TẠP CHÍ CÔNC ỈHIÍdNC

PHÁP LUẬT VỀ XỬ LÝ NƯỚC THẢI

TRONG KHU CÔNG NGHIỆP ở VIỆT NAM

• TẠ VĂN KHÔI

TÓM TẮT:
Bài viết này tập trung phân tích những quy định pháp luật về xử lý nưổc thải trong các khu
công nghiệp. Đồng thời, bài viết cũng đánh giá quá trình thực thí những quy định pháp luật này
trong thực tiễn. Thông qua những phân tích đó, tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện
pháp luật về xử lý nước thải trong khu công nghiệp và nâng cao hiệu quả thực thi.
Từ khóa: Nước thải trong khu công nghiệp, xử lý nước thải, khu công nghiệp.

1. Đặt vấn đề
Phát triển khu công nghiệp là một tất yếu khách
quan trong bối cảnh chuyển dịch cơ câu kinh tế,
tập trung xử lý chát thải, tạo việc làm,... Tuy nhiên,
các cơ sở sản xuất, kinh doanh trong trong khu
công nghiệp hàng ngày xả thải một lượng nưđc
thải rât lớn. Nếu nước thải trong khu công nghiệp
không được xử lý kịp thời sẽ dẫn đến tình trạng ô
nhiễm môi trường nghiêm trọng. Vì vậy, việc
nghiên cứu pháp luật trong lĩnh vực này và quá
trình thực thi là cần thiết.
2. Nội dung
2.1. Khái niệm pháp luật về xử lý nước thải
trong khu công nghiệp
Vân đề xử lý nước thải trong khu công nghiệp
được thực hiện từ khâu giải phóng mặt bằng đến
khi khu công nghiệp đi vào hoạt động. Tuy nhiên,
trong khuôn khổ bài viết này, tác giả chỉ nghiên
cứu pháp luật về xử lý nước thải trong quá trình
khu công nghiệp hoạt động.
Trong các văn bản quy phạm pháp luật chưa
có quy định chính thức khái niệm xử lý nước thải
hay xử lý nước thải trong khu công nghiệp. Vì
vậy. để tìm hiểu khái niệm xử lý nước thải trong
khu công nghiệp, chúng ta xuâ't phát từ khái niệm
xử lý châ't thải nói chung. Theo quy định Nghị
định sô 38/2015/NĐ-CP ngày 24/04/2015 về quản
lý chất thải và phế liệu: “Xử lý chất thải là quá
trình sử dụng các giải pháp công nghệ, kỹ thuật
(khác với sơ chế) để làm giảm, loại bỏ, cô lập,
cách ly, thiêu đốt, tiêu hủy, chôn lap chát thải và
các yếu tố có hại trong chát thải”1, Theo định
nghía này, chúng ta thấy rằng xử lý chất thải là
một quá trình loại bỏ những chất độc hại ra khỏi
chất thải đảm bảo khi chất thải được đưa ra môi
trường không gây ô nhiễm môi trường. Những
giới hạn của các thông sô' kỹ thuật giúp cho cơ
quan quản lý nhà nước xác định được chất thải
đã được xử lý phù hợp hay chưa được gọi là quy
chuẩn kỹ thuật môi trường2.
Chat thải có ba dạng tồn tại cơ bản là: rác thải,
khí thải và nước thải. Tuy nhiên, sự phân chia này
cũng chỉ mang tính chất tương đối. Bởi vì, thực tế
nhiều khi rác thải có thể bị lẫn trong nước thải.
Trong khu công nghiệp, các doanh nghiệp trong
quá trình sản xuất, kinh doanh thường sẽ thải ra
một lượng chat thải tương đối lổn. Nếu như lượng
nước thải này không được xử lý kịp thời sẽ dẫn đến
tình trạng ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Pháp
luật là công cụ quan trọng nhâ't để nhà nước quản
lý vân đề xử lý nước thải trong khu công nghiệp.

