ Độ võng của 2 đường cong thể hiện biến dạng của dầm và độ lún của nền tại
giữa dầm bằng nhau.
+ Các diện tích tạo bởi 2 đường cong biến dạng (của dầm và của nền) bằng
nhau.
+ Ở giữa dầm, đạo hàm bậc 3 của 2 hàm số bằng nhau.
Từ các điều kiện trên xác lập được 4 phương trình để xác định 4 ẩn số. Ví dụ về
kết quả trong các trường hợp tải trọng khác nhau như sau:
- Trường hợp lực phân bố đều trên toàn bộ chiều dài của dải:
+ Các thông số:
a 0 = 8252+29α q
13440+29α
a2
= 5188 q
3 13440+29α
a1 =a 3 =0
trong đó  là chỉ tiêu độ mảnh, xác định theo công thức:
α=
1-μ  πEbl3 πEl3
2
b

1-μ  E J E J
2
b b
+ Trị số phản lực nền, lực cắt và mô men uốn:
4a 2 2 
p=a 0 +
l2
x- l
2  


2a 2 x 
Q= 2  x-l  2x-l  (2.82)
3l 
a2x2 3

2 
M= x-l  
3l 
- Trường hợp lực tập trung tác dụng ở giữa dải:
+ Các thông số:
a 0 = 8252+71α . P
13440+29α l
a 2 5188-42α P
= .
3 13440+29α l
a1 =a 3 =0
80
www.vietcons.org
4a 2 2
+ Phản lực nền: p=a 0 +
l2
 
x- l
2
Từ phản lực nền, tìm được Q, M. Nếu dùng bảng tra thì:
p 
p=p 
bl 2

Q=QP  (2.83)

M=MPl 

trong đó p, Q, M - các hệ số được tra Bảng 2.16.
2.9.4.3 Phương pháp của Jemoskin

a. Tính toán dầm
Các giả thiết cơ bản:
- Coi phản lực ở đáy dầm phân bố theo bậc. Tất cả các bậc có cùng chiều dài c.
Trong phạm vi mỗi bậc phản lực đất được coi là phân bố đều. Sự tiếp xúc giữa dầm và
nền trên diện tích cb được thay bằng liên kết gối tựa trên những thanh cứng, những
thanh này được đặt tại chính giữa mỗi đọan c và chịu tải trọng do dầm truyền xuống rồi
truyền tải trọng đó trên phần nền tương ứng.
- Đặt thanh ngang vào để cho hệ không biến hình. (Sau này thanh ngang sẽ
không có vai trò gì - nội lực trong thanh = 0).
- Hệ tìm được (gồm dầm chịu tải đặt trên những thanh gối tựa) được coi như
dầm trên nền liên tục biến dạng tuyến tính.
Điều kiện phối hợp làm việc giữa dầm và nền là độ võng của dầm yi và độ lún
của nền Wi tại điểm đặt thanh tựa yi = Wi. Hệ trên hình 2.38 là một hệ siêu tĩnh thông
thường và có thể giải theo các phương pháp lực, chuyển vị hay hỗn hợp.
Bằng phương pháp hỗn hợp, độ lún của nền Wik xác định như sau:
+ Trường hợp bài toán không gian: dầm có bề rộng b thì độ lún Wik theo công
thức Boussinesq được viết dưới dạng:
Wik =
1-μ  F
2
(2.84)
ik
πEc
trong đó:
Fik - hàm phụ thuộc vào b và x tra bảng;

c c
x - khoảng cách từ giữa đoạn được gia tải đến điểm tính độ lún.
b. Tính bản chữ nhật trên nền đàn hồi
81
www.vietcons.org
c c c c c
X1
X3
X4
X5
X2
a1
a2
0
ya
ak
Hình 2.38 - Phương pháp tính toán của Jemôskin

Đối với bản trên nền đàn hồi, phải chia bản thành những hình vuông bằng nhau
và giả thiết đặt các thanh tựa tại trung tâm của chúng.
Khi chọn hệ cơ bản, loại bỏ các thanh và thay chúng bằng các lực chưa biết.
Ngoài ra, đặt ngàm vào một tiết diện nào đó và lưu ý để sử dụng tính đối xứng của hệ.
Sau đó thay bản bằng các hệ dầm giao nhau. Giả thiết liên kết giữa các dầm chỉ
có ở giao điểm của các trục của chúng mà tại đó ta đặt các thanh tựa (hình 2.39).
2.9.5 Tính toán móng mềm theo mô hình lớp đàn hồi có chiều dày hữu hạn
2.9.5.1 Phạm vi áp dụng
- Khi nền là tầng đất có chiều dày hữu hạn trên đá cứng, lúc đó sẽ sảy ra hiện
tượng tập trung ứng suất trong nền. Tuy nhiên, độ lún trong trường hợp này bé hơn khi
coi nền là nửa không gian vì chiều dày của tầng chịu nén bé. Sự phân bố ứng suất tiếp
xúc dưới đế móng khi nền là lớp có chiều dày hữu hạn sẽ khác với sự phân bố ứng suất
đó khi nền là nửa không gian, do vậy trị số mô men uốn và lực cắt sẽ khác.
- Khi móng có diện tích đế lớn, đất có chiều dày lớn có thể coi là nửa không gian
thì độ lún theo sơ đồ nửa không gian biến dạng tuyến tính sẽ lớn hơn nhiều so với kết
quả quan trắc thực tế, nhưng nếu khi độ lún tính theo mô hình nền là lớp có chiều dày
82
www.vietcons.org
hữu hạn trên đá cứng thì kết quả lại khá phù hợp với thực tế. Điều này là do, khi đế
móng lớn thì chiều dày lớp chịu nén cũng sẽ lớn, nhưng càng ở dưới sâu đất càng bị nén
chặt hơn nên đất sẽ khó bị biến dạng hơn. Chính vì vậy, quy phạm quy định dùng mô
hình đất có chiều dày hữu hạn khi móng có bề rộng b > 10m hoặc đường kính D >10m.
Thanh tựa giả tạo
Ngàm giả tạo
Hình 2.39 - Tính bản chữ nhật trên nền đàn hồi theo phương pháp tính toán của Jemôskin
2.9.5.2 Các giả thiết

- Tầng chịu nén (kể từ đáy móng đến mặt lớp đá cứng) coi là đồng nhất có E và
 không thay đổi, quan hệ giữa biến dạng và ứng suất là tuyến tính.
- Dùng công thức của O.IA. Sekchio để tính độ lún của lớp đất đồng nhất biến
dạng tuyến tính thay cho công thức của Flamant, cho rằng ứng suất tiếp xúc tại mặt tiếp
xúc giữa tầng đất và tầng đá bằng 0.
2.9.5.3 Kết quả tính toán
Độ lún của điểm bất kỳ của mặt đất nền:
Wi =
  . 4h  Sh α.cos Hx α.sin Ha α
q 1-μ 2 
2
(2.85)
E π
0  chα.shα+α  α 2
Sau khi biến đổi có:
qc
πE 
Wi = 1-μ 2  W i (2.86)
trong đó:
83
www.vietcons.org
- Độ lún của điểm bất kỳ nằm trên bề mặt của tầng chịu nén ở cách xa trục của
đoạn dầm bị gia tải một khoảng x ;
c
c - chiều dài đoạn dầm được chia ra;
W - hệ số phụ thuộc vào c và x tra bảng.

i H c
a a
Wi
Wo
H
xi
τ=0
Hình 2.40 - Sơ đồ móng mềm trên nền là lớp biến dạng tuyến tính trên đá cứng
2.10 Bài tập ví dụ
2.10.1 Ví dụ 2.1 - Móng đơn dưới cột
Thiết kế móng đơn dưới cột của một nhà khung bê tông cốt thép có tường chèn.
Tiết diện cột 20 x 30 (cm); tiết diện cổ móng 30 x 40 (cm). Tải trọng tính toán dưới
chân cột đặt tại mặt đất tự nhiên như sau:
N 0tt = 595 kN; M 0tt = 70 kNm; N 0tt = 23 kN;

Nền đất từ trên xuống gồm 3 lớp, có chiều dày không đổi. Mực nước ngầm ở độ
sâu -2,2 m kể từ mặt đất tự nhiên. Chỉ tiêu cơ lý của các lớp như sau:
Lớp 1 dày 2,7 m:
Thành phần hạt (%) tương ứng với các cỡ hạt
Độ
Hạt cát Hạt ẩm Tỷ
Hạt sỏi Hạt bụi qc
Lớp Thô To Vừa Nhỏ Mịn sét tự trọng
nhiên (MPa)
hạt
10- 1- 0,5- 0,25 0,1- 0,05- 0,001- (%)
>10 5-2 2-1 <0,002
5 0,5 0,25 -0,1 0,05 0,001 0,002
1 2 18 28 32 10 5 5 22,5 2,64 6,5
Lớp 2 dày 4,8 m; Lớp 3 chưa kết thúc dưới đáy hố khoan.
Tỷ Kết quả thí nghiệm nén ép e-p

WL, WP γW φ c với áp lực nén p (kPa) qc
Lớp W trọng
(%) (%) kN/m3 hạt (ñoä) (kPa) (MPa)
100 200 300 400
o
2 32,5 37,6 22,9 18,4 2,68 9 50’ 14 0,888 0,854 0,827 0,814 1,06
84
www.vietcons.org
3 28,6 44,7 29,2 19,1 2,71 20o00’ 33 0,799 0,778 0,760 0,744 3,94
Trình tự tính toán như sau:

Bước 1: Đánh giá về điều kiện địa chất công trình
Căn cứ vào bảng số liệu địa chất ở trên, xác định tên, trạng thái của đất và tính
toán các chỉ tiêu có liên quan.
Lớp 1:
- Xác định tên đất: lượng hạt có đường kính > 0,1 mm:
2 + 18 + 28 + 32 = 80% > 75%
Theo bảng 2 - TCVN 9362:2012, đất thuộc loại cát mịn.
- Xác định trạng thái của đất: căn cứ kết quả xuyên tĩnh qc = 6,4 MPa; 12 MPa >
qc > 4 MPa; tra bảng 5 - TCVN 9362:2012, đất thuộc loại chặt vừa. Tương ứng hệ số
rỗng e = 0,6 ÷ 0,75, nội suy từ qc tìm được e = 0,705.
Vậy lớp 1 thuộc loại cát mịn chặt vừa.
- Xác định dung trọng tự nhiên:
  n (1  W ) 2,64 x10 x (1  0,225) 3
W    18,97 kN/m
1 e 1  0,705
- Độ bão hòa:
W 2,64 x 0,225
G   0,84
e 0,705
Theo bảng 4 - TCVN 9362:2012, G trong khoảng 1 ÷ 0,8; vậy cát ở trạng thái no
nước.
- Góc ma sát trong và lực dính: sử dụng hệ số rỗng e = 0,705 với cát hạt mịn, tra
bảng B1 - TCVN 9362:2012, tìm được φtc = 29,8o; ctc = 0. Trong tính toán dùng φtt =
φtc/1,1 = 27,1o ≈ 27o2’.
- Mô đun biến dạng E, xác định từ kết quả xuyên tĩnh: E = αqc; với đất cát α =
1,5 ÷ 3; lấy trung bình α = 2,25 có:
E = 2,25 x 6,4 = 14,4 MPa.
Ở đây lưu ý rằng nếu E tính từ hệ số rỗng e, theo bảng B1 - TCVN 9362:2012 sẽ
có giá trị là E = 22,5 MPa. Cần so sánh giữa E tính từ sức kháng xuyên tĩnh qc và theo
hệ số rỗng e, lấy giá trị nhỏ hơn để đảm bảo an toàn.
Lớp 2:
- Xác định tên đất theo chỉ số dẻo:
IP = WL - WP = 0,376 - 0,229 = 0,147;
Theo bảng 6 - TCVN 9362:2012, 0,07 < IP = 0,147 < 0,17; đất thuộc loại á sét.
- Xác định trạng thái của đất theo chỉ số sệt:
85
www.vietcons.org
W-W P 0,325  0, 229

IL=   0, 653
IP 0,147
Theo bảng 7 - TCVN 9362:2012, 0,50 < IL = 0,653 < 0,75; đất ở trạng thái dẻo
mềm.
Vậy lớp 2 thuộc loại á sét dẻo mềm.
- Mô đun biến dạng E, xác định từ kết quả xuyên tĩnh: E = αqc;với đất á sét dẻo
mềm, α = 4,5 ÷ 7,5; lấy trung bình α = 6 có:
E = 6 x 1,06 = 6,36 MPa.
e
p (kPa)
Hình 2.41 - Biểu đồ quan hệ e-p lớp đất 2

- Xác định hệ số nén trong khoảng áp lực 100 - 200 kPa (1-2 kG/cm2):
e100-e 200  0,888  0,854  0,00034 kPa-1
a100-200 =
P 200 -P100 200  100
Lớp 3:
IP = WL - WP = 0,447 – 0,292 = 0,155;
Theo bảng 6 - TCVN 9362:2012, 0,07 ≤ IP = 0,155 ≤ 0,17; đất thuộc loại á sét.
W -W P 0, 286  0, 292
IL=   0, 04
IP 0,155
Theo bảng 7 - TCVN 9362:2012, IL = -0,4 ≤ 0; đất ở trạng thái cứng.
Vậy lớp 3 thuộc loại á sét cứng.
- Mô đun biến dạng E, xác định từ kết quả xuyên tĩnh: E = αqc;với đất á sét
cứng, α = 5 ÷ 8; lấy trung bình α = 6,5 có:
E = 6,5 x 3,94 = 25,61 MPa.
86
www.vietcons.org
e100-e200 0,799  0,778 -1

a100-200 =   0,00021 kPa
P 200-P100 200  100
e
p (kPa)
Hình 2.42 - Biểu đồ quan hệ e-p lớp đất 3

Nhận xét: qua các chỉ tiêu như trên, ta nhận thấy lớp 1 là lớp đất tốt có thể sử
dụng phương án móng nông trên nền tự nhiên, đặt móng trực trên lớp đất này. Tuy
nhiên lớp 1 chỉ có chiều dày 2,7 m, cần chọn chiều sâu đặt móng vừa phải để tận dụng
khả năng làm việc của lớp 1 còn lại và phải kiểm tra điều kiện áp lực tại đỉnh lớp đất 2
là lớp đất yếu.
Cát mịn chặt vừa, no nước. W=18,97 kN/m3; =27002’;

c=0 kPa; qc=6500 kPa; E = 14,4 MPa
Á sét dẻo mềm. W=18,4 kN/m3; IL=0,653; =9050’;

c=14,00 kPa; qc=1060 kPa; E = 6,36 MPa
Á sét cứng. W=19,1 kN/m3; IL=0,653; =20000’;

c=33,00 kPa; qc=3940 kPa; E = 25,61 Mpa
Hình 2.43 - Sơ đồ trụ địa chất công trình
Bước 2: Xác định tải trọng tiêu chuẩn tác dụng xuống móng
Giá trị tiêu chuẩn xác định theo công thức:
tt
tcA
A =
k tc
Với ktc - hệ số vượt tải, có thể lấy trung bình cho các loại tải trọng do kết cấu
bên trên là 1,15. Ta tìm được tải trọng tiêu chuẩn như sau:
N 0tc = 517,4 kN; M 0tc = 60,9 kNm; Q0tc = 20,0 kN;
87
www.vietcons.org
Bước 3: Xác định cường độ tính toán của đất nền

Giả thiết chiều rộng móng b = 1,5 m;
Chọn chiều sâu đặt móng h = 1,5 m.
Cường độ tính toán của đất nền xác định theo công thức:
R = m 1 m 2 (AbII + Bh’II + DcII)

k tc
trong đó:
m1 = 1,2 - đáy móng là cát mịn no nước;
m2 = 1,1 - giả thiết tỷ số L/H ≥ 4;
ktc = 1,0 - các chỉ tiêu cơ lý của đất xác định bằng thí nghiệm trực tiếp;
φII = φtc = 2702’; tra bảng 2.1 có: A = 0,917; B = 4,699; C = 7,169;
cII = 0;
γII = γ’II = 18,97 kN/m3 - đáy móng nằm trên mực nước ngầm;
Thay số vào công thức trên, ta có:
R = 1,2x1,1 (0,917x1,5x18,97 + 4,699x1,5x18,97 + 7,169x0)

1,0
R = 209,80 kPa
Bước 4: Xác định kích thước sơ bộ của đáy móng

Diện tích sơ bộ đáy móng xác định theo công thức:
tc
517,4
Asb =k R-Nγ0 h  1, 2x
2
 3, 45 m
tb 209,80-20x1,5
Do móng chịu tải lệch tâm nên chọn đáy móng hình chữ nhật, tỷ số giữa các
cạnh kn = 1,5. Cạnh ngắn của móng là:
3, 45
b= A sb   1,52 m
kn 1,5
Cạnh dài: l = knb = 1,5 x 1,52 = 2,28 m
Chọn kích thước móng bxl = 1,5 x 2,3 (m)
Bước 5: Kiểm tra điều kiện áp lực tại đáy móng

Điều kiện kiểm tra:
 p tctb  R
 tc
 p max  1,2R
Áp lực tiêu chuẩn trung bình tại đáy móng:
88
www.vietcons.org
p tc
max,min
tc
= Nlb 1± 6e l
trong đó:
N tc =N 0tc +G = 517,4 + 1,5x2,3x1,5x20 = 620,9 kN;
tc tc tc
M = M 0 +Q 0 h Q = 60,9 + 20x1,5 = 90,9 kNm.
tc 90,9
e= M  = 0,146m
Ntc 620,9
Thay số vào ta có:
620, 9
 l   2,3 
tc 6x0,146
p tc = Nlb 1± 6e  1±
max,min 2,3x1, 5
p tc = 248,36 kPa; p tc = 111,58 kPa

max min
tc tc
tc p max +p min 248,36  111,58
p tb =  = 179,97 kPa
2 2
So sánh: p tc = 248,36 kPa < 1,2R = 1,2x208,84 = 250,61 kPa

max
p tc = 179,97 kPa < R = 208,84 kPa

tb
Kích thước móng đã chọn thỏa mãn điều kiện áp lực tại đáy móng.
Lưu ý:
- Kết quả so sánh ở trên được xem là hợp lý khi một trong hai cặp trên không
nhỏ hơn quá 10%;
- Chiều rộng móng theo kết quả tính toán là 1,5m đúng bằng với chiều rộng giả
thiết ở bước 3. Nếu khi chọn lại b nhỏ hơn hoặc lớn hơn b giả thiết phải tính toán lại R
tương ứng với b đã chọn.
Bước 6: Kiểm tra điều kiện áp lực tại đỉnh lớp đất yếu
Lớp đất 2 là lớp đất yếu hơn so với lớp 1 (thông qua các giá trị góc ma sát trong
φ và mô đun biến dạng E) ở độ sâu -2,7 m, mực nước ngầm ở độ sâu -2,2 m.
pz + pd ≤ Rz
Trọng lượng riêng hiệu quả của các lớp đất:
- Từ mặt đất đến mực nước ngầm: γ = γ1 = 18,97 kN/m3
- Từ mực nước ngầm đến đáy lớp 1: γ = γdn1
89
www.vietcons.org
(Δ1-1)γ n (2,64-1)x10 3
γ dn1= = =9,62 kN/m
1+e 1+0,705
- Từ mặt lớp 2 đến đáy lớp 2: γ = γdn2
( γ s - γ n )γ (26,8-10)x18,4 3
γ dn2= = =8,71 kN/m
γ s 1+W  26,8(1  0,325)
- Áp lực do trọng lượng bản thân của đất tại đáy móng:
pd,z=1,5m = γ1h11 = 18,97 x 1,5 = 28,46 kPa
- Áp lực do trọng lượng bản thân của đất tại mực nước ngầm:
pd,z=2,2m = pdz=1,5m + γ1h12 = 28,46 + 18,97 x 0,7 = 41,74 kPa
- Áp lực do trọng lượng bản thân của đất tại đỉnh lớp đất yếu:
pd,z=2,7m = pdz=2,2m + γdn1h13 = 41,74 + 9,62 x 0,5 = 46,55 kPa
- Áp lực phụ thêm do tải trọng công trình tại đáy móng:
p0 = p tc - pdz=1,5m = 179,97 - 28,46 = 151,51 kPa

tb
pd,z=h+H pz,z=H
Hình 2.44 - Kiểm tra điều kiện áp lực tại đỉnh lớp đất yếu
- Áp lực phụ thêm do tải trọng công trình tại đáy lớp 1:
pz,z=1,2m = αp0
90
www.vietcons.org
 l 2z   2,2 2x1,2 
K 0 =f  ;  =f  =1,47;  1,60  = 0,541
 b b   1,5 1,5 
pz,z=2,7m = 0,541 x 151,51 = 81,97 kPa
Tổng áp lực tại đỉnh lớp đất yếu:
pd,z=2,7m + pz,z=1,2m = 46,55 + 81,97 = 128,52 kPa
Cường độ tính toán của lớp đất yếu:
m1 m 2
Rz = (AbzII + Bhz’II + DcII)
k tc
trong đó:
m1 = 1,1 - nền là á sét dẻo mềm;
φII = φtc = 9050’; tra bảng 2.1 có: A = 0,180; B = 1,719; C = 4,147
cII = 0,14 kG/cm2 = 14 kPa
γII = γdn2 = 8,71 kN/m3
1 h11  h12   dn1 h13 18,97 x (1,5  0,7)  9,62 x 0,5
 'II   = 17,24 kN/m3
h12  h 12  h13 1,5  0,7  0,5
hz = 2,7 m - (khoảng cách từ mặt đất đến đỉnh lớp đất yếu);
Diện tích đáy móng quy ước:
tc
N tc = p tb A m = 179,97x2,3x1,5 = 7,57 m2
Az=
p 0z p 0z 81,97
l - b 2,3  1,5
a  = 0,4 m
2 2
Chiều rộng móng khối quy ước:
b z  A z  a 2 -a  7,57  0,4 2 -0,4 = 2,38 m
Rz = 1,1x1,0 (0,180x2,38x8,71 + 1,719x2,7x17,24 + 4,147x14)

1,0
Rz = 155,96 kPa
So sánh: pd,z=2,7m + pz,z=1,2m = 128,52 kPa < Rz = 155,96 kPa, thỏa mãn điều
kiện áp lực tại đỉnh lớp đất yếu.
Bước 7: Kiểm tra nền theo trạng thái giới hạn I và II

91
www.vietcons.org
Công trình không nằm trong phạm vi mái dốc, các móng trong công trình không
có khả năng sảy ra trượt cục bộ hoặc bị lật, do vậy không cần kiểm tra nền theo trạng
thái giới hạn I.
Công trình thuộc dạng nhà khung bê tông cốt thép có tường chèn, theo bảng 16 -
TCVN 9362:2012 có:
- Độ lún tuyệt đối lớn nhất Sgh = 8 cm;
- Độ lún lệch tương đối [ΔS/L]gh = 0,001.
Tính toán độ lún theo phương pháp tổng độ lún các lớp phân tố bằng cách chia
nền đất thành những lớp phân tố đồng nhất có chiều dày hi ≤ b/4. Đối với lớp cát mịn,
khoảng cách từ đáy móng đến mực nước ngầm là 0,7 m, khoảng cách từ mực nước
ngầm đến đỉnh lớp 2 là 0,5 m. Lớp 1 sẽ được chia thành 3 lớp phân tố có chiều dày 0,4;
0,3 và 0,5 m. Lớp 2, chia các lớp phân tố có chiều dày là 0,4 m.
Áp lực phụ thêm do tải trọng công trình ở độ sâu z kể từ đáy móng:
pz = αp0 = α x 151,51 kPa
Trong đó α - hệ số tra Bảng 2.7 phụ thuộc vào tỷ số 2z/b và l/b = 2,3/1,5 =
1,533.
Từ cách tính trên, ta có bảng kết quả áp lực phụ thêm như sau:
pz=αpo pdz
Lớp đất Điểm z (m) 2z/b α
(kPa) (kPa)
0 0 0 1,000 151,51 28,46
1 0,4 0,53 0,933 141,36 36,04
Cát mịn
2 0,7 0,93 0,794 120,30 41,74
3 1,2 1,60 0,540 81,77 46,55
4 1,6 2,13 0,393 59,58 50,53
5 2,0 2,67 0,289 43,75 53,32
6 2,4 3,20 0,217 32,85 57,00
Á sét 7 2,8 3,73 0,170 25,70 60,47
8 3,2 4,27 0,135 20,43 63,97
9 3,6 4,80 0,109 16,54 67,47
10 4,0 5,33 0,091 13,74 70,97
Lập bảng tính toán độ lún và xác định chiều dày vùng tính lún như sau:
Tại đáy lớp 10 có pz = 13,74 kPa < 0,2 pdz = 70,94x0,2 = 14,19 kPa, do vậy ta
dừng tính lún tại lớp này.
- Độ lún của lớp cát mịn:
92
www.vietcons.org
n pi hi
S1  β 
1 Ei
= 0,8  0,4 x151,51+ 0,4+0,3 x141,36+ 0,3+0,5 x120,30+ 0,5 x81,77 

14400  2 2 2 2 
= 0,008 (m)
- Độ lún của lớp á sét, do lớp này có kết quả thí nghiệm nén lún, độ lún của các
lớp phân tố xác định theo công thức:
e1i -e 2i
Si = hi
1+e1i
trong đó:
e1i - hệ số rỗng ứng với áp lực nén p1i (do trọng lượng bản thân của đất);
e2i - hệ số rỗng ứng với áp lực nén p2i (do trọng lượng bản thân của đất và áp lực
phụ thêm do tải trọng công trình).
Lưu ý: Các giá trị p1i và p2i được tính tại điểm giữa của các lớp phân tố.
Việc tính toán được lập thành bảng sau:
pz=K0p0z p1i p2i Si

Lớp đất e1i e2i
(kPa) (kPa) (kPa) (m)
4 70,68 48,54 119,22 0,914 0,881 0,0068
5 51,67 51,93 103,60 0,913 0,887 0,0054
6 38,30 55,61 93,91 0.911 0,891 0,0041
7 29,28 58,74 88,02 0,909 0,894 0,0031
8 23,07 62,24 85,31 0,907 0,895 0,0025
9 18,49 65,74 84,23 0,905 0,896 0,0020
10 15,14 69,24 84,38 0,904 0,896 0,0016
Cộng S2 0,0255
93
www.vietcons.org
Hình 2.45 - Biểu đồ áp lực do tải trọng bản thân và do tải trọng công trình
- Độ lún tổng cộng:
S = S1 + S2 = 0,0080 + 0,0255 = 0,0355 m = 3,55 cm < Sgh = 8 cm
Thỏa mãn điều kiện về độ lún giới hạn.
Lưu ý:
Độ lún của lớp á sét (lớp 2) cũng có thể tính toán dựa vào mô đun biến dạng E
= 6,36 MPa = 6360 kPa như sau:
0,8x0,4  81,77 13,74 
S2 =   59,58  43,75  32,85  25,70  20, 43  16,54  
6360  2 2 
= 0,013 (m)
Kết quả cho thấy rằng độ lún tính hệ số rỗng (từ kết quả nén ép) gần gấp đôi so
với độ lún từ mô đun biến dạng E. Điều này được giải thich như sau: do mô đun biến
dạng E được tính từ kết quả xuyên tĩnh pt với hệ số α được lấy trung bình theo giá trị
kinh nghiệm với một khoảng dao động khá lớn, còn hệ số rỗng được xác định trực tiếp
từ kết quả nén ép, do vậy kết quả này sẽ cho kết quả tính toán độ lún tin cậy hơn.
Từ đó kiến nghị rằng khi có thực hiện thí nghiệm nén ép trong phòng, nên sử
dụng kết quả thí nghiệm này để tính toán độ lún.
94
www.vietcons.org
Bước 8: Tính toán độ bền và cấu tạo móng

a. Xác định chiều cao móng
Lựa chọn bê tông móng cấp độ bền B20, Rb = 11500 kPa; Rbt = 900 kPa.
Thép đường kính ≥ 10 mm, loại AII, Rs = 280000 kPa.
Áp lực tính toán dưới đáy móng:
p tt
max,min
tt
= Nlb 1± 6e l
trong đó:
tt tt tt
N = N0 +G = 595 + 1,1x1,5x2,3x1,5x20 = 708,85 kN
tt tt tt
M = M 0 +Q 0 h Q = 70 + 23x1,5 = 104,50 kNm
tt 104,50
e= M  = 0,147 m
Ntt 708,85
Thay số:
708,85
p tt
max,min
tt
 l
= Nlb 1± 6e 
2,3x1,5
1± 2,3 
6x0,147
p tt = 284,26 kPa; p tt = 126,66 kPa

max min
tt tt
tt p max +p min 284, 26  126,66
p tb =  = 205,46 kPa
2 2
Chiều cao móng theo điều kiện chịu uốn xác định theo công thức:
ptt ltt
h 0  L 0,4l0 R
tr b
trong đó:
l-l 2,3-0,4
ltt = 2,3 m; Rb = 11500 kPa; ltr = lc = 0,4 m; L= 2c = =0,95 m
2
p1tt +pttmax
p0tt = , từ hình vẽ trên ta có:
2
tt
p =p tt
-
 tt
L p max tt
-p min  =284,26- 0,95  284,26-126,66  = 219,16 kPa
1 max
l tt 2,3
p1tt +pmax
tt 219,16+284,26
p 0tt = = = 271,51 kPa
2 2
95
www.vietcons.org
Thay số:
p0tt ltt 271,51x2,3

h0  L  0,95 0,4x0,4x11500 = 0,55 m
0,4ltr R b
Chọn chiều cao tổng cộng của móng h = 0,6 m. Đáy móng có cấu tạo lớp bê
tông lót móng, chiều dày lớp bê tông bảo vệ móng abv = 3,5cm, do đó a = 3,5 + ф/2 ≈ 5
cm.
Vậy chiều cao làm việc của móng h0 = 55 cm.
h=1,5m
tt
tt
p min  126,66 tt p max  284, 26
p
1
0,4m L=0,95m
b=1,5m
0,3m
ltt=2,3m
Hình 2.46 - Xác định chiều cao của đế móng
Kiểm tra chọc thủng đáy móng ở phía có p tt :

max
Lực gây chọc thủng: =

p tt
ct
tt
+p max 
N ct lct b
2
tt
Trong đó: p =p tt
-
tt
 tt
lct p max -p min  =284,26- 0,4  284,26-126,66 = 256,85 kPa
c max
l tt 2,3
p tt
ct
tt
+pmax  256,85  284, 26
x0,4x1,5 = 162,33 kN
N ct = lct b 
2 2
96
www.vietcons.org
h=1,5m
0,05 0,55
450
0,95 0,40 0,55 0,40
tt tt
p min  126,66 p max  284, 26
tt
p c  256,85
Hình 2.47 - Kiểm tra chọc thủng đế móng
Khả năng chống chọc thủng:
ф = αRbtbtbh0
trong đó:
α = 1 (với bê tông nặng);
btb - chiều rộng trung bình của mặt chọc thủng:
b c +b d
b tb = = b c +h 0 = 0,3 + 0,55 = 0,85 m
2
Thay số:
ф = 1 x 900 x 0,85 x 0,55 = 420,75 kN
So sánh: Nct = 162,33 kN < ф = 420,75 kN
Như vậy chiều cao móng thỏa mãn điều kiện chống chọc thủng.
b. Tính toán cốt thép đế móng
97
www.vietcons.org
tt
tt p max  284, 26
p max  284, 26
0,60
1,50
0,30
MI  165,35
0,60
tt
p tb  205, 46
0,95 0,40 0,95

2,30
M II  85,06
Hình 2.48 - Sơ đồ tính toán cốt thép cho đế móng

a) Mặt bằng; b) Sơ đồ tính từ mặt cắt I-I; c) Sơ đồ tính từ mặt cắt II-II
Về sơ đồ tính, xem đáy móng như một dầm công xôn ngàm tại mép cổ móng,
chịu tải trọng phân bố do phản lực của đất nền. Dùng 2 mặt cắt I-I và II-II đi qua mép
cột theo 2 phương (hình vẽ).
- Mô men theo phương cạnh dài (mép cổ móng theo mặt cắt I-I):
tt
 2pmax +p1tt  2  2x256,85+219,16  2
M I=  L b =  x 0,95 x1,5 = 165,35 kNm
 6   6 
- Mô men theo phương cạnh ngắn (mép cổ móng theo mặt cắt II-II):
2 2
tt  b-bc  1,5-0,3 x2,3 = 85,06 kNm
M II =p tb l=205,46x
8 8
- Diện tích cốt thép theo phương cạnh dài:
MII 165,35
As1  0,9h = = 0,001193 m2 = 11,93 cm2
R 0 s 0,9x0,55x280000
Chọn thép 11ф12 có As1 = 12,44 cm2; Khoảng cách giữa tim các thanh thép:
150-(2x2,5+1,2)
a1  = 14,38 cm
11-1
- Diện tích cốt thép theo phương cạnh ngắn:
M II 85,06
A s2  = = 0,000614 m2 = 6,14 cm2
0,9h 0R s 0,9x0,55x280000
Nếu chọn thép ф10 có diện tích mặt cắt 1 thanh là 0,7854 cm2 ; số thanh thép cần
thiết là 6,14 / 0,7854 = 7,8 cây ≈ 8 cây. Khoảng cách giữa các thanh thép:
98
www.vietcons.org
230-(2x2,5+1,0)
a2  = 32,00 cm
8-1
Lúc này cần kết hợp với điều kiện cấu tạo, chọn thép ф10a200.
2.10.2 Ví dụ 2.2 - Móng kết hợp dưới 2 cột

Thiết kế móng cho hai cột khung bê tông cốt thép có tường chèn, khoảng cách
giữa hai cột khung trên mặt bằng là 1,8 m. Tải trọng tính toán dưới chân cột đặt tại mặt
đất tự nhiên xuất từ kết quả giải khung phẳng như sau:
Nội lực tính toán
Tiết
Cột Tổ hợp Trường hợp chất tải
diện N ott (kN) M ott (kNm) Q ott (kN)
573,00 -14,62 11,91 25 TT+0,9(HT1+HT2+GT)
C1 20x30
524,20 51,07 -25,50 26 TT+0,9(HT1+HT2+GP)
746,10 42,80 23,80 25 TT+0,9(HT1+HT2+GT)
C2 25x35
846,50 -78,30 -44,00 26 TT+0,9(HT1+HT2+GP)
Nền đất tương tự như số liệu trong ví dụ 2.1.

Việc tính toán các chỉ tiêu liên quan như thực hiện trong ví dụ 2.1 ở trên.
Với hệ số vượt tải ktc = 1,15 ta tìm được tải trọng tiêu chuẩn như sau:
Nội lực tiêu chuẩn

Tiết
Cột Tổ hợp Trường hợp chất tải
diện N 0tc (kN) M 0tc (kNm) Q 0tc (kN)
498,26 -12,71 10,36 25 TT+0,9(HT1+HT2+GT)
C1 20x30
455,83 44,41 -22,17 26 TT+0,9(HT1+HT2+GP)
648,78 37,22 20,07 25 TT+0,9(HT1+HT2+GT)
C2 25x35
736,08 -68,09 -38,26 26 TT+0,9(HT1+HT2+GP)

R = m 1 m 2 (AbII + Bh’II + DcII)

k tc
99
www.vietcons.org
trong đó:
m1 = 1,2 - đáy móng là cát mịn no nước;
cII = 0;
γII = γ’II = 18,97 kN/m3 - đáy móng nằm trên mực nước ngầm;
R = 1,2x1,1 (0,917x1,8x18,97 + 4,699x1,5x18,97 + 7,169x0)

1,0
R = 216,39 kPa.
Bước 4: Xác định kích thước sơ bộ của đáy móng.
a. Móng dưới cột C2
Diện tích sơ bộ đáy móng xác định với tải trọng theo TH26:
tc
736,08
Asb =k R-Nγo h  1, 2x = 4,74 m2
tb 216,39-20x1,5
4,74
b= A sb   1, 78 m
kn 1,5
Cạnh dài: l = knb = 1,5 x 1,78 = 2,67 m
Nhận thấy kích thước móng khá lớn khoảng cách giữa móng cột C1 và C2 sẽ rất
gần nhau (< 0,5b), do vậy chuyển sang thiết kế móng kết hợp dưới 2 cột.
b. Móng dưới cột C12 theo tổ hợp TH26
Tải trọng tính toán xuống móng kết hợp lấy ở cùng một tổ hợp như sau:
Nội lực tính toán
Tiết
Cột N 0tt (kN) M 0tt Q 0tt (kN) Tổ hợp Trường hợp chất tải
diện
(kNm)
20x30 573,00 -14,62 11,91 C1 TT+0,9(HT1+HT2+GT)
TH25
25x35 746,10 42,80 23,80 C2 TT+0,9(HT1+HT2+GT)
Cộng 1319,10 28,18 35,71
20x30 524,20 51,07 -25,50 C1 TT+0,9(HT1+HT2+GP)
TH26
25x35 846,50 -78,30 -44,00 C2 TT+0,9(HT1+HT2+GP)
Cộng 1370,70 -27,23 -69,50
100
www.vietcons.org
Tải trọng tiêu chuẩn xuống móng kết hợp lấy ở cùng một tổ hợp như sau:
Nội lực tiêu chuẩn
Tiết
Tổ hợp Cột Trường hợp chất tải
diện N 0tc (kN) M 0tc (kNm) Q 0tc (kN)
20x30 498,26 -12,71 10,36 C1 TT+0,9(HT1+HT2+GT)
TH25
25x35 648,78 37,22 20,07 C2 TT+0,9(HT1+HT2+GT)
Cộng 1147,04 24,51 30,43
20x30 455,83 44,41 -22,17 C1 TT+0,9(HT1+HT2+GP)
TH26
25x35 736,08 -68,09 -38,26 C2 TT+0,9(HT1+HT2+GP)
Cộng 1191,91 -23,68 -60,43
Nhận thấy tải trọng tổng cộng (lực dọc và lực cắt) từ tổ hợp 26 lớn hơn so với tổ
hợp 25, do vậy dùng tổ hợp 26 để tính toán và dùng tổ hợp 25 để kiểm tra.
Diện tích sơ bộ đáy móng kết hợp xác định với tải trọng theo TH26:
tc
1191,91
Asb =k R-Nγ0 h  1,1x = 7,03 m2
tb 216,39-20x1,5
Lưu ý: ở đây hệ số k chỉ chọn là 1,1 (trong khi móng đơn chọn là 1,2) do mô
men tại chân các cột ngược chiều nhau, nên độ lệch tâm sẽ giảm hơn so với móng đơn
dưới cột.
Hình 2.49 - Sơ đồ tính toán móng với TH26

Kích thước móng trên mặt bằng chọn sơ bộ như sau:
- Chiều rộng: b = 1,8 m
- Chiều dài: l = 7,03/1,8 = 3,9 m
101
www.vietcons.org
Khoảng cách giữa 2 cột đã cho là 1,8m. Do cột C2 có tải trọng lớn hơn nên sẽ
mở rộng đáy móng về phía cột C2 nhiều hơn.
Sơ đồ tải trọng và mặt bằng móng như hình vẽ dưới đây với chiều dương của tải
trọng tương ứng với chiều trong hình 2.49.
Bước 5: Kiểm tra điều kiện áp lực tại đáy móng với TH26
 p tctb  R
 tc
 p max  1,2R
p tc
max,min
tc
 l
= Nlb 1± 6e
trong đó:
N tc =N 0tc +G=N 01
tc tc
+N 02 G
= 455,83 + 736,08 + 1,8x3,9x1,5x20 = 1402,51 kN
tc tc tc tc tc tc tc tc tc
M = M 0 + Q 0 h Q  M 01+ M 02 +Q 01h Q  Q 02h Q  N 01e1  N 02e 2
= 44,41-68,09-22,17x1,5-38,26x1,5+455,83x1,05-736,08x0,75
= 187,76 kNm
tc 187,76
e= M  = 0,134m
N tc 1402,51
1402, 51
 l   3,9 
tc 6x0,134
p tc = Nlb 1± 6e  1±
max,min 3, 9x1,8
p tc = 241,59 kPa; p tc = 157,99 kPa

max min
tc tc
tc p max +p min 241,59  157,99
p tb =  = 199,79 kPa
2 2
So sánh: p tc = 241,59 kPa < 1,2R = 1,2x216,39 = 259,67 kPa (chênh lệch ≈
max
7,5 %)
p tc = 199,79 kPa < R = 216,39 kPa (chênh lệch 8,3 %)

tb
Kích thước móng đã chọn thỏa mãn điều kiện áp lực tại đáy móng.
102
www.vietcons.org
Bước 6: Kiểm tra điều kiện áp lực tại đáy móng với TH25
 p tctb  R
 tc
 p max  1,2R
p tc
max,min
tc
= Nlb 1± 6e  l
trong đó:
N tc =N 0tc +G=N 01
tc tc
+N 02 G
= 498,26 + 648,78 + 1,8x3,9x1,5x20 = 1357,64 kN;
tc tc tc tc tc tc tc tc tc
M = M 0 + Q 0 h Q  M 01+ M 02 +Q 01h Q  Q 02h Q  N 01e1  N 02e 2
= -12,71+37,22+10,36x1,5+20,07x1,5+498,26x1,05-648,78x0,75
= 106,74 kNm
M tc 106,74
e  = 0,078m
N tc 1357,64
tc N tc  6e  1357,64  6x0,078 
p  1    1  
max, min
lb  l  3,9x1,8  3,9 
p tc = 216,60 kPa; p tc = 170,18 kPa
max min
ptctb  ptctb 216,60  170,18

p tc   = 193,39 kPa
tb 2 2
So sánh: p tc = 216,60 kPa < 1,2R = 259,67 kPa

max
p tc = 193,39 kPa < R = 216,39 kPa

tb
Kích thước móng đã chọn thỏa mãn điều kiện áp lực tại đáy móng với TH25.
Bước 7: Kiểm tra điều kiện áp lực tại đỉnh lớp đất yếu (theo TH26)
Việc kiểm tra tiến hành tương tự như ví dụ 2.1:
pz + pd ≤ Rz
- Áp lực do trọng lượng bản thân của đất tại đỉnh lớp đất yếu đã tính ở trên:
103
www.vietcons.org
pd,z=2,7m = 46,55 kPa
pd,z=h+H pz,z=H
Hình 2.44 - Kiểm tra điều kiện áp lực tại đỉnh lớp đất yếu
p0 = p tc - pdz=1,5m = 199,79 - 28,46 = 171,33 kPa

tb
- Áp lực phụ thêm do tải trọng công trình tại đáy lớp 1:
pz,z=1,2m = αp0
 l 2z   3,9 2x1,2 
K o =f  ;  =f  =2,17;  1,33  = 0,642
 b b   1,8 1,8 
pz,z=2,7m = 0,642 x 171,33 = 110,00 kPa
pd,z=2,7m + pz,z=1,2m = 46,55 + 110,00 = 156,55 kPa
Rz = m1 m 2 (AbzII + Bhz’II + DcII)

k tc
trong đó:
m1 = 1,1 - nền là á sét dẻo mềm;
104
www.vietcons.org
cII = 0,14 kG/cm2 = 14 kPa;

γII = γdn2 = 8,71 kN/m3;
γ‘II = 17,24 kN/m3 ;
N tc p tctb A m 199,79x3,9x1,8
A z= = = = 12,75 m2
p 0z p 0z 110,00
l-b 3,9  1,8
a  = 1,05 m
2 2
b z  A z  a 2 -a  12,75  1, 052 -1,05 = 2,67 m

Rz = 1,1x1,0 (0,180x2,67x8,71 + 1,719x2,7x17,24 + 4,147x14)

1,0
Rz = 156,45 kPa
So sánh: pd,z=2,7m + pz,z=1,2m = 156,55 kPa ≈ Rz = 156,45 kPa, thỏa mãn điều
Tính toán các bước tiếp theo giống như ví dụ 2.1.
105
www.vietcons.org
Chöông 3
MÓNG CỌC
3.1 Phân loại cọc

Móng cọc được sử dụng khi nền đất dưới đáy móng quá yếu, không đủ sức tiếp
thu tải trọng công trình. Lúc này cọc sẽ truyền tải trọng từ đáy móng xuống các lớp đất
tốt hơn ở bên dưới.
Móng cọc là một trong những loại móng được sử dụng rất rộng rãi do có nhiều
ưu điểm so với những loại móng khác như : khả năng chịu tải cao; tiết kiệm vật liệu xây
dựng; giảm khối lượng thi công công tác đất, có thể áp dụng cơ giới và các công nghệ
tiên tiến để thi công…
Tuy nhiên, cần phải lưu ý rằng không phải trong trường hợp nào dùng móng cọc
cũng mang lại hiệu quả tốt, mà ngược lại có khi ứng dụng không đúng chỗ có thể gây ra
lãng phí và nguy hiểm đối với công trình (trường hợp lớp đất bên trên là tốt, khi đóng
cọc sẽ phá vỡ kết cấu của lớp đất này và phát sinh biến dạng phụ cho lớp đất bên dưới;
hoặc trường hợp lớp đất yếu có chiều dày lớn mà bên dưới không có lớp đất chịu lực
tốt…).
Hình 3.1 - Móng cọc

a) Móng cọc đài thấp; b) Móng cọc đài cao
106
www.vietcons.org
3.2 Phân loại cọc

3.2.1 Theo vật liệu làm cọc
Trong thực tế xây dựng các công trình dân dụng và công nghiệp nay, rất nhiều
loại cọc đã và đang được sử dụng. Căn cứ vào vật liệu làm cọc, có thể chia thành 3
nhóm sau:
- Cọc tre, tràm, gỗ;
- Cọc thép;
- Cọc bê tông cốt thép.
3.2.2 Theo phương pháp hạ cọc
- Cọc bê tông cốt thép đúc sẵn và cọc thép, khi hạ không đào đất mà dùng búa
đóng, máy rung, máy rung ép hay máy ép, kể cả cọc ống vỏ bê tông cốt thép đường kính
đến 0,8 m hạ bằng máy rung mà không đào moi đất hoặc có moi đất một phần nhưng
không nhồi bê tông vào lòng cọc;
- Cọc ống bê tông cốt thép hạ bằng máy rung kết hợp đào moi đất, dùng vữa bê
tông nhồi một phần hoặc toàn bộ lòng cọc;
- Cọc đóng (ép) nhồi bê tông cốt thép, được thi công bằng cách ép cưỡng bức đất
nền (lèn đất) để tạo lỗ rồi đổ bê tông vào;
- Cọc khoan (đào) nhồi bê tông cốt thép được thi công bằng cách đổ bê tông
hoặc hạ cọc bê tông cốt thép xuống hố khoan (đào) sẵn;
- Cọc vít, cấu tạo từ mũi cọc dạng vít bằng thép và thân cọc là ống thép có tiết
diện ngang nhỏ hơn nhiều so với mũi, hạ cọc bằng cách vừa xoay vừa ấn.
3.2.3 Theo điều kiện tương tác giữa cọc và đất
Tuỳ theo điều kiện tương tác với đất nền mà phân loại cọc thành cọc chống và
cọc treo (cọc ma sát):
- Cọc chống bao gồm tất cả các loại cọc tựa vào nền đá, riêng đối với cọc đóng,
kể cả cọc đóng vào nền đất ít bị nén. Khi tính sức chịu tải của cọc chống theo đất nền,
có thể không cần xét tới sức kháng của đất (trừ ma sát âm) trên thân cọc.
- Cọc treo bao gồm tất cả các loại cọc tựa trên nền bị nén và truyền tải trọng
xuống đất nền qua thân và mũi cọc.
3.2.4 Cọc đóng (ép) bê tông cốt thép có tiết diện đặc và cọc ống rỗng lòng
- Theo cách cấu tạo cốt thép phân loại thành: cọc đặc, cọc ống có cốt thép dọc
không căng trước, có cốt đai và cọc có cốt thép dọc là thép thanh hoặc thép sợi (chế tạo
từ sợi thép cường độ cao và thép cáp) được ứng lực trước, có hoặc không có thép đai;
- Theo hình dạng tiết diện ngang phân loại thành: cọc đặc tiết diện vuông, tiết
diện chữ nhật, tiết diện chữ T và chữ H; cọc vuông có lõi tròn rỗng và cọc tròn rỗng
(cọc ống);
- Theo hình dạng mặt cắt dọc phân loại thành: cọc hình lăng trụ, hình trụ và cọc
vát thành (cọc hình tháp, hình thang);
107
www.vietcons.org
- Theo đặc điểm cấu tạo phân loại thành: cọc đúc liền khối và cọc tổ hợp (ghép
nối từ các đoạn cọc);
- Theo kết cấu phần mũi cọc phân loại thành: cọc có mũi nhọn hoặc mũi phẳng,
cọc mở rộng mũi dạng phẳng hoặc mở rộng mũi dạng khối (hình đinh găm), cọc rỗng
lòng có mũi kín, mũi hở hoặc nổ mũi.
Chú thích: Cọc đóng nổ mũi là cọc có đáy mở rộng bằng nổ mìn được thi công bằng
cách đóng cọc tròn rỗng lòng, ở phần mũi có lắp mũi thép rỗng bịt kín, tạo bầu bằng phương
pháp nổ, sau đó nhồi vữa bê tông vào trong cọc.
3.2.5 Theo biện pháp thi công cọc
3.2.5.1 Cọc đúc sẵn
- Cọc đóng hoặc ép nhồi được thi công bằng phương pháp hạ (đóng, ép hoặc
quay ép) ống vách tạo lỗ, đáy ống được bịt bằng tấm đế hoặc nút bê tông. Tấm đế được
để lại trong đất, rút dần ống vách lên theo mức nhồi vữa bê tông xuống hố;
- Cọc nhồi ép rung thi công bằng cách nhồi vữa bê tông ở thể cứng vào hố tạo
sẵn, dùng đầm dưới dạng ống mũi nhọn đế có gắn đầm rung để đầm bê tông;
- Cọc nhồi trong hố ép lún, thi công bằng cách ép lún đất tạo lỗ hình tháp hoặc
hình chóp và nhồi vữa bê tông xuống.
3.2.5.2 Cọc đổ tại chỗ
- Cọc khoan nhồi tiết diện đặc có hoặc không mở rộng mũi, có hoặc không xử lý
gia cường mũi cọc bằng vữa xi măng. Khi đổ bê tông vào các hố khoan trong nền đất
sét trên mực nước ngầm thì không gia cố thành hố, còn trong nền đất bất kỳ dưới mực
nước ngầm nào thì phải dùng dung dịch khoan hoặc ống vách chuyên dụng để giữ
thành;
- Cọc khoan nhồi, thi công bằng công nghệ dùng guồng xoắn liên tục, lòng cần
khoan rỗng;
- Cọc ba rét thi công tạo lỗ bằng công nghệ đào bằng gàu ngoạm hoặc lưỡi phay
đất;
- Cọc khoan nhồi, mở rộng mũi bằng thiết bị chuyên dụng hoặc gây nổ mở rộng
mũi và nhồi vữa bê tông vào hố;
- Cọc khoan phun đường kính từ 0,15 m đến 0,35 m, thi công bằng cách phun
(bơm) vữa bê tông cấp phối hạt nhỏ hoặc vữa xi măng cát vào hố khoan sẵn, cũng có
thể thi công bằng khoan guồng xoắn liên tục;
- Cọc - trụ thi công bằng cách khoan tạo lỗ kết hợp mở rộng mũi hoặc không mở
rộng mũi, đổ tại chỗ lớp vữa xi măng cát và hạ các đoạn cọc xuống hố khoan. Các đoạn
cọc đặc có dạng hình lăng trụ hoặc hình có cạnh hoặc đường kính 0,8 m và lớn hơn;
- Cọc bê tông cốt thép đúc sẵn hạ xuống hố khoan sẵn có hoặc không đóng vỗ
đầu cọc.
108
www.vietcons.org
3.3 Cấu tạo một số loại cọc

3.3.1 Cọc tre, tràm, gỗ
3.3.1.1 Cọc tre
Cọc tre được sử dụng để gia cố nền đất yếu hoặc như một loại móng cọc, truyền
tải trọng từ đáy móng xuống các lớp đất tốt bên dưới. Sử dụng cho các công trình có tải
trọng vừa và nhỏ hoặc gia cố cho vách hố đào.
Tre sử dụng làm cọc thường có tuổi trên 2 năm, chiều dài từ 2-3 m, đường kính
từ 8-10 cm. Tre phải thẳng và tươi, thường sử dụng đoạn gốc của cây tre đực (tre gai).
Cọc được hạ vào trong đất nền bằng vồ gỗ hoặc dùng gầu máy đào để ép cọc. Số lượng
cọc trong móng tùy thuộc vào loại đất và tải trọng tác dụng, mật độ thông thường
khoảng 25 cây/m2.
Để cọc không bị mục trong quá trình sử dụng, phải đảm bảo đỉnh cọc phải luôn
luôn ở dưới mực nước ngầm thấp nhất. Hiện nay chưa có tiêu chuẩn hoặc hướng dẫn về
thiết kế, thi công đối với loại cọc này, tuy nhiên trong thực tế, khi công trình có khối
lượng lớn, cần tiến hành thí nghiệm hiện trường bằng biện pháp thử tải trọng trên bàn
nén để kiểm tra khả năng chịu tải của cọc và sức chịu tải của nền sau khi được gia cố
trước khi thi công cọc đại trà.
3.3.1.2 Cọc tràm
Cọc tràm được sử dụng rộng rãi và rất quen thuộc ở miền Nam giống như cọc tre
ở miền Bắc.
So với cọc tre, gỗ tràm có ứng suất kéo chỉ bằng khoảng 34% và ứng suất nén
chỉ bằng 75% và khả năng chịu uốn cũng kém hơn. Nhưng tràm có tiết diện đặc nên
diện tích chịu tải lớn hơn tre.
Cấu tạo mặt cắt ngang của cọc tràm gồm 3 phần: lõi là phần gỗ cứng ; thân có
tác dụng hút nước khi đóng vào nền đất yếu và vỏ có tác dụng như những màng mỏng,
hút nước từ bên ngoài vào và dẫn thoát nước ra ngoài dọc theo thân cọc.
Kích cỡ cọc tràm thông dụng hiện nay có thể tham khảo trong Bảng 3.1.
Bảng 3.1 - Kích thước phổ biến của cọc tràm
Chiều dài Đường kính gốc Đường kính ngọn Đường kính trung
(m) (cm) (cm) bình (cm)
Cừ 3m 4,5 - 6,0 3 4 - 4,5
Cừ 4m 6-7 3 - 3,5 4,5 - 5
Cừ 5m 7 - 10 3,5 - 5 5 - 7,5
Phạm vi áp dụng:
- Những loại đất phù hợp với sử dụng cọc tràm là: cát nhỏ, cát bụi ở trạng thái
rời bão hòa nước, các loại đất dính như cát pha, sét pha và sét ở trạng thái dẻo mềm, dẻo
chảy và chảy, các loại đất bùn, than bùn và bùn.
- Đỉnh cọc tràm khi thiết kế phải đảm bảo luôn luôn ở dưới mực nước ngầm thấp
nhất và nước ngầm không có tính xâm thực. Ở những nơi có thủy triều lên xuống, đỉnh
109
www.vietcons.org
cọc phải ở dưới mực nước thấp nhất (lưu ý đây là điều kiện bắt buộc, đảm bảo cho cọc
tràm không bị mục trong quá trình sử dụng).
- Tuổi của cây tràm làm cọc ít nhất là 6 năm trở lên. Khi khai thác, đường kính
ngọn không được nhỏ hơn 4 cm với cọc dài hơn 4 m và không nhỏ hơn 5 cm khi cọc có
chiều dài nhỏ hơn 4 m.
- Cọc tràm chỉ được sử dụng cho móng cọc đài thấp, chịu tải trọng thẳng đứng là
chính, không thích hợp với móng cọc đài cao khi có tải trọng ngang tác dụng.
- Không nên dùng cọc tràm ở những vùng có hiện tượng động đất hoặc đất
hoàng thổ có tính lún ướt.
3.3.1.3 Cọc gỗ
Cọc gỗ thông thường có chiều dài từ 4 ÷12 m, đường kính 18 ÷36 cm. Khi cần
tăng chiều dài, cọc có thể được nối với nhau. Khi cần tiết diện lớn chúng có thể được tổ
hợp lại thành nhóm 3 ÷4 cọc, liên kết với nhau bằng bu lông.
Cọc dễ bị mục khi độ ẩm thay đổi, vì vậy tốt nhất cọc gỗ luôn được thiết kế sao
cho nằm dưới mực nước ngầm thấp nhất.
Hình 3.2 - Chi tiết cọc gỗ

a,b,c) Chi tiết mối nối; d,e) Tiết diện ngang cọc.
3.3.2 Cọc thép
Cọc thép trong thực tế dùng các loại thép hình hoặc thép ống hình tròn, đa giác
sau đó đổ bê tông kín trong lòng ống.
Cọc thép được hạ bằng phương pháp đóng bằng búa máy hoặc ép với thiết bị
dùng đối trọng là các tảng bê tông.
110
www.vietcons.org
Hình 3.3 - Cọc thép Hình 3.4 - Cọc thép xiên nhồi bê tông
Hiện nay ở Việt Nam dùng máy ép cọc thủy lực gồm tải trọng đặt ở đỉnh cọc
hoặc ở bên hông cọc bằng các má ép kéo xuống:
- Nếu ép trước thì đối trọng là các tảng bê tông đặt trên khung, giá.
- Nếu ép sau thì đối trọng là đối trọng là trọng lượng công trình (phần đã xây
dựng).
Phương pháp ép có ưu điểm là không gây ra chấn động và tiếng ồn trong quá
trình thi công, nhưng chiều dài hạn chế, sức ép không lớn, phải nối nhiều đoạn tốn kém
và mất thời gian. Khi ép bằng đối trọng ngoài thì phải cần diện tích (mặt bằng thi công)
lớn.
3.3.3 Cọc bê tông cốt thép đúc sẵn

Cọc bê tông cốt thép đúc sẵn được sản suất tại công trường hoặc nhà máy với
nhiều loại hình dạng, tiết diện và chiều dài khác nhau, hạ cọc bằng các phương pháp
đóng, ép, xói nước… tùy theo điều kiện địa chất và vị trí xây dựng công trình.
3.3.3.1 Cọc lăng trụ
Cọc loại này thường được chế tạo và sử dụng tại Việt Nam với tiết diện vuông
cạnh từ 20 cm đến 45 cm (bội số của 5 cm), có thể đặc hoặc rỗng ruột. Chiều dài cọc từ
4 m đến 75 m. Khi chiều dài cọc lớn, chúng có thể được chia thành từng đoạn ngắn và
nối ghép lại.
Bê tông cọc thường dùng có mác 200, 250 hoặc 300…
Để thuận tiện cho quá trình vận chuyển, cọc được bố trí các móc cẩu tại các vị
trí theo tính toán. Mũi cọc được vát nhọn, tăng cường thép hoặc được bọc bằng thép để
đạt được độ cứng cần thiết xuyên qua các lớp đất trong quá trình hạ cọc.
111
www.vietcons.org
b≤30cm b>30cm
Hình 3.5a - Cấu tạo cọc bê tông cốt thép, loại đai xoắn mũi có gia cường
b≤30cm b>30cm
Hình 3.5b - Cấu tạo cọc bê tông cốt thép, loại đai ngang mũi không có gia cường
Hình 3.6 - Chi tiết bản thép mối nối cột Hình 3.7 - Gia công thép mũi cọc
112
www.vietcons.org
Hình 3.8 - Ép cọc ngoài hiện trường Hình 3.9 - Hạ cọc bằng đóng búa đi ê zen
3.3.3.2 Cọc ống

Cọc có lỗ rỗng nhằm mục đích tiết kiệm bê tông, cốt thép, giảm trọng lượng cọc
do vậy, giá thành cọc giảm hơn so với cọc đặc. Khi dùng loại cọc này, cần lưu ý khi vận
chuyển và hạ cọc do dễ bị nứt, vỡ cọc.
Cọc có thể được bịt kín đầu hoặc để hở. Với cọc kín, khi hạ người ta chế tạo mũi
cọc riêng, khi hạ đến độ sâu cần thiết thì bịt mũi cọc và đổ bê tông kín. Hạ cọc bằng các
loại máy rung có công suất lớn có thể hạ được các cọc có đường kính lớn.
Các đoạn cọc được chế tạo sẵn bằng máy quay ly tâm hoặc bằng ván khuôn
thẳng đứng.
Hình 3.10 - Cọc ống bê tông cốt thép và mối nối

a) Cọc ống bê tông cốt thép; b) Mối nối hàn; c) Mối
nối bằng bu lông.
113
www.vietcons.org
3.3.3.3 Cọc bê tông cốt thép ứng suất trước

a. Phân loại
Bảng 3.2 - Bảng phân loại cọc PC, PHC theo giá trị mô men uốn nứt, ứng suất hữu hiệu,
khả năng bền cắt (Theo TCXDVN 7888:2008)
Đường Chiều dày Mô men Ứng suất
Khả năng Chiều dài
kính ngoài, thành cọc, Cấp tải uốn nứt, hữu hiệu,
bền cắt, kN cọc, L, m
D, mm d, mm kNm N/mm2
A 25,5 3,92 99,1
Từ 6 m đến
300 60 B 34,3 7,85 125,6
13 m
C 39,2 9,81 136,4
A 34,3 3,92 118,7
Từ 6 m đến
350 65 B 49,0 7,85 150,1
13 m
C 58,9 9,81 162,8
A 54,0 3,92 148,1
Từ 6 m đến
400 75 B 73,6 7,85 187,4
16 m
C 88,3 9,81 204,0
A 73,6 3,92 180,5
Từ 6 m đến
450 80 B 107,9 7,85 227,6
16 m
C 122,6 9,81 248,2
A 103,0 3,92 228,6
Từ 6 m đến
500 90 B 147,2 7,85 288,4
19 m
C 166,8 9,81 313,9
A 166,8 3,92 311,0
Từ 6 m đến
600 100 B 245,2 7,85 392,4
19 m
C 284,5 9,81 427,7
A 264,9 3,92 406,1
Từ 6 m đến
700 110 B 372,8 7,85 512,1
24 m
C 441,4 9,81 557,2
A 392,4 3,92 512,1
Từ 6 m đến
800 120 B 539,6 7,85 646,5
24 m
C 637,6 9,81 704,4
A 735,8 3,92 762,2
Từ 6 m đến
1000 140 B 1030,0 7,85 961,4
24 m
C 1177,0 9,81 1047,0
A 1177,0 3,92 1059,0
Từ 6 m đến
1200 150 B 1668,0 7,85 1337,0
24 m
C 1962,0 9,81 1457,0
Ghi chú: - Ứng suất hữu hiệu và tải trọng bền cắt chỉ áp dụng cho cọc PHC.
- Chiều dài tối đa của từng loại cọc phụ thuộc vào khả năng của thiết bị sản
xuất và thi công
114
www.vietcons.org
Cọc bê tông ly tâm ứng lực trước thường (PC) là cọc bê tông ly tâm ứng lực
trước được sản xuất bằng phương pháp quay li tâm, có cấp độ bền chịu nén của bê tông
không nhỏ hơn B40.
Cọc bê tông ly tâm ứng lực trước cường độ cao (PHC) là cọc bê tông ly tâm ứng
lực trước được sản xuất bằng phương pháp quay li tâm, có cấp độ bền chịu nén của bê
tông không nhỏ hơn B60.
Cọc PC được phân thành 3 cấp A, B và C theo giá trị mô men uốn nứt được nêu
trong Bảng 3.2.
Cọc PHC được phân thành 3 cấp A, B và C theo ứng suất hữu hiệu tính toán
được nêu trong Bảng 3.2.
b. Hình dáng
Cọc PC, PHC có hình trụ rỗng được thể hiện trên hình 1, có đầu cọc, đầu mối
nối hoặc mũi cọc phù hợp. Đường kính ngoài và chiều dày thành cọc không đổi tại mọi
tiết diện của thân cọc.
Hình 3.11 - Cọc bê tông ứng lực trước

L - chiều dài cọc; D - đường kính ngoài cọc; d - chiều dày thành cọc; a - đầu cọc hoặc đầu mối
nối; b - mũi cọc hoặc đầu mối nối.
3.3.4 Cọc bê tông cốt thép đổ tại chỗ

Cọc bê tông cốt thép đổ tại chỗ (cọc nhồi) là loại cọc bê tông được đổ vào hố
khoan hoặc hố đào trong lòng đất. Hình dạng tiết diện cọc phổ biến hiện nay là hình
tròn, hình chữ nhật, chữ I, H,… tùy thuộc vào sự lựa chọn của thiết kế. Cọc nhồi có khả
năng chịu tải trọng rất lớn nên được ứng dụng trong thiết kế móng của các công trình
cao tầng, mố trụ cầu. Ở Việt Nam, cọc nhồi được sử dụng phổ biến từ những năm 2000
trở lại đây. Hiện nay có 3 cách thi công cọc đổ tại chỗ:
- Thi công trong hố có ống chống vách và ống này được rút ra khỏi đất. Loại này
có cọc Straux, cọc đầm nhanh, cọc Franki.
- Thi công trong hố có ống chống vách và ống này được để lại trong đất không
rút ra. Loại này chỉ sử dụng trong những trường hợp thật cần thiết vì giá thành của phần
ống chống vách (vỏ thép) là khác cao.
- Thi công trong hố không có ống chống vách, ổn định thành hố đào bằng bùn
khoan. Thuộc loại này có cọc khoan nhồi, cọc ba rét,…
Trình tự thi công cọc đổ tại chỗ bao gồm 3 công đoạn chính: khoan tạo lỗ; gia
công vả lắp đặt cốt thép và đổ bê tông.
Cần lưu ý rằng cọc bê tông cốt thép đổ tại chỗ giá thành thường cao hơn nhiều
115
www.vietcons.org
so với các loại móng khác, do vậy chỉ nên sử dụng loại cọc này khi không thể thực hiện
các giải pháp nền móng khác.
3.3.4.1 Cọc khoan nhồi
Cọc khoan nhồi có đường kính từ 30 cm đến vài mét. Khi cọc có đường kính lớn
hơn 60 cm được gọi là cọc có đường kính lớn. Ở nước ta hiện nay còn sử dụng loại cọc
khoan nhồi tiết diện nhỏ đến 30 cm dùng trong xây dựng công trình có quy mô nhỏ, mặt
bằng xây dựng chật hẹp không thể sử dụng các phương án móng khác hoặc sử dụng làm
vách khi thi công các hố đào sâu.
Ưu điểm:
- Sức chịu tải của cọc rất lớn, có thể đến hàng nghìn tấn, do vậy số lượng cọc
cho mỗi móng ít.
- Khi thi công không gây chấn động đáng kể cho các công trình lân cận.
- Không gây tiếng ồn khi thi công.
- Khi chịu tải đúng tâm thì có thể không cần đặt cốt thép.
Nhược điểm:
- Khi thi công, việc giữ ổn định thành vách hố khoan rất khó khăn.
- Khi khoan để tạo lỗ cọc nhồi có đường kính lớn gần móng các công trình đang
sử dụng, nếu không có biện pháp chống vách đầy đủ thì có thể gây nguy hiểm cho công
trình đang sử dụng.
- Chất lượng cọc thường thấp do bê tông có độ sụt lớn, không được đầm chặt.
- Khi đã thi công xong, nếu phát hiện khuyết tật của cọc thì việc xử lý sẽ rất khó
khăn và tốn kém.
- Khi cọc nhồi có đường kính lớn, có chiều dài lớn thì trọng lượng bản thân của
cọc lớn sẽ làm tăng tải trọng xuống nền.
Hình 3.12a - Lắp đặt ống chống vách Hình 3.12b - Đào hố khoan bằng gầu khoan thùng
116
www.vietcons.org
≥35Ø
≥35Ø
≥35Ø
L1
L1
L
L
L
Hình 3.13 - Cấu tạo cọc khoan nhồi

a) Thép dọc đặt toàn bộ chiều dài cọc; b) Cắt giảm thép dọc một phần; c) Cắt giảm
thép dọc toàn bộ
3.3.4.2 Cọc ba rét
Cọc ba rét thực là cọc đổ tại chỗ nhưng khác cọc khoan nhồi ở hình dạng tiết
diện và phương pháp tạo lỗ. Cọc ba rét có tiết diện hình chữ nhật, chữ I, H, U. Chiều
rộng nhỏ nhất là 40 cm, chiều dài cọc có thể lên đến trên 100 m.
Cọc ba rét được người Pháp cải tiến từ cọc khoan nhồi để có thể tăng sức chịu
tải lớn hơn so với khoan nhồi nếu cùng diện tích tiết diện ngang. Phạm vi sử dụng linh
họat hơn: có thể sử dụng làm móng cọc, làm tường vây trong biện pháp thi công hố đào
sâu hoặc vách tầng hầm.
Công trình sử dụng cọc ba rét lớn nhất trên thế giới được ghi nhận là Tháp đôi
Pê-trô-nat (Ma-lai-xi-a) cao trên 100 tầng, 450 m với tầng hầm nhiều tầng sâu tới 20 m,
dùng cọc ba rét tiết diện 1,2x2,8 (m), sâu 125 m. Ở Việt Nam, công trình Sài Gòn
Center, 25 tầng lầu, 3 tầng hầm dùng cọc ba rét 0,6x2,8 (m); 1,2x6,0 (m) sâu 50 m.
117
www.vietcons.org
- Công trình Vietcombank Hà Nội, 22 tầng và 2 tầng hầm, sử dụng móng cọc ba
rét 0,8x2,8 (m) sâu 55 m.
Hình 3.14 - Các dạng mặt cắt cọc ba rét

a); b); c) Dùng cho móng; d) Dùng làm tường vây
Hình 3.15 - Gầu đào thi công cọc ba rét Hình 3.16 - Hạ lồng cốt thép cọc ba rét
3.4 Trình tự thiết kế móng cọc

Trình tự thiết kế móng cọc nói chung gồm các bước sau:
- Đánh giá điều kiện địa chất công trình, địa chất thủy văn;
- Xác định tải trọng tác dụng xuống móng;
- Xác định độ sâu đặt đế đài;
- Xác định các thông số về cọc;
- Xác định sức chịu tải của cọc;
- Xác định số lượng cọc trong móng;
- Tính toán nền theo trạng thái giới hạn 1 (nếu cần);
- Tính toán nền theo trạng thái giới hạn 2;
- Tính toán và cấu tạo đài cọc;
118
www.vietcons.org
- Kiểm tra cọc trong quá trình vận chuyển và lắp dựng, tính toán móc cẩu (đối
với cọc đúc sẵn).
Nội dung cụ thể các bước được trình bày dưới đây.
3.4.1 Đánh giá điều kiện địa chất công trình, địa chất thủy văn
Để có cơ sở, người thiết kế phải được cung cấp “Báo cáo kết quả khảo sát địa
chất công trình” của khu vực xây dựng công trình. Báo cáo này sẽ nêu các vấn đề sau:
- Vị trí khu vực xây dựng;
- Các phương pháp khảo sát và thí nghiệm; sơ đồ hố thăm dò (khoan, xuyên tĩnh,
xuyên động, xuyên tiêu chuẩn, cắt cánh…);
- Mô tả các lớp đất từ trên xuống dưới: tên gọi lớp đất, màu sắc, chiều dày lớp
đất, các chỉ tiêu cơ học, vật lý của các lớp đất;
- Các hình trụ hố thăm dò và kết quả thí nghiệm hiện trường (nếu có);
- Các mặt cắt địa chất.
Thuyết minh của báo cáo sẽ bổ sung một số mô tả khác như cao độ, tình trạng
của mực nước ngầm, tính ăn mòn nếu có, kiến nghị ban đầu về giải pháp xử lý nền
móng hoặc những lưu ý trong khi thiết kế nền móng.
Dựa trên các số liệu này, người thiết kế tính toán các chỉ tiêu cần thiết. Căn cứ
vào đặc điểm công trình sẽ xây dựng và các công trình lân cận, sơ đồ kết cấu, tải
trọng… mà đề xuất các phương án nền móng, lựa chọn lớp đất đặt móng cho phù hợp.
3.4.2 Xác định tải trọng tác dụng xuống móng

Xác định tải trọng xuống móng được thực hiện theo mục 1.4.2 (Chương 1), tuy
nhiên cần lưu ý kể đến tải trọng do vách hầm hoặc sàn tầng hầm khi tính toán kết cấu
bên trên chưa xem xét đến.
Lưu ý xác định cao trình mực nước ngầm bất lợi nhất có thể sảy ra trong quá
trình sử dụng công trình để tính toán về đẩy nổi đối với bản sàn tầng hầm sau này.
3.4.3 Xác định độ sâu đặt đáy đài

Độ sâu đáy đài cọc được xác định tuỳ thuộc vào các giải pháp kết cấu phần dưới
mặt đất của nhà và công trình (có tầng hầm hoặc tầng hầm kĩ thuật) và theo thiết kế san
nền của khu vực xây dựng (đào bớt đi hoặc đắp cao thêm).
Do đài được đặt trên hệ cọc nên đáy đài không nhất thiết phải đặt vào lớp đất tốt
như móng nông. Không nên đặt đài quá sâu vì sẽ làm tăng khối lượng công tác đào đất,
phải xử lý nước ngầm hoặc ảnh hưởng tới chất lượng bê tông do đài cọc thường được
đổ tại chỗ.
Đối với móng cọc đài thấp chỉ cần đặt đáy đài đủ sâu để đảm bảo tải trọng ngang
(hoặc lực cắt) bị triệt tiêu bởi áp lực đất bị động ở mặt bên đài.
119
www.vietcons.org
Có thể chọn sơ bộ độ sâu đặt đáy đài bằng khoảng 1/15 chiều cao công trình.
Khi nhà có tầng hầm, mặt trên đài nên ở cùng cao độ với mặt trên của sàn tầng hầm.
Kiểm tra độ sâu đặt đáy đài theo điều kiện cân bằng giữa tổng tải trọng ngang tính toán
tác dụng tại đỉnh đài với áp lực đất bị động ở mặt bên đài:
tt
E p  0,7 Q0 (3.1)
Từ đó rút ra:
tt
   2Q0 (3.2)
h  0,7 tg  450  
 2  B
trong đó:
h - độ sâu đặt đáy đài, (m);
Q 0tt - tổng tải trọng ngang tính toán tác dụng tại đỉnh đài, (kN);
φ - góc ma sát trong của đất tại đáy đài, (o);

γ - dung trọng của đất tại đáy đài, (kN/m3);
B - chiều rộng của đài, (m).
Lưu ý rằng lúc này chưa có kích thước cụ thể của đài nên phải giả thiết trước
chiều rộng B của đài, sau đó kiểm tra lại khi có kích thước thực tế.
3.5 Xác định các thông số về cọc

3.5.1 Xác định cao trình đặt mũi cọc
Mũi cọc nên đặt vào lớp đất tốt tìm thấy trong địa tầng nhằm tăng thành phần
sức kháng ở mũi cọc và giảm độ lún của nền. Cao trình đặt mũi cọc liên quan đến chiều
dài cọc, do vậy phải căn cứ vào khả năng thi công cũng như tương quan giữa chiều dài
với tiết diện cọc, quy mô công trình để quyết định.
Mũi cọc không nên tựa lên lớp đất chịu lực mà nên chôn sâu vào lớp đất này tối
thiểu là 0,5 m khi nền đá; đối với nền đất, nên chọn mũi cọc hạ vào lớp đất tốt như sau:
Với cọc đúc sẵn: chiều sâu tối thiểu là 3d, nhưng không nhỏ hơn 1 m;
Với cọc khoan nhồi: chiều sâu tối thiểu bằng đường kính cọc (hay đường kính
phần mở rộng mũi), nhưng không nhỏ hơn 2 m. Trong đó d là chiều rộng hoặc đường
kính tiết diện ngang của cọc.
3.5.2 Xác định chiều dài, tiết diện cọc

3.5.2.1 Chiều dài cọc
Từ cao trình độ sâu đặt đáy đài và cao trình đặt mũi cọc, ta có được chiều dài
tính toán của cọc. Chiều dài thực tế phải thi công đối với mỗi loại cọc xác định như sau:
120
www.vietcons.org
- Với cọc đúc sẵn: ngoài chiều dài tính toán, phải kể thêm chiều dài mũi cọc,
đoạn chôn đầu cọc vào trong đài; đoạn đầu cọc đập bỏ để ngàm thép cọc vào trong đài:
Lt.tế = l1 + l2 +ltt + lmũi (3.3)
trong đó:
Lt.tế - chiều dài thực tế, (m);
l1 - chiều dài đoạn cọc đập bỏ, lấy thép ngàm vào đài, (m); l1 = 30ф; ф - đường
kính cốt thép dọc của cọc;
l2 - chiều dài đoạn cọc chôn trong đài, lầy bằng 10 ÷ 15 cm;
ltt - chiều dài tính toán của cọc, (m);
lmũi - chiều dài đoạn mũi cọc, (m); lấy bằng cạnh hoặc đường kính cọc.
Hình 3.17 - Chiều dài thực tế thi công cọc đúc sẵn
- Với cọc đổ tại chỗ: chiều dài thực tế thi công cọc vẫn sử dụng công thức 3.3 -
ngoài chiều dài tính toán, phải tính toán đến mũi cọc, đoạn chôn đầu cọc vào trong đài;
đoạn bê tông xốp đầu cọc đập bỏ:
Trên hình 3.18:
Lt.tế - chiều dài thực tế, (m);
l1 - chiều dài đoạn bê tông xốp đầu cọc đập bỏ, (m); lấy l1 = 1,0 ÷ 2,0 m, tùy
theo tình hình địa chất của hố khoan và tiết diện cọc.
l2 - chiều dài đoạn cọc chôn trong đài, lầy bằng 15 ÷ 20 cm;
lmũi - chiều dài đoạn mũi cọc, (m); lấy bằng 0,5 lần cạnh hoặc đường kính cọc.
Hình 3.18 - Chiều dài thực tế thi công cọc đổ tại chỗ
121
www.vietcons.org
3.5.2.2 Tiết diện cọc

Căn cứ vào phương pháp thi công, chiều dài cọc và quy mô công trình để lựa
chọn tiết diện cọc cho phù hợp:
- Cọc đúc sẵn:
+ Cọc lăng trụ: tiết diện phổ biến hiện nay ở Việt Nam từ 20x20 ÷ 45x45 (cm)
với bội số của 5 cm.
+ Cọc tròn, cọc ống: đường kính ngoài từ 30 cm đến 100 cm.
- Cọc đổ tại chỗ:
+ Cọc khoan nhồi: Cọc nhồi có đường kính bằng và nhỏ hơn 600mm gọi là cọc
có đường kính nhỏ, đường kính lớn hơn 600mm được gọi là cọc đường kính lớn. Các
loại đường kính thường dùng hiện nay là 60; 80; 100; 120; 150 (cm). Với móng cầu có
thể dùng đường kính lên đến 250 cm.
+ Cọc ba rét: tiết diện cọc tùy theo lựa chọn của người thiết kế, theo dạng chữ I,
L, U. Chiều rộng tùy theo loại gầu đào nhưng nhỏ nhất là 40 cm. Chiều dài của tiết diện
đối với cọc làm móng có thể lên đến 2,8 m. Khi sử dụng làm tường vây, vách tầng hầm,
chiều dài của tiết diện cọc chính là chu vi tường vây hoặc vách hầm, khi thi công sẽ chia
thành từng đoạn nhỏ dài từ 2,5 đến 5,0 m.
Lưu ý rằng, để thuận tiện trong thiết kế và thi công, trong một công trình không
nên chọn quá 3 loại tiết diện cũng như chiều dài cọc.
3.5.3 Lựa chọn phương pháp thi công cọc

3.5.3.1 Cọc đúc sẵn
Hiện nay có các phương pháp hạ cọc đúc sẵn vào trong đất như sau:
- Dùng búa hơi, búa máy và búa đi ê zen;
- Đóng cọc vào lỗ khoan mồi với độ sâu mũi cọc không nhỏ hơn 1m dưới đáy hố
khoan;
- Hạ cọc có xói nước trong đất cát;
- Rung và ép cọc.
3.5.3.2 Cọc bê tông cốt thép đổ tại chỗ
Lựa chọn phương pháp thi công cọc đổ tại chỗ chủ yếu dựa vào đặc điểm địa
chất của công trình và biện pháp thi công để lựa chọn theo nhưng phương pháp sau:
- Cọc chế tạo bằng biện pháp đóng ống thép (ống chống vách) có bịt kín mũi rồi
rút dần ống thép khi đổ bê tông;
- Cọc đổ tại chỗ trong đó kể cả mở rộng đáy, đổ bê tông:
+ Khi không có nước trong lỗ khoan (phương pháp khô) hoặc khi dùng ống
chống;
+ Dưới nước hoặc dung dịch sét;
122
www.vietcons.org
+ Hỗn hợp bê tông cứng đổ vào cọc có đầm (phương pháp khô).
3.5.4 Lựa chọn vật liệu cọc
3.5.4.1 Bê tông
a. Cọc bê tông cốt thép đúc sẵn
Những yêu cầu về bê tông cọc được lấy theo các tiêu chuẩn thiết kế cấu bê tông
cốt thép hiện hành. Bê tông cọc cần được thiết kế chống được các tác nhân bên ngoài có
trong nền đất. Mác tối thiểu cho bê tông cọc phải đóng đến độ chối rất nhỏ có thể lấy tối
thiểu là 400, trong điều kiện bình thường mác không dưới 250.
b. Cọc bê tông cốt thép đổ tại chỗ
Bê tông dùng cho cọc khoan nhồi là các loại bê tông thông thường. Ngoài điều
kiện về cường độ, bê tông phải có độ sụt lớn để đảm bảo tính liên tục của cọc, thông
thường độ sụt trong khoảng 18 ÷ 20 cm.
Mác bê tông sử dụng cho cọc nhồi nói chung không thấp hơn 200.
3.5.4.2 Cốt thép
a. Cọc bê tông cốt thép đúc sẵn
Cốt thép dọc được xác định theo tính toán, hàm lượng thép không nhỏ hơn
0,8%, đường kính không nên nhỏ hơn 14 mm. Đối với những trường hợp sau, nhất là
các cọc cho nhà cao tầng, hàm lượng của cốt thép dọc có thể nâng lên 1,0 ÷ 1,2%:
- Mũi cọc xuyên qua lớp đất cứng;
- Độ mảnh của cọc L/d > 60;
- Sức chịu tải thiết kế của cọc đơn khá lớn mà số cọc của 1 đài ít hơn 3 cây.
b. Cọc bê tông cốt thép đổ tại chỗ
Cốt thép dọc của cọc nhồi xác định theo tính toán, đồng thời phải thỏa mãn một
số yêu cầu cấu tạo sau:
- Trong trường hợp cọc nhồi chịu kéo, cốt thép dọc cần được bố trí theo suốt
chiều dài cọc. Khi cốt thép dọc được nối cần phải hàn theo yêu cầu chịu lực. Khi lực
nhổ là nhỏ, cốt thép dọc được bố trí đến độ sâu cần thiết để lực kéo được triệt tiêu hoàn
toàn thông qua ma sát cọc;
- Đối với cọc chịu nén dọc trục, hàm lượng cốt thép không nên nhỏ hơn 0,2 % ÷
0,4 %. Đường kính cốt thép không nhỏ hơn 10 mm và bố trí đều theo chu vi cọc. Đối
với cọc chịu tải trọng ngang, hàm lượng cốt thép không nhỏ hơn 0,4 ÷ 0,65 %;
Cốt đai cọc nhồi thường là ф6 ÷ ф10, khoảng cách 200 ÷ 300 mm. Có thể dùng
đai hàn vòng đơn hoặc đai xoắn ốc liên tục. Nếu chiều dài lồng thép lớn hơn 4 m, để
tăng cường độ cứng tính toán khối thì bổ sung thép đai ф12 cách nhau 2m, đồng thời
các cốt đai này được sử dụng để gắn các miếng kê tạo lớp bảo vệ cốt thép.
Chiều dày lớp bảo vệ cốt thép dọc của cọc nhồi không nhỏ hơn 50 mm.
Cần lưu ý những lựa chọn về bê tông và cốt thép trên đây mới chỉ là lựa chọn sơ
bộ, chúng có thể được điều chỉnh khi lựa chọn sức chịu tải thiết kế của cọc.
123
www.vietcons.org
3.6 Tính toán sức chịu tải của cọc đơn chịu lực dọc trục
3.6.1 Tổng quát về sức chịu tải của cọc
Trong giai đoạn thiết kế, căn cứ vào cường độ vật liệu làm cọc và số liệu địa
chất được cung cấp, cần tính toán và dự báo đầy đủ các loại sức chịu tải sau đây:
- Sức chịu tải theo cường độ vật liệu làm cọc - Rv (1)
- Sức chịu tải theo đất nền, bao gồm:
+ Theo kết quả thí nghiệm trong phòng:
 Theo chỉ tiêu cơ lý của đất nền, (tính toán theo Điều 7.2 - TCVN
10304:2014) - Rc1 (2);
 Theo chỉ tiêu cường độ của đất nền, (tính toán theo Phụ lục G - TCVN
10304:2014) - Rc2 (3);
+ Theo kết quả thí nghiệm hiện trường:
 Theo kết quả thí nghiệm xuyên tĩnh, (tính toán theo Điều 7.3.4 - TCVN
10304:2014) - Rc3 (4);
 Theo kết quả thí nghiệm xuyên tiêu chuẩn, (tính toán theo Phụ lục G -
TCVN 10304:2014) - Rc4 (5);.
Lưu ý rằng, trong trường hợp không tiến hành thí nghiệm hiện trường, người
thiết kế phải tính toán đủ 3 loại sức chịu tải: theo vật liệu làm cọc; theo chỉ tiêu cơ lý và
theo chỉ tiêu cường độ của đất nền.
Chọn giá trị sức chịu tải thiết kế bằng giá trị nhỏ nhất trong các loại sức chịu tải
trên, Rctk = min[(1),(2),…(5)] và cần lưu ý yêu cầu về sức chịu tải theo vật liệu làm cọc
như sau:
Đối với cọc bê tông cốt thép đúc sẵn, hạ cọc bằng phương pháp đóng hoặc ép,
phải kiểm tra và điều chỉnh sao cho Rv phải lớn hơn Rctk ít nhất 2 lần để cọc không bị
phá hoại (gãy cọc hoặc vỡ đầu cọc) trong quá trình hạ cọc;
Đối với cọc nhồi, do không phải qua công đoạn hạ cọc - Rv nên chọn xấp xỉ Rctk
để phát huy hết khả năng chịu lực của vật liệu làm cọc.
Điểm khác biệt cơ bản về trình tự thi công giữa móng nông và móng cọc là trước
khi thi công đại trà, đối với móng cọc bắt buộc phải thi công cọc thử để xác định chính
xác chiều dài và sức chịu tải của cọc (trừ trường hợp được bảo đảm bằng việc có kết
quả cụ thể của những công trình lân cận đã thi công, tương đương về quy mô cũng như
loại cọc hoặc kinh nghiệm của người thiết kế). Tùy theo phương pháp hạ cọc, có thể có
các loại sức chịu tải sau đây ở giai đoạn thi công cọc thử:
- Sức chịu tải theo kết quả thử tải trọng động, áp dụng cho các loại cọc hạ bằng
phương pháp đóng, (tính toán theo Điều 7.3.4 - TCVN 10304:2014) - Rc5 (6);
- Sức chịu tải theo kết quả nén tĩnh cọc, áp dụng cho các loại cọc hạ bằng
phương pháp ép, (tính toán theo Điều 7.3.2 - TCVN 10304:2014) - Rc6 (7).
Sức chịu tải của cọc nằm trong móng hoặc cọc đơn chịu tải trọng dọc trục đều
phải tính theo đất nền với điều kiện:
124
www.vietcons.org
Đối với cọc chịu nén:

γ0 R c,k
N c,d  γ R c,d ; R c,d  γ (3.4)
n k
γ0
Hay: N c, d  R c  R (3.5)
γ n γ k c, k
Đối với cọc chịu kéo:
γ0 R t,k
N t,d  γ R t,d ; R t,d  γ (3.6)
n k
γ0
Hay: N t,d  R t  R (3.7)
γ n γ k t,k
trong đó:
Nc,d và Nt,d tương ứng là trị tính toán tải trọng nén và tải trọng kéo tác dụng lên
cọc;
Rc và Rt tương ứng là sức chịu tải trọng nén và sức chịu tải trọng kéo cho phép
của cọc;
Rc,d và Rt,d tương ứng là trị tính toán sức chịu tải trọng nén và sức chịu tải trọng
kéo của cọc;
Rc,k và Rt,k tương ứng là trị tiêu chuẩn sức chịu tải trọng nén và sức chịu tải
trọng kéo của cọc, được xác định từ các trị riêng sức chịu tải trọng nén cực hạn Rc,u và
sức chịu tải trọng kéo cực hạn Rt,u;
Rc,k và Rt,k của cọc trong công thức 3.5 và 3.7 phải lấy bằng giá trị nhỏ nhất
trong số các trị riêng: Rc,k = Rc,u min và Rt,k = Rt,u min được tính toán trong các phần
dưới đây.
γ0 là hệ số điều kiện làm việc, kể đến yếu tố tăng mức độ đồng nhất của nền đất
khi sử dụng móng cọc, lấy bằng 1 đối với cọc đơn và lấy bằng 1,15 trong móng nhiều
cọc;
γn là hệ số tin cậy về tầm quan trọng của công trình, lấy bằng 1,2; 1,15 và 1,1
tương ứng với tầm quan trọng của công trình cấp I, II và III (xem Phụ lục F)
γk là hệ số tin cậy khi tính toán sức chịu tải của cọc theo chỉ tiêu cơ lý của đất
1
nền lấy như sau (TCVN 10304:2014):
a) Trường hợp cọc treo chịu tải trọng nén trong móng cọc đài thấp có đáy đài
nằm trên lớp đất tốt, cọc chống chịu nén không kể đài thấp hay đài cao lấy γk = 1,4
(1,2). Riêng trường hợp móng một cọc chịu nén dưới cột, nếu là cọc đóng hoặc ép chịu
tải trên 600 kN, hoặc cọc khoan nhồi chịu tải trên 2500 kN thì lấy γk = 1,6 (1,4);
1
Theo TCVN 10304:2014 quy định γk chung cho tất cả các loại sức chịu tải của cọc theo đất
nền (bao gồm cả tính toán theo chỉ tiêu cường độ của đất nền và các kết quả thí nghiệm hiện
trường). Điều này là không phù hợp.
125
www.vietcons.org
b) Trường hợp cọc treo chịu tải trọng nén trong móng cọc đài cao, hoặc đài thấp
có đáy đài nằm trên lớp đất biến dạng lớn, cũng như cọc treo hay cọc chống chịu tải
trọng kéo trong bất cứ trường hợp móng cọc đài cao hay đài thấp, trị số γk lấy phụ thuộc
vào số lượng cọc trong móng như sau:
móng có ít nhất 21 cọc ………………….. γk = 1,40 (1,25);
móng có 11 đến 20 cọc ………………….. γk = 1,55 (1,4);
móng có 06 đến 10 cọc ………………….. γk = 1,65 (1,5);
móng có 01 đến 05 cọc ………………….. γk = 1,75 (1,6).
c) Trường hợp bãi cọc có trên 100 cọc, nằm dưới công trình có độ cứng lớn, độ
lún giới hạn không nhỏ hơn 30 cm thì lấy γk = 1, nếu sức chịu tải của cọc xác định bằng
thí nghiệm thử tải tĩnh.
Giá trị của γk trong (…) dùng cho trường hợp sức chịu tải của cọc xác định bằng
thí nghiệm thử tải tĩnh tại hiện trường; giá trị ngoài (…) dùng cho trường hợp sức chịu
tải của cọc xác định bằng các phương pháp khác1.
Giá trị của γk khi tính toán sức chịu tải của cọc bằng chỉ tiêu cường độ của đất
nền và các phương pháp thí nghiệm hiện trường được quy định khi tính toán chi tiết các
loại sức chịu tải này ở dưới đây2.
3.6.2 Sức chịu tải trọng nén thẳng đứng theo cường độ vật liệu làm cọc
Tính toán cọc và đài cọc theo cường độ vật liệu cần tuân theo các yêu cầu của
các tiêu chuẩn hiện hành về kết cấu bê tông, bê tông cốt thép và thép.
Theo cường độ vật liệu, người ta tính toán như sau:
- Móng cọc đài thấp: cọc được tính toán như thanh chịu nén trung tâm bởi lực
dọc trục.
- Móng cọc đài cao: cọc được tính toán theo lực dọc trục, mô men uốn và lực xô
ngang.
Ngoài ra cọc bê tông cốt thép còn được kiểm tra theo sự hình thành vết nứt do
trọng lượng bản thân cọc trong quá trình cẩu lắp, vận chuyển.
3.6.2.1 Cọc gỗ
RV = mRnA (3.8)
trong đó:
m - hệ số điều kiện làm việc, phụ thuộc vào loại đài và số lượng cọc trong móng
lấy theo bảng 3.3;
Rn - cường độ chịu nén tính toán dọc thớ của gỗ, (kPa);
1
Như ghi chú (1) ở trang trước;
2
Đoạn này bổ sung chi tiết cho việc tính toán sức chịu tải cho phép ngoài sức chịu tải theo chỉ
tiêu cơ lý của đất nền.
126
www.vietcons.org
A - diện tích tiết diện ngang của cọc, (m2).
Bảng 3.3 - Hệ số điều kiện làm việc m

Loại đài cọc Số lượng cọc trong móng
1-5 6 - 10 11 - 20 > 20
Đài cao 0,80 0,85 0,90 1,00
Đài thấp 0,85 0,90 1,00 1,00
3.6.2.2 Cọc bê tông cốt thép đúc sẵn

a. Cọc bê tông cốt thép hình lăng trụ đúc sẵn, đặc, chịu nén
Có thể tham khảo và sử dụng những cách tính sau đây:
Cách 1:
Sức chịu tải theo cường độ vật liệu cho phép tính theo công thức:
RV = (RbAb + RsAs) (3.9)
trong đó:
Ab - diện tích tiết diện ngang cọc, (m2);
Rb - cường độ tính toán của bê tông cọc, (kPa);
As - diện tích tiết diện ngang cốt thép, (m2);
Rs - cường độ tính toán của cốt thép, (kPa).
 - hệ số uốn dọc của cọc, tính theo công thức sau:
- Khi móng cọc đài thấp, cọc không xuyên qua bùn, than bùn thì  = 1;
- Khi móng cọc đài cao, cọc xuyên qua đất yếu như bùn, than bùn sét yếu thì 
xác định theo tính toán. Khi đó sự uốn dọc được kể đến trong phạm vi từ đáy đài đến bề
mặt lớp đất có khả năng bảo đảm độ cứng của nền hoặc đến đáy lớp đất yếu. Trị số của
 lấy theo Bảng 3.4 dưới đây.
Bảng 3.4 - Hệ số uốn dọc  (cách 1)

ly/b 14 16 18 20 22 24 26 28 30
ly/d 12,1 13,9 15,6 17,3 19,1 20,8 22,0 24,3 26,0
 0,93 0,89 0,85 0,81 0,77 0,73 0,66 0,64 0,59
Trong bảng trên:

ly - khoảng cách từ đáy đài đến đáy lớp đất yếu trong nền mà cọc đi qua (chỉ số
sệt IL > 1), (m);
b - chiều rộng tiết diện ngang cọc, (m);
d - đường kính cọc, (m).
127
www.vietcons.org
Cách 2:
Sức chịu tải cho phép tính theo cường độ vật liệu vẫn tính theo công thức 3.9,
nhưng hệ số uốn dọc  xác định như sau:
 = 1,028 - 0,0000288λ2 - 0,0016 λ (3.10)
Hoặc:  = 1,028 - 0,00003456λd2 - 0,00554 λd (3.11)
Với λ - độ mảnh của cọc: λ = ly/r (r - bán kính cọc tiết diện hình tròn hoặc cạnh
cọc tiết diện hình vuông) và λd = ly/b (b - chiều rộng cọc tiết diện hình chữ nhật).
Ở đây:
ly - chiều dài tính toán của cọc, xác định như sau:
ly = νl; l - chiều dài cọc; ν - hệ số kể đến liên kết hai đầu của cọc: ν = 0,5 khi
đỉnh cọc ngàm vào đài và mũi cọc ngàm vào đá, đất cứng; ν = 0,7 khi đỉnh cọc ngàm
vào đài và mũi cọc treo trong đất hoặc tựa lên đá và đất cứng.
Hệ số uốn dọc  theo công thức 3.10; 3.11 hoặc tra trong Bảng 3.5.
Bảng 3.5 - Hệ số uốn dọc  (cách 2)

λ=ly/r <14 21 28 35 42 48 55 62 69 76 83 90 97 104
λ=ly/b <4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30
φ 1,0 0,98 0,96 0,93 0,90 0,87 0,84 0,81 0,78 0,74 0,70 0,65 0,60 0,55
b. Cọc ống chịu nén

+ Khi ltt/d  12 thì :
RV = (RbAb + RsAs + 2,5RsxAsx) (3.12)
trong đó:
Ab - diện tích tiết diện ngang của lõi bê tông (phần bê tông nằm trong cốt đai),
(m2);
Rsx - cường độ tính toán của cốt thép xoắn, (kPa);
Fsx - diện tích quy đổi của cốt thép xoắn, (m2):
π Dnax
A sx  (3.13)
tx
Hình 3.19 - Tính toán cọc ống, công thức 3.13
128
www.vietcons.org
Ở đây:
Dn - đường kính vòng xoắn, (m);
ax - diện tích tiết diện cốt thép xoắn, (m2);
tx - khoảng cách giữa các vòng xoắn (bước cốt đai), (m).
+ Khi ltt/d > 12 thì không kể đến ảnh hưởng của cốt thép xoắn, sức chịu tải tính
theo công thức 3.9.
3.6.2.3 Cọc bê tông cốt thép ứng suất trước
Tính toán sức chịu tải của cọc bê tông cốt thép ứng suất trước theo đất nền giống
như cọc cọc bê tông cốt thép đúc sẵn, tuy nhiên tính toán sức chịu tải theo vật liệu có sự
khác biệt. TCXDVN 7888:2008 quy định trình tự tính toán ứng suất hữu hiệu của cọc
PHC và sức kháng nén dọc trục như dưới đây.
a. Tính ứng suất hữu hiệu của cọc PHC
Ứng suất hữu hiệu của cọc PHC là ứng suất nén trước tính toán của bê tông
trong cọc PHC có tính đến các đặc tính biến dạng đàn hồi, co ngót của bê tông, sự suy
giảm ứng suất do từ biến của bê tông và sự suy giảm ứng suất do cốt thép bị chùng ứng
suất.
a.1 Đo kiểm tra lực kéo căng của cốt thép dự ứng lực trước
Đo kiểm tra lực kéo căng của cốt thép dự ứng lực trước được thực hiện ít nhất
trên 2 thanh cốt thép dự ứng lực trước trong mỗi cọc. Chuẩn bị vị trí đo bằng cách khoét
bê tông ở đầu thanh thép được đo, giải phóng lực căng và đưa dây cáp của thiết bị đo
sức căng vào vị trí để đo. ứng suất suất kéo căng ban đầu của cốt thép không được lớn
hơn 75 % cường độ chịu kéo của cốt thép. Đo kiểm tra lực căng của cốt thép ứng suất
chỉ được thực hiện khi có yêu cầu.
a.2 Tính toán ứng suất hữu hiệu của cọc PHC
Ứng suất nén ban đầu trong bê tông được tính toán thông qua lực kéo căng ban
đầu của cốt thép hoặc lực căng cốt thép được đo kiểm tra thực tế và tổng diện tích mặt
cắt ngang cọc.
F (3.14)
f cpg  A i  f ci
g
trong đó:
fcgp - ứng suất nén ban đầu trong bê tông, (MPa);
Fi - tổng lực kéo căng ban đầu của cốt thép, Fi = fpjAps, (N);
Aps - tổng diện tích cốt thép dự ứng lực trước, (mm2);
fpj - ứng suất kéo căng ban đầu của cốt thép dự ứng lực trước, (MPa);
Ag - tổng diện tích mặt cắt ngang cọc, (mm2);
fci - ứng suất cho phép tại thời điểm truyền ứng suất, (MPa).
129
www.vietcons.org
Ứng suất kéo căng của cốt thép dự ứng lực trước (fpj) không được lớn hơn 75%
cường độ chịu kéo của cốt thép (fpu). Ứng suất nén trong bê tông do lực kéo căng của
cốt thép (fcgp) phải nhỏ hơn ứng suất nén cho phép của bê tông tại thời điểm truyền ứng
suất (fci). Ứng suất nén cho phép của bê tông tại thời điểm truyền ứng suất bằng 60%
cường độ chịu nén cho phép của bê tông tại thời điểm truyền ứng suất (f’ci). Cường độ
chịu nén cho phép của bê tông tại thời điểm truyền ứng suất bằng 75 % cường độ chịu
nén thiết kế của bê tông (f’c).
a.3 Tính toán mất mát ứng suất
+ Ứng suất mất mát do biến dạng đàn hồi (ES)
ES  E s f cir (3.15)
E ci
trong đó:
ES - ứng suất mất mát do biến dạng đàn hồi, (MPa);
Es - mô đun đàn hồi của cốt thép dự ứng lực trước, (MPa);
Eci - mô đun đàn hồi của bê tông tại thời điểm truyền ứng suất, (MPa);
Fcir - ứng suất nén trong bê tông tại trọng tâm thép dự ứng lực ngay tại thời điểm
truyền lực vào bê tông, (MPa);
Fg - ứng suất nén trong bê tông tại trọng tâm thép dự ứng lực do trọng lượng của
cấu kiện tại thời điểm truyền lực vào bê tông, (MPa).
+ Ứng suất mất mát do từ biến (CR)
CR   ( t , t ) f cgp E s (3.16)
i Ec
 H   0 ,118 t - t i 0,6 (3.17)

 ( t , t )  3,5 k c k f  1,58  f
i  120  i 10  t - t i 0,6
trong đó:
kc - hệ số xét đến ảnh hưởng của tỷ lệ khối lượng/bề mặt của kết cấu được xác
định theo 22TCN-272-05;
kf - hệ số xét đến ảnh hưởng của tỷ lệ thể tích/bề mặt của kết cấu;
ti - tuổi bê tông lúc bắt đầu chịu lực, (ngày);
t - tuổi bê tông tại thời điểm đóng cọc, (ngày);
f’c - cường độ chịu nén thiết kế của bê tông, (MPa);
H - độ ẩm, %.
+ Ứng suất mất mát do co ngót (SH)
SH = εshEs (3.18)
t
 sh  0 ,56 x 10  3 k s k h (3.19)
( 55  t )
130
www.vietcons.org
trong đó:
t - thời gian khô, (ngày);
kh - hệ số độ ẩm;
ks - hệ số kích thước được xác định theo 22TCN-272-05.
+ Ứng suất mất mát do chùng ứng suất (RE)
RE = εrfpj (3.20)
trong đó:
fpj - ứng suất căng của cốt thép dự ứng lực trước, MPa;
εr - tỷ lệ chùng ứng suất của loại cốt thép sử dụng, %.
Tổng ứng suất bị mất mát:
TL = ES + CR + SH + RE (3.21)
Ứng suất hữu hiệu trong cốt thép dự ứng lực trước:
fse = fpj - TL (3.22)
Tỷ lệ ứng suất hữu hiệu trong cốt thép và giới hạn chảy của cốt thép không được
lớn hơn 0,8.
Ứng suất hữu hiệu trong bê tông:
f sc A ps
fe  (3.23)
Ag
trong đó:
fe - ứng suất hữu hiệu trong bê tông, (kPa);
Ag - diện tích mặt cắt ngang của cọc, (mm2).
b. Tính toán sức kháng nén dọc trục của cọc
Sức kháng nén dọc trục tính toán của cọc (Pr) được đưa ra nhằm cung cấp thông
tin cho việc tính toán lựa chọn sức chịu tải của cọc trong quá trình thiết kế và lựa chọn
thiết bị thi công phù hợp. Sức chịu tải làm việc thực tế của cọc được lấy không lớn hơn
70 % sức kháng nén dọc trục tính toán theo vật liệu sử dụng của cọc. Sức kháng nén dọc
trục tính toán của cọc được tính theo công thức sau:
Qa = φPn (3.24)
Đối với cấu kiện có cốt thép đai xoắn:
Qa = 0,85(0,85f’c(Ag-Aps)- fseAg) (3.25)
trong đó:
Qa - sức kháng nén dọc trục tính toán của cọc, (KN);
φ - hệ số sức kháng, đối với cấu kiện chịu nén có đai xoắn φ = 0,75;
131
www.vietcons.org
Ag - diện tích mặt cắt ngang của cọc, (mm2);
fse - ứng suất hữu hiệu trong cốt thép dự ứng lực trước, (kPa);
f’c - Cường độ chịu nén thiết kế của bê tông, (kPa).
3.6.2.4 Cọc bê tông cốt thép đổ tại chỗ
Sức chịu tải theo cường độ vật liệu xác định theo công thức:
RV = ( γcb γ’cbRbAb + RsAs) (3.26)
trong đó:
γcb - hệ số kể đến việc đổ bê tông trong khoảng không gian chật hẹp của hố và
ống vách, γcb = 0,85;
γ’cb - hệ số kể đến phương pháp thi công cọc như sau:
a) Trong nền đất dính, nếu có thể khoan và đổ bê tông khô, không phải gia cố
thành, khi mực nước ngầm trong giai đoạn thi công thấp hơn mũi cọc thì γ’cb = 1,0;
b) Trong các loại đất, việc khoan và đổ bê tông trong điều kiện khô, có dùng tới
ống vách chuyên dụng, hoặc guồng xoắn rỗng ruột γ’cb = 0,9;
c) Trong các nền, việc khoan và đổ bê tông vào lòng hố khoan dưới dưới nước
có dùng ống vách giữ thành, γ’cb = 0,8;
d) Trong các nền, việc khoan và đổ bê tông vào lòng hố khoan dưới dung dịch
khoan hoặc dưới nước chịu áp lực dư (không dùng ống vách), γ’cb = 0,7.
Các hệ số khác ý nghĩa giống như công thức 3.9.
3.6.3 Sức chịu tải của cọc bê tông cốt thép chịu kéo theo cường độ vật liệu
Sức chịu kéo đúng tâm của cọc bê tông cốt thép được kiểm tra theo điều kiện:
Pnh < Rt,u (3.27)
trong đó:
Pnh - lực nhổ (kéo) đúng tâm tác dụng xuống cọc, (kN);
Rt,u - sức chịu kéo đúng tâm của cọc bê tông cốt thép, (kN):
Rt,u = RsAs (3.28)
Ý nghĩa các thông số như công thức 3.9.
3.6.4 Sức chịu tải trọng nén thẳng đứng của cọc theo chỉ tiêu cơ lý của đất, đá
3.6.4.1 Sức chịu tải của cọc chống
Sức chịu tải trọng nén Rc,u, tính bằng kN, của cọc tiết diện đặc, cọc ống đóng
hoặc ép nhồi, và cọc khoan (đào) nhồi khi chúng tựa trên nền đá kể cả cọc đóng tựa trên
nền ít bị nén được xác định theo công thức:
132
www.vietcons.org
Rc,u= cqbAb (3.29)

trong đó:
c - hệ số điều kiện làm việc của cọc trong nền, c =1;
qb - cường độ sức kháng của đất nền dưới mũi cọc chống, (kPa);
Ab - diện tích tựa cọc trên nền, (m2), lấy bằng diện tích mặt cắt ngang đối với
cọc đặc, cọc ống có bịt mũi; lấy bằng diện tích tiết diện ngang thành cọc đối với cọc ống
khi không độn bê tông vào lòng cọc và lấy bằng diện tích tiết diện ngang toàn cọc khi
độn bê tông lòng đến chiều cao không bé hơn 3 lần đường kính cọc.
Đối với mọi loại cọc đóng hoặc ép, tựa trên nền đá và nền ít bị nén, qb = 20 MPa.
Đối với cọc đóng hoặc ép nhồi, khoan nhồi và cọc ống nhồi bê tông tựa lên nền
đá không phong hoá, hoặc nền ít bị nén (không có các lớp đất yếu xen kẹp) và ngàm vào
đó ít hơn 0,5 m, qb xác định theo công thức:
R
q b  R m  c, m, n (3.30)
γg
trong đó:
Rm - cường độ sức kháng tính toán của khối đá dưới mũi cọc chống, (kPa), xác
định theo Rc,m,n - trị tiêu chuẩn của giới hạn bền chịu nén một trục của khối đá trong
trạng thái no nước, theo nguyên tắc, xác định ngoài hiện trường;
g - hệ số tin cậy của đất, g = 1,4.
Đối với các phép tính sơ bộ của nền công trình thuộc tất cả các cấp của quan
trọng, cho phép lấy:
Rc,m,n = Rc,nKs (3.31)
trong đó:
Rc,n - trị tiêu chuẩn giới hạn bền chịu nén một trục của đá ở trạng thái bão hòa
nước (kPa), được xác định theo kết quả thử mẫu (nguyên khối) trong phòng thí nghiệm;
Ks - hệ số, kể đến giảm cường độ do vết nứt trong nền đá, xác định theo Bảng
3.6.
Trong mọi trường hợp giá trị qb không lấy quá 20 MPa.
Đối với cọc đóng hoặc ép nhồi, khoan nhồi và cọc ống nhồi bê tông tựa lên nền
đá không phong hoá, hoặc nền ít bị nén (không có các lớp đất yếu xen kẹp) và ngàm vào
đó ít nhất 0,5 m, qb xác định theo công thức:
 l  (3.32)
q b  R m 1  0 ,4 d 
 df 
trong đó:
Rm xác định theo công thức (4.30);
ld - chiều sâu ngàm cọc vào đá, (m);
df - đường kính ngoài của phần cọc ngàm vào đá, (m).
133
www.vietcons.org
Giá trị của  1  0 , 4 l d  lấy không quá 3.

 df 
Đối với cọc ống tựa đều lên mặt nền đá không phong hoá, phủ trên nền đá là lớp
đất không bị xói có chiều dày tối thiểu bằng ba lần đường kính cọc, giá trị 1  0 , 4 l d  
 df 
trong công thức 3.32 lấy bằng 1.
Chú thích: Khi cọc đóng (ép) nhồi, cọc khoan nhồi hay cọc ống tựa trên nền đá phong
hoá hoặc đá hoá mềm, cường độ chịu nén một trục giới hạn của đá phải lấy theo kết quả thử
mẫu đá bằng bàn nén hoặc theo kết quả thử cọc chịu tải trọng tĩnh.
Bảng 3.6 - Hệ số giảm cường độ Ks trong nền đá
Chỉ số chất lượng đá, RQD,
Mức độ nứt Hệ số giảm cường độ Ks
%
Nứt rất ít Từ 90 đến 100 1,00
Nứt ít Từ 75 đến 90 Từ 0,6 đến 1,00
Nứt trung bình Từ 50 đến 75 Từ 0,32 đến 0,60
Nứt mạnh Từ 25 đến 50 Từ 0,15 đến 0,32
Nứt rất mạnh Từ 0 đến 25 Từ 0,05 đến 0,15
Chú thích:
1) Giá trị RQD càng lớn thì giá trị Ks càng lớn;
2) Với những giá trị trung gian của RQD hệ số Ks xác định bằng cách nội suy;
3) Khi thiếu các số liệu về RQD thì Ks lấy giá trị nhỏ nhất trong các khoảng biến đổi đã cho.
3.6.4.2 Sức chịu tải trọng nén của cọc ma sát hạ bằng phương pháp đóng hoặc ép
Sức chịu tải trọng nén cực hạn Rc,u, (kN), của cọc ma sát, kể cả cọc ống có lõi
đất, hạ bằng phương pháp đóng hoặc ép, được xác định bằng tổng sức kháng của đất
dưới mũi cọc và trên thân cọc:
Rc,u = c(cqqbAb+ u∑cffili) (3.33)
Hình 3.20 - Cọc chống Hình 3.21 - Sơ đồ tính toán cọc ma sát
134
www.vietcons.org
trong đó:
c - hệ số điều kiện làm việc của cọc trong đất, c = 1;
qb - cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc, (kPa), lấy theo Bảng 3.7;
cq; cf - hệ số điều kiện làm việc của đất ở dưới mũi cọc và mặt bên cọc có xét
đến ảnh hưởng của phương pháp hạ cọc đến sức kháng của đất, lấy theo Bảng 3.9;
u - chu vi tiết diện ngang thân cọc, (m);
fi - cường độ sức kháng trung bình của lớp đất thứ “i” trên thân cọc, (kPa), lấy
theo Bảng 3.8.
Ab - diện tích cọc tựa lên đất, (m2), lấy bằng diện tích tiết diện ngang mũi cọc
đặc, cọc ống có bịt mũi; bằng diện tích tiết diện ngang lớn nhất của phần cọc được mở
rộng và bằng diện tích tiết diện ngang không kể lõi của cọc ống không bịt mũi;
Trong công thức 3.33 phải tính tổng sức kháng của tất cả các lớp đất mà cọc
xuyên qua, trừ phần đất nằm trong dự kiến sẽ bị đào bỏ hoặc có thể bị xói. Trong các
trường hợp đó phải tính tổng sức kháng của tất cả các lớp đất nằm dưới cao độ dự kiến
(mức đào bỏ) và cao độ đáy hố sau xói cục bộ ứng với mực nước lũ tính toán.
Bảng 3.7 - Cường độ sức kháng cắt của đất dưới mũi cọc đóng hoặc ép qb
(Bảng 2 - TCVN 10304:2014)
Cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc đặc và cọc ống có lõi đất hạ bằng
phương pháp đóng hoặc ép qb, kPa
Độ sâu của Cát chặt vừa
mũi cọc, Chứa sỏi
Hạt to - Hạt vừa Hạt nhỏ Cát bụi -
(m) cuội
Đất dính ứng với chỉ số độ sệt IL
≤0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6
3 7.500 6.600 3.000 3.100 2.000 1.100 600
4.000 2.000 1.200
4 8.300 6.800 3.800 3.200 2.100 1.250 700
5.100 2.500 1.600
5 8.800 7.000 4.000 3.400 2.200 1.300 800
6.200 2.800 2.000
7 9.700 7.300 4.300 3.700 2.400 1.400 850
6.900 3.300 2.200
10 10.500 7.700 5.000 4.000 2.600 1.500 900
7.300 3.500 2.400
15 11.700 8.200 5.600 4.400 2.900 1.650 1.000
7.500 4.000
20 12.600 8.500 6.200 4.800 3.200 1.800 1.100
25 13.400 9.000 6.800 5.200 3.500 1.950 1.200
30 14.200 9.500 7.400 5.600 3.800 2.100 1.300
≥ 35 15.000 10.000 8.000 6.000 4.100 2.250 1.400
Chú thích cho Bảng 3.7:
1) Trị số qb trên gạch ngang dùng cho đất cát, dưới ngạch ngang dùng cho đất dính.
135
www.vietcons.org
2) Giá trị chiều sâu mũi cọc và chiều sâu trung bình lớp đất trên mặt bằng san nền bằng
phương pháp đào xén đất, lấp đất, hay bồi đắp chiều cao tới 3 m, phải tính từ độ cao địa hình tự
nhiên. Nếu đào xén đất, lấp đất, hay bồi đắp từ 3 m đến 10 m, phải tính từ cao độ quy ước nằm
cao hơn 3 m so với mức đào xén hoặc thấp hơn 3 m so với mức lấp đất. Chiều sâu mũi cọc và
chiều sâu trung bình lớp đất ởcác vũng nước được tính từ đáy vũng sau xói do mức lũ tính toán,
tại chỗ đầm lầy kể từ đáy đầm lầy.
3) Đối với những trường hợp chiều sâu mũi cọc và chỉ số sệt IL của đất dính có giá trị
trung gian, qb trong Bảng 3.7 được xác định bằng nội suy.
4) Đối với cát chặt, khi độ chặt được xác định bằng xuyên tĩnh, còn cọc hạ không dùng
phương pháp xói nước hoặc khoan dẫn trị số qb ghi trong Bảng 3.7 được phép tăng lên 100 %.
Khi độ chặt của đất được xác định qua số liệu khảo sát công trình bằng những phương pháp
khác mà không xuyên tĩnh, trị số qb đối với cát chặt ghi trong Bảng 3.7 được phép tăng lên 60
%, nhưng không vượt quá 20 MPa.
5) Cường độ sức kháng qb trong Bảng 3.7 được phép sử dụng với điều kiện nếu chiều
sâu hạ cọc tối thiểu xuống nền đất không bị xói và không bị đào xén nhỏ hơn:
4 m - đối với cầu và công trình thuỷ;
3 m - đối với nhà và công trình khác.
6) Đối với những cọc đóng có tiết diện ngang 150 mm x 150 mm và nhỏ hơn, dùng làm
móng dưới tường ngăn bên trong của những ngôi nhà sản xuất một tầng, trị số qb được phép
tăng lên 20 %.
7) Đối với đất cát pha ứng với chỉ số dẻo IP ≤ 4 và hệ số rỗng e < 0,8 sức kháng tính
toán qb và fi được xác định như đối với cát bụi chặt vừa.
8) Trong tính toán, chỉ số sệt của đất lấy theo giá trị dự báo ở giai đoạn sử dụng của
công trình.
Bảng 3.8 - Cường độ sức kháng trên thân cọc đóng hoặc ép fi
(Bảng 3 - TCVN 10304:2014)
Chiều Cường độ sức kháng trên thân cọc đặc và cọc ống có lõi đất hạ bằng phương pháp đóng
sâu hoặc ép fi, kPa
trung Cát chặt vừa
bình hạt to
hạt nhỏ cát bụi - - - - - -
của lớp và vừa
đất, Đất dính ứng với chỉ số sệt IL
(m) ≤0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1,0
1 35 23 15 12 8 4 4 3 2
2 42 30 21 17 12 7 5 4 4
3 48 35 25 20 14 8 7 6 5
4 53 38 27 22 16 9 8 7 5
5 56 40 29 24 17 10 8 7 6
6 58 42 31 25 18 10 8 7 6
8 62 44 33 26 19 10 8 7 6
10 65 46 34 27 19 10 8 7 6
15 72 51 38 28 20 11 8 7 6
20 79 56 41 30 20 12 8 7 6
25 86 61 44 32 20 12 8 7 6
30 93 66 47 34 21 12 9 8 7
≥ 35 100 70 50 36 22 13 9 8 7
136
www.vietcons.org
Chú thích:
1) Khi xác định trị số cường độ sức kháng fi trên thân cọc phải chia từng lớp đất thành
các lớp phân tố đất đồng nhất dày tối đa 2 m, chiều sâu trung bình của các lớp phân tố tính theo
cách như ở chú thích Bảng 3.7. Đối với các phép tính sơ bộ có thể lấy cả chiều dày mỗi lớp đất
trong phạm vi chiều dài cọc.
2) Đối với những trường hợp chiều sâu lớp đất và chỉ số sệt IL của đất dính có giá trị
trung gian, trị số cường độ sức kháng fi được xác định bằng nội suy.
3) Cường độ sức kháng fi đối với cát chặt lấy tăng thêm 30 % so với trị số ghi trong
bảng này.
4) Cường độ sức kháng fi của cát pha và sét pha có hệ số rỗng e < 0,5 và của sét có hệ
số rỗng e < 0,6 đều lấy tăng 15 % so với trị số trong Bảng 3 cho chỉ số sệt bất kỳ.
5) Đối với đất cát pha ứng với chỉ số dẻo IP ≤ 4 và hệ số rỗng e < 0,8 sức kháng tính
toán qb và fi được xác định như đối với cát bụi chặt vừa.
công trình.
Bảng 3.9 - Các hệ số điều kiện làm việc của đất γcq và γcf cho cọc đóng hoặc ép
(Bảng 4 - TCVN 10304:2014)
Hệ số điều kiện làm việc của đất khi
Phương pháp hạ cọc đặc và cọc ống không moi đất ra
tính toán sức kháng của đất
ngoài bằng phương pháp đóng hoặc ép và các loại đất
Dưới mũi cọc γcq Mặt bên cọc γcf
1. Đóng hạ cọc đặc và cọc rỗng bịt kín mũi dùng búa cơ
(dạng treo), búa hơi và búa dầu 1,0 1,0
2. Đóng và ép cọc vào lỗ định hướng khoan sẵn đảm
bảo chiều sâu mũi cọc sâu hơn đáy lỗ tối thiểu 1 m ứng
với đường kính lỗ:
a) Bằng cạnh cọc vuông. 1,0 0,5
b) Nhỏ hơn cạnh cọc vuông 0,05 m 1,0 0,6
c) Nhỏ hơn cạnh cọc vuông hoặc đường kính cọc tròn
0,15 m (đối với trụ đường dây tải điện) 1,0 1,0
3. Hạ cọc vào nền cát kết hợp xói nước với điều kiện ở
giai đoạn sau cùng không dùng xói, đóng vỗ để hạ cọc 1,0 0,9
đạt chiều sâu từ 1 m trở lên
4. Hạ cọc ống bằng phương pháp rung, hạ cọc (đặc)
bằng phương pháp rung và rung - ép:
a) Cát chặt vừa:
cát hạt to và vừa 1,2 1,0
cát hạt nhỏ 1,2 1,0
cát bụi 1,0 1,0
b) Đất dính có chỉ số sệt IL = 0,5:
cát pha 0,9 0,9
sét pha 0,8 0,9
sét 0,7 0,9
c) Đất dính có chỉ số sệt IL ≤ 0 1,0 1,0
5. Dùng búa bất kì để đóng hạ cọc bê tông cốt thép rỗng
hở mũi:
a) Khi đường kính lõi cọc tối đa 0,4 m 1,0 1,0
b) Khi đường kính lõi cọc từ 0,4 đến 0,8 m 0,7 1,0
137
www.vietcons.org
Bảng 3.9 - Các hệ số điều kiện làm việc của đất γcq và γcf cho cọc đóng hoặc ép (tiếp theo)
(Bảng 4 - TCVN 10304:2014)
Hệ số điều kiện làm việc của đất khi
Phương pháp hạ cọc đặc và cọc ống không moi đất ra
tính toán sức kháng của đất
ngoài bằng phương pháp đóng hoặc ép và các loại đất
Dưới mũi cọc γcq Mặt bên cọc γcf
6. Dùng phương pháp bất kỳ để hạ cọc tròn rỗng kín
mũi xuống chiều sâu tối thiểu 10 m, lần lượt cho mở
rộng mũi cọc ở nền cát chặt vừa và trong đất dính có chỉ
số sệt IL ≤ 0,5 ứng với đường kính phần mở rộng bằng:
a) 1,0 m mà không phụ thuộc vào loại đất nêu trên 0,9 1,0
b) 1,5 m trong cát và cát pha 0,8 1,0
c) 1,5 m trong sét và sét pha 0,7 1,0
7. Hạ cọc bằng phương pháp ép:
a) Trong cát chặt vừa hạt to, hạt vừa và nhỏ. 1,1 1,0
b) Trong cát bụi 1,1 0,8
c) Trong đất dính có chỉ số sệt IL < 0,5 1,1 1,0
d) Trong đất dính có chỉ số sệt IL ≥ 0,5 1,0 1,0
Chú thích: Ở điểm 4 đối với đất dính khi chỉ số sệt 0 < IL< 0,5 , hệ số γcq, γcf được xác
định bằng nội suy.
3.6.4.3 Sức chịu tải trọng nén của cọc ma sát đổ tại chỗ
Sức chịu tải trọng nén cực hạn Rc,u, tính bằng kN, của cọc đóng hoặc ép nhồi và
cọc khoan nhồi mở hoặc không mở rộng mũi và cọc ống moi đất và nhồi bê tông vào
bên trong, được xác định theo công thức:
Rc,u = γc(γcq qb Ab + uΣγcf fi li) (3.34)
trong đó:
γc - hệ số điều kiện làm việc của cọc, khi cọc tựa trên nền đất dính với độ bão
hoà Sr < 0,9 và trên đất hoàng thổ lấy γc = 0,8; với các trường hợp khác γc = 1;
γcq - hệ số điều kiện làm việc của đất dưới mũi cọc, lấy như sau:
γcq = 0,9 cho trường hợp dùng phương pháp đổ bê tông dưới nước;
Ab - diện tích tiết diện ngang mũi cọc, (m2), lấy như sau:
đối với cọc đóng hoặc ép nhồi và cọc khoan nhồi:
- không mở rộng mũi: lấy bằng diện tích tiết diện ngang của cọc;
- có mở rộng mũi: lấy bằng diện tích tiết diện ngang lớn nhất của phần mở rộng;
đối với cọc ống độn bê tông lòng và cọc ống có bịt mũi: lấy bằng diện tích mặt
cắt ngang toàn bộ của ống;
γcf - hệ số điều kiện làm việc của đất trên thân cọc, phụ thuộc vào phương pháp
tạo lỗ và điều kiện đổ bê tông - xem Bảng 3.10;
fi - cường độ sức kháng trung bình của lớp đất thứ “i” trên thân cọc, (kPa), lấy
theo Bảng 3.8;
138
www.vietcons.org
li - chiều dài đoạn cọc nằm trong lớp đất thứ “i”, (m).
Chú thích:
1) Đối với cọc mở rộng mũi, sức kháng của đất trên thân cọc được tính trong phạm vi
chiều sâu kể từ cao độ mặt đất thiết kế tới cao trình mặt cắt giữa thân cọc với mặt nón tạo bởi
các đường tiếp tuyến với mặt bầu mở rộng một góc bằng φI/2 với trục cọc, ở đây φI là trị số
trung bình góc ma sát trong tính toán của các lớp của đất thuộc phạm vi mặt nón kể trên.
2) Chu vi tiết tiện ngang thân cọc của cọc khoan nhồi lấy bằng chu vi hố khoan.
qb - cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc, (kPa), lấy theo chỉ dẫn dưới đây,
còn đối với cọc đóng (ép) nhồi thi công theo phương pháp hạ (đóng, ép hoặc quay ép)
ống vách tạo lỗ, đáy ống được bịt bằng tấm đế hoặc nút bê tông. Tấm đế được để lại
trong đất, rút dần ống vách lên theo mức nhồi vữa bê tông xuống hố hoặc thi công bằng
cách nhồi vữa bê tông ở thể cứng vào hố tạo sẵn, dùng đầm dưới dạng ống mũi nhọn đế
có gắn đầm rung để đầm bê tông; cọc chế tạo sẵn hạ xuống hố khoan sẵn có hoặc không
đóng vỗ đầu cọc và cọc khoan nhồi có xử lý làm sạch mùn khoan và bơm phun vữa xi
măng dưới mũi cọc lấy theo Bảng 3.8;
Cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc qb được xác định như sau:
a) Đối với đất hòn vụn thô lẫn cát và đất cát ở nền cọc đóng hoặc ép nhồi và cọc
khoan nhồi có hoặc không mở rộng mũi, cọc ống khi hạ moi hết lõi đất bên trong, qb
được tính theo công thức 3.35, còn ở nền cọc ống khi hạ có giữ lại lõi đất, là những loại
đất kể trên, với chiều cao lõi tối thiểu 0,5 m, qb tính theo công thức 3.36:
qb = 0,75α4(α1γ’Id + α2α3γIh) (3.35)
qb = α4(α1γ’Id + α2α3γIh) (3.36)
trong đó:
α1, α2, α3, và α4 - các hệ số không thứ nguyên phụ thuộc vào trị số góc ma sát
trong tính toán φI của nền đất và được lấy theo Bảng 3.11, nhân với hệ số chiết giảm
0,9;
γ’I - dung trọng tính toán của nền đất dưới mũi cọc, (kN/m3), (có xét đến tác
dụng đẩy nổi trong đất bão hoà nước);
γI - dung trọng tính toán trung bình, (kN/m3), (tính theo các lớp) của đất nằm
trên mũi cọc (có xét đến tác động đẩy nổi trong đất bão hoà nước);
d - đường kính cọc đóng hoặc ép nhồi, cọc khoan nhồi và cọc ống, đường kính
phần mở rộng (cho cọc có mở rộng mũi) hay đường kính hố khoan dùng cho cọc - trụ,
liên kết với đất bằng vữa xi măng - cát, (m);
h - chiều sâu hạ cọc, kể từ mặt đất tự nhiên hoặc mặt đất thiết kế (khi có thiết kế
đào đất) tới mũi cọc hoặc tới đáy phần mở rộng mũi, (m).
b) Đối với đất dính qb được lấy theo Bảng 3.12.
Chú thích:
1) Chỉ dẫn cho tính toán cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc qb dành cho các
trường hợp, khi đảm bảo chiều sâu hạ cọc vào lớp đất được dùng làm nền tối thiểu bằng đường
kính cọc (hay đường kính phần mở rộng mũi), nhưng không nhỏ hơn 2 m.
139
www.vietcons.org
2) Các giá trị của qb, tính theo các công thức 3.35 và 3.36 không nên lấy lớn hơn các giá
trị cho trong Bảng 3.7 dùng cho cọc đóng hoặc ép có cùng chiều dài và trong cùng loại đất.
Bảng 3.10 - Hệ số điều kiện làm việc của cọc trong đất γcf
(Bảng 5 - TCVN 10304:2014)
Hệ số ĐKLV γcf trong đất
Loại cọc và phương pháp thi công
Cát Cát pha Sét pha Sét
1. Cọc đóng hoặc ép nhồi theo điểm 6.4a, hạ ống vách
có tấm đế, hoặc nút bê tông 0,8 0,8 0,8 0,7
2. Cọc nhồi dạng ép chấn động 0,9 0,9 0,9 0,9
3. Cọc khoan nhồi trong đó có mở rộng mũi, đổ bê tông
trong trường hợp:
a) Không có nước (phương pháp khô), cũng như khi
dùng ống vách chuyên dụng 0,7 0,7 0,7 0,7
b) Dưới nước hay trong vữa sét 0,6 0,6 0,6 0,6
c) Dùng vữa bê tông cứng (độ sụt nhỏ) kết hợp dùng
đầm sâu (phương pháp khô) 0,8 0,8 0,8 0,7
4. Cọc ba rét theo 6.5 c 0,5 0,5 0,5 0,5
5. Cọc ống hạ bằng phương pháp rung, kết hợp đào moi
đất 1,0 0,9 0,7 0,6
6. Cọc - trụ 0,7 0,7 0,7 0,6
7. Cọc khoan phun nhồi dùng ống vách hoặc dùng vữa
bê tông chịu áp lực ép từ 200 kPa đến 400 kPa (từ 2 atm
đến 4 atm) hoặc phun vữa bê tông qua cần khoan guồng
xoắn rỗng lòng 0,9 0,8 0,8 0,8
Chú thích: Đối với cọc khoan nhồi đường kính lớn và ba rét sức chịu tải của cọc phụ
thuộc nhiều vào loại đất, chất lượng thi công. Hệ số điều kiện làm việc γcf trong Bảng 3.10 có
thể không phù hợp cho mọi trường hợp. Khi có đủ cơ sở kinh nghiệm thực tế có thể tăng hệ số
này lên 0,8 đến 1,0. Giá trị sức chịu tải của cọc phải được kiểm chứng bằng thí nghiệm thử tải
tĩnh cọc tại hiện trường.
Bảng 3.11 - Các hệ số α1, α2, α3 và α4 trong công thức 3.35 & 3.36
(Bảng 6 - TCVN 10304:2014)
Góc ma sát trong tính toán 1 của đất dưới mũi cọc, độ
Hệ số
23o 25o 27o 29o 31o 33o 35o 37o 39o
α1 9,5 12,6 17,3 24,4 34,6 48,6 71,3 108,0 163,0
α2 18,6 24,8 32,8 45,5 64,0 87,6 127,0 185,0 260,0
4,0 0,78 0,79 0,80 0,82 0,84 0,85 0,85 0,85 0,87
5,0 0,75 0,76 0,77 0,79 0,81 0,82 0,83 0,84 0,85
7,5 0,68 0,70 0,71 0,74 0,76 0,78 0,80 0,82 0,84
α3 ứng 10,0 0,62 0,65 0,67 0,70 0,73 0,75 0,77 0,79 0,81
với h = 12,5 0,58 0,61 0,63 0,67 0,70 0,73 0,75 0,78 0,80
d 15,0 0,55 0,58 0,61 0,65 0,68 0,71 0,73 0,76 0,79
17,5 0,51 0,55 0,58 0,62 0,66 0,69 0,72 0,75 0,78
20,0 0,49 0,53 0,57 0,61 0,65 0,68 0,72 0,75 0,78
22,5 0,46 0,51 0,55 0,60 0,64 0,67 0,71 0,74 0,77
 25,0 0,44 0,49 0,54 0,59 0,63 0,67 0,70 0,74 0,77
α 4 ứng  0,8m 0,34 0,31 0,29 0,27 0,26 0,25 0,24 0,23 0,22
với d = 4,0m 0,25 0,25 0,23 0,22 0,21 0,20 0,19 0,18 0,17
140
www.vietcons.org
Chú thích: Giá trị tính toán của góc ma sát trong cần lấy φ = φI; đối với các giá trị trung
gian φI, h/d và d, giá trị các hệ số α1, α2, α3 và α4 xác định bằng phương pháp nội suy.
Bảng 3.12 - Cường độ sức kháng qb, của đất dính dưới mũi cọc nhồi
(Bảng 7 - TCVN 10304:2014)
Cường độ sức kháng qb của đất dính, trừ đất lún sụt, dưới mũi cọc đóng hoặc ép nhồi
Chiều sâu và cọc khoan nhồi có hoặc không mở rộng mũi, cọc ống hạ bằng phương pháp moi
hạ cọc H, đất và đổ bê tông lõi theo chỉ số sệt IL, kPa
m
0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6
3 850 750 650 500 400 300 250
5 1000 850 750 650 500 400 350
7 1150 1000 850 750 600 500 450
10 1350 1200 1050 950 800 700 600
12 1550 1400 1250 1100 950 800 700
15 1800 1650 1500 1300 1100 1000 800
18 2100 1900 1700 1500 1300 1150 950
20 2300 2100 1900 1650 1450 1250 1050
30 3300 3000 2600 2300 2000 - -
≥ 40 4500 4000 3500 3000 2500 - -
Chú thích:
1) Giá trị chiều sâu mũi cọc và chiều sâu trung bình lớp đất trên mặt bằng san nền bằng
phương pháp đào xén đất, lấp đất, hay bồi đắp chiều cao tới 3 m, phải tính từ độ cao địa hình tự
nhiên, còn nếu đào xén đất, lấp đất, hay bồi đắp từ 3 m đến 10 m, phải tính từ cao độ quy ước
nằm cao hơn 3 m so với mức đào xén hoặc thấp hơn 3 m so với mức đắp đất. Chiều sâu mũi cọc
và chiều sâu trung bình lớp đất ở các vũng nước được tính từ đáy vũng sau xói do mức lũ tính
toán, tại chỗ đầm lầy kể từ đáy đầm lầy.
2) Đối với những trường hợp chiều sâu mũi cọc và chỉ số sệt IL của đất dính có giá trị
trung gian, qb được xác định bằng nội suy.
công trình.
3.6.5 Sức chịu tải trọng kéo của cọc theo chỉ tiêu cơ lý của đất, đá
3.6.5.1 Cọc treo hạ bằng phương pháp đóng hoặc ép
Sức chịu tải trọng kéo Rt,u, (kN), của cọc ma sát, kể cả cọc ống có lõi đất, hạ
bằng phương pháp đóng hoặc ép, được xác định theo công thức:
Rt,u = cuΣcffili (3.37)
trong đó:
c - hệ số điều kiện làm việc của cọc, lấy cho mọi loại nhà và công trình: khi
chiều sâu hạ cọc nhỏ hơn 4 m, c = 0,6; khi chiều sâu hạ cọc lớn hơn hoặc bằng 4 m, c =
0,8.
Các thông số khác lấy theo công thức 3.33;
141
www.vietcons.org
3.6.5.2 Cọc treo đóng hoặc ép nhồi, cọc khoan nhồi và cọc ống nhồi bê tông
Sức chịu tải trọng kéo Rt,u, (kN), của cọc đóng hoặc ép nhồi, cọc khoan nhồi và
cọc ống được xác định theo công thức:
Rt,u = γcuΣγcf fili (3.38)
trong đó:
γc - lấy theo công thức 3.37;
u, γcf, fi, li - lấy theo công thức 3.34.
3.6.6 Sức chịu của cọc theo các chỉ tiêu cường độ của đất nền
3.6.6.1 Sức chịu tải cực hạn của cọc
Công thức chung xác định sức chịu tải cực hạn Rc,u, (kN), của cọc theo đất nền
là:
R c, u  Q b  Q f  q b A b  u  f i l i (3.39)
trong đó:
Qb - sức kháng của đất dưới mũi cọc, (kN);
Qf - sức kháng của đất trên thân cọc, (kN);
qb - cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc, (kPa);
Ab - diện tích tiết diện ngang mũi cọc, (m2);
u - chu vi tiết diện ngang cọc, (m);
fi - cường độ sức kháng trung bình (ma sát đơn vị) của lớp đất thứ “i” trên thân
cọc, (kPa).
li - chiều dài đoạn cọc nằm trong lớp đất thứ”i”, (m).
Cách xác định cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc qb và cường độ sức
kháng trung bình của lớp đất thứ “i” trên thân cọc fi được trình bày dưới đây.
3.6.6.2 Sức kháng của đất dưới mũi cọc (Phương pháp Meyerhof)
a. Tổng quát (khi   0, c  0)
Cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc trong trường hợp tổng quát được xác
định theo công thức:
Qb = (cN’c+ q’γ,pN’q)Ab (3.40)
trong đó:
N’c, N’q - các hệ số sức chịu tải của đất dưới mũi cọc;
q’γ,p - áp lực hiệu quả lớp phủ tại cao trình mũi cọc (có trị số bằng ứng suất pháp
hiệu quả theo phương đứng do đất gây ra tại cao trình mũi cọc), (kPa).
b. Đối với đất dính thuần túy (khi  = 0, c  0)
142
www.vietcons.org
Cường độ sức kháng của đất dính thuần tuý không thoát nước dưới mũi cọc:
Qb = cuN’cAb (3.41)
Thông thường lấy N’c = 9 cho cọc đóng, đối với cọc khoan nhồi đường kính lớn
lấy N’c = 6.
c. Đối với đất rời (khi   0, c = 0)
Cường độ sức kháng của đất rời dưới mũi cọc:
Qb = q’γ,pN’qAb (3.42)
Xác định chiều sâu ngàm thực tế của mũi cọc vào đất LB:
- Nếu nền 1 lớp thì chiều sâu ngàm thực tế LB bằng chiều dài cọc;
- Nếu nền nhiều lớp thì chiều sâu ngàm thực tế LB bằng chiều sâu đoạn cọc cắm
vào đất cứng.
Nếu chiều sâu mũi cọc LB nhỏ hơn ZL thì q’γ,p lấy theo giá trị bằng áp lực lớp
phủ tại độ sâu mũi cọc;
Nếu chiều sâu mũi cọc LB lớn hơn ZL thì lấy giá tri q’γ,p bằng áp lực lớp phủ tại
độ sâu ZL. Có thể xác định các giá trị ZL và hệ số k và N’q trong Bảng 3.13, được trích
dẫn từ tiêu chuẩn AS 2159-1978.
Bảng 3.13 - Giá trị các hệ số k, ZLvà N’q cho cọc trong đất cát
(Bảng G.1 - TCVN 10304:2014)
k N’q
Trạng thái Độ chặt tương Cọc khoan Cọc khoan
ZL/d Cọc Cọc
đất đối D nhồi và ba nhồi và ba
đóng đóng
rét rét
Rời Từ 0,2 đến 0,4 6 0,8 0,3 60 25
Chặt vừa Từ 0,4 đến 0,75 8 1,0 0,5 100 60
Chặt Từ 0,75 đến 0,90 15 1,5 0,8 180 100
Chú thích: Đối với cọc ba rét, d là đường kính quy đổi từ tiết diện chữ nhật của ba rét
sang tiết diện tròn có cùng diện tích.
3.6.6.3 Sức kháng trung bình trên thân cọc