8 Sô'25-Tháng 10/2020

Pháp luật về xử lý nưổc thải trong khu công nghiệp
là tổng hợp các quy phạm pháp luật do cơ quan nhà
nước có thẩm quyền ban hành nhằm loại bỏ những
chất độc hại trong nước thải tại các khu công
nghiệp đạt quy chuẩn kỹ thuật mồi trường.
2.2. Thực trạng pháp luật về xử lý nước thải
trong khu công nghiệp và thực tiễn thi hành tại
Việt Nam
Vấn đề xử lý nước thải trong khu công nghiệp
tuân thủ theo các quy định trong cắc văn bản chủ
yếu sau: Văn bản hợp nhất Luật Bảo vệ môi trường
số 13/VBHN-VPQH ngày 04/07/2019, Thông tư so
35/2015/TT-BTNMT ngày 30/06/2015 về bảo vệ
môi trường khu kinh tế, khu công nghiệp, khu chế
xuất, khu công nghệ cao, Nghị định số
38/2015/NĐ-CP ngày 24/04/2015 về quản lý chất
thải và phế liệu, Nghị định số 40/2019/NĐ-CP
ngày 13/05/2019 sửa đổi, bổ sung một số điều của
các Nghị định quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành
Luật Bảo vệ môi trường, Nghị định sô'
82/2018/NĐ-CP quy định về quản lý khu công
nghiệp và khu kinh tế. Trách nhiệm xử lý nước thải
trong khu công nghiệp thuộc về các chủ thể sau:
Thứ nhất, trách nhiệm của chủ nguồn nước thải.
Chủ nguồn nước thải trong khu công nghiệp chủ
yếu là các doanh nghiệp thực hiện hoạt động sản
xuất, kinh doanh. Trong quá trình hoạt động, cơ sở
sản xuất của các chủ thể này thải ra môi trường
một lượng nước thải nhất định. Theo nội dung của
các văn bản quy phạm pháp luật trước đây, chủ cơ
sở sản xuất, kinh doanh trong khu công nghiệp có
thể tự mình xây dựng nhà máy xử lý nước thải hoặc
ký hợp đồng xử lý nước thải với chủ cơ sở kinh
doanh cơ sở hạ tầng khu công nghiệp3. Tuy nhiên,
"từ ngày 01 tháng 01 năm 2020, các dự án đầu tư
thứ cấp mới trong các khu công nghiệp phải đấu
nô'i vào hệ thông xử lý tập trung của khu công
nghiệp”4. Với những quy định này, hiện nay, trong
các khu công nghiệp ở nước ta, vấn đề xử lý nước
thải có ba trường hợp như sau:
- Trường hợp 1: Nhóm những cơ sỏ sản xuất,
kinh doanh có nhà máy xử lý nước thải riêng và tự
xử lý nước thải đạt quy chuẩn kỹ thuật;
- Trường hợp 2: Nhóm những cơ sở sản xuất,
kinh doanh có nhà máy xử lý nước thải riêng nhưng
chỉ xử lý nước thải ban đầu và vẫn đấu nối vào hệ
thống xử lý nước thải tập trung;
LUẬT
- Trường hợp 3: Nhóm những cơ sở sản xuất,
kinh doanh ký hợp đồng, đấu nối và hệ thông xử lý
nước thải tập trung.
Quy định trong Nghị định số 40/2019/NĐ-CP
ngày 13/05/2019 về yêu cầu khu công nghiệp phải
có nhà máy xử lý nước thải tập trung phù hợp với
công suất hoạt động của cơ sở sản xuất, kinh doanh
trong khu công nghiệp là phù hợp vói thực tiễn của
Việt Nam hiện nay. Điều đó giúp cho cơ quan nhà
nước có thẩm quyền dễ dàng hơn trong quản lý
nước thải do hạn chế được tình trạng phải kiểm tra
nhiều doanh nghiệp. Tuy nhiên, pháp luật chưa có
quy định rõ ràng về trường hợp doanh nghiệp đang
có nhà máy xử lý nước thải nhưng có thể đến một
thời điểm nào đó nhà máy xử lý nước thải bị hư
hỏng, xuống cấp và không đáp ứng nhu cầu xử lý
nước thải nữa thì sẽ phải xây dựng nhà máy xử lý
nước thải mới hay phải ký hợp đồng và đấu nô'i
vào hệ thống xử lý nước thải tập trung. Ngoài ra,
những quy định pháp luật chưa xác định trách
nhiệm của các cơ sở sản xuất, kinh doanh khi tăng
quy mô sản xuất, kinh doanh phải tăng công suất
của nhà máy xử lý nước thải.
Chủ nguồn nước thải trong khu công nghiệp
phải xử lý nước thải đạt quy chuẩn kỹ thuật môi
trường. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy, còn một số
khu công nghiệp mà chủ nguồn thải xử lý nước thải
chưa đạt yếu cầu hoặc thậm chí không xử lý đã xả
thẳng ra môi trường. Những hành vi đó đã gây ô
nhiễm môi trường nghiêm trọng5. Pháp luật cũng
quy định về trường hợp hệ thống thu gom nước
mưa phải tách riêng với hệ thông thu gom nước
thải6. Tuy nhiên, không phải cơ sở sản xuất, kinh
doanh nào trong khu công nghiệp cũng thực hiện
nghiêm chỉnh quy định này. Nhiều cơ sở sản xuất,
kinh doanh vẫn lợi dụng trời mưa để xả thải ra môi
trường. Có nghĩa là các chủ thể này cho nước thải
hòa lẫn vào nước mưa để chảy ra môi trường mà
chưa qua xử lý7.
Thứ hai, trách nhiệm cửa doanh nghiệp kinh
doanh kết cấu hạ tầng khu công nghiệp.
Theo quy định của pháp luật hiện hành, doanh
nghiệp kinh doanh kết cấu hạ tầng khu công
nghiệp phải xây dựng nhà máy xử lý nước thải
tập trung. Theo đó: “từ ngày 01 tháng 01 năm
2020, việc tiếp nhận dự án đầu tư mới vào khu
công nghiệp phải phù hợp với khả năng tiếp
Số25-Tháng 10/2020 9
TẠP CHÍ CÔNG THÍÍNG
nhận, xử lý nước thải của hệ thống xử lý nước