a. Tổng quát (khi   0, c  0)
Cường độ sức kháng trung bình trên thân cọc fi trong trường hợp tổng quát có
thể xác định như sau:
f i  αc u,i  k i σ' v, z tgδ i (3.43)
trong đó:
cu,i - cường độ sức kháng không thoát nước của lớp đất dính thứ “i”, (kPa);
143
www.vietcons.org
α - hệ số phụ thuộc vào đặc điểm lớp đất nằm trên lớp dính, loại cọc và phương
pháp hạ cọc, cố kết của đất trong quá trình thi công và phương pháp xác định cu. Đối
với cọc nhồi lấy từ 0,3 - 0,45 cho sét dẻo cứng và bằng 0,6 - 0,8 cho sét dẻo mềm. Khi
không đầy đủ những thông tin này có thể tra α trên biểu đồ Hình 3.22.
ki - hệ số áp lực ngang của đất lên cọc, phụ thuộc vào loại cọc: cọc chuyển vị
(đóng, ép) hay cọc thay thế (khoan nhồi hoặc ba rét):
Với đất rời: ki = 1 - sini
Với đất dính: ki = (0,19 + 0,233logIP)
σ v,z - ứng suất pháp hiệu quả theo phương đứng trung bình trong lớp đất thứ “i”,
(kPa);
δi - góc ma sát giữa đất và cọc, thông thường đối với cọc bê tông δi lấy bằng góc
ma sát trong của đất φi, đối với cọc thép δi lấy bằng 2φi/3.
Hình 3.22 - Biểu đồ xác định hệ số α
b. Đối với đất dính thuần túy (khi  = 0, c  0)

Đối với đất dính cường độ sức kháng trung bình trên thân cọc trong lớp đất thứ i
có thể xác định theo phương pháp ỏ, theo đó fi được xác định theo công thức:
fi = αcu,i (3.44)
c. Đối với đất rời (khi   0, c = 0)
Đối với đất rời, cường độ sức kháng trung bình trên thân cọc trong lớp đất cát
thứ “i” xác định theo công thức:
f i  αc u,i  k i σ' v, z tgδ i (3.45)

Theo công thức 3.45 thì càng xuống sâu, cường độ sức kháng trên thân cọc càng
tăng. Tuy nhiên nó chỉ tăng đến độ sâu giới hạn ZL nào đó bằng khoảng 15 lần đến 20
lần đường kính cọc, d, rồi thôi không tăng nữa. Vì vậy cường độ sức kháng trên thân
cọc trong đất rời có thể tính như sau:
Trên đoạn cọc có độ sâu nhỏ hơn ZL, fi =kσ'V,Z ;
Trên đoạn cọc có độ sâu bằng và lớn hơn ZL, fi =kσ'V,ZL .

144
www.vietcons.org
3.6.6.4 Sức chịu tải cho phép của cọc

Xác định sức chịu tải cho phép Rc, (kN), từ công thức 3.5 được viết dưới dạng:
γ0 γ0  Q Q 
Rc= R c,u  b f
(3.46)
γnγk γ n  γ kb γ kf 
trong đó:
Qb - sức kháng của đất dưới mũi cọc, (kN);
Qf - sức kháng của đất trên thân cọc, (kN);
γkb - hệ số tin cậy đối với thành phần sức kháng của đất dưới mũi cọc:
γkb = 3; áp dụng cho công trình vĩnh cửu, dài hạn, các kết cấu quan trọng;
γkb = 2; áp dụng cho công trình tạm thời, ngắn hạn, các kết cấu không quan
trọng;
γkb - hệ số tin cậy đối với thành phần sức kháng của đất trên thân cọc:
γkb = 2; áp dụng cho công trình vĩnh cửu, dài hạn, các kết cấu quan trọng;
γkb = 1,5; áp dụng cho công trình tạm thời, ngắn hạn, các kết cấu không quan
trọng;
Các thông số khác như công thức 3.5.
3.6.7 Sức chịu của cọc theo kết quả xuyên tĩnh (phương pháp 1)
Phương pháp này sử dụng khi xác định ma sát trên thân cọc có sử giá trị ma sát
fs đo trực tiếp trên ống ma sát của mũi xuyên tĩnh. Khi không có giá trị này, xác định ma
sát trên thân cọc thông qua giá trị qc, hay xác định sức chịu tải của cọc theo kết quả
xuyên tĩnh có thể theo phương pháp theo mục 3.6.8 dưới đây (Phụ lục G.4 – TCVN
10304:2014).
3.6.7.1 Sức chịu tải cực hạn của cọc đóng hoặc ép
Sức chịu tải cực hạn Rc,u của cọc đóng, hoặc ép, tính bằng kN, tại điểm xuyên
tĩnh được xác định theo công thức:
Rc,u = qbAb + u∑fili (3.47)
trong đó:
qb - cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc lấy theo kết quả xuyên tại điểm
thí nghiệm, (kPa);
fi - trị trung bình cường độ sức kháng của lớp đất thứ “i” đất trên thân cọc lấy
theo kết quả xuyên, (kPa);
li - chiều dài đoạn cọc nằm trong lớp đất thứ “i”, (m);
u - chu vi tiết diện ngang thân cọc, (m).
Giá trị qb được xác định theo công thức:
145
www.vietcons.org
qb = β1qc (3.48)
trong đó:
β1 - hệ số chuyển đổi từ qc sang qb, không phụ thuộc vào loại hình mũi xuyên,
lấy theo Bảng 3.14;
qc - trị trung bình sức kháng của đất dưới mũi xuyên, lấy theo kết quả thí
nghiệm, (kPa). Giá trị qc được lấy trong phạm vi bề dày 1d trở lên và 4d trở xuống kể từ
cao trình mũi cọc thiết kế (d bằng đường kính cọc tròn hay cạnh cọc vuông hoặc bằng
cạnh dài của cọc có mặt cắt ngang hình chữ nhật).
Trị trung bình sức kháng trên thân cọc f được xác định:
a) Khi dùng xuyên loại I:
f = β2fs (3.49)
b) Khi dùng xuyên loại II:
f=
β f
i si i l
(3.50)
l i
trong đó:
β2, βi - các hệ số lấy theo Bảng 3.15;
fs - giá trị trung bình cường độ sức kháng của đất trên ống ma sát của mũi xuyên,
(kPa). Giá trị fs xác định bằng thương số giữa tổng sức kháng của đất trên thân xuyên
với diện tích bề mặt trong phạm vi chiều sâu kể từ mặt đất tại điểm xuyên tới cao độ
mũi cọc nằm trong lớp đất thiết kế chịu lực;
fsi - cường độ sức kháng trung bình của lớp đất thứ “i” trên thân xuyên, (kPa);
li - chiều dài đoạn cọc nằm trong lớp đất thứ “i”, (m).
Bảng 3.14 - Các hệ số chuyển đổi β1, β2 và βi

(Bảng 14 - TCVN 10304:2014)
Trị trung β1 - hệ số chuyển đổi từ qC β2 - hệ số chuyển β i - hệ số chuyển

bình sức sang qb đổi từ fs sang f đổi từ fsi sang f
kháng của Fs, fsi, dùng cho xuyên dùng cho xuyên
Cọc vít loại I loại II
đất ở mũi Cọc kPa
xuyên qc, đóng Chịu Chịu Đất Đất
kPa Đất cát Đất cát
nén kéo dính dính
≤ 1000 0,9 0,50 0,40 ≤ 20 2,40 1,50 0,75 1,00
2500 0,8 0,45 0,38 40 1,65 1,00 0,60 0,75
5000 0,65 0,32 0,27 60 1,20 0,75 0,55 0,60
7500 0,55 0,26 0,22 80 1,00 0,60 0,50 0,45
10000 0,45 0,23 0,19 100 0,85 0,50 0,45 0,40
15000 0,35 - - ≥ 120 0,75 0,40 0,40 0,30
20000 0,30 - - - - - - -
146
www.vietcons.org
≥ 30000 0,20 - - - - - - -
Chú thích:
1) Xuyên loại I là loại xuyên cơ, mũi xuyên cấu tạo từ chóp nón đường kính 35,7 mm
với góc ở đỉnh 600 và vỏ xuyên phía trên để đo ma sát dài 74 mm. Xuyên loại II là xuyên điện
có mũi xuyên cấu tạo từ chóp nón đường kính 35,7 mm với góc ở đỉnh 600 và ống ma sát phía
trên dài từ 90 mm đến 210 mm.
2) Khi dùng cọc vít trong nền cát bão hoà nước, hệ số β1 phải giảm 2 lần.
3.6.7.2 Sức chịu tải cực hạn của cọc khoan nhồi
Đối với cọc khoan nhồi làm việc chịu nén, cho phép xác định sức chịu tải của
cọc ở điểm xuyên tĩnh Rc,u, mà không sử dụng số liệu về sức kháng của đất trên ống ma
sát của mũi xuyên tĩnh, theo công thức:
Rc,u = qbAb + uΣγcffili (3.51)
trong đó:
qb - cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc, lấy theo Bảng 4.15, (kPa), phụ
thuộc vào trị trung bình sức kháng mũi xuyên qc, trên đoạn 1d lên phía trên và 2d xuống
phía dưới cao trình mũi cọc, d - đường kính cọc;
Ab - diện tích tiết diện ngang mũi cọc, (m2);
fi - cường độ sức kháng trung bình của lớp đất thứ “i”, (kPa), lấy theo Bảng
3.15;
li - chiều dài đoạn cọc nằm trong lớp đất thứ “i”, (m);
γcf - hệ số phụ thuộc vào công nghệ thi công cọc, lấy như sau:
a) đối với cọc đổ bê tông trong hố khoan khô γcf = 1;
b) đối với cọc đổ bê tông dưới nước hay dung dịch sét, cũng như trong trường
hợp có dùng ống vách γcf = 0,7.
Bảng 3.15 - Cường độ sức kháng qb và fi, của đất đối với cọc khoan nhồi theo qc
(Bảng 15 - TCVN 10304:2014)
Cường độ sức Cường độ sức kháng của đất dưới Cường độ sức kháng trung bình của
kháng của đất ở mũi cọc qb, kPa đất trên thân cọc fi, kPa
mũi xuyên qc,
kPa Đất cát Đất dính Đất cát Đất dính
1000 - 200 - 15
2500 - 580 - 25
5000 900 900 30 35
7500 1100 1200 40 45
10000 1300 1400 50 60
12000 1400 - 60 -
15000 1500 - 70 -
147
www.vietcons.org
20000 2000 - 70 -
Chú thích:
1) Giá trị qb và fi cho các giá trị trung gian qc xác định bằng nội suy.
2) Giá trị qb và fi cho trong bảng dùng cho cọc khoan nhồi đường kính từ 600 mm đến
1200 mm, hạ vào đất tối thiểu 5 m. Khi có khả năng xuất hiện ma sát âm trên thân cọc, giá trị fi
cho các lớp đất bị lún lấy dấu “âm“.
3) Với các giá trị của qb và fi trong bảng, độ lún của cọc tương ứng với giá trị Rc,u không
vượt quá 0,03d.
3.6.8 Sức chịu của cọc theo kết quả xuyên tĩnh (phương pháp 2)
3.6.8.1 Sức chịu tải cực hạn của cọc
Sức chịu tải cực hạn của cọc theo kết quả xuyên tĩnh được xác định như sau
(Phụ lục G - TCVN 10304:2012):
Rc,u = qbAb+ u∑fili (3.52)
trong đó:
qb - cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc, (kPa) xác định theo công thức:
qb = kcqc (3.53)
qc - cường độ sức kháng mũi xuyên trung bình của đất trong khoảng 3d phía trên
và 3d phía dưới mũi cọc, d là đường kính, hoặc cạnh tiết diện ngang cọc;
li - chiều dài đoạn cọc nằm trong lớp đất thứ “i”.
kc - hệ số chuyển đổi sức kháng mũi xuyên thành sức kháng mũi cọc, tra Bảng
4.16;
fi - cường độ sức kháng trung bình trên thân cọc trong lớp đất thứ “i” xác định
theo công thức:
q
f i = αc,i (3.54)
i
q c,i - cường độ sức kháng mũi xuyên trung bình trong lớp đất thứ “i”
αi - hệ số chuyển đổi từ sức kháng mũi xuyên sang sức kháng trên thân cọc, tra
Bảng 3.16.
3.6.8.2 Sức chịu tải cho phép của cọc
Xác định sức chịu tải cho phép Rc, (kN), theo công thức 3.5:
γ0
Rc= R c,u
γnγk
Nhưng ở đây, γk - hệ số tin cậy kiến nghị lấy như sau:
γk = 3; áp dụng cho công trình vĩnh cửu, dài hạn, các kết cấu quan trọng;
148
www.vietcons.org
γk = 2; áp dụng cho công trình tạm thời, ngắn hạn, các kết cấu không quan trọng.
Bảng 3.16 - Hệ số kc và α
(Bảng G.2 - TCVN 10304:2014)
Sức Cường độ sức kháng lớn nhất
Hệ số α
kháng Hệ số kc trên thân cọc fmax, kPa
Loại ở mũi Cọc nhồi Cọc đóng Cọc nhồi Cọc đóng
đất Xuyên Thành Thành Thành Thành Thành Thành Thành Thành
qc , Cọc Cọc
bê ống bê ống bê ống bê ống
nhồi đóng
kPa tông thép tông thép tông thép tông thép
Đất
dính
<2000 0,4 0,5 30 30 30 30 15 15 15
chảy,
bùn (*)
Đất
dính Từ
dẻo 2000 (80) (80) (80)
0,35 0,45 40 80 40 80 35
mềm - đến 35 35 35
dẻo 5000
cứng
Đất
dính
nửa (80) (80) (80)
>5000 0,45 0,55 60 120 60 120 35
cứng 35 35 35
đến
cứng
Từ 0
Cát (60) (60) (120)
đến 0,4 0,5 150 35 35 35 35
chảy 120 80 60
2500
Từ
Cát
2500 (100) (200) (200) (120) (80) (120)
chặt 0,4 0,5 100 80
đến 180 250 250 80 35 80
vừa
10000
Cát
chặt (300) (300) (150) (150) (150)
>10000 0,3 0,4 150 150 120
đến rất 200 200 120 80 120
chặt
Đá
phấn >5000 0,2 0,3 100 120 100 120 35 35 35 35
mềm
Đá
phấn
phong (150) (120) (150)
>5000 0,2 0,4 60 80 60 80 120
hoá, 120 80 120
mảnh
vụn
Chú thích:
1) Cần hết sức thận trọng khi lấy giá trị sức kháng trên thân cọc trong đất sét yếu và bùn vì có
thể xuất hiện ma sát âm khi bị lún do tải trọng tác dụng lên nó hoặc do trọng lượng bản thân đất.
2) Các giá trị trong ngoặc đơn có thể sử dụng khi:
- Đối với cọc nhồi, thành hố được giữ tốt, khi thi công thành hố không bị phá hoại và bê tông cọc
đạt chất lượng cao;
- Đối với cọc đóng có tác dụng làm chặt đất.
149
www.vietcons.org
3) Giá trị sức kháng của đất ở mũi xuyên trong bảng ứng với mũi côn đơn giản.
3.6.9 Sức chịu của cọc theo kết quả thí nghiệm xuyên tiêu chuẩn (SPT)
3.6.9.1 Sức chịu tải cực hạn
a. Theo công thức của Meyerhof
Sức chịu tải cực hạn của cọc xác định theo đất theo công thức 3.39:
Rc,u = qbAb+ u∑fili
Đối với trường hợp nền đất rời Meyerhof (1976) kiến nghị công thức xác định
cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc qb và cường độ sức kháng của đất ở trên thân
cọc fi trực tiếp từ kết quả thí nghiệm xuyên tiêu chuẩn như sau:
qb = k1NP (3.55)
fi = k2Ns,i (3.56)
trong đó:
k1 - hệ số, lấy k1= 40 h/d ≤ 400 đối với cọc đóng và k1= 120 đối với cọc khoan
nhồi;
NP - chỉ số SPT trung bình trong khoảng 4d phía dưới và 1d phía trên mũi cọc;
k2 - hệ số lấy bằng 2,0 cho cọc đóng và 1,0 cho cọc khoan nhồi;
u - chu vi tiết diện ngang cọc;
h - chiều sâu hạ cọc;
Ns,i - chỉ số SPT trung bình của lớp đất thứ “i” trên thân cọc.
Chú thích: Trường hợp mũi cọc được hạ vào lớp đất rời còn trên phạm vi chiều dài cọc
có cả đất rời và đất dính thì fi trong lớp đất rời tính theo công thức 3.56, còn fi trong lớp đất dính
tính theo phương pháp α theo công thức 3.43, hoặc theo công thức 3.59.
b. Theo công thức của Viện Kiến trúc Nhật Bản (1988)
Sức chịu tải cực hạn của cọc xác định theo công thức 3.39 được viết lại dưới
dạng:
R c,u =q b A b +u   fc,i lc,i +fs,i ls,i  (3.57)
trong đó:
qb - cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc xác định như sau:
Khi mũi cọc nằm trong đất rời qb= 300 Np cho cọc đóng (ép) và qb= 150 Np cho
cọc khoan nhồi.
Khi mũi cọc nằm trong đất dính qb = 9 cu cho cọc đóng và qb = 6 cu cho cọc
khoan nhồi.
Đối với cọc đóng, cường độ sức kháng trung bình trên đoạn cọc nằm trong lớp
đất rời thứ “i”:
150
www.vietcons.org
10Ns,i
f s,i = (3.58)
3
và cường độ sức kháng trên đoạn cọc nằm trong lớp đất dính thứ “i”:
fc,i = αpfLcu,i (3.59)
trong đó:
αp - hệ số điều chỉnh cho cọc đóng, phụ thuộc vào tỷ lệ giữa sức kháng cắt
không thoát nước của đất dính cu và trị số trung bình của ứng suất pháp hiệu quả thẳng
đứng, xác định theo biểu đồ trên Hình 3.23a;
fL - hệ số điều chỉnh theo độ mảnh h/d của cọc đóng, xác định theo biểu đồ trên
Hình 3.23b;
Biểu đồ xác định các hệ số fL và αp trên Hình 3.23 là do Semple và Rigden xác
lập (1984).
Hình 3.23 - Biểu đồ xác định hệ số αp và fL

Đối với cọc khoan nhồi, cường độ sức kháng trên đoạn cọc nằm trong lớp đất rời
thứ i tính theo công thức 3.58, còn cường độ sức kháng trên đoạn cọc nằm trong lớp đất
dính thứ i tính theo công thức 3.59 với fL= 1;
NP - chỉ số SPT trung bình trong khoảng 1d dưới và 4d trên mũi cọc;
cu - cường độ sức kháng cắt không thoát nước của đất dính, khi không có số liệu
sức kháng cắt không thoát nước cu xác định trên các thiết bị thí nghiệm cắt đất trực tiếp
hay thí nghiệm nén ba trục có thể xác định từ thí nghiệm nén một trục nở ngang tự do
(cu= qu/2), hoặc từ chỉ số SPT trong đất dính: cu,i= 6,25 Nc,i, tính bằng kPa, trong đó Nc,i
là chỉ số SPT trong đất dính.
Ns,i - chỉ số SPT trung bình trong lớp đất rời “i”;
ls,i - chiều dài đoạn cọc nằm trong lớp đất rời thứ “i”
lc,i - chiều dài đoạn cọc nằm trong lớp đất dính thứ “i”;
u - chu vi tiết diện ngang cọc;
d - đường kính tiết diện cọc tròn, hoặc cạnh tiết diện cọc vuông.
151
www.vietcons.org
Chú thích:
1) Đối với các loại đất cát, nếu trị số NP > 50 thì chỉ lấy NP = 50; nếu trị số Ns,i lớn hơn
50 thì lấy Ns,i = 50.
2) Đối với nền đá và nền ít bị nén như sỏi cuội ở trạng thái chặt, khi trị số NP > 100 có
thể lấy qb = 20 MPa cho trường hợp cọc đóng. Riêng đối với cọc khoan nhồi và ba rét thì sức
kháng mũi phụ thuộc chủ yếu vào chất lượng thi công cọc, nếu có biện pháp tin cậy làm sạch
mũi cọc và bơm vữa xi măng gia cường đất dưới mũi cọc thì có thể lấy giá trị qb như trường hợp
cọc đóng.
3.6.9.2 Sức chịu tải cho phép
Sức chịu tải cho phép Rc, (kN), cũng được xác định theo công thức 3.5:
γ0
Rc  R c,k
γnγ k
Với γk - hệ số tin cậy kiến nghị lấy như sau:
γk = 3; áp dụng cho công trình vĩnh cửu, dài hạn, các kết cấu quan trọng;
γk = 2; áp dụng cho công trình tạm thời, ngắn hạn, các kết cấu không quan trọng.
3.6.10 Sức chịu của cọc theo kết quả thử động cọc bằng đóng búa
Sức chịu tải Rc,u của cọc, tính bằng kN, theo các số liệu thử động cọc bằng búa
đóng với độ chối dư thực tế (đo được) Sa ≥ 0,002 m, được xác định theo công thức:
ηAM  4E d m1+ε 2  m2+m3  

R c,u = 1+ x -1 (3.60)
2  ηASa m1+m2+m3 
 
Nếu Sa < 0,002 m thì trong đồ án thiết kế móng phải đề xuất dùng búa đủ năng
lượng xung kích để đóng đạt độ chối dư Sa ≥ 0,002 m, còn trong trường hợp không thể
thay búa và có thiết bị đo độ chối, thì sức chịu tải của cọc Rc,u được xác định theo công
thức:
 
1 2Sa +Se  1+8E d Sa +Sa1
R c,u = x x m1 xθ-1 (3.61)
2θ Se +Sel  Sa +Sa12 m1+ m 2 
 
trong công thức 3.60 và 3.61:
η - hệ số phụ thuộc vào vật liệu làm cọc lấy theo Bảng 3.17;
A - diện tích tiết diện ngang thân cọc (không tính tại mũi cọc);
M - hệ số lấy bằng 1 khi dùng búa đóng. Khi dùng búa rung M được lấy theo
Bảng 3.18, phụ thuộc vào loại đất dưới mũi cọc;
Ed - năng lượng xung kích tính toán, (kJ) của búa đóng lấy theo Bảng 3.19, hoặc
năng lượng búa rung theo Bảng 3.20;
152
www.vietcons.org
Sa - độ chối dư thực tế, lấy bằng chuyển vị của cọc do một nhát búa đập hoặc sau
một phút rung;
Sel - độ chối đàn hồi của cọc (chuyển vị đàn hồi của đất và của cọc) xác định
bằng máy đo chuyển vị;
m1 - khối lượng của búa máy hay búa rung;
m2 - khối lượng cọc và đệm đầu cọc;
m3 - trọng lượng cọc dẫn (khi dùng búa rung m3= 0);
m4 - khối lượng quả búa;
ε - hệ số phục hồi va đập, khi đóng cọc bê tông cốt thép có dùng đệm đầu cọc
bằng gỗ ε2 = 0,2, còn khi dùng búa rung ε2 = 0
θ - hệ số phục hồi xung kích, 1/kN, xác định theo công thức:
1  np  m
θ=  + n f  4
2g(H-h) (3.62)
4  A A f  m 4 +m 2

trong đó:
A; m4; m2 lấy như trong công thức 3.60 và 3.61;
np; nf - các hệ số chuyển đổi từ sức kháng động của đất sang sức kháng tĩnh của
đất và được lấy: đối với đất dưới mũi cọc np= 0,00025 s.m/kN; đối với đất trên thân cọc
nf = 0,025 s.m/kN;
Af - diện tích tiếp xúc giữa thân cọc với đất, (m2);
g - gia tốc trọng trường bằng 9,81 m/s2;
H - chiều cao rơi thực tế của quả búa, (m);
h - chiều cao bật lần thứ nhất của quả búa đi ê zen được lấy theo Điểm 2, chú
thích Bảng 3.20, (m) đối với các loại búa khác lấy h = 0.
Ngoài công thức 3.60 và 3.61 cho phép dùng các công thức đóng cọc khác đã
được kiểm chứng để xác định sức chịu tải của cọc.
Đối với cọc bê tông cốt thép có chiều dài lớn hơn 20 m, cũng như cọc thép có
chiều dài bất kỳ theo độ chối đàn hồi và độ chối dư khi thử cọc bằng búa cần được xác
định với sự trợ giúp của chương trình máy tính, theo phương pháp tính toán dựa vào lý
thuyết sóng va đập (phương pháp PDA). Các chương trình máy tính này cho phép sử
dụng thử tải cọc khoan nhồi bằng những loại búa có khối lượng lớn.
Bảng 3.17 - Hệ số η của vật liệu làm cọc

(Bảng 10 - TCVN 10304:2014)
Trường hợp tính toán Hệ số η, kN/m2
Thử bằng đóng và vỗ cọc bê tông cốt thép có đệm lót đầu
1500
cọc (kể cả trường hợp xác định độ chối)
153
www.vietcons.org
Bảng 3.18 - Hệ số M trong công thức (3.60)

(Bảng 11 - TCVN 10304:2014)
Loại đất dưới mũi cọc Hệ số M
1. Sỏi cạn có chất lấp nhét cát 1,3
2. Cát thô vừa, chặt trung bình và á cát cứng 1,2
3. Cát mịn chặt trung bình 1,1
4. Cát bụi chặt chặt trung bình 1,0
5. Á sét dẻo, á sét và sét cứng 0,9
6. Á sét và sét nửa cứng 0,8
7. Á sét và sét khô dẻo 0,7
Chú thích: Trong nền cát chặt, hệ số M ở các điểm 2, 3 và 4 trong Bảng 3.18 được
tăng lên 60 %.
Bảng 3.19 - Năng lượng xung kích tính toán của một nhát búa đóng Ed
(Bảng 12 - TCVN 10304:2014)
Năng lượng tính toán
Búa
của một nhát búa Ed, kJ
1. Búa treo hay búa tác dụng đơn GH
2. Búa đi ê zen dạng ống 0,9 GH
3. Búa đi ê zen dạng cần 0,4 WH
4. Búa đi ê zen khi đóng vỗ kiểm tra cho quả búa
rơi tự do G(H-h)
Chú thích:
1) G - trọng lượng quả búa.
2) h - chiều cao bật lần thứ nhất của quả búa đi ê zen từ đệm khí xác định theo thước đo,
m. Đối với các phép tính gần đúng có thể lấy:
h = 0,6 m đối với búa dạng cân;
h = 0,4 m đối với búa dạng ống.
Bảng 3.20 - Năng lượng tính toán tương đương một nhát búa của máy rung
(Bảng 13 - TCVN 10304:2014)
Lực xung kich của
100 200 300 400 500 600 700 800
máy rung, kN
Năng lượng tính toán
tương đương một
45 90 130 175 220 265 310 350
nhát búa của máy
rung, kJ
Chú thích: Khi đóng cọc qua tầng đất sẽ bị đào đi để tạo hố móng hay đóng qua lớp đất
có thể bị xói dưới đáy hố nước, độ chối tính toán phải được xác định theo sức chịu tải của cọc
đã trừ đi các lớp đất đó, còn những nơi có thể xuất hiện lực ma sát âm - phải kể đến ma sát âm
này.
154
www.vietcons.org
3.6.11 Sức chịu của cọc theo kết quả thử tải trọng tĩnh
Thí nghiệm thử tải tĩnh đánh giá chính xác nhất khả năng chịu tải của cọc và
dùng để kiểm chứng giá trị sức chịu tải của cọc xác định bằng các phương pháp khác.
Khối lượng các thí nghiệm hiện trường xem trong Phụ lục D - TCVN 9393:2012.
Quy trình thí nghiệm thử tải tĩnh cọc chịu nén thẳng đứng dọc trục tuân theo yêu
cầu của TCVN 9393:2012 Cọc - Phương pháp thử nghiệm tại hiện trường bằng tải ép
tĩnh dọc trục.
Nếu tải trọng khi thử tải tĩnh cọc chịu nén đạt tới trị số làm cho độ lún “S” của
cọc tăng lên liên tục mà không tăng thêm tải (với S ≤ 20 mm) thì cọc rơi vào trạng thái
bị phá hoại và giá trị tải trọng cấp trước đó được lấy làm trị riêng của sức chịu tải Rc,u
của cọc thử.
Trong tất cả các trường hợp còn lại đối với móng nhà và công trình (trừ cầu và
công trình thuỷ), trị riêng về sức chịu tải trọng nén của cọc Rc,u, lấy bằng tải trọng thử
cọc ứng với độ lún S được xác định theo công thức sau:
S = ξ Sgh (3.63)
trong đó:
Sgh - độ lún giới hạn trung bình của móng nhà hoặc công trình cần thiết kế và
được quy định trong TCVN 9362:2012 Tiêu chuẩn thiết kế nền nhà và công trình, hoặc
trong Phụ lục E của tiêu chuẩn TCVN 10304:2014;
ξ - hệ số chuyển tiếp từ độ lún giới hạn trung bình sang độ lún cọc thử tải tĩnh
với độ lún ổn định quy ước (lún tắt dần).
Hệ số ξ lấy bằng 0,2 khi thử cọc với độ lún ổn định quy ước theo quy định trong
TCVN 9393:2012.
Nếu độ lún xác định theo công thức 3.63 lớn hơn 40 mm thì trị riêng của sức
chịu tải cực hạn của cọc Rc,u lấy bằng tải trọng tương ứng với độ lún S = 40 mm.
Đối với cầu và công trình thuỷ, sức chịu tải trọng nén cực hạn của cọc Rc,u lấy
thấp hơn một cấp tải trọng so với cấp tải trọng mà ở đó gây ra:
a) Chênh lệch độ lún sau một lần chất tải (với tổng độ lún đã đạt trên 40 mm) lớn
hơn chênh lệch độ lún sau lần chất tải kề trước tối thiểu 5 lần.
b) Lún không tắt dần trong suốt một ngày đêm và lâu hơn (với tổng độ lún đạt
trên 40 mm).
Nếu thử cọc với tải trọng tối đa bằng hoặc lớn hơn 1,5 Rc,u (trong đó Rc,u - sức
chịu tải của cọc tính theo công thức 3.29, 3.33 và 3.34, còn độ lún của cọc S thấp hơn trị
số xác định theo công thức 3.63, riêng đối với cầu và công trình thủy S < 40 mm, thì trị
riêng sức chịu tải của cọc Rc,u được phép lấy bằng giá trị tải trọng tối đa khi thử.
Chú thích:
1) Thông thường, phải thí nghiệm thử tải tĩnh cọc đến trạng thái phá hoại, khi có đầy đủ
luận cứ cho phép lấy tải trọng thử cọc tối đa bằng giá trị Rc,u đã dự tính.
2) Khi thí nghiệm thử tĩnh cọc chịu nén, quy định cấp chất tải từ 1/10 đến 1/15 sức chịu
tải cực hạn Rc,u dự tính của cọc.
155
www.vietcons.org
3) Đối với cọc có chiều dài lớn, nhất là khi mũi cọc cắm vào tầng đất ít bị nén, biến
dạng bản thân cọc là đáng kể, sức chịu tải trọng nén của cọc có thể lấy bằng tải trọng thử cọc
ứng với độ lún S, có giá trị bằng độ lún xác định theo công thức 3.63 cộng thêm phần biến dạng
đàn hồi của cọc:
S = ξSgh + Se, (3.64)
trong đó:
Se - biến dạng đàn hồi thực tế của cọc, xác định theo công thức:
S e =β Nl (3.65)
EA
trong đó:
N - trị tiêu chuẩn tải trọng nén tác dụng lên cọc;
E - mô đun đàn hồi vật liệu cọc;
l - chiều dài cọc;
A - diện tích tiết diện ngang cọc.
β - hệ số phụ thuộc vào ứng suất nén phân bố dọc theo chiều dài cọc, có thể lấy β trong
khoảng từ 0,3 đến 0,7 - giá trị lớn lấy cho trường hợp cọc xuyên qua các tầng đất yếu cắm
xuống tầng ít bị nén, giá trị nhỏ lấy cho trường hợp mũi cọc tựa trên nền đất biến dạng nhiều.
Nếu có thí nghiệm đo biến dạng cọc thì nên lấy giá trị biến dạng đàn hồi của cọc Se từ
số liệu thực tế đo được.
4) Trong mọi trường hợp điều kiện về biến dạng của móng cọc phải thoả mãn.
3.7 Hiện tượng ma sát âm

3.7.1 Khái niệm
Nền đất, mà cọc nằm trong đó, có thể bị biến dạng do cố kết, trương nở, do bị
gia tải… Lực ma sát âm (đối lực ma sát) phát sinh trên thân cọc do lún của khối đất bao
quanh cọc, hướng thẳng đứng từ trên xuống và được xét trong các trường hợp:
- Lớp đất đắp san nền dày hơn 1,0 m;
- Chất tải hữu ích lên sàn nhà kho vượt quá 20 KN/m2;
- Đặt thiết bị có tải trọng hữu ích từ thiết bị trên 100 kN/m2 lên sàn kề bên móng;
- Tăng ứng suất hiệu quả, loại bỏ tác dụng đẩy nổi của nước do hạ mực nước
ngầm trong đất;
- Cố kết đất thuộc trầm tích cận đại và trầm tích nhân tạo chưa kết thúc;
- Làm chặt các loại đất rời bằng tải trọng động;
- Lún sụt đất do ngập nước;
- Khi xây dựng công trình mới gần công trình có sẵn
Các hình vẽ dưới đây sẽ minh họa về hiện tượng ma sát âm.
156
www.vietcons.org
Hình 3.24 - Hiện tượng ma sát âm

a) Do có lớp đất mới đắp cố kết; b) Do có lớp đất yếu cố kết hoặc cả do lớp đất mới đắp cố kết
3.7.2 Xác định lực ma sát âm

Lực ma sát âm được tính đến độ sâu, tại đó độ lún của đất xung quanh cọc sau
khi thi công và chất tải lên móng cọc, lớn hơn một nửa trị số độ lún giới hạn của móng.
Sức kháng tính toán của đất lấy theo Bảng 3.8 mang dấu “âm”, riêng với than bùn, bùn
và bùn loãng lấy bằng âm 5 kPa.
Nếu trong phạm vi chiều sâu hạ cọc có các vỉa than bùn với bề dày mỗi vỉa lớn
hơn 30 cm và có thể đắp đất để tạo mặt bằng hoặc bằng một hình thức chất tải tương
đương với đắp đất, sức kháng tính toán fi của đất nằm trên đáy lớp than bùn dưới cùng
(trong phạm vi chiều sâu hạ cọc) được lấy như sau:
a) Trường hợp đắp đất với chiều cao nhỏ hơn 2 m - đối với đất đắp và các lớp
than bùn fi = 0, đối với đất nguyên thổ, không phải là đất đắp, fi lấy bằng trị số dương
theo Bảng 3.8;
b) Trường hợp đắp đất cao từ 2 m đến 5 m - đối với các loại đất, kể cả đất đắp fi
lấy bằng 40 % trị số ghi trong Bảng 3.8 kèm theo dấu “âm”, còn đối với than bùn, lấy
bằng âm 5 kPa;
c) Trường hợp đắp đất cao hơn 5 m - đối với các loại đất, kể cả đất đắp fi lấy
bằng trị số ghi trong Bảng 3.8 kèm theo dấu “âm”, còn đối với than bùn, lấy bằng âm 5
kPa.
Trong phạm vi phần dưới của cọc, ở đó sau khi thi công và chất tải lên móng, độ
lún của khối đất bao quanh cọc nhỏ hơn một nửa trị số độ lún giới hạn của móng cọc,
sức kháng tính toán fi của đất được lấy bằng giá trị dương ghi trong Bảng 3.8, còn đối
với than bùn, bùn và bùn loãng: fi = 5 kPa.
157
www.vietcons.org
Trong trường hợp vào lúc bắt đầu thi công kết cấu phần trên của nhà hoặc công
trình kể cả đài cọc, cố kết của đất nền do đất đắp hoặc do bị chất tải cũng vừa được kết
thúc, hoặc sau thời điểm kể trên, độ lún khả dĩ của đất bao quanh cọc do còn cố kết dư
sẽ không lớn hơn một nửa trị số lún giới hạn của nhà và công trình cần thiết kế, khi đó
sức kháng của đất trên thân cọc cho phép được lấy giá trị dương mặc dù có hay không
có các vỉa than bùn. Đối với các vỉa than bùn trị số fi lấy bằng 5 kPa.
Nếu đã biết hệ số cố kết và mô đun biến dạng của than bùn nằm trong phạm vi
chiều sâu hạ cọc và có thể xác định độ lún của từng lớp đất dưới tác dụng của chất tải
thì khi xác định sức chịu tải của cọc cho phép lấy giá trị sức kháng của đất với dấu âm
(lực ma sát âm), và không tính từ đáy lớp than bùn dưới cùng mà tính từ đỉnh lớp đất có
độ lún phụ thêm do bị chất tải (tính từ thời điểm truyền tải trọng vào cọc) chiếm 50 %
trị số lún giới hạn của nhà hoặc công trình cần thiết kế.
3.7.3 Sức chịu tải của cọc khi xét đến ma sát âm
Quá trình tính toán gồm các bước sau đây:
Bước 1: Xác định mặt cắt địa chất và các chỉ tiêu sử dụng cho tính toán.
Bước 2: Xác định độ gia tăng áp lực bên trên Δp
Δp = dhd (3.66)
trong đó:
d - trọng lượng riêng của lớp đất đắp, (kN/m3);
hd - chiều dày lớp đất đắp, (m).
Bước 3: Tính toán độ lún của các lớp đất đắp dọc theo thân cọc:
- Xác định các thông số thí nghiệm nén cố kết từ kết qủa thí nghiệm trong
phòng;
- Tính toán độ lún của các lớp đất.
Bước 4: Xác định chiều dài đoạn cọc chịu ma sát âm:
Ma sát âm sảy ra là do độ lún của đất dọc so với thân cọc. Theo một số nghiên
cứu cho thấy ma sát âm chỉ sảy ra ở thân cọc tại mỗi lớp đất hoặc một phần của lớp đất
khi độ lún lớn hơn 10 mm.
Bước 5: Xác định độ lớn của ma sát âm:
Theo mục 3.7.2 ở trên.
Bước 6: Tính toán khả năng chịu lực tới hạn của cọc với sức kháng dương và sức chống
mũi:
Lực ma sát dương và sức chống mũi sẽ xuất hiện bên dưới độ sâu mà sự chuyển
vị tương đối giữa đất và cọc nhỏ hơn 10 mm. Sức kháng do ma sát dương sẽ được tính
cho những đoạn còn lại trên thân cọc.
Bước 7: Tính toán sức chịu tải cực hạn của cọc:
158
www.vietcons.org
R c  R c  R c (3.67)
trong đó:
R c - sức chịu tải cực hạn tổng cộng bao gồm thành phần sức kháng bên do ma
sát dương và sức chống mũi, (kN);
R c - sức kháng bên do ma sát âm, (kN).
3.7.4 Những biện pháp làm giảm ảnh hưởng của ma sát âm
Có thể sử dụng những biện pháp sau đây để làm giảm ảnh hưởng của ma sát âm:
- Làm tăng nhanh tốc độ cố kết của đất: Đối với những công trình không đòi hỏi
thời gian thi công gấp, sử dụng móng cọc đi qua các lớp đất yếu chưa cố kết. Để giảm
ma sát âm, có thể sử dụng các biện pháp thoát nước theo phương thẳng đứng như giếng
cát hoặc bấc thấm có gia tải trước. Phương pháp này có thể sử dụng cho cả cọc đúc sẵn
và cọc đổ tại chỗ.
- Làm giảm ma sát giữa đất và cọc trong vùng có ma sát âm: Tạo lớp phủ mặt
ngoài để ngăn ngừa đất yếu tiếp xúc trực tiếp với thân cọc bằng việc bi tum hoặc có thể
khoan tạo lỗ có kích thước rộng hơn tiết diện cọc để cách ly đất yếu với thân cọc. Biện
pháp này thi công đơn giả, chi phí thấp nhưng chỉ sử dụng được với cọc đúc sẵn.
- Dùng sàn giảm tải trên nền cọc: biện pháp này nhằm làm giảm tải trọng tác
dụng trực tiếp vào đất yếu, được áp dụng cho những công trình có tải trọng lớn như nền
nhà kho, nhà công nghiệp hoặc nền đường sau mố cầu. Phụ tải sẽ truyền từ sàn vào cọc
xuống các lớp đất tốt nên lớp đất yếu không phải chịu tác dụng của phụ tải này.
3.8 Xác định số lượng cọc và kiểm tra áp lực xuống cọc
3.8.1 Xác định số lượng cọc, bố trí cọc trong móng
a. Xác định sơ bộ kích thước đài cọc
- Khoảng cách tối thiểu giữa các cọc là 3d. Như vậy áp lực phản lực của cọc lên
đáy đài xác định theo công thức:
p tt  Rctk2 (3.68)



3d 
trong đó:
Rctk - sức chịu tải thiết kế của cọc, (kN);
d - đường kính cọc tròn hay cạnh cọc vuông, (m).
- Diện tích sơ bộ đáy đài:
sb N 0tt (3.69)
Ad  tt
p n γ tbh
trong đó:
159
www.vietcons.org
N 0tt - tổng tải trọng tính toán xác định đến đỉnh đài, (kN);
tb - trọng lượng thể tích bình quân của đài và đất trên đài, lấy tb = 20 kN/m3 ;
n - hệ số vượt tải, n = 1,1;
h - chiều sâu đặt đáy đài, (m).
b. Số lượng cọc trong móng
N
tt
N 0tt  N dtt
n c  β R ctk  β R ctk (3.70)
trong đó:
β - hệ số kể đến mô men; móng chịu tải đúng tâm β = 1; móng chịu tải lệch tâm
β = 1,2 ÷ 1,5;
N dtt - trọng lượng sơ bộ của đài cọc và đất trên đế đài:
N dtt =nA dsb hγ tb (3.71)
c. Bố trí cọc
Khoảng cách giữa các cọc trong nhóm có quan hệ với điều kiện đất nền, sự làm
việc của từng cọc trong nhóm và giá thành của công trình.
Khoảng cách giữa các cọc gồm cần lựa chọn sao cho hiện tượng nâng cọc, làm
chặt đất giữa các cọc là nhỏ nhất đồng thời tận dụng được tối đa sức chịu tải của cọc và
cần phải đủ để có thể hạ được tất cả các cọc đến độ sâu thiết kế mà không làm hư hỏng
các cọc khác và công trình lân cận.
Khoảng cách giữa các cọc có thể xác định những điều kiện sau:
- Phương pháp thi công (cọc đóng hay cọc nhồi);
- Khả năng chịu tải của nhóm cọc.
Thông thường, khoảng cách tâm giữa hai cọc kề nhau lên lấy như sau:
+ Cọc ma sát không nhỏ hơn 3d;
+ Cọc chống không nhỏ hơn 2d;
+ Cọc có mở rộng đáy, không nhỏ hơn 1,5 đường kính mở rộng D hoặc
D+1 m khi D > 2 m.
Đối với các cọc nghiêng, ở mặt phẳng mũi cọc khoảng cách giữa trục cọc  3d,
mặt phẳng đế đài, khoảng cách bé nhất là 1,5d (trong đó d là đường kính với cọc tròn; là
cạnh cọc vuông hoặc cạnh lớn của cọc chữ nhật).
Khoảng cách từ mép đài đến trục hàng cọc ngoài cùng là 0,7d; đối với móng trụ
cầu khoảng cách từ mép đài đến mép ngoài dãy cọc biên phải  0,25 m.
Số lượng cọc khi bố trí theo tính toán ở trên được làm tròn số hoặc có thể lấy
cho phù hợp với sơ đồ bố trí cọc trên mặt bằng.
160
www.vietcons.org
Cọc trong nhóm chịu tải trọng lệch tâm nên bố trí sao cho điểm đặt của hợp lực
tải là gần nhất so với trọng tâm của mặt bằng nhóm cọc. Tùy thuộc vào số lượng cọc
trong móng, có thể bố trí theo một số dạng như tham khảo trong hình 3.25.
Hình 3.25 - Một số dạng bố trí cọc trên mặt bằng

1) Móng 1 cọc; 2) Móng 2 cọc; 3) Móng 3 cọc; 4) Móng bố trí lưới cọc đều nhau; 5) Móng bố
trí cọc không đều
3.8.2 Kiểm tra điều kiện áp lực xuống cọc

3.8.2.1 Điều kiện kiểm tra
Căn cứ vào số lượng cọc đã bố trí trong móng, tiến hành kiểm tra điều kiện áp
lực xuống đỉnh cọc. Điều kiện kiểm tra tổng quát như sau:
tt
Pmax +Pctt  R c (3.72)
tt
Pmin  0 (3.73)
trong đó:
Rc - sức chịu tải thiết kế của cọc, (kN);
tt
Pc - trọng lượng tính toán của cọc, (kN);
P ttmax; P min
tt
- áp lực lớn nhất và nhỏ nhất tác dụng xuống cọc, (kN).
3.8.2.2 Áp lực tác dụng xuống cọc
Áp lực tác dụng xuống đầu cọc trường hợp móng chịu tải lệch tâm 2 phương:
tt
M tt y i M y x i
Pi
tt Ntt x (3.74)

n  2

2
y x
i i
trong đó:
n - số lượng cọc trong móng;
161
www.vietcons.org
xi; yi - tọa độ của cọc thứ i so với hệ trục đi qua trọng tâm của nhóm cọc, (m);
M ttx ; M tty - tổng mô men quay quanh trục x và y tính đến đáy đài, (kNm).
tt tt tt
M x  M 0x  Q 0y H Q
tt tt tt
M y  M 0y  Q 0x H Q
ở đây HQ - khoảng cách tử điểm đặt của lực ngang Q đến đáy đài, (m).
Lưu ý rằng điều kiện theo công thức 3.73 đảm bảo cho cọc không bị nhổ lên.
tt
Tuy nhiên, trong thực tế có một số trường hợp bắt buộc phải chấp nhận P min  0 , lúc
này phải kiểm tra cọc chịu nhổ theo công thức sau:
tt
Rt,u + W ≥ P min
trong đó:
W - trọng lượng của cọc (lấy hệ số vượt tải bằng 0,9), (kN);
Rt,u - sức chịu tải trong kéo theo cường độ vật liệu và theo chỉ tiêu cơ lý của đất
nền, (kN).
3.8.2.3 Sự làm việc của cọc trong nhóm

Do sự tương tác giữa các cọc trong nhóm nên độ lún của nhóm cũng như sức
chịu tải của cọc trong nhóm sẽ khác với cọc đơn. Hiệu ứng này cần được xét đến trong
thiết kế. Chiều sâu và vùng ảnh hưởng phần đất dưới nhóm cọc phụ thuộc vào kích
thước của nhóm và độ lớn của tải trọng.
Hình 3.26 - Sự ảnh hưởng lẫn nhau giữa các cọc

a) Vùng đất được nén chặt giữa các cọc; b) Sự thay đổi biểu đồ ứng suất và vùng chịu nén phụ
thuộc vào khảng cách giữa các cọc.
Trong nền đất rời quá trình hạ cọc bằng phương pháp đóng hay ép thường nén
chặt đất nền, vì vậy sức chịu tải của nhóm cọc có thể lớn hơn tổng sức chịu tải của các
cọc đơn trong nhóm.
162
www.vietcons.org
Trong nền đất dính, sức chịu tải của nhóm cọc ma sát nhỏ hơn tổng sức chịu tải
của các cọc đơn trong nhóm. Mức độ giảm sức chịu tải của nhóm cọc trong trường hợp
này phụ thuộc vào khoảng cách giữa các cọc trong nhóm, đặc tính của nền đất, độ cứng
của đài cọc và sự tham gia truyền tải công trình của đài xuống cọc và đất.
Đối với cọc chống, sức chịu tải của nhóm cọc bằng tổng sức chịu tải của các cọc
đơn trong nhóm.
Có thể kể đến hiệu ứng nhóm η theo công thức Labarre:
d c (m  1)n  (n  1)m
η  1  arctg (3.75)
lc 90mn
trong đó:
dc - đường kính cọc, (m);
lc - khoảng cách giữa các cọc, (m);
m - số hàng cọc;
n - số cọc trong mỗi hàng;
mn - tổng số cọc trong móng.
Kiểm tra sức chịu tải của nhóm cọc so với tổng tải trọng tính toán đến đáy đài
theo điều kiện:
R nhom  ηn c R c (3.76)
Ở đây, nc là số lượng cọc trong móng.
3.9 Kiểm tra cọc khi chịu đồng thời mô men và lực ngang
3.9.1 Sơ đồ phân bố tải ngang lên đầu cọc
Ngoại lực tác dụng lên cọc ngoài tải trọng thẳng đứng do lực dọc còn có 2 thành
phần tại chân cột là mô men và lực ngang.
3.9.1.1 Với móng có 1 cọc
Hình 3.27 - Sơ đồ tính toán với móng có 1 cọc
163
www.vietcons.org
Q tc  Q0tc
Lực tại cao trình đỉnh cọc:  tc tc tc
(3.77)
M  M 0  Q 0 h m
trong đó:
Qtc - lực ngang tác dụng lên cọc, (kN);
Q0tc - tổng lực ngang do tải trọng kết cấu bên trên, (kN);
Mtc - mô men tác dụng lên cọc, (kNm);
M 0tc - tổng mô men do tải trọng kết cấu bên trên, (kNm);
hm - chiều cao đài cọc (khoảng cách từ điểm đặt lực ngang đến đáy đài (m).
3.9.1.2 Móng có 2 hoặc nhiều cọc, bố trí theo 1 hàng

Khi trong móng có 2 hoặc nhiều cọc bố trí thành 1 hàng nhưng mặt phẳng của
mô men uốn và lực ngang vuông góc với mặt phẳng của hàng cọc, lúc này cần kiểm tra
cọc chịu uốn ngoài mặt phẳng của hàng cọc như sơ đồ dưới đây.
Q tc  Q0tc
 n
Lực phân bố cho mỗi cọc:  (3.78)
M tc  Mn0  Qn0 h m
tc tc
trong đó: n là số lượng cọc trong móng. Các chú thích khác giống như công thức
3.77 ở trên.
Hình 3.28 - Sơ đồ tính toán với móng có nhiều cọc, mô men và lực ngang vuông góc với
mặt phẳng hàng cọc
a) Tại cao trình mặt trên đài; b) Tại cao trình đỉnh cọc
3.9.2 Xác định nội lực trong cọc

Xét một cọc có chiều dài L, chịu tải trọng gồm mô men Mtc và lực ngang Qtc tại
cao trình đỉnh cọc. Nguyên tắc xác định mô men uốn và chuyển vị ngang dọc trục của
cọc theo Terzaghi như sau:
164
www.vietcons.org
2
σ' y (kN/m )
Hình 3.29 - Sơ đồ làm việc của cọc chịu tải trọng ngang
Khi tính toán cọc chịu tải trọng ngang, đất xung quanh cọc được xem như môi
trường đàn hồi tuyến tính được mô phỏng bằng mô hình nền Winkler.
'y
 ' y  C zy y  C zy  (kN/m3) (3.79)
y
Phương trình trục uốn của cọc có dạng:
d 4y
E bI + σ zy =0 (3.80)
4
dz
Với hệ số nền theo phương ngang, C zy =K z thay đổi tuyến tính theo chiều sâu.
Trong đó K là hệ số nền, (kN/m4).
Bảng 3.21 - Bảng xác định hề số nền K

Loại đất xung quanh cọc K, kN/m4
Sét, á sét dẻo chảy, IL = 0,75 ÷ 1 650 - 2500
Sét, á sét dẻo mềm, Is = 0,5 ÷ 0,75
Á sét dẻo, IL = 0 ÷ 1 2000 - 5000
Cát bụi, e = 0,6 ÷ 0,8
Sét, á sét dẻo và nửa cứng, IL = 0 ÷ 0,5
Á sét cứng, IL < 0
5000 - 8000
Cát nhỏ, e = 0,6 ÷ 0,75
Cát hạt trung, e = 0,55 ÷ 0,7
Sét, á sét cứng, IL < 0
8000 - 13000
Cát hạt thô, e = 0,55 ÷ 0,7
Từ lời giải của phương trình trên, ta suy ra các đại lượng cần thiết: áp lực tính
toán - бz (kPa); mô men uốn - Mz (kNm) và lực cắt Qz (kN) trong các tiết diện cọc như
sau:
165
www.vietcons.org
K  ψ0 M0 Q0 
σ z= Z e  y 0 A 1- B1+ 2 C 1+ 3 D 1  (3.81)
α bd  α bd α bdE bl α bd E bl 
Q0
M z = α 2bdE bl A 3  α bd E blψ 0 B 3  M 0 C 3  D3 (3.82)
α bd
Q z = α 3bdE bl y 0A 4  α bd
2
E bl ψ 0 B 4  α bdM 0 C 4  Q 0 D 4 (3.83)
trong đó:
Ze - chiều sâu tính đổi, Ze = bdZ
le - chiều sâu tính đổi, (m); le = bdl
bd - hệ số biến dạng:
K bc
α bd = 5 (3.84)
E bI
bc - chiều rộng quy ước của cọc, (m):
+ Khi d ≥ 0,8m, bc = d + 1m;
+ Khi d < 0,8m, bc = 1,5d + 0,5m
Các hệ số A1; B1; C1 và D1 tra Bảng 3.22.
Các chuyển vị ngang δHH, δHM, δMH, δMM của cọc ở cao trình mặt đất, do các ứng
lực đơn vị đặt tại cao trình này như sau:
1
δ HH = 3 A0 (3.85)
α bd E b I
1
δ HM =δ HM = 2 B0 (3.86)
α bd E b I
1
δ MM = C0 (3.87)
α bd E b I
Các hệ số A0; B0 và C0 tra Bảng 3.23.
HH MH
HM MM
Hình 3.30 - Sơ đồ tác động của mô men và tải ngang lên cọc
166
www.vietcons.org
Bảng 3.22 - Giá trị các hệ số A; B; C và D theo Ze

Các hệ số
Ze
A1 B1 C1 D1 A3 B3 C3 D3 A4 B4 C4 D4
0 1,000 0 0 0 0 0 1,000 0 0 0 0 1,000
0,1 1,000 0,1 0,005 0 0 0 1,000 0,1 -0,005 0 0 1,000
0,2 1,000 0,2 0,002 0,001 -0,001 0 1,000 0,2 -0,020 -0,003 0 1,000
0,3 1,000 0,3 0,045 0,005 -0,005 -0,001 1,000 0,3 -0,045 -0,009 -0,001 1,000
0,4 1,000 0,4 0,080 0,011 -0,011 -0,002 1,000 0,4 -0,080 -0,021 -0,003 1,000
0,5 1,000 0,5 0,125 0,021 -0,021 -0,005 0,999 0,5 -0,125 -0,042 -0,008 0,999
0,6 0,999 0,6 0,180 0,036 -0,036 -0,011 0,998 0,6 -0,180 -0,072 -0,016 0,997
0,7 0,999 0,7 0.245 0,057 -0,057 -0,020 0,996 0,699 -0,245 -0,114 -0,030 0,094
0,8 0,997 0,799 0,320 0,085 -0,085 -0,034 0,992 0,799 -0,320 -0,171 -0,051 0,989
0,9 0,995 0,899 0,405 0,121 -0,121 -0,055 0,985 0,897 -0,404 -0,243 -0,082 0,980
1,0 0,992 0,997 0,499 0,167 -0,167 -0,083 0,975 0,994 -0,499 -0,333 -0,125 0,967
1,1 0,987 1,095 0,604 0,222 -0,222 -0,122 0,960 1,090 -0,603 -0,443 -0,183 0,946
1,2 0,979 1,192 0,718 0,288 -0,287 -0,173 0,938 1,183 -0,714 -0,575 -0,259 0,917
1,3 0,969 1,287 0,841 0,365 -0,365 -0,238 0,907 1,273 -0,838 -0,730 -0,356 0,876
1,4 0,955 1,379 0,974 0,456 -0,455 -0,319 0,866 1,358 -0,967 -0,910 -0,479 0,821
1,5 0,937 1,468 1,115 0,560 -0,559 -0,420 0,881 1,437 -1,105 -1,116 -0,630 0,747
1,6 0,913 1,553 1,264 0,678 -0,676 -0,543 0,739 1,507 -1,248 -1,350 -0,815 0,652
1,7 0,882 1,633 1,421 0,812 -0,808 -0,691 0,646 1,566 -1,396 -1,643 -1,036 0,529
1,8 0,848 1,706 1,584 0,961 -0,956 -0,867 0,530 1,612 -1,547 -1,906 -1,299 0,374
1,9 0,795 1,770 1,752 1,126 -1,116 -1,074 0,385 1,640 -1,699 -2,227 -1,608 0,181
2,0 0,735 1,823 1,924 1,308 -1,295 -1,314 0,207 1,646 -1,848 -2,578 -1,966 -0,057
2,2 0,575 1,887 2,272 1,720 -1,693 -1,906 -0,271 1,575 -2,125 -3,360 -2,849 -0,692
2,4 0,347 1,874 2,609 2,195 -2,141 -2,663 -0,941 1,352 -2,339 -4,228 -3,973 -1,592
2,6 0,033 1,755 2,907 2,724 -2,621 -3,600 -1,877 0,917 -2,437 -5,140 -5,355 -2,821
2,8 -0,385 1,490 3,128 3,288 -3,103 -4,718 -3,408 0,197 -2,346 -6,023 -6,990 -4,445
3,0 -0,928 1,037 3,225 3,858 -3,541 -6,000 -4,688 -0,891 -1,969 -6,765 -8,840 -6,520
3,5 -2,928 -1,272 2,463 4,980 -3,919 -9,544 -10,34 -5,854 1,074 -6,789 -13,69 -13,83
4,0 -5,853 -5,941 -0,927 4,548 -1,614 -11,73 -17,91 -15,07 9,244 -0,358 -15,61 -23,14
167
www.vietcons.org
Bảng 3.23 - Giá trị các hệ số A0; B0; và C0 theo le

Khi cọc tựa lên đất Khi cọc tựa lên đá Khi cọc ngàm trong đá
le
A0 B0 C0 A0 B0 C0 A0 B0 C0
0,5 72,004 192,03 576,24 48,006 96,037 192,29 0,042 0,125 0,500
0,6 50,007 111,15 278,07 33,344 55,609 92,942 0,072 0,180 0,600
0,7 36,745 70,072 150,28 24,507 35,059 50,387 0,114 0,244 0,699
0,8 28,140 46,943 88,279 18,775 23,533 29,763 0,170 0,319 0,798
0,9 22,244 33,008 55,307 14,851 16,582 18,814 0,241 0,402 0,896
1,0 18,030 24,106 36,486 12,049 12,149 12,582 0,329 0,494 0,992
1,1 14,916 18,160 25,123 9,982 9,196 8,836 0,434 0,593 1,086
1,2 12,552 14,041 17,944 9,418 7,159 6,485 0,556 0,689 1,176
1,3 10,717 11,103 13,235 7,208 5,713 4,957 0,695 0,807 1,262
1,4 9,296 8,954 10,050 6,257 4,664 3,937 0,849 0,918 1,342
1,5 8,101 7,349 7,838 5,498 3,889 3,240 1,014 1,020 1,415
1,6 7,151 6,129 6,268 4,887 3,308 2,758 1,186 1,434 1,480
1,7 6,375 5,189 5,133 4,391 2,868 2,419 1,361 1,232 1,535
1,8 5,730 4,456 4,299 3,985 2,533 2,181 1,532 1,321 1,581
1,9 5,190 3,878 3,679 3,653 2,277 2,012 1,693 1,397 1,617
2,0 4,737 3,418 3,213 3,381 2,081 1,891 1,841 1,460 1,644
2,2 4,032 2,756 2,591 2,977 1,819 1,758 2,080 1,545 1,675
2,4 3,526 2,327 2,227 2,743 1,673 1,701 2,210 1,586 1,685
2,6 3,163 2,048 2,018 2,548 1,600 1,687 2,330 1,596 1,687
2,8 2,905 1,869 1,889 2,458 1,572 1,693 2,371 1,593 1,687
3,0 2,727 1,758 1,818 2,406 1,568 1,707 2,385 1,586 1,681
3,5 2,502 1,641 1,757 2,394 1,597 1,739 2,389 1,584 1,711
≥4,0 2,441 1,621 1,751 2,419 1,618 1,750 2,401 1,600 1,722
Mô men uốn và lực cắt của cọc tại cao trình mặt đất:
Q  Q
0
 (3.88)
M 0  M  Hl 0
Chuyển vị ngang yo và góc xoay ψo tại cao trình mặt đất:
 y  Q δ HH  M 0δ HM
 0 0 (3.89)

ψ 0  Q 0δ MH  M 0δ MM
Chuyển vị của cọc tại cao trình đặt lực hoặc đáy đài:
168
www.vietcons.org
Ql30 Ml20
Δ n =y 0 +ψ 0 l 0 + + (3.90)
3E b I 2E b I
Góc xoay của cọc tại cao trình đặt lực hoặc đáy đài:
Ql 20 Ml0
ψ  ψ0   (3.91)
2E b I E b I
3.9.3 Kiểm tra cọc

3.9.3.1 Kiểm tra khả năng chịu uốn của cọc
Mzmax ≤ [M]
trong đó:
Mzmax - mô men lớn nhất dọc theo thân cọc;
[M] - mô men uốn cho phép đối với tiết diện cọc, tùy theo hình dạng tiết diện
cọc, có thể xác định như dưới đây.
a. Đối với cọc lăng trụ
Tính toán như một dầm tiết diện chữ nhật chịu uốn, đã biết tiết diện, mác bê
tông, diện tích và cường độ cốt thép:
M  =αR b bh 02
trong đó:
α = ξ(1-0,5ξ); ở đây: ζ  A s R s ;
R b bh 0
b - cạnh tiết diện ngang của cọc;
h0 - chiều cao làm việc của tiết diện ngang cọc.
b. Đối với cọc khoan nhồi (tiết diện hình tròn)
Lúc này, bài toán kiểm tra có thể tính toán như một cấu kiện chịu nén lệch tâm.
Điều kiện kiểm tra như sau:
M ≤ (RbSb – ΣσsiSsi) (3.92)
trong đó:
Sb - mô men tĩnh của diện tích tiết diện vùng bê tông chịu nén đối với các trục
tương ứng trong các trục nêu trên, (m3). Khi đó trong các cấu kiện chịu uốn vị trí của
trục được lấy như trong trường hợp cấu kiện chịu nén lệch tâm;
Ssi - mô men tĩnh của diện tích thanh cốt thép dọc thứ i đối với trục tương ứng
trong các trục nói trên, (m3);
σsi - ứng suất trong thanh cốt thép dọc thứ i, (kPa), đối với các loại thép AI, AII,
AIII, lấy σs = Rs.
169
www.vietcons.org
Đối với cọc khoan nhồi, việc kiểm tra chịu uốn sẽ cho phép quyết định cắt giảm
bớt cốt thép dọc ở đoạn dưới của cọc.
Phạm vi vùng
bê tông chịu nén
0,4244R
Trọng tâm vùng Cốt thép dọc

bê tông chịu nén
Hình 3.31 - Sơ đồ kiểm tra cọc theo khả năng chịu uốn
3.9.3.2 Kiểm tra ổn định nền xung quanh cọc

σzmax ≤ [σz] (3.93)
trong đó:
σzmax - mô men lớn nhất dọc theo thân cọc;
[σz] - áp lực tính toán cho phép, xác định như công thức dưới đây:
4
 σ z  = η1 η 2  σ 'v tgφ 1 +ξc 1  (3.94)
cosφ 1
trong đó:
σ’v - ứng suất hữu hiệu theo phương thẳng đứng tại độ sâu z;
c1, φ1 - lực dính và góc ma sát trong của đất;
ζ - hệ số, lấy bằng 0,6 cho cọc nhồi và cọc ống; lấy bằng 0,3 cho các cọc còn lại;
η1 - hệ số, lấy bằng 1 cho mọi trường hợp trừ công trình chắn đất, chắn nước lấy
bằng 0,7;
η2 - hệ số xét đến ảnh hưởng của phần tải trọng thường xuyên trong tổng tải
trọng:
Mp  Mv
η2  (3.95)
nM p  M v
ở đây:
MP - mô men do tải trọng thường xuyên;
170
www.vietcons.org
Mv - mô men do tải trọng tạm thời;

n - lấy bằng 2,5 trừ các trường hợp sau:
1. móng cọc đài băng, n = 4;
2. công trình quan trọng:
le < 2,5 lấy n = 4
le > 2,5 lấy n = 2,5
3.10 Tính toán kiểm tra độ lún của móng cọc

3.10.1 Điều kiện kiểm tra
Tính toán kiểm tra độ lún của móng cọc nhằm mục đích đảm bảo cho công trình
được sử dụng bình thường. Đối với công trình dân dụng và công nghiệp xây dựng trên
nền móng cọc, thông thường kiểm tra theo 2 điều kiện:
S  Sgh (3.96)
S/L  Sgh/L (3.97)
trong đó:
S - độ lún tuyệt đối lớn nhất tính toán, (cm);
S/L - độ lún lệch tương đối tính toán;
Sgh - độ lún tuyệt đối lớn nhất giới hạn, (cm);
Sgh/L - độ lún lệch tương đối giới hạn.
Về độ lún thì chỉ cần tính toán với cọc ma sát, còn với cọc chống thì biến dạng
sẽ rất ít, không vượt quá giới hạn cho phép nên không cần tính toán.
Tính toán độ lún của móng cọc bao gồm các nội dung: độ lún của móng cọc đơn;
độ lún của nhóm cọc và móng bè cọc.
171
www.vietcons.org
Hqu
Ha
Po,z= Ha
Pd,z=Hqu+Ha
Hình 3.32 - Sơ đồ tính lún của móng cọc

3.10.2 Tính toán độ lún của cọc đơn
Việc tính toán độ lún cọc đơn, xuyên qua lớp đất với mô đun trượt G1, hệ số poát
xông u1và tựa trên đất được xem như nửa không gian biến dạng tuyến tính, đặc trưng
bởi mô đun trượt G2 và hệ số poát xông u2, có thể thực hiện với điều kiện l/d > G1l/G2d
>1, trong đó l là chiều dài cọc, và d là đường kính cọc, được tính toán như sau:
3.10.2.1 Đối với cọc ma sát đơn không mở rộng mũi

Độ lún của cọc đơn, (m) tính theo công thức:
N
S=β (3.98)
G1l
trong đó:
N - tải trọng thẳng đứng tác dụng lên cọc, tính bằng MN;
β - hệ số xác định theo công thức:
 β' 
1-  
β' α'
β=β +   (3.99)
λ1 χ
trong đó:
β’= 0,17 ln (kn G1l/G2d) là hệ số tương ứng cọc cứng tuyệt đối (EA=∞);
α’= 0,17 ln (knl/d) giống như β’ nhưng đối với trường hợp nền đồng nhất có đặc
trưng G1 và γ1;
χ= EA/G1 l2 là độ cứng tương đối của cọc;
EA là độ cứng thân cọc chịu nén, tính bằng MN;
172
www.vietcons.org
2,12χ 3/4
λ1 = (3.100)
1+2,12χ 3/4
kn, kn1 - các hệ số được xác định theo công thức:
kn = 2,82 – 3,78υ + 2,18υ2 (3.101)
ứng với υ = (υ1 + υ2)/2 và khi υ = υ1
3.10.2.2 Đối với cọc đơn mở rộng mũi

Độ lún của cọc đơn, (m) tính theo công thức:
0,22.N Nl
S= + (3.102)
G 2 d b EA
trong đó:
db - đường kính mũi cọc mở rộng;
G1 và υ1 - các đặc trưng được lấy trung bình đối với toàn bộ các lớp đất thuộc
phạm vi chiều sâu hạ cọc;
G2 và υ2 được lấy trong phạm vi bằng 0,5l, từ độ sâu l đến độ sâu 1,5l kể từ đỉnh
cọc với điều kiện đất dưới mũi cọc không phải là than bùn, bùn hay đất ở trạng thái
chảy.
Cho phép lấy mô đun trượt G = E0/2(1+n) bằng 0,4E0, còn hệ số kn bằng 2,0
(trong đó E0 là mô đun biến dạng của đất).
Trị tính toán của đường kính cọc d cho loại cọc có tiết diện không phải tròn,
trong đó có cọc đóng sản xuất tại nhà máy, xác định theo công thức:
d= 4A/π (3.103)
trong đó A là diện tích tiết diện ngang cọc.
Chú thích: Khi có kết quả thử tải tĩnh cọc tại hiện trường nên lấy giá trị độ lún của cọc
đơn theo kết quả thí nghiệm thử tải.
3.10.3 Tính toán độ lún của nhóm cọc từ độ lún của cọc đơn
Độ lún của nhóm cọc có thể tính toán từ độ lún của các cọc trong nhóm, có kể
đến tác dụng tương hỗ giữa chúng. Độ lún phụ thêm của cọc thứ “i” do cọc thứ “j” cách
cọc “i” một khoảng là a, chịu tải trọng Nj, bằng:
N j3/4
Si,j =δi,j (3.104)
G11
trong đó:
k v G11 k v G11
δi,j =0,17ln nếu 1 (3.105)
2G 2 a 2G 2 a
173
www.vietcons.org
k v G11
và δi,j =0 nếu 1 (3.106)
2G 2 a
Độ lún của cọc thứ “i” trong nhóm n cọc khi biết rõ tải trọng tác dụng lên từng
cọc thứ “j” xác định theo công thức:
n Nj
si =s  Ni  + δij (3.107)
j=1 G1l
trong đó:
s(Ni) - độ lún của cọc thứ “i”, xác định theo công thức 4.96;
δi, j - hệ số, tính theo công thức 3.105 và 3.106, phụ thuộc vào khoảng cách giữa
cọc thứ “i” và các cọc thứ “j”;
Nj - tải trọng thẳng đứng tác dụng lên cọc thứ “j”.
Trường hợp sự phân bố tải trọng giữa các cọc chưa được xác định, công thức
3.107 có thể sử dụng để tính sự làm việc đồng thời giữa móng cọc và kết cấu phần thân,
theo đó phương pháp lực của cơ học kết cấu dùng một cách thuận lợi.
Độ lún của nhóm cọc lấy bằng giá trị trung bình độ lún của các cọc trong nhóm.
3.10.4 Tính toán độ lún của móng cọc theo mô hình móng khối quy ước
Thông thường việc tính toán móng cọc treo và nền của nó theo biến dạng được
tiến hành như đối với một móng khối quy ước trên nền thiên nhiên theo yêu cầu của
TCVN 9362:2012 Tiêu chuẩn thiết kế nền nhà và công trình. Độ lún của móng cọc bao
gồm phần biến dạng đàn hồi của bản thân cọc và lún của móng khối quy ước.
Đường bao của khối móng quy ước được xác định như sau (xem Hình 3.33a):
Dưới đáy là một mặt phẳng ABA’B’ đi qua chân cọc. Các mặt bên là các mặt
phẳng thẳng đứng ABCD, A’B’C’D’, ADA’D’ và BCB’C’ cách mặt biên của hàng cọc
thẳng đứng ngoài cùng một khoảng:
φ II,mt
a=h.tg (3.108)
4
nhưng lấy không quá 2d trong trường hợp dưới mũi cọc là nền đất dính có chỉ số dẻo IL
> 0,6 (d là đường kính mặt cắt ngang cọc), còn khi móng có cọc xiên, các mặt phẳng
ABCD, A’B’C’D’, ADA’D’ và BCB’C’ đi qua chân các cọc đó (xem Hình 3.33b). Trên
đỉnh là mặt đất san nền CDD’C’.
174
www.vietcons.org
Hình 3.33 - Ranh giới móng khối quy ước khi tính độ lún móng cọc
Góc ma sát trong tính toán trung bình của đất φmt,II được xác định theo công
thức:
φ II,mt =
φ l
II,i i
(3.109)
li
trong đó:
φII,i - góc ma sát trong tính toán của từng lớp đất có chiều dày li mà cọc xuyên
qua;
li - chiều dài đoạn cọc trong lớp đất thứ “i”.
Khi xác định độ lún của toàn khối móng, trọng lượng riêng của khối móng quy
ước bao gồm trọng lượng cọc và bệ cọc kể cả đất nằm trong khối đó.
Ngoài mô hình móng khối quy ước trong hình 3.33, cho phép dùng các mô hình
móng khối quy ước khác đã được công nhận (xem Phụ lục C - TCVN 10304:2014) để
tính lún cho móng cọc.
3.10.5 Tính toán độ lún của móng hỗn hợp cọc - bè

Móng hỗn hợp cọc - bè (gọi tắt là MHH) là móng phối hợp cọc và tấm (bè) cùng
làm việc để giảm độ lún tổng thể và lún lệch của móng. Cho phép bố trí cọc cách đều
hoặc không cách đều trong móng.
Trong trường hợp móng có nhiều cọc, nếu nền tựa cọc là cát chặt vừa, hoặc đất
dính với chỉ số sệt IL < 0,5 thì có thể thiết kế móng cọc - bè hỗn hợp. Khi cọc tựa trên
nền đá hay nửa đá được liên kết với nhau bởi đài cọc thì chỉ có thể coi đó là móng cọc
đơn thuần, không thể truyền tải xuống nền qua đài cọc.
Việc tính toán móng hỗn hợp cọc - bè bao gồm:
- Xác định nội lực trong các cấu kiện của hệ kết cấu (trong các cọc và cả trong
đài cọc dạng tấm);
- Xác định chuyển vị của hệ kết cấu tổng thểvà của các cấu kiện riêng biệt;
175
www.vietcons.org
- Xác định phần tải trọng tác dụng lên các cọc và phần tải trọng do đài cọc dạng
tấm (bè) tiếp nhận.
Việc chọn chiều dài và khoảng cách giữa các cọc trong MHH dựa trên cơ sở tính
toán biến dạng bảo đảm sao cho độ lún, độ nghiêng và lún lệch nằm trong phạm vi cho
phép theo Phụ lục E - TCVN 10304:2014.
Chiều dày tầng chịu nén khi xác định độ lún của MHH cần được xác định theo
TCVN 9362:2012.
Việc tính toán MHH có thể thực hiện như tấm trên nền đàn hồi với hệ số nền
biến đổi. Trị trung bình của hệ số nền có thể ấn định trực tiếp từ tính toán không gian
phi tuyến hoặc bằng cách giải bài toán đối xứng trục cho phần tử trụ, gồm cọc và đất
bao quanh. Khi ấn định giá trị hệ số nền trong các vùng biên và những vị trí tập trung
ứng suất khác cần kể đến yếu tố làm việc không gian của móng. Sự phân bố các đặc
trưng độ cứng trên mặt bằng trong trường hợp này được xác định trên cơ sở mô hình số
hóa với việc sử dụng các chương trình địa kỹ thuật hoặc các lời giải khác.
Dự tính độ lún của móng bè cọc có kích thước hơn 10x10 m có thể thực hiện
theo phương pháp lớp biến dạng tuyến tính như trong tiêu chuẩn thiết kế nền nhà và
công trình. ở đây việc tính toán nên lấy theo áp lực trung bình lên nền tại mặt phẳng đáy
dài, và tăng chiều dài tính toán của lớp lên một đại lượng bằng độ sâu hạ cọc với mô
đun biến dạng của lớp mà cọc xuyên qua lấy bằng vô cùng hoặc bằng mô đun biến
dạng của vật liệu cọc.
Độ lún tính toán của móng gồm nhiều cọc mà mũi cọc tựa lên đất có mô đun
biến dạng E ≥ 20000 kPa có thể xác định theo công thức:
0,13pb
S (3.110)
E
trong đó:
p - áp lực trung bình lên nền ở đáy đài, (kPa);
b - chiều rộng hoặc đường kính móng, (m);
E - mô đun biến dạng trung bình của lớp chịu nén dưới mặt mũi cọc với chiều
dầy bằng B, (kPa):
1
E E1 h1 k1  E2 h 2 k 2  ...  Ei b   hi  1ki  (3.111)
B
trong đó:
E1, E2, Ei - mô đun biến dạng của lớp 1, 2 và lớp i, (kPa);
h1, h2, hi - chiều dày của lớp 1, 2 và lớp i, (m);
k1, k2, ki - hệ số kể đến độ sâu của lớp lấy theo Bảng 3.24 tùy theo độ sâu của
lớp đáy.
Bảng 3.24 - Trị số k
Độ sâu của đáy lớp
(0-0,2)B (0,2-0,4)B (0,4-0,6)B (0,6-0,8)B (0,8-1)B
(phần lẻ của B)
176
www.vietcons.org
ki 1 0,85 0,6 0,5 0,4

Ngoài các phương pháp trên, độ lún của cọc đơn và nhóm cọc có thể tính toán
theo kinh nghiệm được giới thiệu trong Phụ lục B.
3.11 Kiểm tra điều kiện áp lực của nền đất tại mặt phẳng mũi cọc
3.11.1 Xác định áp lực xuống đất nền tại mặt phằng mũi cọc
Điều kiện kiểm tra áp lực đất nền tại mặt phẳng mũi cọc như sau:
- Khi móng chịu tải đúng tâm:
p tctb  R M (3.112)
- Khi móng chịu tải lệch tâm:
p tctb  R M
 tc (3.113)
p max  1,2R M
trong đó:
p tctb - áp lực tiêu chuẩn trung bình tại mặt phẳng mũi cọc, (kPa):
tc
N tcqu tc
M xqu tc
M yqu
p max = + + (3.114)
Fqu Wx Wy
p tcmax - áp lực tiêu chuẩn lớn nhất tại mặt phẳng mũi cọc, (kPa); khi móng chịu
tải trọng lệch tâm theo 2 phương xác định theo công thức:
tc
N tcqu N 0tc  N 0qu
tc
p = tb = (3.115)
Fqu Fqu
tc
N 0 - lực dọc do kết cấu bên trên tác dụng xuống móng, (kN);
tc
N 0qu - trọng lượng móng khối quy ước, (kN) - bao gồm đài, đất trên đài, cọc và
đất nến xung quanh cọc trong phạm vi móng khối quy ước;
tc tc
M xqu; M yqu - tổng mô men quay quanh trục x và y tính đến mặt phẳng mũi cọc,
(kNm);
Fqu - diện tích đáy móng khối quy ước, (m2), Fqu = AquBqu; ở đây Aqu; Bqu là các
cạnh của móng khối quy ước, xác định theo mục 3.10.4 ở trên;
Wx; Wy - mô men kháng uốn của móng khối quy ước theo phương trục x và y,
3
(m );
RM - sức chịu tải của đất nền tại mặt phẳng mũi cọc, (kPa), xác định theo mục
3.11.2 dưới đây.
177
www.vietcons.org
3.11.2 Sức chịu tải của đất nền tại mặt phằng mũi cọc
Sức chịu tải của nền đất tại mặt phẳng mũi cọc được xác định theo công thức
sau:
m1 m 2
RM = (ABquII + BHqu’II + DcII) (3.116)
k tc
trong đó:
A, B, D - hệ số, tra bảng dựa vào góc ma sát trong φII của đất nền tại mặt phẳng
mũi cọc;
II - trọng lượng riêng của đất, (kN/m3);
Hqu - chiều sâu đặt móng quy ước, (m); Hqu = h + H, trong đó h là chiều sâu đặt
đáy đài; H là khoảng cách từ đáy đài đến mặt phẳng mũi cọc;
Aqu, Bqu - kích thước đáy móng khối quy ước, (m).
3.12 Thiết kế đài cọc

Đài cọc thường được làm bằng bê tông cốt thép, được thiết kế như cấu kiện dưới
tác dụng của tải trọng công trình và phản lực của cọc. Tuỳ theo cách liên kết giữa các
đài cọc, có thể xem đài cọc làm việc như hệ các kết cấu độc lập, hệ kết cấu phẳng hoặc
không gian.
Liên kết cọc và đài: cọc có thể được liên kết với đài dưới dạng khớp hoặc ngàm.
Trong trường hợp liên kết khớp, cọc cần được cắm vào đài với chiều sâu 10 ÷ 15 cm;
không bắt buộc phải kéo dài cốt thép cọc vào đài.
Trong trường hợp liên kết ngàm, thì chiều dài ngàm cọc hoặc cốt thép cọc kéo
dài trong đài lấy theo yêu cầu của tiêu chuẩn thiết kế kết cấu bê tông cốt thép. Trong
trường hợp cọc bê tông ứng suất trước, không được dùng cốt thép kéo căng của cọc để
ngàm vào đài mà phải cấu tạo hệ cốt thép riêng. Khi cọc được liên kết ngàm với đài, cần
kể đến giá trị mô men phát sinh tại liên kết.
3.12.1 Lựa chọn sơ bộ chiều cao đài cọc
Chiều cao đài cọc trong công trình có thể có chiều cao khác nhau nhưng nên
chọn mặt trên của đài ở cùng một cao độ đề phù hợp với sơ đồ tính toán kết cấu bên
trên. Tuy nhiên, để thuận tiện trong thiết kế và thi công thường chọn chiều cao các đài
giống nhau. Khi đó, chiều cao đài được chọn theo móng có tải trọng lớn nhất.
Chiều cao tổng cộng của đài (hd) được tính toán kiểm tra sau khi lựa chọn sơ bộ
như sau: với cọc đúc sẵn hd ≥ 0,6 m; với cọc đổ tại chỗ, hd ≥ 0,6 m và hd ≥ d, trong đó d
là đường kính hoặc chiều rộng của cọc.
3.12.2 Tính toán và cấu tạo đài cọc

3.12.2.1 Kiểm tra điều kiện chọc thủng đài cọc
a. Chọc thủng của cột đối với đài
178
www.vietcons.org
Dưới tác dụng của phản lực các đầu cọc, nếu đài không đủ độ bền, đài sẽ bị chọc
thủng theo tháp chọc thủng xuất phát từ chân cột, các mặt nghiêng 450 so với trục thẳng
đứng. Kiểm tra chọc thủng của cột đối với đài từ điều kiện:
P  α1  b c +c 2  +α 2  l c +c1  h 0 R bt (3.117)
2 2
h  h 
α1=1,5 1+ 0  ;α 2 =1,5 1+ 0  (3.118)
 c1   c2 
trong đó:
P - lực gây chọc thủng, (kN), bẳng tổng phản lực các cọc nằm ngoài tháp chọc
thủng;
bc; lc - kích thước tiết diện cột, (m);
c1; c2 - khoảng cách trên mặt bằng từ mép cột đến mép của đáy tháp chọc thủng,
(m);
Rbt - cường độ chịu kéo tính toán của bê tông, (kPa);
h0 - chiều cao làm việc của đài, (m); h0 = h - a, với a là khoảng cách từ trọng tâm
cốt thép tính toán đến đáy đài.
Cần kiểm tra khả năng chọc thủng qua mép trong của cọc (so với vị trí cột) của
các cọc đặt gần cột, sau đó kiểm tra khả năng chọc thủng qua mép trong của các hàng
cọc ở xa hơn.
Khi c1 > h0 hoặc c2 > h0 thì phải lấy h0/c1 = 1 hoặc h0/c2 = 1 để tính, tức là coi
tháp chọc thủng nghiêng 450, do đó α1 hoặc α2 = 2,12. Khi c1 < 0,5h0 hoặc c2 < 0,5h0 thì
lấy c1 = 0,5h0 hoặc c2 = 0,5h0 để tính, nghĩa là α1 hoặc α2 = 3,35.
b. Chọc thủng ở góc đài
P  Pcct  0,5[α 1 (b 2 +0,5c 2 )+α 2 (l1 +0,5c1 )]h 0 R bt (3.119)
trong đó:
b1, b2, c1, c2 - xem hình 3.34;
P - lực gây chọc thủng, (kN), bẳng tổng phản lực các cọc ở góc nằm trong diện
tích b1b2.
Rbt, α1, α2 - như công thức 3.118.
179
www.vietcons.org
hđ
hđ
h0
h0
a
a
c1 c1
c 2 bc
b2 c 2
c1 lc b1 c1
Hình 3.34 - Kiểm tra chọc thủng đài cọc

a) Chọc thủng của cột; b) Chọc thủng của cọc góc
3.12.2.2 Kiểm tra điều kiện cường độ trên tiết diện nghiêng theo lực cắt
Q ≤ βbh0Rbt (3.120)
trong đó:
Q - tổng phản lực của các cọc nằm ngoài tiết diện nghiêng, (kN);
b - chiều rộng đài, (m);
h0 - chiều cao làm việc của tiết diện đang xét, (m); trường hợp đài không thay
đổi chiều cao thì h0 là chiều cao làm việc của đài;
β - hệ số, xác định như sau:
2
 
β=0,7 1+ h 0  (3.121)
 c 
Khi c > h0 thì lấy β= h 0 nhưng không nhỏ hơn 0,6;

c
Khi c < 0,5h0 thì lấy c = 0,5h0, ta có β = 1,56.
3.12.2.3 Tính toán cốt thép đài

Quan niệm đài cọc như những dầm công xôn ngàm vào các tiết diện đi qua mép
cột và bị uốn bởi phản lực các đầu cọc.
Mô men tại ngàm xác định theo công thức, (kNm):
180
www.vietcons.org
n
M=  ri Pi (3.122)
i=1
trong đó:
n - số lượng cọc trong phạm vi công xôn;
Pi - phản lực của đầu cọc thứ i, (kN);
ri - khoảng cách từ mặt ngàm đến trục cọc thứ i, (m).
Diện tích tiết diện cốt thép, (m2):
As = M (3.123)
0,9R s h0
trong đó:
h0 - chiều cao làm việc của đài tại tiết diện đó, (m);
Rs - cường độ chịu kéo tính toán của cốt thép, (kPa).
Từ diện tích cốt thép được tính toán theo 2 phương như trên, chọn và bố trí cốt
thép. Lưu ý thỏa mãn điều kiện về cấu tạo như sau:
- Đường kính cốt thép: ф ≥ 12 mm;
- Khoảng cách: 100 mm ≤ a ≤ 200 mm.
- Cần cấu tạo cốt thép chống nứt đối với bê tông khối lớn khi đài cọc có chiều
cao từ 1 m trở lên. Cốt thép bố trí ф12a200 cho mặt trên và ф12a200 ÷ 400 cho các mặt
xung quanh. (TCXD 305:2004, Bê tông khối lớn - Quy phạm thi công và nghiệm thu).
3.13 Tính toán, kiểm tra cọc đúc sẵn trong quá trình thi công
3.13.1 Kiểm tra cọc khi vận chuyển và lắp dựng
Đối với cọc đúc sẵn, cần phải kiểm tra cọc khi vận chuyển (đưa cọc từ nơi sản
xuất đến công trường) và lắp dựng (đưa cọc từ vị trí nằm ngang trên mặt bằng thành
phương phẳng đứng ở khung ép hoặc đóng cọc). Sơ đồ tính toán và kiểm tra trong hai
trường hợp này như hình 3.35 dưới đây.
Khi cọc bố trí 2 móc cẩu, cần bố trí móc cẩu sao cho mô men ở 2 sơ đồ là phù
hợp nhất vói lượng cốt thép đã được lựa chọn. Nên bố trí móc ở vị trí 1/4 ÷ 1/5 từ các
đầu cọc, khi chọn khoảng cách này là 1/5 giá trị mô men uốn như sau:
181
www.vietcons.org
Hình 3.35 - Sơ đồ tính toán để đặt móc cẩu

a) Móc cẩu vận chuyển; b) Móc cẩu để đưa lên thiết bị đóng cọc
- Trường hợp vận chuyển:

a 2
+ Mô men tại gối: M g =0,02qL
a 2
+ Mô men tại nhịp: M nh =0,025qL
- Trường hợp lắp dựng:
b 2
+ Mô men tại gối: M g =0,02qL
b 2
+ Mô men tại nhịp: M nh =0,07qL
Như vậy, giá trị lớn nhất ứng với 2 sơ đồ là M bnh =0,07qL 2
trong đó:
l - chiều dài đoạn cọc, (m);
q - trọng lượng bản thân cọc, (kN/m); Tính như sau:
q = kdγbAb (3.124)
Ở đây: kd - hệ số động, lấy bằng 1,5 ÷ 2,0; γb - trọng lượng đơn vị của bê tông,
(kN/m3); Ab - diện tích tiết diện ngang cọc, (m2).
Từ giá trị mô men này tính toán lượng cốt thép cần thiết và kiểm tra với lượng
cốt thép đã chọn (lưu ý, trường hợp này cọc là cấu kiện chịu uốn, do vậy chỉ kể đến
những cây thép nằm ở một phía của trục trung hòa).
3.13.2 Tính toán móc cẩu

Diện tích cốt thép móc cẩu yêu cầu:
tt
A
mc
s  Pc (3.125)
Rs
trong đó:
182
www.vietcons.org
tt tt
Pc - trọng lượng tính toán của cọc, (kN); Pc = qL. Ở đây: q - tính toán theo công
thức 3.112; L - chiều dài đoạn cọc tính toán, (m).
Rs - cường độ chịu kéo tính toán của cốt thép, (kPa).
Từ Asmc , chọn ra đường kính cốt thép.
3.14 Đặc điểm thiết kế móng cọc trong vùng có động đất
Khi tính toán sức chịu tải của cọc làm việc dưới tải trọng nén hoặc nhổ, giá trị qp
(cường độ tính toán của đất ở mũi cọc) và fs (cường độ tính toán ma sát của đất với bề
mặt xung quanh cọc) nên nhân với hệ số giảm thấp điều kiện làm việc của đất mềm Mcl
và Mc2 cho trong bảng 3.25 trừ trường hợp cọc chống lên đá và đất hòn lớn.
Giá trị qp cũng phải nhân với hệ số điều kiện làm việc Mc3 = 1 khi Le ≥ 3 và Mc3
= 0,9 khi Le < 3 trong đó: Le - Chiều dài tính đổi của cọc xác định theo hướng dẫn ở
phần 4.6. Ma sát bên cọc, fsi trong khoảng giữa mặt đất đến độ sâu hu lấy bằng 0:
4
hu = (3.126)
α bd
trong đó:
αbd - hệ số biến dạng, xác định theo công thức 3.81.
Khi tính toán cọc theo điều kiện hạn chế áp lực lên đất qua mặt bên của cọc nêu
trong phần 3.8, dưới tác dụng của tải trọng động đất, lấy giá trị của góc ma sát trong
tính toán φ1 giảm như sau: Đối với động đất tính toán cấp 7-2 độ, 8-4 độ, cấp 9-7 độ.
Khi tính toán móng cọc của cầu, ảnh hưởng của động đất đến điều kiện ngàm
cọc vào cát bụi no nước đất sét và á sét dẻo chảy vào dẻo mềm hoặc á cát chảy thì hệ số
nền K cho trong Bảng 4.21 phải giảm đi 30%.
Khi tính toán sức chịu tải trọng của cọc chịu tác động của lực ngang cần phải kể
đến đặc trưng ngắn hạn của tác động động đất bằng cách tăng hệ số K2 thêm 30%, còn
tr|ờng hợp móng một hàn cọc với tải trọng tác dụng tại mặt phẳng vuông góc với hàng
đó thì K2 tăng lên 10%.
Bảng 3.25 - Hệ số Mc1 và Mc2

Hệ số điều kiện làm việc Mc1 để hiệu chỉnh qp Hệ số điều kiện làm việc Mc2 để hiệu
Cấp trong đất chỉnh fs trong đất
động Sét bụi ở độ Cát chặt và
Cát chặt Cát chặt vừa Sét bụi ở độ sệt
đất sệt chặt vừa
tính Ẩm Ẩm Ẩm
toán No No 0 ≤ IL No 0 ≤ IL 0,75 ≤
và ít và ít Is < 0 và ít IL < 0
nước nước ≤ 0,5 nước ≤ 0,75 IL ≤ 1
ẩm ẩm ẩm
1 0,90 0,95 0,80 1 0,95 0,95 0,90 0,95 0,85 0,75
7
0,90 0,85 1 0,90 0,85 0,80 0,75
183
www.vietcons.org
0,90 0,80 0,85 0,70 0,95 0,90 0,85 0,80 0,90 0,80 0,70
8
0,80 0,75 0,95 0,80 0,75 0,80 0,70 0,65
0,80 0,70 0,75 0,90 0,85 0,75 0,70 0,85 0,70 0,60
9
0,70 0,65 0,85 0,70 0,65 0,65 0,60
Chú thích: Trị số ở tử số cho cọc đóng, ở mẫu số cho cọc nhồi.
Sức chịu tải của cọc, Rc, làm việc với tải trọng nén và nhổ thẳng đứng theo kết
quả thí nghiệm hiện trường phải được xác định có xét đến tác động động đất theo công
thức:
Rc = kcRc,u (3.127)
trong đó:
kc - hệ số, bằng tỉ số giữa giá trị sức chịu tải trọng nén của cọc Rc,u nhận được
bằng việc kể đến các hệ số Mc1; Mc2; Mc3 như chỉ dẫn ở trên;
Rc,u - sức chịu tải cực hạn của cọc, (kN), xác định theo kết quả thí nghiệm tải
trọng tĩnh, tải trọng động (không tính đến tác động động đất).
Đối với móng trong vùng động đất cho phép dùng tất cả các loại cọc, trừ cọc
không có cốt thép ngang.
Khi thiết kế móng cọc trong vùng có động đất phải đưa mũi cọc tựa lên loại đất
đá, đất hòn lớn, cát chặt và chặt trung bình, đất sét có chỉ số sệt IL ≤ 0,5.
Không cho phép tựa mũi cọc lên cát rời bão hòa nước đất sét bụi có chỉ số sệt IL
> 0,5.
Độ cắm sâu cọc vào trong đất ở vùng động đất phải lớn hơn 4m, và khi mũi cọc
nằm trong nền đất cát bão hoà nước chặt vừa thì không nhỏ hơn 8m trừ trường hợp mũi
cọc tựa trên đá, cho phép giảm độ chôn sâu của cọc khi có những kết quả chính xác của
thí nghiệm cọc tại hiện trường bằng tác động bởi động đất mô phỏng.
Đài cọc dưới tường chịu lực của một khối nhà hoặc công trình cần phải liền khối
và bố trí trên cùng một cao độ. Trong trường hợp liên kết ngàm, chiều dài ngàm cọc vào
đài được xác định bằng tính toán có kể đến tải trọng động đất.
Không cho phép xây dựng móng cọc không có đài cho nhà và công trình
Khi có đủ cơ sở kinh tế - kỹ thuật, cho phép dùng móng cọc có đệm trung gian
bằng vật liệu rời (đá răm, sỏi sạn, cát hạt thô lớn và cát trung). Giải pháp này không
được sử dụng trong nền đất trương nở, đất than bùn, đất lún ướt, ở những vùng có hiện
tượng trượt và hang ngầm (các-xtơ và vùng khai thác mỏ).
Không nên tính toán cọc chịu tải trọng ngang trong móng có đệm trung gian.
Sức chịu tải trọng nén có kể đến tác động động đất nên xác định theo tất cả mặt bên của
cọc, tức là hu = 0, còn hệ số điều kiện làm việc của mũi cọc dưới tác dụng động đất Mcl
lấy bằng 1,2.
184
www.vietcons.org
3.15 Tính toán móng cọc theo tiêu chuẩn châu Âu (EN 1997-1), [1]; [26]
3.15.1 Những nội dung chính của EN 1997-1 trong thiết kế móng cọc
Về trạng thái giới hạn: xem xét các trạng thái giới hạn dưới đây và danh mục áp
dụng khi phù hợp:
- Mất ổn định tổng thể;
- Tổn thất sức chịu tải của móng cọc;
- Cọc chịu nhổ hoặc không đủ độ bền kéo của móng cọc;
- Phá hoại đất nền do tải trọng ngang tác dụng lên móng cọc;
- Phá hoại kết cấu cọc khi chịu nén, kéo, uốn, cắt hoặc mất ổn định;
- Phá hoại kết hợp của nền đất và móng cọc;
- Phá hoại kết hợp của nền đất và kết cấu bên trên;
- Lún quá mức;
- Trương nở quá mức;
- Chuyển vị ngang quá mức;
- Chấn động quá mức
Về phương pháp thiết kế: việc thiết kế được dựa trên các phương pháp sau đây:
- Giá trị của phương pháp tính toán theo kinh nghiệm hoặc phân tích được chứng
minh bằng kết quả thử tải trọng tĩnh ở các tình huống so sánh;
- Kết quả thử tải trọng tĩnh được tính toán, bằng giá trị trung bình của các kết
quả hoặc cách khác, phù hợp với những kinh nghiệm thực tế có liên quan;
- Kết quả thử tải trọng động có giá trị được chứng minh bằng thí nghiệm tải
trọng tĩnh ở các tình huống so sánh;
- Quan trắc sự làm việc của móng cọc thí nghiệm, chứng tỏ rằng phương pháp
này được hỗ trợ bằng kết quả của việc khảo sát ngoài hiện trường và thí nghiệm đất nền.
3.15.2 Cọc chịu nén

Để chứng tỏ rằng cọc có độ an toàn thích hợp để chống lại sự phá hoại do tải
trọng nén, bất đẳng thức dưới đây phải được thỏa mãn trạng thái giới hạn cực hạn với
các trường hợp tải trọng và tổ hợp tải trọng:
Fc;d ≤ Rc;d (3.128)
trong đó:
Fc;d - tải trọng nén tác động lên cọc, bao gồm cả trọng lượng bản thân cọc;
Rc;d - sức chịu tải thiết kế của cọc bao gồm áp lực chất lên đất tại đáy móng.
Giá trị tiêu chuẩn Fc;k của Fc;d được tính bằng công thức:
Fc;k  PGk   i PQk ,i   W Gk (3.129)
185
www.vietcons.org
trong đó:
PGk - thành phần tiêu chuẩn tĩnh tải của P;
PQk,i - thành phần tiêu chuẩn hoạt tải của P;
WGk - trọng lượng tiêu chuẩn của cọc;
Ψi - hệ số tổ hợp của tải thứ i.
Giá trị tính toán của Fc;d được tính bằng công thức:
Fc;d =γ G  PGk +WGk  + γ Q ψi PQk,i (3.130)
trong đó:
γG - hệ số riêng đối với tĩnh tải;
γQ - hệ số riêng đối với hoạt tải bất lợi.
Sức chịu tải trọng nén tiêu chuẩn của cọc:
Rc;k = Rsk + Rbk (3.131)
trong đó:
Rsk - sức chịu tải tiêu chuẩn thân cọc (ma sát giữa đất và thành cọc);
Rbk - sức chịu tải tiêu chuẩn ở mũi cọc.
Sức chịu tải trọng nén cho phép của cọc:
R sk  R bk hoặc R tk  R sk  R bk (3.132)
R c ;d  R c ;d 
s b t t
trong đó:
γs - hệ số riêng của thành phấn ma sát;
γb - hệ số riêng của thành phấn chống mũi của cọc;
γt - hệ số riêng của sức chịu tải tổng cộng.
3.15.3 Cọc chịu kéo

Để kiểm tra cọc chịu kéo, bất phương trình dưới đây cần được thỏa mãn đối với
tất cả các trường hợp tải trọng giới hạn cuối cùng và các tổ hợp tải trọng:
Ft;d ≤ Rt;d (3.133)
trong đó:
Ft;d - tải trọng kéo tác động lên cọc, trừ bớt trọng lượng bản thân cọc;
Rt;d - sức chịu tải trọng kéo thiết kế của cọc.
Giá trị tiêu chuẩn Ft;k của Ft;d được tính bằng công thức:
Ft ;k  TGk   i TQk ,i   W Gk (3.134)
186
www.vietcons.org
trong đó:
TGk - thành phần tiêu chuẩn tĩnh tải của T;
TQk,i - thành phần tiêu chuẩn hoạt tải của T;
WGk - trọng lượng tiêu chuẩn của cọc;
Ψi - hệ số tổ hợp của tải thứ i.
Giá trị tính toán của Ft;d được tính bằng công thức:
 
Ft;d  γ G TGk  γ G, fav W Gk   γ Q ψi TQk,i (3.135)
trong đó:
γG - hệ số riêng đối với tĩnh tải bất lợi;
γQ - hệ số riêng đối với hoạt tải bất lợi;
γG,fav - hệ số riêng đối với hoạt tải thuận lợi.
Sức chịu tải trọng nén tiêu chuẩn của cọc:
Rt;k = Rstk (3.136)
trong đó:
Rstk - sức chịu tải trọng nhổ tiêu chuẩn của thân cọc).
Sức chịu tải trọng nén cho phép của cọc:
R stk (3.137)
R t ;d 
st
Trong đó:
γst - hệ số riêng của thành phấn ma sát. Lưu ý rằng giá trị của γst phải lớn hơn γs.
3.15.4 Nội dung các phương pháp thiết kế đối với cọc
EN 1997-1 đưa ra 3 phương pháp thiết kế đối với các trạng thái giới hạn STR
(phá hoại hoặc biến dạng quá mức của kết cấu hoặc các phần tử kết cấu) và GEO (phá
hoại hoặc biến dạng quá mức của nền đất) ở các tình huống lâu dài và tạm thời, 3
phương pháp thiết kế khác nhau ở cách phân phối hệ số riêng giữa các tác động, ảnh
hưởng của các tác động, đặc tính và độ bền vật liệu.
Ở Phương pháp thiết kế 1, đối với tất cả các thiết kế, kiểm tra về nguyên tắc yêu
cầu cả hai loại tác động, được áp dụng trong hai tính toán khác nhau. Khi một trong các
loại tác động này chi phối rõ ràng đến thiết kế, không cần thiết phải thực hiện tính toán
cho trường hợp còn lại.
Ở Phương pháp thiết kế 2 và 3, chỉ yêu cầu toán một trường hợp đối với từng
phần của thiết kế và các hệ số được áp dụng gồm nhiều loại khác nhau theo tính toán
được xem xét.
187
www.vietcons.org
Ở Phương pháp thiết kế 2, hệ số áp dụng cho mỗi tác động hoặc ảnh hưởng của
tác động và với độ bền.
Ở Phương pháp thiết kế 3, hệ số áp dụng cho mỗi tác động hoặc ảnh hưởng của
tác động từ kết cấu và với các thông số độ bền của nền đất (hoặc vật liệu).
Các hệ số riêng cho sức chịu tải của cọc theo đất nền được tóm tắt trong các
bảng sau đây. Trong các bảng này, các thông số A, M, R được nhóm thành những tập
hợp, cụ thể:
A - thông số về tác động hoặc hiệu ứng của các tác động;
M - thông số về đất;
R - thông số về độ bền; các chữ số đi kèm biểu thị cho phương pháp thiết kế
được lựa chọn.
Bảng 3.26 - Hệ số độ bền riêng (R) đối với cọc đóng
Loại
Độ bền Ký hiệu
R1 R2 R3 R4
Nền b 1,0 1,1 1,0 1,3
Thân (cọc chịu nén) s 1,0 1,1 1,0 1,3
Tổng/tổ hợp (cọc chịu nén) t 1,0 1,1 1,0 1,3
Thân cọc chịu kéo s;t 1,25 1,15 1,1 1,6
Bảng 3.27 - Hệ số độ bền riêng (R) đối với cọc nhồi

Loại
R1 R2 R3 R4
Nền b 1,25 1,1 1,0 1,6
Bảng 3.28 - Hệ số độ bền riêng (R) đối với cọc khoan bậc liên tục (CFA)
Loại
R1 R2 R3 R4
Nền b 1,1 1,1 1,0 1,45
Bảng 3.29 - Các hệ số riêng theo phương pháp 1

Tổ hợp 1 Tổ hợp 2
Thiết kế phương pháp 1
A1 M1 R1 A2 M1 R4
Bất lợi G 1,35 1,0
Tải thường xuyên, G
Thuận lợi G,fav 1,0 1,0
Tải tạm thời, Q Bất lợi Q 1,5 1,3
188
www.vietcons.org
Thuận lợi Q,fav 0 0

Các đặc trưng vật liệu, X M 1,0 1,0
Sức chịu tải mũi cọc, Rb b
Cọc đóng 1,0 1,3
Cọc nhồi 1,25 1,6
Cọc CFA 1,1 1,45
Sức chịu tải thân cọc, Rs s 1,0 1,3
Sức chịu tải tổng cộng, Rt t
Cọc đóng 1,0 1,3
Cọc nhồi 1,15 1,5
Cọc CFA 1,1 1,4
Sức chịu nhổ, Rst st 1,3 1,6

Thiết kế phương pháp 2 A1 M1 R2
Bất lợi G 1,35
Thuận lợi G,fav 1,0
Bất lợi Q 1,5
Tải tạm thời, Q
Thuận lợi Q,fav 0
Các đặc trưng vật liệu, X M 1,0
Sức chịu tải mũi cọc, Rb b 1,1
Sức chịu tải thân cọc, Rs s 1,1
Sức chịu tải tổng cộng, Rt t 1,1
Sức chịu nhổ, Rst st 1,15

Thiết kế phương pháp 3 A1 A2 M2 R3
Bất lợi G 1,35 1,0
Thuận lợi G,fav 1,0 1,0
Bất lợi Q 1,5 1,3
Tải tạm thời, Q
Thuận lợi Q,fav 0 0
Hệ số ma sát, tgφ φ 1,25
Lực dính hữu hiệu, c’ c’ 1,25
Chống cắt không thoát nước, cu cu 1,4
Nén một trục, qu qu 1,4
Trọng lượng riêng, γ γγ 1,0
Sức chịu tải do mũi cọc, Rb γb 1,0
Sức chịu tải do thân cọc, Rs γs 1,0
Sức chịu tải tổng cộng, Rt γt 1,0
Sức chịu tải kéo do ma sát, Rst γR,st 1,1
189
www.vietcons.org
Bảng 3.32 - Các hệ số riêng theo thí nghiệm cọc

Số thí TN nén tĩnh TN đất hiện trường Số thí TN đóng cọc
nghiệm ξ (T.bình) ξ (min) ξ (T.bình) ξ (min) nghiệm ξ (T.bình) ξ (min)
1 1,4 1,4 - - -
2 1,3 1,2 1,35 1,27 2-4 1,6 1,5
3 1,2 1,05 1,33 1,23
4 1,1 1,0 1,31 1,20
5 1,0 1,0 1,29 1,15 5-9 1,5 1,35
7 1,27 1,12
10 1,25 1,08 10-14 1,45 1,30
15-19 1,42 1,25
≥20 1,4 1,25
3.16 Ví dụ
3.16.1 Ví dụ 3.1 - Cọc bê tông cốt thép đúc sẵn
Thiết kế móng cọc dưới cột đơn của một nhà khung bê tông cốt thép có tường
chèn. Tiết diện cột 40 x 60 (cm). Chịu tải trọng tính toán (lệch tâm theo 2 phương) dưới
chân cột đặt tại mặt đất tự nhiên như sau:
N 0tt = 1020 kN; tt = 46 kNm;
M 0x tt = 220 kNm;
M 0y Q tt0x = 12 kN; Q tt0y = 4 kN
Lớp 1 dày 7,4 m; Lớp 2 dày 4,0 m; Lớp 3 dày 5,5 m.
γW Tỷ Kết quả thí nghiệm nén ép e-p
WL, W P, φ c qc
Lớp W kN/ trọng với áp lực nén p (kPa) N
% % ñoä kPa MPa
m3 hạt
100 200 300 400
1 37,8 33,9 21,8 17,4 2,69 0,18 1
2 42,5 46,1 28,2 17,8 2,68 5o50’ 11 1,148 1,112 1,081 1,062 0,25 3
3 28,7 41,0 24,8 19,0 2,70 16o45’ 29 0,797 0,773 0,752 0,733 2,66 16
Lớp 4 chưa kết thúc ở đáy hố khoan:

Thành phần hạt (%) tương ứng với các cỡ hạt
Hạt cát Hạt Tỷ
Hạt sỏi Hạt bụi W qc
Thô To Vừa Nhỏ Mịn sét trọng N
% MPa
1- 0,5- 0,25 0,1- 0,05- 0,001- hạt
>10 10-5 5-2 2-1 <0,002
0,5 0,25 -0,1 0,05 0,001 0,002
17,5 38 15,5 12 8 5 4 16,8 2,64 9 25
Bước 1: Đánh giá về điều kiện địa chất công trình.