thải tập trung”. Tức là, doanh nghiệp kinh doanh
kết cấu hạ tầng khu công nghiệp phải xây dựng
nhà máy xử lý nước thải đảm bảo xử lý được hết
nưóc thải trong khu công nghiệp đạt quy chuẩn
kỹ thuật môi trường. Tại nhiều địa phương các
khu công nghiệp đã hoàn thiện nhà máy xử lý
nưởc thải tập trung. Ví dụ điển hình là theo báo
cáo của Úy ban nhân dân thành phố Hà Nội, các
khu công nghiệp trên địa bàn của thành phố đã đi
vào hoạt động đều có nhà máy xử lý nước thải8.
Đê’ đảm bảo chát lượng hoạt động xử lý nước
thải, pháp luật quy định chủ đầu tư kinh doanh
kết câu hạ tầng khu công nghiệp phải có bộ phận
chuyến môn về bảo vệ môi trường với số' lượng
tốì thiểu 3 người và phải có trình độ đại học trở
lên thuộc các chuyên ngành về quản lý môi
trường; khoa học, công nghệ, kỹ thuật môi
trường; hóa học; sinh học và có tối thiểu 2 năm
kính nghiệm làm việc trong các lĩnh vực môi
trường. Chủ đầu tư kinh doanh hạ tầng khu công
nghiệp phải có công trình bảo vệ mồi trường và
phải vận hành thường xuyên, liên tục, bảo đảm
diện tích cây xanh trong khu công nghiệp theo
quy định9.
Thứ ba, trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà
nước trong xử lý nước thải khu câng nghiệp.
Có nhiều cơ quan tham gia quản lý vấn đề xử
lý nước thải trong khu công nghiệp. Cơ quan quản
lý ở trung ương như Chính phủ, Bộ Tài nguyên
và Môi trường,... Cơ quan quản lý ở địa phương
như Úy ban nhân dân các câp, Sở Tài nguyên và
Môi trường, Phòng Tằi nguyên và Môi trường...
Các cơ quan này trong phạm vi quyền hạn theo
quy định của pháp luật thực hiện nhiệm vụ quản
lý vân đề xử lý nước thải trong khu công nghiệp.
Trong quá trình quản lý, các cơ quan này cần có
sự phôi hợp, hợp tác để đạt hiệu quả tốt nhất.
Trong số những cơ quan quản lý nhà nước về
xử lý nước thải trong khu công nghiệp, Ban quản
lý khu công nghiệp là cơ quan rất đặc thù. Cơ
quan này thực hiện chức năng quản lý nhà nươc
trực tiếp trong khu công nghiệp. Tác giả cho rằng,
Ban quản lý khu công nghiệp có điều kiện để
phát hiện sớm những hành vi vi phạm pháp luật
về xử lý nước thải trong khu công nghiệp. Vì thế,
trong thời gian tới, chúng ta cần quan tâm tới giải
pháp nâng cao vai trò của cơ quan này.
10 Số25-Tháng 10/2020
2.3. Giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về
xử lý nước thải trong khu công nghiệp và nâng cao
hiệu quả thi hành
Trên cơ sở những phân tích về thực trạng pháp
luật xử lý nước thải trong khu công nghiệp, tác
giả xin đề xuất một sộz giải pháp nhằm hoàn thiện
pháp luật lĩnh vực này và nâng cao hiệu quả thực
thi. Cụ thể:
Thứ nhất, hoàn thiện một số quy định của pháp
luật về xử lý nước thải trong khu công nghiệp
- Pháp luật cần quy định rõ: (1) Trường hợp cơ
sở sản xuất, kinh doanh bắt đầu vào doanh nghiệp
để thực hiện hoạt động sản xuât, kinh doanh từ
1/1/2020 thì bắt buộc phải ký hợp đồng với doanh
nghiệp kinh doanh kết câu hạ tầng và đâu nối vào
hệ thông xử lý nước thải tập trung;
(2) Trường hợp cơ sở sản xuâq kinh doanh đã
hoạt động trong khu công nghiệp nghiệp trước
1/1/2020 thì: - Nếu cơ sỗ sản xuất, kinh doanh đã
đâu nối vào hệ thống xử lý nước thải tập trung thì
tiếp tục thực hiện như cũ; - Nếu cơ sở sản xuất,
kinh doanh có nhà máy xử lý nước thải riêng và
đáp ứng yêu cầu thì tiếp tục tự xử lý nước thải ; -
Nếu cơ sở sản xuất, kinh doanh chưa đâu nối vào
hệ thống xử lý nước thải tập trung mà nhà máy xử
lý nước thải riêng của họ không đáp ứng yêu cầu
xử lý nước thải nữa thì phải ký hợp đồng với doanh
nghiệp kinh doanh kết câu hạ tầng và đâu nối vào
hệ thống xử lý nước thải tập trung.
- Trường hợp cơ sở sản xuất, kinh doanh tăng
quy mô hoạt động thì phải tăng công suất của nhà
máy xử lý nước thải hoặc phải ký hợp đồng với
doanh nghiệp kinh doanh kết câu hạ tầng và đâu
nối vào hệ thông xử lý nước thai tập trung. Việc ký
hợp đồng với doanh nghiệp kinh doanh kết câu hạ
tầng khu công nghiệp có thể để xử lý toàn bộ nước
thải, hoặc để xử lý phần nước thải mà cơ sở sản
xuất, kinh doanh không xử lý hết được.
- Đối với trường hợp các cơ sở sản xuất, kinh
doanh trong khu công nghiệp có nhà máy xử lý
nước thải riêng nhưng không có cán bộ có trình độ
chuyên môn thì phải ký hợp đồng thuê cán bộ có
trình độ chuyên môn trong lĩnh vực này hướng dần
việc vận hành nhà máy xử lý nước thải.
Thứ hai, nâng cao hiệu quả thực thì các quy định
cua pháp luật về xử lý nước thải khu công nghiệp.
- Nâng cao vai trò của Ban quản lý khu công
nghiệp trong quản lý vấn đề xử lý nước thải khu
 LUẬT

công nghiệp. Theo đó, cần giao thêm quyền cho
Ban quản lý khu công nghiệp trong quản lý vân đề
bảo vệ môi trường khu công nghiệp nói chung,
trong xử lý nưởc thải khu công nghiệp nói riêng.
Ban quản lý khu công nghiệp sẽ có quyền, trách
nhiệm phát hiện những hành vì vi phạm về xử lý
nước thải và kịp thời lập biên bản. Sau đó, Ban
quản lý khu công nghiệp sẽ báo cáo với cơ quan
nhà nước có thấm quyền đê tiến hành xử lý những
chủ thể vi phạm.
- Tuyên truyền, giáo dục để nâng cao nhận thức
của các cơ sỗ sản xuất, kinh doanh trong khu công
nghiệp về quyền và trách nhiệm xử lý nước thải
của họ. Nội dung chủ yếu của việc tuyên truyền
là quy định của pháp luật về xử lý nước thải khu
công nghiệp. Nhân mạnh về chế tài xử phạt nếu
các cơ sở sản xuất, kinh doanh vi phạm quy định về
xử lý nước thải trong khu công nghiệp. Hình thức
tuyên truyền, giáo dục gồm: đăng trên bảng tin của
khu công nghiệp, đài phát thanh, website, băng
rôn, khẩu hiệu,... Việc tuyên truyền, giáo dục có
tác dụng tác động vào nhận thức của con người dần
dần dẫn đến thay đổi hành vi. Biện pháp này
không có tác dụng ngay lập tức nhưng người ta vẫn
sử dụng vì chi phí của nó tương đối rẻ.
- Thanh tra, kiểm tra vấn đề thực thi các quy
định pháp luật về xử lý nước thải khu công nghiệp.
Đây là nhiệm vụ của cơ quan nhà nước có thẩm
quyền. Hoạt động này phải được thực hiện thường
xuyên bao gồm cả thanh tra, kiểm tra có báo trước
và thanh tra, kiểm tra đột xuất. Hoạt động thanh
tra, kiểm tra có tác dụng giúp cho các chủ thể thực
thi nghiêm chỉnh hơn quyền và trách nhiệm trong
xử lý nước thải tại các khư công nghiệp.
- Đối với vân đề lắp đặt hệ thống quan trắc tự
động tại các khu công nghiệp, cơ quan nhà nước
có thẩm quyền cần phải nghiêm khắc. Những khu
cồng nghiệp đến nay chưa có hệ thống quan trắc tự
động cần phải triển khai lắp đặt luôn. Còn đôi với
khu công nghiệp chưa hoạt động thì cơ quan nhà
nước kiên quyết không phê duyệt.
3. Kết luận
Bài viết trên đây đã phân tích những quy định
pháp luật về xử lý nước thải trong khu công
nghiệp; chỉ ra những ưu điểm, tồn tại của pháp luật
trong lĩnh vực này. Đồng thời, bài viết cũng đánh
giá quá trình thi hành pháp luật về xử lý nước thải
trong khu công nghiệp. Trên cơ sỗ những phân tích
đó, tác giả đã đề xuất những giải pháp hoàn thiện
pháp luật trong lĩnh vực nằy và nâng cao hiệu quả
thực thi trong thực tiễn ■