Lớp 1:
190
www.vietcons.org

IP = WL – WP = 0,339 - 0,218 = 0,121;
W-W P  0,378  0,218 = 1,32
IL=
IP 0,121
Theo bảng 7 - TCVN 9362:2012, IL = 1,32 > 1; đất ở trạng thái nhão.
Vậy lớp 1 thuộc loại á sét nhão.
- Xác định hệ số rỗng:
 n 1  0,01W  2,69 x10(1  0,01x 37,8)
e 1   1 = 1,13
w 17, 4
- Xác định dung trọng đẩy nổi:
  1 n (2,69  1) x10
= 7,93 kN/m3
 dn  
1 e 1  1,13
- Xác định góc ma sát trong và lực dính: với đất loại sét, theo Phụ lục E - TCVN
9352:2012, lực dính kết không thoát nước Cu xác định theo công thức:
qc  σo 180  17,4 x1,5
Cu   = 15,39 kPa; φ = 0
10 10
Lớp 2:
IP = WL – WP = 0,461 - 0,282 = 0,179;
Theo bảng 6 - TCVN 9362:2012, IP = 0,179 > 0,17; đất thuộc loại sét.
W-W p  0, 425  0, 282 = 0,80
IL  0,179
Ip
Theo bảng 7 - TCVN 9362:2012; 0,75 < IL = 0,80 < 1; đất ở trạng thái dẻo nhão.
Vậy lớp 2 thuộc loại sét dẻo nhão.
 n 1  0,01W  2,68x10(1  0,01x 42,5)
e 1   1 = 1,15
w 17,8
191
www.vietcons.org
 dn 
  1 n 
(2,68  1) x10
= 7,47 kN/m3
1 e 1  1,15
Lớp 3:
IP = WL – WP = 0,410 - 0,248 = 0,162
Theo bảng 6 - TCVN 9362:2012; 0,07 < IP = 0,162 < 0,17; đất thuộc loại á sét.
W-W p  0, 287  0, 248 = 0,24
IL  0,162
Ip
Theo bảng 7 - TCVN 9362:2012; 0 < IL = 0,24 < 0,25; đất ở trạng thái nửa
cứng.
Vậy lớp 3 thuộc loại á sét nửa cứng.
 n 1  0,01W  2,7 x10(1  0,01x 27,8)
e 1   1 = 0,82
w 19
 dn 
  1 n 
( 2,7  1) x10
= 9,34 kN/m3
1 e 1  0,82
Lớp 4:
17,5 + 38 = 55.5% > 50%
Theo bảng 2 - TCVN 9362:2012, đất thuộc loại cát thô.
- Xác định trạng thái của đất: căn cứ kết quả xuyên tĩnh pt = 9 MPa; 15 MPa > qc
> 5 MPa; tra bảng 5 - TCVN 9362:2012, đất thuộc loại chặt vừa. Tương ứng hệ số rỗng
e = 0,55 ÷ 0,7, nội suy từ pt tìm được e = 0,61.
Vậy lớp 4 thuộc loại cát thô chặt vừa.
 n (1  W ) 2,64 x10x (1  0,168) 3
W    19,15 kN/m
1 e 1  0,61
 dn 
  1 n 
(2,64  1) x10
= 10,18 kN/m3
1 e 1  0,61
- Độ bão hòa:
192
www.vietcons.org
W 2,64 x 0,168
G   0,727
e 0,61
Theo bảng 4 - TCVN 9362:2012, G trong khoảng 0,5 ÷ 0,8; vậy cát ở trạng thái
ẩm.
- Góc ma sát trong φ của đất cát xác định từ kết quả xuyên tiêu chuẩn theo Phụ
lục E - TCVN 9351:2012 theo công thức:
  12 NSPT  15  12 x 25  15 = 32,32o = 32o20’, c ≈ 0
Lưu ý : Xác định góc ma sát trong và lực dính bằng sử dụng hệ số rỗng e = 0,61
với cát thô, tra bảng B1 - TCVN 9362:2012, tìm được φtc = 38,8o; ctc = 0,1 kPa.
- Mô đun biến dạng E, xác định từ kết quả xuyên tĩnh (Phụ lục E, TCVN
9352:2012): E = αqc; với đất cát α = 1,5 ÷ 3; lấy trung bình α = 2,25 có:
E = 2,25 x 9 = 20,25 MPa.
có giá trị là E = 34 MPa. Hoặc từ kết quả thí nghiệm xuyên tiêu chuẩn - theo công thức
E2 – TCVN 9351:2012 như sau:
a  cNSPT  6 
E
10
trong đó:
a - hệ số, lấy bằng 40 khi Nspt > 15; lấy bằng 0 khi Nspt < 15;
c - hệ số phụ thuộc vào loại đất:
- lấy bằng 3,0 với đất loại sét;
- lấy bằng 3,5 với đất cát mịn;
- lấy bằng 4,5 với đất cát trung;
- lấy bằng 7,0 với đất cát thô;
- lấy bằng 10 với đất cát lẫn sỏi sạn;
- lấy bằng 12 với đất sỏi sạn lẫn cát.
Thay số:
40  725  6 
E = 25,7 MPa
10
Nhận xét: qua các chỉ tiêu như trên, ta nhận thấy lớp 1 và lớp 2 thuộc loại đất
yếu, lớp 3 và 4 đều có thể lựa chọn để đặt mũi cọc.
Bước 2: Xác định tải trọng tác dụng xuống móng

Tải trọng tính toán đặt tại mặt đất tự nhiên đã cho:
193
www.vietcons.org
N 0tt = 1020 kN; tt = 46 kNm;

M 0x tt = 220 kNm;
M 0y Q tt0x = 12 kN; Q tt0y = 4 kN
N 0tc = 887,0 kN; M 0x

tc = 40,0 kNm; tc = 191,3 kNm;
M 0y Q tc0x = 10,4 kN; Q tc0y = 3,5
kN
Bước 3: Xác định độ sâu đặt đáy đài

Sơ bộ chọn độ sâu đặt đáy đài h = 1,5 m; đặt ở lớp đất 1, giả thiết chiều rộng đài
B = 1,5 m. Kiểm tra điều kiện cân bằng giữa áp lực đất bị động ở mặt bên đài và tổng
tải trọng ngang tính toán tác dụng tại đỉnh đài:
 φ  2Q0tt  0 2x12
h  0,7tg  450 -  =0,7tg  450 -  = 0,67 m < 1,5 m
 2  γB  2  17,4x1,5
Độ sâu đã chọn thỏa mãn điều kiện cân bằng áp lực.
Á sét nhão. W=17,4 kN/m3; IL=1,32; =0;

c=15,39 kPa; N=1; qc=180 kPa
Á sét dẻo nhão. W=17,8 kN/m3; IL=0,80; =5050’;

c=11,00 kPa; N=3; qc=250 kPa
Á sét nửa cứng. W=19,0 kN/m3; IL=0,24; =16045’;

c=29,00 kPa; N=16; qc=2660 kPa
Cát thô chặt vừa. W=19,15 kN/m3; =32020’;

c=0 kPa; N=25; qc=9000 kPa
Hình 3.36 - Sơ đồ tính toán móng, số liệu địa chất công trình
Bước 4: Xác định các thông số về cọc
194
www.vietcons.org
a. Chiều dài và tiết diện cọc

Cao trình đặt mũi cọc: căn cứ vào trụ địa chất và đánh giá điều kiện đất nền ở
bước 1, lựa chọn lớp 4 để đặt mũi cọc và chôn vào lớp đất 4 là 2 m (xem hình vẽ kèm
theo).
Cao trình mũi cọc ở độ sâu -18,9 m (không kể phần vát nhọn cũa mũi cọc).
Chiều dài tính toán của cọc:
Ltt = (7,4 – 1,5) + 4,0 + 5,5 + 2,0 = 17,4 m
Chiều dài thực tế phải gia công cọc bao gồm chiều dài tính toán; chiều dài đoạn
ngàm cọc vào trong đài (Lng) và chiều dài đoạn mũi cọc (Lm):
L = Ltt + Lng + Lm = 17,4 + (0,1 + 0,5) + 0,3 = 18,3 m
Chọn cọc có tiết diện vuông, kích thước 30 x 30 (cm). Diện tích tiết diện ngang
của cọc Ab = 0,09 m2. Chia thành 2 đoạn 9,0 m + 9,3 m cho đoạn cọc mũi.
b. Lựa chọn sơ bộ về vật liệu cọc
Cốt thép dọc loại AII - Rs = 280000 kPa. Chọn 4ф16 - As = 8,04 cm2 (µ = 1,03
%);
Cốt đai và thép móc cẩu chọn loại AI - Rs = 225000 kPa;
Sơ bộ chọn bê tông cọc cấp độ bền B20 - Rb = 11500 kPa; Rbt = 900 kPa. Mô
đun đàn hồi Eb = 27000 MPa.
c. Lựa chọn phương pháp hạ cọc
Căn cứ vào địa tầng cho thấy lớp 1 và 2 là lớp đất yếu; lớp 3 là đất loại sét, riêng
lớp 4 là cát thô chặt vừa, nhưng là lớp đất đặt mũi cọc và chỉ chôn sâu vào 2 m nên có
thể lựa chọn hạ cọc bằng phương pháp ép.
Bước 5: Xác định sức chịu tải của cọc

a. Sức chịu tải theo cường độ vật liệu
Cách 1:
Sức chịu tải cho phép tính theo công thức:
RV = (RbAb + RsAs)
Xác định hệ số uốn dọc  dựa vào độ mảnh λ = ly/b = 5,9/0,3 = 19,67; từ bảng
3.4 nội suy có  = 0,816
thay số:
RV = (RbAb + RsAs) = 0,816(11500x0,09 + 280000x8,04x10-4) = 1028 kN
Cách 2:
Hệ số uốn dọc  xác định như sau:
 = 1,028 - 0,0000288λ2 - 0,0016 λ
Với λ - độ mảnh của cọc: λ = ly/r (r = 0,3 m)
195
www.vietcons.org
ly = νl; với l là chiều dài cọc; l = 17,4 m; ν = 0,7 (đỉnh cọc ngàm vào đài và mũi
cọc treo trong đất) hoặc tựa lên đá và đất cứng.
Như vậy: ly = 0,7 x 17,4 = 12,18 m; λ = 12,18/0,3 = 40,6
thay số, ta có:
 = 1,028 - 0,0000288 x 40,62 - 0,0016 x 40,6 = 0,915
Sức chịu tải cho phép trong trường hợp này:
RV = (RbAb + RsAs) = 0,915(11500x0,09 + 280000x8,04x10-4)
= 1153 kN
Sử dụng giá trị RV = 1028 kN để tính toán.
b. Sức chịu tải theo chỉ tiêu cơ lý của đất nền
b1. Sức chịu tải cực hạn
Sức chịu tải trọng nén cực hạn Rc,u, (kN), được xác định bằng công thức:
Rc,u = c(cqqbAb+ u∑cffili)
trong đó:
c - hệ số điều kiện làm việc của cọc trong đất, c = 1;
qb - cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc tại độ sâu zM = 18,9 m, lấy theo
Bảng 3.7; có qb = 8434 kPa
cq - hệ số điều kiện làm việc của đất ở dưới mũi cọc, hạ cọc bằng phương pháp
ép vào cát thô chặt vừa, theo Bảng 3.9 có cq = 1,1;
Ab - diện tích tiết diện ngang của cọc; Ab = 0,32 = 0,09 m2;
u - chu vi tiết diện ngang của cọc; u = 4x0,3 = 1,2 m;
cf - hệ số điều kiện làm việc của đất ở dưới mũi cọc và mặt bên cọc, lấy theo
Bảng 3.9;
fi - cường độ sức kháng trung bình của lớp đất thứ “i” trên thân cọc, xác định
bằng cách chia các lớp đất thành các lớp phân tố có chiều dày ≤ 2 m, lấy theo Bảng 3.8;
Chiều dày Độ sâu zi, mfifili
Lớp đất IL / Độ chặt γcf,i fi (kPa)
li, (m) (m) (kN/m)
1 1,32 5,9 4,45 0 0 0
21 0,80 2,0 8,4 1,0 8,00 16,00
22 0,80 2,0 10,4 1,0 8,00 16,00
31 0,24 2,0 12,4 1,0 60,38 120,76
32 0,24 2,0 14,4 1,0 62,86 125,72
33 0,24 1,5 16,15 1,0 65,03 97,55
41 Chặt vừa 2,0 17,9 1,0 76,06 152,12
Tổng cộng 528,15
196
www.vietcons.org
Lưu ý: lớp đất 1 có chỉ số sệt IL > 1, ma sát đơn vị f ≈ 0, nên không cần phải chia
thành các lớp nhỏ.
thay số:
Rc,u = 1(1,1x8434x0,09 + 1,2x528,15) = 1468,74 kN
Hình 3.37 - Phân chia các lớp phân tố để tính thành phần ma sát bên giữa đất và thành
cọc
b2. Sức chịu tải cho phép theo chỉ tiêu cơ lý của đất nền
Sức chịu tải cho phép (theo công thức 3.5):
γ0
Rc = R
γ n γ k c,u
trong đó:
γ0 - hệ số điều kiện làm việc, kể đến yếu tố tăng mức độ đồng nhất của nền đất
khi sử dụng móng cọc, lấy bằng 1,15 trong móng nhiều cọc;
γn - hệ số tin cậy về tầm quan trọng của công trình, lấy bằng 1,15 với tầm quan
trọng của công trình cấp II;
γk - hệ số tin cậy theo đất lấy như sau: móng cọc đài thấp có đáy đài nằm trên
lớp đất biến dạng lớn; số lượng cọc trong móng có 1 đến 5 cọc; γk = 1,75.
1,15
R c1 = 1468,74=839,28 kN
1,15x1,75
197
www.vietcons.org
c. Sức chịu tải theo chỉ tiêu cường độ của đất nền
c1. Sức chịu tải cực hạn
Sức chịu tải cực hạn Rc,u, (kN), của cọc theo đất nền là:
R c, u  Q b  Q f  q b A b  u  f i l i
trong đó:
Ab - diện tích tiết diện ngang mũi cọc; Ab = 0,3 x 0,3 = 0,09 m2;
u - chu vi tiết diện ngang cọc; u = 0,3 x 4 = 1,2 m;
Sức kháng của đất dưới mũi cọc (khi   0, c = 0):
Qb = q’γ,pN’qAb
Xác định chiều sâu ngàm thực tế của mũi cọc vào đất LB: Mũi cọc cắm vào lớp
đất cát thô chặt vừa là 2,0 m - coi cọc ngàm vào lớp này, ta có LB = 2,0 m.
Từ Bảng 3.13, có ZL/d = 8, như vậy ZL = 8 x 0,3 = 2,4 m.
Ta có: LB = 2,0 m < ZL = 2,4 m, q’γ,p lấy theo giá trị bằng áp lực lớp phủ tại độ
sâu mũi cọc (có trị số bằng ứng suất pháp hiệu quả theo phương đứng do đất gây ra tại
cao trình mũi cọc), tính như sau:
- Tính toán cho lớp đất 1: lớp đất 1 được phân chia bởi mực nước ngầm, do vậy
được tính toán thành hai đoạn như sau:
+ Tử đáy đài đến cao độ -2,2 m:
q’γ,p 1,5m = 17,4x1,5 = 26,10 kPa
q’γ,p 2,2m = 17,4x2,2 = 38,28 kPa
+ Từ cao độ -2,2 m đến đáy lớp 1:
q’γ,p 7,4m = 38,28 + 7,93x5,2 = 79,52 kPa
- Tính toán cho lớp đất 2: từ cao độ -7,4 m đến -11,4 m:
q’γ,p 11,4m = 79,52 + 7,47x4,0 = 109,40 kPa
q’γ,p 16,9m = 109,40 + 9,34x5,5 = 160,77 kPa
q’γ,p 18,9m = 160,77 + 10,18x2 = 181,13 kPa
q’γ,p = q’γ,p 18,9m = 181,13 kPa
Từ bảng 3.13, có N’q = 100.
Thay số:
Qb = q’γ,pN’qAb = 181,13 x 100 x 0,09 = 1630,17 kN
198
www.vietcons.org
Sức kháng trung bình trên thân cọc

Cường độ sức kháng trung bình trên thân cọc trong lớp đất thứ “i” trường hợp
tổng quát được xác định theo công thức:
f i  αc u,i  k i σ' v,z tgδ i
trong đó:
cu,i - cường độ sức kháng không thoát nước của lớp đất dính thứ “i”; ở đây, lấy
cu = c; trong đó c là lực dính của đất. Hệ số α lấy bằng 0,7 đối với cọc BTCT đúc sẵn.
δi - góc ma sát giữa đất và cọc, lấy bằng góc ma sát trong của đất φi:
cu1 = 15,39 kPa; δ1 = φ1 = 0; IP1 = 12,1
0
cu2 = 10,00 kPa; δ2 = φ2 = 5 50’; IP2 = 17,9
0
cu3 = 29,00 kPa; δ3 = φ3 = 16 45’; IP3 = 16,2
0
cu4 = 0; δ4 = φ4 = 31 20’;
ki - hệ số áp lực ngang của đất lên cọc:
Với đất dính: ki = (0,19 + 0,233logIPi)
Tính toán hệ số ki:
k1 = (0,19 + 0,233logIP1) = (0,19 + 0,233log12,1) = 0,442
k2 = (0,19 + 0,233logIP2) = (0,19 + 0,233log17,9) = 0,482
k3 = (0,19 + 0,233logIP3) = (0,19 + 0,233log16,2) = 0,472
k4 = 1 - sin4 = 1 - sin31020’ = 0,480
Độ li, γ, Ip, φ, c, fi, fili,
Lớp 'ν,z
sâu, ki
đất
m m kN/m3 % độ kPa kPa kPa kN/m
1,5 26,10
11 0,7 17,40 12,1 - 15,39 0,442 10,77 7,54
2,2 38,28
2,2 38,28
12 5,2 7,93 12,1 - 15,39 0,442 10,77 56,02
7,4 79,52
7,4 79,52
2 4,0 7,47 17,9 5050’ 11,00 0,482 12,35 49,39
11,4 109,40
11,4 109,40
3 5,5 9,34 16,2 16045’ 29,00 0,472 39,48 217,15
16,9 160,77
16,9 160,77
4 2,0 10,18 32030’ 0 0,480 49,95 99,91
18,9 181,13
199
www.vietcons.org

Sức chịu tải do sức kháng trên thân cọc:
Q f  u  f i l i = 1,2 x 430,01 = 516,01
Sức chịu tải cực hạn của cọc theo chỉ tiêu cường độ của đất nền là:
Rc,u = 1630,17 + 516,01 = 2146,18 kN
c2. Sức chịu tải cho phép theo chỉ tiêu cường độ của đất nền
γ0 γ0  Qb Qf 
Rc= R c,u =  γ kb + γ kf 
γnγk γn  
1,15  1630,17 516,01 
R c2 = + = 801,40 kN
1,15  3 2 
ở đây:
γ0 = 1,15; γn = 1,15, tương tự như sức chịu tải theo chỉ tiêu cơ lý của đất;
γkb = 3 và γkf = 2.
d. Sức chịu tải theo kết quả thí nghiệm xuyên tĩnh
d1. Sức chịu tải cực hạn
Sức chịu tải cực hạn của cọc theo kết quả xuyên tĩnh được xác định như:
trong đó:
qb - cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc xác định theo công thức:
qb = kcqc
qc = qc4 = 9000 kPa
kc = 0,5 (tra Bảng 3.16);
Thay số:
qb = kcqc = 0,5 x 9000 = 4500 kPa
u - chu vi tiết diện ngang của cọc; u = 4 x 0,3 = 1,2 m
Tính toán thành phần ma sát theo bảng dưới đây. Từ đó ta có sức chịu tải cực
hạn của cọc là:
Rc,u = qbAb+ u∑fili = 4500 x 0,09 + 1,2 x 618,48 = 1147,18 kN
200
www.vietcons.org
qci, li, q ci
Lớp đất Loại đất αi li, kN/m
kPa m αi
1 Á sét nhão 180 30 5,9 35,40
2 Sét dẻo nhão 250 30 4,0 33,33
3 Á sét nửa cứng 2660 40 5,5 365,75
4 Cát thô chặt vừa 9000 100 2,0 180,00
d2. Sức chịu tải cho phép theo kết quả xuyên tĩnh
γ0 1,15
R c3 = R c,u = x1147,18 = 382,40 kN
γnγ k 1,15x3
γk = 3; với công trình vĩnh cửu, dài hạn, các kết cấu quan trọng.
e. Sức chịu tải theo kết quả xuyên tiêu chuẩn

e1. Sức chịu tải cực hạn
Do cọc xuyên qua cả đất dính và đất rời, do vậy tính toán sức chịu tải cho phép
của cọc theo công thức Viện Kiến trúc Nhật Bản (1988):
R c,u =q b A b +u   f c,ilc,i +f s,ils,i 
trong đó:
qb - cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc nằm trong đất rời, với cọc ép:
qb= 300 Np = 300 x 25 = 7500 kPa
(NP = 25; chỉ số SPT trung bình trong khoảng 1d dưới và 4d trên mũi cọc).
Cường độ sức kháng trên đoạn cọc nằm trong lớp đất dính thứ “i”:
fc,i = αpfLcu,i
trong đó:
đứng, xác định theo biểu đồ trên hình 3.23a;
fL - hệ số điều chỉnh theo độ mảnh h/d của cọc đóng; h/d = 17,4/0,3 = 58, xác
định theo biểu đồ trên hình 3.23b có fL = 0,96
Cường độ sức kháng trung bình trên đoạn cọc nằm trong lớp đất rời thứ “i”:
201
www.vietcons.org
10Ns,i
fs,i =
3
Tính toán thành phần ma sát theo bảng sau:
Lớp Độ li, c, 'ν,z fi, fili,
Loại đất N c/'ν,z p
đất sâu, m m kPa kPa kPa kN/m
Á sét nhão 1,5 26,10
11 0,7 1 15,39 0,48 0,7 10,34 7,24
2,2 38,28
12 5,2 1 15,39 0,26 1,0 14,77 76,83
7,4 79,52
Sét dẻo 7,4 79,52
2 4,0 3 11,00 0,116 1,0 10,56 42,24
nhão 11,4 109,40
Á sét nửa 11,4 109,40
3 5,5 16 29,00 0,215 1,0 27,84 153,12
cứng 16,9 160,77
Cát thô chặt 16,9
4 2,0 25 83,33 166,67
vừa 18,9
Tổng hợp sức chịu tải cực hạn của cọc như sau:
= 7500 x 0,09 + 1,2 x 446,09 = 1210,31 kN

d2. Sức chịu tải cho phép theo kết quả xuyên tiêu chuẩn
γ0 1,15
R c4 = R c,u = x1210,31 = 403,44 kN
γnγ k 1,15x3
γk = 3; với công trình vĩnh cửu, dài hạn, các kết cấu quan trọng.
f. Tổng hợp và lựa chọn sức chịu tải thiết kế của cọc.
Các loại sức chịu tải đã tính toán cho kết quả như sau:
- Sức chịu tải theo cường độ vật liệu: RV = 1028,00 kN
- Sức chịu tải theo chỉ tiêu cơ lý: Rc1 = 839,28 kN
- Sức chịu tải theo chỉ tiêu cường độ: Rc2 = 801,40 kN
- Sức chịu tải theo kết quả xuyên tĩnh: Rc3 = 382,40 kN
- Sức chịu tải theo kết quả xuyên tiêu chuẩn: Rc4 = 403,44 kN
Chọn sức chịu tải thiết kế là giá trị nhỏ nhất Rctk = Rc3 = 382,40 ≈ 382 kN.
202
www.vietcons.org
Kiểm tra sự phù hợp của sức chịu tải theo cường độ vật liệu bằng cách xét tỷ số
RV
 1028 = 2,68; như vậy tỷ số này trong khoảng từ 2 ÷ 3, đảm bảo điều kiện cọc
Rc 382
không bị phá hoại trong quá trình hạ cọc vào trong đất.
Lưu ý: Nếu không thỏa mãn điều kiện trên cần phải điều chỉnh vật liệu làm cọc
theo trình tự như sau:
+ Nếu RV < 2Rc: tăng đường kính thép; cường độ thép; tăng cấp độ bền của bê
tông; tăng số thanh thép dọc. Không nên tăng tiết diện hoặc chiều dài cọc, vì khi tăng
một trong hai thông số này, tất cả các loại sức chịu tải trên sẽ thay đổi theo.
+ Nếu RV > 3Rc: sức chịu tải theo vật liệu quá dư, thực hiện trình tự ngược lại
với trường hợp trên.
Bước 6: Xác định số lượng cọc, bố trí cọc trong móng

Phản lực của cọc lên đáy đài:
R ctk 382 = 471,60 kPa
p tt = =
2 2
(3d) (3x0,3)
Diện tích sơ bộ đáy đài:

N 0tt 1020
sb
Ad = tt
= = 2,32 m2
p -nγ tb h 471,60-1,1x20x1,5
Tổng lực dọc tính toán tính đến đáy đài:
tt tt tt tt sb
N  N 0  N d = N 0 + nA d γ tb h = 1020 + 1,1x2,32x20x1,5
= 1096,56 kN
Số lượng cọc trong móng:
tt 1096,56
n c =β N
R c =1,5x
= 4,3 (cọc)
382
Sơ bộ chọn 5 cọc và bố trí cọc theo dạng hình chữ nhật trên mặt bằng. Khoảng
cách cọc và kích thước thực tế của đài theo hình vẽ.
Lưu ý: Móng có độ lệch tâm theo hai phương chênh lệch nhau khá lớn, do vậy
không nên bố trí lưới cọc theo lưới hình vuông.
203
www.vietcons.org
Hình 3.38 - Bố trí cọc trên mặt bằng
Bước 7: Kiểm tra điều kiện áp lực xuống đỉnh cọc

Điều kiện kiểm tra tổng quát như sau:
tt tt
P max  P c  R c
tt
Pmin  0
trong đó:
Rc - sức chịu tải thiết kế của cọc, (kN);
tt
P c - trọng lượng tính toán của cọc, (kN);
P ttmax; P ttmin - áp lực lớn nhất và nhỏ nhất tác dụng xuống cọc, (kN).
Áp lực tác dụng xuống đầu cọc trường hợp móng chịu tải lệch tâm theo 2
phương:
tt
M tt y i M y x i
Ntt
Pitt  n  x 
2 2
y x
i i
M ttx =M 0x
tt tt
+Q oy h Q = 46 + 4x1,5 = 52 kNm
M tty =M 0y
tt tt
+Q ox h Q h = 220 + 12x1,5 = 238 kNm
Tổng lực dọc tính toán tính đến đáy đài theo kích thước đài thực tế:
tt tt tt tt
N  N 0  N d = N 0 + nA d γ tb h = 1020 + 1,1x2,0x1,7x20x1,5
= 1132,2 kN
Tính toán áp lực xuống các đỉnh cọc được trình bày trong bảng sau:
tt
2 tt N
Cọc xi yi  x i2  yi Mx
tt
My Pi
n
1 -0,75 0,60 168,77
2 -0,75 -0,60 125,44
2,25 1,44 52,00 238,00 226,44
3 0,00 0,00 226,44
4 0,75 0.60 327,44
204
www.vietcons.org
5 0,75 -0,60 284,11

Trọng lượng tính toán của cọc từ đáy đài đến mũi cọc:
tt 2
Pc = nApLttγb = 1,1x0,3 x(18,9-1,5)x25 = 43,07 kN
Kiểm tra điều kiện:
tt tt
Pmax  Pc = 327,74 + 43,07 = 370,51 kN < Rctk = 382 kN
Chênh lệch giữa hai vế là (382,00 – 370,51)/382,00 = 0,03 (3,3%) < 10%
tt
Pmin = 125,44 kN > 0; cọc không chịu nhổ
Vậy số lượng cọc và khoảng cách cọc đã bố trí là hợp lý.
Kiểm tra sự làm việc của cọc trong nhóm theo biều thức:
Rnhom = ncRctk ≥ Ntt
Hệ số nhóm η tính theo công thức Labarre:
( m  1) n  ( n  1) m 0,3 (3  1) 2  (2  1)3
  1  arctg dc  1  arctg x
lc 90mn 0,96 90 x 5
(3-1)2+(2-1)3
=1-17,4x = 0,73
90x5
trong đó:
dc - cạnh cọc; dc = 0,3 m; lc - khoảng cách giữa các cọc; lc = 0,96 m
m - số hàng cọc; n - số cọc trong mỗi hàng.
Thay số:
Rnhom = 0,73x5x383 = 1398 kN > Ntt = 1132,2 kN
Móng thỏa mãn điều kiện làm việc trong nhóm.
Bước 8: Kiểm tra cọc chịu tải trọng ngang

a. Xác định nội lực do tải trọng ngang dọc theo thân cọc
Móng chịu tải trọng lệch tâm theo hai phương, tuy vậy chỉ cần kiểm tra theo
phương có lực cắt lớn hơn.
Lực cắt lớn nhất tác dụng xuống móng: Q tt0x = 12 kN, như vậy lực cắt tác dụng
tt
lên một cọc là Q = Q 0x /5 = 12/5 = 2,4 kN.
Mô men quán tính tiết diện ngang của cọc:

4 4
0,3
I = dc = = 0,000675 m4
12 12
205
www.vietcons.org
Chiều rộng quy ước của cọc:

bc = 1,5dc + 0,5 = 1,5x0,3 + 0,5 = 0,95 m
Hệ số nền tra Bảng 3.17, với đất loại sét có chỉ số sệt IL = 0,5 ÷ 1; K = 2500
4
kN/m
Hệ số biến dạng tính theo công thức:
Kb c  5 2500 x 0,95
bd  5 = 0,665
Eb I 27000000 x 0,000675
Chiều sâu tính đổi:

le = bdl = 0,665 x 17,4 = 11,57 m
Tra bảng 3.19 có: A0 = 2,441; B0 = 1,621; C0 = 1,751
Chuyển vị ngang của cọc ở do lực đơn vị H0 = 1 gây ra:
1 1
δ HH  3
A0  3
x2,441 = 0,000455 (m/kN)
α EbI
bd 0, 665 x27000000x0,000675
Chuyển vị ngang của cọc ở do lực đơn vị Mo = 1 gây ra:
1 1
δ HM  δ MH  2
B0  2
x1,621
α EbI
bd 0,665 x27000000x 0,000675
=0,000201 (m/kN)
Góc xoay của cọc ở do lực đơn vị H0 = 1 gây ra:
1 1
δ MM  C0  x1,751 = 0,000145 (1/kNm)
α bd E b I 0,665x2700 0000x0,000 675
Mô men uốn và lực cắt của cọc tại cao trình mặt đất:
M0 = M + Ql0 = 0
Q0 = Q = 2,4 kN
Chuyển vị ngang y0 và góc xoay ψ0 tại cao trình mặt đất:
y0 = Q0δHH + M0δHM = 2,4x0,000455 + 0 = 0,00109 (m)
ψ0 = Q0δMH + M0δMM = 2,4x0,000201 + 0 = 0,000482 (rad)
Chuyển vị ngang và góc xoay của cọc tại cao trình đáy đài:
Ml30 Ql02
Δ n  y 0  ψ 0l 0  3E I  2E I
b b
Ql30 Ml0
ψ  ψo  
2E b I E b I
206
www.vietcons.org
Trong công thức trên l0 là khoảng cách từ đáy đài đến mặt đất, với móng cọc đài
thấp nên l0 = 0, do vậy:
Δ = y0 = 0,00109 m; ψ = ψo = 0,000482 rad
Áp lực tính toán - бz (kPa); mô men uốn - Mz (kNm) và lực cắt Qz (kN) trong
các tiết diện cọc như sau:
K  ψ0 M Q 
σz  Z e  y 0 A 1  B1  2 0 C1  3 0 D 1 
α bd  α bd E b I α bd E b I α bd E b I 
Q0
M z  α 2bd E b Iy 0 A 3  α bd E b Iψ 0 B 3  M 0 C 3  D4
α bd
Q z  α 3bd E b Iy 0 A 4  α 2bd E b Iψ 0 B 4  α bd M 0 C 4  Q 0 D 4
Thay số có kết quả như các bảng dưới đây.
Biểu đồ mô men dọc theo thân cọc:
Giá trị Mz (kNm)
Độ sâu từ đáy đài (m)
Mô men dọc theo thân cọc:

Z Ze A3 B3 C3 D3 Mz
- - 0.000 0.000 1.000 0.000 0.000
0.15 0.1 0.000 0.000 1.000 0.100 0.361
0.30 0.2 -0.001 0.000 1.000 0.200 0.713
0.45 0.3 -0.005 -0.001 1.000 0.300 1.045
0.60 0.4 -0.011 -0.002 1.000 0.400 1.359
0.75 0.5 -0.021 -0.005 0.999 0.500 1.649
0.90 0.6 -0.036 -0.011 0.998 0.600 1.913
1.05 0.7 -0.057 -0.020 0.996 0.699 2.139
1.20 0.8 -0.085 -0.034 0.992 0.799 2.336
1.35 0.9 -0.121 -0.055 0.985 0.897 2.496
1.50 1.0 -0.167 -0.083 0.975 0.994 2.605
207
www.vietcons.org
1.65 1.1 -0.222 -0.122 0.960 1.090 2.696

1.80 1.2 -0.287 -0.173 0.938 1.183 2.759
1.95 1.3 -0.365 -0.238 0.907 1.273 2.778
2.11 1.4 -0.455 -0.319 0.866 1.358 2.767
2.26 1.5 -0.559 -0.420 0.881 1.437 2.729
2.41 1.6 -0.676 -0.543 0.739 1.507 2.672
2.56 1.7 -0.808 -0.691 0.646 1.566 2.590
2.71 1.8 -0.956 -0.867 0.530 1.612 2.484
2.86 1.9 -1.116 -1.074 0.385 1.640 2.389
3.01 2.0 -1.295 -1.314 0.207 1.646 2.240
3.31 2.2 -1.693 -1.906 -0.271 1.575 1.946
3.61 2.4 -2.141 -2.663 -0.941 1.352 1.627
3.91 2.6 -2.621 -3.600 -1.877 0.917 1.314
4.21 2.8 -3.103 -4.718 -3.408 0.197 1.012
4.51 3.0 -3.541 -6.000 -4.688 -0.891 0.727
5.26 3.5 -3.919 -9.544 -10.340 -5.854 0.198
6.02 4.0 -1.614 -11.730 -17.910 -15.070 -0.044
Biểu đồ lực cắt dọc theo thân cọc:
Giá trị Qz (kN)
Lực cắt dọc theo thân cọc:

Z Ze A4 B4 C4 D4 Qz
- - 0.000 0.000 0.000 1.000 2.400
0.15 0.1 -0.005 0.000 0.000 1.000 2.371
0.30 0.2 -0.020 -0.003 0.000 1.000 2.295
0.45 0.3 -0.045 -0.009 -0.001 1.000 2.172
0.60 0.4 -0.080 -0.021 -0.003 1.000 2.014
0.75 0.5 -0.125 -0.042 -0.008 0.999 1.831
0.90 0.6 -0.180 -0.072 -0.016 0.997 1.621
1.05 0.7 -0.245 -0.114 -0.030 0.994 1,397
1.20 0.8 -0.320 -0.171 -0.051 0.989 1.168
1.35 0.9 -0.404 -0.243 -0.082 0.980 0.936
1.50 1.0 -0.499 -0.333 -0.125 0.967 0.699
208
www.vietcons.org
1.65 1.1 -0.603 -0.443 -0.183 0.946 0.469

1.80 1.2 -0.714 -0.575 -0.259 0.917 0.263
1.95 1.3 -0.838 -0.730 -0.356 0.876 0.043
2.11 1.4 -0.967 -0.910 -0.479 0.821 -0.144
2.26 1.5 -1.105 -1.116 -0.630 0.747 -0.327
2.41 1.6 -1.248 -1.350 -0.815 0.652 -0.482
2.56 1.7 -1.396 -1.643 -1.036 0.529 -0.503
2.71 1.8 -1.547 -1.906 -1.299 0.374 -0.736
2.86 1.9 -1.699 -2.227 -1.608 0.181 -0.840
3.01 2.0 -1.848 -2.578 -1.966 -0.057 -0.918
3.31 2.2 -2.125 -3.360 -2.849 -0.692 -1.022
3.61 2.4 -2.339 -4.228 -3.973 -1.592 -1.061
3.91 2.6 -2.437 -5.140 -5.355 -2.821 -1.040
4.21 2.8 -2.346 -6.023 -6.990 -4.445 -0.976
4.51 3.0 -1.969 -6.765 -8.840 -6.520 -0.871
5.26 3.5 1.074 -6.789 -13.690 -13.830 -0.544
6.02 4.0 9.244 -0.358 -15.610 -23.140 -0.142
Biểu đồ áp lực ngang dọc theo thân cọc:
Giá trị σz (kN)
Áp lực ngang dọc theo thân cọc:

Z Ze A1 B1 C1 D1 бz
- - 1.000 0.000 0.000 0.000 0.000
0.15 0.1 1.000 0.100 0.005 0.000 0.383
0.30 0.2 1.000 0.200 0.002 0.001 0.711
0.45 0.3 1.000 0.300 0.045 0.005 0.987
0.60 0.4 1.000 0.400 0.080 0.011 1.211
0.75 0.5 1.000 0.500 0.125 0.021 1.385
0.90 0.6 0.999 0.600 0.180 0.036 1.512
1.05 0.7 0.999 0.700 0.245 0.057 1.598
1.20 0.8 0.997 0.799 0.320 0.085 1.641
1.35 0.9 0.995 0.899 0.405 0.121 1.648
1.50 1.0 0.992 0.997 0.499 0.167 1.629
209
www.vietcons.org
1.65 1.1 0.987 1.095 0.604 0.222 1.578

1.80 1.2 0.979 1.192 0.718 0.288 1.498
1.95 1.3 0.969 1.287 0.841 0.365 1.402
2.11 1.4 0.955 1.379 0.974 0.456 1.293
2.26 1.5 0.937 1.468 1.115 0.560 1.173
2.41 1.6 0.913 1.553 1.264 0.678 1.041
2.56 1.7 0.882 1.633 1.421 0.812 0.903
2.71 1.8 0.848 1.706 1.584 0.961 0.799
2.86 1.9 0.795 1.770 1.752 1.126 0.627
3.01 2.0 0.735 1.823 1.924 1.308 0.493
3.31 2.2 0.575 1.887 2.272 1.720 0.242
3.61 2.4 0.347 1.874 2.609 2.195 0,226
3.91 2.6 0.033 1.755 2.907 2.724 -0.159
4.21 2.8 -0.385 1.490 3.128 3.288 -0.287
4.51 3.0 -0.928 1.037 3.225 3.858 -0.401
5.26 3.5 -2.928 -1.272 2.463 4.980 -0.520
6.02 4.0 -5.853 -5.941 -0.927 4.548 -0.558
b. Kiểm tra khả năng chịu uốn của cọc

Mzmax ≤ [M]
Tại độ sâu z = 1,95 m kể từ đáy đài (thuộc lớp đất 1) có Mzmax = 2,778 kNm;
Kiểm tra khả năng chịu uốn của cọc đã chọn với tiết diện 30 x 30 (cm), thép dọc
4ф16 - As = 8,04 cm2. Bê tông cọc cấp độ bền B20 - Rb = 11500 kPa.
Chọn a = 4 cm; h0 = 30 – 4 = 26 cm
Lượng thép dọc chịu uốn: 2ф16 - As = 4,02 cm2 = 0,000402 m2
0,000402x280000
ζ= A s R s = = 0,125
R b bh 0 11500x0,30x0,26
α = ξ(1-0,5ξ) = 0,125x(1-0,5x0,125) = 0,117
Khả năng chịu uốn của cọc:
M  =αR b bh 02 = 0,117x11500x0,30x0,262 = 27,28 kNm
Như vậy: Mzmax = 2,778 kNm < [M] = 27,28 kNm

Thỏa mãn điều kiện.
c. Kiểm tra ổn định nền xung quanh cọc
σ zmax   σ z 
Tại độ sâu z = 1,35 m kể từ đáy đài (thuộc lớp đất 1) có σzmax = 1,648 kPa;
Tính toán áp lực ngang lớn nhất cho phép với các thông số:
210
www.vietcons.org
Lớp đất 1 có: c1= 15,39 kPa; φ1 = 0; tại độ sâu 2,85 m (kể từ mặt đất) có σ’v =
43,43 kPa; η1 = 1; lấy η2 = 0,7; ξ = 0,3; thay số vào ta có:
4 4
σ z  = η1η2
cosφ1
 σ v tgφ1+ξc1 =1x0,7x
,
cos0
 43,43xtg0+0,3x15,39 
= 12,93 kPa
Như vậy: có σzmax = 1,648 kPa < [σz] = 12,93 kPa
Thỏa mãn điều kiện áp lực ngang dọc theo thân cọc.
Bước 9: Kiểm tra điều kiện áp lực tại mặt phẳng mũi cọc
 p tctb  R M
 tc
 p max  1,2R M
trong đó:
p tctb , p tcmax - áp lực tiêu chuẩn trung bình và lớn nhất tại mặt phẳng mũi cọc,
(kPa);
RM - sức chịu tải của đất nền tại mặt phẳng mũi cọc, (kPa).
a. Xác định kích thước của móng khối quy ước
Do lớp đất 1 là lớp đất yếu (á sét nhão - chỉ số sệt IL = 1,32), góc mở để xác định
ranh giới móng khối quy ước được tính từ đáy lớp đất này. Phạm vi móng khối quy ước
theo hình 3.39 dưới đây.
Góc ma sát trong trung bình của các lớp đất mà cọc xuyên qua:
φ tb =
φ l
i i
=
5,83x4,0+16,75x5,5+32,33x2,0
= 15,660
l i 4,0+5,5+2,0
Cạnh dài của đáy móng khối quy ước:
Aqu = A’ + 2Htg(φtb/4) = 1,8 + 2x11,5xtg3,920 = 3,39 m
Cạnh ngắn của đáy móng khối quy ước:
Bqu = B’ + 2Htg(φtb/4) = 1,5 + 2x11,5xtg3,920 = 3,09 m
b. Xác định trọng lượng của móng khối quy ước
Trọng lượng móng khối quy ước bao gồm các bộ phận: cổ móng; đài cọc; cọc và
các lớp đất nằm trong phạm vi móng khối quy ước. Tính toán cụ thể như sau:
- Trọng lượng cổ móng, đài cọc và đất trên đài:
Gd = Vdγtb = 1,7x2,0x1,5x20 = 5,10x20 = 102,00 kN
- Trọng lượng lớp đất 1- từ đáy đài đến mực nước ngầm, G1; (do thể tích khối
đất trong phạm vi móng khối quy ước trừ đi thể tích cổ móng, đài cọc và đất trên đài -
Vd và phần cọc nằm trong đoạn này):
211
www.vietcons.org
G1 = (V1-Vd-Vc1)γ1
trong đó:
Vd = 1,7x2,0x1,5 = 5,10 m3
V1 = 3,39x3,09x2,2 = 23,05 m3
Vc1 = 0,3x0,3x0,7x5 = 0,315 m3
G1 = (23,05-5,10-0,315)x17,4 = 306,85 kN
- Trọng lượng do các lớp đất từ mực nước ngầm đến mũi cọc:
G2 = (V2-Vc2)γtb1-4
Trong đó:
V2 = AquBqu(h12+h2+h3+h4) = 3,39x3,09x(5,2+4,0+5,5+2,0) = 174,93 m3
Vc12 = 0,3x0,3x(5,2+4,0+5,5+2,0)x5 = 7,515 m3
Trọng lượng thể tích trung bình của các lớp đất này:
 γi li 7,93x5,2  7,47x4,0  9,34x5,5  10,18x2,0
γ tb14  
 li 5,2  4,0  5,5  2,0
= 8,55 kN/m3
G2 = (174,93-7,515)x8,55 = 1431,40 kN
- Trọng lượng toàn bộ các cọc trong các lớp đất:
G3 = 0,3x0,3x5x[0,7x25 + 16,7x(25-10)] = 120,60 kN
Trọng lượng móng khối quy ước:
tc
N 0qu = Gd + G1 + G2 + G3 = 102,00 + 306,85 + 1431,40 + 120,60
= 1960,85 kN
212
www.vietcons.org
tb/4=3,92o
Hình 3.39 - Ranh giới móng khối quy ước

c. Áp lực tiêu chuẩn tại đáy móng
tc
tc
N qu N 0tc  N 0qu
tc
887,00  1960,85
p  tb   = 271,87 kPa
Fqu Fqu 3,39x3,09
Áp lực tiêu chuẩn lớn nhất tại đáy móng:
tc tc tc
tc
N qu M xqu M yqu 887,00  1960,85 106,15 387,86
p max      
Fqu Wx Wy 3,39x3,09 5,40 5, 92
= 357,04 kPa
Trong đó:
tc +Q tc
M tcxqu = M 0x 0y H qu
= 40,0 + 3,5x18,9 = 106,15 kNm
tc +Q tc
M tcyqu = M 0y 0x H qu
= 191,3 + 10,4x18,9 = 387,86 kNm
2
3,39 x 3,09 = 5,40 m3
Wx 
6
2
3,09 x 3,39 = 5,92 m3
Wy 
6
d. Sức chịu tải của đất nền tại mặt phẳng mũi cọc
213
www.vietcons.org
Sức chịu tải của nền đất tại mặt phẳng mũi cọc được xác định theo công thức:
m1 m 2
RM = (ABquII + BHqu’II + DcII)
k tc
trong đó:
m1 = 1,3 - đáy móng khối quy ước là cát
m2 = 1,1 - giả thiết tỷ số L/H ≥ 4
ktc = 1,0 - các chỉ tiêu cơ lý của đất xác định bằng thí nghiệm trực tiếp
φII = 32020’; tra bảng 2.1 có: A = 1,54; B = 6,50; C = 8,66
cII = 0
γII = γdn4 = 10,18 kN/m3
 γi li 17,4x2,2  7,93x5,2  7,47x4,0  9,34x5,5  10,18x2,0
γ'II  
 li 2,2  5,2  4,0  5,5  2,0
= 9,58 kN/m3
1,3x1,1
RM = (1,54x3,09x10,18 + 6,50x18,9x9,58 + 8,66x0) = 1592,95 kPa
1,0
So sánh với điều kiện trên:
p tctb = 271,87 kPa < RM = 1592,95 kPa
tc
p max = 357,04 kPa < 1,2 RM = 1911,54 kPa
Thỏa mãn điều kiện áp lực lên đất nền tại mặt phẳng mũi cọc.
Bước 10: Kiểm tra độ lún của móng

Phạm vi tính lún của móng cọc được tính từ mặt phẳng mũi cọc đến độ sâu thỏa
mãn điều kiện pz ≤ 0,2pdz do mũi cọc được đặt vào lớp đất tốt.
Trong đó:
Áp lực do trọng lượng bản thân của đất nền tại mặt phẳng mũi cọc:
n
pdz 18,9m   γi li = 17,4x2,2 + 7,93x5,2 + 7,47x4,0 + 9,34x5,5 + 10,18x2,0
i1
= 181,13 kPa
Áp lực phụ thêm do tải trọng ngoài tại mặt phẳng mũi cọc:
p 0 =p tbtc -p dz=18,9m = 271,87 - 181,13 = 90,74 kPa
TCVN 9362:2012 có độ lún tuyệt đối lớn nhất Sgh = 8 cm.
214
www.vietcons.org
nền đất thành những lớp phân tố đồng nhất có chiều dày hi = 0,6 m < Bqu/4.
Áp lực phụ thêm do tải trọng công trình ở độ sâu z kể từ đáy móng khối quy
ước:
pz = αp0 = α x 87,94
Trong đó α - hệ số tra bảng phụ thuộc vào tỷ số 2z/Bqu và Lqu/Bqu = 3,39/3,09 =
1,1
Lập bảng tính toán độ lún như sau:
pz=αp0 pdz
Lớp đất Điểm z (m) 2z/Bqu 
(kPa) (kPa)
0 0 0 1,000 90,74 181,13
1 0,6 0,39 0,963 87,38 187,24
Cát thô 2 1,2 0,78 0,820 74,41 193,35
chặt vừa 3 1,8 1,17 0,639 57,98 199,45
4 2,4 1,56 0,486 44,10 205,56
5 3,0 1,95 0,370 33,57 211,67
Độ lún tổng cộng:
n
p i h i 0,8 x0, 6  90, 74 33, 57 
S=β  =   87,38  74, 41  57,98  44,10 
1 Ei 20250  2 2 
= 0,0077 (m) = 0,77 cm < Sgh = 8 cm

215
www.vietcons.org
Bước 11: Tính toán và cấu tạo đài cọc

Chọn chiều cao đài cọc hd = 0,7 m. Chiều dài đoạn đầu cọc ngàm vào trong đài
là 0,1 m; như vậy chiều cao làm việc của đài là:
h0 = hd - 0,1 = 0,6 m
a. Kiểm tra chiều cao đài
Áp lực xuống các đỉnh cọc theo kết quả tính toán ở trên:
P1 = 168,77 kN; P2 = 125,44 kN; P3 = 226,44 kN;
P4 = 327,44 kN; P5 = 284,11 kN;
Kiểm tra chọc thủng của cột đối với đài
Điều kiện kiểm tra :
P  Pcct = α1  b 2 +c 2  +α 2  lc +c1   h 0 R bt
Lực gây chọc thủng do các cọc 1, 2, 4, 5:

P = P1 + P2 + P4 + P5 = 168,77 + 125,44 + 327,44 + 284,11
216
www.vietcons.org
= 905,76 kN
Các thông số:
c1 = 0,75 – dc/2 – lc/2 = 0,75 – 0,15 – 0,30 = 0,30 m
2 2
h   0,6 
α1  1,5 1   0   1,5 1    = 3,35
c
 1  0,3 
c2 = 0,60 – dc/2 – bc/2 = 0,60 – 0,15 – 0,20 = 0,25 m < 0,5h0  α2 = 3,35
b1=0,4
b2=0,4
0,8
c2=0,25
0,7
0,6
0,1
c1=0,3
Hình 3.41 - Sơ đồ kiểm tra chọc thủng đài

Pcct  3,350,4  0,25  3,350,6  0,3x 0,6 x 900 = 2803,95 kN
Như vậy: P = 905,76 kN < Pcct = 2803,95 kN  đạt.
Kiểm tra chọc thủng ở góc đài
P  Pcct  0,5[α 1 (b 2 +0,5c 2 )+α 2 (l1 +0,5c1 )]h 0 R bt
trong đó:
b1 = b2 = 0,3 + 0,1 = 0,4 m
P = P4 = 327,44 kN
Pcct  0,53,350,4  0,5x 0,25  3,350,6  0,5x 0,3x 0,6x900
= 1115,24 kN
217
www.vietcons.org
Kiểm tra điều kiện cường độ trên tiết diện nghiêng theo lực cắt
c=0,3
Hình 3.42 - Kiểm tra điều kiện cường độ trên tiết diện nghiêng
Q ≤ Qc = βbh0Rbt
trong đó:
Q - tổng phản lực của các cọc nằm ngoài tiết diện nghiêng, do các cọc 4 và 5:
Q = P4 + P5 = 327,44 + 284,11 = 611,55 kN
b - chiều rộng đài, b = 1,7 m
c = c1 = 0,3 m = 0,5h0  β = 1,56
Qc = βbh0Rbt = 1,56x1,7x0,6x900 = 1432,08 kN
Như vậy: Q = 611,55 kN < Qc = 1432,08 kN  đạt.
b. Tính toán và bố trí thép cho đài cọc
P4,5
r4,5
MI=275,20
P1,4
r1,4
MII=198,48
Hình 3.43 - Sơ đồ tính toán đài cọc

a) Vị trí mặt cắt; b) Sơ đồ tính từ mặt cắt I-I; c) Sơ đồ tính từ mặt cắt II-II
218
www.vietcons.org
- Mô men tại ngàm tương ứng với mặt cắt I-I:

MI = (P4 + P5)r4,5 = (327,44 + 284,11)x0,45 = 275,20 kNm
r4,5 = 0,75 – 0,60/2 = 0,45 m
- Mô men tại ngàm tương ứng với mặt cắt II-II:
MI = (P1 + P4)r1,4 = (168,77 + 327,44)x0,40 = 198,48 kNm
r1,4 = 0,60 – 0,40/2 = 0,40 m
- Diện tích cốt thép đài theo phương cạnh dài:
MI 275,20
A sI = = = 0,00182 m2 = 18,2 cm2
0,9R s h 0 0,9x280000x0,6
Chọn thép 12ф14 có Achon

sI = 18,48 cm2
Khoảng cách giữa các thanh thép:
b  2a '  1700  2 x 35  14
aI   = 147 mm
n 1 12  1
Chiều dài 1 thanh thép:
l1 = l - 2abv = 2000 – 2x25 = 1950 mm
- Diện tích cốt thép đài theo phương cạnh ngắn:
M II 198,48
A sII = = = 0,00131 m2 = 13,1 cm2
0,9R s h 0 0,9x280000x0,6
Chọn thép 12ф12 có Achon

sII = 13,57 cm2
l  2a ' 2000  2 x 35  12
a II   = 174 mm
n 1 12  1
Chiều dài 1 thanh thép:
l2 = b - 2abv = 1700 – 2x25 = 1650 mm
So sánh với yêu cầu tạo, cốt thép đã lựa chọn như trên là phù hợp.
Bước 12: Kiểm tra cọc khi vận chuyển và lắp dựng, tính móc cẩu
a. Kiểm tra cọc khi vận chuyển và lắp dựng
Bố trí móc ở vị trí 1/5 từ các đầu cọc, lúc này giá trị mô men uốn lớn nhất ứng
với 2 sơ đồ khi vận chuyển và lắp dựng là Mmax = 0,07qL2
Trong đó:
L - chiều dài đoạn cọc, ứng với đoạn cọc mũi có L = 9,3 m
q - trọng lượng bản thân cọc:
219
www.vietcons.org
q = kdγbAb = 1,75x25x0,3x0,3 = 3,94 kN/m

Mô men uốn lớn nhất:
Mmax = 0,07qL2 = 0,07x3,94x9,32 = 23,85 kNm
Khả năng chịu uốn của cọc đã tính trong phần kiểm tra cọc chịu tải trọng ngang,
có [M] = 27,28 kNm.
Như vậy: Mmax = 23,85 kNm < [M] = 27,28 kNm
Cọc đủ khả năng chịu lực trong quá trình vận chuyển và lắp dựng.
Hình 3.44 - Sơ đồ tính toán kiểm tra cọc

a) Khi vận chuyển cọc; b) Khi lắp dựng cọc
Hình 3.45 - Bố trí cốt thép đài cọc
220
www.vietcons.org
b. Tính móc cẩu

Diện tích cốt thép móc cẩu yêu cầu:
tt
mc Pc
As 
Rs
Trọng lượng tính toán của cọc:
tt
Pc = qL = 3,94x9,3 = 36,64 kN
mc 36,64
Thay số: A s = = 0,000131 m2 = 1,31 cm2
280000
Chọn móc cẩu ф14 - Asmc = 1,54 cm2
3.16.2 Ví dụ 3.2 - Cọc khoan nhồi

Số liệu địa chất tương tự như ví dụ 3.1. Tiết diện cột 40 x 60 (cm). Chịu tải trọng
tính toán (lệch tâm theo 2 phương) dưới chân cột đặt tại mặt đất tự nhiên như sau:
tt = 460 kNm; Q tt = 100 kN; tt
N 0tt = 2520 kN; M 0x
tt = 118 kNm;
M 0y 0x
Q 0y = 24 kN
Thiết kế theo phương án móng cọc khoan nhồi.


Tương tự như ví dụ 3.1.
Bước 2: Xác định tải trọng tác dụng xuống móng

Tải trọng tính toán đặt tại mặt đất tự nhiên đã cho:
tt = 360 kNm; Q tt = 100 kN; tt
N 0tt = 2520 kN; M 0x
tt = 118 kNm;
M 0y 0x
Q 0y = 24 kN
tc = 313,04 kNm; Q tc = 87 kN; tc
N 0tc = 2192,30 kN; M 0x
tc = 102,6 kNm;
M 0y 0x
Q 0y =
20,9 kN
Bước 3: Xác định độ sâu đặt đáy đài

Sơ bộ chọn độ sâu đặt đáy đài h = 1,8 m; đặt ở lớp đất 1, giả thiết chiều rộng đài
B = 1,8 m. Kiểm tra điều kiện cân bằng giữa áp lực đất bị động ở mặt bên đài và tổng
tải trọng ngang tính toán tác dụng tại đỉnh đài:
 φ  2Q 0tt  0  2x100
h  0,7tg  450 -  =0,7tg  450 -  = 1,77 m < 1,8 m
 2  γB  2  17,4x1,8
221
www.vietcons.org
Độ sâu đã chọn thỏa mãn điều kiện cân bằng áp lực.
Bước 4: Xác định các thông số về cọc

a. Chiều dài và tiết diện cọc
Cao trình đặt mũi cọc: căn cứ vào trụ địa chất và đánh giá điều kiện đất nền ở
bước 1, lựa chọn lớp 4 để đặt mũi cọc và chôn vào lớp đất 4 là 8,1 m (xem hình vẽ kèm
theo).
Cao trình mũi cọc ở độ sâu -25,0 m (không kể phần mũi cọc).
Á sét nhão. W=17,4 kN/m3; IL=1,32; =0;

c=15,39 kPa; N=1; qc=180 kPa
Á sét dẻo nhão. W=17,8 kN/m3; IL=0,80; =5050’;

c=11,00 kPa; N=3; qc=250 kPa
Á sét nửa cứng. W=19,0 kN/m3; IL=0,24; =16045’;

c=29,00 kPa; N=16; qc=2660 kPa
Cát thô chặt vừa. W=19,15 kN/m3; =32020’;

c=0 kPa; N=25; qc=9000 kPa
Hình 3.46 - Sơ đồ tính toán móng, số liệu địa chất công trình
Chiều dài tính toán của cọc:
Ltt = (7,4 – 1,8) + 4,0 + 5,5 + 8,1 = 23,2 m
Chiều dài thực tế phải thi công cọc là:
Lt.tế = l1 + l2 +Ltt + lmũi
trong đó:
l1 - chiều dài đoạn bê tông xốp đầu cọc đập bỏ, (m); lấy l1 = 1,0 m;
l2 - chiều dài đoạn cọc chôn trong đài, lầy bằng 15 cm;
lmũi - chiều dài đoạn mũi cọc, (m); lấy bằng 0,5 lần cạnh hoặc đường kính cọc.
Chọn cọc có đường kính 0,8 m; lmũi = 0,5 x 0,8 = 0,4 m.
222
www.vietcons.org
Chiều dài thực tế phải thi công cọc bao gồm chiều dài tính toán; chiều dài đoạn
ngàm cọc vào trong đài (Lng) và chiều dài đoạn mũi cọc (Lm):
Lt.tế = 1,0 + 0,15 + 23,2+ 0,4 = 24,75 m
b. Lựa chọn sơ bộ về vật liệu cọc

Cốt thép dọc loại AII - Rs = 280000 kPa. Giới hạn chảy Rc = 300 MPa = 300000
kPa.
Cọc chịu tải lệch tâm, hàm lượng thép  = 0,4  0,65%, chọn  = 0,5%. Diện
tích tiết diện ngang của cọc 0,502 m2, diện tích cốt thép yêu cầu khoảng 0,5% x 0,502 x
104 = 25,1 cm2, Chọn 12ф16 - As = 24,13 cm2 ;
Cốt đai chọn loại AI - Rs = 225000 kPa;
Sơ bộ chọn bê tông cọc cấp độ bền B20 (mác 250) - Rb = 11500 kPa; Rbt = 900
kPa. Mô đun đàn hồi Eb = 27000 MPa.
c. Lựa chọn phương pháp thi công cọc

Cọc bê tống cốt thép đổ tại chỗ trong dung dịch sét.
Bước 5: Xác định sức chịu tải của cọc

a. Sức chịu tải theo cường độ vật liệu
Cách 1:
RV = ( γcb γ’cbRbAb + RsAs)
trong đó:
Xác định hệ số uốn dọc  dựa vào độ mảnh λ = ly/d = 5,9/0,8 = 7,0 < 12,1; từ
Bảng 3.4 có  = 1,00
γcb - hệ số kể đến việc đổ bê tông trong khoảng không gian chật hẹp của hố và
ống vách, γcb = 0,85;
γ’cb - hệ số kể đến phương pháp thi công cọc như sau: thi công bê tông dưới
huyền phù sét, γ’cb = 0,70.
thay số:
RV = ( γcb γ’cbRbAb + RsAs) = 1,0(0,85x0,70x11500x0,502 + 280000x24,13x10-4)
= 4110,58 kN
Cách 2:
Hệ số uốn dọc  xác định như sau:
 =  = 1,028 - 0,0000288λd2 - 0,0016 λd
Với λ - độ mảnh của cọc: λ = ly/r (r = 0,4 m)
ly = νl; với l là chiều dài cọc; l = 23,2 m; ν = 0,7 (đỉnh cọc ngàm vào đài và mũi
cọc treo trong đất).
223
www.vietcons.org
Như vậy: ly = 0,7 x 23,2 = 16,24 m; λ = 16,24/0,4 = 40,6

thay số, ta có:
 = 1,028 - 0,0000288 x 40,62 - 0,0016 x 40,6 = 0,915
Sức chịu tải cho phép trong trường hợp này:
RV=( γcb γ’cbRbAb + RsAs)=0,915(0,85x0,70x11500x0,502 + 280000x24,13x10-4)
= 3761,18 kN
Sử dụng giá trị RV = 3761,18 kN để tính toán.
b. Sức chịu tải theo chỉ tiêu cơ lý của đất nền

b1. Sức chịu tải cực hạn
Sức chịu tải trọng nén cực hạn Rc,u, (kN), được xác định bằng công thức:
Rc,u = γc(γcq qb Ab + uΣγcf fi li)
trong đó:
γc - hệ số điều kiện làm việc của cọc, γc = 1;
γcq - hệ số điều kiện làm việc của đất dưới mũi cọc, lấy γcq = 0,9 cho trường hợp
dùng phương pháp đổ bê tông dưới nước;
Ab - diện tích tiết diện ngang mũi cọc, Ab = 0,502 m2;
u - chu vi tiết diện ngang thân cọc, u = 2,51 m;
qb - cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc được xác định như sau:
qb = 0,75α4(α1γ’Id + α2α3γIh)
Với góc ma sát trong φ4 = 30020’, xác định các hệ số α1, α2, α3, và α4 theo Bảng
3.11 và nhân với hệ số chiết giảm 0,9:
α1 = 43,91 x 0,9 = 39,52
α2 = 79,69 x 0,9 = 71,72
α3 = 0,656 x 0,9 = 0,59; với h/d = 25/0,8 = 31,25 > 25
α4 = 0,205 x 0,9 = 0,18; với d  0,8m
γ’I - dung trọng tính toán của nền đất dưới mũi cọc, (kN/m3), (có xét đến tác
dụng đẩy nổi trong đất bão hoà nước); γ’I = γdn4 =10,18 kN/m3
γI - dung trọng tính toán trung bình, (kN/m3), (tính theo các lớp) của đất nằm
trên mũi cọc (có xét đến tác động đẩy nổi trong đất bão hoà nước);
γ 1h 1  γ 2 h 2  γ 3h 3  γ 4 h 4 (17,4x2,2  7,93x5,2)  7,74x4,0  9,34x5,5  10,18x8,1

γ' I  
h1  h 2  h 3  h 4 7,4  4,0  5,5  8,1
= 9,77 kN/m3
d = 0,8 m;
224
www.vietcons.org
h - chiều sâu hạ cọc, kể từ mặt đất tự nhiên tới mũi cọc hoặc tới đáy phần mở
rộng mũi, h = 25 m.
Thay số:
qb = 0,75α4(α1γ’Id + α2α3γIh)
= 0,75 x 0,18x(39,52x10,18x0,8 + 71,72x0,59x9,77x25) = 1438,73 kPa
Ma sát của đất với bề mặt xung quanh cọc xác định bằng cách chia các lớp đất
thành các lớp phân tố có chiều dày ≤ 2 m.
Hình 3.46 - Phân chia các lớp phân tố để tính thành phần ma sát bên giữa đất và thành cọc
Chiều dày Độ sâu zi, γcf fili
Lớp đất IL/ Độ chặt γcf fi (kPa)
li, (m) (m) (kN/m)
1 1,32 5,6 4,60 0 0 0
21 0,80 2,0 8,40 0,6 8,00 9,60
22 0,80 2,0 10,40 0,6 8,00 9,60
31 0,24 2,0 12,40 0,6 60,38 72,46
32 0,24 2,0 14,40 0,6 62,86 75,43
33 0,24 1,5 16,15 0,6 65,03 58,53
41 Chặt vừa 2,0 17,90 0,6 76,06 91,27
42 Chặt vừa 2,0 19,90 0,6 78,86 94,63
43 Chặt vừa 2,0 21,90 0,6 81,66 97,99
44 Chặt vừa 2,1 23,95 0,6 84,53 106,51
225
www.vietcons.org
Thay số:
Rc,u = γc(γcq qb Ab + uΣγcf fi li)
= 1x(0,9x1438,73x0,502 + 2,51x616,02) = 2196,23 kN
b2. Sức chịu tải cho phép theo chỉ tiêu cơ lý của đất nền
γ0
Rc = R
γ n γ k c,u
trong đó:
γ0 - hệ số điều kiện làm việc, kể đến yếu tố tăng mức độ đồng nhất của nền đất
khi sử dụng móng cọc, lấy bằng 1,15 trong móng nhiều cọc;
γn - hệ số tin cậy về tầm quan trọng của công trình, lấy bằng 1,15 với tầm quan
trọng của công trình cấp II;
γk - hệ số tin cậy theo đất lấy như sau: móng cọc đài thấp có đáy đài nằm trên
lớp đất biến dạng lớn; số lượng cọc trong móng có 1 đến 5 cọc; γk = 1,75.
1,15
R c1 = 2196,23=1255,00 kN
1,15x1,75
c. Sức chịu tải theo chỉ tiêu cường độ của đất nền
c1. Sức chịu tải cực hạn
Sức chịu tải cực hạn Rc,u, (kN), của cọc theo đất nền là:
R c, u  Q b  Q f  q b A b  u  f i l i
trong đó:
Ab - diện tích tiết diện ngang mũi cọc; Ab = 0,502 m2;
u - chu vi tiết diện ngang cọc; u = 2,51 m;
Sức kháng của đất dưới mũi cọc (khi   0, c = 0):

Qb = q’γ,pN’qAb
Xác định chiều sâu ngàm thực tế của mũi cọc vào đất LB: Mũi cọc cắm vào lớp
đất cát thô chặt vừa là 8,1 m - coi cọc ngàm vào lớp này, ta có LB = 8,1 m.
Từ Bảng 3.13, có ZL/d = 8, như vậy ZL = 8 x 0,8 = 6,4 m.
Ta có: LB = 2,0 m > ZL = 2,4 m, lấy giá tri q’γ,p bằng áp lực lớp phủ tại độ sâu ZL
= 6,4 m, tính như sau:
- Tính toán cho lớp đất 1: lớp đất 1 được phân chia bởi mực nước ngầm, do vậy
được tính toán thành hai đoạn như sau:
226
www.vietcons.org
+ Tử đáy đài đến cao độ -2,2 m:

q’γ,p 1,5m = 17,4x1,5 = 26,10 kPa
q’γ,p 2,2m = 17,4x2,2 = 38,28 kPa
+ Từ cao độ -2,2 m đến đáy lớp 1:
q’γ,p 7,4m = 38,28 + 7,93x5,2 = 79,52 kPa
q’γ,p 11,4m = 79,52 + 7,47x4,0 = 109,40 kPa
q’γ,p 16,9m = 109,40 + 9,34x5,5 = 160,77 kPa
- Tính toán cho lớp đất 4: từ cao độ -16,9 m đến -23,3 m (16,9+6,4):
q’γ,p 23,3m = 160,77 + 10,18x6,4 = 225,92 kPa
q’γ,p = q’γ,p 23,3m = 225,92 kPa
Từ bảng 3.13, có N’q = 60.
Thay số:
Qb = q’γ,pN’qAb = 225,92 x 60 x 0,502 = 6804,71 kN
Sức kháng trung bình trên thân cọc

Cường độ sức kháng trung bình trên thân cọc trong lớp đất thứ “i” trường hợp
tổng quát được xác định theo công thức:
f i  αc u,i  k i σ' v,z tgδ i
trong đó:
cu,i - cường độ sức kháng không thoát nước của lớp đất dính thứ “i”; ở đây, lấy
cu = c; trong đó c là lực dính của đất.
Hệ số α đối với cọc nhồi lấy từ 0,3 - 0,45 cho sét dẻo cứng và bằng 0,6 - 0,8 cho
sét dẻo mềm: lấy α1 = 1,0; α2 = 0,9; α3 = 0,3.
δi - góc ma sát giữa đất và cọc, với cọc bê tông lấy bằng góc ma sát trong của
đất:
cu1 = 15,39 kPa; δ1 = φ1 = 0; IP1 = 12,1
cu2 = 10,00 kPa; δ2 = φ2 = 5050’; IP2 = 17,9
cu3 = 29,00 kPa; δ3 = φ3 = 16045’; IP3 = 16,2
cu4 = 0; δ4 = φ4 = 31020’;
ki - hệ số áp lực ngang của đất lên cọc:
Với đất dính: ki = (0,19 + 0,233logIpi)
227
www.vietcons.org
Tính toán hệ số ki:

k1 = (0,19 + 0,233logIP1) = (0,19 + 0,233log12,1) = 0,442
k2 = (0,19 + 0,233logIP2) = (0,19 + 0,233log17,9) = 0,482
k3 = (0,19 + 0,233logIP3) = (0,19 + 0,233log16,2) = 0,472
k4 = 1 - sin4 = 1 - sin31020’ = 0,480
Độ c,
Lớp li, γ, IP, φ, 'ν,z fi, fili,
sâu, i ki
đất m kN/m3 % độ kPa kPa kPa kN/m
m
1,8 31,32
11 0,4 17,40 12,1 0 1,0 15,39 0,442 15,39 6,16
2,2 38,28
2,2 38,28
12 5,2 7,93 12,1 0 1,0 15,39 0,442 15,39 80,03
7,4 79,52
7,4 79,52
2 4,0 7,47 17,9 5050’ 0,9 11,00 0,482 14,55 58,20
11,4 109,40
11,4 109,40
3 5,5 9,34 16,2 16045’ 0,3 29,00 0,472 27,89 153,39
16,9 160,77
16,9 160,77
4 8,1 10,18 32020’ 0 0,480 49,95 404,59
25,0 243,23
Sức chịu tải do sức kháng trên thân cọc:
Q f  u  f i l i = 2,51 x 702,37 = 1762,95 kN
Sức chịu tải cực hạn của cọc theo chỉ tiêu cường độ của đất nền là:
Rc,u = 6804,71 + 1762,95 = 8567,66 kN
c2. Sức chịu tải cho phép theo chỉ tiêu cường độ của đất nền
γ0 γ0  Q Q 
Rc= R c,u = b+ f
γnγk γ n  γ kb γ kf 
1,15  6804,71 1762,95 