TÀI LIỆU TRÍCH DẪN:

‘Khoản 16 Điều 3 Nghị định số 38/2015/NĐ-CP ngày 24/04/2015 về quản lý chất thải và phế liệu.
2Khoản 5 Điều 3 Văn bản hợp nhát Luật Bảo vệ môi trường số 13/VBHN-VPQH ngày 04/07/2019.
’Điều 9 Thông tưsố35/2015/TT-BTNMT ngày 30/06/2015 về bảo vệ môi trường khu kinh tế, khu công nghiệp,
khu chế xuất, khu công nghệ cao.
4Mục 19 Điều 3 Nghị định số 40/2019/NĐ-CP ngày 13/05/2019.
5Đắc Mạnh (2011), Nước thải từ khu công nghiệp lại gây ô nhiễm môi trường, Website: www.baodanang.vn,
cập nhật: ThứTư, 22/06/201 í, 16:10 [GMT+7], https://www.baodanang.vn/channel/5403/201106/nuoe-thai-tu-
khu-cong-nghiep-lai-gay-o-nhiem-moi-truong-2057550/
6Điều 37 Luật Tài nguyên nước năm 2012.
7Vân Nhi (2019), Tại khu công nghiệp Di Trạch, huyện Hoài Đức: Nhiều doanh nghiệp xả thải chưa xử lý ra
môi trường, Website: kinhtedothi.vn, cập nhật: 08-04-2019 09:30, http://kinhtedothi.vn/tai-khu-cong-nghiep-di-
trach-huyen-hoai-duc-nhieu-doanh-nghiep-xa-thai-chua-xu-ly-ra-moi-truong-340330.html
8ƯBND Thành phố Hà Nội (2018), Báo cáo tình hình phát triển khu công nghiệp, khu chế xuất, cụm công
nghiệp; tình hình phát triển hạ tầng xã hội khu công nghiệp, khu chế xuất, cụm công nghiệp trên địa bàn thành
phô' Hà Nội, tháng 5/2018.
9Điều 15 Thông tư số 35/2015/TT-BTNMT ngày 30/06/2015 của Bộ Tài nguyên và Môi trường về bảo vệ môi
trường khu kinh tế, khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao.