R c2 =
1,15  3
+
2  = 3149,71 kN

ở đây:
γkb = 3 và γkf = 2.
d. Sức chịu tải theo kết quả thí nghiệm xuyên tĩnh
d1. Sức chịu tải cực hạn
228
www.vietcons.org
Sức chịu tải cực hạn của cọc theo kết quả xuyên tĩnh được xác định như:
trong đó:
qb - cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc xác định theo công thức:
qb = kcqc
Với: qc = qc4 = 9000 kPa
kc = 0,4 (tra Bảng 3.16);
Thay số:
qb = kcqc = 0,4 x 9000 = 3600 kPa
u - chu vi tiết diện ngang của cọc; u = 4 x 0,3 = 1,2 m
fi - cường độ sức kháng trung bình trên thân cọc trong lớp đất thứ “i” xác định
theo công thức:
q
f i = αc,i
i
Trong đó q là cường độ sức kháng mũi xuyên trung bình trong lớp đất thứ “i”
c, i
lấy băng giá trị qc đã cho.

qci, li, q ci
Lớp đất Loại đất αi li, kN/m
kPa m αi
1 Á sét nhão 180 30 5,9 35,40
2 Sét dẻo nhão 250 30 4,0 33,33
3 Á sét nửa cứng 2660 40 5,5 365,75
4 Cát thô chặt vừa 9000 100 8,1 729,00
Như vậy:
Rc,u = qbAb+ u∑fili = 3600 x 0,502 + 2,51 x 1163,48 = 4727,53 kN
d2. Sức chịu tải cho phép theo kết quả xuyên tĩnh
γ0 1,15
R c3 = R c,u = x4727,53 = 1575,84 kN
γnγ k 1,15x3
γk = 3; với công trình vĩnh cửu, dài hạn, các kết cấu quan trọng;
229
www.vietcons.org
e. Sức chịu tải theo kết quả xuyên tiêu chuẩn

e1. Sức chịu tải cực hạn
Do cọc xuyên qua cả đất dính và đất rời, do vậy tính toán sức chịu tải cho phép
của cọc theo công thức Viện Kiến trúc Nhật Bản (1988):
trong đó:
qb - cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc nằm trong đất rời, với cọc khoan
nhồi:
qb= 150 Np = 150 x 25 = 3750 kPa
(NP = 25; chỉ số SPT trung bình trong khoảng 1d dưới và 4d trên mũi cọc).
Cường độ sức kháng trên đoạn cọc nằm trong lớp đất dính thứ “i”:
fc,i = αpfLcu,i
trong đó:
đứng, xác định theo biểu đồ trên hình 3.23a;
fL - hệ số điều chỉnh theo độ mảnh h/d của cọc đóng; h/d = 23,2/0,8 = 29, xác
định theo biểu đồ trên hình 3.23b có fL = 1,00
Cường độ sức kháng trung bình trên đoạn cọc nằm trong lớp đất rời thứ “i”:
10Ns,i
fs,i =
3
Lớp Độ li, c, 'ν,z fi, fili,
đất
Loại đất
sâu, m
N c/'ν,z p
m kPa kPa kPa kN/m
11 0,4 1 15,39 0,48 0,7 10,77 7,54
2,2 38,28
12 5,2 1 15,39 0,26 1,0 15,39 80,03
7,4 79,52
Sét dẻo 7,4 79,52
2 nhão 4,0 3 11,00 0,116 1,0 11,00 44,00
11,4 109,40
Á sét nửa 11,4 109,40
3 5,5 16 29,00 0,215 1,0 29,00 159,50
cứng 16,9 160,77
Cát thô chặt 16,9
4 vừa 8,1 25 83,33 675,00
25,0
230
www.vietcons.org
Tổng hợp sức chịu tải cực hạn của cọc như sau:
= 3750 x 0,502 + 2,51 x 966,07 = 4307,33 kN

d2. Sức chịu tải cho phép theo kết quả xuyên tiêu chuẩn
γ0 1,15
R c4 = R c,u = x4307,33 = 1435,78 kN
γnγk 1,15x3
γk = 3; với công trình vĩnh cửu, dài hạn, các kết cấu quan trọng;
f. Tổng hợp và lựa chọn sức chịu tải thiết kế của cọc
Các loại sức chịu tải đã tính toán cho kết quả như sau:
- Sức chịu tải theo vật liệu làm cọc: RV = 3761,18 kN
- Sức chịu tải theo chỉ tiêu cơ lý: Rc1 = 1255,00 kN
- Sức chịu tải theo chỉ tiêu cường độ: Rc2 = 3149,71 kN
- Sức chịu tải theo kết quả xuyên tĩnh: Rc3 = 1575,84 kN
- Sức chịu tải theo kết quả xuyên tiêu chuẩn: Rc4 = 1435,78 kN
Chọn sức chịu tải thiết kế là giá trị nhỏ nhất Rctk = Rc1 = 1255,00 kN
Nhận thấy sức chịu tải theo vật liệu RV = 3761,18 kN khá lớn so với Rctk = 1255
kN, tuy nhiên, không thể giảm diện tích cốt thép (hàm lượng sẽ nhỏ hơn 0,4%); không
thể giảm cường độ thép (vì đã sử dụng loại AII). Tương tự, mác bê tông đã chọn là 250
là tối thiểu với cọc khoan nhồi. Do vậy, chấp nhận sức chịu tải theo vật liệu đã chọn.
Lưu ý: trong thực tế có thể xử lý bằng cách tăng chiều dài cọc lên. Lúc này sức
chịu tải theo vật liệu giữ nguyên, nhưng sức chịu tải theo đất nền sẽ tăng lên, từ đó
khoảng cách giữa sức chịu tải theo vật liệu làm cọc và sức chịu tải thiết kế sẽ thu hẹp
lại.
Bước 6: Xác định số lượng cọc, bố trí cọc trong móng

Phản lực của cọc lên đáy đài:
R ctk 1255
p tt  2
 2
= 217,88 kPa
 3d   3x0,8 
Diện tích sơ bộ đáy đài:
N 0tt 2520
A sb
d  tt
 = 14,14 m2
p  nγ tb h 217,88 - 1,1x20x1,8
Tổng lực dọc tính toán tính đến đáy đài:
231
www.vietcons.org
tt tt tt tt sb
N = N 0 + N d = N 0 + nA d γ tb h = 2520 + 1,1x14,14x20x1,8
= 3078 kN
Số lượng cọc trong móng:
N tt 3078
nc  β  1,4x = 3,4 (cọc)
Rc 1255
Sơ bộ chọn 4 cọc và bố trí cọc theo dạng hình chữ nhật trên mặt bằng. Khoảng
cách cọc và kích thước thực tế của đài theo hình 3.50.
Bước 7: Kiểm tra điều kiện áp lực xuống đỉnh cọc

Điều kiện kiểm tra tổng quát như sau:
tt tt
P max  P c  R ctk
tt
Pmin  0
trong đó:
Rctk - sức chịu tải thiết kế của cọc, (kN);
tt
P c - trọng lượng tính toán của cọc, (kN);
P ttmax; P ttmin - áp lực lớn nhất và nhỏ nhất tác dụng xuống cọc, (kN).
Hình 3.50 - Bố trí cọc trên mặt bằng

Áp lực tác dụng xuống đầu cọc trường hợp móng chịu tải lệch tâm theo 2
phương:
tt
N tt M ttx y i M y x i
Pitt = + +
n  yi2  x i2
232
www.vietcons.org
M ttx =M 0x
tt tt
+Q 0y h Q = 118 + 24x1,8 = 116,2 kNm
M tty =M 0y
tt tt
+Q 0x h Q = 360 + 100x1,8 = 540,0 kNm
Tổng lực dọc tính toán tính đến đáy đài theo kích thước đài thực tế:
tt tt tt tt tt
N  N 0  N d = N = N 0 +nA d γ tb h = 2520 + 1,1x3,6x3,6x20x1,8
= 3033,22 kN
Tính toán áp lực xuống các đỉnh cọc được trình bày trong bảng sau:
tt
2 tt N
Cọc xi yi  x i2  yi Mx
tt
My Pi
n
1 -1,20 1,20 670,01
2 1,20 1,20 895,01
5,76 5,76 116,20 540,00 758,30
3 -1,20 -1,20 621,60
4 1,20 -1,20 846,60
Trọng lượng tính toán của cọc từ đáy đài đến mũi cọc:
tt
Pc = nApLttγb = 1,1x0,502x(25,0-1,8)x25 = 320,28 kN
Kiểm tra điều kiện:
tt tt
Pmax  Pc = 895,01 + 320,28 = 1215 kN < Rc = 1255 kN
tt
Pmin = 621,60 kN > 0; cọc không chịu nhổ
Vậy số lượng cọc và khoảng cách cọc đã bố trí là hợp lý.
Kiểm tra sự làm việc của cọc trong nhóm theo biều thức:
Rnhom = ncRctk ≥ Ntt
Hệ số nhóm η tính theo công thức Labarre:
(m  1)n  (n  1)m 0,8 (2  1)2  (2  1)2
η  1  arctg d c  1  arctg x
lc 90mn 2,4 90x2x2
(2  1)2  (2  1)2
 1  17,35 x = 0,807
90x2x2
trong đó:
dc - cạnh cọc; dc = 0,8 m
lc - khoảng cách giữa các cọc; lc = 2,4 m
Thay số:
Rnhom = 0,807x4x1209= 3902,65 kN > Ntt = 3033,22 kN
Móng thỏa mãn điều kiện làm việc trong nhóm.
233
www.vietcons.org
Bước 8: Kiểm tra cọc chịu tải trọng ngang

a. Xác định nội lực do tải trọng ngang dọc theo thân cọc
Móng chịu tải trọng lệch tâm theo hai phương, tuy vậy chỉ cần kiểm tra theo
phương có lực cắt lớn hơn.
tt
Lực cắt lớn nhất tác dụng xuống móng: Q 0x = 100 kN, như vậy lực cắt tác dụng
lên một cọc là:
tt
Q = Q 0x /4 = 100/4 = 25,0 kN.
Mô men quán tính tiết diện ngang của cọc:

3,14x0,84 = 0,0201 m4
I  πd 
4
64 64
Chiều rộng quy ước của cọc, với d = 0,8 m:
bc = dc + 1,0 = 0,8 + 1,0 = 1,8 m
Hệ số nền tra bảng 3.17, với đất loại sét có chỉ số sệt IL = 0,5 ÷ 1; K = 2500
4
kN/m
Hệ số biến dạng tính theo công thức:
2500x1,8
α bd = 5 Kb c  5 = 0,383
E bI 27000000x0,0201
Chiều sâu tính đổi:
le = bdl = 0,383 x 23,2 = 8,88 m
Tra bảng 4.19 có:
A0 = 2,441;
B0 = 1,621;
C0 = 1,751
Chuyển vị ngang của cọc ở do lực đơn vị H0 = 1 gây ra:
1 1
δ HH  3
A0  3
x2,441
α Eb I
bd 0, 383 x27000000x0,0201
= 0,00008 (m/kN)
Chuyển vị ngang của cọc ở do lực đơn vị Mo = 1 gây ra:
1 1
δ HM  δ MH  2
B0  2
x1,621
α EbI
bd 0,383 x27000000x 0,000675
= 0,00002 (m/kN)
Góc xoay của cọc ở do lực đơn vị Ho = 1 gây ra:
234
www.vietcons.org
1 1
δ MM  C0  x1,751
α bd E b I 0,383x2700 0000x0,020 1
= 0,00000085 (1/kNm)
Mô-men uốn và lực cắt của cọc tại cao trình mặt đất:
Mo = M + Qlo = 0
Qo = Q = 25,0 kN
Chuyển vị ngang yo và góc xoay ψo tại cao trình mặt đất:
yo = QoδHH + MoδHM = 25x0,00008 + 0 = 0,002 (m)
ψo = QoδMH + MoδMM = 25x0,00002 + 0 = 0,0005 (rad)
Chuyển vị ngang và góc xoay của cọc tại cao trình đáy đài:
Ml30 Ql02
Δ n  y 0  ψ 0l 0  3E I  2E I
b b
Ql30 Ml 0
ψ  ψo  
2E b I E b I
Trong công thức trên lo là khoảng cách từ đáy đài đến mặt đất, với móng cọc đài
thấp nên l0 = 0, do vậy:
Δ = y0 = 0,002 m; ψ = ψ0 = 0,0005 rad
Áp lực tính toán - бz (kPa); mô men uốn - Mz (kNm) và lực cắt Qz (kN) trong
các tiết diện cọc như sau:
K  ψ0 M Q 
σz  Z e  y 0 A1  B1  2 0 C1  3 0 D1 
α bd  α bd E b I α bd E b I α bd E b I 
Q0
M z  α 2bd E b Iy 0 A 3  α bd E b Iψ 0 B 3  M 0 C 3  D4
α bd
Q z  α 3bd E b Iy 0 A 4  α 2bd E b Iψ 0 B 4  α bd M 0 C 4  Q 0 D 4
Thay số có kết quả như các bảng dưới đây.
235
www.vietcons.org
Biểu đồ mô men dọc theo thân cọc:

Giá trị Mz (kNm)
Mô men dọc theo thân cọc:

Z Ze A3 B3 C3 D3 Mz
0.00 0.0 0.000 0.000 1.000 0.000 0.00
0.26 0.1 0.000 0.000 1.000 0.100 6.53
0.52 0.2 -0.001 0.000 1.000 0.200 12.90
0.78 0.3 -0.005 -0.001 1.000 0.300 18.89
1.04 0.4 -0.011 -0.002 1.000 0.400 24.57
1.31 0.5 -0.021 -0.005 0.999 0.500 29.81
1.57 0.6 -0.036 -0.011 0.998 0.600 34.58
1.83 0.7 -0.057 -0.020 0.996 0.699 38.63
2.09 0.8 -0.085 -0.034 0.992 0.799 42.15
2.35 0.9 -0.121 -0.055 0.985 0.897 45.00
2.61 1.0 -0.167 -0.083 0.975 0.994 46.92
2.87 1.1 -0.222 -0.122 0.960 1.090 48.48
3.13 1.2 -0.287 -0.173 0.938 1.183 49.50
3.39 1.3 -0.365 -0.238 0.907 1.273 49.71
3.66 1.4 -0.455 -0.319 0.866 1.358 49.35
3.92 1.5 -0.559 -0.420 0.881 1.437 48.45
4.18 1.6 -0.676 -0.543 0.739 1.507 47.17
4.44 1.7 -0.808 -0.691 0.646 1.566 45.39
4.70 1.8 -0.956 -0.867 0.530 1.612 43.12
4.96 1.9 -1.116 -1.074 0.385 1.640 40.98
5.22 2.0 -1.295 -1.314 0.207 1.646 37.82
5.74 2.2 -1.693 -1.906 -0.271 1.575 31.34
6.27 2.4 -2.141 -2.663 -0.941 1.352 24.13
6.79 2.6 -2.621 -3.600 -1.877 0.917 16.69
7.31 2.8 -3.103 -4.718 -3.408 0.197 9.14
7.83 3.0 -3.541 -6.000 -4.688 -0.891 1.62
9.14 3.5 -3.919 -9.544 -10.340 -5.854 -14.20
10.44 4.0 -1.614 -11.730 -17.910 -15.070 -21.59
236
www.vietcons.org
Biểu đồ lực cắt dọc theo thân cọc:

Giá trị Qz (kN)
Lực cắt dọc theo thân cọc:

Z Ze A4 B4 C4 D4 Qz
0.00 - 0.000 0.000 0.000 1.000 25.00
0.26 0.1 -0.005 0.000 0.000 1.000 24.70
0.52 0.2 -0.020 -0.003 0.000 1.000 23.90
0.78 0.3 -0.045 -0.009 -0.001 1.000 22.61
1.04 0.4 -0.080 -0.021 -0.003 1.000 20.96
1.31 0.5 -0.125 -0.042 -0.008 0.999 19.02
1.57 0.6 -0.180 -0.072 -0.016 0.997 16.81
1.83 0.7 -0.245 -0.114 -0.030 0.994 14.45
2.09 0.8 -0.320 -0.171 -0.051 0.989 12.02
2.35 0.9 -0.404 -0.243 -0.082 0.980 9.54
2.61 1.0 -0.499 -0.333 -0.125 0.967 7.00
2.87 1.1 -0.603 -0.443 -0.183 0.946 4.51
3.13 1.2 -0.714 -0.575 -0.259 0.917 2.27
3.39 1.3 -0.838 -0.730 -0.356 0.876 -0.14
3.66 1.4 -0.967 -0.910 -0.479 0.821 -2.22
3.92 1.5 -1.105 -1.116 -0.630 0.747 -4.29
4.18 1.6 -1.248 -1.350 -0.815 0.652 -6.07
4.44 1.7 -1.396 -1.643 -1.036 0.529 -7.50
4.70 1.8 -1.547 -1.906 -1.299 0.374 -9.12
4.96 1.9 -1.699 -2.227 -1.608 0.181 -10.44
5.22 2.0 -1.848 -2.578 -1.966 -0.057 -11.50
5.74 2.2 -2.125 -3.360 -2.849 -0.692 -13.14
6.27 2.4 -2.339 -4.228 -3.973 -1.592 -14.14
6.79 2.6 -2.437 -5.140 -5.355 -2.821 -14.54
7.31 2.8 -2.346 -6.023 -6.990 -4.445 -14.44
7.83 3.0 -1.969 -6.765 -8.840 -6.520 -13.79
9.14 3.5 1.074 -6.789 -13.690 -13.830 -10.03
10.44 4.0 9.244 -0.358 -15.610 -23.140 -0.55
237
www.vietcons.org
Biểu đồ áp lực ngang dọc theo thân cọc:

Giá trị σz (kN)
Áp lực ngang dọc theo thân cọc:

Z Ze A1 B1 C1 D1 бz
0.00 - 1.000 0.000 0.000 0.000 0.00
0.26 0.1 1.000 0.100 0.005 0.000 1.22
0.52 0.2 1.000 0.200 0.002 0.001 2.27
0.78 0.3 1.000 0.300 0.045 0.005 3.16
1.04 0.4 1.000 0.400 0.080 0.011 3.88
1.31 0.5 1.000 0.500 0.125 0.021 4.45
1.57 0.6 0.999 0.600 0.180 0.036 4.87
1.83 0.7 0.999 0.700 0.245 0.057 5.17
2.09 0.8 0.997 0.799 0.320 0.085 5.33
2.35 0.9 0.995 0.899 0.405 0.121 5.38
2.61 1.0 0.992 0.997 0.499 0.167 5.35
2.87 1.1 0.987 1.095 0.604 0.222 5.22
3.13 1.2 0.979 1.192 0.718 0.288 5.00
3.39 1.3 0.969 1.287 0.841 0.365 4.73
3.66 1.4 0.955 1.379 0.974 0.456 4.42
3.92 1.5 0.937 1.468 1.115 0.560 4.08
4.18 1.6 0.913 1.553 1.264 0.678 3.70
4.44 1.7 0.882 1.633 1.421 0.812 3.31
4.70 1.8 0.848 1.706 1.584 0.961 3.02
4.96 1.9 0.795 1.770 1.752 1.126 2.51
5.22 2.0 0.735 1.823 1.924 1.308 2.12
5.74 2.2 0.575 1.887 2.272 1.720 1.39
6.27 2.4 0.347 1.874 2.609 2.195 0.74
6.79 2.6 0.033 1.755 2.907 2.724 0.14
7.31 2.8 -0.385 1.490 3.128 3.288 -0.35
7.83 3.0 -0.928 1.037 3.225 3.858 -0.91
9.14 3.5 -2.928 -1.272 2.463 4.980 -2.56
10.44 4.0 -5.853 -5.941 -0.927 4.548 -5.77
238
www.vietcons.org
b. Kiểm tra khả năng chịu uốn của cọc

Mzmax ≤ [M]
Tại độ sâu z = 3,31 m kể từ đáy đài (thuộc lớp đất 1) có Mzmax = 49,71 kNm;
Kiểm tra khả năng chịu uốn của cọc đã chọn với tiết diện đường kính 0,8 (m),
12ф16 - As = 24,13 cm2 - Rs = 280000 kPa. Cọc có đường kín d = 0,8 m, diện tích tiết
diện ngang Ab = 0,502 m2. Bê tông cọc cấp độ bền B20 - Rb = 11500 kPa.
Lúc này, bài toán kiểm tra có thể tính toán như một cấu kiện chịu nén lệch tâm.
Điều kiện kiểm tra như sau:
[M] = (RbSb – ΣσsiSsi)
trong đó:
Sb - mô men tĩnh của diện tích tiết diện vùng bê tông chịu nén đối với trục x:
Sb = FbyC = 0,251 x 0,17 = 0,04267 m3
Ssi - mô men tĩnh của diện tích thanh cốt thép dọc thứ i đối với trục x:
ΣSsi = S1 x 0,336 + 2S2 x 0,291 + 2S3 x 0,168
= S1(0,336 + 2 x 0,291 + 2 x 0,168)
= 2,01 x 10-4 x (0,336 + 2 x 0,291 + 2 x 0,168)
= 2,52 x 10-4 m3
Thay số cho vế phải, ta có:
RbSb – ΣσsiSsi = 11500 x 0,04267 – 280000 x 2,52 x 10-4
= 561,26 kNm
Như vậy:
Mzmax = 49,71 kNm ≤ [M] = 561,26 kNm
Hình 3.48 - Vị trí cốt thép dọc của cọc khi tính toán kiểm tra chịu uốn
239
www.vietcons.org
c. Kiểm tra ổn định nền xung quanh cọc

σzmax ≤ [σz]
trong đó:
Tại độ sâu z = 2,35 m kể từ đáy đài (thuộc lớp đất 1) có σzmax = 5,38 kPa;
[σz] - áp lực tính toán cho phép, xác định như công thức dưới đây:
4
 σ z  = η 1 η 2 cosφ1

σ ' v tgφ 1 + ξc
1
trong đó:
σ’v - ứng suất hữu hiệu theo phương thẳng đứng tại độ sâu z = 2,35 m;
'ν2,2m = 17,4x2,2 = 38,28 kPa
'ν2,35m = 38,28 + 7,93x0,15 = 39,47 kPa
c1, φ1 - lực dính và góc ma sát trong của đất 1; c1 = 15,39 kPa; φ1 = 0;
ξ - hệ số, lấy bằng 0,6 cho cọc nhồi;
η1 - hệ số, lấy bằng 1 cho mọi trường hợp;
η2 - hệ số xét đến ảnh hưởng của phần tải trọng thường xuyên trong tổng tải
trọng; lấy η2 = 0,7.
Thay số:
4 39,47xtg0  0,6x15,39  = 25,86 kPa
σ z   1x0,7x cos0
Như vậy: có σzmax = 5,38 kPa < [σz] = 25,86 kPa
Thỏa mãn điều kiện áp lực ngang dọc theo thân cọc.
Bước 9: Kiểm tra điều kiện áp lực tại mặt phẳng mũi cọc
 p tctb  R M
 tc
 p max  1,2R M
trong đó:
p tctb , p tcmax - áp lực tiêu chuẩn trung bình và lớn nhất tại mặt phẳng mũi cọc,
(kPa);
RM - sức chịu tải của đất nền tại mặt phẳng mũi cọc, (kPa).
a. Xác định kích thước của móng khối quy ước

Do lớp đất 1 là lớp đất yếu (á sét nhão - chỉ số sệt IL = 1,32), góc mở để xác định
ranh giới móng khối quy ước được tính từ đáy lớp đất này. Phạm vi móng khối quy ước
theo hình 3.49 dưới đây.
240
www.vietcons.org
Góc ma sát trong trung bình của các lớp đất mà cọc xuyên qua:
 f l = 5,83x4,0+16,75x5,5+32,33x8,1 = 21,440
i i
f tb=
l i
4,0+5,5+8,1
Cạnh dài của đáy móng khối quy ước:
Aqu = A’ + 2Htg(φtb/4) = 3,2 + 2x17,6xtg5,360 = 6,50 m
Cạnh ngắn của đáy móng khối quy ước:
Bqu = B’ + 2Htg(φtb/4) = 3,2 + 2x17,6xtg5,360 = 6,50 m
b. Xác định trọng lượng của móng khối quy ước

Trọng lượng móng khối quy ước bao gồm các bộ phận: cổ móng; đài cọc; cọc và
các lớp đất nằm trong phạm vi móng khối quy ước. Tính toán cụ thể như sau:
- Trọng lượng cổ móng, đài cọc và đất trên đài:
Gd = Vdγtb = 3,6x3,6x1,8x20 = 466,56 kN
- Trọng lượng lớp đất 1- từ đáy đài đến mực nước ngầm, G1; (do thể tích khối
đất trong phạm vi móng khối quy ước trừ đi thể tích cổ móng, đài cọc và đất trên đài -
Vd và phần cọc nằm trong đoạn này):
G1 = (V1-Vd-Vc1)γ1
trong đó:
Vd = 3,6x3,6x1,8 = 23,33 m3
V1 = 6,5x6,5x2,2 = 92,95 m3
Vc1 = 0,502x(2,2-1,8)x4 = 0,80 m3
G1 = (92,95-23,33-0,80)x17,4 = 1197,47 kN
- Trọng lượng do các lớp đất từ mực nước ngầm đến mũi cọc:
G2 = (V2-Vc2)γtb1-4
trong đó:
V2 = AquBqu(h12+h2+h3+h4) = 6,5x6,5x(5,2+4,0+5,5+8,1) = 978,12 m3
Vc12 = 0,502x(5,2+4,0+5,5+8,1)x4 = 45,78 m3
Trọng lượng thể tích trung bình của các lớp đất này:
γ l i i 7,93x5,2  7,47x4,0  9,34x5,5  10,18x8,1

γ tb1 4  
l i
5,2  4,0  5,5  8,1
= 9,00 kN/m3
G2 = (978,12-45,78)x9,00 = 8391,06 kN
- Trọng lượng toàn bộ các cọc trong các lớp đất:
G3 = 0,502x4x[0,4x25 + 22,8x(25-10)] = 706,82 kN
241
www.vietcons.org
Trọng lượng móng khối quy ước:

tc
N 0qu = Gd + G1 + G2 + G3 = 466,56 + 1197,47 + 8391,06 + 706,82
= 10761,91 kN
tb/4=5,36o
Hình 3.49 - Ranh giới móng khối quy ước
c. Áp lực tiêu chuẩn tại đáy móng

tc
tc
N qu N 0tc +N 0qu
tc
2192,30+10761,91
p =
tb = =
Fqu Fqu 6,5x6,5
= 306,61 kPa
Áp lực tiêu chuẩn lớn nhất tại đáy móng:
tc tc
N qu M xqu M tcyqu 2192,30  10761,91 625,10 2488, 04
p tcmax = + + =  
Fqu Wx Wy 6,5x6,5 45,77 45, 77
= 374,63 kPa
trong đó:
tc +Q tc
M tcxqu = M 0x 0y H qu
= 102,6 + 20,9x25,0 = 625,10 kNm
242
www.vietcons.org
tc +Q tc
M tcyqu = M 0y 0x H qu
= 313,04 + 87,0x25,0 = 2488,04 kNm
6,5x6,52
Wx =Wy = = 45,77 m3
6
d. Sức chịu tải của đất nền tại mặt phẳng mũi cọc
Sức chịu tải của nền đất tại mặt phẳng mũi cọc được xác định theo công thức
sau:
m1 m 2
RM = (ABquII + BHqu’II + DcII)
k tc
Trong đó:
m1 = 1,3 - đáy móng khối quy ước là cát
m2 = 1,1 - giả thiết tỷ số L/H ≥ 4
φII = 32020’; tra bảng 2.1 có: A = 1,54; B = 6,50; C = 8,66
cII = 0
γII = γdn4 = 10,18 kN/m3
γ l
i i 17,4x2,2  7,93x5,2  7,47x4,0  9,34x5,5  10,18x8,1
γ' II  
l i
2,2  5,2  4,0  5,5  8,1
= 9,73 kN/m3
1,3x1,1
RM = (1,54x6,5x10,18 + 6,50x25x9,73 + 8,66x0) = 2406,73 kPa
1,0
So sánh với điều kiện trên:
p tctb = 306,61 kPa < RM = 2406,73 kPa
p tcmax = 374,63 kPa < 1,2 RM = 2888,07kPa

Thỏa mãn điều kiện áp lực lên đất nền tại mặt phẳng mũi cọc.
Bước 10: Kiểm tra độ lún của móng

Phạm vi tính lún của móng cọc được tính từ mặt phẳng mũi cọc đến độ sâu thỏa
mãn điều kiện pz ≤ 0,2pdz do mũi cọc được đặt vào lớp đất tốt.
Trong đó:
Áp lực do trọng lượng bản thân của đất nền tại mặt phẳng mũi cọc:
243
www.vietcons.org
pdz 25,0 m   γi li = 17,4x2,2 + 7,93x5,2 + 7,47x4,0 + 9,34x5,5 + 10,18x8,1

i 1
= 243,22 kPa
Áp lực phụ thêm do tải trọng ngoài tại mặt phẳng mũi cọc:
p 0 =p tctb -p dz=18,9m = 306,61 - 243,22 = 63,39 kPa
Công trình thuộc dạng nhà khung bê tông cốt thép có tường chèn, theo Bảng 16 -
TCVN 9362:2012 có độ lún tuyệt đối lớn nhất Sgh = 8 cm.
nền đất thành những lớp phân tố đồng nhất có chiều dày hi = 0,6 m < Bqu/4.
Áp lực phụ thêm do tải trọng công trình ở độ sâu z kể từ đáy móng khối quy
ước:
pz = αp0 = α x 87,94
Trong đó α - hệ số tra bảng phụ thuộc vào tỷ số 2z/Bqu và Lqu/Bqu = 6,5/6,5= 1,0
Hình 3.50 - Biểu đồ áp lực do tải

trọng bản thân và do tải trọng công
trình
244
www.vietcons.org
pz=αp0 pdz
Lớp đất Điểm z (m) 2z/Bqu 
(kPa) (kPa)
0 0 0 1,000 63,39 243,22
1 0,6 0,185 0,982 62,25 249,33
Cát thô 2 1,2 0,370 0,963 61,04 255,44
chặt vừa 3 1,8 0,554 0,900 57,05 261,54
4 2,4 0,738 0,824 52,23 267,65
5 3,0 0,923 0,741 46,79 273,76
Độ lún tổng cộng:
n
p i h i 0,8 x 0, 6  90, 74 33, 57 
S=β =   87,38  74, 41  57,98  44,10 
1 Ei 20250  2 2 
n
p i h i 0,8x0,6  63,39 46,79 
S1=β  =
20250 
 2  62,25  61,04  57,05  52,23  2 

1 Ei
= 0,0068 (m) = 0,68 cm < Sgh = 8 cm
Bước 11: Tính toán và cấu tạo đài cọc

Chọn chiều cao đài cọc hd = 1,0 m. Chiều dài đoạn đầu cọc ngàm vào trong đài
là 0,15 m; như vậy chiều cao làm việc của đài là:
h0 = hd - 0,15 = 0,85 m
a. Kiểm tra chiều cao đài
Áp lực xuống các đỉnh cọc theo kết quả tính toán ở trên:
P1 = 670,01 kN; P2 = 895,01 kN;
P3 = 621,60 kN; P4 = 846,60 kN.
Kiểm tra chọc thủng của cột đối với đài
Điều kiện kiểm tra :
P  Pcct =  α1  b 2 +c 2  +α 2  l c +c1   h 0 R bt
Lực gây chọc thủng do các cọc 1, 2, 4, 5:

P = P1 + P2 + P3 + P4 = 670,01 + 895,01 + 621,60 + 846,60
= 3033,22 kN
245
www.vietcons.org
b1=1,0
b2=1,0
0,8
c2=0,6
0,85
1,0
0,15
c1=0,5
Hình 3.51 - Sơ đồ kiểm tra chọc thủng đài

Các thông số:
c1 = 1,2 - dc/2 - lc/2 = 1,2 - 0,4 - 0,30 = 0,50 m
2 2
h   0,85 
α1  1,5 1   0   1,5 1    = 2,96
 c1   0,5 
c2 = 1,20 - dc/2 - bc/2 = 1,20 - 0,4 - 0,20 = 0,6 m
2 2
h   0,85 
α 2  1,5 1   0   1,5 1    = 2,60
 c2   0,6 
Pcct  2,96 1,0  0,6   2,60 0,6  0,5 x0,85x900 = 5810,94 kN

Kiểm tra chọc thủng ở góc đài

P  Pccc  0,5α1 b 2  0,5c 2   α 2 l1  0,5c1 h 0 R bt
Trong đó:
b1 = b2 = 0,8 + 0,2 = 1,0 m
P = P2 = 895,01 kN
Pccc  0,52,961,0  0,5x0,6  2,60,6  0,5x0,5x0,85x900= 2317,18 kN
Kiểm tra điều kiện cường độ trên tiết diện nghiêng theo lực cắt
Q ≤ Qc = βbh0Rbt
246
www.vietcons.org
Trong đó:
Q - tổng phản lực của các cọc nằm ngoài tiết diện nghiêng, do các cọc 2 và 4:
Q = P2 + P4 = 895,01 + 846,60 = 1741,61 kN
b - chiều rộng đài, b = 3,6 m
c = c1 = 0,5 m
2 2
h   0,85 
β  0,7 1   0   0,7 1    = 1,38
 c   0,5 
Qc = βbhoRbt = 1,38x3,6x0,85x900 = 3800,52 kN
Như vậy: Q = 1741,61 kN < Qc = 3800,52 kN  đạt.
c=0,5
Hình 3.52 - Kiểm tra điều kiện cường độ trên tiết diện nghiêng
b. Tính toán và bố trí thép cho đài cọc
P2,4
r2,4
MI=275,20
P1,2
r1,2
MII=198,48
Hình 3.53 - Sơ đồ tính toán đài cọc

a) Vị trí mặt cắt; b) Sơ đồ tính từ mặt cắt I-I; c) Sơ đồ tính từ mặt cắt II-II
- Mô men tại ngàm tương ứng với mặt cắt I-I:
MI = (P2 + P4)r2,4 = (895,01 + 846,60)x0,90 = 1567,45 kNm
247
www.vietcons.org
r2,4 = 1,20 – 0,60/2 = 0,90 m

- Mô men tại ngàm tương ứng với mặt cắt II-II:
MII = (P1 + P2)r1,2 = (670,01 + 895,01)x1,00 = 1565,02 kNm
r1,2 = 1,20 – 0,40/2 = 1,00 m
- Diện tích cốt thép đài theo phương cạnh dài:
MI 1567,45 2 2
A sI = 0,9R h = 0,9x280000x0,85 = 0,007328 m = 73,28 cm
s 0
- Diện tích cốt thép đài theo phương cạnh ngắn:
M II 1565,02 2 2
A sII = 0,9R h  0,9x280000x0,85 = 0,007307 m = 73,07 cm
s 0
Nhận thấy cốt thép tính theo hai phương tương đối giống nhau, chọn và bố trí
thép như sau:
Chọn thép 24ф20 có As = 75,41 cm2
l-2a'- 3600-2x35-20
a= = = 152 mm
n-1 24-1
248
www.vietcons.org
249
www.vietcons.org
Chöông 4
MÓNG TRÊN NỀN ĐẤT YẾU
4.1 Khái niệm

Khi nền đất thiên nhiên, mà tự bản thân nó không đủ khả năng chịu tác động của
tải trọng từ công trình truyền xuống, đòi hỏi chúng ta phải có những biện pháp khắc
phục nhằm làm tăng sức chịu tải của nền, làm giảm biến dạng của công trình đến mức
tối thiểu. Đây là một nhiệm vụ khó khăn đối với người thiết kế vì phải đề xuất ra nhiều
phương án, phân tích trên các yếu tố kỹ thuật - kinh tế để lựa chọn ra phương án tối ưu.
Để giải quyết vấn đề này, việc nghiên cứu giải quyết cần tập trung vào cả 3 bộ
phận của công trình là: giải pháp kết cấu bên trên hợp lý; giải pháp kết cấu móng phù
hợp và xử lý nền.
Về các biện pháp xử lý nền có thể chia thành 3 loại chính:
- Các biện pháp về cơ học: có thể làm chặt đất bằng phương pháp đầm; làm chặt
bằng chấn động; làm chặt bằng các loại cọc; bằng nén trước hoặc thay đất;…
- Các biện pháp vật lý bao gồm: hạ thấp mực nước ngầm, dùng giếng cát;
phương pháp điện thấm;…
- Các biện pháp hóa học: làm chặt đất bằng phun xi măng; silicat hoá, phương
pháp điện hoá.
Trong chương này sẽ trình bày về một số giải pháp chính như đệm cát; cọc cát
và giếng cát kết hợp với gia tải trước. Những giải pháp khác sẽ được đề cập đến trong
chuyên đề “Xử lý nền móng trên nền đất yếu” sẽ được nghiên cứu sau này.
4.2 Đệm cát

4.2.1 Phạm vi áp dụng
Về thực chất, đệm cát là giải pháp bóc bỏ lớp đất yếu và thay thế bằng lớp đất
mới có khả năng chịu tải lớn hơn. Nên dùng cát to hoặc cát trung để làm đệm. Khi ở
khu vực xây dựng không có loại cát này có thể dùng những vật liệu rời khác như sỏi, đá
dăm để thay thế.
Đệm cát thường sử dụng khi lớp đất yếu ở trạng thái bão hòa nước như sét nhão;
cát pha bão hòa nước, sét pha nhão; bùn; than bùn có chiều dày không lớn lắm (nhỏ hơn
3m).
Những trường hợp sau đây không nên sử dụng đệm cát:
- Lớp đất phải thay thế có chiều dày lớn hơn 3m, lúc này đệm cát có chiều dày
lớn, thi công khó khăn, không kinh tế.
250
www.vietcons.org
- Mực nước ngầm cao và có áp. Lúc này hạ mực nước ngầm rất tốn kém và đệm
cát không ổn định.
Đệm cát có các tác dụng sau đây:
- Lớp đệm cát đóng vai trò như một lớp chịu lực tiếp thu tải trọng công trình
truyền xuống lớp đất thiên nhiên. Làm tăng sức chịu tải của đất nền.
- Làm giảm độ lún của móng; giảm độ lún lệch của móng do có sự phân bố lại
ứng suất do tải trọng ngoài gây ra trong đất nền ở dưới tầng đệm cát.
- Giảm chiều sâu chôn móng từ đó giảm khối lượng vật liệu xây móng.
- Tăng nhanh tốc độ cố kết của nền, do đó làm tăng nhanh sức chịu tải của nền
và rút ngắn quá trình lún.
Tuy nhiên, khi sử dụng đệm cát cần phải chú ý đến trường hợp sinh ra hiện
tượng cát chảy, xói ngầm trong nền do nước ngầm hoặc hiện tượng hóa lỏng do tác
dụng của tải trọng động.
Kích thước đệm cát được xác định bằng tính toán nhằm thoả mãn 2 điều kiện:
ổn định về cường độ và đảm bảo độ lún của công trình sau khi có đệm cát nằm trong
giới hạn cho phép.
4.2.2 Tính toán đệm cát

Kích thước đệm cát được xác định từ điều kiện:
pz,z=hđ + pd,z=h+hđ ≤ Rz (4.1)
trong đó:
pz,z=hđ - áp lực phụ thêm do tải trọng công trình tại độ sâu z = hđ, (kPa);
pz;z=hđ = (ptc - h) (4.2)
trong đó:
 - hệ số phụ thuộc vào m = 2z/b và n = l/b, được tra bảng.
ptc - ứng suất tiêu chuẩn trung bình dưới đáy móng.
pd,z=h+hđ - áp lực do trọng lượng bản thân của đất tại độ sâu z = h + hđ, (kPa);
Rz – cường độ của lớp đất yếu tại cao độ đáy đệm cát.
Lúc này bài toán trở về giống như trường hợp thiết kế móng nông trên nền tự
nhiên nhưng trong nền có xuất hiện một lớp đất yếu, giống như mục 2.5 (chương 2).
4.2.3 Kiểm tra độ lún

S = S1 + S2  Sgh (4.3)
trong đó:
S1 - độ lún của đệm cát;
251
www.vietcons.org
S2 - độ lún của các lớp đất nằm dưới đệm cát trong vùng chịu nén;
Sgh - độ lún cho phép.
h
hz

Đất yếu Đệm cát
hđ
pd,z=h+hđ pz,z=hđ
bz
Hình 4.1 - Sơ đồ tính toán đệm cát.

(Góc  = 30 - 400 với cát; 40 - 450 với đệm đá)
4.3 Cọc cát

4.3.1 Phạm vi áp dụng
Gia cố nền bằng cọc là một biện pháp làm chặt đất. Cọc có thể làm bằng cọc tre,
tràm hoặc cọc cát. Cơ sở của phương pháp này là đưa vào trong đất yếu một lượng cọc
đóng vai trò hạt rắn nhằm làm giảm độ rỗng của đất do cọc choán chỗ, mặt khác những
cọc này giúp cho nước thẩm thấu và rút đi nhanh hơn. Nội dung tính toán chủ yếu của
phương pháp gia cố nền bằng cọc là tính toán khoảng cách giữa các cọc và chiều dài
cọc.
Cọc cát được sử dụng trong các trường hợp công trình chịu tải trọng lớn trên nền
đất yếu, khi tính toán xử lý bằng đệm cát mà chiều dày lớp đất cần thay thế (khoảng
cách từ mặt đất đến đáy đệm cát) lớn hơn 3m.
Trường hợp đất quá nhão yếu, lưới cọc cát không thể lèn chặt được đất (khi hệ
số rỗng nén chặt enc lớn hơn 1,5 thì không nên dùng cọc cát.
Tác dụng của cọc cát:
- Làm cho độ rỗng, độ ẩm của nền đất giảm đi, trọng lượng thể tích, mô đun biến
dạng, lực dính và góc ma sát trong tăng lên.
- Do nền đất được nén chặt, nên sức chịu tải tăng lên, độ lún và biến dạng không
đều của đất nền dưới đế móng giảm đi một cách đáng kể.
- Dưới tác dụng của tải trọng, cọc cát và vùng đất được nén chặt xung quanh cọc
cùng làm việc đồng thời, đất được nén chặt đều trong khoảng cách giữa các cọc. Vì vậy
sự phân bố ứng suất trong nền được nén chặt bằng cọc cát có thể được coi như một nền
thiên nhiên.
- Khi dùng cọc cát, quá trình cố kết của nền đất diễn ra nhanh hơn nhiều so với
nền thiên nhiên hoặc nền gia cố bằng cọc cứng. Phần lớn độ lún của công trình diễn ra
252
www.vietcons.org
trong quá trình thi công, do vậy công trình mau chóng đạt đến giới hạn ổn định.
Sử dụng cọc cát rất kinh tế so với cọc cứng, không bị ăn mòn, xâm thực. Biện
pháp thi công đơn giản không đòi hỏi những thiết bị thi công phức tạp.
4.3.2 Tính toán cọc cát

Tính toán nền gia cố cọc các được thực hiện theo trình tự sau:
4.3.2.1 Xác định kích thước sơ bộ đáy móng
Kích thước sơ bộ đáy móng được xác định như móng nông trên nền tự nhiên:
N tc0
A sb  k (4.4)
R *  γ tb h
Ở đây cần lưu ý rằng R* là cường độ tính toán của đất ở đáy móng sau khi được
gia cố bằng cọc cát. Theo kinh nghiệm, sau khi gia cố, cường độ của đất nền có thể tăng
lên từ 1,5 - 2 lần.
4.3.2.2 Xác định diện tích nén chặt
Diện tích nền cần được nén chặt bằng cọc cát xác định theo công thức:
Anc = 1,4b (l + 0,4b) (4.5)
trong đó:
b - chiều rộng đáy móng, (m);
l - chiều dài đáy móng, (m).
4.3.2.3 Xác định hệ số rỗng của nền sau khi gia cố
Hệ số rỗng của nền sau khi gia cố enc có thể xác định sơ bộ đối với đất rời hoặc
đất dính theo các công thức 3.6 hoặc 3.7 dưới đây.
Tuy nhiên, để giải pháp gia cố bằng cọc cát đạt hiệu quả và theo kinh nghiệm
cho thấy sau khi gia cố, hệ số rỗng của đất có thể giảm đi từ 0,3 ÷ 0,4 so với hệ số rỗng
ban đầu và. Nên kết hợp với điều kiện này để lựa chọn enc cho phù hợp.
a. Đối với đất rời
enc = emax - ID (emax - emin) (3.6)
trong đó:
emax - hệ số rỗng của cát ở trạng thái xốp nhất;
emin - hệ số rỗng của cát ở trạng thái chặt nhất.
ID - độ chặt tương đối = 0,7 ÷ 0,8.
b. Đối với đất dính
γ s  WL  WP 
e nc    (3.7)
γn  2 
253
www.vietcons.org
trong đó:
γs - trọng lượng riêng của hạt đất, (kN/m3);
γn - trọng lượng riêng của nước, (kN/m3);
WL, WP - giới hạn chảy và giới hạn dẻo của đất, (%).
4.3.2.4 Xác định số lượng cọc và bố trí cọc trên mặt bằng
Tỷ lệ diện tích của cọc cát Ac so với diện tích nén chặt Anc được xác định như
sau:
A c e - e nc
 (4.8)
A nc 1 e
Tổng diện tích mặt cắt ngang cọc cát cần gia cố:
e - e nc
A c  A nc (4.9)
1 e
Số lượng cọc cát cần thiết:
A nc
n (4.10)
ac
trong đó:
e0 - hệ số rỗng ban đầu của nền đất;
ac - diện tích tiết diện ngang của một cọc cát.
Cọc cát thường được bố trí theo hình tam giác, đó là sơ đồ có lợi nhất về mặt
làm chặt đất ở khoảng giữa các cọc cát. Khoảng cách giữa các cọc là:
1  e nc γc
L  0,95d  0,95d (4.11)
e 0  e nc γ nc  γ 0
Trọng lượng riêng của đất sau khi nén chặt bằng cọc cát:
γs
γ nc  (1  W) (4.12)
1  e nc
trong đó:
W - độ ẩm của đất ở trạng thái tự nhiên,(%);
s - trọng lượng riêng của đất ở trạng thái tự nhiên, (kN/m3);
d - đường kính cọc cát, (m).
4.3.2.5 Xác định chiều sâu nén chặt
Chiều dài cọc cát - hay chiều sâu của đất nền cần được nén chặt được xác định
từ đáy móng đến hết vùng hoạt động HA của đất nền dựa vào chiều dày lớp tương
đương:
254
www.vietcons.org
htđ = Ab (4.13)

trong đó:
b - chiều rộng móng, (m);
A - phụ thuộc vào loại đất và hình dạng móng, tra Bảng 4.1:
Aconst - dùng cho móng tuyệt đối cứng
Ao - dùng để tính lún ở tâm móng
Ac - dùng để tính lún ở điểm góc của móng
Am - dùng để tính độ lún trung bình của các móng mềm
Chiều dài cọc cát:
HA = 2htđ + 1 (m) (4.14)
0,2b l 0,2b d
0,2b
L
Diện tích
đáy móng
b
Diện tích
nén chặt
0,2b
Hình 4.2 - Bố trí cọc cát để nén chặt nền Hình 4.3 - Sơ đồ để xác định khoảng cách
giữa tim các cọc cát
4.3.2.6 Kiểm tra cường độ tính toán của nền sau khi gia cố cọc cát
Ở phần trên ta mới giả thiết cường độ tính toán của đất nền sau khi gia cố R*.
Sau khi có kết quả về kích thước móng và diện tích nén chặt, tính toán lại R* căn cứ
theo tỷ lệ diện tích giữa cọc cát và phần đất còn lại:
R cAc  R d Ad
R (4.15)
Ac  Ad
trong đó:
Rd – cường độ tính toán của đất ban đầu, (kPa);
Rc – cường độ tính toán của cát làm cọc, (kPa);
Ac - diện tich mặt cắt ngang của toàn bộ cọc cát, (m2);
Ad - diện tich mặt cắt ngang của phần đất còn lại, (m2).
255
www.vietcons.org
Bảng 4.1 - Bảng tra hệ số A để tính htd

Sỏi và cuội Cát
Sét và á sét nửa cứng Cát pha
l/b
μ = 0,1 μ = 0,2 μ = 0,25
Aω0 Aωc Aωm Aωconst Aω0 Aωc Aωm Aωconst Aω0 Aωc Aωm Aωconst
Tròn 1,013 0,648 0,861 0,800 1,067 0,683 0,907 0,843 1,125 0,720 0,956 0,889
1 1,134 0,567 0,962 0,891 1,195 0,597 1,013 0,939 1,260 0,630 1,069 0,990
1,1 1,190 0,595 0,974 0,933 1,254 0,627 1,027 0,983 1,322 0,661 1,083 1,037
1,2 1,242 0,621 1,024 0,978 1,308 0,654 1,078 1,031 1,380 0,690 1,137 1,087
1,3 1,282 0,641 1,062 1,013 1,351 0,675 1,118 1,067 1,424 0,712 1,180 1,125
1,4 1,334 0,667 1,111 1,058 1,405 0,703 1,170 1,114 1,482 0,741 1,234 1,175
1,5 1,377 0,689 1,164 1,094 1,451 0,725 1,227 1,152 1,530 0,765 1,294 1,215
1,6 1,414 0,707 1,187 1,127 1,490 0,745 1,250 1,187 1,571 0,786 1,319 1,252
1,7 1,450 0,725 1,221 1,158 1,523 0,764 1,286 1,220 1,611 0,806 1,356 1,287
1,8 1,486 0,743 1,255 1,189 1,566 0,783 1,322 1,253 1,651 0,826 1,394 1,321
1,9 1,520 0,760 1,287 1,219 1,601 0,801 1,356 1,284 1,689 0,844 1,430 1,354
2,0 1,549 0,775 1,316 1,235 1,632 0,816 1,387 1,301 1,721 0,861 1,463 1,373
2,1 1,582 0,791 1,346 1,272 1,667 0,833 1,418 1,340 1,758 0,879 1,495 1,414
2,2 1,610 0,805 1,372 1,296 1,696 0,848 1,446 1,366 1,789 0,894 1,525 1,441
2,3 1,638 0,819 1,399 1,321 1,726 0,863 1,474 1,391 1,820 0,910 1,554 1,467
2,4 1,664 0,832 1,424 1,343 1,753 0,876 1,500 1,415 1,849 0,924 1,582 1,492
2,5 1,690 0,845 1,448 1,366 1,780 0,890 1,526 1,439 1,878 0,939 1,609 1,517
2,6 1,714 0,857 1,471 1,386 1,806 0,903 1,550 1,461 1,904 0,952 1,634 1,540
2,7 1,738 0,869 1,494 1,407 1,831 0,915 1,573 1,482 1,931 0,966 1,660 1,563
2,8 1,762 0,881 1,516 1,428 1,856 0,928 1,597 1,504 1,958 0,979 1,685 1,587
2,9 1,784 0,892 1,537 1,447 1,879 0,940 1,619 1,524 1,982 0,991 1,708 1,608
3 1,802 0,901 1,549 1,458 1,899 0,949 1,632 1,536 2,003 1,001 1,721 1,620
3,2 1,846 0,923 1,600 1,501 1,945 0,972 1,681 1,581 2,051 1,026 1,773 1,667
3,4 1,884 0,942 1,632 1,533 1,985 0,992 1,719 1,615 2,093 1,047 1,813 1,704
3,6 1,922 0,961 1,668 1,566 2,025 1,021 1,757 1,650 2,136 1,068 1,853 1,740
3,8 1,956 0,978 1,700 1,596 2,061 1,030 1,791 1,681 2,173 1,087 1,889 1,773
4 1,985 0,992 1,721 1,630 2,091 1,045 1,813 1,717 2,205 1,103 1,913 1,811
4,2 2,018 1,009 1,759 1,649 2,126 1,063 1,853 1,738 2,242 1,121 1,954 1,833
4,4 2,050 1,025 1,789 1,677 2,160 1,080 1,885 1,767 2,278 1,139 1,988 1,863
4,6 2,078 1,039 1,816 1,701 2,189 1,095 1,913 1,792 2,309 1,154 2,017 1,890
4,8 2,104 1,052 1,840 1,724 2,217 1,052 1,939 1,816 2,338 1,052 2,045 1,915
5 2,126 1,063 1,853 1,742 2,240 1,120 1,952 1,835 2,363 1,181 2,059 1,935
5,5 2,192 1,096 1,924 1,800 2,309 1,155 2,027 1,896 2,436 1,218 2,137 2,000
6 2,258 1,129 1,985 1,857 2,379 1,189 2,091 1,956 2,509 1,254 2,205 2,063
6,5 2,300 1,150 2,026 1,893 2,423 1,212 2,134 1,994 2,556 1,278 2,251 2,103
7 2,359 1,180 2,066 1,944 2,485 1,243 2,176 2,048 2,621 1,311 2,295 2,160
7,5 2,390 1,195 2,111 1,971 2,518 1,259 2,224 2,076 2,656 1,328 2,346 2,190
8 2,450 1,225 2,146 2,023 2,581 1,291 2,261 2,131 2,723 1,361 2,385 2,248
8,5 2,472 1,236 2,189 2,042 2,604 1,302 2,306 2,151 2,747 1,373 2,432 2,269
9 2,521 1,261 2,217 2,084 2,656 1,328 2,336 2,196 2,801 1,401 2,464 2,316
9,5 2,544 1,272 2,257 2,104 2,680 1,340 2,378 2,217 2,827 1,413 2,508 2,338
10 2,562 1,281 2,278 2,147 2,699 1,349 2,400 2,261 2,846 1,423 2,531 2,385
11 2,638 1,319 2,346 2,185 2,779 1,3,90 2,472 2,302 2,931 1,466 2,607 2,428
12 2,694 1,347 2,399 2,234 2,838 1,419 2,528 2,353 2,993 1,497 2,666 2,482
13 2,744 1,372 2,447 2,277 2,891 1,445 2,577 2,399 3,049 1,524 2,178 2,530
256
www.vietcons.org
14 2,792 1,396 2,492 2,319 2,941 1,471 2,625 2,443 3,102 1,551 2,769 2,576
Bảng 4.1 - Bảng tra hệ số A để tính htd (tiếp theo)

Sét pha dẻo
Đất sét nặng rất dẻo
Cát pha Sét dẻo
l/b
μ = 0,3 μ = 0,35 μ = 0,40
Aω0 Aωc Aωm Aωconst Aω0 Aωc Aωm Aωconst Aω0 Aωc Aωm Aωconst
Tròn 1,225 0,784 1,041 0,968 1,408 0,901 1,197 1,113 1,800 1,152 1,530 1,422
1 1,372 0,686 1,164 1,078 1,577 0,788 1,338 1,239 2,016 1,008 1,710 1,584
1,1 1,440 0,720 1,179 1,129 1,655 0,828 1,355 1,298 2,116 1,058 1,732 1,659
1,2 1,503 0,751 1,239 1,183 1,728 0,864 1,424 1,361 2,208 1,104 1,820 1,739
1,3 1,551 0,776 1,284 1,225 1,783 0,892 1,477 1,409 2,279 1,140 1,887 1,801
1,4 1,614 0,807 1,344 1,280 1,856 0,928 1,545 1,471 2,372 1,186 1,975 1,881
1,5 1,666 0,833 1,409 1,323 1,915 0,958 1,620 1,521 2,448 1,224 2,070 1,944
1,6 1,711 0,855 1,436 1,363 1,967 0,983 1,651 1,568 2,154 1,257 2,110 2,003
1,7 1,754 0,877 1,477 1,401 2,017 1,008 1,698 1,611 2,578 1,289 2,170 2,059
1,8 1,798 0,899 1,518 1,439 2,067 1,033 1,745 1,654 2,642 1,321 2,231 2,114
1,9 1,839 0,920 1,557 1,474 2,114 1,057 1,790 1,695 2,701 1,351 2,288 2,166
2 1,874 0,937 1,593 1,495 2,155 1,077 1,831 1,718 2,754 1,377 2,340 2,196
2,1 1,914 0,957 1,628 1,539 2,201 1,100 1,872 1,770 2,812 1,406 2,393 2,262
2,2 1,948 0,974 1,660 1,569 2,239 1,120 1,909 1,803 2,862 1,431 2,440 2,305
2,3 1,982 0,991 1,692 1,598 2,278 1,139 1,946 1,837 2,912 1,456 2,487 2,348
2,4 2,013 1,007 1,722 1,625 2,314 1,157 1,980 1,868 2,958 1,479 2,531 2,388
2,5 2,045 1,022 1,752 1,652 2,351 1,175 2,014 1,900 3,004 1,502 2,574 2,428
2,6 2,074 1,037 1,780 1,677 2,384 1,192 2,046 1,928 3,047 1,524 2,615 2,465
2,7 2,103 1,053 1,807 1,702 2,418 1,208 2,077 1,957 3,090 1,545 2,655 2,502
2,8 2,132 1,066 1,835 1,727 2,451 1,225 2,109 1,9,86 3,132 1,566 2,696 2,538
2,9 2,158 1,079 1,860 1,751 2,481 1,241 2,138 2,013 3,172 1,586 2,733 2,572
3 2,181 1,090 1,874 1,764 2,507 1,253 2,155 2,028 3,204 1,602 2,754 2,592
3,2 2,233 1,117 1,931 1,815 2,568 1,284 2,220 2,087 3,282 1,641 2,837 2,668
3,4 2,279 1,140 1,974 1,855 2,621 1,130 2,270 2,133 3,349 1,675 2,901 2,726
3,6 2,325 1,163 2,018 1,895 2,673 1,337 2,320 2,179 3,417 1,708 2,965 2,784
3,8 2,367 1,183 2,057 1,931 2,721 1,360 2,365 2,219 3,477 1,739 3,022 2,838
4 2,401 1,201 2,083 1,972 2,760 1,380 2,394 2,267 3,528 1,764 3,060 2,898
4,2 2,441 1,221 2,128 1,995 2,807 1,403 2,446 2,294 3,588 1,794 3,127 2,932
4,4 2,480 1,250 2,165 0,029 2,851 1,426 2,489 2,333 3,644 1,822 3,181 2,981
4,6 2,514 1,257 2,197 2,058 2,890 1,445 2,525 2,366 3,694 1,847 3,223 3,024
4,8 2,546 1,052 2,226 2,085 2,927 1,052 2,560 2,397 3,740 1,052 3,272 3,064
5 2,573 1,286 2,242 2,107 2,958 1,479 2,577 2,422 3,780 1,890 3,294 3,096
5,5 2,652 1,326 2,327 2,177 3,049 1,524 2,676 2,503 3,897 1,948 3,420 3,200
6 2,732 1,366 2,401 2,246 3,141 1,570 2,760 2,583 4,014 2,007 3,528 3,301
6,5 2,783 1,391 2,451 2,290 3,199 1,600 2,818 2,633 4,089 2,044 3,602 3,366
7 2,854 1,427 2,499 2,352 3,281 1,641 2,873 2,704 4,194 2,097 3,672 3,456
7,5 2,892 1,446 2,554 2,385 3,324 1,662 2,937 2,741 4,249 2,124 3,753 3,504
8 2,965 1,482 2,597 2,448 3,408 1,704 2,986 2,814 4,356 2,178 3,816 3,596
8,5 2,991 1,495 2,648 2,470 3,438 1,719 3,045 3,840 4,395 2,197 3,891 3,630
9 3,050 1,525 2,683 2,522 3,507 1,753 3,084 2,899 4,482 2,241 3,942 3,706
9,5 3,078 1,539 2,731 2,546 3,539 1,769 3,140 2,927 4,523 2,261 4,013 3,741
10 3,099 1,550 2,756 2,597 3,563 1,782 3,169 2,986 5,554 2,277 4,050 3,816
11 3,192 1,596 2,839 2,644 3,669 1,835 3,263 3,040 4,670 2,345 4,171 3,885
12 3,259 1,630 2,903 2,703 3,747 1,874 3,337 3,107 4,789 2,395 4,265 3,971
13 3,320 1,660 2,960 2,755 3,817 1,908 3,403 3,167 4,878 2,439 4,349 4,048
257
www.vietcons.org
14 3,378 1,689 3,015 2,805 3,884 1,942 3,466 3,225 4,964 2,482 4,430 4,122
4.4 Giếng cát

4.4.1 Đặc điểm, phạm vi áp dụng
Giếng cát là một trong những biện pháp gia tải trước được sử dụng đối với các
loại đất bùn, than bùn cũng như các loại đất dính bão hòa nước, có tính biến dạng lớn…
khi xây dựng các công trình có kích thước và tải trọng lớn thay đổi theo thời gian như
nền đường, sân bay, bản đáy các công trình thủy lợi…
Giếng cát có hai tác dụng chính:
- Giếng cát sẽ làm cho nước tự do trong lỗ rỗng thoát đi dưới tác dụng của gia tải
vì vậy làm tăng nhanh tốc độ cố kết của nền, làm cho công trình nhanh đạt đến giới hạn
ổn định về lún, đồng thời làm cho đất nền có khả năng biến dạng đồng đều.
- Nếu khoảng cách giữa các giếng được chọn thích hợp thì nó còn có tác dụng
làm tăng độ chặt của nền và do đó sức chịu tải của đất nền tăng lên.
Những điểm giống và khác nhau giữa giếng cát và cọc cát:
- Kích thước (đường kính và chiều dài) tương tự như nhau, nhưng khoảng cách
giữa các giếng cát thì lớn hơn cọc cát.
- Nhiệm vụ của chúng khác nhau: Cọc cát có chức năng làm chặt đất là chính,
làm tăng sức chịu tải của đất nền, thoát nước lỗ rỗng là phụ. Giếng cát để thoát nước lỗ
rỗng là chính, tăng nhanh quá trình cố kết, làm cho độ lún của nền nhanh chóng ổn định.
Làm tăng sức chịu tải của nền là phụ.
4.4.2 Cấu tạo và tính toán giếng cát
Cấu tạo của giếng cát gồm có ba bộ phận chính (hình 4.4) là hệ thống các giếng
cát, đệm cát và lớp gia tải.
4.4.2.1 Đệm cát
Có nhiệm vụ tạo điều kiện cho công trình lún đều, Chiều dày lớp đệm cát tính
theo công thức kinh nghiệm:
hđ = S + (0,3 ÷ 0,5m) (4.16)
trong đó:
hđ - chiều dày lớp đệm cát;
S - độ lún tính toán của nền đất.
Cát làm lớp đệm thường sử dụng cát hạt trung hoặc hạt to.
4.4.2.2 Lớp gia tải
Xác định chiều cao của lớp gia tải:
h= σ (4.17)
γ
trong đó:
258
www.vietcons.org
 - áp lực do tải trọng ngoài.

Và:   R hay qat
R tính với đất yếu  = 0 và đất đắp ngay trên mặt nên h = 0; vì vậy R = c. Nếu
điều kiện trên không thỏa mãn thì phải đắp lớp gia tải nhiều lần hoặc dùng bệ phản áp.
π( γh  2c.ctg)
Qat =  γh (4.18)
ctg   - π
2
Lớp gia tải
d
Đệm cát
L
Giếng cát Đất yếu
Tầng không L
thấm nước
Hình 4.4 - Sơ đồ cấu tạo giếng cát.

4.4.2.3 Giếng cát
- Đường kính giếng cát tốt nhất dc = 35 ÷ 45 cm, chiều dài của giếng thường lấy
bằng chiều sâu chịu nén cực hạn của đất nền dưới móng:
+ Móng đơn: lg  2 - 3b (b - chiều rộng móng).
+ Móng băng: lg  4b.
+ Móng bè:
 Nếu nền đất yếu có gốc là đất loại sét, thì: lg  9m + 0,15b.
 Nếu nền đất yếu có gốc là đất loại cát, thì: lg  6m + 0,10b.
- Khoảng cách giữa các giếng cát: Khoảng cách giữa các giếng cát phụ thuộc
vào đường kính giếng cát cũng như tốc độ cố kết của nền đất. Theo kinh nghiệm,
khoảng cách giữa các giếng trong khoảng 1,0 ÷ 5,0m.
4.4.3 Tính biến dạng của nền
Độ lún của nền đất yếu khi chưa có giếng cát:
e e
S  1d 2d h (4.19)
1e1d
trong đó:
e1đ; e2đ - hệ số rỗng của đất ở xung quanh giếng cát trước và sau khi có tải trọng;
259
www.vietcons.org
h - chiều dày lớp đất yếu có giếng cát.

Khi nền đất có nhiều lớp khác nhau thì dùng phương pháp tổng độ lún để xác
định.
Độ lún của nền đất yếu khi có giếng cát có thể xác định theo công thức kinh
nghiệm của Evgênev:
Sgc   e1ee  Ld  h
0 p
0
2
c
2
(4.20)
Trong đó:
E0 - hệ số rỗng của nền đất ở trạng thái tự nhiên;
ep - hệ số rỗng của nền đất khi có tải trọng ngoài;
dc - đường kính giếng cát;
L - khoảng cách giữa các trục giếng cát;
h - chiều dày lớp đất có giếng cát.
- Độ lún theo thời gian:
m
St  v h  q  Pn (z,r,t)  (4.21)
1e 1
- Mức độ cố kết:
Pn (z,r,t)
U t  St  1- q  1-M z M r (4.22)
S
Trong các công thức trên:
mv - hệ số nén của đất;
e1 - hệ số rỗng ban đầu của đất;
q - tải trọng phân bố đều của công trình;
Pn(z,r,t) - áp lực nước lỗ rỗng;
h - chiều dày lớp đất có giếng cát.
4.4.4 Thi công giếng cát
Quá trình thi công giếng cát nói chung giống như cọc cát. Có thể hạ ống thép
xuống bằng máy đóng hoặc máy rung. Giếng cát nói chung chưa được sử dụng phổ biến
ở nước ta.
4.5 Thiết kế móng cọc tràm

4.5.1 Lựa chọn phương án thiết kế
Cọc tràm được sử dụng trong thiết kế móng và gia cố nền công trình theo hai
phương diện:
- Dùng như một loại vật liệu gia cố nền: lúc này số lượng cọc tràm được xác
định dựa vào hệ số nén chặt yêu cầu (tương tự như tính toán cọc cát). Khi thiết kế trong
260
www.vietcons.org
trường hợp này có thể không cần quan tâm vị trí đặt mũi cọc.
- Dùng như một loại móng cọc: cọc tràm sẽ tiếp thu tải trọng từ đáy móng truyền
xuống các lớp đất tốt ở bên dưới. Trường hợp này cần lưu ý chọn lớp đất tốt để đặt mũi
cọc nhằm phát huy thành phần sức chịu tải do mũi cọc.
4.5.2 Lựa chọn chiều dài cọc
Căn cứ vào địa tầng của khu vực xây dựng và đặc điểm về thủy văn (mực nước
ngầm), lựa chọn lớp đất đặt mũi cọc, từ đó chọn độ sâu chôn móng và chiều dài cọc.
Cần linh hoạt trong việc lựa chọn độ sâu chôn móng sao cho chiều dài cọc phù hợp với
khả năng cung ứng ngoài thị trường, mặt khác cố gắng để cọc nằm dưới mực nước
ngầm, tránh cọc bị mục do khô nước.
4.5.3 Thiết kế cọc tràm theo phương diện làm chặt đất
Sử dụng cho đất yếu có hệ số thấm lớn K > A.10-5 (A = 0,1 – 9,9) như bùn cát
pha sét, bùn sét pha cát, than bùn, đất lún sụp: trường hợp này cọc tràm đóng vào đất
nền có tác dụng như những nêm nén chặt đất.
Hình 4.5 - Cấu tạo móng cọc tràm khi thiết kế theo phương diện làm chặt đất
Hình 4.6 - Mặt bằng vùng nén chặt đất
261
www.vietcons.org
Từ điều kiện về nén chặt đất (hệ số rỗng yêu cầu eyc), khi đất bị lún xuống một
khoảng S, để cân bằng với diện tích đơn vị F, thì FS chính là thể tích cần bổ sung vào
trong đất.
Ta có:
e o  e yc
S .H (4.23)
1  eo
- Thể tích hạt trong khối đất ban đầu V (V = FH) là:
1
Vhaït  FH (4.24)
1  eo
ở đây:
H - chiều cao vùng đất cần gia cố;
e0 - hệ số rỗng ban đầu của đất;
eyc - hệ số rỗng của đất sau khi gia cố.
Hình 4.7 Sơ đồ tính nền gia cố cọc tràm
- Trước và sau khi nén chặt thể tích đất Vhạt là không thay đổi nên:
FH FH' 1  e yc
 → H'  H (4.25)
1  e o 1  e yc 1  eo
- Từ đó xác định được số lượng cọc tràm cần thiết để nén chặt một đơn vị diện
tích đất:
S.1m 4S e o  e yc 4S 4(e o  e yc )
n 2
 2  .  (4.26)
d /4 d 1  e o d 2 d 2 (1  e o )
Trong công thức trên, d là đường kính cọc tràm, tính bằng m. Khi đường kính
tính bằng cm thì số lượng cọc tràm là:
262
www.vietcons.org
40000(e o  e yc )
n 2 (cọc/m2) (4.27)
d (1  e o )
Từ đó sẽ bố trí cọc, thông thường mật độ các cọc thường chọn là 16 cây/m2 ; 25
cây/m2 hoặc 36 cây/m2 tương ứng với khoảng cách giữa các cọc là 25x25 cm; 20x20 cm
hoặc 17x17 cm.
4.5.4 Thiết kế cọc tràm như một loại móng cọc

- Sức chịu tải của cọc tràm theo vật liệu:
Pvl = 0,6RngFc (4.28)
trong đó:
Rng - Cường độ chịu nén tính toán dọc thớ của cọc tràm tra Bảng 4.2.
Fc - diện tích tiết diện ngang của cây tràm.
Bảng 4.2 - Các đặc trưng về độ bền của cọc tràm
Ứng suất trung bình Vị trí trên thân cọc

(daN/cm2) Gốc Giữa Ngọn
Rnén 260 374 290
Rkéo 369 513 296
Ruốn 57 81 79
Bảng 4.3 - Sức kháng tính toán của đất dưới mũi cọc
Chiều sâu Trị số Rc (t/m2)

mũi cọc
Các loại đất rời ở trạng thái chặt vừa
tràm kể
từ mặt đất Sỏi Cát to Cát trung Cát nhỏ Cát bụi
tự nhiên Các loại đất dính với độ sệt IL
(m) 0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6
660 310 200
3 750 300 110 60
400 200 120
680 320 210
4 830 380 125 70
510 250 160
700 340 220
5 880 400 130 80
620 280 200
730 370 240
7 970 430 140 85
690 330 220
770 400 260
10 1050 500 150 90
730 350 240
Ghi chú: Các giá trị trong bảng trên, tử số ứng với đất rời, mẫu số ứng với đất dính.
263
www.vietcons.org
- Sức chịu tải tính toán của cọc theo đất nền:
n
d c  fi l i
R c Fc i 1
Pd   (4.29)
k1 k2
trong đó:
Fc - diện tích tiết diện ngang của cây tràm ở mũi cọc.
Rc - Sức kháng tính toán của đất dưới mũi cọc - tra Bảng 4.3.
dc - đường kính cọc (đường kính trung bình);
fi - ma sát đơn vị giữa đất và thành cọc;
li - chiều dày lớp đất thứ i mà cọc xuyên qua;
k1; k2 - hệ số an toàn, lấy bằng 1,5 - 2.
fi có thể xác định bằng 2 cách sau:
fi = σxitgφi + ci
trong đó:
σxi = ξ01σzi
σzi = γihi
σzi, σzi - thành phần ứng suất ngang và ứng suất thẳng đứng do lớp đất thứ i, do
trọng lượng của đất nền xung quanh cọc gây nên (lấy giá trị trung bình của lớp đất thứ i)
ξ 01 - hệ số nén ngang của lớp đất thứ i (tra Bảng 4.4 dưới đây).
Bảng 4.4 - Hệ số nén ngang của đất
Tên đất Hệ số ỉ
Cát 0,33 – 0,43
Sét cứng 0,28 – 0,40
Sét pha 0,49 – 0,59
Sét dẻo 0,61 – 0,82
fi xác định dựa vào sức kháng xuyên của đất (Rcx) từ kết quả thí nghiệm hiện
trường:
fi = 0,01 Rcx khi Rcx  25 kg/cm2
fi = 0,005 Rcx khi Rcx ≥ 100 kg/cm2
Các giá trị ở giữa có thể xác định bằng cách nội suy.
Các bước xác định số lượng cọc, bố trí cọc,… giống như móng cọc ở chương 3.
264
www.vietcons.org
4.6 Bài tập ví dụ

4.6.1 Ví dụ 4.1 - Móng trên đệm cát
Tiết diện cột 30 x 40 (cm). Tải trọng tính toán dưới chân cột đặt tại mặt đất tự nhiên như
sau:
N 0tt = 750 kN; M 0tt = 85 kNm; Q 0tt = 48 kN;

Lớp 1 dày 3,8 m; Lớp 2 dày 2,8m.

Lớp W trọng
(%) (%) kN/m3 hạt
(ñoä) (kPa) (MPa)
100 200 300 400
1 30,0 32,2 26,4 18,2 2,66 11035’ 9 0,821 0,789 0,764 0,744 1,33
2 28,2 38,4 23,7 19,1 2,71 16025’ 28 0,780 0,757 0,737 0,719 2,52
Lớp 3, chiều dày chưa kết thúc dưới đáy hố khoan:
Thành phần hạt (%) tương ứng với các cỡ hạt Độ
(MPa)
10- 1- 0,5- 0,25 0,1- 0,05- 0,001- nhiên hạt
>10 5-2 2-1 <0,002 (%)
5 0,5 0,25 -0,1 0,05 0,001 0,002
1 7.5 7 30 35 15.5 3.5 1.5 0 19.5 2.64 6.8

Lớp 1:
IP = WL – WP = 0,322 – 0,164 = 0,058;
Theo bảng 6 - TCVN 9362:2012, IP = 0,058 < 0,07; đất thuộc loại á cát.
W WP 0,300  0, 264
IL    0, 621
IP 0,058
mềm.
Vậy lớp 1 thuộc loại á cát dẻo mềm.
- Hệ số rỗng tự nhiên:
Δγ (1 W) 2,66x1x(1  0,30)
e γW
n
1  1  0,921
1,82
265
www.vietcons.org
- Mô đun biến dạng E, xác định từ kết quả xuyên tĩnh, Theo bảng E.5 – TCVN
9352:2012, với đất á cát, khi 1 MPa < qc < 3,5 MPa thì 3 < α < 5. Ở đây, qc = 1,33 MPa,
lấy α = 3. Ta có:
E = αqc = 3 x 1,33 = 3,99 MPa.
e100-e200  0,821  0, 789  0, 00032 kPa-1
a100-200 =
P 200-P100 200  100
Kết hợp với kết quả thí nghiệm hiện trường, N = 6, cho thấy lớp 1 là á cát dẻo
mềm thuộc loại trung bình.
Lớp 2:
Ip = WL – WP = 0,384 – 0,237 = 0,147;
IL  WWP  0, 282  0,237  0,306

IP 0,147
cứng.
Vậy lớp 2 thuộc loại á sét dẻo cứng.
Δγ (1 W) 2,71x1x(1  0,28)
e n
γW 1   1  0,807
1,91
- Mô đun biến dạng E, xác định từ kết quả xuyên tĩnh, Theo bảng E.5 - TCVN
9352:2012, với đất á sét dẻo cứng, khi qc < 1,5 MPa thì 5 < α < 8. Ở đây, qc = 2,52
MPa, lấy α = 4. Ta có:
E = αqc = 4 x 2,52 = 10,08 MPa.
e100-e200  0,780  0,757  0,00023 kPa-1
a100-200 =
P 200-P100 200  100
Kết hợp với kết quả thí nghiệm hiện trường, N = 17, cho thấy lớp 2 là á sét dẻo
cứng thuộc loại tương đối tốt.
Lớp 3:
35 + 30 + 7 + 7,5 = 79,5% > 75%
Theo bảng 2 - TCVN 9362:2012, đất thuộc loại cát mịn.
266
www.vietcons.org
- Xác định trạng thái của đất: căn cứ kết quả xuyên tĩnh qc = 6,8 MPa; 12 MPa >
qc > 4 MPa; tra bảng 5 - TCVN 9362:2012, đất thuộc loại chặt vừa. Tương ứng hệ số
rỗng e = 0,6 ÷ 0,75, nội suy từ qc tìm được e = 0,6525.
Vậy lớp 1 thuộc loại cát mịn chặt vừa.
Δ γ n (1+W) 2,64x10x(1+0,195)
γ W= = =19,10 kN/m3
1+e 1+0,6525
- Độ bão hòa:
ΔW 2,64x0,195
G= = =0,789
e 0,6525
Theo bảng 4 - TCVN 9362:2012, G trong khoảng 1 ÷ 0,8; vậy cát ở trạng thái no
nước.
- Góc ma sát trong và lực dính: sử dụng hệ số rỗng e = 0,6525 với cát hạt mịn,
tra bảng B1 - TCVN 9362:2012, tìm được φtc = 32,00; ctc = 0. Trong tính toán dùng φtt =
φtc/1,1 = 29,10 ≈ 2902’.
- Mô đun biến dạng E, xác định từ kết quả xuyên tĩnh, Theo bảng E.5 – TCVN
9352:2012, với đất cát mịn, khi qc > 2 MPa thì 1,5 < α < 3. Ở đây, qc = 6,80 MPa, lấy α
= 2. Ta có:
E = αqc = 2 x 6,80 = 13,60 MPa.
có giá trị là E = 28,00 MPa. Cần so sánh giữa E tính từ sức kháng xuyên tĩnh qc và theo
hệ số rỗng e, lấy giá trị nhỏ hơn (13,60 MPa) để đảm bảo an toàn.
Lớp 3 thuộc là lớp đất tốt.
Trụ hố khoan được thể hiện trên hình vẽ dưới đây.
Á cát dẻo mềm. W=18,2 kN/m3; IL=0,621; =11035’;

c=9,00 kPa; qc=1330 kPa; E = 3,99 MPa
Á sét dẻo cứng. W=19,2 kN/m3; IL=0,306; =16025’;

c=28,00 kPa; qc=2520 kPa; E = 10,08 MPa
Cát mịn chặt vừa. W=19,10 kN/m3; =29002’; c=0 kPa;

qc=6800 kPa; E = 13,6 MPa
Hình 4.5 - Trụ địa chất công trình.
267
www.vietcons.org
Căn cứ vào đặc điểm địa chất công trình và quy mô tải trọng đã cho, có thể sử
dụng nhiều phương án nền móng khác nhau. Tuy nhiên, ví dụ này trình bày về phương
án móng nông trên nền gia cố đệm cát.
Giá trị tiêu chuẩn xác định theo công thức:
tt
tcA
A =
k tc
N 0tc = 652,20 kN; M 0tc = 73,92 kNm; Q 0tc = 41,74 kN;

Cát làm đệm chọn loại cát trung chặt vừa, dung trọng tự nhiên γW = 19,54
kN/m3; mô đun biến dạng E = 27,5 MPa.
  b-b1    h+h1 
R=R 0 1+k1    
  b1    2h1 
trong đó:
R0 = 400 kPa = 40 T/m2 ứng với kich thước móng quy ước b1 = 1m, h1 = 2m;
Chọn chiều sâu đặt móng h = 1,5 m;
k1 = 0,125 (cát)
  b-b1   h+h1    1,3-1,0    1,5+2,0 
R=R 0 1+k 1      400x 1+0,125  1,0   x  2x2 
  b1   2h1      
= 355,25 kPa.
Bước 4: Xác định kích thước sơ bộ của đáy móng

Diện tích sơ bộ đáy móng xác định theo công thức:
tc
652,20
Asb =k N 0  1, 2x
2
 2, 41 m
R-γtbh 355,25-20x1,5
268
www.vietcons.org
2, 41
b= Asb   1, 27 m
kn 1,5
Cạnh dài: l = knb = 1,5 x 1,27 = 1,91 (m)
Bước 5: Kiểm tra điều kiện áp lực tại đáy móng

p tctb  R
 tc
p max  1,2R
p tc
max,min
tc
 l
= Nlb 1± 6e
trong đó:
N tc =N 0tc +G = 652,20 + 1,3x2,0x1,5x20 = 730,20 kN
M tc =M 0tc +Q 0tc h Q = 73,92 + 41,74x1,5 = 136,53 kNm
tc 136,53
e= M  = 0,19 m
Ntc 730, 20
730,20
 l   2,0 
tc 6x0,19
p tc = Nlb 1± 6e = 1±
max,min 2,0x1,3
tc
p tc = 440,93 kPa; p = 120,76 kPa
max min
tc tc
tc p max + p min 440,93  120,76
p tb =  = 280,85 kPa
2 2
So sánh: p tc = 440,93 kPa > 1,2R = 1,2x355,25 = 426,30 kPa

max
p tc = 280,85 kPa < R = 355,25 kPa

tb
Kích thước móng không thỏa mãn điều kiện áp lực tại đáy móng. Tăng kích
thước móng lên thành bxl = 1,4 x 2,1 (m).
trong đó:
N tc =N 0tc +G = 652,20 + 1,4x2,1x1,5x20 = 740,40 kN
269
www.vietcons.org
M tc =M 0tc +Q 0tc h Q = 73,92 + 41,74x1,5 = 136,53 kNm
tc 136,53
e= M  = 0,185 m
N tc 740, 40
740,40
 l  1± 2,1 
tc 6x0,185
p tc = Nlb 1± 6e =
max,min 2,1x1,4
p tc = 385,06 kPa; p tc = 118,62 kPa

max min
tc tc
p +p
tc 385, 06  118,62
p = max min 
tb
= 251,84 kPa
2 2
Tính lại R với chiều rộng móng b = 1,4 m, có R = 357,00 kPa.
So sánh: p tc = 385,06 kPa > 1,2R = 1,2x357,00 = 428,40 kPa

max
p tc = 251,84 kPa < R = 357,00 kPa

tb
Chênh lệch cặp p tc và 1,2R:

max
428, 40  385, 06
 = 0,101 ≈ 10%
428, 40
Kích thước móng đã chọn thỏa mãn điều kiện áp lực dưới đáy móng.
Bước 6: Kiểm tra điều kiện áp lực tại đáy đệm cát
Sơ bộ chọn chiều dày đệm cát là 1,0 m.
pz,z=hđ + pd,z=h+hđ ≤ Rz
trong đó:
pz,z=hđ - áp lực phụ thêm do tải trọng công trình, (kPa);
pd,z=h+hđ - áp lực do trọng lượng bản thân của đất, (kPa);
- Áp lực do trọng lượng bản thân của đất tại đáy móng:
pd,z=1,5m = γ1h11 = 19,54 x 1,5 = 29,31 kPa
- Áp lực do trọng lượng bản thân của đất tại đáy đệm cát:
pd,z=2,5m = 19,54 x 2,5 = 48,85 kPa
270
www.vietcons.org
P0 = p tc - pdz=1,5m = 251,84 - 29,31 = 222,53 kPa

tb
b=1,4m
1,5m
2,8m

1,3m
pd,z=h+hđ pz,z=hđ
bz=2,02m
Hình 4.6 - Sơ đồ tính toán móng

- Áp lực phụ thêm do tải trọng công trình tại đáy đệm cát:
pz,z=1,0m = αp0
b b

α  f l ; 2z  f 

2,1
1,4
 1,5;
2x1,0
1,4
 1,43   0,606

pz,z=1,0m = 0,606 x 222,53 = 134,85 kPa
pz,z=1,0m + pd,z=2,5m = 137,52 + 48,85 = 183,70 kPa
m1 m 2
Rz = (AbzII + Bhz’II + DcII)
k tc
trong đó:
m1 = 1,1 - nền là á sét dẻo mềm; chỉ số sệt IL = 0,621
m2 = 1,0
φII = φtc = 11035’; tra bảng có: A = 0,219; B = 1,900; D = 4,370
γII = 18,20 kN/m3
cII = 9 kPa
γ‘II = 19,54 kN/m3
271
www.vietcons.org
N tc  740,4 = 5,49 m2
Az 
p 0z 134,85
l - b 2,1  1,4
a  = 0,35 m
2 2
b z  A z  a 2  a  5,49  0,352  0,35 = 2,02 m

Rz =
1,1x1,0 (0,219x2,02x18,2 + 1,90x2,5x19,54 + 4,37x9,0)
1,0
Rz = 154,22 kPa
So sánh: pz,z=1,0m + pd,z=2,5m = 183,70 kPa > Rz = 154,22 kPa, không thỏa mãn
điều kiện áp lực tại đỉnh lớp đất yếu.
Có thể giải quyết bằng nhiều cách: tăng chiều dày đệm cát, hoặc tăng kích thước
móng hoặc tăng độ sâu chôn móng. Ở đây giới thiệu các giải quyết bằng cách tăng chiều
dày đệm lên thành 1,3m:
- Áp lực do trọng lượng bản thân của đất tại đáy đệm cát:
pd,z=2,8m = 19,54 x 2,8 = 54,71 kPa
- Áp lực phụ thêm do tải trọng công trình tại đáy đệm cát:
pz,z=1,3m = αp0

b b

α  f l ; 2z  f 
2,1
 1,4
 1,5;
2x1,3
1,4
 1,86   0,467

pz,z=1,3m = 0,467 x 222,53 = 103,92 kPa
pz,z=1,3m + pd,z=2,8m = 103,92 + 54,71 = 158,63 kPa
N tc  740,4 = 7,12 m2
Az 
p 0z 103,92
b z  A z  a 2  a  7,12  0,352  0,35 = 2,34 m

Rz = 1,1x1,0 (0,219x2,34x18,2 + 1,90x2,8x19,54 + 4,37x9,0)

1,0
272
www.vietcons.org
Rz = 167,87 kPa
So sánh: pz,z=1,3m + pd,z=2,8m = 158,63 kPa < Rz = 167,87 kPa, thỏa mãn điều
Bước 7: Kiểm tra nền theo trạng thái giới hạn I và II

Công trình không nằm trong phạm vi mái dốc, các móng trong công trình không
có khả năng sảy ra trượt cục bộ hoặc bị lật, do vậy không cần kiểm tra nền theo trạng
thái giới hạn I.
TCVN 9362:2012 có:
- Độ lún tuyệt đối lớn nhất Sgh = 8 cm;
- Độ lún lệch tương đối [ΔS/L]gh = 0,001.
nền đất thành những lớp phân tố đồng nhất có chiều dày hi ≤ b/4.
Áp lực phụ thêm do tải trọng công trình ở độ sâu z kể từ đáy móng:
pz = αp0 ; với p0 = 222,53 kPa
Trong đó α - hệ số tra bảng phụ thuộc vào tỷ số 2z/b và l/b.
pz=αp0 pdz
Lớp đất Điểm z (m) 2z/b α
(kPa) (kPa)
0 0,0 - 1,000 222,53 29,31
1 0,3 0,429 0,964 214,52 35,17
2 0,6 0,857 0.829 184,48 41,03
Đệm cát
3 0,9 1,286 0,659 146,65 46,90
4 1,2 1,714 0,510 113,49 52,76
5 1,3 1,857 0,468 104,14 54,71
6 1,6 2,286 0,363 80,78 60,17
Á cát dẻo 7 1,9 2,714 0,285 63,42 65,63
mềm 8 2,2 3,143 0,228 50,74 71,09
9 2,3 3,286 0,212 47,18 72,91
10 2,6 3,714 0,174 38,72 78,67
11 2,9 4,143 0,144 32,04 84,43
12 3,2 4,571 0,121 26,93 90,19
13 3,5 5,000 0,104 23,14 95,95
Á sét dẻo 14 3,8 5,429 0,089 19,81 101,71
cứng 15 4,1 5,857 0,078 17,36 107,47
16 4,4 6,286 0,068 15,13 113,23
17 4,7 6,714 0,060 13,35 118,99
18 5,0 7,143 0,053 11,79 124,75
19 5,1 7,286 0,051 11,35 126,67
273
www.vietcons.org
Tại đáy lớp 19 có pz = 13,35 kPa < 0,1 pdz = 12,67 kPa, do vậy ta dừng tính lún
tại lớp này.

Chiều p1i p2i Si
pz=K0p0z
Lớp đất dày lớp e1i e2i
(m)
6 0.3 92.46 57.44 149.90 0.836 0.805 0.0051
7 0.3 72.10 62.90 135.00 0.833 0.810 0.0038
8 0.3 57.08 68.36 125.44 0.830 0.813 0.0028
9 0.1 48.96 72.00 120.96 0.829 0.814 0.0008
274
www.vietcons.org
Chiều p1i p2i Si

pz=K0p0z
Lớp đất dày lớp e1i e2i
(m)
10 0.3 42.95 75.79 118.74 0.827 0.815 0.0020
11 0.3 35.38 81.55 116.93 0.825 0.816 0.0015
12 0.3 29.49 87.31 116.80 0.823 0.816 0.0012
13 0.3 25.03 93.07 118.10 0.822 0.815 0.0012
14 0.3 21.47 98.83 120.30 0.821 0.815 0.0010
15 0.3 18.58 104.59 123.17 0.819 0.814 0.0008
16 0.3 16.24 110.35 126.59 0.818 0.812 0.0010
17 0.3 14.24 116.11 130.35 0.816 0.811 0.0008
18 0.3 12.57 121.87 134.44 0.814 0.810 0.0007
19 0.1 11.57 125.71 137.28 0.813 0.809 0.0002
Cộng S2 0,0227
Lưu ý: Các giá trị p1i và p2i được tính tại điểm giữa của các lớp phân tố.
- Độ lún của lớp đệm cát:
n
pi h i 0,8   222,53  104,14 
S1  β   0,3
27500   2
 214,52  184,48  146,65  113,49   0,1x
 2 
1 Ei
= 0,0069 (m)
- Độ lún của lớp á sét, do lớp này có kết quả thí nghiệm nén lún, độ lún của các
lớp phân tố xác định theo công thức:
e1i -e 2i
Si = hi
1+e1i
trong đó:
e1i - hệ số rỗng ứng với áp lực nén p1i (do trọng lượng bản thân của đất);
e2i - hệ số rỗng ứng với áp lực nén p2i (do trọng lượng bản thân của đất và áp lực
phụ thêm do tải trọng công trình).
- Độ lún tổng cộng:
S = S1 + S2 = 0,0069 + 0,0227 = 0,0296 m = 2,96 cm < Sgh = 8 cm
Bước 8: Tính toán độ bền và cấu tạo móng
Trình tự tính toán tương tự như ví dụ 2.1 (chương 2).
275
www.vietcons.org
4.6.2 Ví dụ 4.2 – Móng trên cọc cát

Tiết diện cột 30 x 40 (cm). Tải trọng tính toán dưới chân cột đặt tại mặt đất tự nhiên như
sau:
N 0tt = 850 kN; M 0tt = 96 kNm; Q 0tt = 54 kN;

Lớp 1 dày 7,8 m; các chỉ tiêu như sau:

Lớp W trọng
(%) (%) kN/m3 hạt (ñoä) (kPa) (MPa)
100 200 300 400
1 32,5 37,6 22,9 18,4 2,68 9o50’ 14 0,888 0,854 0,827 0,814 1,06
Lớp 2, chiều dày chưa kết thúc ở đáy hố khoan, các chỉ tiêu như sau:
Thành phần hạt (%) tương ứng với các cỡ hạt Độ
(MPa)
10- 1- 0,5- 0,25 0,1- 0,05- 0,001- nhiên hạt
>10 5-2 2-1 <0,002 (%)
5 0,5 0,25 -0,1 0,05 0,001 0,002
1 7.5 7 30 35 15.5 3.5 1.5 0 19.5 2.64 6.8

Việc xử lý, tính toán các chỉ tiêu liên quan tương tự như các ví dụ 2.1; 4.1.
Lớp 1: Á sét dẻo mềm
- Chỉ số dẻo: IP = 0,147
- Chỉ số sệt: IL = 0,653
- Mô đun biến dạng: E = 6,36 MPa
- Hệ số nén: a100-200 = 0,00034 kPa-1
Δγ (1 W) 2,68x10x(1  0,325)
e n
γW 1   1  0,93
18,4
- Dung trọng đẩy nổi:
Δ  1γ n (2,68  1)x10
γ dn   = 8,70 kN/m3
1 e 1  0,93
Các chỉ tiêu khác theo bảng trên.
276
www.vietcons.org
Lớp 2: Cát mịn chặt vừa no nước

- Dung trọng tự nhiên: γW = 19,10 kN/m3
- Hệ số rỗng tự nhiên: e = 0,625
- Độ bão hòa: G = 0,789
- Góc ma sát trong: φ = 2902’
- Lực dính: c=0
- Mô đun biến dạng: E = 13,60 MPa
- Dung trọng đẩy nổi:
  1γ n ( 2,64  1) x10
γ dn   =10,09 kN/m3
1 e 1  0,625
Trụ hố khoan được thể hiện trên hình vẽ 3.8.
Chọn cát làm đệm là cát thô chặt vừa có các chỉ tiêu như sau:
- Dung trọng tự nhiên: γW = 19,15 kN/m3
- Dung trọng đầy nổi: γdn = 10,18 kN/m3
- Góc ma sát trong: φ = 33032’
- Mô đun biến dạng : E = 20,25 MPa
Tải trọng tiêu chuẩn xác định với hệ số tin cậy ktc = 1,15:
tc
N otc = 739,00 kN; M otc = 85,30 kNm; Q o = 47,00 kN
Bước 3: Đề xuất các phương án nền móng

Với số liệu về địa chất của khu vực xây dựng và tải trọng tác dụng xuống móng
như trên cho thấy lớp đất 1 là lớp đất yếu, không thể sử dụng phương án móng nông
trên nền tự nhiên. Những phương án có thể sử dụng là:
- Móng trên nền gia cố đệm cát;
- Móng trên nền gia cố bằng cọc tre, cọc tràm: với chiều dày lớp 1 là 7,8 m, với
chiều dài của cọc tre, tràm trong thực tế, việc đặt mũi cọc vào lớp 2 để đạt hiệu quả cao
là rất khó khăn;
- Bài ví dụ này lựa chọn giải pháp đặt móng trên nền gia cố bằng cọc cát.
277
www.vietcons.org
Á sét dẻo mềm. W=18,4 kN/m3; IL=0,653; =9050’;

c=14,00 kPa; qc=1060 kPa; E = 6,36 MPa
Cát mịn chặt vừa. W=19,10 kN/m3; =29002’; c=0 kPa;

qc=6800 kPa; E = 13,6 MPa
Hình 4.8 - Trụ địa chất công trình
Bước 4: Xác định cường độ tính toán của đất nền ban đầu
Rc = m 1 m 2 (AbII + Bh’II + DcII)

k tc
trong đó:
m1 = 1,1 - nền là á sét dẻo mềm; chỉ số sệt IL = 0,653 > 0,5
m2 = 1,0;
φII = φtc = 9050’; tra bảng có: A = 0,180; B = 1,719; D = 4,147;
cII = 14 kPa;
γII = γdn1 = 8,70kN/m3 - đáy móng nằm dưới mực nước ngầm;
Xác định γ’II:
γ1 h 1  γ 2 h 2 18,4x1,2  8,70x0,3
γ' II   = 16,46 kN/m3
h1  h 2 1,2  0,3
1,1x1,0
Rc = (0,18x1,5x8,70 + 1,719x1,5x16,46 + 4,147x14)
1,0
Rc = 113,12 kPa.
Bước 5: Xác định kích thước sơ bộ đáy móng

Giả thiết là cường độ tính toán của đất ở đáy móng sau khi được gia cố bằng
cọc cát tăng lên 1,5 lần:
278
www.vietcons.org
Rc* = 1,5Rc = 2 x 113,12 = 169,68 kPa

Kích thước sơ bộ đáy móng được xác định như móng nông trên nền tự nhiên:
N 0tc 739,00
A sb  k  1,3x = 5,29 m2
R *  γ tb h 169,68  20x1,5
Do móng chịu tải lệch tâm nên chọn đáy móng hình chữ nhật, tỷ số
giữa các cạnh kn = 1,5. Cạnh ngắn của móng là:
A sb 5,29
b  = 1,88 m
kn 1,5
Cạnh dài: l = knb = 1,5 x 1,88 = 2,82 m
Chọn kích thước móng bxl = 1,9 x 2,8 m
Bước 6: Xác định diện tích nén chặt

Diện tích nền cần được nén chặt bằng cọc cát xác định theo công thức:
Anc = 1,4b (l + 0,4b)
= 1,4 x 1,9 x (2,8 + 0,4 x 1,9) = 9,47 m2
Bước 7: Xác định số lượng cọc cát

a. Hệ số rỗng của nền sau khi gia cố
Hệ số rỗng của nền sau khi gia cố cọc cát xác định sơ bộ theo công thức:
γ  W  WP 
e nc  s  L 
γn  2 
trong đó:
γs = 26,8 kN/m3; γn = 10 kN/m3 ;
WL = 0,376; WP = 0,229
Thay số:
γ s  WL  WP  26,8 0,376  0,229
e nc    x = 0,81
γn  2  10 2
Nhận thấy, so với hệ số rỗng ban đầu (e = 0,93) thì enc chỉ giảm đi được 0,12 là
quá nhỏ. Lựa chọn enc = e – 0,3 = 0,93 - 0,3 = 0,63.
b. Tổng diện tích mặt cắt ngang cọc cát cần gia cố
e  e nc 0,93  0,63
A c  A nc 0  9,47 x = 1,47 m2
1  e0 1  0,93
Chọn cọc cát có đường kính dc = 0,4 m; diện tích tiết diện ngang 1 cọc:
πd c2 3,14x0,4 2
ac   = 0,125 m2
4 4
Số lượng cọc cát cần thiết:
279
www.vietcons.org
A nc 1,47
n  = 11,76 cọc
ac 0,125
Chọn 12 cọc, bố trí theo lưới ô vuông 1,1 x 1,1 m, như hình vẽ.
Tổng diện tích cọc thực tế:
Ac = nac = 12 x 0,125 = 1,50 m2
Diện tích nén chặt thực tế:
Anc = 3,7 x 2,6 = 9,62 m2
Tỷ lệ diện tích nén chặt:
A c 1,50
 = 15,6 %
A nc 9,62
Hệ số rỗng thực tế của nền sau khi gia cố cọc cát:
A 1,50
e nc  e  c 1  e   0,93  1  0,93 = 0,63
A nc 9,62
Bước 8: Xác định chiều sâu gia cố cọc cát

Chiều dài cọc cát - hay chiều sâu của đất nền cần được nén chặt được xác định
từ đáy móng đến hết vùng hoạt động HA của đất nền dựa vào chiều dày lớp tương
đương:
htđ = Ab
trong đó:
b = 1,9 m
A - tra bảng dựa vào hình dạng móng chữ nhật, với tỷ số 2 cạnh là 1,5; nền đất
gốc là á sét dẻo mềm, tính ở tâm móng, có Ac = 2,448.
Như vậy:
htđ = Ab = 2,448 x 1,9 = 4,65 m
Chiều dài cọc cát:
HA = 2htđ + 1 = 2 x 4,65 + 1 = 10,3 m
Tuy nhiên, do lớp 1 dày 7,8 m; lớp 2 là lớp cát mịn nên chỉ cần cọc cát chôn vào
lớp 2 là 1 m. Do vậy, chiều dài cọc cát (bao gồm cả lớp đệm cát 0,3 m) là 7,2 m.
Bước 9: Kiểm tra cường độ tính toán của nền sau khi gia cố cọc cát
Cường độ tính toán của đất nền ban đầu với b = 1,9 m:
1,1x1,0
Rd = (0,18x1,9x8,70 + 1,719x1,5x16,46 + 4,147x14)
1,0
Rd = 113,80 kPa
280
www.vietcons.org
Cường độ tính toán của cọc cát với b = 1,9 m:
Rc = R = m 1 m 2 (AbII + Bh’II + DcII)

k tc
trong đó:
m1 = 1,4 - cát làm đệm là cát thô chặt vừa
m2 = 1,4
φII = φtc = 33032’; tra bảng có: A = 1,5; B = 7,001; D = 9,056
cII = 0
γII = γdnc = 10,18 kN/m3 - đáy móng nằm dưới mực nước ngầm
Xác định γ’II:
γ1 h 1  γ 2 h 2 19,15x1,2  10,18x0,3
γ' II   = 17,36 kN/m3
h1  h 2 1,2  0,3
1,4x1,4
Rc = (1,5x1,9x10,18 + 7,001x1,5x17,36 + 9,056x0)
1,0
Rc = 414,19 kPa
Bê tông
lót móng
Đệm cát
Cọc cát
Hình 4.8 – Mặt bằng và mặt cắt móng trên cọc cát
281
www.vietcons.org
Cường độ tính toán trung bình của nền sau khi gia cố: với tỷ lệ diện tích nén chặt
đã tính ở trên là 15,6 %, như vậy trên 1 đơn vị diện tích (ĐVDT) cát chiếm 0,156
ĐVDT và đất còn lại 0,844 ĐVDT.
R c A c  R d A d 414,19x0,1 56  113,8x0,844
R  = 160,66 kPa
Ac  Ad 0,156  0,844
Giá trị này gần tương đương với giá trị giả thiết ban đầu là sức chịu tải tăng lên
khoảng 1,5 lần.
Xác định độ lún của móng và tính toán về độ bền và cấu tạo móng tương tự như
các ví dụ trên.
282
www.vietcons.org
283
www.vietcons.org
Chöông 5
MÓNG CHỊU TẢI TRỌNG ĐỘNG
5.1 Khái niệm

Trong các công trình dân dụng, móng chủ yếu chịu tác dụng của tải trọng tĩnh.
Tuy nhiên, trong các công trình công nghiệp, các móng máy chủ yếu chịu tác dụng của
tải trọng động. Những tải trọng này thường biến đổi rất nhanh về trị số và phương tác
dụng, gọi là những lực kích thích. Các lực kích thích này làm cho máy và móng bị dao
động, rồi móng trở thành nguồn dao động của đất làm cho các kết cấu xung quanh cũng
bị dao động theo. Trong nhiều trường hợp dao động của móng là nguyên nhân gây ra hư
hỏng các chi tiết máy móc, làm giảm công suất hoặc chất lượng sản phẩm. Đối với các
máy chính xác và dụng cụ đo lường thì dao động của máy sẽ làm cản trở những hoạt
động bình thường của chúng, gây khó khăn cho các thao tác kỹ thuật. Mặt khác, dao
động cũng sẽ làm ảnh hưởng tới con người, làm tăng sự mệt mỏi, làm giảm hiệu suất lao
động. Đối với những vùng có động đất. Chấn động do động đất làm cho công trình bị
dao động. Động đất sẽ làm giảm cường độ của đất nền, làm giảm sức chịu tải của cọc,...
Chính vì những lý do trên, việc thiết kế móng chịu tải trọng động có những nét
khác biệt so với móng dưới các kết cấu thông thường được giới thiệu trong chương này.
5.2 Phân loại máy và móng máy

Về mặt thiết kế và thi công, dựa vào cường độ, hình dạng và đặc tính tần số lực
kích thích của máy tác dụng lên móng để phân loại móng.
Bảng 5.1 - Phân loại các máy có tải trọng động
Nhóm máy Dạng chuyển động chính Đại diện điển hình
a. Chuyển động quy đều. - Các máy phát điện (động cơ điện, động
cơ máy phát điện và các máy khác).
- Nhóm máy tuốcbin (máy phát điện tuốc
bin, máy nén tuốc bin và máy bơm tuốc
I bin).
Máy hoạt động b. Chuyển động quay đều gắn - Các máy có cơ cấu tay quay - thanh
theo chu kỳ liền với chuyển động tịnh tiến truyền, máy nén, máy bơm, động cơ đốt
qua lại. trong, máy cưa.
c. Chuyển động tịnh tiến qua - Máy đúc và rung dập khuôn dùng trong
lại thực hiện những nhát đập phân xưởng đúc và dùng trong công
liên tiếp nhau. nghiệp bê tông đúc sẵn.
a. Chuyển động quay không - Đông cơ điện truyền động của máy cán,
II đều hoặc chuyển động tịnh nhóm máy lenomar - ingner, máy phát
Máy hoạt động tiến qua lại không đều. điện có công suất thay đổi.
theo chu kỳ b. Chuyển động tới lui thực - Máy búa (búa đập và búa rèn), thiết bị
hiện những nhát đập riêng rẽ. đập để nghiền quặng kim loại.
284
www.vietcons.org
Theo cường độ lực kích thích máy được chia thành hai loại:
- Những máy hoạt động không êm thuận, có lực quán tính tương đối đáng kể.
Máy này được gọi là máy có tải trọng động;
- Những máy hoạt động êm thuận là những máy mà lực quán tính không cân
bằng tương đối nhỏ so với trọng lượng của chúng. Móng các máy này thiết kế như
móng chịu tải trọng tĩnh.
Đối với móng máy, có thể phân thành loại móng dạng khối, dạng khung đổ tại
chỗ hoặc lắp ghép.
5.3 Cấu tạo móng máy

5.3.1 Móng dạng khối.
Móng khối có thể dùng cho tất cả các loại máy, đặc biệt là móng có cơ cấu tay
quay - thanh truyền và các búa máy. Đặc điểm chung của móng khối là chúng có độ
cứng lớn vì thế khi tính toán toán có thể bỏ qua biến dạng của chúng và coi như một vật
thể tuyệt đối cứng.
Hình 5.1 - Cấu tạo móng khối dạng không có tầng hầm
Hầu hết các móng khối đều được làm bằng bê tông cốt thép. Trừ những móng có
kích thước nhỏ, dạng khối liền và dùng để đặt máy có công suất nhỏ mới được phép
dùng bê tông không có cốt thép.
285
www.vietcons.org
Cốt thép trong móng máy phần lớn đặt theo cấu tạo, trừ một vài trường hợp phải
đặt theo tính toán.
Thông thường thép cấu tạo được bố trí ở tất cả các mặt của khối móng, với lưới
thép ô vuông đường kính Ø12 - 16 mm, cách khoảng 200 - 250 mm.
Hình 5.2 - Cấu tạo móng có tầng hầm vói tường chịu lực chính
5.3.2 Móng dạng khung
Cấu tạo chung của loại móng này là một khung không gian gồm nhiều cột ngàm
vào tấm đáy hoặc những băng móng, phía trên cột là hệ thống dầm dọc, ngang tạo thành
mặt bằng để lắp đạt và vận hành máy móc.
Hình 5.3 - Dạng tổng quát của móng khung

Vật liệu để làm móng dạng khung thường là bê tông cốt thép, đôi khi có thể
dùng kim loại để làm các kết cấu bên trên của móng máy.
Do có tải trọng động nên tất cả cốt thép trong khung phải được neo, móc kỹ
lưỡng.
5.4 Những yêu cầu cơ bản đối với móng máy

Khi thiết kế móng máy cần phải thỏa mãn các yêu cầu sau đây:
- Bền vững, ổn định và có khả năng chịu đựng tốt;
286
www.vietcons.org
- Không cho phép có những độ lún và biến dạng làm mất sự hoạt động bình
thường của móng máy;
- Không cho phép xuất hiện những chấn động mạnh làm cản trở sự hoạt động
của máy và của người điều khiển máy.
Do đặc điểm của các móng máy là gọn, nhẹ, cứng và bền vững nên trong móng
máy thường đặt ít cốt thép và chủ yếu là thép cấu tạo Trong thực tế rất ít khi phải tính
toán độ lúc cho móng máy. Trong những trường hợp đặc biệt, việc đánh giá độ lún của
móng do ảnh hưởng của chấn động phải tiến hành theo những phương pháp đặc biệt dựa
trên cơ sở của những nghiên cứu về tính chất nén chặt của đất do chấn động.
Vì vậy, khi thiết kế móng máy chỉ cần kiểm tra điều kiện áp lực dưới đáy móng
và khi cần thiết, kiểm tra yêu cầu về lún lệch của móng.
5.5 Các đặc trưng động lực học của nền

Khi tính toán móng máy, để đơn giản coi nền biến dạng đàn hồi cục bộ với các
đặc trưng sau:
Hệ số nén đàn hồi đồng đều Cz
Hệ số nén đàn hồi không đều Cφ (cản lại mô men)
Hệ số trượt đàn hồi đồng đều Cx (cản lực ngang gây trượt)
Hệ số trượt đàn hồi không đều Cψ (cản lại sự quay)
Có các quan hệ sau đây:
Giá trị Cz phụ thuộc sức chịu tải R của đất theo bảng sau:
Bảng 5.2 - Hệ số nén đàn hồi đồng đều Cz
R (kPa) 100 200 300 400 500
3
Cz (kN/m ) 20000 40000 50000 60000 70000
Theo O.A. Xavinov, các hệ số trên phụ thuộc vào tính đàn hồi của đất, kích
thước móng và được xác định theo quan hệ sau:
 10  (5.1)
c z  BE  1  F 
Cφ = 2Cz (5.2)
Cx = 0,7Cz (5.3)
Cψ = 0,7Cx (5.4)
trong đó:
E - Mô đun biến dạng tổng quát của đất nền;
B - Chiều rộng đáy móng;
F - Diện tích đáy móng.
287
www.vietcons.org
5.6 Thiết kế nền móng máy

5.6.1 Các tài liệu cần có để thiết kế móng máy
5.6.1.1 Số liệu về đặc tính của máy
- Đặc tính chung, tên, dạng, các tham số cơ bản, mác máy;
- Bản vẽ liên kết máy vào móng: các bộ phận liên kết, thiết bị phụ trợ, các hệ
thống dẫn, bố trí các lỗ, rãnh và kích thước của chúng;
- Sơ đồ điểm đặt lực, trị số tĩnh lực truyền xuống móng;
- Trị số, hướng tọa độ điểm đặt của tải trọng động xuất hiện khi máy hoạt động.
5.6.1.2 Số liệu về nơi đặt máy
- Điều kiện địa chất công trình, địa chất thủy văn khu đất xây dựng;
- Sơ đồ bố trí máy trong nhà;
- Sơ đồ bố trí các máy đặc biệt có thể tạo ra các chấn động tới các công trình
xung quan.
5.6.2 Tính toán móng khối dưới máy hoạt động có chu kỳ
Máy hoạt động có chu kỳ khi làm việc sẽ xuất hiện các lực quán tính không cân
bằng thay đổi theo thời gian với quy luật chu kỳ. máy gắn chặt với móng và có độ cứng
lớn hơn nhiều so với đất nền nên khi tính toán móng về phương diện dao động thường
dùng sơ đồ của Pavliuc N.P. coi móng như vật thể tuyệt đối cứng đặt trên nền đàn hồi
(hình 5.4),
Sx
Sx
Sy Sz
Sy Sz
Hình 5.4 - Sơ đồ móng trên nền đàn hồi Hình 5.5 - Sơ đồ bậc tự do của móng khối
Khi dao động, móng có thể có các dao động tự do hay dao động cưỡng bức.
Móng có ba trục quán tính chính: trục quán tính chính thẳng đứng oz đi qua trọng tâm
diện tích đế móng, hai trục ox và oy song song với các trục quán tính của đáy móng
(hình 5.5). Vì thế dao động của móng gồm 3 thành phần độc lập:
288
www.vietcons.org
- Dao động thẳng đứng và dao động quay quanh trục oz

- Dao động ngang và dao động quay quanh trục ox và oy.
Với các điều kiện trên và không xét quán tính của nền thì hệ phương trình vi
phân dao động của hệ:
 x z=p(z,t)
mz+K  (5.5)
 x x-K x h 0 φ=p(x,t)
mx+K (5.6)
  K φ +K x h -Qh 0  φ-K x h 0 x=M(φ,t)
θ 0 φ+ 2
0 (5.7)
 ψ ψ=M(ψ,t)
θ ψ ψ+K (5.8)
trong đó:
m - khối lượng móng;
z, x, φ, ψ - các chuyển vị tương ứng và góc xoay của trọng tâm móng tại thời
điểm xét;

z,   ψ
x, φ,  - đạo hàm bậc hai theo thời gian của các chuyển vị và các góc xoay
tương ứng;
Kz = CzF; Kx = CxF; zKφ = CφJ; Kψ = CψJz; (5.9)
Q – trọng tâm móng và máy;
θ, θφ - mô men quán tính của móng tương ứng với một trong những trục chính
năm ngang ox và thẳng đứng oz;
ho - khoảng cách từ đáy đến trọng tâm thân móng;
P(z,t); P(x,t) - các thành phần của tổng hợp lực kích thích tác dụng lên móng;
M(φ,t); M(ψ,t) - mô men các lực kích thích tương ứng trục oy, oz.
Giải hệ phương trình trên tìm được biên độ dao động của móng do tác dụng tải
trọng động dạng bất kỳ.
5.6.3 Thiết kế móng khối dưới máy búa

5.6.3.1 Chiều dày phần móng
Khi máy búa có phần dập P ≤ 60 kN, thì chiều dày tối thiểu của phần móng ở
dưới được xác định theo Bảng 5.3 dưới đây.
Bảng 5.3 - Chiều dày tối thiểu của móng
P (kN) Chiều dày tối thiểu phần móng dưới đe (m)
≥ 10 1,00
10 - 20 1,25
20 - 40 1,75
40 - 60 2,25
289
www.vietcons.org
5.6.3.2 Diện tích sơ bộ đáy móng

Xác định theo công thức sau:
20(1ε) (5.10)
F vG 0
R
Trọng lượng của móng:
Gm = 8(1+ε)vG0 - G1 (5.11)
trong đó:
Go - trọng lượng phần đập của máy buá, kN;
G1 - trọng lượng đe, móng và máy, kN;
ε - hệ số phục hồi tốc độ khi đập, phụ thuộc vào tính đàn hồi của vật bị đập;
ε = 0,5 - búa máy đập khuôn để đập sản phẩm thép; ε = 0 - sản phẩm kim loại
màu; ε = 0,55 - búa rèn;
v - tốc độ ở thời điểm đập của búa, m/s; với búa một chiều v  2gh 0 ; búa hai
chiều v  0,65 2gh 0 1  pf 

 G0 
(trong đó ho - chiều cao đập búa, m; f - diện tích pít-tông, m2; p - áp suất trung
bình của hơi).
5.6.3.3 Kiểm tra kích thước móng theo biên độ dao động
(1+ε)vG
A z =0,2 (5.12)
K zG
trong đó:
Kz - hệ số độ cứng của nền;
G - trọng lượng của móng, đe, bệ móng, đất đắp trên các bậc của tấm phía dưới;
[A] - Trị số biên độ dao động cho phép lấy theo Bảng 5.4.
5.6.3.4 Kiểm tra điều kiện áp lực

Điều kiện: P ≤ [R] (5.13)
Trong đó:
P - ứng suất dưới đáy móng;
[R] - sức chịu tải cho phép của nền dưới đáy móng;
Khi kiểm tra điều kiện áp lực lên đất nền P ≤ [R], cần chú rằng do có tải trọng
động nên sức chịu tải của nền đất phải nhân với hệ số giảm  lấy theo Bảng 5.5.
290
www.vietcons.org
Bảng 5.4 - Trị số biên độ dao động cho phép [A] đối với
móng các máy hoạt động theo chu kỳ
Số vòng quay trong [A],

Loại máy Ghi chú
1 phút mm
Máy có cơ cấu tay quay - thanh 200 0,25 (0,30)
truyền 200 – 400 0,20
400 0,15
Máy nghiền 100 - 400 0,30
Các máy điện (động cơ máy phát 500 0,20
điện, máy bù đồng bộ) 500 – 750 0,15
750 0,10
Các máy tuốc-bin (máy phát điện
tuốc-bin, quạt gió điện tuốc-bin, 1500 0,07
máy nén tuốc-bin và các máy 3000 0,04
khác)
Các máy có tác dụng nện 1,20
Bảng 5.5 - Hệ số giảm  khi xác định sức chịu tải của nền
Loại máy dưới móng 
Các máy có cơ cấu tay quay - thanh truyền 1,0
Các máy tuốc-bin và các máy điện 0,8
Các móng máy búa 0,4
Các thiết bị cán, thiết bị nghiền và xay 1,0
5.6.4 Độ lún của nền khi rung

Độ chặt tương đối của nền cát khi chịu nén rung lớn nhất có thể của đất:
e'-e
D'  e min (5.14)
e
max min
trong đó:
e’ - hệ số rỗng động lực ứng với sự nén chặt rung của đất với tải trọng cho trước;
emax, emin - hệ số rỗng ở trạng thái rời rạc nhất và chặt nhất của cát:
Cát thô: D’ = 0,55 - 0,80; cát vừa D’ = 0,58 - 0,60; cát nhỏ D’ = 0,80 - 0,82; xỉ
D’ = 0,40 - 0,60. Nếu độ chặt tự nhiên của cát D < D’ thì móng bị lúc do tải trọng rung.
Hệ số rỗng e’ xác định theo thí nghiệm các mẫu đất nguyên dạng chịu lực rung
đủ mạnh (gia tốc tới 2s), đồng thời chịu áp lực bằng áp lực do tải trọng ngoài và trọng
lượng bản thân của đất.
291
www.vietcons.org
zth  
z
Gia tốc tìm theo đường cong nén rung: I'D =f   ứng với lúc đất bắt đầu
g
bị nén rung mạnh.
Giả thiết gia tốc dao động rung của móng trong đất không no nước giảm dần
theo độ sâu bằng quan hệ:
z=z
0 e-βz (5.15)
trong đó:
z0 - gia tốc tại đáy móng;

β - hệ số tắt dần, đối với cát β = 0,07 – 0,10 m-1
z - độ sâu kể từ đáy móng.
Dựng đường cong biến thiên của gia tốc tác dụng theo tài liệu thí nghiệm và
đường cong gia tốc tới hạn zth theo công thức 5.15, rồi tìm giao điểm hai đường cong
này. Độ sâu của điểm đó là chiều dày tầng nén chặt Hd (hình 5.6).
z
2
Hình 5.6 - Sơ đồ xác định độ sâu vùng
nén rung Hd
1) Đường cong biến thiên của gia tốc z từ
1 S z th
nguồn dao động;
2) Đường cong gia tốc tới hạn zth của đất
Khi chịu rung, đất được nén chặt tới hệ số rỗng e’ và biết hệ số rỗng tự nhiên
của đất eo, độ lún được xác định theo công thức:
n
e0 -e'
S=  h i (5.16)
1
1+e0
Trong đó, n là số lượng lớp đất kể từ đáy nguồn dao động đến độ sâu Hd.
Cát bụi, cát hạt nhỏ no nước có cấu trúc xốp thường dễ bị hóa lỏng hơn. Để đất
không bị hóa lỏng thì phải không xuất hiện ứng suất đổi dấu trong tầng đất. Điều kiện
đơn giản nhất để đất không bị hóa lỏng khi có sự dỡ tải phân bố đều liên tục cường độ
không đổi P và tải trọng tức thời Pt tác dụng theo chu kỳ:
γ’h(2ξπ + 1) – (P – Pt) ≥ 0 (5.17)
ở đây:
292
www.vietcons.org
γ’ - dung trọng riêng của đất (có xét đến đẩy nổi);
h - chiều sâu đặt móng;
ξ - hệ số áp lực hông của đất.
5.6.5 Biện pháp chống rung động

Chống rung động nhằm mục đích bảo vệ cho máy móc đang làm việc, các máy
móc lân cận, các thiết bị chính xác, các công trình lân cận và bảo vệ sức khỏe cho công
nhân đứng máy.
Chống rung động có thể bằng cách chủ động: dùng biện pháp chống rung để
cách ly bản thân nguồn rung động, hoặc bằng cách thụ động như dùng biện pháp chống
rung để cách ly bản thân vật cản cần được bảo vệ. Biện pháp chống rung bằng các đệm
đàn hồi, lò xo và tấm nhằm thu một phần năng lượng dao động và giảm khá lớn biên độ
dao động.
Các vật cách ly dao động sẽ làm thay đổi tần số dao động tự do của hệ, vì thế
cần tính toán để nó không những mang lại hiệu quả mà còn làm xấu hơn (hệ tiến gần
đến cộng hưởng). Nếu biện pháp cách ly dao động không có hiệu quả hoặc không đủ
khả năng về mặt kỹ thuật thì có thể dùng biện pháp đặt máy trên móng cọc, sẽ giảm có
hiệu quả biên độ và tần số dao động.
5.7 Đặc điểm thiết kế nền, nhà và công trình xây ở những vùng động đất
Nền nhà và công trình xây ở những vùng động đất có cấp động đất tính toán 7, 8
và 9 phải thiết kế theo các yêu cầu của tiêu chuẩn thiết kế nhà và công trình ở những
vùng động đất.
Ở những vùng có cấp động đất nhỏ hơn bảy thì thiết kế nền không cần kể đến
tác động động đất.
Việc thiết kế nền có kể đến tác động động đất phải thực hiện trên cơ sở tính toán
sức chịu tải bằng tổ hợp đặc biệt các tải trọng xác định theo yêu cầu của tiêu chuẩn về
tải trọng và tác động cũng như tiêu chuẩn về thiết kế nhà và công trình ở những vùng
động đất.
Kích thước sơ bộ của móng cho phép xác định bằng tính toán nền theo biến dạng
như các yêu cầu đối với tải trọng thông thường bằng tổ hợp cơ bản các tải trọng (không
kể đến tác động động đất).
Tính toán nền theo sức chịu tải thường chỉ tính với thành phần đứng của tải
trọng truyền qua móng xuất phát từ điều kiện:
mdd Φ (5.18)
Nd 
k tc
trong đó:
Nd - thành phần thẳng đứng của tải trọng;
293
www.vietcons.org
 - sức chịu tải của nền;

ktc - hệ số tin cậy, lấy không nhỏ hơn 1,5;
mdd - hệ số động đất về điều kiện làm việc, lấy như sau:
mdd = 1,2 đối với đá, đất hòn lớn và đất cát ít ẩm (trừ cát rời) cũng như
đất sét có chỉ số sệt Is ≤ 0,5;
mdd = 0,7 đối với cát rời no nước và đất sét có chỉ số sệt Is ≥ 0,75;
mdd = 1,0 đối với các loại đất còn lại.
Với những tác động của tải trọng tạo ra mô men theo hai hướng của đế móng thì
sức chịu tải  nên xác định riêng cho tác động của lực và mô men theo mỗi hướng độc
lập nhau.
Khi tính nền và móng với tổ hợp đặc biệt của tải trọng có kể đến tác động động
đất cho phép tựa không hoàn toàn đáy móng lên đất (gián đoạn một phần) khi thỏa mãn
các điều kiện sau đây:
a) Độ lệch tâm ep của tải trọng tính toán không vượt quá 1/3 bề rộng móng trong
mặt phẳng mô men lật;
b
ep  (5.19)
3
b) Sức chịu tải của nền phải xác định theo bề rộng quy ước của móng bc bằng
b
bề rộng vùng nén dưới đáy móng (với eP ≥ ):
6
b 
b c =3  2 -e p  (5.20)
 
Ứng suất tính toán lớn nhất dưới đáy móng có kể đến sự tựa không hoàn toàn
của móng lên đất không được vượt quá tung độ mép của biểu đồ áp lực giới hạn.
Chiều sâu đặt móng trong vùng động đất (tiêu chuẩn thiết kế nhà và công trình
ở vùng động đất) thuộc loại I và II cũng lấy giống như đối với móng ở vùng không bị
động đất.
Đối với nhà cao hơn năm tầng nên tăng chiều sâu đặt móng bằng cách xây tầng
hầm.
Các tầng hầm phải đặt bên dưới toàn bộ nhà hoặc dưới từng phần riêng rẽ nhưng
đối xứng đối với trục nhà hoặc với từng bộ phận.
Chỗ chuyển tiếp từ phần nhà có tầng hầm sang phần không có tầng hầm phải dự
kiến làm các bậc theo chỉ dẫn sau đây:
- Móng nhà hoặc từng đoạn nhà trên đất không phải đá thường phải đặt ở cùng
một độ sâu.
294
www.vietcons.org
- Trong trường hợp móng băng của các đoạn nhà kế cận nhau đặt ở các độ sâu
khác nhau thì phải làm bậc để chuyển tiếp giữa hai độ sâu. Bậc không có độ dốc quá 1:2
và chiều cao mỗi bậc không quá 60 cm. Đoạn móng băng tiếp giáp mạch lún ít nhất 1 m
phải có cùng độ sâu.
- Khi cần đặt các móng trụ gần nhau ở các độ sâu khác nhau thì phải thỏa mãn
điều kiện:
Δh  tg κ -Δφ  c1
a  1

p tbc
(5.21)
trong đó:
h - hiệu số chênh lệch về độ sâu đặt móng;
a - khoảng cách trên mặt bằng kể từ mép gần nhất của đáy hố móng sâu hơn đến
mép đáy móng nông hơn;
1 - trị tính toán của góc ma sát trong của đất;
 - độ giảm tính toán của i, ở vùng động đất cấp 7 lấy bằng âm hai độ (- 2°);
cấp 8 lấy bằng âm bốn độ (- 4°) và cấp 9 lấy bằng âm bảy độ (- 7°);
c1 - trị tính toán của Iực dính đơn vị;
ptb - áp lực trung bình dưới đáy của móng nằm cao hơn tính với tổ hợp tải trọng
đặc biệt.
Các móng trụ cách nhau bởi khe lún phải ở cùng độ sâu.
295
www.vietcons.org
Chöông 6
SỰ CỐ VỀ NẾN MÓNG VÀ CÁCH GIA CỐ SỬA CHỮA
6.1 Khái niệm.