SỐ25-Tháng 10/2020 11
ĨẠPCHÍ CONG TNÍÍNG

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

1. Chính phủ (2015), Nghị định sô' 38/20Ị5/NĐ-CP ngày 24/04/20]5 về quân lý chất thải và phế liệu.
2. Văn phòng Quốc hội (2019), Vãn bản hợp nhất Luật Bảo vệ môi trường số 13/VBHN-VPQH ngày 04/07/2019.
3. Bộ Tài nguyên và Môi trường (2015), Thông ttỉsố35/2OỈ5/TĨ-BTNMTngày 30/06/2015 về bảo vệ môi trường
khu kinh tế. khu công nghiệp, khu chê xuất, khu công nghệ cao.
4. Chính phủ (2019), Nghị định sô 40/20Ỉ9/NĐ-CP ngày ì3/05/20Ỉ9 sửa đổi, bổ sung một số điều cửa các Nghị
định quy định chi tiết, hướng dẫn thì hành Luật Bảo vệ môi trường.
5. Đắc Mạnh (2011), Nước thải từ khu công nghiệp lại gây ô nhiễm môi trường, Website: www.baodanang.vn,
cập nhật: Thứ Tư, 22/06/2011, 16: ỈO[GMT+7], <https://www.baodanang.vn/channel/5403/20] 106/nuoc-thai-tu-
khu-cong-nghiep-ỉai-gay-o-nhiem-moi-truong-2057550/ >
6. Quốc hội (2012), Luật Tồi nguyền nước.
7. Vân Nhi (2019), Tại khu công nghiệp Di Trạch, huyện Hoài Đức: Nhiều doanh nghiệp xả thải chưa xử lý ra
môi trường, Website: kinhtedothi.vn, cập nhật: 08-04-2019 09:30, <http://kinhtedothi.vn/tai-khu-cong-nghiep-di-
trach-huyen-hoaì-duc-nhieu-doanh-nghiep-xa-thai-chua-xu-ly-ra-moi-truong-340330.htmỉ>
8. UBND Thành phô Hà Nội (2018), Báo cáo tình hình phát triển khu công nghiệp, khu chế xuất, cụm công
nghiệp: tình hình phát triên hạ tầng xã hội khu công nghiệp, khu chê xuất, cụm công nghiệp trên địa bán thành
phố Hà Nội, tháng 5/2018.

Ngày nhận bài: 3/9/2020

Ngày phản biện đánh glá và sữa chữa: 13/9/2020
Ngày chấp nhận đăng bàĩ: 23/9/2020

Thông tin tác giả:

TẠ VĂN KHÔI
Học viện Chính trị khu vực II

LAWS ON THE TRE ATEMENT OF WASTEWATER

IN INDUSTRIAL ZONES

• TA VAN KHOI
Academy of Politics Region II

ABSTRACT:
This paper analyzes laws on the treatement of wastewater in industrial zones. The paper also
evaluates the enforcement of these laws in practice. Based on the paper’s findings, some
solutions are proposed to improve the efficiency of laws on the treatement of wastewater in
industrial zones.
Keywords: Wastewater in industrial zones, wastewater treatment, industrial zones.

12 So 25-Tháng 10/2020