Trong thực tế xây dựng và sử dụng công trình, các sự cố về nền móng cũng như
việc phải xử lý, gia cố nền móng là luôn luôn sảy ra. Thiết kế sửa chữa là một công việc
còn phức tạp hơn nhiều so với thiết kế ban đầu, đặc biệt việc đánh giá đúng thực trạng
của móng đang sử dụng là một việc làm rất khó do phần móng nền là những phần khuất
của công trình. Việc thiết kế và thi công gia cố, sửa chữa cần tuân thủ chặt chẽ những
quy định về trình tự, thủ tục như khảo sát, đánh giá hiện trạng, xác định nguyên nhân sự
cố hư hỏng; đưa ra giải pháp thiết kế và những chỉ dẫn về trình tự, biện pháp thi công
hợp lý;...
6.2 Những nguyên nhân chính gây ra sự cố nền móng

6.2.1 Giai đoạn khảo sát
- Không phát hiện ra hoặc cung cấp sai lệch về các thông số của tầng đất yếu:
chiều dày, thế nằm của các lớp đất, chỉ tiêu cơ lý,… hoặc không phát hiện ra các hiện
tượng địa chất như các-xtơ, đá ngầm, móng công trình cũ, …
- Phân tích sai lệch các kết quả khảo sát, thí nghiệm. Sai sót về xác định của các
chỉ tiêu cơ lý do mẫu đất bị xáo trộn trong quá trình lấy mẫu, vận chuyển và bảo quản,
chuẩn bị mẫu làm thí nghiệm.
- Không xem xét hoặc không chú ý về điều kiện nước ngầm như dòng chảy, áp
lực, tính chất ăn mòn của nước.
6.2.2 Giai đoạn thiết kế

- Dự đoán không chính xác về độ lún của công trình, lựa chọn sai giải pháp
móng, chọn không đúng mô đun biến dạng của nền đất, không kể đến ảnh hưởng của
các móng lân cận, …
- Giải pháp cấu tạo không hợp lý: bố trí thiếu hoặc sai vị trí các khe lún khi công
công trình có chiều cao, tải trọng chênh lệch nhau, chiều dài lớn hoặc độ sâu móng
chênh lệch. Các chi tiết cấu tạo không phù hợp.
- Sử dụng nhiều loại móng khác nhau: móng đặt ở nhiều độ sâu khác nhau,
móng cọc có chiều dài khác nhau.
- Dự kiến không hết ảnh hưởng của tải trọng tác động như : chấn động, rung
động của máy móc, thiết bị, đặc biệt là ở nền tầng trệt, bỏ sót tải trọng dự kiến trong
tương lai, tải trọng phụ thêm do lớp đất san nền, nền nhà, ma sát âm lên cọc,…
296
www.vietcons.org
- Đất nền bị quá tải: do không có khảo sát, bố trí tải trọng lớn hơn sức chịu tải
của nền.
- Một số sai sót thường gặp trong thiết kế: không hiểu rõ đặc điểm làm việc của
từng loại món nên sử dụng một cách tùy tiện; bỏ qua tầng đất san nền, không tính đến
độ lún do lớp đất này.
6.2.3 Giai đoạn thi công

- Đào hố móng không đúng quy cách gây sụp lở đất nền xung quanh đặc biệt
nguy hiểm đối với nền đất cát.
- Đóng cọc gần các công trình cũ gây ra chấn động đến các công trình xung
quanh.
- Thi công không đạt chất lượng:
+ Đáy hố móng không được vét sạch các lớp bùn, sét, không được đầm chặt
trước khi đổ bê tông lót móng.
+ Chiều dày, chất lượng lớp bê tông bảo vệ không đảm bảo làm cho đất chiu
vào bê tông, thép móng sẽ bị gỉ sét, phá hoại sau này.
+ Chất lượng bê tông không đạt yêu cầu; mác bê tông, độ đầm chặt, đặc biệt là
bê tông cọc khoan nhồi.
6.2.4 Giai đoạn sử dụng công trình

- Do công trình đã hết tuổi thọ (thời gian sử dụng theo quy định), đã xuất hiện
những hư hỏng nhưng do yêu cầu vẫn được sử dụng tiếp nên phải gia cố, sửa chữa để
kéo dài thêm tuổi thọ của công trình.
- Thay đổi quy mô, chức năng sử dụng của công trình so với thiết kế ban đầu,
làm cho tải trọng tác dụng xuống móng thay đổi:
+ Tăng thêm chiều cao (nâng tầng).
+ Mở rộng diện tích trên mặt bằng.
+ Bố trí lại chức năng sử dụng như ngăn phòng, hoạt tải sử dụng thay đổi.
- Không có chế độ duy tu, bảo dưỡng định kỳ công trình để kịp thời phát hiện,
sửa chữa những hư hỏng từ khi mới phát sinh.
- Do những thay đổi về điều kiện thủy văn gây xói mòn, xói ngầm đối với nền
đất. Việc thay đổi mực nước ngầm hoặc độ ẩm trong đất sẽ gây nguy hiểm cho công
trình:
+ Hạ mực nước ngầm làm cho đất nền bị lún sụt, thậm chí lún cả vùng rộng lớn.
+ Việc khai thác nước ngầm cục bộ sẽ gây ra chênh lệch về độ lún, gây nứt gãy
móng, công trình.
+ Hạ mực nước ngầm làm cho các cọc tre, gỗ, cọc tràm bị mục đầu cọc.
297
www.vietcons.org
- Vật liệu kết cấu móng có thể bị phá hoại do những nguyên nhân sau đây :
+ Vật liệu bị lão hóa.
+ Tác dụng của các chất ăn mòn.
+ Ảnh hưởng của thiết bị công nghệ, thời tiết, thiên tai, chiến tranh,…
- Một số nguyên nhân khác như: đất sét bị trương nở thể tích, thay đổi nhiệt độ
trong các công trình công nghiệp vượt quá tải trọng đã được đề cập đến trong quá trình
tính toán, thiết kế trước đây.
6.3 Các tài liệu cần có để gia cố, sửa chữa nền móng
Tùy theo mức độ hư hỏng của móng, tùy theo sự thay đổi về điều kiện của khu
vực xây dựng, quá trình khảo sát đánh giá mức độ còn lại của móng và điều kiện địa
chất công trình, địa chất thủy văn ở thời điểm sửa chữa được quy định ở những mức độ
khác nhau. Tuy nhiên, về cơ bản, các tài liệu sau đây cần thiết phải được thu thập đầy
đủ để phục vụ cho công tác thiết kế sửa chữa, gia cường móng:
- Hồ sơ, tài liệu thiết kế của công trình cũ. Nếu có được những số liệu tính toán
về tải trọng tác dụng xuống móng, quan điểm tính toán của người thiết kế trước đây thì
càng tốt.
- Tài liệu khảo sát địa hình, địa chất công trình, địa chất thủy văn của khu vực
xây dựng công trình. Có thể xem xét các tài liệu khảo sát trước đây, nhưng nếu tính chất
gia cố sửa chữa phức tạp thì có thể yêu cầu khảo sát bổ sung ở ngay địa điểm móng cần
sửa chữa, tăng cường.
- Tài liệu đánh giá hiện trạng của các móng cần sửa chữa và các móng ở lân cận
về độ lún, mức độ nứt gãy, sự ăn mòn, chất lượng bê tông và cốt thép móng, cổ móng…
- Kết quả đánh giá về kết cấu bên trên của công trình như các khe nứt, độ
nghiêng, độ lún của công trình. Các biên bản, tài liệu có liên quan đến sự cố, hư hỏng
của công trình.
- Hồ sơ thiết kế mới của công trình và những yêu cầu về mức độ mở rộng, cải
tạo cũng như những số liệu về tải trọng, thiết bị máy móc sử dụng cho công trình trong
tương lai.
- Tài liệu quy hoạch, những dự kiến về xây dựng các công trình lân cận sau này.
6.4 Các biện pháp gia cố, sửa chữa nền móng
Tùy theo tình hình cụ thể, công tác sửa chữa và gia cường móng có thể sử dụng
một trong những biện pháp sau đây:
- Gia cố bản thân móng.
- Tăng diện tích đế móng.
- Làm sâu móng thêm.
- Thay móng.
298
www.vietcons.org
- Dùng các biện pháp nhân tạo để gia cố nền.
6.4.1 Biện pháp gia cố bản thân móng
Hình 7.1 - Phụt xi măng vào khối xây của Hình 7.2 - Gia cố móng bằng lớp áo
móng: 1. Ống phun, 2. Vữa phun bê tông cốt thép
Biện pháp hợp lý nhất để nâng cao cường độ bản thân của móng là dùng biện
pháp phụt vữa xi măng vào khối xây của móng. Để phụt vữa xi măng vào móng thì dọc
theo tường người ta đào các hố ở cạnh móng để lấy chỗ cắm ống phun vào. Ống phun
có dạng uốn cong vào được gắn chặt ở mặt ngoài móng bằng vữa xi măng. Đường kính
ống phun thông thường là 25 mm. Sau khi lấp hố đào và lèn chặt đất thì phụt vữa xi
măng.
Trường hợp khi phụt khó khăn thì có thể gia cố móng bằng cách làm thêm một
lớp áo bằng bê tông cốt thép, hoặc có thể kết hợp cả hai phương pháp trên - vữa xi măng
sẽ thấm sâu vào trong móng.
6.4.2 Biện pháp tăng diện tích đế móng

Việc làm tăng diện tích đáy móng có thể áp dụng với bất cứ loại móng nào và có
thể thực hiện bằng hai cách: làm dày móng về các phía hoặc thêm một bản bê tông cốt
thép dưới đáy móng.
Trong trường hợp làm dày thêm móng, để đảm bảo móng cũ và bộ phận tăng
cường thêm làm việc đồng thời với nhau thì phải cấu tạo các neo liên kết hai bên hoặc
đục các dầm ngang xuyên qua móng cũ. Chiều cao của phần mở rộng thêm được xác
định theo tính toán khối xây chịu cắt ở chỗ tiếp xúc với móng cũ.
Khi gia cố những móng cột đứng riêng rẽ thì trong phần mở rộng phải đặt cốt
thép hình khuyên bao quanh móng để tiếp thu ứng suất kéo và đặt cốt thép xiên để
chống ứng suất cắt.
Đối với móng băng, việc mở rộng không được làm ngay một lúc trên toàn bộ
chiều dài mà phải làm riêng từng đoạn nhỏ một.
299
www.vietcons.org
Hình 7.3 - Biện pháp tăng diện tích đế móng

a. Móng đơn, b. Móng băng, 1. Móng cũ, 2. Bê tông ốp thêm, 3. Giấy dầu.
Hình 7.4 - Biện pháp mở rộng móng đơn thành móng băng
a. Móng cũ, b. Móng sau khi mở rộng, c. Mặt cắt
1. Móng cũ, 2. Phần móng mới bổ sung.
300
www.vietcons.org
6.4.3 Biện pháp tăng chiều sâu móng

Việc làm sâu thêm móng chỉ dùng ỡ nơi đất khô và ít ẩm. Có những trường hợp
nếu thuận tiện thì người ta vừa làm sâu thêm móng vừa mở rộng đáy móng.
Việc làm sâu thêm móng phải tiến hành với từng đoạn ngắn. Chiều dài mỗi đoạn
khoảng từ 1 - 3 m tùy theo kết cấu, tình trạng công trình và của móng. Khi làm sâu thêm
móng không được tiến hành liên tiếp nhau mà phải làm cách quãng.
Biện pháp làm sâu thêm móng này chỉ có thể tiến hành được đối với những công
trình được bảo quản tốt, khối xây có đủ cường độ, không có dấu hiện của sự biến dạng
quá lớn.
6.4.4 Biện pháp về móng

6.4.4.1 Biện pháp dùng móng cọc
Có thể dùng cọc khoan nhồi, khoan lỗ và đổ bê tông dưới nước. Phương pháp
này nếu làm tốt sẽ không ảnh hưởng gì đến độ ổn định của công trình.
Khi là móng băng thì có thể bố trí cọc ở dọc theo hai bên móng cũ. Còn với
móng đơn thì tuỳ theo yêu cầu tính toán, có thể bố trí cọc ở hai phía đối diện hoặc cả
bốn cạnh của móng.
Khoảng cách, các tiêu chuẩn về cọc bố trí và tính toán giống như đối với móng
cọc thông thường. Toàn bộ các đầu cọc được nối với nhau bằng dầm có tác dụng như
đài cọc, bên trên là các dầm ngang xuyên qua móng cũ nhằm truyền tải trọng từ móng
cũ vào hệ thống móng mới.
6.4.4.2 Biện pháp thay móng

Để làm móng mới hoàn toàn, người ta phải cấu tạo một hệ thống kết cấu mới đỡ
công trình thay cho các móng cũ. Hệ thống này có thể bao gồm các dầm ngang dọc để
chống đỡ công trình. Cũng có thể thay thế bằng một hệ thống móng cọc mới nếu tính
toán yêu cầu. Tuy nhiên khi sử dụng móng cọc thì tốt nhất là hạ cọc bằng phương pháp
ép tĩnh cọc để hạn chế chấn động.
Các biện pháp thay móng cần phải tính toán đến độ lún của hệ thống móng mới,
cần thiết phải gia tải trước để móng, hay cọc đạt đến tải trọng và độ lún làm việc tránh
gây nứt nẻ công trình sau này.
6.4.5 Biện pháp gia cố nền dưới đáy móng

Để gia cố đất nền có thể sử dụng nhiều biện pháp như đóng cọc làm chặt nền,
bơm vữa xi măng, silicat hóa, phương pháp điện thấm…, các biện pháp này đã được đề
cập trong chương 4 - giống như xử lý nền nhân tạo.
Việc sửa chữa và gia cường nền móng cũ là một công việc phức tạp. Người thiết
kế phải đề xuất những biện pháp toàn diện, có những chỉ dẫn cụ thể cho thi công về
trình tự cũng như các yêu cầu cần thiết khác về kỹ thuật, an toàn lao động… quá trình
thi công và sử dụng cần có sự quan trắc để kiểm tra độ lún và những biến dạng đối với
nền móng có thể sảy ra.
301
www.vietcons.org
Taøi lieäu tham khaûo
1. Châu Ngọc Ẩn - Nền móng, NXB Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh, 2012.
2. Nguyễn Quang Chiêu - Thiết kế và thi công nền đắp trên đất yếu, NXB Xây
dựng, Hà Nội, 2004.
3. Phạm Huy Chính - Tính toán móng công trình, NXB Xây dựng, Hà Nội, 2005.
4. Vũ Công Ngữ, Nguyễn Văn Dũng - Cơ học đất, NXB Khoa học và Kỹ thuật, Hà
Nội, 2003.
5. Vũ Công Ngữ, Nguyễn Thái - Thí nghiệm đất hiện trường và ứng dụng trong
phân tích nền móng, NXB Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội, 2003.
6. Vũ Công Ngữ, Nguyễn Thái - Móng cọc, Phân tích và thiết kế, NXB Khoa học
và Kỹ thuật, Hà Nội, 2006.
7. Võ Phán, Hoàng Thế Thao - Phân tích và tính toán móng cọc, NXB Đại học
Quốc gia TP. Hồ Chí Minh, 2010.
8. Nguyễn Văn Quảng, Nguyễn Hữu Kháng, Uông Đình Chất - Nền và móng các
công trình dân dụng - công nghiệp, NXB Xây dựng, Hà Nội, 1996.
9. Nguyễn Văn Quảng, Nguyễn Hữu Kháng - Hướng dẫn đồ án nền và móng,
NXB Xây dựng, Hà Nội, 1996.
10. Vương Văn Thành (chủ biên); Nguyễn Đức Nguôn; Phạm Ngọc Thắng, Tính
toán thực hành nền móng công trình dân dụng và công nghiệp, NXB Xây
11. Lê Đức Thắng, Bùi Anh Định, Phan Trường Phiệt - Nền và móng, NXB Đại học
và Trung học chuyên nghiệp, Hà Nội, 1978.
12. Nguyễn Uyên - Cơ sở địa chất, Cơ học đất và nền móng công trình, NXB Xây
13. Trần Văn Việt, Cẩm nang dùng cho kỹ sư Địa kỹ thuật, NXB Xây dựng, Hà
Nội, 2014.
14. TCVN 9362:2012, Tiêu chuẩn thiết kế nền nhà và công trình.
15. TCVN 9351:2012, Đất xây dựng - Phương pháp thí nghiệm hiện trường - Thí
nghiệm xuyên tiêu chuẩn (SPT).
16. TCVN 9352:2012, Đất xây dựng - Phương pháp thí nghiệm xuyên tĩnh.
17. TCVN 9153:2012, Đất xây dựng - Phương pháp chỉnh lý kết quả thí nghiệm
mẫu đất.
18. TCVN 2737:1995, Tải trọng và tác động - Tiêu chuẩn thiết kế.
302
www.vietcons.org
19. TCVN 10304:2014, Móng cọc - Tiêu chuẩn thiết kế.

20. TCVN 9393:2012, Cọc - Phương pháp thử nghiệm tại hiện trường bằng tải
trọng tĩnh ép dọc trục.
21. TCVN 9394:2012, Đóng và ép cọc - Thi công và nghiệm thu.
22. TCVN 9395:2012, Cọc khoan nhồi - Thi công và nghiệm thu.
23. TCVN 9396:2012, Cọc khoan nhồi - Xác định tính đồng nhất của bê tông -
Phương pháp xung siêu âm.
24. TCVN 9386:2012, Thiết kế công trình chịu động đất.
25. TCVN 9403:2012, Gia cố nền đất yếu - Phương pháp trụ đất xi măng.
26. TCVN 5574:2012, Kết cấu vê tông và bê tông cốt thép - Tiêu chuẩn thiết kế.
27. TCVN 9361:2012, Công tác nền móng - Thi công và nghiệm thu.
28. Eurocode EN 1997-1, Tiêu chuẩn thiết kế địa kỹ thuật.
29. An Young Xơn, Thiết kế công trình ngầm, NXB Xây dựng, Hà Nội, 2002
(Người dịch : Phạm Anh Tuấn).
30. M.J Tomlinson, Pile Design and Construction Practice, 4th edition E & FN
Spon, 1994.
31. Ralph B.Peck, Walter E. Hanson, Thomas H. Thornburn - Kỹ thuật nền móng,
NXB Giáo dục, Hà Nội, 1997.
32. Joseph E. Bowles, Foundation Analysis and Design, Fourth Edition, 1988.
33. US Army Corps of Engineers, Engineer Manual, Design of Pile Foundation,
1991.
34. Das, B. M..- Principles of Geotechnical Engineering, PWS Publishing
Company, 2006.
303
www.vietcons.org
Phuï luïc
7.1 Phần chung.
Bảng 1 - Bảng chuyển đổi đơn vị kỹ thuật cũ sang hệ đơn vị SI

Đơn vị kỹ thuật Hệ đơn vị SI
Đại lượng Quan hệ chuyển đổi
cũ Tên gọi Ký hiệu
Lực kG Niutơn N 1 kG = 9,81 N  10 N
T kilô Niutơn kN 1 kN = 1 000 N
Mêga Niutơn MN 1 T = 9,81 kN  10 kN
1 MN = 1 000 000 N
Mômen kGm Niutơn mét Nm 1 kGm = 9,81 Nm  10 Nm
Tm kilô Niutơn mét kNm 1 Tm = 9,81 kNm  10 kNm
Ứng suất; kG/mm2 Niutơn/mm2 N/mm2 1 Pa = 1 N/m2  0,1 kG/m2
Cường độ; kG/cm2 Pascan Pa 1 kPa = 1000 Pa = 1 000 N/m2
Mô đun đàn hồi T/m2 Mêga Pascan MPa = 100 kG/m2
1 MPa = 1 000 000 Pa = 1000
kPa  100 000 kG/m2 = 10
kG/cm2
1 MPa = 1 N/mm2
1 kG/mm2 = 9,81 N/mm2
1 kG/cm2 = 9,81 x 104 N/m2 
0,1 MN/m2 = 0,1 MPa
1 kG/m2 = 9,81 N/m2 = 9,81
Pa  10 N/m2 = 1 daN/m2
304
www.vietcons.org
Bảng 2 - Qui định sử dụng cấp và mác bê tông

Cách phân Loại bê tông Cấp hoặc mác
loại
Theo cấp độ Bê tông nặng B3,5; B5; B7,5; B10; B12,5;
bền chịu nén B15; B20; B25; B30; B35;
B40; B45; B50; B55; B60
Bê tông tự ứng suất B20; B25; B30; B35; B40;
B45; B50; B55; B60
Bê tông hạt nhỏ nhóm A: đóng rắn tự nhiên hoặc B3,5; B5; B7,5; B10; B12,5;
được dưỡng hộ trong điều kiện B15; B20; B25; B30; B35;
áp suất khí quyển, cốt liệu cát có B40
mô đun độ lớn lớn hơn 2,0
nhóm B: đóng rắn tự nhiên hoặc B3,5; B5; B7,5; B10; B12,5;
được dưỡng hộ trong điều kiện B15; B20; B25; B30; B35
áp suất khí quyển, cốt liệu cát có
mô đun độ lớn nhỏ hơn hoặc
bằng 2,0
nhóm C: được chưng áp B15; B20; B25; B30; B35;
B40; B45; B50; B55; B60
Bê tông cốt liệu D800, D900 B2,5; B3,5; B5; B7,5
nhẹ ứng với mác D1000, D1100 B2,5; B3,5; B5; B7,5; B10;
theo khối lượng B12,5
thể tích trung bình D1200, D1300 B2,5; B3,5; B5; B7,5; B10;
B12,5; B15
D1400; D1500 B3,5; B5; B7,5; B10; B12,5;
B15; B20; B25; B30
D1600, D1700 B5; B7,5; B10; B12,5; B15;
B20; B25; B30; B35
D1800, D1900 B10; B12,5; B15; B20; B25;
B30; B35; B40
D2000 B20; B25; B30; B35; B40
Bê tông tổ ong chưng áp, không chưng
ứng với mác theo áp
khối lượng thể tích D500 B1; B1,5
trung bình D600 B1; B1,5; B2 B1,5; B2;
B2,5
D700 B1,5; B2; B1,5; B2;
B2,5; B3,5 B2,5
D800 B2,5; B3,5; B5 B2; B2,5;
B3,5
D900 B3,5; B5; B7,5 B3,5; B5
D1000 B5; B7,5; B10 B5; B7,5
D1100 B7,5; B10; B7,5; B10
B12,5; B15
D1200 B10; B12,5; B10; B12,5
B15
305
www.vietcons.org
Bảng 2 - Qui định sử dụng cấp và mác bê tông (tiếp theo)

Cách phân Loại bê tông Cấp hoặc mác
loại
Bê tông rỗng ứng D800, D900, D1000 B2,5; B3,5; B5
với mác theo khối D1100, D1200, D1300 B7,5
lượng thể tích D1400 B3,5; B5; B7,5
trung bình
Cấp độ bền Bê tông nặng, bê tông tự ứng suất, bê tông hạt nhỏ, Bt0,8; Bt1,2; Bt1,6; Bt2;
chịu kéo dọc bê tông nhẹ Bt2,4; Bt2,8; Bt3,2;
trục
Mác chống Bê tông nặng, bê tông hạt nhỏ, bê tông nhẹ W2; W4; W6; W8; W10;
thấm W12
Mác theo khối Bê tông nhẹ D800; D900; D1000;
lượng thể tích D1100; D1200; D1300;
trung bình D1400; D1500; D1600;
D1700; D1800; D1900;
D2000
Bê tông tổ ong D500; D600; D700; D800;
D900; D1000; D1100;
D1200
Bê tông rỗng D800; D900; D1000;
D1100; D1200; D1300;
D1400
Mác bê tông Bê tông tự ứng suất Sp0,6; Sp0,8; Sp1; Sp1,2;
theo khả năng Sp1,5; Sp2; Sp3; Sp4.
tự gây ứng suất
Chú thích 1: Trong tiêu chuẩn này, thuật ngữ "bê tông nhẹ" và "bê tông rỗng" dùng để ký hiệu
tương ứng cho bê tông nhẹ có cấu trúc đặc chắc và bê tông nhẹ có cấu trúc lỗ rỗng (với tỷ lệ
phần trăm lỗ rỗng lớn hơn 6%).
Chú thích 2: Nhóm bê tông hạt nhỏ A, B, C cần được chỉ rõ trong bản vẽ thiết kế.
306
www.vietcons.org
307
www.vietcons.org
308
www.vietcons.org
309
www.vietcons.org
310
www.vietcons.org
311
www.vietcons.org
Bảng 8 - Cường độ tính toán của cốt thép thanh khi tính toán theo các trạng thái giới hạn
thứ nhất
Cường độ chịu kéo, MPa
Cường độ chịu
cốt thép ngang
Nhóm thép thanh cốt thép dọc nén
(cốt thép đai, cốt
Rs Rsc
thép xiên) Rsw
CI, A-I 225 175 225
CII, A-II 280 225 280
A-III có đường kính, mm Từ 6 đến 8 335 285* 355
CIII, A-III có đường kính, Từ 10 đến 40 365 290* 365
mm
CIV, A-IV 510 405 450**
A-V 680 545 500**
A-VI 815 650 500**
AT-VII 980 785 500**
A-IIIB có kiểm soát độ 490 390 200
giãn dài và ứng
suất
chỉ kiểm soát độ 450 360 200
giãn dài
* Trong khung thép hàn, đối với cốt thép đai dùng thép nhóm CIII, A-III có đường kính nhỏ hơn
1/3 đường kính cốt thép dọc thì giá trị Rsw = 255 MPa.
** Các giá trị Rsc nêu trên được lấy cho kết cấu làm từ bê tông nặng, bê tông hạt nhỏ, bê tông nhẹ
khi kể đến trong tính toán các tải trọng lấy theo 2a trong Bảng 15; khi kể đến các tải trọng lấy theo
mục 2b trong Bảng 15 thì giá trị Rsc = 400 MPa. Đối với các kết cấu làm từ bê tông tổ ong và bê
tông rỗng, trong mọi trường hợp lấy Rsc = 400 MPa.
Chú thích 1: Trong mọi trường hợp, khi vì lý do nào đó, cốt thép không căng nhóm CIII, A-III trở
lên được dùng làm cốt thép ngang (cốt thép đai, hoặc cốt thép xiên), giá trị cường độ tính toán Rsw
lấy như đối với thép nhóm CIII, A-III.
Chú thích 2: Ký hiệu nhóm thép xem 5.2.1.1 và 5.2.1.9 (TCVN 5574:2012).
312
www.vietcons.org
7.2 Phần cơ học đất - Nền móng.
Bảng 9 - Phân loại đá

Loại đá Chỉ số
A. Theo sức chống nén tức thời một trục Rn (MPa)
Rất bền Rn > 120
Bền 120 000 ≥ Rn > 50
Bền vừa 50 000 ≥ Rn > 15
Ít bền 15 000 ≥ Rn > 5
Đá nửa cứng Rn < 5
B. Theo hệ số hóa mềm trong nước Km
Không hóa mềm được Km ≥ 0,75
Hóa mềm được Km < 0,75
C. Theo độ phong hóa Kph
Không phong hóa (nguyên khối) Đá cứng nằm thành từng khối liên tục Kph = 1
Phong hóa yếu (bị nứt nẻ) Đá cứng nằm thành từng đoạn không lẫn nhau (từng
Phong hóa tảng)
1 > Kph ≥ 0,9
Phong hóa mạnh (rời rạc) Đá cứng nằm thành từng đám chuyển sang đá nứt nẻ
0,9 > Kph ≥ 0,8
Đá cứng nằm trong toàn khối ở dạng rời Kph < 0,8
Bảng 10 - Phân loại đất

Phân bố của hạt theo độ lớn tính bằng phần trăm trọng
Loại đất hòn lớn và đất cát
lượng của đất hong khô
A. Đất hòn lớn
Đất tảng lăn (khi có hạt sắc cạnh gọi Trọng lượng của các hạt lớn hơn 200 mm chiếm trên 50 %
là địa khối)
Đất cuội (khi có hạt sắc cạnh gọi là Trọng lượng các hạt lớn hơn 10 mm chiếm trên 50 %
đất dăm)
Đất sỏi (khi có hạt sắc cạnh gọi là Trọng lượng các hạt lớn hơn 2 mm chiếm trên 50 %
đất sạn)
B. Đất cát
Cát sỏi Trọng lượng các hạt lớn hơn 2 mm chiếm trên 25 %
Cát thô Trọng lượng các hạt lớn hơn 0,5 mm chiếm trên 50 %
Cát thô vừa Trọng lượng các hạt lớn hơn 0,25 mm chiếm trên 50 %
Cát mịn Trọng lượng các hạt lớn hơn 0,1 mm chiếm trên 75 % hoặc
hơn
Cát bụi Trọng lượng hạt lớn hơn 0,1 mm chiếm dưới 75 %
Chú thích: Để định tên đất theo Bảng 2 phải cộng dần phần trăm hàm lượng hạt của đất nghiên
cứu: Bắt đầu từ các hạt lớn hơn 200 mm, sau đó là các hạt lớn hơn 10 mm, tiếp đến là các hạt
lớn hơn 2 mm ... Tên đất lấy theo chỉ tiêu đầu tiên được thỏa mãn trong thứ tự tên gọi ở Bảng 2.
313
www.vietcons.org
Bảng 11 - Phân loại đất theo mức độ phong hóa

Tên đất hòn lớn theo mức độ phong hóa Hệ số phong hóa Kphd
Không phong hóa 0 < Kphd ≤ 0,5
Phong hóa yếu 0,5 < Kphd ≤ 0,75
Phong hóa mạnh 0,75 < Kphd ≤ 1
Hệ số phong hóa của các mảnh vụn đất hòn lớn Kphd được xác định bằng thí
nghiệm mài mịn đất trong thiết bị trống quay và tính theo công thức:
K1 K 0
K ph 
K1
trong đó:
K1 - tỷ số trọng lượng các hạt có kích thước nhỏ hơn 2 mm so với trọng lượng
của các hạt có kích thước lớn hơn 2 mm sau khi thí nghiệm mài mịn;
K0 - tỷ số trên, trước khi thí nghiệm mài mịn.
Bảng 12 - Phân loại đất theo độ no nước

Tên đất hòn lớn và đất cát theo độ no nước Độ no nước, G
Ít ẩm 0 < G ≤ 0,5
Ẩm 0,5 < G ≤ 0,8
No nước 0,8 < G ≤ 1
Độ no nước G được xác định theo công thức:
Wγ s
G=
eγ W
trong đó:
W - độ ẩm tự nhiên của đất tính bằng số thập phân;
w - khối lượng riêng của nước, lấy w = 1;
s - khối lượng riêng của đất;
e - hệ số rỗng của đất ở trạng thái và độ ẩm tự nhiên.
314
www.vietcons.org
Bảng 13 - Phân loại cát

Loại cát Độ chặt của cát
Chặt Chặt vừa Rời
A. Theo hệ số rỗng (e)
Cát sỏi thô và thô vừa e < 0,55 0,55 ≤ e ≤ 0,7 e > 0,7
Cát mịn e < 0,6 0,6 ≤ e ≤ 0,75 e > 0,75
Cát bụi e < 0,6 0,6 ≤ e ≤ 0,8 e > 0,8
B. Theo sức kháng xuyên côn pt (MPa) khi xuyên tĩnh
Cát thô và thô vừa (không phụ thuộc độ ẩm) pt > 15 15 ≥ pt ≥ 5 pt < 5
Cát mịn (không phụ thuộc độ ẩm) pt >12 12 ≥ pt ≥ 4 pt < 4
Cát bụi:
a) ít ẩm và ẩm pt > 10 10 ≥ pt ≥ 3 pt < 3
b) No nước pt > 7 7 ≥ pt ≥ 2 pt < 2
C. Theo sức kháng xuyên côn quy ước pđ (MPa) khi xuyên động
Cát thô và thô vừa (không phụ thuộc độ ẩm) pđ > 11 11 ≥ pđ ≥ 3 pđ < 3
Cát mịn:
a) Ít ẩm và ẩm
b) No nước pđ > 8,5 8,5 ≥ pđ ≥ 2 pđ < 2
Cát bụi ít ẩm và ẩm pđ > 8,5 8,5 ≥ pđ ≥ 2 pđ < 2
Chú thích:
1. Không cho phép dùng xuyên động để xác định độ chặt của cát bụi no nước.
2. Khi xuyên đất, dùng hình nón có góc ở đỉnh là 60° và đường kính là 36 mm để xuyên tĩnh và
74 mm để xuyên động.
Bảng 14 - Phân loại đất sét theo chỉ số dẻo

Loại đất sét Chỉ số dẻo IP
Á cát 0,01 ≤ Ip ≤ 0,07
Á sét 0,07 ≤ Ip ≤ 0,17
Sét Ip > 0,17
Chú thích:
1. Khi trong đất sét có những hạt lớn hơn 2 mm thì thêm vào tên gọi ở Bảng 6 từ “có cuội” (“có
dăm”) hoặc “có sỏi” (“có sạn”) nếu lượng chứa các hạt tương ứng chiếm 15 % đến 25 % theo
trọng lượng và từ “cuội” (“dăm”) hoặc “sỏi” (“sạn”) nếu các hạt này chứa trong đất từ 25 % đến
50 % theo trọng lượng.
2. Khi loại hạt lớn hơn 2 mm chiếm trên 50 % trọng lượng đất thì được xếp vào đất hòn lớn
(xem 3.2).
315
www.vietcons.org
Bảng 15 - Phân loại đất sét theo chỉ số sệt

Tên đất sét theo chỉ số sệt Chỉ số sệt IL
Á cát:
- Cứng IL <0
- Dẻo 0 ≤ IL ≤ 1
- Nhão IL > 1
Á sét và sét
- Cứng IL < 0
- Nửa cứng 0 ≤ IL ≤ 0,25
- Dẻo cứng 0,25 ≤ IL ≤ 0,50
- Dẻo mềm 0,50 ≤ IL ≤ 0,75
- Dẻo nhão 0,75 ≤ IL ≤ 1
- Nhão IL > 1
Chỉ số sệt xác định theo công thức:
W -W P
Is =
W L-W P
trong đó:
W, Wp và WL – độ ẩm, giới hạn dẻo và giới hạn chảy của đất.
Bảng 16 - Phân loại đất sét theo sức kháng xuyên

Sức kháng xuyên px
Tên đất sét theo sức kháng xuyên đơn vị
MPa
Rất bền px ≥ 0,2
Bền 0,2 > px > 0,1
Bền vừa 0,1 > px ≥ 0,05
Yếu px < 0,05
Bảng 17 - Phân loại đất nhiễm muối

Tổng lượng chứa muối dễ hòa
Tên các đất nhiễm muối tan và hòa tan vừa so với Chú thích
trọng lượng đất hong khô,%
Đá nửa cứng nhiễm muối 2 Các loại muối dễ hòa tan
Đất hòn lớn nhiễm muối 2 gồm có:
Khi lượng chứa cát nhỏ hơn 40 % 0,5 NaCl, KCl, CaCl2, MgCh,
hoặc lượng chứa sét nhỏ hơn 30 % NaHCO3, Ca(HCO3)2,
Khi lượng chứa cát lớn hơn 40 % 0,5 Mg(HCO3)2, Na2CO3,
Khi lượng chứa sét lớn hơn 30 % MgSO4, Na2SO4.
Đất cát nhiễm muối 0,5 Muối hòa tan vừa là thạch
Đất sét nhiễm muối: cao: CaSO4.2H2O.
Á cát và á sét lún ướt (đất lớt hoặc 1 (hoặc 0,3 nếu chỉ có muối
dạng lớt) dễ hòa tan)
Á cát và á sét không lún ướt 5
316
www.vietcons.org
Bảng 18 - Phân loại đất có chứa tàn tích thực vật

Lượng chứa tương đối các tàn tích thực vật q (độ
Tên đất cát và đất sét có chứa tàn tích thực vật
than bùn)
A. Đất có chứa tàn tích thực vật
Đất cát có tàn tích thực vật 0,03 < q ≤ 0,1
Đất sét có tàn tích thực vật 0,05 < q ≤ 0,1
B. Đất dạng than bùn
Đất có ít than bùn 0,1 < q ≤ 0,25
Đất có than bùn vừa 0,25 < q ≤ 0,4
Đất có nhiều than bùn 0,4 < q ≤ 0,6
Than bùn q > 0,6
Chú thích: Tên các loại đất cát và đất sét có chứa tàn tích thực vật quy định dựa vào phần khoáng
của đất sau khi đã loại các tàn tích thực vật.
317
www.vietcons.org
Đánh giá giá trị một số chỉ tiêu cơ lí của đất theo kết quả SPT
1. Đối với đất rời

Các chỉ tiêu tính chất sau của đất rời có thể được đánh giá theo kết quả thí
nghiệm SPT:
- Độ chặt tương đối, Dr;
- Góc ma sát trong, ;
- Mô đun biến dạng, E.
1.1 Độ chặt tương đối (Dr) và góc ma sát trong ()
Bảng 19 - Quan hệ N30 và Dr, 
(Theo Terzaghi, Peck)
Trạng thái Dr (%) Nspt (°)
Xốp Nhỏ hơn 30 Nhỏ hơn 10 Từ 25,00 đến 30,00
Chặt vừa Từ 30 đến 60 Từ 10 đến 30 Từ 30,00 đến 32,30
Chặt Từ 60 đến 80 Từ 30 đến 50 Từ 32,30 đến 40,00
Rất chặt Lớn hơn 80 Lớn hơn 50 Từ 40,00 đến 45,00
Áp lực bản thân hay độ sâu, thế nằm của đất cũng ảnh hưởng tới quan hệ này.
Hình P.1 chỉ ra đồ thị quan hệ giữa Nspt và Dr có kể đến yếu tố này. Theo đó các giá trị
nêu ở Bảng 19 tương ứng với áp lực bản thân là 0,144 MPa.
Quan hệ giữa góc ma sát trong và sức kháng xuyên tiêu chuẩn, có thể như sau:
(Theo Terzaghi, Peck, Meyerthof...)
φ= +a (P.1)
12NSPT
trong đó:
a - hệ số, lấy giá trị trong khoảng từ 15 đến 25, xem Hình P.2
1.2 Môđun biến dạng E, tính bằng Megapascan (MPa)
(Theo Tassios, Anagnostopoulos)
a+c N SPT +6 
E= (P.2)
10
trong đó:
a - hệ số, được lấy bằng 40 khi Nspt >15; lấy bằng 0 khi Nspt <15.
c - hệ số, được lấy phụ thuộc vào loại đất:
- c được lấy bằng 3,0 với đất loại sét;
- lấy bằng 3,5 với đất cát mịn;
- lấy bằng 4,5 với đất cát trung;
- lấy bằng 7,0 với đất cát thô;
- lấy bằng 10,0 với đất cát lẫn sạn sỏi;
- lấy bằng 12,0 với đất sạn sỏi lẫn cát.
318
www.vietcons.org
2. Đối với đất dính

Bảng 20 - Quan hệ Nspt, độ sệt và độ bền nén có nở hông (qu)
Nspt Độ sệt qu, MPa
Nhỏ hơn 2 chảy Nhỏ hơn 0,025
Từ 2 đến 4 dẻo - chảy Từ 0,025 đến 0,050
Từ 4 đến 8 dẻo Từ 0,050 đến 0,100
Từ 8 đến 10 cứng Từ 0,100 đến 0,200
Từ 15 đến 30 rất cứng Từ 0,200 đến 0,400
Lớn hơn 30 rắn Lớn hơn 0,400
Hình P.1 - Quan hệ Nspt và Dr
Hình P.2 - Quan hệ Nspt và 
319
www.vietcons.org
Xác định một số đặc trưng cơ lý của đất nền bằng kết quả thí nghiệm xuyên tĩnh
1. Dựa vào sức kháng mũi côn qc, độ chặt của đất loại cát được xác định theo Bảng 21
Bảng 21 - Độ chặt của đất xác định bằng xuyên côn
Loại cát qc (105 Pa) Độ chặt
150 < qc Chặt
Cát hạt thô và hạt trung 50 < qc < 150 Chặt vừa
qc < 50 Rời
120 < qc Chặt
Cát hạt mịn 40 < qc <120 Chặt vừa
qc < 40 Rời
100 < qc Chặt
Cát lẫn bụi 30 < qc < 100 Chặt vừa
qc < 30 Rời
70 < qc Chặt
Cát bụi bão hòa 20 < qc < 70 Chặt vừa
qc < 20 Rời
2. Tỷ kháng Fr của thiết bị xuyên tĩnh có mũi côn đơn giản cho đất nền vùng Hà Nội,
được xác định theo Bảng 22
Bảng 22 - Tỷ kháng Fr của đất nền vùng Hà Nội
Loại đất Giới hạn qc (105 Pa) Fr = qf sc

Cát hạt thô, trung qc > 90 0,3 < Fr < 0,8
Cát hạt mịn qc < 90 0,5 < Fr < 1,7
Cát bụi, cát pha qc < 30 1,0 < Fr < 3,0
Sét pha 7 < qc < 40 2,0 < Fr < 4,0
Sét 7 < qc < 30 4,0 < Fr < 9,0
Bùn 2,0 < Fr < 5,0
3. Dựa vào sức kháng xuyên qc, góc ma sát trong của đất loại cát được xác định theo
Bảng 23.
320
www.vietcons.org
Bảng 23 - Góc ma sát trong của đất loại cát

 (°), ở độ sâu
qc (105 Pa)
2m ≥5m
10 28 26
20 30 28
40 32 30
70 34 32
120 38 34
200 36 36
300 40 38
4. Dựa vào sức kháng xuyên qq, lực dính kết không thoát nước Cu của đất loại sét ( =
0) được xác định như sau:
qc -σ0 với mũi côn đơn giản
Cu =
10
q -σ với mũi côn có áo bọc
Cu = c 0
15-18
trong đó:
Cu - lực dính kết không thoát nước của đất, đơn vị đo là kilôpascan (kPa);
qc - sức kháng mũi côn, đơn vị đo là kilôpascan (kPa);
0 - áp lực bản thân của đất tại độ sâu thí nghiệm, đơn vị đo là kilôpascan
(kPa).
5. Dựa vào sức kháng mũi côn qc, sức chịu tải cho phép của móng nông quy ước có bề
rộng B xấp xỉ bằng chiều sâu đặt móng D, đối với đất loại sét được xác định theo Bảng
24.
Bảng 24 - Sức chịu tải cho pháp của móng nông
qc (105 Pa) Ro (105 Pa)
10 1,2
20 2,2
30 3,1
40 4,0
50 4,9
60 5,8
6. Dựa vào sức kháng xuyên qc, mô đun biến dạng (Eo = ac.qc) của đất nền vùng Hà Nội
được xác định theo Bảng 25.
321
www.vietcons.org
Bảng 25 - Quan hệ qc và mô đun biến dạng

Loại đất Giới hạn qc (100 Pa) Giỏ trị c
Sét, sét pha qc < 15 5 < c < 8
Chặt, cứng qc > 15 3 < c < 6
sét, sét pha qc >8 4,5 < c < 7,5
Dẻo mềm, dẻo chảy qc< 7 3 < c < 6
Bùn sét W (%) <70 3 < c < 6
Bùn sét pha qc < 6; W (%) > 70 2 < c < 4
Cát pha 10 < c < 35 3 < c < 5
Cát qc > 20 1,5 < c < 3
- Giá trị Eo = oqc, trong đó Eo là mô đun nén một trục trong phòng thí nghiệm, có đơn
vị đo là 10° Pa.
1+e (P.3)
E0 = a 0
trong đó:
o - hệ số tương quan giữa Eo và qc;
qc - sức kháng mũi xuyên của thiết bị xuyên P.v.s.
Eo - mô đun nén một trục trong phòng thí nghiệm, đơn vị đo là kilôpascan
(kPa);
eo - Hệ số rỗng ban đầu của đất;
 - Hệ số nén lún của đất, đơn vị đo là một phần một trăm kilôpascan mũ trừ
1
một ( kPa-1).
100
322
www.vietcons.org
Bảng 26 - Thành phần và khối lượng công tác khảo sát địa kỹ thuật
TCVN 9363:2012 (Khảo sát cho xây dựng – Khảo sát dịa kỹ thuật cho nhà cao tầng)
Thành phần công tác Khối lượng công tác khảo sát địa kỹ thuật phụ thuộc mức độ phức
Đặc điểm nhà và khảo sát địa kỹ thuật tạp và điều kiện địa chất công trình
công trình thiết phụ thuộc vào đặc
kế điểm của nhà và Cấp 1 Cấp II Cấp III
công trình thiết kế
1 2 3 4 5
Nhà ở dưới 9 1. Khoan Theo lưới 70 m x 70 m Theo lưới 50 m x 50 Theo lưới 30 mx30
tầng, kể cả tải nhưng mỗi nhà (công m nhưng mỗi nhà m nhưng mỗi nhà
trọng của tường trình) phải có ít nhất 1 hố (công trình) phải có (công trình) phải có
truyền lên móng khoan. ít nhất 2 hố khoan. ít nhất 3 hố khoan.
không quá 50 2. Thí nghiệm đất Trong một đơn nguyên
T/m hoặc tải trong phòng địa chất công trình, mỗi
trọng truyền lên chỉ tiêu phải có ít nhất 6
khung cột không giá trị
quá 300 T khi
xây dựng hàng 3. Xuyên tĩnh Theo lưới 35 m x 35 m Theo lưới 25 m x 25 Theo lưới 15 m x 15
loạt. nhưng mỗi nhà (công m nhưng mỗi nhà m nhưng mỗi nhà
trình) phải có ít nhất 2 (công trình) phải có (công trình) phải có
điểm. ít nhất 3 điểm. ít nhất 5 điểm.
4. Thí nghiệm cọc Trong phạm vi một đơn
chuẩn nguyên địa chất công
trình ở mỗi độ sâu cụ thể
phải có ít nhất 3 điểm thí
nghiệm
Nhà ở dưới 16 1. Khoan Theo lưới 50 m x 50 m Theo lưới 40 mx 40 Theo lưới 30 mx30
tầng, kể cả tải nhưng mỗi nhà (công m nhưng mỗi nhà m nhưng mỗi nhà
trọng của tường trình) phải có ít nhất 2 hố (công trình) phải có (công trình) phải có
truyền lên móng khoan. ít nhất 3 hố khoan. ít nhất 4 hố khoan.
không quá 300 2.Thí nghiệm đất Trong một đơn nguyên
T/m hoặc tải trong phòng địa chất công trình, mỗi
trọng truyền lên chỉ tiêu phải có ít nhất 6
khung cột không giá trị
quá 2 000 T.
3. Xuyên tĩnh Theo lưới 25 m x 25 m Theo lưới 20 m x 20 Theo lưới 15 m x 15
nhưng mỗi nhà (công m nhưng mỗi nhà m nhưng mỗi nhà
4.Thí nghiệm nén Trong phạm vi một đơn
ngang nguyên địa chất công
trình phải có ít nhất 6 thí
nghiệm
chuẩn nguyên địa chất công
6. Thí nghiệm cọc trình ở mỗi độ sâu cụ thể
tại hiện trường phải có ít nhất 3 thí
nghiệm cọc chuẩn và 1 thí
nghiệm cọc tại hiện
trường.
323
www.vietcons.org
Bảng 26 - Thành phần và khối lượng công tác khảo sát địa kỹ thuật (tiếp theo)
TCVN 9363:2012 (Khảo sát cho xây dựng – Khảo sát dịa kỹ thuật cho nhà cao tầng)
Thành phần công tác Khối lượng công tác khảo sát địa kỹ thuật phụ thuộc mức độ phức
Đặc điểm nhà và khảo sát địa kỹ thuật tạp và điều kiện địa chất công trình
công trình thiết phụ thuộc vào đặc
kế điểm của nhà và Cấp 1 Cấp II Cấp III
công trình thiết kế
1 2 3 4 5
Nhà và công 1. Khoan Theo lưới 40 m x 40 m Theo lưới 30 m x 30 Theo lưới 20 m
trình quá cao nhưng mỗi nhà (công m nhưng mỗi nhà x20m nhưng mỗi
(nhà 16 đến 28 trình) phải có ít nhất 3 hố (công trình) phải có nhà (công trình)
tầng, kho chứa, khoan. ít nhất 4 hố khoan. phải có ít nhất 5 hố
ống khói, lò khoan.
luyện), công 2. Thí nghiệm đất Trong một đơn nguyên
trình công trong phòng địa chất công trình, mỗi
nghiệp với tải chỉ tiêu phải có ít nhất 6
trọng truyền lên giá trị
cột khung lớn
hơn 2 000 T. 3. Xuyên tĩnh Theo lưới 20 m x 20 m Theo lưới 15 m x 15 Theo lưới 10 m x 10
nhưng mỗi nhà (công m nhưng mỗi nhà m nhưng mỗi nhà
4.Thí nghiệm nén Trong phạm vi một đơn
ngang nguyên địa chất công
trình phải có ít nhất 6 thí
nghiệm
5. Thí nghiệm tải Trong phạm vi một đơn
trọng tĩnh nguyên địa chất công
trình phải ở mỗi độ sâu cụ
thể phải có ít nhất 2 thí
nghiệm, nhưng giá trị thu
được không được chênh
lệch quá 30 % giá trị
tại hiện trường nguyên địa chất công
trình phải ở mỗi độ sâu cụ
thể phải có ít nhất 2 thí
nghiệm, nhưng giá trị thu
được không được chênh
lệch quá 30 % giá trị
324
www.vietcons.org
Phương pháp xác định độ lún của móng cọc theo kinh nghiệm
(Tham khảo)
(Phụ lục B - TCVN 10304:2014; Móng cọc - Tiêu chuẩn thiết kế)
Kinh nghiệm cho thấy độ lún của cọc đơn phụ thuộc vào độ lớn tải trọng và
đường kính cọc. Khi móng đã được thiết kế an toàn theo sức chịu tải thì độ lún của cọc
trong đất cát thường nhỏ. Trong trường hợp này độ lún của cọc đơn có thể tính theo
kinh nghiệm theo biểu thức của Vesic (1977):
QL
s D  (B.1)
100 AE
trong đó:
D - đường kính cọc;
Q - tải trọng tác dụng lên cọc;
A - diện tích tiết diện ngang cọc;
L - chiều dài cọc;
E - mô đun đàn hồi của vật liệu cọc.
Độ lún của nhóm cọc sg có thể xác định theo công thức của Vesic:
s g = Bg /D x s (B.2)
trong đó
Bg - chiều rộng của nhóm cọc;
D - chiều rộng hoặc đường kính cọc;
s - độ lún của cọc đơn dưới tác dụng của tải trọng giai đoạn sử dụng công trình.
325
www.vietcons.org
Một số mô hình móng khối quy ước khi tính móng cọc
(Tham khảo)
(Phụ lục C - TCVN 10304:2014; Móng cọc – Tiêu chuẩn thiết kế)
Ngoài mô hình móng khối quy ước trong Chương 3 còn có thể dùng các mô hình
móng khối quy ước đã được công nhận dưới đây:
C.1 Mô hình móng khối quy ước trong trường hợp nền đồng nhất (hình C.1a)
Trong trường hợp cọc nằm trong nền đồng nhất kích thước móng khối quy ước
giới hạn bởi:
- Mặt xung quanh của móng quy ước trùng với mặt bao quanh mép ngoài nhóm
cọc;
- Đáy móng khối quy ước nằm ở độ sâu bằng 2/3 chiều dài cọc kể từ đáy đài.
Ứng suất phụ thêm (gây lún) trong nền xác định một cách gần đúng theo giả
thiết phân bố đều trên mỗi mặt phằng nằm ngang trong phạm vi góc mở bằng 300 từ
mép đáy móng khối quy ước.
C.2 Mô hình móng khối quy ước trong trường hợp nền không đồng nhất (hình
C.1b)
Trong trường hợp cọc nằm trong nền không đồng nhất, khi cọc xuyên qua các
lớp đất yếu, cắm vào tầng đất tốt. Kích thước móng khối quy ước giới hạn bởi:
- Mặt xung quanh của móng quy ước trùng với mặt bao quanh mép ngoài nhóm
cọc;
- Đáy móng khối quy ước nằm ở độ sâu bằng 2/3 chiều dài đoạn cọc nằm trong
lớp đất tốt kể từ bề mặt lớp đất tốt này.
Ứng suất phụ thêm (gây lún) trong nền xác định một cách gần đúng theo giả
thiết phân bố đều trên mỗi mặt phằng nằm ngang trong phạm vi góc mở bằng 300 từ
mép đáy móng khối quy ước.
a) b)
Hình C.1- Các mô hình móng khối quy ước
326
www.vietcons.org
Xác định khối lượng khảo sát địa chất công trình để thiết kế móng cọc
(Tham khảo)
(Phụ lục D - TCVN 10304:2014; Móng cọc – Tiêu chuẩn thiết kế)
D.1 Để xác định khối lượng khảo sát cho móng cọc người ta phân biệt ba loại mức độ
phức tạp của điều kiện đất nền, phụ thuộc vào tính đồng nhất, thế nằm và tính chất của
đất.
Loại một: nền là một lớp đồng nhất hoặc nền cấu tạo từ nhiều lớp gần như song song
với nhau hoặc nghiêng không đáng kể (độ nghiêng không vượt quá 0,05), trong phạm vi
mỗi lớp tính chất đất đồng nhất.
Loại hai: là nền một lớp hoặc nền gồm nhiều lớp, ranh giới giữa các lớp không thật đều
đặn (độ nghiêng của các lớp không quá 0,1), trong phạm vi mỗi lớp tính chất đất không
được đồng nhất.
Loại ba: nền gồm nhiều lớp không đồng nhất theo tính chất, ranh giới giữa các lớp
không ổn định (độ nghiêng vượt quá 0,1), các lớp riêng biệt có thể bị vát nhọn.
D.2 Việc đánh giá mức độ phức tạp của điều kiện nền đất khu vực xây dựng được thực
hiện trên cơ sở tư liệu địa chất công trình.
D.3 Việc xác định loại và khối lượng khảo sát cho móng cọc, phụ thuộc vào tầm quan
trọng của công trình và mức độ phức tạp của điều kiện nền đất. Kiến nghị chung về khối
lượng khảo sát cho trong Bảng D.1. Không phải lúc nào cũng cần đủ các chủng loại
khảo sát như đã cho trong bảng này, khối lượng khảo sát cụ thể do Tư vấn thiết kế đề
xuất trên cơ sở đảm bảo cung cấp đầy đủ dữ liệu cần thiết để thiết kế móng cọc.
Bảng D.1 - Khối lượng khảo sát cho các loại nhà và công trình (tham khảo)
Loại khảo sát Mức độ phức tạp của điều kiện nền đất
Loại 1 Loại 2 Loại 3
Nhà và công trình thuộc tầm quan trọng cấp III
Khoan lấy mẫu và Khoảng cách giữa các Khoảng cách giữa các hố Khoảng cách giữa các hố
thí nghiệm xuyên hố khoan không lớn hơn khoan không lớn hơn 50 khoan không lớn hơn 30
tiêu chuẩn 70 m, nhưng không ít m, nhưng không ít hơn 2 m, nhưng không ít hơn 3
hơn 1 hố cho mỗi công hố cho mỗi công trình hố cho mỗi công trình
trình
Thí nghiệm trong Không ít hơn 6 thí nghiệm cho mỗi chỉtiêu trong phạm vi một yếu tố địa chất
phòng công trình
Thí nghiệm xuyên Khoảng cách giữa các Khoảng cách giữa các Khoảng cách giữa các
tĩnh điểm xuyên không lớn điểm xuyên không lớn điểm xuyên không lớn
hơn 35 m, nhưng không hơn 25 m, nhưng không ít hơn 15 m, nhưng không ít
ít hơn 2 điểm cho mỗi hơn 3 điểm cho mỗi công hơn 6 điểm cho mỗi công
công trình trình trình
327
www.vietcons.org
Bảng D.1 - Khối lượng khảo sát cho các loại nhà và công trình (tiếp theo)
Loại khảo sát Mức độ phức tạp của điều kiện nền đất
Loại 1 Loại 2 Loại 3
Nhà và công trình thuộc tầm quan trọng cấp III
trình
phòng công trình
ít hơn 2 điểm cho mỗi hơn 3 điểm cho mỗi công hơn 6 điểm cho mỗi công
công trình trình trình
Nhà và công trình thuộc tầm quan trọng cấp II
trình
phòng công trình
ít hơn 6 điểm cho mỗi hơn 7 điểm cho mỗi công hơn 10 điểm cho mỗi
công trình trình công trình
Nén ngang - Không ít hơn 6 thí nghiệm cho mỗi chỉ tiêu trong
phạm vi một yếu tố địa chất công trình
TN cọc ở hiện Số lượng cọc thử do tư vấn thiết kế quy định. Riêng thí nghiệm thử tải tĩnh
trường khoảng 1 % tổng số cọc, nhưng không ít hơn 2 cọc cho mỗi công trình, khi có đủ
cơ sở chuyên môn cho phép tiến hành thử một cọc tại vị trí có điều kiện bất lợi
nhất. Nên kết hợp thí nghiệm thử tải tĩnh với thí nghiệm đo biến dạng cọc
Nhà và công trình thuộc tầm quan trọng cấp I
trình
Thí nghiệm trong Không ít hơn 6 thí nghiệm cho mỗi chỉ tiêu trong phạm vi một yếu tố địa chất
phòng công trình
ít hơn 6 điểm cho mỗi hơn 8 điểm cho mỗi công hơn 10 điểm cho mỗi
công trình trình công trình
Thí nghiệm nén Không ít hơn 6 thí nghiệm cho mỗi chỉ tiêu trong phạm vi một yếu tố địa chất
ngang công trình
Thí nghiệm tấm nén Không ít hơn 2 thí nghiệm cho mỗi yếu tố địa chất công trình khi các kết quả
không chênh lệch quá 30 % so với trị trung bình
TN cọc ở hiện Số lượng cọc thử do tư vấn thiết kế quy định. Riêng thí nghiệm thử tải tĩnh
trường khoảng 1 % tổng số cọc, nhưng không ít hơn 2 cọc cho mỗi công trình. Nên kết
hợp thí nghiệm thử tải tĩnh với thí nghiệm đo biến dạng cọc
328
www.vietcons.org
Biến dạng giới hạn của nền móng công trình

(Tham khảo)
Phụ lục E, TCVN 10304:2014; Móng cọc - Tiêu chuẩn thiết kế
(theo phụ lục D trong CP 22.13330.2011 - Nền nhà và công trình).
Biến dạng giới hạn của nền móng
Độ lún tuyệt
Độ lún lệch đối sgh hoặc
Công trình Độ
tương đối độ lún trung
nghiêng iu
Δs/L
bình sgh , cm
1. Nhà sản xuất, nhà dân dụng một tầng và nhà
nhiều tầng kết cấu khung:
- Khung Bê tông cốt thép; 0,002 - 10
- Khung Bê tông cốt thép có thêm giằng BTCT
hoặc sàn mái toàn khối và công trình toàn khối 0,003 - 15
- Khung thép 0,004 - 15
- Khung thép có thêm giằng BTCT hoặc sàn
mái toàn khối 0,005 - 18
2. Nhà và công trình không xuất hiện thêm nội 0,006 - 20
lực trong kết cấu khi chịu lún lệch
3. Nhà nhiều tầng không có kết cấu khung, kết
cấu chịu lực là:
- Các panel lớn 0,0016 - 12
- Các khối lớn hoặc khối gạch xây không cốt 0,0020 - 12
thép
- Như trên, nhưng được gia cường, trong đó có 0,0024 - 18
giằng BTCT hoặc mái toàn khối cũng như nhà
kết cấu toàn khối
4. Công trình dạng ống kết cấu BTCT:
- Nhà sản xuất và silo kết cấu toàn khối trên - 0,003 40
một tấm móng;
- Như trên cho kết cấu lắp ghép - 0,003 30
- Silo kết cấu toàn khối đứng độc lập - 0,004 40
- Như trên, kết cấu lắp ghép - 0,004 30
5. Ống khói chiều cao H, m:
H ≤ 100 - 0,005 40
100 < H ≤ 200 - 1/(2H) 30
200 < H ≤ 300 - 1/(2H) 20
H>300 - 1/(2H) 10
6. Công trình kết cấu cứng cao đến 100 m, trừ - 0,004 20
các công trình ở trong điểm 4 và 5
329
www.vietcons.org
Biến dạng giới hạn của nền móng công trình (tiếp theo)
(Tham khảo)
Phụ lục E, TCVN 10304:2014; Móng cọc - Tiêu chuẩn thiết kế
(theo phụ lục D trong CP 22.13330.2011 - Nền nhà và công trình).
Biến dạng giới hạn của nền móng
Độ lún tuyệt
Độ lún lệch đối sgh hoặc
Công trình Độ
tương đối
nghiêng iu độ lún trung
Δs/L
bình sgh , cm
7. Công trình ăng ten liên lạc:
- Thân tháp được ngàm với đất - 0,002 0,002
- Như trên, cách điện - 0,001 0,001
- Trạm radio 0,002 - -
- Trạm phát thanh sóng ngắn 0,0025 - -
- Trạm riêng lẻ 0,002 - -
8. Trụ đường giây tải điện trên không:
- Trụ trung gian 0,003 - -
- Trụ neo, neo góc, trụ góc trung gian, trụ ở 0,0025 - -
vòng cung, trụ các thiết bị phân phối kiểu hở
- Trụ trung chuyển đặc biệt 0,002 - -
Chú thích:
1) Trị giới hạn độ lún sgh dùng cho các công trình xây dựng trên các móng riêng lẻ trên
nền tự nhiên (nhân tạo) hoặc trên móng cọc có các đài cọc riêng lẻ (băng cọc hoặc móng cọc
dưới cột …).
2) Trị giới hạn độ lún trung bình sgh dùng cho các công trình xây dựng trên móng toàn
khối BTCTcho kết cấu liên tục (băng giao nhau hoặc móng bè trên nền tự nhiên hoặc nền nhân
tạo, móng cọc có đài dạng bè liên tục, móng bè - cọc …).
330
www.vietcons.org
Tầm quan trọng của nhà và công trình

(Tham khảo)
(Phụ lục F - TCVN 10304:2014; Móng cọc - Tiêu chuẩn thiết kế)
Tầm quan trọng của nhà và công trình quy định trong GOST 27751-88 được
chia thành 3 cấp:
- Tầm quan trọng cấp I: các loại nhà và công trình mà sự hư hỏng của chúng có
thể mang lại hậu quả nghiêm trọng về kinh tế, xã hội và sinh thái (bể chứa dầu và sản
phẩm từ dầu dung tích 10000 m3 trở lên, đường ống dẫn chính, các nhà sản xuất có
bước cột từ 100 m trở lên và các nhà và công trình thuộc loại có yêu cầu đặc biệt);
- Tầm quan trọng cấp II: các loại nhà và công trình lớn: nhà ở, nhà công cộng,
nhà sản xuất, nhà và công trình nông nghiệp;
- Tầm quan trọng cấp III: các công trình mang tính thời vụ (nhà tạm, kho tàng
không lớn, và các công trình tương tự).
331

Nền Và Móng - Tô Văn Lận

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Nền Và Móng - Tô Văn Lận

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS

TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS

NHÀ XUẤT BẢN XÂY DỰNG

MỤC LỤC .................................................................................................................................... 3

2.1 Phân loại móng nông ................................................................................................. 33

3.3.4.2 Cọc ba rét .......................................................................................................... 117

3.6.9.2 Sức chịu tải cho phép .........................................................................................152

5.6.3 Thiết kế móng khối dưới máy búa............................................................................289

GIẢI THÍCH CÁC KÝ HIỆU

1.1 Tổng quát

Hình 1.1 - Các bộ phận trong công trình xây dựng

1.2 Phân loại nền móng

1.3 Các tài liệu cần có để thiết kế nền móng

1.3.1 Tài liệu về khu vực xây dựng

1.4 Tải trọng tác dụng xuống móng

1.4.2 Xác định tải trọng tác dụng xuống móng

1.5 Đề xuất và lựa chọn các giải pháp nền móng

lún của công trình.

1.6 Lựa chọn chiều sâu đặt móng

Hình 1.3 - Sơ đồ phân bố đất nền thường gặp trong thực tế

1.6.1.3 Trị số và tính chất của tải trọng

Hình 1.4 - Bố trí móng mới bên cạnh móng cũ đã có

1.7.2 Tính toán nền móng theo biến dạng

Bảng 1.1 - Độ lún giới hạn của nền (TCVN 9362:2012)

1.8 Xử lý số liệu địa chất và thí nghiệm

- Sự không đồng nhất và không liên tục của nền đất.

- Đối với c và tg:

- Đối với Rn:

25 1,06 1,32 1,71 2,19 2,49

2.1 Phân loại móng nông

2.1.1 Móng đơn

Hình 2.1 - Móng đơn dưới cột

2.1.2 Móng kết hợp dưới hai cột

Dầm móng Cột

Dầm móng Cột

Móng kết hợp dưới 2 cột

Hình 2.5 - Trình tự đề xuất các phương án móng nông

Hình 2.6 - Móng băng 2 phương

Hình 2.8 - Móng bè có sườn ở mặt trên

Hình 2.9a - Mặt bằng móng bè có sườn ở mặt dưới

Sàn tầng hầm

Nền tầng hầm

Hình 2.9b - Móng bè có sườn ở mặt dưới

2.1.5 Móng hộp

Hình 2.10 - Móng hộp

a) Mặt bằng; b) Mặt cắt

2.2 Trình tự thiết kế móng nông trên nền tự nhiên

2.3 Xác định cường độ tính toán của đất nền

R = m1 m 2 (AbII + Bh’II + DcII - IIho) (2.1)

Bảng 2.1 - Các hệ số A, B và D

Bảng 2.2 - Các hệ số m1, m2

2.3.2 Dựa vào cường độ tính toán quy ước

R - cường độ tính toán của đất tại đáy móng, (kPa).

Với móng có đế vuông thì l  b  A sb (2.9)

2.4.1.2 Móng chịu tải trọng lệch tâm

Hình 2.11 - Móng đơn chịu tải lệch tâm

trong đó: e là độ lệch tâm, (m); e = Mtc

2.4.2 Móng kết hợp dưới hai cột

Hình 2.12 - Sơ đồ móng kết hợp dưới hai cột

2.4.3 Móng băng

Hình 2.13 - Sơ đồ tính toán móng băng dưới tường

2.4.3.2 Móng băng dưới dãy cột

Đất yếu bz Đất yếu

Hình 2.14 - Kiểm tra áp lực lên lớp đất yếu: