Matematyka

matematyka w liceum - matura z matematyki - zadania
matematyka w przykładach - zadania z pełnymi rozwiązaniami - arkusze maturalne rozwiązane krok po kroku
Witam! Ten facet na zdjęciu obok to ja – Jakub

Grzegorzek. Od kilku lat pomagam w nauce mate-
spis treści matyki. Często widziałem sytuację, że człowiek czyta
zadania i ściana. Zupełnie nie wie, z której strony
więcej w MatTV
je ugryźć. Co wtedy? Otwierasz mój ebook i szukasz
symbole podobnego zadania. Czytasz rozwiązanie i na jego
dodaj do drukowania podstawie próbujesz wymyśleć swoje. Dlatego zawar-
łem w ebooku możliwie dużą liczbę przykładów. Mam
zgłoś błąd na str. 1 nadzieję, że znajdziesz, to co szukasz. Klinij poniżej.
szukasz i nie ma?
pomóż mi spopularyzować ten ebook
6 maja 2007
pobierz nowszy
Matematyka
w liceum
jakub@matematyka.pisz.pl
www.matematyka.pisz.pl
Nie przeglądaj strona po stronie !!!!!
Nie używaj rolki w myszce !!!!!
spis treści
Po tym ebooku należy poruszać się TYLKO klikając oznaczony na niebiesko tekst.
więcej w MatTV
symbole Jak chcesz się cofnąć, kliknij niebieską strzałkę.
dodaj do drukowania
Zacznij jeszcze raz. Kliknij tutaj
zgłoś błąd na str. 2
szukasz i nie ma? spis treści
6 maja 2007
pobierz nowszy
Spis treści:
• liczby i wyrażenia algebraiczne • trygonometria

• zbiory, wartość bezwględna, indukcja • geometria na płaszczyźnie
• funkcja i jej własności • geometria analityczna
• funkcja liniowa • geometria w przestrzeni
spis treści • funkcja kwadratowa • kombinatoryka, prawdopodobieństwo,
więcej w MatTV • wielomiany elementy statystyki
symbole • funkcje wymierne
• funkcja wykładnicza • MATURA
dodaj do drukowania
• logarytmy
zgłoś błąd na str. 3 • ciągi i ich granice • blog
szukasz i nie ma? • granica funkcji w ±∞ • pomóż mi spopularyzować ten ebook
• granica w punkcie i pochodna funkcji
6 maja 2007
pobierz nowszy za duża czcionka? jak ja to napisałem
· · · gra w „kropki” · · ·
przeglądanie drukowanie MatTV
jakub@matematyka.pisz.pl kontakt z autorem: jakub@matematyka.pisz.pl

www.matematyka.pisz.pl copyright
6 maja 2007r.
Nie przeglądaj strona po stronie !!!!!
Nie używaj rolki w myszce !!!!!
spis treści
Po tym ebooku należy poruszać się TYLKO klikając oznaczony na niebiesko tekst.
więcej w MatTV
symbole Jak chcesz się cofnąć, kliknij niebieską strzałkę.
dodaj do drukowania
Zacznij jeszcze raz. Kliknij tutaj
szukasz i nie ma? spis treści
6 maja 2007
pobierz nowszy
Dla przedziałów A = (−3, 2i i B = (1, 4i wyznacz A ∪ B , A ∩ B , A \ B , B \ A, A0 ,
B0.
Zaznaczamy przedziały na osi liczbowej i odczytujemy rozwiązanie:
spis treści A B
więcej w MatTV -3 1 2 4
symbole
suma: A ∪ B = (−3, 4i
dodaj do drukowania
część wspólna: A ∩ B = (1, 2i
zgłoś błąd na str. 5 różnica: A \ B = (−3, 1i
szukasz i nie ma? różnica: B \ A = (2, 4i
dopełnienie: A0 = (−∞, −3i ∪ (2, ∞)
dopełnienie: B 0 = (−∞, 1i ∪ (4, ∞)
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: wyznaczyć sumę, iloczyn, różnicę, dopełnienie
przedziałów liczbowych oraz innych podzbiorów zbioru
liczb rzeczywistych
spis treści
Dla przedziałów A = (−3, 2i i B = (1, 4i wyznacz A ∪ B , A ∩ B , A \ B , B \ A,
więcej w MatTV
A0 , B 0 .
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Przedziały liczbowe
Przykłady:
h2, 5i Przedział obustronnie domknięty, zawiera liczby od 2 do 5.
2 5
spis treści (2, 5) Przedział obustronnie otwarty, zawiera liczby od 2 do 5, bez 2 i 5.
więcej w MatTV
symbole 2 5
h2, 5) Przedział lewostronnie domknięty, zawiera liczby od 2 do 5,
dodaj do drukowania
bez 5.
szukasz i nie ma? 2 5
(2, 5i Przedział prawostronnie domknięty, zawiera liczby od 2 do 5,
bez 2.
6 maja 2007
pobierz nowszy
2 5
Nawiasy przy ∞ zawsze okrągłe
h2, ∞) Przedział lewostronnie domknięty, zawiera liczby większe
lub równe 2.
2
(−∞, 5) Przedział prawostronnie otwarty, zawiera liczby mniejsze od 5.
5
Działania na przedziałach
suma: A ∪ B
Suma przedziałów A i B to przedział zawierający wszystkie liczby z przedziałów A i B .
przykład: B
A = (1, 3) B = (2, 4) A ∪ B = (1, 4) A
spis treści 1 2 3 4
więcej w MatTV
część wspólna (iloczyn): A ∩ B
symbole Część wspólna przedziałów A i B to przedział zawierający liczby wspólne dla przedziałów A
dodaj do drukowania i B.
zgłoś błąd na str. 8 przykład: A B

A = (1, 3) B = (2, 4) A ∩ B = (2, 3)
szukasz i nie ma? 1 2 3 4
Różnica : A \ B
6 maja 2007
pobierz nowszy Różnica przedziałów A i B to przedział zawierający liczby należące do przedziału A, ale nie
należące do przedziału B .
przykład: B
A
A = (1, 3) B = (2, 4) A \ B = (1, 2i
1 2 3 4
0
Dopełnienie: A
Dopełnienie przedziału A to przedział lub suma przedziałów zawierająca liczby, które nie
należą do przedziału A.
przykład:
A0 A A0
A = (1, 3) A0 = (−∞, 1i ∪ h3, ∞)
jakub@matematyka.pisz.pl 1 3
• • • • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: zaznaczać na osi liczbowej zbiory opisane
za pomocą równań i nierówności z wartością bezwzględną
typu: |x − a| = b, |x − a| < b, |x − a| > b
spis treści
Rozwiąż równania:
więcej w MatTV
|x| = 3 |x + 1| = 2 |x − 3| = 0
symbole p
|x + 4| = −5 (x + 5)2 = 4
dodaj do drukowania
Rozwiąż nierówności:
zgłoś błąd na str. 9 |x| < 3 |x − 4| < 2 |8 − 2x| ¬ 4
szukasz i nie ma? |x| > 2 |2x − 6| 4
6 maja 2007
pobierz nowszy
Rozwiąż równanie:
|x| = 3
Wartość bezwzględna z −3 i 3 jest równa 3, a więc:

spis treści
więcej w MatTV x = −3 lub x = 3
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
|x + 1| = 2

spis treści
x + 1 = −2 lub x+1=2
więcej w MatTV
x = −2 − 1 x= 2−1
symbole
x = −3 x=1
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
|x − 3| = 0
Wartość bezwzględna tylko z 0 jest równa 0, a więc:

spis treści
x−3=0
więcej w MatTV
x=3
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
|x + 4| = −5
Wartość bezwzględna nie może być ujemna, a więc równanie nie ma

spis treści rozwiązania.
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
p
(x + 5)2 = 4
√ p
Zgodnie ze wzorem x2 = |x| możemy napisać (x + 5)2 = |x + 5|.
spis treści
więcej w MatTV |x + 5| = 4
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 14 x + 5 = −4 lub x+5=4
x = −4 − 5 x= 4−5
szukasz i nie ma?
x = −9 x = −1
6 maja 2007
pobierz nowszy
wartość bezwzględna
wartość bezwzględna z dowolnej liczby jest dodatnia lub równa zero.

x gdy x 0
|x| =
−x gdy x < 0
spis treści
więcej w MatTV przykłady:
symbole
|4| = 4 | − 4| = 4 |0| = 0
| − 5| = 5 | 21 | = 1
2
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 15 interpretacja geometryczna wartości bezwzględnej
szukasz i nie ma?
wartość bezwzględna liczby jest równa jej odległości od zera na osi liczbowej
przykłady:
6 maja 2007
pobierz nowszy 3 5
−3 0 0 5
| − 3| = 3 |5| = 5
własności wartości bezwzględnej

√
|x| 0 | − x| = |x| x2 = |x|
|x · y| = |x| · |y| |x| = |y| ⇔ x = y lub x = −y

x |x|
y = |y| |x + y| ¬ |x| + |y|
Rozwiąż nierówność:
|x| < 3
Nierówność z wartością bezwzględną można zastąpić układem nierówności bez wartości bez-
spis treści względnej.
więcej w MatTV x < 3 i x > −3
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 16 -3 3
szukasz i nie ma? Rozwiązaniem jest część wspólna przedziałów:
x ∈ (−3, 3)
6 maja 2007
pobierz nowszy
|x − 4| < 2
więcej w MatTV x − 4 < 2 i x − 4 > −2
symbole x<2+4 x > −2 + 4
x<6 x>2
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
2 6
Rozwiązaniem jest część wspólna przedziałów:
6 maja 2007
pobierz nowszy
x ∈ (2, 6)
|8 − 2x| ¬ 4
więcej w MatTV 8 − 2x ¬ 4 i 8 − 2x −4
symbole −2x ¬ 4 − 8 −2x −4 − 8
−2x ¬ −4 / : (−2) −2x −12 / : (−2)
dodaj do drukowania
x2 x¬6
szukasz i nie ma?
2 6
6 maja 2007
pobierz nowszy Rozwiązaniem jest część wspólna przedziałów:
x ∈ h2, 6i
|x| > 2
więcej w MatTV x > 2 lub x < −2
symbole
dodaj do drukowania
-2 2
szukasz i nie ma? Rozwiązaniem jest suma przedziałów:
x ∈ (−∞, −2) ∪ (2, ∞)

6 maja 2007
pobierz nowszy
|2x − 6| 4
więcej w MatTV 2x − 6 4 lub 2x − 6 ¬ −4
symbole 2x 4 + 6 2x ¬ −4 + 6
2x 10 / : 2 2x ¬ 2 / : 2
dodaj do drukowania
x5 x¬1
szukasz i nie ma?
1 5
6 maja 2007
pobierz nowszy Rozwiązaniem jest suma przedziałów:
x ∈ (−∞, 1i ∪ h5, ∞)
Definicja funkcji
Funkcja f : X → Y to przyporządkowanie, które każdemu elementowi zbioru X przypo-
rządkowuje dokładnie jeden element ze zbioru Y .
x - argumenty (liczby należące do X )

y - wartości (liczby należące do Y )
spis treści
więcej w MatTV Funkcję przedstawiamy najczęściej za pomocą wzoru lub wykresu.
symbole
Możliwe zapisy wzoru funkcji:
dodaj do drukowania
y = x2 f (x) = x2
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Dziedzina funkcji
Dziedzina funkcji to zbiór zawierający wszystkie liczby, które możemy podstawić do wzoru
funkcji. Możemy ją też odczytać z wykresu funkcji.
Oznaczenia: D Df X
spis treści
więcej w MatTV Przykłady:
symbole √
y= x D = h0, ∞), ponieważ nie można pierwiastkować liczb ujemnych.
1
dodaj do drukowania y= x D = R \ {0}, ponieważ nie można dzielić przez 0 ( x1 = 1 : x).
szukasz i nie ma? y
6 maja 2007
pobierz nowszy
D = h−2, 5)
-2 5x
Symbole matematyczne
x ∈ h0, ∞) x należy do przedziału h0, ∞)
R liczby rzeczywiste, czyli wszystkie jakie znasz
x ∈ R \ {0} x należy do liczb rzeczywistych oprócz 0.
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
zbiór wartości
Zbiór wartości to zbiór zawierający wszystkie liczby, które możemy otrzymać ze wzoru funkcji.
Możemy go też odczytać z wykresu funkcji.
Oznaczenia: D−1 Y Wf
spis treści
więcej w MatTV Przykłady:
symbole y = x2 D −1 = h0, ∞), ponieważ podnosząc do kwadratu
dodaj do drukowania otrzymujemy liczby nieujemne.
−1
zgłoś błąd na str. 24 y =x+1 D = R, ponieważ możemy otrzymać dowolną liczbę
wstawiając odpowiednią za x.
szukasz i nie ma?
y
4
6 maja 2007
pobierz nowszy
D −1 = h−2, 4)
x
-2
Miejsce zerowe
Miejsce zerowe to liczba, która podstawiona do wzoru funkcji daje wartość równą 0. Miejsce
zerowe możemy też odczytać z wykresu funkcji.
Przykłady:
spis treści y =x+2 x0 = −2, ponieważ podstawiając −2 za x otrzymujemy 0.
więcej w MatTV
y = 2x − 6 x0 = 3, ponieważ podstawiając 3 za x otrzymujemy 0.
symbole
dodaj do drukowania y

szukasz i nie ma? x0 = 1
1 x
6 maja 2007
pobierz nowszy
Monotoniczność
Monotoniczność oznacza najczęściej, że funkcja jest rosnąca, malejąca lub stała.
Przykłady: y
f (x2 )
spis treści
Funkcja Definicja
więcej w MatTV
rosnąca: x1 x2 x Dla każdego x1 < x2 : f (x1 ) < f (x2 )
symbole
f (x1 )
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? y
f (x1 )
6 maja 2007
pobierz nowszy Funkcja Definicja
malejąca: x1 x2 x Dla każdego x1 < x2 : f (x1 ) > f (x2 )
f (x2 )
c
Funkcja Definicja
stała: x Dla każdego x: f (x) = c
Różnowartościowość
Funkcja jest różnowartościowa, jeżeli nie ma takich dwóch liczb, dla których wartość funkcji
wynosi tyle samo.
Przykłady:
spis treści
więcej w MatTV
symbole
y
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 27 funkcja różnowartościowa
x
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
y
1 funkcja nie jest różnowartościowa, ponieważ

-4 3 x dla −4 i 3 wartość wynosi tyle samo.
Wzory, definicje, twierdzenia:
• Podstawy
• Funkcja kwadratowa
• Wielomiany
• Funkcje wymierne
spis treści • Funkcja wykładnicza
więcej w MatTV • Logarytmy
symbole • Ciągi i ich granice
• Granica i pochodna funkcji
dodaj do drukowania
• Trygonometria
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Jeżeli czcionka wydaje ci się zbyt duża, zmień rozmiar okna. Kliknij w prawym górnym rogu
i wskaźnikiem myszki przeciągnij prawy dolny róg. Wraz z rozmiarem okna zmienisz rozmiar
tekstu.
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Parzystość i nieparzystość
Funkcja jest parzysta, jeżeli dla dowolnych liczb przeciwnych wartość funkcji wynosi tyle
samo. Lewa strona wykresu jest odbiciem prawej.
f (−x) = f (x)
spis treści y
więcej w MatTV
symbole 2
Funkcja parzysta, ponieważ dla liczb przeciwnych
dodaj do drukowania -3 3 x (np −3, 3) wartość wynosi tyle samo.
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Funkcja jest nieparzysta, jeżeli dla dowolnych liczb przeciwnych wartości funkcji są też prze-
ciwne. Lewa strona wykresu jest odwróconym odbiciem prawej.
f (−x) = −f (x)
y
4
Funkcja nieparzysta, ponieważ dla liczb przeciwnych
-5 5 x (np −5, 5) wartości też są przeciwne.
jakub@matematyka.pisz.pl -4
dalej
y
Funkcja nie jest ani parzysta, ani nieparzysta.

x Tak jest z większością funkcji.
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Okresowość funkcji
Funkcja jest okresowa, jeżeli jej wykres da się podzielić na nieskończenie wiele identycznych
części.
spis treści y
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania x
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 Okres funkcji - długość jednej części na jakie został podzielony wykres.
pobierz nowszy
• • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: określać z wykresu funkcji: dziedzinę,
zbiór wartości, wartość mając dany argument, argument mając
daną wartość, miejsca zerowe, przedziały monotoniczności, zbiór
dla których wartości są dodatnie (ujemne), najmniejszą
spis treści i największą wartość funkcji
więcej w MatTV
symbole y y y
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? 1 x 1 x 1 x
6 maja 2007
pobierz nowszy
Dla powyższych funkcji określ dziedzinę, zbiór wartości, miejsca zerowe, monotoniczność,
różnowartościowość, parzystość, okresowość.
Znajdź dziedzinę funkcji. √
f (x) = 3x + 9
Rozwiązanie:
Wyznaczamy dziedzinę wiedząc, że liczb ujemnych nie możemy pierwiastkować.
spis treści 3x + 9 0
więcej w MatTV 3x −9 / : 3
symbole x −3
dodaj do drukowania
Odp. D = h−3, ∞)
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Znajdź dziedzinę funkcji. √
f (x) = 4 − 2x
Rozwiązanie:
Wyznaczamy dziedzinę wiedząc, że liczb ujemnych nie możemy pierwiastkować.
spis treści 4 − 2x 0
więcej w MatTV −2x −4 / : (−2)
symbole x¬2
dodaj do drukowania
Odp. D = (−∞, 2i
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Znajdź dziedzinę funkcji.
5
f (x) =
2x + 6
Rozwiązanie:
dziedzina funkcji
spis treści Mianownik nie może być równy 0, ponieważ nie wolno dzielić przez 0.
więcej w MatTV
symbole 2x + 6 = 0
dodaj do drukowania 2x = −6 / : 2
x = −3
szukasz i nie ma? Odp. D = R \ {−3}
6 maja 2007
pobierz nowszy
4
f (x) =
x(x + 3)
Rozwiązanie:
dziedzina funkcji
spis treści
Mianownik nie może być równy 0, ponieważ nie wolno dzielić przez 0.
więcej w MatTV
symbole x(x + 3) = 0
x=0 lub x + 3 = 0
dodaj do drukowania
x = −3
zgłoś błąd na str. 37 Odp. D = R \ {0, −3}
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
y
1 x
spis treści
więcej w MatTV
symbole Rozwiązanie:
dziedzina D=R
dodaj do drukowania
zbiór wartości D −1 = (−∞, 3i
zgłoś błąd na str. 38 miejsce zerowe x0 ≈ −3 lub x0 ≈ 1, 5
szukasz i nie ma? monotoniczność funkcja jest przedziałami monotoniczna
rosnąca w przedziale (−∞, −1)
malejąca w przedziale (−1, ∞)
6 maja 2007
pobierz nowszy różnowartościowość funkcja nie jest różnowartościowa
parzystość funkcja nie jest ani parzysta ani nieparzysta
okresowość funkcja nie jest okresowa
y
1 x
spis treści
więcej w MatTV
dziedzina D = h−3, 4)
dodaj do drukowania
zbiór wartości D −1 = h−4, 3i
zgłoś błąd na str. 39 miejsce zerowe x0 ≈ −2 lub x0 = 3
malejąca w przedziale h−3, −1)
stała w przedziale (−1, 1)
6 maja 2007
pobierz nowszy rosnąca w przedziale (1, 4)
różnowartościowość funkcja nie jest różnowartościowa
y
1 x
spis treści
więcej w MatTV
dziedzina D = h−3, ∞)
dodaj do drukowania
zbiór wartości D −1 = h−4, ∞)
zgłoś błąd na str. 40 miejsce zerowe x0 ≈ −2, 1 lub x0 = 0 lub x0 ≈ 2, 1
rosnąca w przedziale h−3, −1)
malejąca w przedziale (−1, 1)
6 maja 2007
pobierz nowszy rosnąca w przedziale (1, ∞)
funkcja liniowa
funkcja liniowa to funkcja dana wzorem
y = ax + b
spis treści a – współczynnik kierunkowy

więcej w MatTV monotoniczność: a > 0 – rosnąca a < 0 – malejąca a = 0 – stała
symbole
b – współrzędna punktu przecięcia z osią Oy : (0, b)
dodaj do drukowania
wykres funkcji liniowej:
szukasz i nie ma? y y y
y=
+3 3 − 1x y=2
3 +1 2
6 maja 2007
2x
1
pobierz nowszy
y=
1 x 1 x 1 x
a>0 a<0 a=0
współczynnik kierunkowy:
a=2 a = − 13 a=0
monotoniczność:
rosnąca malejąca stała
punkt przecięcia wykresu z osią Oy :
(0, 3) (0, 1) (0, 2)
proste równoległe i prostopadłe
1
spis treści Proste równoległe mają
więcej w MatTV x ten sam współczynnik kierunkowy.
−1 1
+2
symbole
2x
y=
−1
dodaj do drukowania
2x
y=
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
y
y=
Proste prostopadłe mają

−2
współczynniki kierunkowe spełniające wzór:

x
1
1 x−
−3
2
y= a1 · a2 = −1
−1 1 x
1
np. −2 · 2 = −1
−3
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: podawać wzór funkcji liniowej o zadanych
własnościach
spis treści
Znajdź równanie funkcji liniowej, której wykres jest równoległy do y = 2x + 4 i
przechodzi przez punkt A(3, 7).
więcej w MatTV
symbole Znajdź równanie funkcji liniowej, której wykres jest prostopadły do y = 3x − 2 i
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Dla funkcji
y = 3x − 2
narysuj wykres, podaj dziedzinę, zbiór wartości, miejsce zerowe, monotoniczność.
Rozwiązanie:
Dla wybranych dowolnie x np. −1,0,1 liczymy y :
spis treści
więcej w MatTV
x = −1 y = 3 · (−1) − 2 = −3 − 2 = −5
x = 0 y = 3 · 0 − 2 = −2 x −1 0 1
symbole y −5 −2 1
x=1 y =3·1−2=1
szukasz i nie ma?
1
-1 1 x
6 maja 2007
pobierz nowszy -2
-5
dziedzina D=R
zbiór wartości D−1 = R
Miejsce zerowe liczymy wstawiając 0 za y .
0 = 3x − 2
−3x = −2/ : (−3)
2
x0 =
jakub@matematyka.pisz.pl 3
www.matematyka.pisz.pl monotoniczność funkcja jest rosnąca
Znajdź równanie funkcji liniowej, której wykres jest równoległy do y = 2x + 4 i przechodzi
przez punkt A(3, 7).
Rozwiązanie:
y = ax + b
Musimy znaleźć a i b.
spis treści
a = 2, ponieważ szukana funkcja jest równoległa do y = 2x + 4.
więcej w MatTV
symbole y = 2x + b
dodaj do drukowania
Wstawiając do równania współrzędne A(3, 7) znajdujemy b.
szukasz i nie ma? 7=2·3+b
7−6=b
6 maja 2007 b=1
pobierz nowszy
Odp. y = 2x + 1
Znajdź równanie funkcji liniowej, której wykres jest prostopadły do y = 3x − 2 i przechodzi
przez punkt A(6, 3).
Rozwiązanie:
y = ax + b
Musimy znaleźć a i b.
spis treści
Współczynnik kierunkowy a liczymy ze wzoru.
więcej w MatTV
symbole a1 · a2 = −1
dodaj do drukowania 3 · a = −1/ : 3
1
zgłoś błąd na str. 46 a=−
3
szukasz i nie ma?
y = − 13 x + b
6 maja 2007 Wstawiając do równania współrzędne punktu A(6, 3) znajdujemy b.
pobierz nowszy
1
3=− ·6+b
3
3 = −2 + b
3+2=b
b=5
Odp. y = − 13 x + 5
Rysowanie wektorów
Wektor rysujemy w postaci strzałki.
w
~ = [a, b]
spis treści Rysowanie wektora:

więcej w MatTV Zaznaczamy początek w dowolnym miejscu. Na podstawie współrzędnych [a, b] znajdujemy
symbole koniec.
Przykłady:
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
[2, 3] 2 w prawo 3 do góry
6 maja 2007
pobierz nowszy [3, 1] 3 w prawo 1 do góry
[−2, 1] 2 w lewo 1 do góry
[3, −2] 3 w prawo 2 do dołu
[0, 2] 2 do góry
www.matematyka.pisz.pl [−3, 0] 3 w lewo
Przesuwanie wykresu funkcji
Wykres funkcji
f (x − a) + b
otrzymujemy przez narysowanie funkcji f (x) i przesunięciu jej o wektor [a, b].
spis treści Przykłady:

więcej w MatTV y = |x − 3| + 2 rysujemy y = |x| i przesuwamy o wektor [3, 2]
symbole y = (x − 2)2 −4 y = x2 [2, −4]
dodaj do drukowania y = (x + 1)3 + 2 y = x3 [−1, 2]
y = (x + 5)2 −3 y = x2 [−5, −3]
zgłoś błąd na str. 48 y = x2 + 1 y = x2 [0, 1]
szukasz i nie ma? y = (x − 2)2 y = x2 [2, 0]
2
y = x+3 −1 y = x2 [−3, −1]
6 maja 2007
pobierz nowszy Pierwsza współrzędna wektora ma przeciwny znak niż liczba przy x, druga współrzędna ma
znak taki sam jak liczba na końcu.
• • • • • •
Narysuj wykres funkcji:

1
y = (x − 2)2 + 1 y = (x + 4)3 y= x+1 −2
y = |x − 3| + 2
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
y = (x − 2)2 + 1
Rozwiązanie:
Wykres y = (x − 2)2 + 1 otrzymujemy przez przesunięcie y = x2 o wektor [2, 1].
spis treści x -2 -1 0 1 2
więcej w MatTV y = x2 4 1 0 1 4
symbole
dodaj do drukowania
y
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
y = (x + 4)3
Rozwiązanie:
Wykres y = (x + 4)3 otrzymujemy przez przesunięcie y = x3 o wektor [−4, 0].
więcej w MatTV y = x3 -8 -1 0 1 8
symbole
y
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
1
y= −2
x+1
Rozwiązanie:
1 1
Wykres y = x+1 −2 otrzymujemy przez przesunięcie y = x o wektor [−1, −2].
spis treści
więcej w MatTV x -2 -1 - 12 1
2 1 2
1
symbole y= x - 12 -1 -2 2 1 1
2
dodaj do drukowania
y
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
y = |x − 3| + 2
Rozwiązanie:
Wykres y = |x − 3| + 2 otrzymujemy przez przesunięcie y = |x| o wektor [3, 2].
więcej w MatTV y = |x| 2 1 0 1 2
symbole
dodaj do drukowania
y
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Równanie kwadratowe
ax2 + bx + c = 0 a 6= 0
Najpierw liczymy ∆ (delta).
∆ = b2 − 4ac
spis treści
więcej w MatTV Pierwiastki równania kwadratowego liczymy w zależności od znaku delty.
symbole
√ √
−b − ∆ −b + ∆
dodaj do drukowania ∆>0 dwa pierwiastki x1 = x2 =
2a 2a
szukasz i nie ma? ∆=0 jeden pierwiastek −b
x1 =
2a
6 maja 2007
pobierz nowszy
∆<0 nie ma pierwiastków
Pierwiastki równania ax2 + bx + c = 0 są miejscami zerowymi funkcji kwadratowej

y = ax2 + bx + c.
Wzory skróconego mnożenia
Wzóry: Przykłady:
2 2 2
(a + b) = a + 2ab + b (x + 3)2 = x2 + 2 · x · 3 + 32 =
= x2 + 6x + 9
spis treści
więcej w MatTV
(a − b)2 = a2 − 2ab + b2 (3x − 4)2 = (3x)2 − 2 · 3x · 4 + 42 =
symbole
= 9x2 − 24x + 16
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 55 (a − b)(a + b) = a2 − b2 (3x − 2)(3x + 2)= (3x)2 − 22 = 9x2 − 4
szukasz i nie ma? x2 − 9= (x − 3)(x
√ + 3)√
x2 − 5= (x − 5)(x + 5)
6 maja 2007
pobierz nowszy (a + b)3 = a3 + 3a2 b + 3ab2 + b3 (x + 2)3 = x3 + 3 · x2 · 2 + 3 · x · 22 + 23 =
= x3 + 6x2 + 12x + 8
(a − b)3 = a3 − 3a2 b + 3ab2 − b3 (2x − 1)3 = (2x)3 − 3 · (2x)2 · 1+

+3 · 2x · 12 − 13 =
= 8x3 − 12x2 + 6x − 1
a3 + b3 = (a + b)(a2 − ab + b2 ) x3 + 27= x3 + 33 =
= (x + 3)(x2 − 3x + 9)
√
jakub@matematyka.pisz.pl a3 − b3 = (a − b)(a2 + ab + b2 ) x3 − 5= x3 − (√3 5)3 = √ √
www.matematyka.pisz.pl = (x − 5)(x2 + 3 5x + 3 25)
3
• • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozwiązywać równania kwadratowe z jedną
niewiadomą
rozwiąż równania:
spis treści
x2 − 4 = 0 2x2 − 16 = 0 x2 + 9 = 0
więcej w MatTV
x2 − 3x = 0 −2x2 + 6x = 0
symbole
dodaj do drukowania rozwiąż równania:
x2 − 4x − 5 = 0 x2 + 6x + 9 = 0 x2 + 2x + 5 = 0
−x2 + 3x + 4 = 0 2x2 + 3x − 1 = 0
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
x2 − 4 = 0
Rozwiązanie:
x2 − 4 = 0
x2 = 4
spis treści
więcej w MatTV x = 2 lub x = −2
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
2x2 − 16 = 0
Rozwiązanie:
2x2 − 16 = 0
2x2 = 16/ : 2
spis treści
więcej w MatTV
x2 = 8
√ √
symbole x = √8 lub x = −√8
dodaj do drukowania x= √ 4·2 x = − √4 · 2
x=2 2 x = −2 2
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
x2 + 9 = 0
Rozwiązanie:
x2 + 9 = 0
x2 = −9
spis treści
więcej w MatTV równanie nie ma rozwiązania
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
x2 − 3x = 0
Rozwiązanie:
x2 − 3x = 0
x(x − 3) = 0
spis treści
więcej w MatTV x=0 lub x−3 =0
x=3
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
−2x2 + 6x = 0
Rozwiązanie:
−2x2 + 6x = 0
x(−2x + 6) = 0
spis treści
więcej w MatTV x=0 lub −2x + 6 = 0
−2x = −6/ : (−2)
symbole
x=3
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
x2 − 4x − 5 = 0
Rozwiązanie:
x2 −4x−5 = 0
spis treści Korzystamy ze wzorów na pierwiastki równania kwadratowego.

więcej w MatTV a = 1 b = −4 c = −5
symbole ∆ = (−4)2 − 4 · 1 · (−5) = 16 + 20 = 36
√ √
dodaj do drukowania ∆ = 36 = 6
zgłoś błąd na str. 62 −(−4) − 6 4−6 −2
x1 = = = = −1
szukasz i nie ma? 2·1 2 2
−(−4) + 6 4+6 10
x2 = = = =5
6 maja 2007 2·1 2 2
pobierz nowszy
x2 + 6x + 9 = 0
Rozwiązanie:
x2 + 6x + 9 = 0

więcej w MatTV a=1b=6c=9
symbole ∆ = 62 − 4 · 1 · 9 = 36 − 36 = 0
dodaj do drukowania −6 −6
x1 = = = −3
2·1 2
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
x2 + 2x + 5 = 0
Rozwiązanie:
x2 + 2x + 5 = 0

więcej w MatTV a=1b=2c=5
symbole ∆ = 22 − 4 · 1 · 5 = 4 − 20 = −16
dodaj do drukowania równanie nie ma pierwiastków

szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
−x2 + 3x + 4 = 0
Rozwiązanie:
−x2 + 3x + 4 = 0

więcej w MatTV a = −1 b = 3 c = 4
symbole ∆ = 32 − 4 · (−1) · 4 = 9 + 16 = 25
√ √
zgłoś błąd na str. 65 −3 − 5 −8
x1 = = =4
szukasz i nie ma? 2 · (−1) −2
−3 + 5 2
x2 = = = −1
6 maja 2007 2 · (−1) −2
pobierz nowszy
2x2 + 3x − 1 = 0
Rozwiązanie:
2x2 + 3x−1 = 0

więcej w MatTV a = 2 b = 3 c = −1
symbole ∆ = 32 − 4 · 2 · (−1) = 9 + 8 = 17
√ √
dodaj do drukowania ∆ = 17
√ √
zgłoś błąd na str. 66 −3 − 17 −3 − 17
x1 = =
szukasz i nie ma? 2·2 4
√ √
−3 + 17 −3 + 17
6 maja 2007 x2 = =
2·2 4
pobierz nowszy
Funkcja kwadratowa
wzory, twierdzenia, definicje
• Równanie kwadratowe
• Postać ogólna, kanoniczna, iloczynowa
• Wykres funkcji kwadratowej
spis treści • Nierówności kwadratowe
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
rozwiązane zadania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
zbiory, wartość bezwzględna, indukcja
• zbiory
• działania na zbiorach
• własności działań na zbiorach
spis treści • zbiory liczbowe
więcej w MatTV
• przedziały liczbowe
symbole • działania na przedziałach
dodaj do drukowania • zdanie w logice
zgłoś błąd na str. 68 • kwantyfikatory
• rachunek zdań
szukasz i nie ma?
• prawa logiczne
• wartość bezwzględna
6 maja 2007
pobierz nowszy • odległość liczb na osi liczbowej
• indukcja matematyczna
rozwiązane zadania
Postać ogólna, kanoniczna, iloczynowa
Postać ogólna: przykłady:
y = ax2 + bx + c y = 3x2 + 5x − 2
spis treści y = 4x2 + 6x
więcej w MatTV y = x2 + 5
symbole
dodaj do drukowania Postać kanoniczną otrzymujemy licząc najpierw deltę, a następnie p i q .
zgłoś błąd na str. 69 y = a(x − p)2 + q y = 6(x + 3)2 − 4

szukasz i nie ma? y = −2(x − 5)2
−b −∆
p= q= y = x2 + 3
2a 4a
6 maja 2007
pobierz nowszy
Postać iloczynową otrzymujemy z postaci ogólnej po obliczeniu pierwiastków. Jej wygląd
zależy od delty.
∆>0 y = a(x − x1 )(x − x2 ) y = 2(x − 3)(x + 4)

y = x(x + 5)
∆=0 y = a(x − x1 )2 y = (x − 3)2
y = 4x2
∆<0 nie istnieje
• • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: przedstawiać funkcję kwadratową w różnych
postaciach: ogólnej, iloczynowej, kanonicznej
Sprowadź do postaci kanonicznej:

spis treści
y = x2 + 4x − 3 y = −2x2 + 8x y = 3(x − 1)(x + 4)
więcej w MatTV
symbole Sprowadź do postaci iloczynowej:
y = x2 + 2x − 8 y = 3x2 − 6 y = 5x2 − 2x
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 70 Sprowadź do postaci ogólnej:
y = 2(x + 3)2 − 4 y = 2(x − 3)(x + 4)
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
y = x2 + 4x−3
Rozwiązanie:
liczymy deltę:
spis treści
a = 1 b = 4 c = −3
więcej w MatTV
symbole ∆ = 42 − 4 · 1 · (−3) = 16 + 12 = 28
dodaj do drukowania
Wykorzystujemy wzory na p i q .
szukasz i nie ma? −4 −28
p= = −2 q= = −7
2·1 4·1
6 maja 2007 Postać kanoniczna:
pobierz nowszy 2
y = x − (−2) + (−7)
y = (x + 2)2 − 7
y = −2x2 + 8x
Rozwiązanie:
liczymy deltę:
spis treści
a = −2 b = 8 c = 0
więcej w MatTV
symbole ∆ = 82 − 4 · (−2) · 0 = 64 − 0 = 64
dodaj do drukowania Wykorzystujemy wzory na p i q .
−8 −8 −64 −64
szukasz i nie ma? p= = =2 q= = =8
2 · (−2) −4 4 · (−2) −8
6 maja 2007 Postać kanoniczna:

pobierz nowszy y = −2(x − 2)2 + 8
y = 3(x − 1)(x + 4)
Rozwiązanie:
spis treści Najpierw sprowadzamy do postaci ogólnej:
więcej w MatTV
symbole 3(x − 1)(x + 4) = 3(x2 + 4x − x − 4) = 3(x2 + 3x − 4) = 3x2 + 9x−12
dodaj do drukowania
liczymy deltę:
zgłoś błąd na str. 73 a = 3 b = 9 c = −12
szukasz i nie ma?
∆ = 92 − 4 · 3 · (−12) = 81 + 144 = 225
6 maja 2007
pobierz nowszy Wykorzystujemy wzory na p i q .
−9 3 −225 −75 3
p= =− q= = = −18
2·3 2 4·3 4 4
Postać kanoniczna: 2
3 3
y =3 x− − + −18
2 4
2
3 3
y =3 x+ − 18
2 4
Sprowadź do postaci iloczynowej:
y = x2 + 2x−8
Rozwiązanie:
liczymy deltę:
spis treści
a = 1 b = 2 c = −8
więcej w MatTV
symbole ∆ = 22 − 4 · 1 · (−8) = 4 + 32 = 36
√ √
zgłoś błąd na str. 74 liczymy pierwiastki.
−2 − 6 −2 + 6
szukasz i nie ma? x1 = x2 =
2·1 2·1
6 maja 2007 −8 4
x1 = x2 =
pobierz nowszy 2 2
x1 = −4 x2 = 2
Postać iloczynowa:

y = x − (−4) (x − 2)
y = (x + 4)(x − 2)
y = 3x2 − 6
Rozwiązanie:
Prościej jest nie liczyć z delty, tylko przekształcać:
spis treści y = 3(x2 − 2)

więcej w MatTV
symbole Korzystamy ze wzoru a2 − b2 = (a − b)(a + b):
dodaj do drukowania √ √
y = 3(x − 2)(x + 2)
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
y = 5x2 − 2x
Rozwiązanie:
Prościej jest nie liczyć z delty, tylko przekształcać:

spis treści 2
y = 5x x −
więcej w MatTV 5
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Sprowadź do postaci ogólnej:
y = 2(x + 3)2 − 4
Rozwiązanie:
Korzystamy ze wzoru (a + b)2 = a2 + 2ab + b2 :
spis treści y = 2(x2 + 2 · x · 3 + 32 ) − 4

więcej w MatTV y = 2(x2 + 6x + 9) − 4
symbole
y = 2x2 + 12x + 18 − 4
dodaj do drukowania y = 2x2 + 12x + 14
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Sprowadź do postaci ogólnej:
y = 2(x − 3)(x + 4)
Rozwiązanie:
spis treści
2(x − 3)(x + 4) = 2(x2 + 4x − 3x − 12) = 2(x2 + x − 12) = 2x2 + 2x − 24
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania y = 2x2 + 2x − 24
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Wykres funkcji kwadratowej
Wykresem funkcji kwadratowej jest parabola.
Położenie wykresu względem osi x zależy od delty i a.
y = ax2 + bx + c
spis treści
więcej w MatTV
symbole a>0 a>0 a>0
∆<0 ∆=0 ∆>0
dodaj do drukowania
x x x
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 x x x
pobierz nowszy
a<0 a<0 a<0
∆<0 ∆=0 ∆>0
Współrzędne wierzchołka W (p, q) paraboli dane są wzorem:
−b −∆
p= q=
2a 4a
Najłatwiej współrzędne wierzchołka odczytać z postaci kanonicznej.
Przykład:
y = 3(x − 5)2 + 4 W (5, 4)
jakub@matematyka.pisz.pl y = 2(x + 3)2 − 1 W (−3, −1)
www.matematyka.pisz.pl y = (x + 4)2 W (−4, 0)
y = x2 − 6 W (0, −6)
• • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: sporządzać wykresy funkcji kwadratowych
odczytywać własności z wykresu, określać przedziały
monotoniczności funkcji kwadratowej
spis treści
Narysuj wykres funkcji kwadratowej i podaj jej własności:
więcej w MatTV
y = x2 − 4x + 3 y = −2x2 − 8x − 5 y = x2 − 6x + 10
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
y = x2 − 4x + 3
Rozwiązanie:
spis treści Sprowadzamy funkcję do postaci kanonicznej: y = (x − 2)2 −1
Rysujemy wykres y = x2 i przesuwamy go o wektor [2, −1].
więcej w MatTV
y
symbole
dodaj do drukowania
x -2 -1 0 1 2
zgłoś błąd na str. 81 y = x2 4 1 0 1 4
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
2 x
-1
dziedzina D=R
zbiór wartości D−1 = h−1, ∞)
miejsce zerowe x0 = 1 lub x0 = 3
monotoniczność funkcja jest przedziałami monotoniczna
malejąca w przedziale (−∞, 2)
rosnąca w przedziale (2, ∞)
wierzchołek W (2, −1)
najmniejsza wartość ymin = −1 dla x = 2
największa wartość nie istnieje
jakub@matematyka.pisz.pl różnowartościowość funkcja nie jest różnowartościowa
www.matematyka.pisz.pl parzystość funkcja nie jest ani parzysta ani nieparzysta
y = x2 − 4x + 3
a = 1 b = −4 c = 3
∆ = (−4)2 − 4 · 1 · 3 = 16 − 12 = 4
spis treści −(−4) 4 −4 −4
p= = =2 q= = = −1
więcej w MatTV 2·1 2 4·1 4
symbole postać kanoniczna:
dodaj do drukowania y = (x − 2)2 − 1

szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
y = −2x2 − 8x − 5
Rozwiązanie:
spis treści Sprowadzamy funkcję do postaci kanonicznej: y = −2(x + 2)2 + 3
Rysujemy wykres y = −2x2 i przesuwamy go o wektor [−2, 3].
więcej w MatTV y
symbole 3
dodaj do drukowania
x -2 -1 0 1 2
zgłoś błąd na str. 83 y = −2x2 -8 -2 0 -2 -8 -2 x
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
dziedzina D=R
zbiór wartości D−1 = (−∞, 3i
miejsce zerowe x0 ≈ −3, 2 lub x0 ≈ −0, 8
rosnąca w przedziale (−∞, −2)
malejąca w przedziale (−2, ∞)
wierzchołek W (−2, 3)
największa wartość ymax = 3 dla x = −2
najmniejsza wartość nie istnieje
y = −2x2 − 8x − 5
a = −2 b = −8 c = −5
∆ = (−8)2 − 4 · (−2) · (−5) = 64 − 40 = 24

spis treści −(−8) 8 −24 −24
p= = = −2 q= = =3
więcej w MatTV 2 · (−2) −4 4 · (−2) −8
2
dodaj do drukowania y = x − (−2) −3
2
zgłoś błąd na str. 84 y = −2(x + 2) + 3
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
y = x2 − 6x + 10
Rozwiązanie:
spis treści Sprowadzamy funkcję do postaci kanonicznej: y = (x − 3)2 + 1
Rysujemy wykres y = x2 i przesuwamy go o wektor [3, 1]. y
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
x -2 -1 0 1 2
zgłoś błąd na str. 85 y = x2 4 1 0 1 4
szukasz i nie ma?
1
6 maja 2007 3 x
pobierz nowszy
dziedzina D=R
zbiór wartości D−1 = h1, ∞)
miejsce zerowe nie istnieją
malejąca w przedziale (−∞, 3)
rosnąca w przedziale (3, ∞)
wierzchołek W (3, 1)
najmniejsza wartość ymin = 1 dla x = 3
największa wartość nie istnieje
y = x2 − 6x + 10
a = 1 b = −6 c = 10
∆ = (−6)2 − 4 · 1 · 10 = 36 − 40 = −4
spis treści −(−6) 6 −(−4) 4
p= = =3 q= = =1
2
dodaj do drukowania y = x−3 +1

szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Znajdź najmniejszą i największą wartość funkcji
y = x2 − 4x + 5
na przedziale h1, 4i.
Rozwiązanie:
Znajdujemy wartości funkcji na krańcach przedziału:
spis treści x=1 y = 12 − 4 · 1 + 5 = 1 − 4 + 5 = 2 A(1, 2)
więcej w MatTV x=4 y = 42 − 4 · 4 + 5 = 16 − 16 + 5 = 5 B(4, 5)
symbole znajdujemy współrzędne wierzchołka: W (2, 1).
dodaj do drukowania Rysujemy przybliżony wykres funkcji na podstawie punktów A(1, 2) B(4, 5) W (2, 1).
y
szukasz i nie ma?
5
B
6 maja 2007
pobierz nowszy
A
W
1
1 2 4 x
Z wykresu odczytujemy, że w przedziale h1, 4i:

- najmniejsza wartość ymin = 1 dla x = 2
- największa wartość ymax = 5 dla x = 4
y = x2 − 4x + 5
a = 1 b = −4 c = 5
∆ = (−4)2 − 4 · 1 · 5 = 16 − 20 = −4
spis treści
współrzędne wierzchołka:
więcej w MatTV
symbole −(−4) 4 −(−4) 4
p= = =2 q= = =1
dodaj do drukowania 2·1 2 4·1 4
zgłoś błąd na str. 88 W (2, 1)

szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
y = −x2 + 2x + 2
na przedziale h−1, 4i.
Rozwiązanie:
spis treści x = −1 y = −(−1)2 + 2 · (−1) + 2 = −1 − 2 + 2 = −1 A(−1, −1)
więcej w MatTV x=4 y = −42 + 2 · 4 + 2 = −16 + 8 + 2 = −6 B(4, −6)
symbole znajdujemy współrzędne wierzchołka: W (1, 3).
dodaj do drukowania Rysujemy przybliżony wykres funkcji na podstawie punktów A(−1, −1) B(4, −6) W (1, 3).
zgłoś błąd na str. 89 y
szukasz i nie ma? 3
W
6 maja 2007
pobierz nowszy
-1
-1
1 4 x
A
-6
B
Z wykresu odczytujemy, że w przedziale h−1, 4i:

- najmniejsza wartość ymin = −6 dla x = 4
y = −x2 + 2x + 2
a = −1 b = 2 c = 2
∆ = 22 − 4 · (−1) · 2 = 4 + 8 = 12
spis treści
więcej w MatTV
symbole −2 −2 −12 −12
p= = =1 q= = =3
dodaj do drukowania 2 · (−1) −2 4 · (−1) −4
zgłoś błąd na str. 90 W (1, 3)

szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
y = x2 + 4x − 2
na przedziale h−1, 1i.
Rozwiązanie:
spis treści x = −1 y = (−1)2 + 4 · (−1) − 2 = 1 − 4 − 2 = −5 A(−1, −5)
więcej w MatTV x=1 y = 12 + 4 · 1 − 2 = 1 + 4 − 2 = 3 B(1, 3)
symbole znajdujemy współrzędne wierzchołka: W (−2, −6).
dodaj do drukowania Rysujemy przybliżony wykres funkcji na podstawie punktów A(−1, −5) B(1, 3)
zgłoś błąd na str. 91 W (−2, −6).
szukasz i nie ma? y
3 B
6 maja 2007
pobierz nowszy
-1 1 x
-5
W A
Z wykresu odczytujemy, że w przedziale h−1, 1i:

jakub@matematyka.pisz.pl - najmniejsza wartość ymin = −5 dla x = −1
www.matematyka.pisz.pl - największa wartość ymax = 3 dla x = 1
y = x2 + 4x − 2
a = 1 b = 4 c = −2
∆ = 42 − 4 · 1 · (−2) = 16 + 8 = 24
spis treści
więcej w MatTV
symbole −4 −4 −24 −24
p= = = −2 q= = = −6
dodaj do drukowania 2·1 2 4·1 4
zgłoś błąd na str. 92 W (−2, −6)

szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Nierówności kwadratowe
Przykłady:
x2 + 3x − 5 > 0 − 2x2 + 4x + 2 ¬ 0 x2 − 5x 0 − 3x2 + 4x + 2 < 0
Nierówności kwadratowe rozwiązujemy najczęściej tak:
1. liczymy deltę
spis treści 2. znajdujemy miejsca zerowe, jeśli są
więcej w MatTV 3. rysujemy parabolę przechodzącą przez miejsca zerowe
symbole dla a > 0 ramiona w górę
dla a < 0 ramiona w dół
dodaj do drukowania
4. zaznaczamy na zielono dla znaków:
zgłoś błąd na str. 93 < ¬ część wykresu pod osią x
szukasz i nie ma? > część wykresu nad osią x
5. dla znaków
¬ zaznaczamy w miejscach zerowych
6 maja 2007
pobierz nowszy < > zaznaczamy w miejscach zerowych
6. rysujemy przedział odpowiadający zielonej części wykresu
7. zapisujemy rozwiązanie
• • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozwiązywać nierówności kwadratowe z jedną
niewiadomą
rozwiąż nierówności:
spis treści
x2 − 3x − 10 < 0 x2 − 3x − 10 > 0 x2 − 3x − 10 0
więcej w MatTV
−x2 + 2x + 3 0 −2x2 − x + 3 < 0
symbole
dodaj do drukowania rozwiąż nierówności:
x2 − 3x 0 −2x2 + 5x > 0 x2 − 7 < 0
szukasz i nie ma? rozwiąż nierówności:
3x2 + 6x + 10 > 0 −2x2 + 8x − 8 0 x2 + 2x + 5 < 0
6 maja 2007
pobierz nowszy
x2 − 3x − 10 < 0
Rozwiązanie:
nierówności kwadratowe
a = 1 b = −3 c = −10
spis treści
więcej w MatTV ∆ = (−3)2 − 4 · 1 · (−10) = 9 + 40 = 49
symbole
√ √
∆ = 49 = 7
dodaj do drukowania
−(−3) − 7 3−7 −(−3) + 7 3+7
zgłoś błąd na str. 95 x1 = = = −2 x2 = = =5
2·1 2 2·1 2
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
-2 5 x
rozwiązaniem jest przedział:

x ∈ (−2, 5)
x2 − 3x − 10 > 0
Rozwiązanie:
a = 1 b = −3 c = −10
spis treści
więcej w MatTV ∆ = (−3)2 − 4 · 1 · (−10) = 9 + 40 = 49
symbole
√ √
∆ = 49 = 7
dodaj do drukowania
−(−3) − 7 3−7 −(−3) + 7 3+7
2·1 2 2·1 2
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
−2 5 x
rozwiązaniem jest suma dwóch przedziałów:

x ∈ (−∞, −2) ∪ (5, ∞)
x2 − 3x − 10 0
Rozwiązanie:
a = 1 b = −3 c = −10
spis treści
więcej w MatTV ∆ = (−3)2 − 4 · 1 · (−10) = 9 + 40 = 49
symbole
√ √
∆ = 49 = 7
dodaj do drukowania
−(−3) − 7 3−7 −(−3) + 7 3+7
2·1 2 2·1 2
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
-2 5 x

x ∈ (−∞, −2i ∪ h5, ∞)
−x2 + 2x + 3 0
Rozwiązanie:
a = −1 b = 2 c = 3
spis treści
więcej w MatTV ∆ = (2)2 − 4 · (−1) · 3 = 4 + 12 = 16
symbole
√ √
∆ = 16 = 4
dodaj do drukowania
−2 − 4 −6 −2 + 4 2
zgłoś błąd na str. 98 x1 = = =3 x2 = = = −1
2 · (−1) −2 2 · (−1) −2
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
-1 3 x

x ∈ h−1, 3i
−2x2 − x + 3 < 0
Rozwiązanie:
a = −2 b = −1 c = 3
spis treści
więcej w MatTV ∆ = (−1)2 − 4 · (−2) · 3 = 1 + 24 = 25
symbole
√ √
∆ = 25 = 5
dodaj do drukowania
−(−1) − 5 1−5 −4 −(−1) + 5 6 3 3
zgłoś błąd na str. 99 x1 = = = =1 x2 = = = =−
2 · (−2) −4 −4 2 · (−2) −4 −2 2
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
− 32 1 x
x ∈ −∞, − 32 ∪ (1, ∞)

x2 − 3x 0
Rozwiązanie:
zamiast liczyć deltę prościej jest policzyć pierwiastki w ten sposób:
spis treści
więcej w MatTV x2 − 3x 0
symbole x(x − 3) 0
dodaj do drukowania
x1 = 0 lub x−3 =0
zgłoś błąd na str. 100 x2 = 3
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
0 3 x
x ∈ (−∞, 0i ∪ h3, ∞)
−2x2 + 5x > 0
Rozwiązanie:
zamiast liczyć deltę prościej jest policzyć pierwiastki w ten sposób:
spis treści
więcej w MatTV −2x2 + 5x > 0
symbole

5
−2 x2 − x > 0
dodaj do drukowania 2

5
zgłoś błąd na str. 101 −2x x − >0
2
szukasz i nie ma?
x1 = 0 lub x − 52 = 0
6 maja 2007 x2 = 52 = 2 12
pobierz nowszy
0 2 12 x

1
x ∈ 0, 2
x2 − 7 < 0
Rozwiązanie:
zamiast liczyć deltę prościej jest policzyć pierwiastki korzystając ze wzoru
spis treści a2 − b2 = (a − b)(a + b):
więcej w MatTV
symbole x2 − 7 < 0
√ √
dodaj do drukowania (x − 7)(x + 7) < 0
zgłoś błąd na str. 102 √ √
x− 7= √
0 lub x+ 7= 0 √
szukasz i nie ma?
x1 = 7 x2 = − 7
6 maja 2007
pobierz nowszy
√ √
− 7 7 x
rozwiązaniem jest przedział: √ √

x ∈ − 7, 7
3x2 + 6x + 10 > 0
Rozwiązanie:
a = 3 b = 6 c = 10
spis treści
więcej w MatTV ∆ = 62 − 4 · 3 · 10 = 36 − 120 = −84
symbole
∆ < 0, a więc nie ma miejsc zerowych.
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
wszystkie liczby spełniają tą nierówność
x∈R
−2x2 + 8x − 8 0
Rozwiązanie:
a = −2 b = 8 c = −8
spis treści
więcej w MatTV ∆ = 82 − 4 · (−2) · (−8) = 64 − 64 = 0
symbole
−8 −8
dodaj do drukowania x1 = = =2
2 · (−2) −4
szukasz i nie ma?
2
6 maja 2007 x
pobierz nowszy
rozwiązanie:
x=2
x2 + 2x + 5 < 0
Rozwiązanie:
a=1b=2c=5
spis treści ∆ = 22 − 4 · 1 · 5 = 4 − 20 = −16
więcej w MatTV
symbole
∆ < 0, a więc nie ma miejsc zerowych.
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
x
nie ma liczb spełniających tą nierówność
x∈∅
Wielomiany
Przykłady:
y = x5 − 2x3 + 5x + 4 wielomian stopnia 5
y = 2x3 + 4x2 − 2 wielomian stopnia 3
y = x2 − 3x + 5 wielomian stopnia 2
spis treści y = 5x − 2 wielomian stopnia 1
więcej w MatTV y =8 wielomian stopnia 0
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Dzielenie wielomianów
Z dzieleniem wielomianów jest tak samo, jak z dzieleniem liczb:
6 : 3 = 2 ponieważ 2 · 3 = 6
(x3 − 8x2 + 15x − 8) : (x − 1) = x2 − 7x + 8 ponieważ
(x2 − 7x + 8)(x − 1) = x3 − x2 − 7x2 + 7x + 8x − 8 = x3 − 8x2 + 15x − 8
spis treści
więcej w MatTV Dzielenie krok po kroku:
symbole
dodaj do drukowania Krok I
3 2
zgłoś błąd na str. 107 (x −8x +15x−8) : (x − 1) zaczynamy
szukasz i nie ma?
dalej
6 maja 2007
pobierz nowszy
Krok II
(x3 −8x2 +15x−8) : (x − 1) = x2 dzielimy x3 na x
spis treści
więcej w MatTV
symbole Krok III
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 108 (x3 −8x2 +15x−8): (x − 1) = x2 mnożymy x2 razy x − 1
szukasz i nie ma? −x3 + x2 wyniki zapisujemy z przeciwnymi
znakami
6 maja 2007
pobierz nowszy
Krok IV
(x3 −8x2 +15x−8) : (x − 1) = x2 dodajemy i spisujemy 15x

−x3 + x2
= −7x2 +15x
dalej
Krok V
(x3 −8x2 +15x−8) : (x − 1) = x2 − 7x dzielimy −7x2 na x

−x3 + x2
= −7x2 +15x
spis treści
więcej w MatTV
symbole
Krok VI
dodaj do drukowania
(x3 −8x2 +15x−8) : (x − 1) = x2 − 7x mnożymy −7x razy x − 1
szukasz i nie ma?
−x3 + x2 wyniki zapisujemy z przeciwnymi
= −7x2 +15x znakami
6 maja 2007 7x2 − 7x
pobierz nowszy
Krok VII
(x3 −8x2 +15x−8) : (x − 1) = x2 − 7x dodajemy i spisujemy −8

−x3 + x2
= −7x2 +15x
7x2 − 7x
= 8x−8
dalej
Krok VIII
(x3 −8x2 +15x−8) : (x − 1) = x2 − 7x + 8 dzielimy 8x na x

−x3 + x2
= −7x2 +15x
spis treści 7x2 − 7x
= 8x−8
więcej w MatTV
symbole
Krok IX
dodaj do drukowania
(x3 −8x2 +15x−8) : (x − 1) = x2 − 7x + 8 mnożymy 8 razy x − 1
szukasz i nie ma? −x3 + x2 wyniki zapisujemy z przeciwnymi
= −7x2 +15x znakami
6 maja 2007 7x2 − 7x
pobierz nowszy = 8x−8
−8x+8
Krok X
(x3 −8x2 +15x−8) : (x − 1) = x2 − 7x + 8 dodajemy

−x3 + x2 nie otrzymaliśmy reszty
= −7x2 +15x
7x2 − 7x
= 8x−8
jakub@matematyka.pisz.pl −8x+8
= =
Wielomiany
• wielomiany
• pierwiastek wielomianu
• dzielenie wielomianów
spis treści • rozkład wielomianu na czynniki
więcej w MatTV • twierdzenie Bézout
symbole • twierdzenie o pierwiastkach wymiernych
• krotność pierwiastka wielomianu
dodaj do drukowania • nierówność wielomianowa
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 rozwiązane zadania

pobierz nowszy
.
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: wykonywać dzielenie wielomianu przez wielomian
Wykonaj dzielenie:
spis treści (x3 + x2 − 22x − 40) : (x − 5) (2x3 − 5x2 + 8x − 3) : (2x − 1)
więcej w MatTV
(6x − 19x + 13x − 2) : (3x − 2) (x4 − 5x3 + 10x2 − 15x + 9) : (x − 3)
3 2
symbole (2x3 − 14x2 + 14x + 30) : (x2 − 2x − 3)
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Wykonaj dzielenie:
(x3 + x2 − 22x − 40) : (x − 5)
Rozwiązanie:
dzielenie wielomianów
spis treści
więcej w MatTV (x3 + x2 −22x−40) : (x − 5) = x2 + 6x + 8
symbole −x3 +5x2
= 6x2 −22x
dodaj do drukowania
−6x2 +30x
zgłoś błąd na str. 114 = 8x−40
szukasz i nie ma? −8x+40
= =
6 maja 2007
pobierz nowszy
Wykonaj dzielenie:
(2x3 − 5x2 + 8x − 3) : (2x − 1)
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV (2x3 −5x2 +8x−3) : (2x − 1) = x2 − 2x + 3
symbole −2x3 +x2
= −4x2 +8x
dodaj do drukowania
4x2 −2x
= =
6 maja 2007
pobierz nowszy
Wykonaj dzielenie:
(6x3 − 19x2 + 13x − 2) : (3x − 2)
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV (6x3 −19x2 +13x−2) : (3x − 2) = 2x2 − 5x + 1
symbole −6x3 + 4x2
= −15x2 +13x
dodaj do drukowania
15x2 −10x
= =
6 maja 2007
pobierz nowszy
Wykonaj dzielenie:
(x4 − 5x3 + 10x2 − 15x + 9) : (x − 3)
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV (x4 −5x3 +10x2 −15x+9) : (x − 3) = x3 − 2x2 + 4x − 3
symbole −x4 +3x3
= −2x3 +10x2
dodaj do drukowania
2x3 − 6x2
zgłoś błąd na str. 117 = 4x2 −15x
szukasz i nie ma? −4x2 +12x
= −3x+9
6 maja 2007 3x−9
pobierz nowszy = =
Rozkład wielomianu na czynniki
Rozwiązując równanie wielomianowe lub nierówność wielomianową rozkładamy wielomian na
iloczyn czynników, do których zaliczamy:
• wyrażenia liniowe np. (x + 3), (x − 5), (2x − 1)
• wyrażenia kwadratowe z ∆ < 0 np. (x2 + 9), (x2 + 7), (x2 + 2x + 8)
spis treści • potęgi x np. x, x2 , x3
więcej w MatTV
Z wielomianu rozłożonego na czynniki łatwo jest odczytać pierwiastki.
symbole
Przykłady:
dodaj do drukowania x3 − x2 − 17x − 15 = (x − 5)(x + 3)(x + 1)
pierwiastki: x1 = 5 x2 = −3 x3 = −1
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy x4 + 6x3 + 16x2 + 32x = x(x + 4)(x2 + 2x + 8)
pierwiastki: x1 = 0 x2 = −4 nie ma (∆ < 0)
x5 − 4x4 + 9x3 − 36x2 = x2 (x2 + 9)(x − 4)
pierwiastki: x1 = 0 nie ma x2 = 4
Pierwiastek wielomianu
Pierwiastek wielomianu to miejsce zerowe wielomianu, czyli liczba dla której wartość wielo-
mianu jest równa zero.
Przykłady:
w(x) = x4 − x2 x0 = 1 ponieważ w(1) = 14 − 12 = 1 − 1 = 0
spis treści
w(x) = x3 − 8 x0 = 2 ponieważ w(2) = 23 − 8 = 8 − 8 = 0
więcej w MatTV w(x) = x5 − x4 + x2 + x x0 = 0 ponieważ w(0) = 05 − 04 + 02 + 0 = 0
symbole
Najłatwiej jest odczytać pierwiastki z wielomianu rozłożonego na czynniki.
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Twierdzenie Bézout
Jeżeli x0 jest pierwiastkiem wielomianu w(x), to wielomian w(x) dzieli się przez x − x0 .
Jeżeli wielomian w(x) dzieli się przez x − x0 , to x0 jest pierwiastkiem wielomianu w(x).
Przykład:
w(x) = x3 + x2 − 2 w(1) = 13 + 12 − 2 = 1 + 1 − 2 = 0
spis treści
Liczba 1 jest pierwiastkiem wielomianu x3 + x2 − 2, a więc ten wielomian możemy podzielić
więcej w MatTV na x − 1 i nie otrzymamy reszty.
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Twierdzenie o pierwiastkach wymiernych
Jeżeli wielomian
w(x) = ax3 + bx2 + cx + d
ma współczynniki a, b, c, d całkowite, to jego pierwiastków całkowitych należy szukać po-
śród dzielników ostatniego współczynnika d. Twierdzenie to jest prawdziwe dla wielomianów
spis treści
dowolnego stopnia.
więcej w MatTV
symbole Przykład:
w(x) = x3 − 2x2 + 3x − 6
dodaj do drukowania
dzielniki −6 to: −1, 1, −2, 2, −3, 3, −6, 6
Jeżeli wielomian w(x) ma pierwiastek całkowity, to jest nim jeden z tych dzielników.
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy Jeżeli wielomian
w(x) = ax3 + bx2 + cx + d
ma współczynniki a, b, c, d całkowite, to jego pierwiastków wymiernych należy szukać pośród
liczb postaci pq
p – dzielnik ostatniego współczynnika d
q – dzielnik pierwszego współczynnika a
• • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozwiązywać równania wielomianowe
Równanie kwadratowe to równanie wielomianowe stopnia drugiego.

spis treści
Rozwiąż przekształcając równanie:
więcej w MatTV x3 − 5x2 = 0 x3 − 9x = 0 x3 + 4x = 0
symbole x3 + 3x2 + 2x = 0 2x3 + 2x2 − 12x = 0
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 122 x3 + 1 = 0 x3 − 8 = 0 2x4 + 4x = 0
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
x3 − 5x2 = 0
Rozwiązanie:
spis treści Rozkładamy wielomian na czynniki:
więcej w MatTV
x3 − 5x2 = 0
symbole
x2 (x − 5) = 0
dodaj do drukowania
pierwiastki: x1 = 0 x2 = 5
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
x3 − 9x = 0
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
x3 − 9x = 0
symbole
x(x2 − 9) = 0
dodaj do drukowania
x(x2 − 32 ) = 0
szukasz i nie ma? Korzystamy z a2 − b2 = (a − b)(a + b).
6 maja 2007
x(x − 3)(x + 3) = 0
pobierz nowszy
pierwiastki: x1 = 0 x2 = 3 x3 = −3
x3 + 4x = 0
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
x3 + 4x = 0
symbole
x(x2 + 4) = 0
dodaj do drukowania
pierwiastki: x1 = 0 nie ma
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
x3 + 3x2 + 2x = 0
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
x3 + 3x2 + 2x = 0
symbole
x(x2 + 3x + 2) = 0
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 126 x2 + 3x + 2 = 0
∆=32 −√4 · 1 · 2 = 9 − 8 = 1
√
szukasz i nie ma?
∆= 1=1
−3−1 −4
6 maja 2007
x1 = 2·1 = 2 = −2
pobierz nowszy −3+1 −2
x2 = 2·1 = 2 = −1

postać iloczynowa: x − (−2) x − (−1) = (x + 2)(x + 1)
x(x + 2)(x + 1) = 0
pierwiastki: x1 = 0 x2 = −2 x3 = −1
2x3 + 2x2 − 12x = 0
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
2x3 + 2x2 − 12x = 0
symbole
2(x3 + x2 − 6x) = 0
dodaj do drukowania
2x(x2 + x − 6) = 0
szukasz i nie ma? x2 + x − 6 = 0
∆=12 −√4 · 1 · (−6) = 1 + 24 = 25
√
6 maja 2007
∆ = 25 = 5
pobierz nowszy −1−5 −6
x1 = 2·1 = 2 = −3
−1+5 4
x2 = 2·1 = 2 =2

postać iloczynowa: x − (−3) (x − 2) = (x + 3)(x − 2)
2x(x + 3)(x − 2) = 0
pierwiastki: x1 = 0 x2 = −3 x3 = 2
x3 + 1 = 0
Rozwiązanie:
Rozkładamy wielomian na czynniki:
spis treści x3 + 1 = 0
więcej w MatTV x3 + 13 = 0
symbole
dodaj do drukowania Korzystamy z a3 + b3 = (a + b)(a2 − ab + b2 )
zgłoś błąd na str. 128 (x + 1)(x2 − x + 1) = 0

szukasz i nie ma?
x2 − x + 1 = 0
∆=(−1)2 − 4 · 1 · 1 = 1 − 4 = −3
6 maja 2007
pobierz nowszy ∆ < 0, nie ma pierwiastków
(x + 1)(x2 − x + 1) = 0
pierwiastki: x1 = −1 nie ma
x3 − 8 = 0
Rozwiązanie:
Rozkładamy wielomian na czynniki:
spis treści x3 − 8 = 0
więcej w MatTV x3 − 23 = 0
symbole
dodaj do drukowania Korzystamy z a3 − b3 = (a − b)(a2 + ab + b2 )
zgłoś błąd na str. 129 (x − 2)(x2 + 2x + 4) = 0

szukasz i nie ma?
x2 + 2x + 4 = 0
∆=22 − 4 · 1 · 4 = 4 − 16 = −12
6 maja 2007
pobierz nowszy ∆ < 0, nie ma pierwiastków
(x − 2)(x2 + 2x + 4) = 0
pierwiastki: x1 = 2 nie ma
2x4 + 4x = 0
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
2x4 + 4x = 0
symbole
2(x4 + 2x) = 0
dodaj do drukowania
2x(x3 + 2) = 0
zgłoś błąd na str. 130 √
2x x3 + ( 2)3 = 0
3
szukasz i nie ma?
Korzystamy z a3 + b3 = (a + b)(a2 − ab + b2 )
6 maja 2007
pobierz nowszy √ √ √ 2
2x x + 2 x2 − 2x +
3 3 3
2 =0
√ √ √
2x x + 2 x2 − 2x + 4 = 0
3 3 3
√ √
x2 − 3
2x + 34=0
√ 2 √ √ √ √
∆= 3 2 − 4 · 1 · 3 4 = 3 4 − 4 3 4 = −3 3 4
∆ < 0, nie ma pierwiastków
√ √ √
2x x + 2 x2 − 2x + 4 = 0
3 3 3
jakub@matematyka.pisz.pl √
pierwiastki: x1 = 0 x2 = − 3 2 nie ma
x3 + 2x2 + 3x + 6 = 0
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
x3 + 2x2 + 3x + 6 = 0
symbole
x2 (x + 2) + 3(x + 2) = 0
dodaj do drukowania
(x2 + 3)(x + 2) = 0
szukasz i nie ma? pierwiastki: nie ma x1 = −2
6 maja 2007
pobierz nowszy
2x3 − 6x2 − 4x + 12 = 0
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
2x3 − 6x2 − 4x + 12 = 0
symbole
2x2 (x − 3) − 4(x − 3) = 0
dodaj do drukowania
(2x2 − 4)(x − 3) = 0
zgłoś błąd na str. 132 2(x2 − 2)(x − 3) = 0
szukasz i nie ma? √
2 x2 − ( 2)2 (x − 3) = 0
6 maja 2007 Korzystamy z a2 − b2 = (a − b)(a + b)

pobierz nowszy
√ √
2(x − 2)(x + 2)(x − 3) = 0
√ √
pierwiastki: x1 = 2 x2 = − 2 x3 = 3
Rozwiąż korzystając z dzielników:
x3 − 2x2 − 5x + 6 = 0
Rozwiązanie:
spis treści Rozkładamy wielomian na czynniki, korzystając z twierdzenia o pierwiastkach wymiernych.
więcej w MatTV
x3 − 2x2 − 5x + 6 = 0
symbole
dodaj do drukowania Dzielniki 6 to: −1, 1, −2, 2, −3, 3, −6, 6
w(−1) = (−1)3 − 2(−1)2 − 5(−1) + 6 = −1 − 2 + 5 + 6 = 8
zgłoś błąd na str. 133 w(1) = 13 − 2 · 12 − 5 · 1 + 6 = 1 − 2 − 5 + 6 = 0
szukasz i nie ma?
Liczba 1 jest pierwiastkiem wielomianu, a więc zgodnie z twierdzeniem Bézout wielomian
x3 − 2x2 − 5x + 6 dzieli się na x − 1 bez reszty.
6 maja 2007
pobierz nowszy (x3 − 2x2 − 5x + 6) : (x − 1) = x2 − x − 6
x3 − 2x2 − 5x + 6 = (x − 1)(x2 − x − 6)
(x − 1)(x2 − x − 6) = 0
x2 − x − 6 = (x + 2)(x − 3)
(x − 1)(x + 2)(x − 3) = 0
(x3 −2x2 −5x+6) : (x − 1) = x2 − x − 6
−x3 +x2
= −x2 −5x
x2 −x
= −6x+6
spis treści 6x−6
więcej w MatTV
= =
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
x2 − x − 6 = 0
∆ = (−1)2 − 4 · 1 · (−6) = 1 + 24 = 25
√ √
∆ = 25 = 5
spis treści −(−1) − 5 1−5 −4

x1 = = = = −2
więcej w MatTV 2·1 2 2
symbole −(−1) + 5 1+5 6
x2 = = = =3
dodaj do drukowania 2·1 2 2

zgłoś błąd na str. 135 postać iloczynowa: x − (−2) (x − 3) = (x + 2)(x − 3)
szukasz i nie ma?
x2 − x − 6 = (x + 2)(x − 3)
6 maja 2007
pobierz nowszy
x3 − 4x2 − 3x + 18 = 0
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
x3 − 4x2 − 3x + 18 = 0
symbole
dodaj do drukowania Dzielniki 18 to: −1, 1, −2, 2, −3, 3, −6, 6, −9, 9, −18, 18
w(−1) = (−1)3 − 4(−1)2 − 3(−1) + 18 = −1 − 4 + 3 + 18 = 16
zgłoś błąd na str. 136 w(1) = 13 − 4 · 12 − 3 · 1 + 18 = 1 − 4 − 3 + 18 = 12
szukasz i nie ma? w(−2) = (−2)3 − 4(−2)2 − 3(−2) + 18 = −8 − 16 + 6 + 18 = 0
Liczba −2 jest pierwiastkiem wielomianu, a więc zgodnie z twierdzeniem Bézout wielomian
6 maja 2007 x3 − 4x2 − 3x + 18 dzieli się na x − (−2) = x + 2 bez reszty.
pobierz nowszy
(x3 − 4x2 − 3x + 18) : (x + 2) = x2 − 6x + 9
x3 − 4x2 − 3x + 18 = (x + 2)(x2 − 6x + 9)
(x + 2)(x2 − 6x + 9) = 0
x2 − 6x + 9 = (x − 3)2
(x + 2)(x − 3)2 = 0
pierwiastki: x1 = −2 x2 = 3
(x3 −4x2 − 3x+18) : (x + 2) = x2 − 6x + 9
−x3 −2x2
= −6x2 − 3x
6x2 +12x
= 9x+18
spis treści −9x−18
więcej w MatTV
= =
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
x2 − 6x + 9 = 0
∆ = (−6)2 − 4 · 1 · 9 = 36 − 36 = 0
−(−6) 6
x1 = = =3
spis treści 2·1 2
więcej w MatTV
postać iloczynowa: (x − 3)2
symbole
dodaj do drukowania x2 − 6x + 9 = (x − 3)2
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
x3 − x2 − 3x − 9 = 0
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
x3 − x2 − 3x−9 = 0
symbole
dodaj do drukowania Dzielniki -9 to: −1, 1, −3, 3, −9, 9
w(−1) = (−1)3 − (−1)2 − 3(−1) − 9 = −1 − 1 + 3 − 9 = −8
zgłoś błąd na str. 139 w(1) = 13 − 12 − 3 · 1 − 9 = 1 − 1 − 3 − 9 = −12
szukasz i nie ma? w(−3) = (−3)3 − (−3)2 − 3(−3) − 9 = −27 − 9 + 9 − 9 = −35
w(3) = 33 − 32 − 3 · 3 − 9 = 27 − 9 − 9 − 9 = 0
6 maja 2007
pobierz nowszy
x3 − x2 − 3x − 9 dzieli się na x − 3 bez reszty.
(x3 − x2 − 3x − 9) : (x − 3) = x2 + 2x + 3
x3 − x2 − 3x − 9 = (x − 3)(x2 + 2x + 3)
(x − 3)(x2 + 2x + 3) = 0
x2 + 2x + 3 = 0
∆= 22 − 4 · 1 · 3 = 4 − 12 = −8 < 0, nie ma pierwiastków
jakub@matematyka.pisz.pl (x − 3)(x2 + 2x + 3) = 0
www.matematyka.pisz.pl pierwiastki: x1 = 3 nie ma
(x3 − x2 −3x−9) : (x − 3) = x2 + 2x + 3
−x3 +3x2
= 2x2 −3x
−2x2 +6x
= 3x−9
spis treści −3x+9
więcej w MatTV
= =
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
zbiory liczbowe
liczby naturalne: N
0,1,2,3,4,. . .
liczby całkowite: C
0,-1,1,-2,2,-3,3,. . .
spis treści
więcej w MatTV liczby wymierne: W
p
symbole liczby, które możemy przedstawić w postaci q, gdzie p i q są liczbami całkowitymi.
1 2 1
przykłady: 0, 5, −4, 2, −3, 45
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 141 √ √ R\W √
liczby niewymierne:
przykłady: 2, 5, π, 1 − 7
szukasz i nie ma?
liczby rzeczywiste: R
6 maja 2007 wszystkie liczby jakimi się posługujemy w szkole średniej.
pobierz nowszy
liczby pierwsze to liczby naturalne większe od 1, które dzielą się tylko przez 1 i samą siebie:
2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23, 29, 31, 37, 41, 43, 47, 53, 59, . . .
Nierówność wielomianowa
Przykłady:
x4 − 2x3 + 5x > 0 −2x3 + 3x2 − 4 ¬ 0 x(x − 3)2 (x + 4)3 > 0
Nierówności wielomianowe rozwiązujemy najczęściej tak:
1. rozkładamy wielomian na czynniki
spis treści 2. odczytujemy pierwiastki
więcej w MatTV 3. odczytujemy krotność pierwiastków
symbole 4. zaznaczymy pierwiastki na osi liczbowej
5. rysujemy przybliżony wykres wielomianu zaczynając zawsze od prawej
dodaj do drukowania
strony
zgłoś błąd na str. 142 od góry, jeżeli wielomian zaczyna się od liczby dodatniej
szukasz i nie ma? od dołu, jeżeli wielomian zaczyna się od liczby ujemnej
6. rysowany wykres
„przecina” oś dla pierwiastków o krotności nieparzystej
6 maja 2007
pobierz nowszy „odbija” się od osi dla pierwiastków o krotności parzystej
7. zaznaczamy na zielono dla znaków:
< ¬ część wykresu pod osią x
> część wykresu nad osią x
8. dla znaków
¬ zaznaczamy w miejscach zerowych
< > zaznaczamy w miejscach zerowych
9. rysujemy przedział odpowiadający zielonej części wykresu
10. zapisujemy rozwiązanie
Krotność pierwiastka wielomianu
Krotność pierwiastka to wartość potęgi przy x lub nawiasie, jeżeli wielomian jest rozłożony
na czynniki.
Przykłady:
spis treści
więcej w MatTV x2 (x + 1)3 (x − 2)4
symbole
dodaj do drukowania krotność: 2 3 4
x(x − 2)5 (x + 3)
szukasz i nie ma?
pierwiastki: x1 = 0 x2 = 2 x3 = −3
6 maja 2007 krotność: 1 5 1
pobierz nowszy
• • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: określać krotność pierwiastka wielomianu
spis treści x(x − 3)(x + 2) > 0 x(x + 1)2 (x − 2)3 0
więcej w MatTV
−x2 (x − 1) < 0 −2x(x + 1)(x + 5)4 (x − 3) ¬ 0
symbole Rozwiąż nierówności:
dodaj do drukowania x3 + 2x2 − 3x > 0 x3 + 3x2 + 3x + 9 ¬ 0
−2x3 + 18x2 − 48x + 32 > 0
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
x(x − 3)(x + 2) > 0
Rozwiązanie:
Nierówności wielomianowe
x(x − 3)(x + 2) > 0
spis treści
więcej w MatTV pierwiastki: x1 = 0 x2 = 3 x3 = −2
symbole krotność: 1 1 1
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
-2 0 3
6 maja 2007
pobierz nowszy
x ∈ (−2, 0) ∪ (3, ∞)
x(x + 1)2 (x − 2)3 0
Rozwiązanie:
x(x + 1)2 (x − 2)3 0
spis treści
więcej w MatTV pierwiastki: x1 = 0 x2 = −1 x3 = 2
symbole krotność: 1 2 3
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
-1 0 2
6 maja 2007
pobierz nowszy
x ∈ (−∞, 0i ∪ h2, ∞)
−x2 (x − 1) < 0
Rozwiązanie:
−x2 (x − 1) < 0
spis treści
więcej w MatTV pierwiastki: x1 = 0 x2 = 1
symbole krotność: 2 1
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
0 1
6 maja 2007
pobierz nowszy
x ∈ (1, ∞)
−2x(x + 1)(x + 5)4 (x − 3) ¬ 0
Rozwiązanie:
spis treści −2x(x + 1)(x + 5)4 (x − 3) ¬ 0

więcej w MatTV
symbole pierwiastki: x1 = 0 x2 = −1 x3 = −5 x=3
dodaj do drukowania krotność: 1 1 4 1

szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
-5 -1 0 3
x ∈ {−5} ∪ h−1, 0i ∪ h3, ∞)
x3 + 2x2 − 3x > 0
Rozwiązanie:
x3 + 2x2 − 3x > 0
spis treści
x(x2 + 2x − 3) > 0
więcej w MatTV
symbole x2 + 2x − 3 = (x + 3)(x − 1)
dodaj do drukowania x(x + 3)(x − 1) > 0

szukasz i nie ma?
krotność: 1 1 1
6 maja 2007
pobierz nowszy
-3 0 1
x ∈ (−3, 0) ∪ (1, ∞)
x2 + 2x − 3
∆ = 22 − 4 · 1 · (−3) = 4 + 12 = 16
√ √
∆ = 16 = 4
spis treści −2 − 4 −6
x1 = = = −3
więcej w MatTV 2·1 2
symbole −2 + 4 2
x2 = = =1
dodaj do drukowania 2·1 2

szukasz i nie ma?
x2 + 2x − 3 = (x + 3)(x − 1)
6 maja 2007
pobierz nowszy
x3 + 3x2 + 3x + 9 ¬ 0
Rozwiązanie:
spis treści x3 + 3x2 + 3x + 9 ¬ 0

więcej w MatTV x2 (x + 3) + 3(x + 3) ¬ 0
symbole
(x2 + 3)(x + 3) ¬ 0
dodaj do drukowania
pierwiastki: nie ma x1 = −3
zgłoś błąd na str. 151 krotność: 1
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
-3
x ∈ (−∞, −3i
−2x3 + 18x2 − 48x + 32 > 0
Rozwiązanie:
spis treści −2x3 + 18x2 − 48x + 32 > 0

więcej w MatTV −2(x3 − 9x2 + 24x − 16) > 0
symbole
dodaj do drukowania x3 − 9x2 + 24x − 16 = (x − 1)(x2 − 8x + 16)
zgłoś błąd na str. 152 −2(x − 1)(x2 − 8x + 16) > 0

szukasz i nie ma?
x2 − 8x + 16 = (x − 4)2
6 maja 2007 −2(x − 1)(x − 4)2 > 0
pobierz nowszy
pierwiastki: x1 = 1 x2 = 4
krotność: 1 2
1 4
x ∈ (−∞, 1)
Rozkładamy wielomian na czynniki, korzystając z twierdzenia o pierwiastkach wymiernych.
x3 − 9x2 + 24x−16
Dzielniki -16 to: −1, 1, −2, 2, −4, 4, −8, 8, −16, 16

spis treści w(−1) = (−1)3 − 9(−1)2 + 24(−1) − 16 = −1 − 9 − 24 − 16 = −50
w(1) = 13 − 9 · 12 + 24 · 1 − 16 = 1 − 9 + 24 − 16 = 0
więcej w MatTV
symbole Liczba 1 jest pierwiastkiem wielomianu, a więc zgodnie z twierdzeniem Bézout wielomian
x3 − 9x2 + 24x − 16 dzieli się na x − 1 bez reszty.
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 153 (x3 −9x2 +24x−16) : (x − 1) = x2 − 8x + 16
−x3 +x2
szukasz i nie ma?
= −8x2 +24x
8x2 −8x
6 maja 2007 = 16x−16
pobierz nowszy
−16x+16
= =
x3 − 9x2 + 24x − 16 = (x − 1)(x2 − 8x + 16)
x2 − 8x + 16
∆ = (−8)2 − 4 · 1 · 16 = 16 − 16 = 0
−(−8) 8
x1 = = =4
spis treści 2·1 2
więcej w MatTV postać iloczynowa: (x − 4)2
symbole
x2 − 8x + 16 = (x − 4)2
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Funkcje wymierne
Funkcja wymierna to funkcja postaci:
w(x)
y=
p(x)
spis treści
więcej w MatTV
w(x), p(x) – wielomiany
symbole Przykłady:
dodaj do drukowania
x2 + 3 x+5 x3 + x2 − 1
zgłoś błąd na str. 155 y= y= y=
x2 − 3x + 1 x−2 5x2 + 4
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Dziedzina funkcji wymiernej
Dziedzinę funkcji wymiernej wyznaczamy znajdując pierwiastki mianownika.
Przykłady:
5
spis treści y= dla x = 2 mianownik jest równy 0
x−2
więcej w MatTV
D = R \ {2} ← wszystkie liczby rzeczywiste oprócz 2.
symbole
dodaj do drukowania 2x + 4
y= dla x = 3 lub x = −3 mianownik jest równy 0
x2 − 9
D = R \ {−3, 3} ← wszystkie liczby rzeczywiste oprócz −3, 3.
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Hiperbola
Najprostsze funkcje wymierne.
Przykłady:
1 2 −2
y= y= y=
spis treści x x x
więcej w MatTV Wykres tych funkcji to hiperbola.
symbole y y y
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
x x x
6 maja 2007
pobierz nowszy
Asymptota to prosta do której wykres się zbliża, lecz jej nie dotyka.
Oś x to asymptota pozioma hiperboli.
Oś y to asymptota pionowa hiperboli.
• •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozwiązywać równania i nierówności związane
z funkcją homograficzną
Rozwiąż równania:
spis treści 6 4 6 x+2 2x−5 4
x+1 =2 x + x+1 =4 x + x−4 = x2
więcej w MatTV
symbole Rozwiąż nierówności:
10 2x 3x+2
x+3 2 x+1 < x+4
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Narysuj wykres funkcji i wypisz jej własności:
1
y=
x
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV x -2 -1 - 12 1
2 1 2
1
symbole y= x - 12 -1 -2 2 1 1
2
dodaj do drukowania
y
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
własności funkcji
y
spis treści
więcej w MatTV
symbole x
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
dziedzina D = R \ {0}
zbiór wartości D −1 = R \ {0}
miejsce zerowe nie ma
malejąca w przedziałach (−∞, 0) i (0, ∞)
różnowartościowość funkcja jest różnowartościowa
parzystość funkcja jest nieparzysta
−2
y=
x
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV x −2 −1 1 2
−2
symbole y= x 1 2 −2 −1
dodaj do drukowania
y
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
www.matematyka.pisz.pl własności funkcji
y
spis treści
więcej w MatTV
symbole x
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
rosnąca w przedziałach (−∞, 0) i (0, ∞)
parzystość funkcja jest nieparzysta
1
y= +1
x
Rozwiązanie:
spis treści Wykres y = x1 + 1 otrzymujemy przez przesunięcie y = 1
x o wektor [0, 1].
więcej w MatTV
x −2 −1 − 21 1
2 1 2
symbole
1
y= x − 12 −1 −2 2 1 1
2
dodaj do drukowania
y
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
jakub@matematyka.pisz.pl własności funkcji

y
spis treści 1
więcej w MatTV
-1 x
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
miejsce zerowe x0 = −1
parzystość funkcja jest ani parzysta ani nieparzysta
1
y=
x−2
Rozwiązanie:
spis treści 1
Wykres y = x−2 otrzymujemy przez przesunięcie y = 1
o wektor [2, 0].
x
więcej w MatTV
symbole x −2 −1 − 21 1
2 1 2
1
y= x − 12 −1 −2 2 1 1
2
dodaj do drukowania
y
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
własności funkcji
y
spis treści
więcej w MatTV
2 x
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
2
y= −1
x+3
Rozwiązanie:
spis treści 2
Wykres y = x+3 −1 otrzymujemy przez przesunięcie y = 2
o wektor [−3, −1].
x
więcej w MatTV
x −2 −1 1 2
symbole
2
y= x −1 −2 2 1
dodaj do drukowania
y
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy

y
spis treści
więcej w MatTV
-3 x
symbole -1
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
dziedzina D = R \ {−3}
zbiór wartości D −1 = R \ {−1}
malejąca w przedziałach (−∞, −3) i (−3, ∞)
x+3
y=
x+2
Rozwiązanie:
spis treści x+3 x+2+1 x+2 1 1 1
y= x+2 = x+2 = x+2 + x+2 =1+ x+2 = x+2 +1
więcej w MatTV
1 1
symbole Wykres y = x+2 + 1 otrzymujemy przez przesunięcie y = x o wektor [−2, 1].
dodaj do drukowania x −2 −1 − 21 1
1 2
2
zgłoś błąd na str. 169 y= 1
− 12 −1 −2 2 1 1
x 2
szukasz i nie ma?
y
6 maja 2007
pobierz nowszy

y
spis treści 1
więcej w MatTV
-3 -2 x
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
dziedzina D = R \ {−2}
malejąca w przedziałach (−∞, −2) i (−2, ∞)
2x − 3
y=
x−1
Rozwiązanie:
spis treści 2(x−1)+2−3
y= 2x−3
x−1 = x−1 = 2(x−1)−1
x−1 = 2(x−1) −1 −1
x−1 + x−1 = 2 + x−1 = x−1
−1
+2
więcej w MatTV
−1 −1
symbole Wykres y = x−1 + 2 otrzymujemy przez przesunięcie y = x o wektor [1, 2].
dodaj do drukowania x −2 −1 − 21 1
2 1 2
−1 1
zgłoś błąd na str. 171 y= x 2 1 2 −2 −1 − 12
szukasz i nie ma? y
6 maja 2007
pobierz nowszy

y
spis treści 2
więcej w MatTV
symbole
1 x
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
miejsce zerowe x0 = 1 12
rosnąca w przedziałach (−∞, 1) i (1, ∞)
Funkcje wymierne
• funkcje wymierne
• dziedzina funkcji wymiernej
• hiperbola
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania rozwiązane zadania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
6
=2
x+1
Rozwiązanie:
Wyznaczamy dziedzinę: D = R \ {−1}
spis treści Przenosimy wszystko na lewą stronę:
więcej w MatTV 6
symbole −2 =0
x+1
dodaj do drukowania
Sprowadzamy wszystkie ułamki do wspólnego mianownika:
szukasz i nie ma? 6 2(x + 1)
− =0
x+1 x+1
6 maja 2007 6 − 2(x + 1)
=0
pobierz nowszy x+1
Do wyznaczenia rozwiązania wystarczy znalezienie pierwiastków licznika:
6 − 2(x + 1) = 0
6 − 2x − 2 = 0
4 − 2x = 0
−2x = −4 / : (−2)
x=2
Liczba 2 należy do dziedziny.

Odp. x = 2
4 6
+ =4
x x+1
Rozwiązanie:
Wyznaczamy dziedzinę: D = R \ {0, −1}
więcej w MatTV 4 6
symbole + −4=0
x x+1
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? 4(x + 1) 6x 4x(x + 1)
+ − =0
x(x + 1) (x + 1)x x(x + 1)
6 maja 2007 4(x + 1) + 6x − 4x(x + 1)
pobierz nowszy
=0
x(x + 1)
4(x + 1) + 6x − 4x(x + 1) = 0
4x + 4 + 6x − 4x2 − 4x = 0
−4x2 + 6x + 4 = 0
1
x1 = 2 x2 = −
2
Liczby 2 i − 21 należą do dziedziny.
jakub@matematyka.pisz.pl Odp. x1 = 2 x2 = − 12
−4x2 + 6x + 4 = 0
∆ = 62 − 4 · (−4) · 4 = 36 + 64 = 100
√ √
∆ = 100 = 10
−6 − 10 −16
spis treści x1 = = =2
2 · (−4) −8
więcej w MatTV
symbole −6 + 10 4 1
x2 = = =−
2 · (−4) −8 2
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
x + 2 2x − 5 4
+ = 2
x x−4 x
Rozwiązanie:
Wyznaczamy dziedzinę: D = R \ {0, 4}
więcej w MatTV x + 2 2x − 5 4
symbole + − 2 =0
x x−4 x
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? (x + 2) · x(x − 4) (2x − 5) · x2 4 · (x − 4)
+ − 2 =0
x · x(x − 4) (x − 4) · x2 x · (x − 4)
6 maja 2007 (x + 2)x(x − 4) + (2x − 5)x2 − 4(x − 4)
pobierz nowszy =0
x2 (x − 4)
(x + 2)x(x − 4) + (2x − 5)x2 − 4(x − 4) = 0

√ √
2 − 2 13 2 + 2 13
x1 = 1 x2 = x2 =
3 3
Rozwiązania x1 , x2 , x3 należą do dziedziny.
(x + 2)x(x − 4) + (2x − 5)x2 − 4(x − 4) = 0
(x + 2)(x2 − 4x) + 2x3 − 5x2 − 4x + 16 = 0

x3 − 4x2 + 2x2 − 8x + 2x3 − 5x2 − 4x + 16 = 0
x3 + 2x3 − 4x2 + 2x2 − 5x2 − 8x − 4x + 16 = 0
spis treści
3x3 − 7x2 − 12x + 16 = 0
więcej w MatTV
symbole
Rozkładamy wielomian na czynniki, korzystając z twierdzenia o pierwiastkach wymiernych.
dodaj do drukowania
3x3 − 7x2 − 12x + 16 = 0
szukasz i nie ma? Dzielniki 16 to: −1, 1, −2, 2, −4, 4, −8, 8, −16, 16
w(−1) = 3(−1)3 − 7(−1)2 − 12(−1) + 16 = −3 − 7 + 12 + 16 = 18
6 maja 2007 w(1) = 3 · 13 − 7 · 12 − 12 · 1 + 16 = 3 − 7 − 12 + 16 = 0
pobierz nowszy
3x3 − 7x2 − 12x + 16 dzieli się na x − 1 bez reszty.
3x3 − 7x2 − 12x + 16 = (x − 1)(3x2 − 4x − 16)
(x − 1)(3x2 − 4x − 16) = 0
x1 = 1 3x2 − 4x − 16 = 0
√ √
2 − 2 13 2 + 2 13
x2 = x3 =
3 3
(3x3 −7x2 −12x+16) : (x − 1) = 3x2 − 4x − 16
−3x3 +3x2
= −4x2 −12x
4x2 − 4x
= −16x+16
spis treści 16x−16
więcej w MatTV
= =
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
3x2 − 4x − 16 = 0
∆ = (−4)2 − 4 · 3 · (−16) = 16 + 192 = 208
√ √ √ √
∆ = 208 = 16 · 13 = 4 13
√ √ √ √
−(−4) − 4 13 4 − 4 13 2(2 − 2 13) 2 − 2 13
spis treści x1 = = = =
2·3 2·3 2·3 3
więcej w MatTV √ √ √ √
symbole −(−4) + 4 13 4 + 4 13 2(2 + 2 13) 2 + 2 13
x2 = = = =
2·3 2·3 2·3 3
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
10
2
x+3
Rozwiązanie:
Wyznaczamy dziedzinę: D = R \ {−3}
więcej w MatTV
10 −2x + 4
symbole −20 po uproszczeniu: 0
x+3 x+3
dodaj do drukowania
Zamiast ułamka możemy napisać iloczyn. Otrzymujemy
zgłoś błąd na str. 181 nierówność wielomianową.
szukasz i nie ma? (−2x + 4)(x + 3) 0
−2(x − 2)(x + 3) 0
6 maja 2007
pobierz nowszy pierwiastki: x1 = 2 x2 = −3
krotność: 1 1
Liczba −3 nie należy do dziedziny co zaznaczamy
-3 2 x
jakub@matematyka.pisz.pl x ∈ (−3, 2i
10
−2 0
x+3
Sprowadzamy do wspólnego mianownika:
10 2(x + 3)
− 0
spis treści x+3 x+3
więcej w MatTV 10 − 2(x + 3)
symbole 0
x+3
dodaj do drukowania 10 − 2x − 6
0
zgłoś błąd na str. 182 x+3
szukasz i nie ma? −2x + 4
0
x+3
6 maja 2007
pobierz nowszy
2x 3x + 2
<
x+1 x+4
Rozwiązanie:
Wyznaczamy dziedzinę: D = R \ {−1, −4}
więcej w MatTV
2x 3x + 2 −x2 + 3x − 2
symbole − <0 po uproszczeniu: <0
x+1 x+4 (x + 1)(x + 4)
dodaj do drukowania
Zamiast ułamka możemy napisać iloczyn. Otrzymujemy
zgłoś błąd na str. 183 nierówność wielomianową.
szukasz i nie ma?
(−x2 + 3x − 2)(x + 1)(x + 4) < 0
6 maja 2007
pobierz nowszy −x2 + 3x − 2 = −(x − 1)(x − 2)
−(x − 2)(x − 1)(x + 1)(x + 4) < 0
pierwiastki: x1 = 2 x2 = 1 x3 = −1 x4 = −4
krotność: 1 1 1 1
Liczby −1, −4 nie należą do dziedziny co zaznaczymy . Przy liczbach 1, −1 też jest ze
względu na znak <.
-4 -1 1 2
jakub@matematyka.pisz.pl x ∈ (−∞, −4) ∪ (−1, 1) ∪ (2, ∞)
2x 3x + 2
− <0
x+1 x+4
2x(x + 4) (3x + 2)(x + 1)

− <0
spis treści (x + 1)(x + 4) (x + 4)(x + 1)
więcej w MatTV 2x(x + 4) − (3x + 2)(x + 1)
symbole <0
(x + 1)(x + 4)
dodaj do drukowania
2x2 + 8x − (3x2 + 3x + 2x + 2)
<0
zgłoś błąd na str. 184 (x + 1)(x + 4)
szukasz i nie ma?
2x2 + 8x − 3x2 − 3x − 2x − 2
<0
(x + 1)(x + 4)
6 maja 2007
pobierz nowszy −x2 + 3x − 2
<0
(x + 1)(x + 4)
−x2 + 3x − 2
∆ = 32 − 4 · (−1) · (−2) = 9 − 8 = 1
√ √
∆= 1=1
−3 − 1 −4
x1 = = =2
spis treści 2 · (−1) −2
więcej w MatTV
−3 + 1 −2
symbole x2 = = =1
2 · (−1) −2
dodaj do drukowania
postać iloczynowa: −(x − 2)(x − 1)
szukasz i nie ma? −x2 + 3x − 2 = −(x − 2)(x − 1)
6 maja 2007
pobierz nowszy
Potęgowanie
Wzory: Przykłady:
0
a =1 20 = 1 50 = 1 (−3)0 = 1
a1 = a 21 = 2 51 = 5 (−3)1 = −3
spis treści a−x = 1
2−1 = 1
5−4 = 1
(−3)−8 = 1
ax 2 54 (−3)8
więcej w MatTV x
a −x b
symbole = ( 23 )−1 = 3
2 ( 12 )−3 = ( 12 )3 (− 10
7 )
−2 7 2
= (− 10 )
b a
dodaj do drukowania 1 √ 1 √
an = n a 92 = 9=3
zgłoś błąd na str. 186 1 √3
szukasz i nie ma? 8 = 8=2
3
m √ m √ 3 √
a n = ( n a) = n am 9 2 = ( √9)3 = 3√3 = 27√
2
6 maja 2007 3
4 3 = ( 3 4)2 = 42 = 3 16
pobierz nowszy
ax · ay = ax+y 23 · 25 = 23+5 = 28
34 · 3−3 = 34+(−3) = 31 = 3
ax 25
= ax−y 23 = 25−3 = 22 = 4
ay 4
3
36 = 34−6 = 3−2 = 1
32 = 1
9
(ax )y = ax·y (23 )4 = 23·4 = 212 = 4096

1 1
(32 2 )2 = 32 2 ·2 = 35 = 243
√ √
(a · b)x = ax · bx (3 5)2 = 32 · ( 5)2 = 9 · 5 = 45
a x ax
32
jakub@matematyka.pisz.pl = x ( 53 )2 = 52= 259
b b √ √ 2
www.matematyka.pisz.pl ( 3)
( 23 )2 = 22 = 34
Funkcja wykładnicza
Funkcja wykładnicza o podstawie a > 0 i a 6= 1:
y = ax
spis treści
Dla a > 1 funkcja wykładnicza jest rosnąca:
więcej w MatTV
symbole
y
Przykłady:
dodaj do drukowania
y = 3x
1
zgłoś błąd na str. 187 y = 5x
szukasz i nie ma? x y = (2 12 )x
6 maja 2007
pobierz nowszy
Dla 0 < a < 1 funkcja wykładnicza jest malejąca:
y
Przykłady:
1
y = ( 21 )x
y = ( 23 )x
x y = (0, 4)x
jakub@matematyka.pisz.pl funkcja wykładnicza jest różnowartościowa

• • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować własności potęg do przekształcania
wyrażeń zawierających potęgi o wykładnikach rzeczywistych
oblicz:
spis treści
1 2
więcej w MatTV ( 13 )0 (2 23 )−2 81 2 83
1 3
symbole 2−3 (1, 5)−3 (0, 04) 2 82
3
dodaj do drukowania ( 23 )−2 16 2 (0, 16)−1,5
zgłoś błąd na str. 188 oblicz:

1 √
szukasz i nie ma? 1 8 2 · 32
23 · 2 2 · 2−2
1
41,5
6 maja 2007 2 3 · 43 · 2−4 1 1
9 3 · 27 2
pobierz nowszy 1 2 1 √
4 ·8 ·
3 3
4 3
oblicz: 0 −2
1 2
2−3
3 3
rozwiązanie:
spis treści
na podstawie wzorów:
więcej w MatTV 0
1
symbole =1
3
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
rozwiązanie:
6 maja 2007 1 1
pobierz nowszy 2−3 = =
23 8
rozwiązanie:
−2 2
2 3 9 1
= = =2
3 2 4 4
Oblicz:
2−3
Rozwiązanie:
Na podstawie wzorów:
spis treści
więcej w MatTV 1 1
2−3 = =
symbole 23 8
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz: −2
2
3
Rozwiązanie:
spis treści Na podstawie wzorów:
więcej w MatTV −2 2

symbole 2 3 9 1
= = =2
3 2 4 4
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
oblicz: −2
2
2 1, 5−3
3
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
symbole
−2 −2 2
2 8 3 9
2 = = =
dodaj do drukowania 3 3 8 64
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 rozwiązanie:

pobierz nowszy na podstawie wzorów:
−3 −3 3
−3 1 3 2 8
1, 5 = 1 = = =
2 2 3 27
Oblicz:
1, 5−3
Rozwiązanie:
spis treści
−3 −3 3
więcej w MatTV 1 3 2 8
1, 5−3 = 1 = = =
symbole 2 2 3 27
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
oblicz:
1 1 3
81 2 (0, 04) 2 16 2
rozwiązanie:
na podstawie wzorów: √
spis treści 1
81 2 = 81 = 9
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 194 rozwiązanie:
szukasz i nie ma? na podstawie wzorów:
21 r √
6 maja 2007

1 4 4 4 2
pobierz nowszy (0, 04) 2 = = =√ =
100 100 100 10
rozwiązanie:
3
√ 3
16 2 = 16 = 43 = 64
Oblicz:
1
(0, 04) 2
Rozwiązanie:
spis treści
12 r √
więcej w MatTV 1 4 4 4 2
(0, 04) = 2 = =√ =
symbole 100 100 100 10
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz:
3
16 2
Rozwiązanie:
spis treści
3
√ 3
więcej w MatTV 16 2 = 16 = 43 = 64
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
oblicz:
2 3
83 82 (0, 16)−1,5
rozwiązanie:
spis treści √ 2
2
8 = 22 = 4
3
więcej w MatTV 83 =
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? na podstawie wzorów:
3
√ 3 √ 2 √ √ √ √ √ √ √
6 maja 2007 82 = 8 = 8 · 8 = 8 8 = 8 4 · 2 = 8 4 · 2 = 8 · 2 2 = 16 2
pobierz nowszy
rozwiązanie:
−1,5 1,5 1 12 23
−1,5 16 100 100 100
(0, 16) = = = = =
100 16 16 16
r !3 √ !3
3
100 100 10 1000 40 5
jakub@matematyka.pisz.pl = = √ = = = 15 = 15
16 16 4 64 64 8
Oblicz:
3
82
Rozwiązanie:
spis treści
3
√ 3 √ 2 √ √ √ √ √ √ √
więcej w MatTV 82 = 8 = 8 · 8 = 8 8 = 8 4 · 2 = 8 4 · 2 = 8 · 2 2 = 16 2
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz:
(0, 16)−1,5
Rozwiązanie:
spis treści
−1,5 1,5 1 12 32 r !3
więcej w MatTV
16

100

100

100 100
−1,5
symbole (0, 16) = = = = = =
100 16 16 16 16
dodaj do drukowania √ !3
3
100 10 1000 40 5
zgłoś błąd na str. 199 = √ = = = 15 = 15
16 4 64 64 8
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
oblicz:
1 1 1 2 1
23 · 2 2 · 2−2 2 3 · 43 · 2−4 43 · 83 ·
4
rozwiązanie:
spis treści na podstawie wzorów:
więcej w MatTV 1 1 1 1 1 √
symbole 23 · 2 2 · 2−2 = 23+ 2 −2 = 21 2 = 21+ 2 = 21 · 2 2 = 2 2
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
rozwiązanie:
6 maja 2007 na podstawie wzorów:
pobierz nowszy √
1 1 3 1 1 1 1 1
2 3 ·43 ·2−4 = 2 3 · 22 ·2−4 = 2 3 ·26 ·2−4 = 2 3 +6−4 = 22 3 = 22+ 3 = 22 ·2 3 = 4 2
3
rozwiązanie:
1 2 1 1 2 2 6 −1 2
43 · 83 · = 22 3 · 23 3 · 4−1 = 2 3 · 2 3 · 22 = 2 3 · 22 · 2−2 =
4
jakub@matematyka.pisz.pl √ 2 √
2 2 3
√
= 2 3 +2−2 = 2 3 =
3 3
www.matematyka.pisz.pl 2 = 22 = 4
Oblicz:
1
2 3 · 43 · 2−4
Rozwiązanie:
spis treści
1 1 3 1 1 1 1 1 √
2 3 ·43 ·2−4 = 2 3 · 22 ·2−4 = 2 3 ·26 ·2−4 = 2 3 +6−4 = 22 3 = 22+ 3 = 22 ·2 3 = 4 2
3
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz:
1 2 1
43 · 83 ·
4
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV 1 2 1 1 2 2 6 −1 2
43 · 83 · = 22 3 · 23 3 · 4−1 = 2 3 · 2 3 · 22 = 2 3 · 22 · 2−2 =
symbole 4
2 2 √ 2 √ 3
√
dodaj do drukowania = 2 3 +2−2 = 2 3 = 3 2 = 22 = 3 4
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz: 1 √ 1 1
8 2 · 32 9 3 · 27 2
√
41,5 3
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
1 √ 1 1 3 1 3 5 8
symbole 8 2 · 32 (23 ) 2 · 32 2 2 2 · (25 ) 2 22+2 22 24
1,5
= 2 1,5
= 3
= 3
= 3
= 3 = 24−3 = 21 = 2
dodaj do drukowania 4 (2 ) 2 2 2 2

szukasz i nie ma?
rozwiązanie:
6 maja 2007
pobierz nowszy na podstawie wzorów:
1 1 1 1 2 3 2 3 4 9 13
9 3 · 27 2 32 3 · 33 2 33 · 32 33+2 36+6 36 13 1
√ = = = = = 6 −2 =
1 1 1 1 1 = 3
3 32 32 32 32 32
13 3 10 5 2 2
√ 2 √ √
= 3 6 − 6 = 3 6 = 3 3 = 31 3 = 31 · 3 3 = 3
3 3 3
3 = 3 32 = 3 9
Oblicz: 1 1
9 3 · 27 2
√
3
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV 1 1
1 1 2 3 2 3 4 9 13
symbole 9 3 · 27 2 32 3 · 33 2 33 · 32 33+2 36+6 36 13 1
√ = 1 = 1 = 1 = 1 = 1 = 3 6 −2 =
dodaj do drukowania 3 3 2 3 2 3 2 3 2 3 2
13 3 10 5 2 2 √ 2 √ √
= 3 6 − 6 = 3 6 = 3 3 = 31 3 = 31 · 3 3 = 3 3 3 = 3 32 = 3 3 9
3

szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
4x+2 = 83x−1
Rozwiązanie:
Wykorzystując wzory, należy doprowadzić potęgi w równaniu do jednakowych podstaw:
spis treści 4x+2 = 83x−1

więcej w MatTV (22 )x+2 = (23 )3x−1
symbole
22(x+2) = 23(3x−1)
dodaj do drukowania 22x+4 = 29x−3
Funkcja wykładnicza jest różnowartościowa, a więc możemy zapisać:
szukasz i nie ma?
2x + 4 = 9x − 3
6 maja 2007
pobierz nowszy 2x − 9x = −3 − 4
−7x = −7 / : (−7)
x=1
Rozwiąż równanie: √
(0, 25)2x−1 = ( 8)x+4
Rozwiązanie:
√
spis treści (0, 25)2x−1 = ( 8)x+4
więcej w MatTV 2x−1
25 1
symbole = (8 2 )x+4
100
dodaj do drukowania 2x−1
1 1
= (8 2 )x+4
zgłoś błąd na str. 206 4
−1 2x−1 1
szukasz i nie ma? = (8 2 )x+4

4
1
4−1(2x−1) = 8 2 (x+4)
6 maja 2007 1
pobierz nowszy 4−2x+1 = 8 2 x+2
1
(22 )−2x+1 = (23 ) 2 x+2
1
22(−2x+1) = 23( 2 x+2)
3
2−4x+2 = 2 2 x+6
3
−4x + 2 = x+6
2
jakub@matematyka.pisz.pl dalej
3
−4x + 2 = x+6
2
3
−4x − x = 6 − 2
2
1
−4x − 1 x = 4
spis treści 2
więcej w MatTV 1 1
−5 x = 4 / : (−5 )
symbole 2 2
1
dodaj do drukowania x = 4 : (−5 )
2
11

szukasz i nie ma? x=4: −
2

2
6 maja 2007 x=4· −
pobierz nowszy 11
8
x=−
11
Rozwiąż równanie: √
92x+3 = 3 27
Rozwiązanie:
√
spis treści 92x+3 = 3 27
więcej w MatTV 1
(32 )2x+3 = 3 · 27 2
symbole 1
32(2x+3) = 3 · (33 ) 2
34x+6 = 3 · 3 2
34x+6 = 3 · 31 2
szukasz i nie ma?
1
34x+6 = 31+1 2
1
6 maja 2007 34x+6 = 32 2
pobierz nowszy
1
4x + 6 = 2
2
1
4x = 2 − 6
2
1
4x = −3 / : 4
2
1
x = −3 : 4
2
x=− ·
www.matematyka.pisz.pl 2 4
7
x=−
33x−1 < 32x+4
Rozwiązanie:
Podstawy potęg są jednakowe i większe od 1. Funkcja wykładnicza jest więc rosnąca, dlatego
nie odwracamy znaku nierówności.
spis treści
więcej w MatTV 3x − 1 < 2x + 4
symbole 3x − 2x < 4 + 1
dodaj do drukowania x<5

szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
(0, 2)4x−1 < (0, 2)x+2
Rozwiązanie:
Podstawy potęg są jednakowe i mniejsze od 1. Funkcja wykładnicza jest więc malejąca,
dlatego odwracamy znak nierówności.
spis treści
więcej w MatTV 4x − 1 > x + 2
symbole 4x − x > 2 + 1
dodaj do drukowania 3x > 3 / : 3
x>1
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
(0, 125)x 4x−3
Rozwiązanie:
Wykorzystując wzory, należy doprowadzić potęgi w nierówności do jednakowych podstaw:
x
spis treści 125
(22 )x−3
więcej w MatTV 1000
x
symbole 1
22(x−3)
(8−1 )x 22x−6
szukasz i nie ma? 8−x 22x−6
(23 )−x 22x−6
6 maja 2007 2−3x 22x−6
pobierz nowszy
−3x 2x − 6
−3x − 2x −6
−5x −6 / : (−5)
6
x¬
5
1
x¬1
4x−2 2x−3
2 9
>
3 4
Rozwiązanie:
spis treści
4x−2 2x−3
więcej w MatTV 2 9
>
symbole 3 4
4x−2 2 !2x−3
dodaj do drukowania 2 3
>
zgłoś błąd na str. 212 3 2
szukasz i nie ma? 4x−2 2(2x−3)
2 3
>
3 2
6 maja 2007 4x−2 4x−6
pobierz nowszy 2 3
>
3 2
4x−2 −1 !4x−6
2 2
>
3 3
4x−2 −1(4x−6)
2 2
>
3 3
4x−2 −4x+6
2 2
>
3 3
jakub@matematyka.pisz.pl Podstawy potęg są jednakowe i mniejsze od 1. Funkcja wykładnicza jest więc malejąca,
www.matematyka.pisz.pl dlatego odwracamy znak nierówności.
4x − 2 < −4x + 6
4x − 2 < −4x + 6
4x + 4x < 6 + 2
8x < 8 / : 8
x<1
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
√ !1−x
√ 2 2
4( 8)x−3 ¬
16
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV √ !1−x
√ 2 2
symbole 4( 8)x−3 ¬
16
dodaj do drukowania !1−x
1
1 2 · 22
zgłoś błąd na str. 214 22 · (8 2 )x−3 ¬
szukasz i nie ma?
24
1
!1−x
1 21+ 2
6 maja 2007 22 · 8 2 (x−3) ¬
24
pobierz nowszy
1
!1−x
1 21 2
22 · (23 ) 2 (x−3) ¬
24
3 1
22 · 2 2 (x−3) ¬ (21 2 −4 )1−x
3 9 1
22+ 2 x− 2 ¬ (2−2 2 )(1−x)
3 1 1
22+ 2 x−4 2 ¬ 2−2 2 (1−x)
2 + 32 x − 4 12 ¬ −2 12 (1 − x)
dalej
3 1 1
2 + x − 4 ¬ −2 (1 − x)
2 2 2
1 3 1 1
2 − 4 + x ¬ −2 + 2 x
2 2 2 2
1 3 1 1
−2 + x ¬ −2 + 2 x
więcej w MatTV 3 1 1 1
x − 2 x ¬ −2 + 2
symbole 2 2 2 2
3 5
dodaj do drukowania x− x¬0
2 2
szukasz i nie ma?
− x¬0
2
−x ¬ 0 / : (−1)
6 maja 2007 x0
pobierz nowszy
Logarytmy
• logarytm
• wykres funkcji logarytmicznej
• wzory
spis treści
więcej w MatTV
symbole
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Logarytm
Przykłady:
log2 8 logarytm o podstawie 2 z 8
log4 16 logarytm o podstawie 4 z 16
log 1000 logarytm dziesiętny z 1000 (ma w podstawie 10)
spis treści
więcej w MatTV
logarytm o podstawie a z liczby b:
symbole
loga b
dodaj do drukowania
warunki dla podstawy a: a > 0 i a 6= 1
zgłoś błąd na str. 217 warunki dla liczby b: b>0
szukasz i nie ma?
Definicja logarytmu:
6 maja 2007
pobierz nowszy
loga b = x jeżeli ax = b
Przykłady:
log2 8 = 3 dlatego, że 23 = 8
log4 16 = 2 dlatego, że 42 = 16
log 1000 = 3 dlatego, że 103 = 1000
Wzory
Wzory: Przykłady:
loga 1 = 0 log3 1 = 0 log 12 1 = 0

1
loga a = 1 log3 3 = 1 log 12 2 =1
spis treści
więcej w MatTV loga ak = k log2 23 = 3 log5 53 = 3
symbole loga xk = k loga x log3 25 = 5 log3 2 log 34 = 4 log 3
dodaj do drukowania log 1 7
aloga x = x 3log3 5 = 5 ( 12 ) 2 =7
loga (x · y) = loga x + loga y · 5) = log2 3 + log2 5√
log2 (3√
szukasz i nie ma?
log3 (9 3) = log3 9 + log3 3
x 3
6 maja 2007 loga = loga x − loga y log2 5 = log2 3 − log2 5
y
pobierz nowszy √ √
log3 93 = log3 3 − log3 9
logc b log11 3
loga b = log2 3 = log11 2
logc a
log15 3
c – dowolna liczba spełniająca warunki log2 3 = log15 2
1 1
loga b = log3 8 = log8 3
logb a
Wykres funkcji logarytmicznej
Wykres funkcji logarytmicznej:

y = loga x
zależy od podstawy a.
spis treści
Dla a > 1 funkcja logarytmiczna jest rosnąca:
więcej w MatTV
y
symbole Przykłady:
dodaj do drukowania y = log2 x
1 x y = log5 x
zgłoś błąd na str. 219 y = log√2 x
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy Dla 0 < a < 1 funkcja logarytmiczna jest malejąca:
y
Przykłady:
y = log0,3 x
y = log 12 x
1 x
Funkcja logarytmiczna jest różnowartościowa

• • •
wymagania maturalne zdający potrafi: posługiwać się własnościami
funkcji logarytmicznej
oblicz:
spis treści
log3 9 log3 31 log2 0, 5 log4 4
więcej w MatTV √
log5√ 5 log3 1 log 100 log 0, 1
symbole
log 1000 log5 0, 04
dodaj do drukowania
oblicz: √ √ √ √
5
zgłoś błąd na str. 220 log2 2 2 log3 9 27 log5 25 log 10100010
szukasz i nie ma?
oblicz:
log4 8 log25 5 log√10 100 log2√2 4
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz:
log3 9
Rozwiązanie:
Wykorzystując wzory, doprowadzamy logarytm do postaci: loga ak = k
spis treści
log3 9 = log3 32 = 2
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz:
1
log3
3
Rozwiązanie:
Wykoszystując wzory, doprowadzamy logarytm do postaci: loga ak = k
spis treści
1
więcej w MatTV log3 = log3 3−1 = −1
3
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz:
log2 0, 5
Rozwiązanie:
spis treści 1
więcej w MatTV log2 0, 5 = log2 = log2 2−1 = −1
2
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz:
log4 4
Rozwiązanie:
spis treści
log4 4 = log4 41 = 1
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz: √
log5 5
Rozwiązanie:
spis treści √ 1 1
więcej w MatTV log5 5 = log5 5 2 =
2
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz:
log3 1
Rozwiązanie:
spis treści
log3 1 = log3 30 = 0
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz:
log 100
Rozwiązanie:
spis treści
log 100 = log 102 = 2
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz:
log 0, 1
Rozwiązanie:
spis treści 1
więcej w MatTV log 0, 1 = log = log 10−1 = −1
10
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz: √
log 1000
Rozwiązanie:
Wykoszystując wzory doprowadzamy logarytm do postaci: loga ak = k
spis treści √ 1 1 3 3
więcej w MatTV log 1000 = log 1000 2 = log(103 ) 2 = log 10 2 =
2
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz:
log5 0, 04
Rozwiązanie:
Wykoszystując wzory doprowadzamy logarytm do postaci: loga ak = k
spis treści 4 1
więcej w MatTV log5 0, 04 = log5 = log5 = log5 25−1 = log5 (52 )−1 = log5 5−2 = −2
100 25
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz: √
log2 2 2
Rozwiązanie:
Wykorzystujemy loga (x · y) = loga x + loga y , a następnie za pomocą wzorów, doprowa-
dzamy logarytm do postaci: loga ak = k
spis treści
więcej w MatTV √ √ 1 1 1
log2 2 2 = log2 2 + log2 2 = 1 + log2 2 2 = 1 + = 1
symbole 2 2
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz: √
log3 9 27
Rozwiązanie:
Wykorzystujemy loga (x · y) = loga x + loga y , a następnie za pomocą wzorów, doprowa-
dzamy logarytm do postaci: loga ak = k
spis treści
więcej w MatTV √ √ 1 1
log3 9 27 = log3 9 + log3 27 = log3 32 + log3 27 2 = 2 + log3 (33 ) 2 =
symbole
3 3 1 1
= 2 + log3 3 2 = 2 + = 2 + 1 = 3
dodaj do drukowania 2 2 2
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz: √
5
log5
25
Rozwiązanie:
x
Wykorzystujemy loga = loga x − loga y , a następnie za pomocą wzorów, doprowadzamy
y
spis treści logarytm do postaci: loga ak = k
więcej w MatTV
symbole √
5 √ 1 1 1
log5 = log5 5 − log5 25 = log5 5 2 − log5 52 = − 2 = −1
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz: √
10 10
log
1000
Rozwiązanie:
x
Wykorzystujemy loga = loga x − loga y i loga (x · y) = loga x + loga y , a następnie
y
spis treści za pomocą wzorów, doprowadzamy logarytm do postaci: loga ak = k
więcej w MatTV
symbole √
10 10 √ √
log = log 10 10 − log 1000 = log 10 + log 10 − log 103 =
1 1 1 1
zgłoś błąd na str. 234 = 1 + log 10 2 − 3 = 1 + − 3 = 1 − 3 = −1
2 2 2
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz:
log4 8
Rozwiązanie:
logc b
Wykorzystujemy loga b = , a następnie za pomocą wzorów,
logc a
spis treści doprowadzamy logarytm do postaci: loga ak = k
więcej w MatTV
symbole log2 8 log2 23 3
log4 8 = = 2
=
dodaj do drukowania log2 4 log2 2 2

szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz:
log25 5
Rozwiązanie:
logc b
logc a
więcej w MatTV
symbole log5 5 1 1
log25 5 = = =
dodaj do drukowania
log5 25 log5 52 2

szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz:
log√10 100
Rozwiązanie:
logc b
logc a
więcej w MatTV
symbole log 100 log 102 2 1 2
log√10 100 = √ = 1 = 1 = 2 : =2· =4
dodaj do drukowania log 10 log 10 2 2
2 1

szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz:
log2√2 4
Rozwiązanie:
logc b
Wykorzystujemy loga b = loga (x · y) = loga x + loga y , a następnie za pomocą
logc a
spis treści wzorów, doprowadzamy logarytm do postaci: loga ak = k
więcej w MatTV
symbole log2 4 log2 22 log2 22 2
log2√2 4 = √ = √ = 1 = 1 =
dodaj do drukowania log2 2 2 log2 2 + log2 2 log2 2 + log2 2 2 1+ 2
zgłoś błąd na str. 238 1 3 2 4 1

=2:1 =2: =2· = =1
szukasz i nie ma? 2 2 3 3 3
6 maja 2007
pobierz nowszy
Wzory, definicje, twierdzenia (Logarytmy)
• Logarytm
• Wzory
• Wykres funkcji logarytmicznej
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozwiązywać równania logarytmiczne
spis treści log2 x = 3 log0,5 x = 4
więcej w MatTV Rozwiąż równanie:
symbole 2 + log3 (2x + 1) = log3 (5x + 22) log2 (x + 1) + log2 (x + 3) = 3
x−5
dodaj do drukowania log5 (x − 1) − log5 (4x + 1) = log5 5

szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
log2 x = 3
Rozwiązanie:
Korzystamy z definicji logarytmu:
spis treści log2 x = 3
więcej w MatTV x = 23
symbole x=8
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
log0,5 x = 4
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV log0,5 x = 4
symbole x = 0, 54
4
x=
szukasz i nie ma? 1
x=
16
6 maja 2007
pobierz nowszy
2 + log3 (2x + 1) = log3 (5x + 22)
Rozwiązanie:
Zaczynamy od wyznaczenia dziedziny. Logarytmować możemy tylko liczby dodatnie, dlatego:
2x + 1 > 0 i 5x + 22 > 0
spis treści 2x > −1 / : 2 5x > −22 / : 5
więcej w MatTV x > − 12 x > − 22
5
symbole x > −4 25
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? x
−4 25 − 12
6 maja 2007 D = (− 12 , ∞)
pobierz nowszy
2 + log3 (2x + 1) = log3 (5x + 22)
x=1
Rozwiązanie należy do dziedziny.
Odp. x = 1
2 + log3 (2x + 1) = log3 (5x + 22)
Korzystamy z loga ak = k
log3 32 + log3 (2x + 1) = log3 (5x + 22)

spis treści log3 9 + log3 (2x + 1) = log3 (5x + 22)
więcej w MatTV
Korzystamy z loga (x · y) = loga x + loga y :
symbole
dodaj do drukowania log3 9(2x + 1) = log3 (5x + 22)
Funkcja logarytmiczna jest różnowartościowa, więc możemy opuścić logarytmy:
szukasz i nie ma?
9(2x + 1) = 5x + 22
6 maja 2007 18x + 9 = 5x + 22
pobierz nowszy
18x − 5x = 22 − 9
13x = 13 / : 13
x=1
log2 (x + 1) + log2 (x + 3) = 3
Rozwiązanie:
x+1 >0 i x+3 >0
spis treści x > −1 x > −3
więcej w MatTV
symbole
-3 -1
szukasz i nie ma?
D = (−1, ∞)
6 maja 2007 log2 (x + 1) + log2 (x + 3) = 3

pobierz nowszy
x1 = −5 x2 = 1
Tylko x1 = 1 należy do dziedziny.
Odp. x = 1
log2 (x + 1) + log2 (x + 3) = 3
log2 (x + 1)(x + 3) = 3
spis treści
więcej w MatTV
symbole (x + 1)(x + 3) = 23
dodaj do drukowania
(x + 1)(x + 3) = 8
x + 3x + x + 3 = 8
szukasz i nie ma?
2
x + 3x + x + 3 − 8 = 0
6 maja 2007 x2 + 4x − 5 = 0
pobierz nowszy
∆ = 42 − 4 · 1 · (−5) = 16 + 20 = 36
√ √
∆ = 36 = 6
−4 − 6 −10
x1 = = = −5
2·1 2
−4 + 6 2
x2 = = =1
2·1 2
x1 = −5 x2 = 1
x−5
log5 (x − 1) − log5 (4x + 1) = log5
5
Rozwiązanie:
spis treści Zaczynamy od wyznaczenia dziedziny. Logarytmować możemy tylko liczby dodatnie, dlatego:
więcej w MatTV x−1 >0 x−5
i 4x + 1 > 0 i 5 >0 /·5
symbole x>1 4x > −1 / : 4 x−5 >0
dodaj do drukowania
x > − 14 x>5

szukasz i nie ma?
− 14 1 5 x
6 maja 2007
pobierz nowszy
D = (5, ∞)
x−5
log5 (x − 1) − log5 (4x + 1) = log5
5
x1 = 0 x2 = 6
Tylko x2 = 6 należy do dziedziny.
Odp. x = 6
x−5
log5 (x − 1) − log5 (4x + 1) = log5
5
x−5
log5 (x − 1) = log5 + log5 (4x + 1)
5
spis treści
więcej w MatTV x−5
log5 (x − 1) = log5 · (4x + 1)
symbole 5
dodaj do drukowania Funkcja logarytmiczna jest różnowartościowa, więc możemy opuścić logarytmy:
zgłoś błąd na str. 248 x−5

x−1= · (4x + 1) / · 5
szukasz i nie ma? 5
5(x − 1) = (x − 5)(4x + 1)
6 maja 2007 5x − 5 = 4x2 + x − 20x − 5
pobierz nowszy
5x − 5 = 4x2 − 19x − 5
5x − 5 − 4x2 + 19x + 5 = 0
−4x2 + 24x = 0
−4(x2 − 6x) = 0
−4x(x − 6) = 0
x1 = 0 x2 = 6
• • •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozwiązywać nierówności logarytmiczne
spis treści log3 (x − 3) > 2 log0,5 (3x − 2) −1
więcej w MatTV
log3 (2x − 7) ¬ 2 − log3 (8 − x) log 13 (4x + 1) > −2 − log 31 (2x − 3)
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
log3 (x − 3) > 2
Rozwiązanie:
spis treści x−3>0

więcej w MatTV x>3
symbole D = (3, ∞)
dodaj do drukowania
log3 (x − 3) > 2
szukasz i nie ma?
x ∈ (12, ∞)
6 maja 2007 Zaznaczamy na jednym rysunku dziedzinę i rozwiązanie nierówności:
pobierz nowszy
x
3 12
Rozwiązanie to część wspólna:

x ∈ (12, ∞)
log3 (x − 3) > 2
log3 (x − 3) > log3 32
Podstawy logarytmów są jednakowe i większe od 1. Funkcja logarytmiczna jest więc rosnąca,
spis treści dlatego nie odwracamy znaku nierówności.
więcej w MatTV
symbole x − 3 > 32
dodaj do drukowania
x−3>9
x>9+3
x > 12
szukasz i nie ma?
x ∈ (12, ∞)
6 maja 2007
pobierz nowszy
log0,5 (3x − 2) −1
Rozwiązanie:
spis treści 3x − 2 > 0

więcej w MatTV 3x > 2 / : 3
symbole 2
x>

2
zgłoś błąd na str. 252 D = ,∞
3
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 log0,5 (3x − 2) −1

pobierz nowszy
x ∈ −∞, 1 13

Zaznaczamy na jednym rysunku dziedzinę i rozwiązanie nierówności:
2 x
3 1 13

2 1
x∈ ,1
3 3
log0,5 (3x − 2) −1
log0,5 (3x − 2) log0,5 0, 5−1

spis treści
Podstawy logarytmów są jednakowe i mniejsze od 1. Funkcja logarytmiczna jest więc male-
więcej w MatTV
jąca, dlatego odwracamy znak nierówności.
symbole
dodaj do drukowania 3x − 2 ¬ 0, 5−1
−1
3x − 2 ¬
szukasz i nie ma? 2
3x − 2 ¬ 2
6 maja 2007 3x ¬ 2 + 2
pobierz nowszy
3x ¬ 4 / : 3
4
x¬
3
1
x¬1
3

1
x ∈ −∞, 1
3
log3 (2x − 7) ¬ 2 − log3 (8 − x)
Rozwiązanie:
Zaczynamy od wyznaczenia dziedziny.
D = 3 21 , 8

spis treści
więcej w MatTV
symbole log3 (2x − 7) ¬ 2 − log3 (8 − x)
x ∈ (−∞, 5i ∪ 6 12 , ∞

dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 254 Zaznaczamy na jednym rysunku dziedzinę i rozwiązanie nierówności:
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 x
pobierz nowszy 3 12 5 6 12 8

1 1
x ∈ 3 ,5 ∪ 6 ,8
2 2
log3 (2x − 7) ¬ 2 − log3 (8 − x)
Wyznaczamy dziedzinę. Logarytmować możemy tylko liczby dodatnie, dlatego:
2x − 7 > 0 i 8−x >0

spis treści 2x > 7 / : 2 −x > −8 / : (−1)
więcej w MatTV x > 72 x<8
symbole x > 3 12
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? x
3 12 8
6 maja 2007 D = 3 21 , 8

pobierz nowszy
log3 (2x − 7) ¬ 2 − log3 (8 − x)
log3 (2x − 7) + log3 (8 − x) ¬ 2
spis treści log3 (2x − 7)(8 − x) ¬ 2

więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania log3 (2x − 7)(8 − x) ¬ log3 32
zgłoś błąd na str. 256 Podstawy logarytmów są jednakowe i większe od 1. Funkcja logarytmiczna jest więc rosnąca,
szukasz i nie ma? dlatego nie odwracamy znaku nierówności.
6 maja 2007 (2x − 7)(8 − x) ¬ 32

pobierz nowszy (2x − 7)(8 − x) ¬ 9
16x − 2x2 − 56 + 7x ¬ 9
16x − 2x2 − 56 + 7x − 9 ¬ 0
−2x2 + 23x − 65 ¬ 0
x ∈ (−∞, 5i ∪ 6 12 , ∞

−2x2 + 23x − 65 ¬ 0
Rozwiązujemy nierówność kwadratową:
∆ = 232 − 4 · (−2) · (−65) = 529 − 520 = 9

√ √
spis treści ∆= 9=3
więcej w MatTV
−23 − 3 −26 2 1
symbole x1 = = =6 =6
2 · (−2) −4 4 2
dodaj do drukowania
−23 + 3 −20
x2 = = =5
zgłoś błąd na str. 257 2 · (−2) −4
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
5 6 12 x

1
x ∈ (−∞, 5i ∪ 6 , ∞
2
log 31 (4x + 1) > −2 − log 13 (2x − 3)
Rozwiązanie:
Zaczynamy od wyznaczenia dziedziny.
D= 1 12 , ∞

spis treści
więcej w MatTV
symbole log 13 (4x + 1) ¬ −2 − log 13 (2x − 3)
dodaj do drukowania x ∈ − 34 , 2

zgłoś błąd na str. 258 Zaznaczamy na jednym rysunku dziedzinę i rozwiązanie nierówności:
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 x
− 34 1 12 2
pobierz nowszy

x ∈ 1 12 , 2

log 13 (4x + 1) > −2 − log 13 (2x − 3)
4x + 1 > 0 i 2x − 3 > 0
spis treści 4x > −1 / : 4 2x > 3 / : 2
więcej w MatTV x > − 14 x > 32
symbole x > 1 12
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? x
− 14 1 12
6 maja 2007
pobierz nowszy
D = 1 21 , ∞

log 13 (4x + 1) > −2 − log 13 (2x − 3)
log 13 (4x + 1) + log 13 (2x − 3) > −2
spis treści log 13 (4x + 1)(2x − 3) > −2

więcej w MatTV
symbole Korzystamy z loga ak = k
dodaj do drukowania −2

1
log 13 (4x + 1)(2x − 3) > log 13
szukasz i nie ma?
Podstawy logarytmów są jednakowe i mniejsze od 1. Funkcja logarytmiczna jest więc male-
jąca, dlatego odwracamy znak nierówności.
6 maja 2007
pobierz nowszy −2
1
(4x + 1)(2x − 3) <
3
8x2 − 12x + 2x − 3 < 32
8x2 − 10x − 3 < 9
8x2 − 10x − 3 − 9 < 0
8x2 − 10x − 12 < 0
x ∈ − 34 , 2

8x2 − 10x − 12 < 0
∆ = (−10)2 − 4 · 8 · (−12) = 100 + 384 = 484

√ √
spis treści ∆ = 484 = 22
więcej w MatTV
−(−10) − 22 10 − 22 12 3
symbole x1 = = =− =−
2·8 16 16 4
dodaj do drukowania
−(−10) + 22 10 + 22 32
x2 = = = =2
zgłoś błąd na str. 261 2·8 16 16
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
− 34 2 x

3
x∈ − ,2
4
Wzory, definicje, twierdzenia (Ciągi i ich granice)
• Monotoniczność ciągu
• Ciąg arytmetyczny
• Ciąg geometryczny
• Kapitalizacja odsetek
spis treści • Nieskończony ciąg geometryczny
więcej w MatTV • Proste granice
symbole • Odgadywanie prostych granic
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Monotoniczność ciągu
Definicja ciągu rosnącego
Dla każdego n naturalnego: an+1 − an > 0
Przykłady:
3, 6, 9, 12,. . . an = 3n
spis treści 1, 4, 9, 16,. . . an = n2
więcej w MatTV 1, 3, 5, 7,. . . an = 2n − 1
symbole
dodaj do drukowania
Definicja ciągu malejącego
zgłoś błąd na str. 263 Dla każdego n naturalnego: an+1 − an < 0
szukasz i nie ma? Przykłady:
−3, −6, −9, −12, . . . an = −3n
6 maja 2007 −1, −4, −9, −16, . . . an = −n2
pobierz nowszy −1, −3, −5, −7, . . . an = −2n + 1
Ciąg arytmetyczny
a1 – pierwszy wyraz ciągu
r – różnica ciągu arytmetycznego
Definicja:
Kolejny wyraz ciągu arytmetycznego powstaje przez dodanie do poprzedniego różnicy r.
spis treści
więcej w MatTV an+1 = an + r
symbole
Przykłady:
dodaj do drukowania
a1 = 2 r=3 2, 5, 8, 11, 14, 17, . . .
zgłoś błąd na str. 264 a1 = −4 r=2 −4, −2, 0, 2, 4, 6, . . .
szukasz i nie ma? a1 = 5 r = −4 5, 1, −3, −7, −11, −15, . . .
n–ty wyraz ciągu arytmetycznego
6 maja 2007
pobierz nowszy an = a1 + (n − 1)r
suma n–początkowych wyrazów ciągu arytmetycznego
a1 + an
Sn = ·n
2
własność ciągu arytmetycznego
an−1 + an+1
an =
Ciągi i ich granice
• monotoniczność ciągu
• ciąg arytmetyczny
• ciąg geometryczny
spis treści • kapitalizacja odsetek
więcej w MatTV • nieskończony ciąg geometryczny
symbole • proste granice ciągu
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? rozwiązane zadania
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: badać czy ciąg jest arytmetyczny
Zbadaj, czy ciąg jest arytmetyczny.

spis treści an = 3n + 2 a n = n2
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Dla poniższych ciągów arytmetycznych podaj pierwszy wyraz a1 i różnicę r . Oblicz wartość
a30 i a40 .
2, 5, 8, 11, 14, . . .
Rozwiązanie:
spis treści a1 = 2
więcej w MatTV Korzystamy z definicji
symbole a2 = a1 + r
5=2+r
dodaj do drukowania
5−2=r
r=3
szukasz i nie ma?
Korzystamy z an = a1 + (n − 1)r
6 maja 2007 a30 = 2 + (30 − 1) · 3 = 2 + 29 · 3 = 89
pobierz nowszy a40 = 2 + (40 − 1) · 3 = 2 + 39 · 3 = 119
a30 i a40 .
10, 7, 4, 1, −2, . . .
Rozwiązanie:
spis treści a1 = 10
symbole a2 = a1 + r
7 = 10 + r
dodaj do drukowania
7 − 10 = r
r = −3
szukasz i nie ma?
Korzystamy z an = a1 + (n − 1)r
6 maja 2007 a30 = 10 + (30 − 1) · (−3) = 10 + 29 · (−3) = 10 − 87 = −77
pobierz nowszy a40 = 10 + (40 − 1) · (−3) = 10 + 39 · (−3) = 10 − 117 = −107
Dla poniższych ciągów arytmetycznych oblicz sumę pierwszych dwudziestu wyrazów.
3, 5, 7, 9, 11, . . .
Rozwiązanie:
spis treści a1 + an
więcej w MatTV Korzystamy z Sn = ·n
2
symbole a1 + a20
S20 = · 20
2
dodaj do drukowania a1 = 3
zgłoś błąd na str. 269 a20 liczymy korzystając z an = a1 + (n − 1)r .
Najpierw trzeba jednak policzyć r.
szukasz i nie ma?
a2 = a1 + r
6 maja 2007
pobierz nowszy 5=3+r
5−3 =r
r=2
a20 = 3 + (20 − 1) · 2 = 3 + 19 · 2 = 41
a1 + a20 3 + 41 44
S20 = · 20 = · 20 = · 20 = 22 · 20 = 440
2 2 2
−4, −1, 2, 5, 8, . . .
Rozwiązanie:
spis treści a1 + an
więcej w MatTV Korzystamy z Sn = ·n
2
symbole a1 + a20
S20 = · 20
2
dodaj do drukowania a1 = −4
zgłoś błąd na str. 270 a20 liczymy korzystając z an = a1 + (n − 1)r .
Najpierw trzeba jednak policzyć r.
szukasz i nie ma?
a2 = a1 + r
6 maja 2007
pobierz nowszy −1 = −4 + r
−1 + 4 = r
r=3
a20 = −4 + (20 − 1) · 3 = −4 + 19 · 3 = 53
a1 + a20 −4 + 53 49
S20 = · 20 = · 20 = · 20 = 49 · 10 = 490
2 2 2
an = 3n + 2
Rozwiązanie:
spis treści
Korzystamy z definicji
więcej w MatTV an+1 = an + r
symbole
r = an+1 − an
dodaj do drukowania
Ciąg jest ciągiem arytmetycznym, jeżeli an+1 − an jest stałe (niezależne od n).
an = 3n + 2
szukasz i nie ma?
an+1 = 3(n + 1) + 2 = 3n + 3 + 2 = 3n + 5
6 maja 2007 an+1 − an = 3n + 5 − (3n + 2) = 3n + 5 − 3n − 2 = 5 − 2 = 3
pobierz nowszy
Odp. Ciąg an = 3n + 2 jest arytmetyczny.
a n = n2
Rozwiązanie:
spis treści an+1 = an + r
więcej w MatTV r = an+1 − an
symbole
dodaj do drukowania
a n = n2
an+1 = (n + 1)2 = n2 + 2n + 1
szukasz i nie ma?
an+1 − an = n2 + 2n + 1 − n2 = 2n + 1 (zależne od n)
6 maja 2007 Odp. Ciąg an = n2 nie jest arytmetyczny.
pobierz nowszy
Zbadaj monotoniczność ciągu arytmetycznego.
an = 5n − 2
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
symbole an = 5n − 2
dodaj do drukowania an+1 = 5(n + 1) − 2 = 5n + 5 − 2 = 5n + 3
zgłoś błąd na str. 273 an+1 − an = 5n + 3 − (5n − 2) = 5n + 3 − 5n + 2 = 3 + 2 = 5 > 0
szukasz i nie ma?
Odp. Ciąg an = 5n − 2 jest rosnący.
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zbadaj monotoniczność ciągu arytmetycznego.
an = 3 − 2n
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
symbole an = 3 − 2n
dodaj do drukowania an+1 = 3 − 2(n + 1) = 3 − 2n − 2 = 1 − 2n
zgłoś błąd na str. 274 an+1 − an = 1 − 2n − (3 − 2n) = 1 − 2n − 3 + 2n = 1 − 3 = −2 < 0
szukasz i nie ma?
Odp. Ciąg an = 3 − 2n jest malejący.
6 maja 2007
pobierz nowszy
Wyznacz ciąg arytmetyczny mając dane.
a2 = 5 a3 = 7
Rozwiązanie:
spis treści
Wyznaczyć ciąg arytmetyczny oznacza, że należy podać jego pierwszy wyraz a1 i różnicę r .
symbole a3 = a2 + r
dodaj do drukowania 7=5+r
zgłoś błąd na str. 275 7−5=r
szukasz i nie ma? r=2
a2 = a1 + r
6 maja 2007
pobierz nowszy
5 = a1 + 2
5 − 2 = a1
a1 = 3
Odp. a1 = 3 r = 2
a5 = 18 a6 = 21
Rozwiązanie:
spis treści
symbole a6 = a5 + r
dodaj do drukowania 21 = 18 + r
zgłoś błąd na str. 276 21 − 18 = r
szukasz i nie ma? r=3
a1 policzymy z an = a1 + (n − 1)r
6 maja 2007
pobierz nowszy a5 = a1 + (5 − 1)r
18 = a1 + 4 · 3
18 = a1 + 12
18 − 12 = a1
a1 = 6
Odp. a1 = 6 r = 3
a5 = 12 a8 = 18
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV (
a5 = 12
symbole
a8 = 18
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 277 Korzystamy z an = a1 + (n − 1)r
( (
szukasz i nie ma? a5 = 12 a1 = 12 − 4r
a8 = 18 3r = 18 − 12 / : 3
6 maja 2007 ( (
pobierz nowszy a1 + (5 − 1)r = 12 a1 = 12 − 4 · 2
a1 + (8 − 1)r = 18 r=2
( (
a1 + 4r = 12 a1 = 4
a1 + 7r = 18 r=2
(
a1 = 12 − 4r
12 − 4r + 7r = 18
Odp. a1 = 4 r = 2
a11 = 30 a15 = 42
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV (
a11 = 30
symbole
a15 = 42
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 278 Korzystamy z an = a1 + (n − 1)r
( (
szukasz i nie ma? a11 = 30 a1 = 30 − 10r
a15 = 42 4r = 42 − 30 / : 4
6 maja 2007 ( (
pobierz nowszy a1 + (11 − 1)r = 30 a1 = 30 − 10 · 3
a1 + (15 − 1)r = 42 r=3
( (
a1 + 10r = 30 a1 = 0
a1 + 14r = 42 r=3
(
a1 = 30 − 10r
30 − 10r + 14r = 42
Odp. a1 = 0 r = 3
Ciąg geometryczny
a1 – pierwszy wyraz ciągu
q – iloraz ciągu geometrycznego
Definicja:
Kolejny wyraz ciągu geometrycznego powstaje po pomnożeniu poprzedniego wyrazu przez
spis treści iloraz q .
więcej w MatTV an+1 = an · q
symbole
Przykłady:
dodaj do drukowania a1 =3 q =2 3, 6, 12, 24, 48, . . .
a1 = −2 q = −4 −2, 8, −32, 128, −512, . . .
a1 =9 q = 13 9, 3, 1, 31 , 19 , . . .
szukasz i nie ma? a1 =2 q =1 2, 2, 2, 2, 2, . . .
6 maja 2007 n–ty wyraz ciągu geometrycznego

pobierz nowszy
an = a1 · q n−1
suma n–początkowych wyrazów ciągu geometrycznego
1 − qn
Sn = a1 · dla q = 1 Sn = n · a1
1−q
własność ciągu geometrycznego
jakub@matematyka.pisz.pl a2n = an−1 · an+1

• • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: badać czy ciąg jest geometryczny
Zbadaj, czy ciąg jest geometryczny.

spis treści an = 3n an = 2n
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Dla poniższego ciągu geometrycznego podaj pierwszy wyraz a1 i iloraz q .
Oblicz wartość a9 i a12 .
3, 6, 12, . . .
Rozwiązanie:
spis treści a1 = 3
symbole a2 = a1 · q
6=3·q /:3
dodaj do drukowania
q=2
szukasz i nie ma? Korzystamy z an = a1 · q n−1
a9 = 3 · 29−1 = 3 · 28 = 3 · 256 = 768
6 maja 2007 a12 = 3 · 212−1 = 3 · 211 = 3 · 2048 = 6144
pobierz nowszy
Dla poniższego ciągu geometrycznego podaj pierwszy wyraz a1 i iloraz q .
8, 4, 2, . . .
Rozwiązanie:
spis treści a1 = 8
4=8·q /:8
dodaj do drukowania
4 1
zgłoś błąd na str. 282 q= =
8 2
szukasz i nie ma?
Korzystamy z an = a1 · q n−1
1 9−1
8
= 8 · 12 = 8 · 2561 8 1

6 maja 2007 a9 = 8 · 2 = 256 = 32
pobierz nowszy 1 12−1
11
= 8 · 12 1 8 1

a12 = 8 · 2 = 8 · 2048 = 2048 = 256
Dla poniższego ciągu geometrycznego oblicz sumę pierwszych dziesięciu wyrazów.
2, 6, 18, . . .
Rozwiązanie:
1 − qn
spis treści Korzystamy z Sn = a1 ·
1−q
więcej w MatTV a1 = 2
symbole Korzystamy z definicji
dodaj do drukowania a2 = a1 · q
zgłoś błąd na str. 283 6=2·q /:2
szukasz i nie ma? q=3
1 − 310 1 − 59049 −59048
6 maja 2007 S10 = 2 · =2· =2· = 59048
pobierz nowszy 1−3 −2 −2
Dla poniższego ciągu geometrycznego oblicz sumę pierwszych dziesięciu wyrazów.
16, 8, 4, . . .
Rozwiązanie:
1 − qn
spis treści Korzystamy z Sn = a1 ·
1−q
symbole Korzystamy z definicji
dodaj do drukowania a2 = a1 · q
zgłoś błąd na str. 284 8 = 16 · q / : 16
q= =
16 2
6 maja 2007 10
1 − 12 1 − 2110

pobierz nowszy 1 1 1
S10 = 16 · = 16 · = 16 · 1 − : = 16 · 1 − ·2 =
1 − 12 1
2
210 2 1024

1024 1 1023 32 · 1023 1023 31
= 32 · − = 32 · = = = 31
1024 1024 1024 1024 32 32
an = 3n
an+1 = an · q / : an
spis treści an+1
q=
więcej w MatTV an
symbole an+1
Ciąg jest ciągiem geometrycznym, jeżeli an jest stałe (niezależne od n)
n
dodaj do drukowania an = 3
an+1 = 3n+1
szukasz i nie ma? an+1 3n+1 3n · 3
= n = n =3
an 3 3
6 maja 2007 Odp. Ciąg an = 3n jest geometryczny.
pobierz nowszy
an = 2n
an+1 = an · q / : an
spis treści an+1
q=
więcej w MatTV an
symbole an+1
Ciąg jest ciągiem geometrycznym, jeżeli an jest stałe (niezależne od n)
dodaj do drukowania an = 2n
an+1 = 2(n + 1)
szukasz i nie ma?
an+1 2(n + 1) n+1 n 1 1
= = = + = 1 + (zależne od n)
an 2n n n n n
6 maja 2007 Odp. Ciąg an = 2n nie jest geometryczny.
pobierz nowszy
Wyznacz ciąg geometryczny mając dane.
a2 = 10 a3 = 20
Rozwiązanie:
spis treści
Wyznaczyć ciąg geometryczny oznacza, że należy podać jego pierwszy wyraz a1 i iloraz q .
dodaj do drukowania 20 = 10 · q / : 10
zgłoś błąd na str. 287 q=2
szukasz i nie ma? a2 = a1 · q
10 = a1 · 2 / : 2
6 maja 2007
pobierz nowszy
a1 = 5
Odp. a1 = 5 q = 2
a4 = 16 a5 = 2
Rozwiązanie:
spis treści
Wyznaczyć ciąg geometryczny oznacza, że należy podać jego pierwszy wyraz a1 i iloraz q .
2 1
q= =
16 8
szukasz i nie ma?
a1 policzymy z an = a1 · q n−1
6 maja 2007 4−1
pobierz nowszy 1
a4 = a1 ·
8
3
1
16 = a1 ·
8
1
16 = a1 · / · 512
512
a1 = 8192
1
Odp. a1 = 8192 q = 8
a3 = 9 a5 = 81
Rozwiązanie: (
spis treści
a3 = 9
symbole Korzystamy z an = a1 · q n−1
dodaj do drukowania
a1 · q 3−1 = 9
(
szukasz i nie ma? a1 · q 5−1 = 81
a1 · q 2 = 9 / : q 2
(
6 maja 2007
a1 · q 4 = 81
pobierz nowszy  9
 a1 = q 2


 9 · q 4 = 81


q2

9
 a1 =

q2
9 · q 2 = 81 / : 9



9
 a1 =

q2
jakub@matematyka.pisz.pl  q2 = 9

dalej
Równanie q 2 = 9 ma dwa rozwiązania q = −3 lub q = 3.
 a1 = 9  a1 = 9
 
q2 lub q2
q = −3 q=3
 
 a1 = 9 a = 9
 
spis treści 1
(−3)2 32
więcej w MatTV
q=3
( q = −3
 
symbole (
a1 = 1 a1 = 1
dodaj do drukowania
q = −3 q=3
Odp. Rozwiązaniem są dwa ciągi geometryczne:
szukasz i nie ma?
a1 = 1, q = −3 lub a1 = 1, q = 3.
6 maja 2007
pobierz nowszy
a4 = 1 a7 = 8
Rozwiązanie: (
spis treści
a4 = 1
symbole Korzystamy z an = a1 · q n−1
dodaj do drukowania
a1 · q 4−1 = 1
(
szukasz i nie ma? a1 · q 7−1 = 8
a1 · q 3 = 1 / : q 3
(
6 maja 2007
a1 · q 6 = 8
pobierz nowszy  1
 a1 = q 3


 1 · q6 = 8


q3

1
 a1 =

q3
 3

q =8
 a1 = 1 = 1

23 8
jakub@matematyka.pisz.pl 
q=2
Odp. Rozwiązaniem jest ciąg geometryczny: a1 = 18 , q = 2
Kapitalizacja odsetek
Przykład:
Na koncie jest 200 zł. Co roku bank dopisuje 5%.
czas konto odsetki
początek 200
spis treści po roku 210 10
więcej w MatTV po 2 latach 220,5 10,5
symbole po 3 latach 231,53 11,03
po 4 latach 243,11 11,58
dodaj do drukowania
. . .
zgłoś błąd na str. 292 . . .
szukasz i nie ma? . . .
Jak widać odstetki dopisywane co roku przez bank, zwiekszają się. Nazywamy to kapitalizacją
6 maja 2007 odsetek.
pobierz nowszy Do policzenia, ile będziemy mieć na koncie np. po 20 latach, możemy wykorzystać wzór:
K = K0 · (1 + p)n
K0 – kapitał początkowy
p – procent dopisywany
n – ile razy dopisano odsetki
• • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować procent składany w zadaniach
również dotyczących oprocentowania lokat i kredytów
spis treści
Wpłacasz 6000 zł na konto oprocentowane na 5% w skali roku. Ile będzie
pieniędzy na koncie po 7 latach, jeżeli odsetki dopisywane są raz w roku?
więcej w MatTV
symbole Wpłacasz 8000 zł na konto oprocentowane na 4% w skali roku. Ile będzie
pieniędzy na koncie po 5 latach, jeżeli odsetki dopisywane są co pół roku?
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 293 Wpłacasz 4000 zł na konto oprocentowane na 8% w skali roku. Ile będzie
pieniędzy na koncie po 9 latach, jeżeli odsetki dopisywane są co kwartał?
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Wpłacasz 6000 zł na konto oprocentowane na 5% w skali roku. Ile będzie pieniędzy na koncie
po 7 latach, jeżeli odsetki dopisywane są raz w roku?
Rozwiązanie:
Korzystamy z K = K0 · (1 + p)n
spis treści K0 = 6000
więcej w MatTV 5
p = 5% = 100 = 0, 05
symbole n =7
K = 6000 · (1 + 0, 05)7 = 6000 · (1, 05)7 ≈ 6000 · 1, 4071 = 8442, 6
dodaj do drukowania
Odp. Po 7 latach na koncie będzie 8442,6 zł.
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
po 5 latach, jeżeli odsetki dopisywane są co pół roku?
Rozwiązanie:
spis treści
K0 = 8000
więcej w MatTV
symbole Odsetki są dopisywane co pół roku czyli 2 razy w roku. 4% w skali roku oznacza, że co pół
roku dopisywane jest tylko 4% : 2 = 2%.
p = 2% = 100 = 0, 02
zgłoś błąd na str. 295 Odsetki są dopisywane 2 razy w roku, więc w ciągu 5 lat będą dopisywane 2 · 5 = 10 razy.
szukasz i nie ma? n = 10
K = 8000 · (1 + 0, 02)10 = 8000 · (1, 02)10 ≈ 8000 · 1, 22 = 9760

6 maja 2007
pobierz nowszy
Odp. Po 5 latach na koncie będzie 9760 zł.
po 9 latach, jeżeli odsetki dopisywane są co kwartał?
Rozwiązanie:
spis treści K0 = 4000
więcej w MatTV
Odsetki są dopisywane co kwartał (trzy miesiące) czyli 4 razy w roku. 8% w skali roku
symbole oznacza, że co kwartał dopisywane jest tylko 8% : 4 = 2%.
2
dodaj do drukowania p = 2% = 100 = 0, 02
zgłoś błąd na str. 296 Odsetki są dopisywane 4 razy w roku, więc w ciągu 9 lat będą dopisywane 4 · 9 = 36 razy.
n = 36
szukasz i nie ma?
K = 4000 · (1 + 0, 02)36 = 4000 · (1, 02)36 ≈ 4000 · 2, 0399 = 8159, 6
6 maja 2007
pobierz nowszy Odp. Po 9 latach na koncie będzie 8159,6 zł.
Nieskończony ciąg geometryczny
Suma nieskończonego ciągu geometrycznego
a1
S=
1−q
spis treści Wzór jest prawdziwy, jeżeli −1 < q < 1.
więcej w MatTV
symbole Przykłady:
1 1 1 1 1
dodaj do drukowania 1+ + + +··· a1 = 1 q= S= 1− 12
=2
2 4 8 2
zgłoś błąd na str. 297 1 1 1 1 1 1 1
3
szukasz i nie ma? + + + + ··· a1 = q= S= 2
1− 13
= 4
2 6 18 54 2 3
1 1 1 8
6 maja 2007 8 − 4 + 2 − 1 + − + ··· a1 = 8 q=− S= 1−(− 12 )
= 5 13
2 4 2
pobierz nowszy
• • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: obliczać sumę szeregu geometrycznego
oblicz sumę nieskończonego ciągu geometrycznego

5 4 8
spis treści 15 + 5 + 3 + ··· 2+ 5 + 25 + ···
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz sumę nieskończonego ciągu geometrycznego
5
15 + 5 + + ···
3
Rozwiązanie:
spis treści a1 = 15
5
zgłoś błąd na str. 299 q=
15
szukasz i nie ma? 1
q=
3
6 maja 2007 1
pobierz nowszy q= 3 spełnia nierówności: −1 < q < 1.
a1
Korzystamy z S =
1−q
15 2 3 45 1
S= = 15 : = 15 · = = 22
1 − 13 3 2 2 2
Oblicz sumę nieskończonego ciągu geometrycznego
4 8
2+ + + ···
5 25
Rozwiązanie:
spis treści a1 = 2
=2·q /:2
5
q= :2
szukasz i nie ma? 5
4 1 4 2
q= · = =
6 maja 2007 5 2 10 5
pobierz nowszy 2
q= 5 spełnia nierówności: −1 < q < 1.
a1
Korzystamy z S =
1−q
2 3 5 10 1
S= 2 =2: =2· = =3
1− 5
5 3 3 3
Zamień ułamek okresowy dziesiętny na ułamek zwykły
0, (3)
Rozwiązanie:
spis treści
0, (3) = 0, 3333 . . .
więcej w MatTV
symbole
= 0, 3 + 0, 03 + 0, 003 + 0, 0003 + · · ·
3 3 3 3
dodaj do drukowania = + + + + ···
10 100 1000 10000
zgłoś błąd na str. 301 Otrzymaliśmy nieskończony ciąg geometryczny
szukasz i nie ma?
3
a1 =
6 maja 2007 10
pobierz nowszy 3 1 3 1
· = dlatego q =
10 10 100 10
a1
Korzystamy z S =
1−q
3
10 3 9 3 10 3 1
S= 1 = : = · = =
1− 10
10 10 10 9 9 3
Odp. 0,(3)= 13
2, (7)
Rozwiązanie:
spis treści
2, (7) = 2, 7777 . . .
więcej w MatTV
symbole
= 2 + 0, 7 + 0, 07 + 0, 007 + 0, 0007 + · · ·
7 7 7 7
dodaj do drukowania =2+ + + + + ···
|10 100 1000 {z 10000 }
zgłoś błąd na str. 302 nieskończony ciąg geometryczny
szukasz i nie ma?
7
a1 =
6 maja 2007 10
· = dlatego q =
10 10 100 10
a1
Korzystamy z S =
1−q
7
10 7 9 7 10 7
S= 1 = : = · =
1− 10
10 10 10 9 9
7 7
2, (7) = 2 + =2
9 9
Odp. 2, (7) = 2 79
0, (12)
Rozwiązanie:
spis treści
0, (12) = 0, 121212 . . .
więcej w MatTV
symbole
= 0, 12 + 0, 0012 + 0, 000012 + · · ·
12 12 12
dodaj do drukowania = + + + ···
100 10000 1000000
zgłoś błąd na str. 303 Otrzymaliśmy nieskończony ciąg geometryczny
szukasz i nie ma?
12
a1 =
6 maja 2007 100
· = dlatego q =
100 100 10000 100
a1
Korzystamy z S =
1−q
12
100 12 99 12 100 12
S= 1 = : = · =
1− 100
100 100 100 99 99
Odp. 0,(12)= 12
99
0, 2(5)
Rozwiązanie:
spis treści
0, 2(5) = 0, 25555 . . .
więcej w MatTV
symbole
= 0, 2 + 0, 05 + 0, 005 + 0, 0005 + 0, 00005 + · · ·
2 5 5 5 5
dodaj do drukowania = + + + + + ···
10 |100 1000 10000 {z 100000 }
zgłoś błąd na str. 304 nieskończony ciąg geometryczny
szukasz i nie ma?
5
a1 =
6 maja 2007 100
· = dlatego q =
100 10 1000 10
a1
Korzystamy z S =
1−q
5
100 5 9 5 10 5 1
S= 1 = : = · = =
1− 10
100 10 100 9 90 18
2 1 36 10 46 23
0, 2(5) = + = + = =
10 18 180 180 180 90
Odp. 0,2(5)= 90
Proste granice
Przykłady granic, których wynik jest oczywisty.
lim n = ∞ dla 3n2 , 5n3 , 8n5 , n7 , . . . też ∞

n→∞
lim (−n) = −∞ dla −3n2 , −5n3 , −8n5 , −n7 , . . . też −∞

spis treści n→∞
więcej w MatTV 1 −2 3 8 −9
symbole lim =0 dla , , , ,... też 0
n→∞ n n n2 n n3
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 305 Jeżeli a > 1 to lim an = ∞
n→∞
szukasz i nie ma? n n
n n n 1 5
lim 2 = ∞ dla 8 , 2 , 1 , ,... też ∞
n→∞ 3 4
6 maja 2007
pobierz nowszy
Jeżeli |a|< 1 to lim an = 0

n→∞
n n n
1 2 n 3 4
lim =0 dla − , (0, 3) , − , n,... też 0
n→∞ 2 3 5 7
Odgadywanie prostych granic
ciąg granica
lim n = ∞ 1, 2, 3, 4, 5, 6, . . . ∞
n→∞
spis treści lim (−n) = −∞ −1, −2, −3, −4, −5, −6, . . . −∞
n→∞
więcej w MatTV
symbole 1 1 1 1 1 1 1
lim =0 , , , , , ,... 0
n→∞ n 1 2 3 4 5 6
dodaj do drukowania
lim 2n = ∞ 2, 4, 8, 16, 32, 64, . . . ∞
zgłoś błąd na str. 306 n→∞
n
szukasz i nie ma? 1 1 1 1 1 1 1
lim =0 , , , , , ,... 0
n→∞ 2 2 4 8 16 32 64
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować twierdzenia o granicy sumy, różnicy,
iloczynu i ilorazu ciągów zbieżnych do obliczania granic ciągów
Oblicz granice:
spis treści 2 4 3
więcej w MatTV lim lim lim
n→∞ n+4 n→∞ 6 − 2n n→∞ n2 + 5n
symbole
Oblicz granice:
dodaj do drukowania 5n2 + 3n − 2 4n + 2 n5 − 2n3 + 5
lim lim lim
n→∞ 2n2 + 5 2
n→∞ 7n − 2n + 4 n→∞ n3 − n + 2
szukasz i nie ma? Oblicz granice:
2 n + 4n 8n − 5 4n+1 + 5 · 3n
lim lim lim
n→∞ 5n + 3n n→∞ 2n + 6n n→∞ 8 · 4n−1 − 7
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz granice:
2
lim
n→∞ n+4
Rozwiązanie:
Wyciągamy przed nawias największą potęgę.

spis treści
więcej w MatTV 0
symbole
2 2 2 1 2 2
lim = lim n 4
= lim 4
= lim · 4 =0· =0
dodaj do drukowania n→∞ n + 4 n→∞ n +n n→∞ n 1 + n→∞ n 1 + 1
n n n
0
szukasz i nie ma? Korzystamy z prostych granic.
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz granice:
4
lim
n→∞ 6 − 2n
Rozwiązanie:

spis treści
więcej w MatTV
symbole 4 4 4
lim = lim 6 2n
= lim 6
=
n→∞ 6 − 2n n→∞ n − n→∞ n −2
dodaj do drukowania n n n

1 4 4
szukasz i nie ma? = lim · 6 =0· =0
n→∞ n
n −2 −2
6 maja 2007 0 0
pobierz nowszy Korzystamy z prostych granic.
Oblicz granice:
3
lim
n→∞ n2 + 5n
Rozwiązanie:

spis treści
więcej w MatTV
symbole 3 3 3
lim = lim = lim =
dodaj do drukowania n→∞ n2 + 5n n→∞ n2 · n2
n2 + 5n
n2
n→∞ n2 · 1 + n5

1 3 3
szukasz i nie ma? = lim · 5 =0· =0
n→∞ n2 1 + n
1
6 maja 2007 0 0
pobierz nowszy Korzystamy z prostych granic.
Oblicz granice:
5n2 + 3n − 2
lim
n→∞ 2n2 + 5
Rozwiązanie:

spis treści
więcej w MatTV
symbole 0 0

dodaj do drukowania 2 5n2 3n 2
5n2 + 3n − 2 n · n2 + n2 − n2 5 + n3 − n22 5 1
lim = lim 2n2
= lim 5 = =2
zgłoś błąd na str. 311 2n2 + 5 5

n→∞ n→∞ n2 · n2 + n2
n→∞ 2 + n2 2 2
szukasz i nie ma?
0
6 maja 2007 Korzystamy z prostych granic.
pobierz nowszy
Oblicz granice:
4n + 2
lim
n→∞ 7n2 − 2n + 4
Rozwiązanie:

spis treści
więcej w MatTV
symbole n · 4n 2

4n + 2 n + n
lim = lim 2 =
dodaj do drukowania n→∞ 7n2 − 2n + 4 n→∞ n2 · 7n2 − 2n 4
n n2 + n2
szukasz i nie ma?
1 4 + n2 4
= lim · =0· =0
n→∞ n 7 − 2 + 42 7
n n
6 maja 2007
pobierz nowszy
0 0
Korzystamy z prostych granic.
Oblicz granice:
n5 − 2n3 + 5
lim
n→∞ n3 − n + 2
Rozwiązanie:

spis treści
więcej w MatTV
symbole
n5 2n3 5

5 3
n − 2n + 5 n5 n5 − n5 + n5
dodaj do drukowania lim = lim =
n3 − n + 2 n→∞ n3 n3 n 2
n→∞
n3 − n3 + n3
0 0
szukasz i nie ma? ∞
2 5
1− n2 + n5 1
= lim n2 · 1 2 =∞· =∞
6 maja 2007 n→∞ 1− n2 + n3
1
pobierz nowszy
0 0
Oblicz granice:
2n + 4 n
lim
n→∞ 5n + 3n
Rozwiązanie:

spis treści
więcej w MatTV
symbole 0 0
n
2 n n 2 n
4n + 44n

dodaj do drukowania 2n + 4n 4n 4 4 +1 1
lim = lim 5n 3 n = lim n = 0 · = 0
n→∞ 5n + 3n n→∞ 5n + 5n n→∞ 5 1+ 5 3 1
zgłoś błąd na str. 314 5n
szukasz i nie ma? 0

6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz granice:
8n − 5
lim
n→∞ 2n + 6n
Rozwiązanie:

spis treści
więcej w MatTV
symbole ∞ 0
n
8 n n
8n − 85n 1 − 5 81

dodaj do drukowania 8n − 5 8n 8 1
lim = lim 2n 6 n = lim n =∞· =∞
n→∞ 2n + 6n 2

n→∞ 6n + 6n n→∞ 6 +1 1
zgłoś błąd na str. 315 6n 6
szukasz i nie ma? 0

6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz granice:
4n+1 + 5 · 3n
lim
n→∞ 8 · 4n−1 − 7
Rozwiązanie:
Na początku rozkładamy składniki ułamka, a następnie wyciągamy przed nawias największą

spis treści
potęgę.
więcej w MatTV
symbole n n
4n+1 + 5 · 3n 4n · 4 + 5 · 3n 4n 44n·4 + 5·3
4n
dodaj do drukowania lim = lim = lim =
n→∞ 8 · 4n · 4−1 − 7

n→∞ 8 · 4n−1 − 7 n→∞ n 8·4n ·4−1
4 4n − 47n
szukasz i nie ma?
n
4 + 5 34

4
= lim 1 1
n = = 2
6 maja 2007 n→∞ 8 ·
4 −7 4
2
pobierz nowszy
0
Upraszczanie
Przykłady:
5x 3x2
=5 =3
x x2
spis treści
6x5 6x2 · x3 4x7 4x · x6
więcej w MatTV = = 6x3 = = 4x6
x2 x2 x x
symbole
dodaj do drukowania x3 x3 1 3x2 3x2 3
= 3 2 = 2 = 2 4 = 4
zgłoś błąd na str. 317 x5 x ·x x x6 x ·x x
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Upraszczanie
Przykłady:
5n 3n2
=5 =3
n n2
spis treści
6n5 6n2 · n3 4n7 4n · n6
więcej w MatTV = = 6n3 = = 4n6
n2 n2 n n
symbole
dodaj do drukowania n3 n3 1 3n2 3n2 3
= 3 2 = 2 = 2 4 = 4
zgłoś błąd na str. 318 n5 n ·n n n6 n ·n n
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Proste granice przy x → +∞
lim x = +∞ dla 2x, 5x2 , 7x3 , . . . też +∞

x→+∞
spis treści lim (−x) = −∞ dla −2x, −5x2 , −7x3 , . . . też −∞

x→+∞
więcej w MatTV
1 1 5 7 9
symbole lim =0 dla ,− , ,− 4,... też 0
x→+∞ x 2x x2 x3 x
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Odgadywanie prostych granic przy x → +∞
x 1 2 3 4 → +∞
lim 2x = +∞
x→+∞ 2x 2 4 6 8 → +∞
spis treści
więcej w MatTV
symbole x 1 2 3 4 → +∞
lim (−2x) = −∞
dodaj do drukowania x→+∞ −2x −2 −4 −6 −8 → −∞

szukasz i nie ma?
1 x 1 2 3 4 → +∞
lim =0 1 1 1 1 1
x→+∞ 2x → 0
6 maja 2007 2x 2 4 6 8
pobierz nowszy
x 1 2 3 4 → +∞

5
lim − 2 =0
x→+∞ x − x52 − 51 − 54 − 59 5
− 16 → 0
Proste granice przy x → −∞
nieparzyste
z }| {
lim x = −∞ dla x3 , x5 , 2x7 , . . . też −∞
x→−∞
spis treści
parzyste
więcej w MatTV z }| {
symbole lim x2 = +∞ dla x4 , x6 , 3x8 , . . . też +∞
x→−∞
dodaj do drukowania 1 1 1 2 3
lim =0 dla − 2
, 3,− 4, 5,... też 0
zgłoś błąd na str. 321 x→−∞ x x x x x
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Odgadywanie prostych granic przy x → −∞
x −1 −2 −3 −4 → −∞
lim x3 = −∞ 3
x→−∞ x −1 −8 −27 −64 → −∞
spis treści
więcej w MatTV
symbole x −1 −2 −3 −4 → −∞
lim x2 = +∞
dodaj do drukowania
x→−∞ x2 1 4 9 16 → +∞

szukasz i nie ma? x −1 −2 −3 −4 → −∞
1
lim =0 1
x→−∞ x x − 11 − 12 − 13 − 14 → 0
6 maja 2007
pobierz nowszy
1 x −1 −2 −3 −4 → −∞
lim =0
x→−∞ x2 1 1 1 1 1
→ 0
x2 1 4 9 16
• •
Oblicz granice:
lim (x2 − 5x + 2) lim (−2x3 + x2 − 4)
x→+∞ x→+∞
p p
spis treści lim 2x3 − 3x lim −3x2 5x2 + 7
x→+∞ x→+∞
więcej w MatTV
symbole Oblicz granice:
dodaj do drukowania 2x3 − 4x + 5 x5 − 2x2 + 3x
lim lim
x→+∞ 7x3 − 8x + 4 x→+∞ x2 − 1
x3 − 8x2 −3x5 + 2x3 − 1
szukasz i nie ma? lim lim
x→+∞ 2x4 − 3x + 2 x→+∞ 5x + 7
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz granice:
lim (x2 − 5x + 2)
x→+∞
Rozwiązanie:
Wyciągamy przed nawias największą potęgę:

spis treści
więcej w MatTV
x2

2 2 5x 2
symbole lim (x − 5x + 2) = lim x − 2 + 2 =
x→+∞ x→+∞ x2 x x
dodaj do drukowania
+∞ 0 0
5 2
szukasz i nie ma? = lim x2 1 − + 2 = +∞ · 1 = +∞
x→+∞ x x
6 maja 2007
pobierz nowszy
Korzystamy z prostych granic przy x → +∞
Oblicz granice:
lim (−2x3 + x2 − 4)
x→+∞
Rozwiązanie:

spis treści
więcej w MatTV
symbole
−2x3 x2 4

3 2 3
lim (−2x + x − 4) = lim x + − 3 =
dodaj do drukowania x→+∞ x→+∞ x3 x3 x
+∞
szukasz i nie ma?
1 4
= lim x3 −2 + − 3 = +∞ · (−2) = −∞
x→+∞ x x
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz granice: p
lim 2x3 − 3x
x→+∞
Rozwiązanie:

spis treści
więcej w MatTV
symbole s s
2x3

p 3x 3
dodaj do drukowania lim 2x3 − 3x = lim x3 3
− 3 = lim x32 − 2 = +∞
x→+∞ x→+∞ x x x→+∞ x
zgłoś błąd na str. 326 +∞
0
szukasz i nie ma?

6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz granice: p
lim −3x2 5x2 + 7
x→+∞
Rozwiązanie:

spis treści
więcej w MatTV
symbole s !
5x2

p 7
dodaj do drukowania lim −3x2 5x2 + 7 = lim −3x 2
x2 + 2
x→+∞ x→+∞ x2 x
szukasz i nie ma? s !
2 7
= lim −3x x2 5+ 2 = −∞ · ∞ = −∞
x→+∞ x
6 maja 2007
pobierz nowszy −∞ +∞
0
Oblicz granice:
2x3 − 4x + 5
lim
x→+∞ 7x3 − 8x + 4
Rozwiązanie:
spis treści Wyciągamy przed nawias największą potęgę:
więcej w MatTV
symbole 0 0

3 2x3 4x 5
dodaj do drukowania 2x3 − 4x + 5 x x3 − x3 + x3 2− 4
+ 5
2
x2 x3
lim = lim 7x3
= lim 8 4 =
zgłoś błąd na str. 328 x→+∞ 7x3 − 8x + 4 x→+∞ x3 − 8x 4
+ x3 x→+∞ 7− + 7
x3 x3 x2 x3
szukasz i nie ma?
0 0
6 maja 2007 Korzystamy z prostych granic przy x → +∞

pobierz nowszy
Oblicz granice:
x5 − 2x2 + 3x
lim
x→+∞ x2 − 1
Rozwiązanie:
więcej w MatTV

symbole 5 2 x5 x5
− 2x2
+ 3x
x − 2x + 3x x5 x5 x5
dodaj do drukowania lim = lim x2
x2 − 1 1

x→+∞ x→+∞ x2 x2 − x2
0 0
szukasz i nie ma? +∞
1 − x23 + x34 1
= lim x3 · = +∞ · = +∞
6 maja 2007 x→+∞ 1 − x12 1
pobierz nowszy
0
Oblicz granice:
x3 − 8x2
lim
x→+∞ 2x4 − 3x + 2
Rozwiązanie:
więcej w MatTV

symbole 3 2 x3 x3
− 8x2
x − 8x x3 x3
dodaj do drukowania lim = lim 2x4
=
x→+∞ 2x4 − 3x + 2 x→+∞ x4 x4 − 3x
x4 + 2
x4
0 0
szukasz i nie ma?
1 1 − x8 1
= lim · =0· =0
6 maja 2007 x→+∞ x 2 − 33 + 2 2
x x4
pobierz nowszy
0 0
Oblicz granice:
−3x5 + 2x3 − 1
lim
x→+∞ 5x + 7
Rozwiązanie:
więcej w MatTV

symbole x5 −3x5
− 2x3 1
x5 − x5
5 3
−3x + 2x − 1 x5
dodaj do drukowania lim = lim 5x 7
=
x→+∞ 5x + 7 x→+∞ x x + x
0 0
szukasz i nie ma? +∞
−3 − x22 − x15 −3
= lim x4 · = +∞ · = −∞
6 maja 2007 x→+∞ 5 + x7 5
pobierz nowszy
0
Oblicz granice:
lim (x3 − 2x + 4)
x→−∞
Rozwiązanie:

spis treści
więcej w MatTV
x3

3 3 2x 4
symbole lim (x − 2x + 4) = lim x − 3 + 3 =
x→−∞ x→−∞ x3 x x
dodaj do drukowania
−∞ 0 0
2 4
szukasz i nie ma? = lim x3 1 − 2 + 3 = −∞ · 1 = −∞
x→−∞ x x
6 maja 2007
pobierz nowszy
Korzystamy z prostych granic przy x → −∞
Oblicz granice:
lim (x4 − 2x2 + 5x)
x→−∞
Rozwiązanie:

spis treści
więcej w MatTV
x4 2x2

4 2 4 5x
symbole lim (x − 2x + 5x) = lim x − + 4 =
x→−∞ x→−∞ x4 x4 x
dodaj do drukowania
0 0
+∞
2 5
szukasz i nie ma? = lim x4 1 − 2 + 3 = +∞ · 1 = +∞
x→−∞ x x
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz granice:
lim (−3x + 5)
x→−∞
Rozwiązanie:

spis treści
więcej w MatTV
−3x 5
symbole lim (−3x + 5) = lim x − =
x→−∞ x→−∞ x x
dodaj do drukowania
0
−∞
5
szukasz i nie ma? = lim x −3 − = −∞ · (−3) = +∞
x→−∞ x
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz granice:
lim (−5x2 − 3x + 1)
x→−∞
Rozwiązanie:

spis treści
więcej w MatTV
symbole
−5x2 3x 1

2 2
lim (−5x − 3x + 1) = lim x − 2 + 2 =
dodaj do drukowania x→−∞ x→−∞ x2 x x
zgłoś błąd na str. 335 ∞ 0 0
szukasz i nie ma?
3 1
= lim x2 −5 − + 2 = +∞ · (−5) = −∞
x→−∞ x x
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz granice: p
lim 6x2 − 3x + 1
x→−∞
Rozwiązanie:

spis treści
więcej w MatTV s
symbole
p 6x2 3x 1
lim 6x2 − 3x + 1 = lim x2 2
− 2 + 2 =
x→−∞ x→−∞ x x x
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 336 s
3 1
szukasz i nie ma? = lim x2 6 − + 2 = +∞
x→−∞ x x
+∞
6 maja 2007 0 0
pobierz nowszy
Oblicz granice: p
lim x x4 − 2x3
x→−∞
Rozwiązanie:

spis treści
więcej w MatTV s
symbole
p
4 3 4
x4 2x3
lim x x − 2x = lim x x − 4 =
x→−∞ x→−∞ x4 x
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 337 s
2
szukasz i nie ma? = lim x x4 1 − = −∞ · ∞ = −∞
x→−∞ x
6 maja 2007 −∞ +∞ 0
pobierz nowszy
Oblicz granice:
2x2 − 3x + 1
lim
x→−∞ 4x2 − 5
Rozwiązanie:
więcej w MatTV

symbole 2 x2 2x2
− 3x
+ 1
2x − 3x + 1 x2 x2 x2
dodaj do drukowania lim = lim 4x2
4x2 − 5 5

x→−∞ x→−∞ x2 x2 − x2
0 0
szukasz i nie ma?
2 − x3 + x12 2 1
= lim = =
6 maja 2007 x→−∞ 4 − x52 4 2
pobierz nowszy
0
Oblicz granice:
x4 + 2x3 + 3x
lim
x→−∞ x3 − 5x
Rozwiązanie:
więcej w MatTV

symbole 4 3 x4 x4
− 2x3
+ 3x
x + 2x + 3x x4 x4 x4
x3 − 5x 5x

x→−∞ x→−∞ x3 x3 − x3
−∞ 0 0
szukasz i nie ma?
1 − x2 + x33 1
= lim x · = −∞ · = −∞
6 maja 2007 x→−∞ 1 − x52 1
pobierz nowszy
0
Oblicz granice:
−3x2 + 1
lim
x→−∞ x5 − 2x3 + x2
Rozwiązanie:
więcej w MatTV

symbole 2 x2 −3x2
+ 1
−3x + 1 x2 x2
dodaj do drukowania lim = lim x5 2x3 x2
x5 − 2x3 + x2 x→−∞ x5

x→−∞
x5 − x5 + x5
0 0
szukasz i nie ma?
1 −3 + x12 −3
= lim · =0· =0
6 maja 2007 x→−∞ x3 1 − 22 + 13 1
x x
pobierz nowszy
0 0
Oblicz granice:
−5x5 + 3x
lim
x→−∞ x2 − 2
Rozwiązanie:
więcej w MatTV

symbole 5 x5 −5x5
+ 3x
−5x + 3x x5 x5
x2 − 2 2

x→−∞ x→−∞ x2 −
x2 x2
0
szukasz i nie ma? −∞
−5 + x34 −5
= lim x3 · = −∞ · = +∞
6 maja 2007 x→−∞ 1 − x22 1
pobierz nowszy
0
granica w punkcie i pochodna funkcji
• wyrażenia nieoznaczone
• granica właściwa funkcji w punkcie
• definicja pochodnej funkcji
spis treści • proste pochodne
więcej w MatTV • działania na pochodnych
symbole • styczna do krzywej
• badanie monotoniczności za pomocą pochodnej
dodaj do drukowania
• ekstrema
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 rozwiązane zadania

pobierz nowszy
Wzory, definicje, twierdzenia (Granica i pochodna funkcji)
• Proste granice przy x → ∞

• Proste granice przy x → −∞
• Wyrażenia nieoznaczone
• Definicja pochodnej funkcji
spis treści • Proste pochodne
więcej w MatTV • Działania na pochodnych
symbole • Styczna do krzywej
• Badanie monotoniczności za pomocą pochodnej
dodaj do drukowania
• Ekstrema
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• •
Oblicz granice:
lim (x3 − 2x + 4) lim (x4 − 2x2 + 5x)
x→−∞ x→−∞
−5x2 − 3x + 1

spis treści lim (−3x + 5) lim
x→−∞ x→−∞
więcej w MatTV p p
lim 6x2 − 3x + 1 lim x x4 − 2x3
symbole x→−∞ x→−∞
dodaj do drukowania Oblicz granice:

zgłoś błąd na str. 344 2x2 − 3x + 1 x4 + 2x3 + 3x
lim lim
szukasz i nie ma? x→−∞ 4x2 − 5 x→−∞ x3 − 5x
−3x2 + 1 −5x5 + 3x
lim 5 lim
6 maja 2007 x→−∞ x − 2x3 + x2 x→−∞ x2 − 2
pobierz nowszy
Wyrażenia nieoznaczone
Przy liczeniu granicy funkcji możemy otrzymać wyrażenie nieoznaczone:
0 ∞
0·∞ ∞−∞ −∞+∞
0 ∞
spis treści Należy wtedy zacząć liczyć od początku, przekształcając funkcję w inny sposób.
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • • •
wymagania maturalne wstęp do ciągłości funkcji – granica właściwa funkcji w punkcie
Oblicz granice:
spis treści lim x2 lim (x3 − 4x + 1)
x→5 x→2
więcej w MatTV
symbole Oblicz granice:
dodaj do drukowania x2 − 1 x+2
lim lim
x→1 x − 1 x→−2x2 − 4
x3 − 8 x2 − 4x + 3
szukasz i nie ma? lim lim
x→2 x − 2 x→3 x−3
x2 − 4x + 4 4
x −1
6 maja 2007 lim 2 lim
pobierz nowszy x→2 x − x − 2 x→1 x − 1
Oblicz granice:
lim x2
x→5
Rozwiązanie:
Dla prostych funkcji granice liczymy tak:

spis treści
więcej w MatTV lim x2 = 52 = 25
x→5
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz granice:
lim (x3 − 4x + 1)
x→2
Rozwiązanie:
Dla prostych funkcji granice liczymy tak:

spis treści
więcej w MatTV lim (x3 − 4x + 1) = 23 − 4 · 2 + 1 = 8 − 8 + 1 = 1
x→2
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz granice:
x2 − 1
lim
x→1 x − 1
Rozwiązanie:
0
Jeżeli za x podstawimy 1 to otrzymamy wyrażenie nieoznaczone 0
spis treści
Liczymy inaczej:
więcej w MatTV
symbole x2 − 1 (x − 1)(x + 1)
lim = lim = lim (x + 1) = 1 + 1 = 2
x→1 x − 1 x→1 x−1 x→1
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz granice:
x+2
lim
x→−2 x2 − 4
Rozwiązanie:
0
Jeżeli za x podstawimy -2 to otrzymamy wyrażenie nieoznaczone 0
spis treści
Liczymy inaczej:
więcej w MatTV
symbole x+2 x+2 1 1 1
lim = lim = lim = =−
x→−2 x2 − 4 x→−2 (x − 2)(x + 2) x→−2 x − 2 −2 − 2 4
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz granice:
x3 − 8
lim
x→2 x − 2
Rozwiązanie:
0
spis treści
Liczymy inaczej:
więcej w MatTV
symbole x3 − 8 (x − 2)(x2 + 2x + 4)
lim = lim =
x→2 x − 2 x→2 x−2
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 351 = lim (x2 + 2x + 4) = 22 + 2 · 2 + 4 = 4 + 4 + 4 = 12
x→2
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz granice:
x2 − 4x + 3
lim
x→3 x−3
Rozwiązanie:
0
spis treści
Liczymy inaczej:
więcej w MatTV
symbole x2 − 4x + 3
dodaj do drukowania ∆= (−4)2 − 4 · 1 · 3 = 16 − 12 = 4
√ √
zgłoś błąd na str. 352 ∆= 4=2
szukasz i nie ma? −(−4) − 2 4−2 2
x1 = = = =1
2·1 2 2
6 maja 2007
pobierz nowszy −(−4) + 2 4+2 6
x2 = = = =3
2·1 2 2
postać iloczynowa: (x − 1)(x − 3)
x2 − 4x + 3 (x − 1)(x − 3)
lim = lim = lim (x − 1) = 3 − 1 = 2
x→3 x−3 x→3 x−3 x→3
Oblicz granice:
x2 − 4x + 4
lim
x→2 x2 − x − 2
Rozwiązanie:
0
spis treści
Liczymy inaczej:
więcej w MatTV
symbole x2 − 4x + 4 = (x − 2)2
dodaj do drukowania x2 − x − 2 = (x + 1)(x − 2)
x2 − 4x + 4 (x − 2)2 x−2 2−2 0
szukasz i nie ma? lim = lim = lim = = =0
x→2 x2 − x − 2 x→2 (x + 1)(x − 2) x→2 x + 1 2+1 3
6 maja 2007
pobierz nowszy
x2 − 4x + 4
∆= (−4)2 − 4 · 1 · 4 = 16 − 16 = 0
−(−4) 4
x1 = = =2
2·1 2
spis treści
więcej w MatTV postać iloczynowa: (x − 2)2
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
x2 − x − 2
∆= (−1)2 − 4 · 1 · (−2) = 1 + 8 = 9
√ √
∆= 9=3
−(−1) − 3 1−3 −2
x1 = = = = −1
spis treści 2·1 2 2
więcej w MatTV −(−1) + 3 1+3 4
symbole
x2 = = = =2
2·1 2 2

dodaj do drukowania postać iloczynowa: x − (−1) (x − 2) = (x + 1)(x − 2)
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz granice:
x4 − 1
lim
x→1 x − 1
Rozwiązanie:
0
spis treści
Liczymy inaczej:
więcej w MatTV
symbole x4 − 1 (x2 )2 − 1 (x2 − 1)(x2 + 1)
lim = lim = lim =
x→1 x − 1 x→1 x−1 x→1 x−1
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 356 (x − 1)(x + 1)(x2 + 1)
= lim = lim (x + 1)(x2 + 1) =
szukasz i nie ma? x→1 x−1 x→1
= (1 + 1)(12 + 1) = 2 · 2 = 4
6 maja 2007
pobierz nowszy
Definicja pochodnej funkcji
Jeżeli istnieje skończona granica
f (x0 + h) − f (x0 )
f 0 (x0 ) = lim
h→0 h
spis treści
to nazwywamy ją pochodną funkcji w punkcje x0 .
więcej w MatTV
symbole Określenie, funkcja jest różniczkowalna w punkcie x0 , oznacza, że funkcja ma pochodną w
punkcie x0 .
dodaj do drukowania
wyjaśnienie definicji
szukasz i nie ma?
f (x0 + h)
f(x0 + h)
6 maja 2007
pobierz nowszy f (x0 +h)−f (x0 )
α α
tg α = h
f(x0 ) f(x0 )
h h
α α
x0 x0 + h x0 x0 + h
f (x0 ) f 0 (x0 ) = tg α
jakub@matematyka.pisz.pl α
x0 co z tego wynika?
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: obliczać pochodną funkcji w punkcie
na podstawie definicji
Korzystając z definicji, oblicz pochodną funkcji f w punkcie x0

spis treści
więcej w MatTV f (x) = 4x x0 = 3 f (x) = 3x2 + 4 x0 = 5
3 √
symbole f (x) = x+2 x0 = 4 f (x) = x x0 = 1
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Proste pochodne
Wzory: Przykłady:
(c)0 = 0 (2)0 = 0
(100)0 = 0
spis treści
więcej w MatTV (ax)0 = a (x)0 = 1
symbole (3x)0 = 3
dodaj do drukowania
(xn )0 = nxn−1 (x3 )0 = 3x2
zgłoś błąd na str. 359 (x5 )0 = 5x4
szukasz i nie ma? a 0 a 1 0
= − x12

=− x
x x2
6 maja 2007 3 0
= − x32

pobierz nowszy x
√ 0 1
x = √
2 x
Działania na pochodnych
Wzory: Przykłady:

(f + g)0 = f 0 + g 0 (x2 + x3 )0 = (x2 )0 + (x3 )0 = 2x + 3x2
spis treści
więcej w MatTV (f − g)0 = f 0 − g 0 (x4 − x)0 = (x4 )0 − (x)0 = 4x3 − 1
symbole
(c · f )0 = c · f 0 (5x3 )0 = 5 · (x3 )0 = 5 · 3x2 = 15x2
dodaj do drukowania
√ √ √
(f · g)0 = f 0 g + f g 0 (x2 x)0 = (x2 )0 x + x2 ( x)0 =
√ 1
szukasz i nie ma? = 2x x + x2 · √ =
2 x
6 maja 2007 √ x2
= 2x x + √
pobierz nowszy 2 x
0 0 √ √
f 0 g − f g0 x2 (x2 )0 x − x2 ( x)0

f
= √ = √ =
g g2 x ( x)2
√ 2 1
2x x − x 2√x
= =
x
√ 1
x(2 x − x 2√ x
) √ x
= =2 x− √
x 2 x
f (x) = 4x x0 = 3
Rozwiązanie:
spis treści Definicja pochodnej
więcej w MatTV f (3) = 4 · 3 = 12
symbole f (3 + h) = 4 · (3 + h) = 12 + 4h
dodaj do drukowania
f (3 + h) − f (3) 12 + 4h − 12 4h
f 0 (3) = lim = lim = lim = 4
zgłoś błąd na str. 361 h→0 h h→0 h h→0 h
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
f (x) = 3x2 + 4 x0 = 5
Rozwiązanie:
więcej w MatTV f (5) = 3 · 52 + 4 = 3 · 25 + 4 = 79
symbole

f (5 + h) = 3 · (5 + h)2 + 4 = 3(25 + 10h + h2 ) + 4 =
dodaj do drukowania
= 75 + 30h + 3h2 + 4 = 79 + 30h + 3h2
szukasz i nie ma? f (5 + h) − f (5) 79 + 30h + 3h2 − 79 h(30 + 3h)
f 0 (5) = lim = lim = lim =
h→0 h h→0 h h→0 h
6 maja 2007
pobierz nowszy = lim (30 + 3h) = 30 + 3 · 0 = 30
h→0
3
f (x) = x0 = 4
x+2
Rozwiązanie:
spis treści
Definicja pochodnej
więcej w MatTV
3 3 1
symbole f (4) = 4+2 = 6 = 2
3 3
dodaj do drukowania f (4 + h) = 4+h+2 = 6+h

3 1 6 6+h
szukasz i nie ma? f (4 + h) − f (4) 6+h− 2 2(6+h) − 2(6+h)
0
f (4) = lim = lim = lim =
h→0 h h→0 h h→0 h
6 maja 2007 6−6−h 1 −h 1 −1
pobierz nowszy = lim · = lim · = lim =
h→0 2(6 + h) h h→0 2(6 + h) h h→0 2(6 + h)
−1 1
= =−
2(6 + 0) 12
√
f (x) = x x0 = 1
Rozwiązanie:
√
więcej w MatTV f (1) = 1=1
symbole √
f (1 + h) = 1 + h
dodaj do drukowania
0 f (1 + h) − f (1) 1+h−1
szukasz i nie ma? f (1) = lim = lim =
h→0 h h→0 h
√ √ √
( 1 + h − 1)( 1 + h + 1) ( 1 + h)2 − 12
6 maja 2007 = lim √ = lim √ =
pobierz nowszy h→0 h( 1 + h + 1) h→0 h( 1 + h + 1)
1+h−1 h 1
= lim √ = lim √ = lim √ =
h→0 h( 1 + h + 1) h→0 h( 1 + h + 1) h→0 1+h+1
1 1
= √ =
1+0+1 2
Oblicz pochodną funkcji
f (x) = 5x
Rozwiązanie:

spis treści f 0 (x) = (5x)0 = 5
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
f (x) = x4
Rozwiązanie:

spis treści f 0 (x) = (x4 )0 = 4x3
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
f (x) = 3x7
Rozwiązanie:

spis treści f 0 (x) = (3x7 )0 = 3(x7 )0 = 3 · 7x6 = 21x6
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
f (x) = 5x − 3
Rozwiązanie:

spis treści f 0 (x) = (5x − 3)0 = (5x)0 − (3)0 = 5 − 0 = 5
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
f (x) = x5 + x2 + 4
Rozwiązanie:
spis treści

więcej w MatTV f 0 (x) = (x5 + x2 + 4)0 = (x5 )0 + (x2 )0 + (4)0 = 5x4 + 2x + 0 = 5x4 + 2x
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
f (x) = 6x4 − 3x2 + 5x
Rozwiązanie:
spis treści

więcej w MatTV f 0 (x) = (6x4 − 3x2 + 5x)0 = (6x4 )0 − (3x2 )0 + (5x)0 =
symbole
= 6(x4 )0 − 3(x2 )0 + 5(x)0 = 6 · 4x3 − 3 · 2x + 5 · 1 = 24x3 − 6x + 5
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz pochodną funkcji √
f (x) = 3 x
Rozwiązanie:
√ √ 1 3
spis treści f (x)0 = (3 x)0 = 3( x)0 = 3 · √ = √
2 x 2 x
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz pochodną funkcji √
3
f (x) = x2
Rozwiązanie:
√ 1
0 2 0 2 2 2 1
f (x)0 = ( x2 )0 = (x2 ) 3 = x 3 = x 3 −1 = x− 3 =
3
spis treści
3 3
więcej w MatTV
symbole 2 1 2 1 2
= · = · √ = √
3 x 13 3 3x 33x
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
2
f (x) =
x3
Rozwiązanie:
spis treści
0 0
więcej w MatTV 2 1 −6
f 0 (x) = =2 = 2(x−3 )0 = 2 · (−3)x−3−1 = −6x−4 = 4
symbole x3 x3 x
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
4 √
f (x) = + x
x
Rozwiązanie:
0 0
spis treści 4 √ √

4 4 1
f 0 (x) = + x = + ( x)0 = − 2 + √
więcej w MatTV x x x 2 x
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
x
f (x) =
x+3
Rozwiązanie:
0
(x)0 (x + 3) − x(x + 3)0

spis treści x
f (x)0 = = =
więcej w MatTV x+3 (x + 3)2
symbole
1 · (x + 3) − x · 1 x + 3 − x 3
dodaj do drukowania = 2
= 2 = 2
(x + 3) x + 6x + 9 x + 6x + 9
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
3x + 4
f (x) =
2x − 1
Rozwiązanie:
spis treści
0
(3x + 4)0 (2x − 1) − (3x + 4)(2x − 1)0

więcej w MatTV 0 3x + 4
f (x) = = =
symbole 2x − 1 (2x − 1)2
dodaj do drukowania
3 · (2x − 1) − (3x + 4) · 2 6x − 3 − 6x − 8 −11
= = = 2
zgłoś błąd na str. 376 (2x − 1)2 4x2 − 4x + 1 4x − 4x + 1
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
x2 − 2x
f (x) =
x3
Rozwiązanie:
spis treści 0
x2 − 2x (x2 − 2x)0 x3 − (x2 − 2x)(x3 )0

0
więcej w MatTV f (x) = = =
x3 (x3 )2
symbole
(2x − 2) · x3 − (x2 − 2x) · 3x2
dodaj do drukowania =
(x3 )2
2x4 − 2x3 − 3x4 + 6x3 −x4 + 4x3
szukasz i nie ma? = =
x6 x6
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: korzystać z geometrycznej interpretacji pochodnej
funkcji w punkcie (np. wyznaczać równanie stycznej do wykresu
funkcji w danym punkcie)
spis treści
Znajdź równanie stycznej do wykresu funkcji f (x) = x3 w punkcie o
więcej w MatTV
współrzędnej x0 = 2.
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Styczna do krzywej
P = (x0 , f (x0 )) y
spis treści f (x)

więcej w MatTV P f(x0 )
symbole x0 x
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Równanie stycznej
y − f (x0 ) = f 0 (x0 )(x − x0 )
przykład
Znajdź równanie stycznej do wykresu funkcji f (x) = x3 w punkcie o współrzędnej x0 = 2.
Rozwiązanie:
y − f (x0 ) = f 0 (x0 )(x − x0 )
x0 = 2
spis treści f (2) = 23 = 8

więcej w MatTV f 0 (x) = (x3 )0 = 3x2
0 2
symbole f (2) = 3 · 2 = 12
y − 8 = 12(x − 2)
dodaj do drukowania
y − 8 = 12x − 24
y = 12x − 24 + 8
szukasz i nie ma?
y = 12x − 16
6 maja 2007
pobierz nowszy
Badanie monotoniczności funkcji za pomocą pochodnej
Jeżeli dla każdego x ∈ (a, b)

f 0 (x) > 0
spis treści to funkcja f (x) jest rosnąca w przedziale (a,b).

więcej w MatTV
symbole
Jeżeli dla każdego x ∈ (a, b)
dodaj do drukowania f 0 (x) < 0
to funkcja f (x) jest malejąca w przedziale (a,b).
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zbadaj monotoniczność funkcji
f (x) = x3 + 6x
Rozwiązanie:
f (x) = x3 + 6x

spis treści f 0 (x) = (x3 + 6x)0 = 3x2 + 6 = 3(x2 + 2) > 0 dla wszystkich x ∈ R
więcej w MatTV
symbole f 0 (x) > 0 dla x ∈ R co oznacza, że funkcja jest rosnąca.
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
f (x) = −2x5 − x3
Rozwiązanie:
spis treści f (x) = −2x5 − x3
więcej w MatTV 3 3
f 0 (x) = (−2x5 − x3 )0 = −10x4 − 3x2 = −10(x4 + x2 ) = −10x2 (x2 + )
symbole 10 10
x2 0

dodaj do drukowania  3
zgłoś błąd na str. 383 dla wszystkich x ∈ R 3 więc − 10x2 (x2 + )¬0
2
x + 10
>0
szukasz i nie ma? 10
6 maja 2007 f 0 (x) ¬ 0 dla x ∈ R co oznacza, że funkcja jest malejąca.

pobierz nowszy
f (x) = x3 − 12x
Rozwiązanie:
f (x) = x3 − 12x

spis treści f 0 (x) = (x3 − 12x)0 = 3x2 − 12 = 3(x2 − 4) = 3(x − 2)(x + 2)
więcej w MatTV
symbole f 0 (x) = 3(x − 2)(x + 2)
dodaj do drukowania
x1 = 2 x2 = −2
szukasz i nie ma?
wykresem pochodnej jest parabola
6 maja 2007
pobierz nowszy
-2 2 x
f 0 (x) < 0 dla x ∈ (−2, 2) co oznacza, że funkcja f (x) jest

w tym przedziale malejąca.
0
f (x) > 0 dla x ∈ (−∞, −2) i dla x ∈ (2, ∞) co oznacza, funkcja f (x) jest
w tych przedziałach rosnąca.
f (x) = −2x3 − 3x2 + 12x + 5
Rozwiązanie:
spis treści f (x) = −2x3 − 3x2 + 12x + 5
więcej w MatTV
f 0 (x) = (−2x3 − 3x2 + 12x + 5)0 = −6x2 − 6x + 12 = −6(x2 + x − 2)
symbole
dodaj do drukowania x2 + x − 2 = (x + 2)(x − 1)
szukasz i nie ma? f 0 (x) = −6(x + 2)(x − 1)
x1 = −2 x2 = 1
6 maja 2007
pobierz nowszy
wykresem pochodnej jest parabola
-2 1 x
f 0 (x) > 0 dla x ∈ (−2, 1) co oznacza, że funkcja f (x) jest

jakub@matematyka.pisz.pl w tym przedziale rosnąca.
0
www.matematyka.pisz.pl f (x) < 0 dla x ∈ (−∞, −2) i dla x ∈ (1, ∞) co oznacza, że funkcja f (x) jest
w tym przedziale malejąca.
x2 + x − 2
∆ = 12 − 4 · 1 · (−2) = 1 + 8 = 9
√ √
∆= 9=3
x1 = = = −2
więcej w MatTV 2·1 2
symbole −1 + 3 2
x2 = = =1

szukasz i nie ma?
x2 + x − 2 = (x + 2)(x − 1)
6 maja 2007
pobierz nowszy
Ekstrema
Ekstremum funkcji to lokalne minimum lub maksimum.
y
maks.
spis treści
więcej w MatTV x1 x2 x
symbole min.
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 387 Ekstrema funkcji wyznaczamy rozwiązując równanie
szukasz i nie ma?
f 0 (x) = 0
6 maja 2007
pobierz nowszy a następnie badając znak pochodnej wokół rozwiązań.
Maksimum Minimum
x x1 x x2
0 0
f (x) + 0 − f (x) − 0 +
f (x) maks. f (x) min.
ma
ma
n ie
n ie
lej
lej
roś
roś
e
e
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: wyznaczać ekstrema funkcji
Wyznacz ekstrema funkcji.

spis treści f (x) = x3 + 6x2 + 9x − 3 f (x) = −2x3 − 3x2 + 12x − 18
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Wyznacz ekstremum funkcji
f (x) = x3 + 6x2 + 9x − 3
Rozwiązanie:
spis treści Wartość pochodnej w ekstremum jest równa 0.
więcej w MatTV
symbole f 0 (x) = 0
dodaj do drukowania
f 0 (x) = (x3 + 6x2 + 9x − 3)0 = 3x2 + 12x + 9
szukasz i nie ma? 3x2 + 12x + 9 = 0
3x2 + 12x + 9 = 3(x + 1)(x + 3)
6 maja 2007
pobierz nowszy
3(x + 1)(x + 3) = 0
x1 = −1 x2 = −3
wykres pochodnej i tabela
Maksimum: f (−3) = −3
Minimum: f (−1) = −7
3x2 + 12x + 9 = 3(x2 + 4x + 3)
∆ = 42 − 4 · 1 · 3 = 16 − 12 = 4
√ √
∆= 4=2
więcej w MatTV
x1 = = = −3
2·1 2
symbole −4 + 2 −2
x2 = = = −1

zgłoś błąd na str. 390 postać iloczynowa: x − (−3) x − (−1) = (x + 3)(x + 1)
szukasz i nie ma?
3x2 + 12x + 9 = 3(x + 3)(x + 1)
6 maja 2007
pobierz nowszy
f 0 (x) = 3(x + 1)(x + 3)
+ +
spis treści -3 -1 x
−
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
x (−∞, −3) −3 (−3, −1) −1 (−1, ∞)
f 0 (x) + 0 − 0 +
szukasz i nie ma?
f (x) % maks. & min. %
6 maja 2007
pobierz nowszy f (x) = x3 + 6x2 + 9x − 3
Maksimum: f (−3) = (−3)3 + 6(−3)2 + 9(−3) − 3 = −27 + 54 − 27 − 3 = −3
Minimum: f (−1) = (−1)3 + 6(−1)2 + 9(−1) − 3 = −1 + 6 − 9 − 3 = −7
Wyznacz ekstremum funkcji
f (x) = −2x3 − 3x2 + 12x − 18
Rozwiązanie:
spis treści Wartość pochodnej w ekstremum jest równa 0.
więcej w MatTV
symbole f 0 (x) = 0
dodaj do drukowania
f 0 (x) = (−2x3 − 3x2 + 12x − 18)0 = −6x2 − 6x + 12
szukasz i nie ma? −6x2 − 6x + 12 = 0
−6x2 − 6x + 12 = −6(x − 1)(x + 2)
6 maja 2007
pobierz nowszy
−6(x − 1)(x + 2) = 0
x1 = 1 x2 = −2
wykres pochodnej i tabela
Maksimum: f (1) = −11

Minimum: f (−2) = −38
−6x2 − 6x + 12 = −6(x2 + x − 2)
∆ = 12 − 4 · 1 · (−2) = 1 + 8 = 9
√ √
∆= 9=3
więcej w MatTV
x1 = = = −2
2·1 2
symbole −1 + 3 2
x2 = = =1

szukasz i nie ma?
−6x2 − 6x + 12 = −6(x + 2)(x − 1)
6 maja 2007
pobierz nowszy
f 0 (x) = −6(x − 1)(x + 2)
+
-2 1 x
spis treści − −
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
x (−∞, −2) −2 (−2, 1) 1 (1, ∞)
f 0 (x) − 0 + 0 −
szukasz i nie ma?
f (x) & min. % maks. &
6 maja 2007
pobierz nowszy f (x) = −2x3 − 3x2 + 12x − 18
Minimum: f (−2) = −2(−2)3 − 3(−2)2 + 12(−2) − 18 =
= 16 − 12 − 24 − 18 = −38
Maksimum: f (1) = −2 · 13 − 3 · 12 + 12 · 1 − 18 = −2 − 3 + 12 − 18 = −11
rozwiąż za pomocą wyznaczników
(
5x − 4y = 8
4x + 2y = 22
spis treści rozwiązanie: (

więcej w MatTV 5x − 4y = 8
symbole 4x + 2y = 22
dodaj do drukowania liczymy wyznaczniki
5 −4
W = = 5 · 2 − (−4) · 4 = 10 − (−16) = 10 + 16 = 26
szukasz i nie ma?

4 2

6 maja 2007 8 −4
Wx = = 8 · 2 − (−4) · 22 = 16 − (−88) = 16 + 88 = 104
pobierz nowszy

22 2

5 8
Wy = = 5 · 22 − 8 · 4 = 110 − 32 = 78
4 22
 Wx 104
 x = W = 26


na podstawie wzorów
 y = Wy = 78


W 26
(
x=4
y=3
Ebook ten możesz swobodnie przesyłać za pomocą email, komunikatorów i sieci p2p.
Jeżeli chcesz zamieścić go na swojej stronie www lub wykorzystać w inny sposób skontaktuj
się z autorem (jakub@matematyka.pisz.pl) w celu uzyskania zgody.
Treść tego ebook’a może ulec zmianie tylko po skontaktowaniu się z autorem i uzyskaniu na
to zgody.
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Funkcje trygonometryczne w trójkącie prostokątnym
przyprostokątna naprzeciw α przyprostokątna przy α

sin α = cos α =
przeciwprostokątna przeciwprostokątna
spis treści przyprostokątna naprzeciw α przyprostokątna przy α

tg α = ctg α =
więcej w MatTV przyprostokątna przy α przyprostokątna naprzeciw α
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 397 Przykłady:
szukasz i nie ma? a
sin α = b
c sin β =
c
6 maja 2007 β
pobierz nowszy b a
cos α = c cos β =
c c
a
a b
tg α = tg β =
b a
b α a
ctg α = b ctg β =
a b
Wartości funkcji trygonometrycznych 0◦ , 30◦ , 45◦ , 60◦ , 90◦ .
α 0◦ 30◦ 45◦ 60◦ 90◦

√ √
spis treści 1 2 3
sin α 0 2 2 2 1
więcej w MatTV √ √
3 2 1
symbole cos α 1 2 2 2 0
√
3
√
dodaj do drukowania tg α 0 3 1 3 −
√ √
3
zgłoś błąd na str. 398 ctg α − 3 1 3 0
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Miara kąta na podstawie wartości funkcji trygonometrycznych
Przykład
Dla jakiego kąta α sin α = 0, 32 ?
spis treści Uruchamiamy kalkulator w Windows XP

Start → Wszystkie programy → Akcesoria → Kalkulator
więcej w MatTV
w menu: Widok → Naukowy
symbole Wpisujemy 0,32 zaznaczamy Inv i naciskamy sin
dodaj do drukowania
α ≈ 18, 66◦
szukasz i nie ma? W ten sposób wykorzystaliśmy funkcję arcsin, która jest funkcją odwrotną do sin. Na innych
kalkulatorach często jest oznaczana jako sin−1 .
6 maja 2007 Podobnie postępujemy z funkcją cos, tg.
pobierz nowszy
W linuxie (dla menadżera okien – Gnome) uruchamiamy gnome-calculator
Aplikacje → Akcesoria → Kalkulator
w menu: Widok → Tryb naukowy
• • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozwiązywać zadania geometryczne
z wykorzystaniem funkcji trygonometrycznych kąta ostrego
w trójkącie prostokątnym
spis treści
więcej w MatTV β
symbole 45◦
4
a β
c
dodaj do drukowania c 4
8
zgłoś błąd na str. 400 60◦ 30◦ α
szukasz i nie ma? b b a
β =? β =? α =?
6 maja 2007 a =? b =? a =?
pobierz nowszy
b =? c =? c =?
W prostokącie przekątna o długości 4 cm tworzy z krótszym bokiem kąt 70◦ . Oblicz
pole prostokąta.
Trygonometria
• Funkcje trygonometryczne w trójkącie prostokątnym

• Wartości funkcji trygonometrycznych 0◦ , 30◦ , 45◦ , 60◦ , 90◦
• Wartości funkcji trygonometrycznych dowolnego kąta
• Miara kąta na podstawie wartości funkcji trygonometrycznej
spis treści • Miara łukowa kąta
więcej w MatTV • Definicja funkcji trygonometrycznej dowolnego kąta
symbole • Wykres funkcji trygonometrycznej:
• y = sin x y = cos x y = tg x y = ctg x
dodaj do drukowania
• Wzory redukcyjne
zgłoś błąd na str. 401 • Tożsamości trygonometryczne
szukasz i nie ma? • Znaki funkcji trygonometrycznych w poszczególnych ćwiartkach
6 maja 2007
pobierz nowszy
β
β =? 4
a =? a
b =?
60◦
b
spis treści
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole suma kątów w trójkącie wynosi 180◦ .
dodaj do drukowania
90◦ + 60◦ + β = 180◦
zgłoś błąd na str. 402 β = 180◦ − 150◦
szukasz i nie ma? β = 30◦
6 maja 2007 a b
pobierz nowszy sin 60◦ = cos 60◦ =
4 4
√
3 a . 1 b .
= ·4 = ·4
2 4 2 4
√
4 3 1
=a ·4 = b
2 2
√
a=2 3 b=2
β
β =? c
8
b =?
30◦
c =? b
spis treści
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
dodaj do drukowania
90◦ + 30◦ + β = 180◦
zgłoś błąd na str. 403 β = 180◦ − 120◦
szukasz i nie ma? β = 60◦
6 maja 2007 8 8
pobierz nowszy sin 30◦ = tg 30◦ =
c b
√
1 8 3 8
= =
2 c 3 b
mnożymy na krzyż mnożymy na krzyż
√ √
c = 16 3b = 24 / : 3
√ √
24 3 24 3
b= √ ·√ =
3 3 3
√
b= 8 3
45◦
α =? c
4
a =?
c =? α
a
spis treści
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
dodaj do drukowania
90◦ + 45◦ + α = 180◦
zgłoś błąd na str. 404 α = 180◦ − 135◦
szukasz i nie ma? α = 45◦
6 maja 2007 Trójkąt ma dwa kąty po 45◦ , a więc jest to trójkąt równoramienny a = 4.
pobierz nowszy
4
cos 45◦ =
c
√
2 4
=
2 c
mnożymy na krzyż
√ √
2c = 8 / : 2
√ √
8 2 8 2
c= √ ·√ =
2 2 2
www.matematyka.pisz.pl c=4 2
W prostokącie przekątna o długości 4 cm tworzy z krótszym bokiem kąt 70◦ . Oblicz
pole prostokąta.
Rozwiązanie:
70◦
4
spis treści b
więcej w MatTV
a
symbole
dodaj do drukowania
a b
zgłoś błąd na str. 405 sin 70◦ = cos 70◦ =
4 4
szukasz i nie ma?
a . b .
0, 94 = ·4 0, 34 = ·4
4 4
6 maja 2007
pobierz nowszy 0, 94 · 4 = a 0, 34 · 4 = b
a = 3, 76 b = 1, 36
P = a · b = 3, 76 · 1, 36 ≈ 5, 11 cm2
Odp. Pole prostokąta wynosi 5,11 cm2 .
Wartości funkcji trygonometrycznych dowolnego kąta
Dla typowych kątów wartości funkcji trygonometrycznych są tutaj.
Dla dowolnego kąta wartości funkcji trygonometrycznych najłatwej policzyć na kalkulatorze.

spis treści Przykład:
więcej w MatTV sin 20◦
symbole Uruchamiamy kalkulator w Windows XP
dodaj do drukowania Start → Wszystkie programy → Akcesoria → Kalkulator
w menu: Widok → Naukowy
zgłoś błąd na str. 406 Wpisujemy 20 i naciskamy sin
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Kij o długości 1,5 m wbity w ziemię rzuca cień na 4 m. Oblicz pod jakim kątem padają
promienie słoneczne.
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV 1,5 m
α
symbole
4m
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
1, 5
tg α =
6 maja 2007 4
pobierz nowszy tg α ≈ 0, 375
Na kalkulatorze można policzyć:
α ≈ 20, 6◦
Odp. Promienie słoneczne padają pod kątem 20,6◦ .
Miara łukowa kąta
Miarą łukową kąta nazywamy stosunek długości łuku, opartego na tym kącie, do promienia
okręgu. Miarę łukową kąta podajemy w radianach.
spis treści
więcej w MatTV l l
α α=
symbole r r
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? Warto zapamiętać:
π
360◦ = 2π 180◦ = π 90◦ =
2
6 maja 2007
pobierz nowszy
Znak miary kąta zależy od jego kierunku.
α
α
jakub@matematyka.pisz.pl α>0 α<0

Trygonometria
• funkcje trygonometryczne w trójkącie prostokątnym
• wartości funkcji trygonometrycznych 0◦ , 30◦ , 45◦ , 60◦ , 90◦
• miara kąta na podstawie wartości funkcji trygonometrycznej
spis treści • miara łukowa kąta
więcej w MatTV • definicja funkcji trygonometrycznej dowolnego kąta
symbole • wzory redukcyjne
• wartość funkcji trygonometrycznej dowolnego kąta
dodaj do drukowania • wykres funkcji trygonometrycznej: y = sin x y = cos x y = tg x y = ctg x
zgłoś błąd na str. 409 • znaki funkcji trygonometrycznych w poszczególnych ćwiartkach
• tożsamości trygonometryczne
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
rozwiązane zadania
• • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować miarę łukową i stopniową kąta
Zamień miarę stopniową na łukową

spis treści 30◦ 135◦ 210◦
więcej w MatTV Zamień miarę łukową na stopniową.
π 5π
symbole 3 6 1 34 π
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zamień 30◦ na miarę łukową.
Rozwiązanie:
Układamy proporcję:
α − 30◦
spis treści 2π − 360◦
więcej w MatTV α 30◦ .
= · 2π
symbole 2π 360◦
dodaj do drukowania
1
α= · 2π
12
zgłoś błąd na str. 411 π
szukasz i nie ma? α=
6
6 maja 2007
pobierz nowszy
Rozwiązanie:
α − 135◦
= · 2π
symbole 2π 360◦
dodaj do drukowania
3
α = · 2π
8
3π
4
6 maja 2007
pobierz nowszy
Rozwiązanie:
α − 210◦
= · 2π
symbole 2π 360◦
dodaj do drukowania
7
α= · 2π
12
7π
6
6 maja 2007
pobierz nowszy
π
Zamień 3 na miarę stopniową.
Rozwiązanie:
Wiedząc, że π = 180◦ :
π 180◦
spis treści = = 60◦
3 3
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
5π
Zamień 6 na miarę stopniową.
Rozwiązanie:
spis treści 5π 5 · 180◦

= = 150◦
więcej w MatTV 6 6
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zamień 1 34 π na miarę stopniową.
Rozwiązanie:
spis treści 3 7π 7 · 180◦

1 π= = = 315◦
więcej w MatTV 4 4 4
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Definicja funkcji trygonometrycznej dowolonego kąta
Rysujemy kąt α w układzie współrzędnych. Na drugim ramieniu wybieramy punkt

P = (x, y) odległy o r od początku układu współrzędnych.
y P
spis treści
r
więcej w MatTV y
α
symbole
x x
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
y x
sin α = cos α =
r r
6 maja 2007
pobierz nowszy y x
tg α = ctg α =
x y
p
r = x2 + y 2
Taka definicja umożliwia obliczanie funkcji trygonometrycznych dla kątów większych od 90◦ ,
częgo nie da się z tego.
• • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować definicje funkcji trygonometrycznych
dowolnego kąta oraz zmiennej rzeczywistej
Znajdź wartości podstawowych funkcji trygonometrycznych kąta, którego pierwsze ramię

spis treści
zawiera oś 0X, a drugie przechodzi przez punkt P .
więcej w MatTV
P = (2, 3) P = (−2, −1)
symbole
Znajdź, korzystając z definicji, wartości podstawowych funkcji trygonometrycznych kąta
dodaj do drukowania
135◦ 225◦ 120◦ 330◦
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
zawiera oś 0X, a drugie przechodzi przez punkt P = (2, 3).
Rozwiązanie:
y
3 P = (2, 3)
spis treści
więcej w MatTV
α
symbole
2 x
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
Korzystamy z definicji funkcji trygonometrycznych.
6 maja 2007
pobierz nowszy x=2 y=3
p √ √
r= 22 + 32 = 4+9= 13
√ √
3 3 13 3 13
sin α = √ = √ · √ =
13 13 13 13
√ √
2 2 13 2 13
cos α = √ = √ · √ =
13 13 13 13
3
tg α = = 1, 5
www.matematyka.pisz.pl 2
ctg α =
3
zawiera oś 0X, a drugie przechodzi przez punkt P = (−2, −1).
Rozwiązanie:
y
spis treści
więcej w MatTV
-2 α
symbole
x
dodaj do drukowania -1
P =(−2,−1)
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy x = −2 y = −1
p √ √
r= (−2)2 + (−1)2 = 4+1= 5
√ √
−1 −1 5 − 5
sin α = √ = √ · √ =
5 5 5 5
√ √
−2 −2 5 −2 5
cos α = √ = √ · √ =
5 5 5 5
−1 1
tg α = =
jakub@matematyka.pisz.pl −2 2
www.matematyka.pisz.pl −2
ctg α = =2
−1
α 0◦ 30◦ 45◦ 60◦ 90◦ 120◦ 135◦ 150◦
√ √ √ √
1 2 3 3 2 1
sin α 0 2 2 2 1 2 2 2
√ √ √ √
3 2 1
cos α 1 2 2 2 0 − 12 − 22 − 23
√
3
√ √ √
spis treści tg α 0 3 1 3 − − 3 −1 − 33
3
√
3
√
ctg α − 3 1 3 0 − 3 −1 − 3
symbole
dodaj do drukowania
α 180◦ 210◦ 225◦ 240◦ 270◦ 300◦ 315◦ 330◦ 360◦
zgłoś błąd na str. 421 √ √ √ √
szukasz i nie ma?

sin α 0 − 12 − 2
2
− 2
3
−1 − 2
3
− 2
2
− 12 0
√ √ √ √
cos α −1 − 23 − 22 − 12 0 1
2 2
2
2
3
1
6 maja 2007 √
3
√ √ √
pobierz nowszy tg α 0 3 1 3 − − 3 −1 − 33 0
√ √
3
√
3
√
ctg α − 3 1 3 0 − 3 −1 − 3 −
135◦ .
Rozwiązanie:
Wybieramy punkt P = (−1, 1) na drugim ramieniu kąta.
spis treści y
P
więcej w MatTV 1
symbole
135◦
45◦
dodaj do drukowania
-1 x
szukasz i nie ma?

6 maja 2007
pobierz nowszy
x = −1 y=1
p √ √
r= (−1)2 + 12 = 1 + 1 = 2
√ √
◦ 1 1 2 2 1
sin 135 = √ = √ · √ = tg 135◦ = = −1
2 2 2 2 −1
√ √
◦ −1 −1 2 2 −1
cos 135 = √ = √ · √ = − ctg 135◦ = = −1
2 2 2 2 1
jakub@matematyka.pisz.pl Wyniki możemy sprawdzić w tabeli.

225◦ .
Rozwiązanie:
Wybieramy punkt P = (−1, −1) na drugim ramieniu kąta.
spis treści y
więcej w MatTV
symbole
225◦
dodaj do drukowania -1 45◦ x
zgłoś błąd na str. 423 P
-1
szukasz i nie ma?

6 maja 2007
pobierz nowszy
x = −1 y = −1
p √ √
r= (−1)2 + (−1)2 = 1+1= 2
√ √
◦ −1 −1 2 2 −1
sin 225 = √ = √ · √ = − tg 225◦ = =1
2 2 2 2 −1
√ √
◦ −1 −1 2 2 −1
cos 225 = √ = √ · √ = − ctg 225◦ = =1
2 2 2 2 −1
jakub@matematyka.pisz.pl Wyniki możemy sprawdzić w tabeli.

Znajdź, korzystając z definicji, wartości podstawowych funkcji trygonometrycznych kąta 120◦
P
r
y 2
y
120◦ 60◦
60◦
spis treści
x 1
więcej w MatTV
symbole
Odcinki x, y , r tworzą trójkąt, który jest połową trójkąta równobocznego. Niech P będzie
dodaj do drukowania
odległe o 2 od początku układu współrzędnych r = 2. Patrząc na trójkąt równoboczny
zgłoś błąd na str. 424 widzimy, że x = −1. Z twierdzenia Pitagorasa liczymy y .
szukasz i nie ma?
y 2 + 12 = 22
6 maja 2007 y2 + 1 = 4
pobierz nowszy
y2 = 3
√
y= 3
√
x = −1 y= 3 r=2
√
◦ 3 1
sin 120 = cos 120◦ = −
2 2
√ √ √
3 √ −1 1 3 3
jakub@matematyka.pisz.pl tg 120◦ = =− 3 ctg 120 = ◦
√ =− √ · √ =−
−1 3 3 3 3
Wyniki możemy sprawdzić w tabeli.
Znajdź, korzystając z definicji, wartości podstawowych funkcji trygonometrycznych kąta 330◦
330◦ x x
30◦ 30◦
spis treści y 1
r 2
więcej w MatTV
P
symbole
dodaj do drukowania Odcinki x, y , r tworzą trójkąt, który jest połową trójkąta równobocznego. Niech P będzie
zgłoś błąd na str. 425 odległe o 2 od początku układu współrzędnych r = 2. Patrząc na trójkąt równoboczny
widzimy, że y = −1. Z twierdzenia Pitagorasa liczymy x.
szukasz i nie ma?
x2 + 12 = 22
6 maja 2007
pobierz nowszy x2 + 1 = 4
x2 = 3
√
x= 3
√
x= 3 y = −1 r=2
√
◦ 1 ◦ 3
sin 330 = − cos 330 =
2 2
√ √ √
◦ −1 1 3 3 ◦ 3 √
jakub@matematyka.pisz.pl tg 330 = √ = − √ · √ = − ctg 330 = =− 3
3 3 3 3 −1
Wyniki możemy sprawdzić w tabeli.
y = sin x
y
1
spis treści
więcej w MatTV x
−2π −π π 2π
symbole
−1
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
dziedzina D=R
6 maja 2007
pobierz nowszy miejsce zerowe x0 = kπ k ∈ C
rosnąca w przedziałach − π2 + 2kπ, π

2 + 2kπ k ∈ C
π 3π

malejąca w przedziałach 2 + 2kπ, 2 + 2kπ k ∈ C
parzystość funkcja nieparzysta
okresowość funkcja jest okresowa. Okres podstawowy T = 2π .
y = cos x
y
1
spis treści
więcej w MatTV −π π x
−2π 2π
symbole
−1
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
dziedzina D=R
6 maja 2007
pobierz nowszy miejsce zerowe x0 = π2 + kπ k ∈ C
malejąca w przedziałach (2kπ, π + 2kπ) k∈C
rosnąca w przedziałach (π + 2kπ, 2π + 2kπ) k ∈ C
parzystość funkcja parzysta
okresowość funkcja jest okresowa. Okres podstawowy T = 2π .
y = tg x
spis treści
więcej w MatTV
symbole
1
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 428 −π π 2π x
szukasz i nie ma? −1
6 maja 2007
pobierz nowszy
dziedzina D = R \ { π2 + kπ : k ∈ C}
zbiór wartości D −1 = R
miejsce zerowe x0 = kπ k ∈ C
rosnąca w przedziałach − π2 + kπ, π

2 + kπ k∈C
jakub@matematyka.pisz.pl parzystość funkcja nieparzysta
okresowość funkcja jest okresowa. Okres podstawowy T = π .
y = ctg x
spis treści
więcej w MatTV
symbole
1
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 429 −2π −π π 2π x
6 maja 2007
pobierz nowszy
dziedzina D = R \ {kπ : k ∈ C}
zbiór wartości D −1 = R
miejsce zerowe x0 = π2 + kπ k ∈ C
malejąca w przedziałach (kπ, π + kπ) k ∈ C
parzystość funkcja nieparzysta
jakub@matematyka.pisz.pl okresowość funkcja jest okresowa. Okres podstawowy T = π .
Wzory redukcyjne
sin(k · 360◦ + α) = sin α tg(k · 180◦ + α) = tg α

cos(k · 360◦ + α) = cos α ctg(k · 180◦ + α) = ctg α
k - dowolna liczba całkowita
spis treści
więcej w MatTV
symbole sin(−α) = − sin α tg(−α) = − tg α
cos(−α) = cos α ctg(−α) = − ctg α
dodaj do drukowania
sin(90◦ + α) = cos α sin(180◦ + α) = − sin α sin(270◦ + α) = − cos α
szukasz i nie ma? cos(90◦ + α) = − sin α cos(180◦ + α) = − cos α cos(270◦ + α) = sin α
tg(90◦ + α) = − ctg α tg(180◦ + α) = tg α tg(270◦ + α) = − ctg α
6 maja 2007 ctg(90◦ + α) = − tg α ctg(180◦ + α) = ctg α ctg(270◦ + α) = − tg α
pobierz nowszy
sin(90◦ − α) = cos α sin(180◦ − α) = sin α sin(270◦ − α) = − cos α

cos(90◦ − α) = sin α cos(180◦ − α) = − cos α cos(270◦ − α) = − sin α
tg(90◦ − α) = ctg α tg(180◦ − α) = − tg α tg(270◦ − α) = ctg α
ctg(90◦ − α) = tg α ctg(180◦ − α) = − ctg α ctg(270◦ − α) = tg α
Minimalny zestaw wzorów redukcyjnych
Minimalny zestaw wzorów redukcyjnych
Nie wszystkie wzory są potrzebne, aby rozwiązać każde zadanie. Poniższe wzory wystarczą
do znalezienia funkcji trygonometrycznej każdego kąta. Tylko te wzory będę wykorzystywał
w zadaniach.
spis treści
więcej w MatTV
sin(k · 360◦ + α) = sin α tg(k · 180◦ + α) = tg α
symbole
cos(k · 360◦ + α) = cos α ctg(k · 180◦ + α) = ctg α
dodaj do drukowania k - dowolna liczba całkowita
szukasz i nie ma? sin(−α) = − sin α tg(−α) = − tg α
cos(−α) = cos α ctg(−α) = − ctg α
6 maja 2007
pobierz nowszy
sin(180◦ − α) = sin α sin(180◦ + α) = − sin α
cos(180◦ − α) = − cos α cos(180◦ + α) = − cos α
tg(180◦ − α) = − tg α tg(180◦ + α) = tg α
ctg(180◦ − α) = − ctg α ctg(180◦ + α) = ctg α
Wszystkie wzory redukcyjne
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych sin 120◦ .
Rozwiązanie:
√
3
sin 120 = sin(180 − 60 ) = sin 60◦ =
◦ ◦ ◦
2
spis treści
więcej w MatTV Wynik możemy sprawdzić w tabeli.
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych cos(−135◦ ).
Rozwiązanie:
√
◦ ◦ ◦ ◦ ◦ 2
cos(−135 ) = cos 135 = cos(180 − 45 ) = − cos 45 = −
2
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych tg 180◦ .
Rozwiązanie:

tg 180◦ = tg(180◦ + 0◦ ) = tg 0◦ = 0
spis treści
więcej w MatTV Wynik możemy sprawdzić w tabeli.
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych ctg(−240◦ ).
Rozwiązanie:
√
◦ ◦ ◦ ◦ ◦ 3
ctg(−240 ) = − ctg 240 = − ctg(180 + 60 ) = − ctg 60 = −
3
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych tg 270◦ .
Rozwiązanie:

tg 270◦ = tg(180◦ + 90◦ ) = tg 90◦ = −
spis treści
więcej w MatTV Nie ma rozwiązania.
Wynik możemy sprawdzić w tabeli.
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych ctg(−300◦ ).
Rozwiązanie:

ctg(−300◦ ) = − ctg 300◦ = − ctg(180◦ + 120◦ ) = − ctg 120◦ =
√
spis treści ◦ ◦ ◦ ◦ 3
= − ctg(180 − 60 ) = −(− ctg 60 ) = ctg 60 =
więcej w MatTV 3
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych cos 315◦ .
Rozwiązanie:

cos 315◦ = cos(180◦ + 135◦ ) = − cos 135◦ = − cos(180◦ − 45◦ ) =
√
spis treści ◦ ◦ 2
= −(− cos 45 ) = cos 45 =
2
więcej w MatTV
symbole
Wynik możemy sprawdzić w tabeli.
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych sin(−360◦ ).
Rozwiązanie:

sin(−360◦ ) = − sin 360◦ = − sin(360◦ + 0◦ ) = − sin 0◦ = 0
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych ctg 420◦ .
Rozwiązanie:
√
3
ctg 420 = ctg(2 · 180 + 60 ) = ctg 60◦ =
◦ ◦ ◦
3
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych tg(−840◦ ).
Rozwiązanie:

tg(−840◦ ) = − tg 840◦ = − tg(4 · 180◦ + 120◦ ) = − tg 120◦ = − tg(180◦ −
60◦ ) =
spis treści
więcej w MatTV √
= −(− tg 60◦ ) = tg 60◦ = 3
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych sin 1380◦ .
Rozwiązanie:

sin 1380◦ = sin(3 · 360◦ + 300◦ ) = sin 300◦ = sin(180◦ + 120◦ ) =
√
◦ ◦ ◦ ◦ 3
spis treści = − sin 120 = − sin(180 − 60 ) = − sin 60 = −
2
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych cos(−1485◦ ).
Rozwiązanie:
√
2
◦
cos(−1485 ) = cos 1485◦ = cos(4 · 360◦ + 45◦ ) = cos 45◦ =
2
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych sin π3 .
Rozwiązanie:
spis treści π 180◦

= = 60◦
więcej w MatTV 3 3
√
symbole π 3
sin = sin 60◦ =

szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
3π
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych cos 4 .
Rozwiązanie:

= = 135◦
więcej w MatTV 4 4
symbole
√
3π ◦ ◦ ◦ ◦ 2
cos = cos 135 = cos(180 − 45 ) = − cos 45 = −
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych tg − 2π

3 .
Rozwiązanie:

= = 120◦
więcej w MatTV 3 3
symbole
2π
dodaj do drukowania tg − = tg(−120◦ ) = − tg 120◦ = − tg(180◦ − 60◦ ) = −(− tg 60)◦ =
3
√
szukasz i nie ma? = tg 60◦ = 3
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych ctg(−2π).
Rozwiązanie:
spis treści 2π = 2 · 180◦ = 360◦

więcej w MatTV
symbole
ctg(−2π) = ctg(−360◦ ) = − ctg 360◦ = − ctg(2 · 180◦ + 0◦ ) = − ctg 0◦ = −
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 447 Nie ma rozwiązania.
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz, korzystając ze wzorów redukcyjnych
cos 135◦ + tg 330◦

ctg 225◦ sin 840◦
Rozwiązanie:
spis treści √
więcej w MatTV ◦ ◦ ◦ ◦ 2
cos 135 = cos(180 − 45 ) = − cos 45 = −
symbole 2 √
◦ ◦ ◦ ◦ ◦ ◦ ◦ 3
dodaj do drukowania tg 330 = tg(180 + 150 ) = tg 150 = tg(180 − 30 ) = − tg 30 = −
3
ctg 225◦ = ctg(180◦ + 45◦ ) = ctg 45◦ = 1
◦ ◦ ◦
= ◦ ◦ ◦ = ◦
=
3
sin 840 = sin(2 · 360 + 120 ) sin 120 = sin(180 − 60 ) sin 60
2
6 maja 2007
pobierz nowszy √ √ √ √ √ √
−3 2−2 3
cos 135◦ + tg 330◦ − 22 − 3
3
−362 − 2 3
6 6
= √ = √ = √ =
ctg 225◦ sin 840◦ 1 · 23 3 3
2 2
√ √ √ √ √ √ √ √
−3 2 − 2 3 3 −3 2 − 2 3 2 −6 2 − 4 3 3
= : = ·√ = √ ·√ =
6 2 6 3 6 3 3
√ √ √
−6 6 − 12 6(− 6 − 2) − 6−2
= = =
18 6·3 3
5π 4π 1
sin tg + cos 2 π
4 3 2
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV ◦
symbole sin 5π
4 = sin
5·180
4 = sin 225◦
√
◦ ◦ ◦◦ 2
dodaj do drukowania sin 225 = sin(180 + 45 ) = − sin 45 = −
2
4·180◦
szukasz i nie ma? tg 4π
3 = tg = tg 240◦
3
√
tg 240◦ = tg(180◦ + 60◦ ) = tg 60◦ = 3
6 maja 2007
pobierz nowszy
cos 2 12 π = cos(2 12 · 180◦ ) = cos( 52 · 180◦ ) = cos 450◦

cos 450◦ = cos(360◦ + 90◦ ) = cos 90◦ = 0
√ √ √
sin 5π
4 tg
4π
3 + cos 2 12 π = − 2
2
· 3+0=− 2
6
Tożsamości trygonometryczne
sin2 α + cos2 α = 1
spis treści sin α cos α

tg α = ctg α =
więcej w MatTV cos α sin α
symbole
tg α · ctg α = 1
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Znaki funkcji trygonometrycznych w poszczególnych ćwiartkach
ćwiartka I II III IV
π π 3 3

spis treści α∈ 0, 2 2,π π, 2π 2 π, 2π
więcej w MatTV
sin α + + − −
symbole
cos α + − − +
dodaj do drukowania
tg α + − + −
ctg α + − + −
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 Znaki funkcji trygonometrycznych widać także na wykresach:

pobierz nowszy y = sin x y = cos x y = tg x y = ctg x
ćwiartki w układzie współrzędnych
II I
x
jakub@matematyka.pisz.pl III IV
• • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować związki między funkcjami
trygonometrycznymi tego samego kąta do dowodzenia tożsamości
trygonometrycznych:
spis treści
sin2 α + cos2 α = 1 tg α = sin α
cos α tg α · ctg α = 1
więcej w MatTV
Oblicz wartości pozostałych funkcji trygonometrycznych kąta α, jeżeli:
symbole √
1 π 2 3
sin α = 3 gdy 2 < α < π cos α = − 2 gdy π < α < 2π
dodaj do drukowania √ 3 1
tg α = − 5 gdy 2π < α < 2π ctg α = 2 gdy 0 < α < 2π
Wykaż tożsamość:
szukasz i nie ma?
(ctg2 α + 1) sin2 α = 1 (sin α + cos α)2 + (sin α − cos α)2 = 2
6 maja 2007
pobierz nowszy
1 π
sin α = 3 gdy 2 <α<π
Rozwiązanie:
√
spis treści 2 2
cos α = −
więcej w MatTV 3
symbole
sin α
tg α =
dodaj do drukowania cos α
1
√ √ √
1
zgłoś błąd na str. 453 tg α = 3√
= 3 : −232 = 1
3
3
· − 2√ 1
= − 2√ 1
= − 2√ · √2 =− 4
2
−232 2 2 2 2
szukasz i nie ma?
tg α · ctg α = 1
6 maja 2007 √ . √
2
pobierz nowszy − 4 · ctg α = 1 : − 42
√ √ √ √
ctg α = 1 : − 42 = 1 · − √42 = − √42 = − √42 · √2
2
= − 4 2 2 = −2 2
√ √ √
Odp. cos α = − 2 3 2 , tg = − 2
4 , ctg = −2 2
2
1
+ cos2 α = 1
3
1
+ cos2 α = 1
spis treści 9
1
więcej w MatTV cos2 α = 1 −
9
symbole 8
cos2 α =
q q
zgłoś błąd na str. 454 cos α = − 89 lub cos α = 8
9
szukasz i nie ma?
π π

2 < α < π czyli α ∈ 2,π co oznacza, że cos α < 0
6 maja 2007 q √ √ √
pobierz nowszy cos α = − 89 = − 38 = − 34·2 = − 2 3 2
√
2 2
cos α = −
3
√
2 3
cos α = − 2 gdy π < α < 2π
Rozwiązanie:
√
spis treści 2
sin α = −
więcej w MatTV 2
symbole
sin α
dodaj do drukowania
tg α =
cos α
√
2
zgłoś błąd na str. 455 −
tg α = √2
=1
− 22
szukasz i nie ma?
tg α · ctg α = 1
6 maja 2007
pobierz nowszy 1 · ctg α = 1
ctg α = 1
√
2
Odp. sin α = − 2 , tg α = 1, ctg α = 1
√ !2
2 − 2
sin α + =1
2
2
sin2 α + =1
spis treści 4
więcej w MatTV 1
sin2 α + = 1
symbole 2
1
dodaj do drukowania sin2 α = 1 −
2
sin2 α =
szukasz i nie ma? 2
q q
sin α = − 12 lub sin α = 1
2
6 maja 2007
pobierz nowszy
π < α < 32 π czyli α ∈ π, 32 π co oznacza, że sin α < 0

q √ √
sin α = − 12 = − √12 = − √12 · √22 = − 22
√
2
sin α = −
2
√ 3
tg α = − 5 gdy 2π < α < 2π
Rozwiązanie: √
tg α = − 5
sin α √
spis treści = − 5 · cos α
więcej w MatTV cos α √
symbole sin α = − 5 cos α
dodaj do drukowania sin2 α + cos2 α = 1

√
zgłoś błąd na str. 457 (− 5 cos α)2 + cos2 = 1
szukasz i nie ma? 5 cos2 α + cos2 α = 1
6 cos2 α = 1 / : 6
6 maja 2007 q q
pobierz nowszy cos α = − 16 lub cos α = 16
3 3

2 π < α < 2π czyli α ∈ 2 π, 2π co oznacza, że cos α > 0
q √ √
cos α = 16 = √16 = √16 · √66 = 66
√ √ √ √
sin α = − 5 cos α = − 5 · 66 = − 630
tg α · ctg α = 1
√ √
− 5 · ctg α = 1/ : (− 5)
√ √
ctg α = − √15 = − √15 · √5
5
=− 5
5
jakub@matematyka.pisz.pl √ √ √
30 6 5
www.matematyka.pisz.pl Odp. sin α = − 6 , cos α = 6 , ctg α = − 5
1
ctg α = 2 gdy 0 < α < 2π
Rozwiązanie:
ctg α = 2
cos α
spis treści = 2 · sin α
sin α
więcej w MatTV
cos α = 2 sin α
symbole
dodaj do drukowania
sin2 α + (2 sin α)2 = 1
sin2 α + 4 sin2 α = 1
szukasz i nie ma?
5 sin2 α = 1 / : 5
q q
6 maja 2007 sin α = − 15 lub sin α = 15
pobierz nowszy
0 < α < 12 π czyli α ∈ 0, 12 π co oznacza, że sin α > 0

q √ √
sin α = 15 = √15 = √15 · √55 = 55
√ √
5 2 5
cos α = 2 sin α = 2 · 5 = 5
tg α · ctg α = 1
tg α · 2 = 1/ : 2
1
tg α = 2
jakub@matematyka.pisz.pl √ √
5 2 5 1
Odp. sin α = 5 , cos α = 5 , tg α = 2
(ctg2 α + 1) sin2 α = 1
Rozwiązanie:
Zazwyczaj tożsamości udowadniamy wychodząc od strony bardziej „skomplikowanej” i przez
kolejne przekształcenia dochodząc do strony „prostszej”.
spis treści
więcej w MatTV
cos2 α

2
symbole
2
L = (ctg α + 1) sin α = + 1 sin2 α = cos2 α + sin2 α = 1
sin2 α
dodaj do drukowania
L=P
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
(sin α + cos α)2 + (sin α − cos α)2 = 2
Rozwiązanie:
Zazwyczaj tożsamości udowadniamy wychodząc od strony bardziej „skomplikowanej” i przez
kolejne przekształcenia dochodząc do strony „prostszej”.
spis treści
więcej w MatTV
L = (sin α + cos α)2 + (sin α − cos α)2 =
symbole
= sin2 α + 2 sin α cos α + cos2 α + sin2 α − 2 sin α cos α + cos2 α =
dodaj do drukowania = sin2 α + cos2 α + sin2 α + cos2 α =

zgłoś błąd na str. 460 = 1+1=2
szukasz i nie ma?
L=P
6 maja 2007
pobierz nowszy
geometria na płaszczyźnie
• okrąg i koło: kąt środkowy i wpisany, okrąg opisany lub wpisany w trójkąt lub czworokąt, wzajemne położenie
prostej i okręgu lub dwóch okręgów, pole koła, odcinka lub wycinka, długość okręgu lub łuku
spis treści
• trójkąt: wysokość, środkowa, symetralna, dwusieczna trójkąta, trójkąt równoramienny, równoboczny lub prosto-
kątny, obwód i pole, przystawanie i podobieństwo trójkątów, okrąg opisany lub wpisany w trójkąt
więcej w MatTV
symbole • twierdzenie Pitagorasa
• twierdzenie cosinusów
dodaj do drukowania • twierdzenie sinusów
zgłoś błąd na str. 461 • kwadrat • równoległobok • trapez
szukasz i nie ma? • prostokąt • romb • deltoid
• czworokąt wpisany w okrąg
• czworokąt opisany na okręgu
6 maja 2007
pobierz nowszy • wielokąty: wypukłe, wklęsłe, foremne: trójkąt równoboczny, kwadrat, pięciokąt foremny, sześciokąt foremny
• obwód wielokąta
• przystawanie wielokątów
• podobieństwo wielokątów
• twierdzenie Talesa
• rysowanie wektorów
• przekształcenia izometryczne: symetria osiowa i środkowa, oś i środek symetrii figury, przesunięcie (trans-
lacja) o wektor, obrót
• jednokładność
jakub@matematyka.pisz.pl rozwiązane zadania

Okrąg i koło
A A
spis treści
więcej w MatTV
symbole okrąg o środku A koło o środku A
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
promień średnica cięciwa
Kąty w okręgu
spis treści A B
A B A B
więcej w MatTV F F
symbole
dodaj do drukowania
kąt środkowy oparty kąt wpisany oparty kąt środkowy oparty
zgłoś błąd na str. 463 na łuku AFB na łuku AFB na łuku AKB
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Kąt środkowy ma wierzchołek w środku okręgu.
Kąt wpisany ma wierzchołek na okręgu.
Twierdzenie o kątach wpisanych
Kąty wpisane oparte na tym samym łuku są równe.

Przykłady:
spis treści
więcej w MatTV
α
symbole α α α
α
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Twierdzenie o kącie wpisanym i środkowym
Kąt środkowy jest dwa razy większy od kąta wpisanego opartego na tym samym łuku co kąt
środkowy.
Przykłady:
spis treści
więcej w MatTV
symbole α
240◦
dodaj do drukowania 30◦
◦
2α 60
zgłoś błąd na str. 465 120◦
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Kąt wpisany oparty na średnicy ma 90◦ .

180◦
Wzajemne położenie prostej i okręgu
spis treści prosta jest zewnętrzną okręgu

O
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
prosta jest sieczną okręgu
zgłoś błąd na str. 466 O
szukasz i nie ma?

A
6 maja 2007 r
pobierz nowszy O prosta jest styczną okręgu
A – punkt styczności. Jedyny punkt wspólny prostej i okręgu.

Odległość stycznej od środka okręgu O jest równa promieniowi okręgu r .
Kąt między promieniem okręgu a styczną jest prosty.
dwie styczne do okręgu
Dwie styczne do okręgu
A
B
spis treści
więcej w MatTV
O
symbole
dodaj do drukowania C
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Odcinki AB i AC są równe
|AB| = |AC|
Półprosta AO jest dwusieczną kąta CAB .
Czytasz zadanie i nic. Zero. Pustka w głowie. Nie wiesz jak je ugryźć. Możesz wtedy sięgnąć
do mojego ebook’a. A jeżeli to jest w szkole? Komputer daleko. Wtedy możesz sięgnąć do
tych tablic.
spis treści
więcej w MatTV ? Przejrzysty układ.
symbole ? Kolorowe wykresy i rysunki.
dodaj do drukowania ? Bez nadmiaru materiału, tylko to co potrzebujesz.
zgłoś błąd na str. 468 spis treści recenzje

szukasz i nie ma?
Zadania są prostsze gdy znasz teorię!
6 maja 2007
pobierz nowszy
Kliknij by kupić w księgarni internetowej.
Spis treści
1. Podstawowe symbole i oznaczenia 29. Funkcja potęgowa
2. Alfabet grecki 30. Funkcja wykładnicza
3. Liczby arabskie i rzymskie 31. Funkcja logarytmiczna
4. Podwielokrotności i wielokrotności miar 32. Funkcje trygonometryczne
5. Liczby 33. Funkcje cyklometryczne (kołowe)
6. Logika matematyczna 34. Podstawowe pojęcia geometrii
spis treści 7. Zbiory 35. Współrzędne punktu, odległość. Wektor
8. Działania na liczbach i wyrażeniach 36. Prosta
więcej w MatTV
9. Funkcja i jej własności 37. Półprosta, odcinek
symbole 10. Granica funkcji 38. Łamana
11. Pochodna funkcji 39. Płaszczyzna
dodaj do drukowania 12. Ekstremum funkcji 40. Prosta płaszczyzna
13. Styczna i asymptota wykresu funkcji 41. Kąt
zgłoś błąd na str. 469 14. Punkt przegięcia wykresu funkcji 42. Okrąg, koło
15. Przebieg zmienności funkcji 43. Elipsa, hiperbola, parabola
szukasz i nie ma?
16. Przekształcenie wykresu funkcji 44. Wielokąt
17. Całka nieoznaczona 45. Trójkąt
6 maja 2007 18. Całka oznaczona 46. Czworokąt
19. Ciągi 47. Przekształcenia geometryczne płaszczyzny
pobierz nowszy
20. Równanie i nierówności z jedną niewiadomą 48. Wielościan
21. Funkcja liniowa 49. Bryły obrotowe
22. Funkcja kwadratowa 50. Kombinatoryka
23. Wielomiany 51. Doświadczenie losowe
24. Równania drugiego stopnia z dwiema niewiadomymi 52. Zdarzenia losowe
25. Układy równań z dwiema niewiadomymi 53. Prawdopodobieństwo
26. Układ dwóch równań drugiego stopnia z dwiema niewiadomymi 54. Zmienna losowa
27. Nierówności drugiego stopnia z dwiema niewiadomymi 55. Statystyka
28. Funkcja wymierna
Tabele
– Zamiana stopni na radiany i odwrotnie
– Wartości sinusów i cosinusów
– Wartości tangensów i cotangensów
jakub@matematyka.pisz.pl – Kwadraty, pierwiastki liczb
www.matematyka.pisz.pl – Kwadraty, sześciany i pierwiastki liczb
– Jednostki długości, powierzchni, objętości, masy i czasu
(
1
2x + 14 y = 2
2x + y = 8

1
więcej w MatTV 2x + 14 y = 2
symbole 2x + y = 8

1
1 1 1 1
szukasz i nie ma? W = 2 = 4
2 ·1−2· 4 = 2 − 2 =0
2 1

6 maja 2007 2 1 1
Wx = 4 =2·1− ·8=2−2=0
pobierz nowszy

8 1 4
1
2 1
Wy = 2 = ·8−2·2 =4−4= 0
2 8 2
odp. na podstawie wzorów układ równań jest nieoznaczony, czyli ma nieskończenie wiele
rozwiązań
1logika
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• •
wymagania maturalne zdający potrafi: określać dziedzinę i zbiór wartości funkcji
homograficznej, szkicować jej wykres, wyznaczać miejce zerowe
i przedziały monotoniczności
spis treści
więcej w MatTV 1 −2 1
y= x y= x y= x + 1
symbole 1 2 x+3
y= x−2 y= x+3 −1 y= x+2
dodaj do drukowania 2x−3
y= x−1
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
wzajemne położenie dwóch okręgów
r1
r2 B okręgi wzajemnie zewnętrzne |AB| > r1 + r2
A
spis treści
więcej w MatTV
symbole
r1
dodaj do drukowania r2 B okręgi styczne zewnętrznie |AB| = r1 + r2
A
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 r1
r2 B okręgi przecinające się |r1 − r2 | < |AB| < r1 + r2
pobierz nowszy A
A r1
okręgi styczne wewnętrznie |AB| = |r1 − r2 |
Br2
A r1 okręgi nie są styczne |AB| < |r1 − r2 |

jakub@matematyka.pisz.pl B r2 i większy zawiera mniejszy
Łuk okręgu, wycinek i odcinek koła
spis treści
więcej w MatTV
α r α r
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 474 α α
l= · 2πr P = · πr2
szukasz i nie ma? 360◦ 360◦
długość łuku pole wycinka
6 maja 2007
pobierz nowszy π ≈ 3, 14
α r
odcinek koła
www.matematyka.pisz.pl pole odcinka koła = pole wycinka koła − pole trójkąta
matematyczny blog >>>>>>>>>
Ale się dzisiaj nie miło zaskoczyłem. Od pewnego
czasu układam materiał w tym ebook’u według
wymagań maturalnych. W zasadzie wszystko co napisałem
pokrywa się z nimi. No ale trafił się temat, który opra-
spis treści cowałem, a go w wymaganiach nie ma. Mam na myśli
granice funkcji w ±∞. No i co teraz zrobić. Wyrzucić?
więcej w MatTV
Szkoda, troche pracy w niego włożyłem. Zostawić? No to
symbole
będę wprowadzał ludzi w błąd. Będą się uczyć więcej niż po-
dodaj do drukowania trzeba, a to jak wiadomo jest przyczyną wielu groźnych cho-
rób ;-). W dodatku z tego ebook’a korzystają też studenci.
Im się to już zdecydowanie przyda. Ostatecznie zdecydowa-
szukasz i nie ma? łem się ten materiał umieścić w nowym rozdziale i opatrzyć
ostrzeżeniem. Swoją drogą ciekawy jestem do ilu nauczycieli
6 maja 2007 dotarło, że ten temat już nie obowiązuje na nowej maturze.
pobierz nowszy Na starej obowiązywał, stąd moja pomyłka.
przed wojną to były matury.

jaką wojną dziadku?
iracką
;-)
Długość okręgu i pole koła
spis treści
r A r
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 476 l = 2πr P = πr 2
szukasz i nie ma?
π ≈ 3, 14
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: posługiwać się własnościami: symetralnej odcinka
dwusiecznej kąta, środkowych boków trójkąta, kątów środkowych
i wpisanych w koło
spis treści Znajdź miary kątów α i β .

więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
α β α
szukasz i nie ma? 60◦ 70◦
β
6 maja 2007
pobierz nowszy

70◦ 110◦
β
α
β
Znajdź miary kątów α i β .
α β
spis treści
więcej w MatTV 60◦
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 478 Kąty wpisane α i β oparte są na tym samym łuku, dlatego są równe.
szukasz i nie ma?
α=β
6 maja 2007
pobierz nowszy Kąt wpisany α jest oparty na tym samym łuku co kąt środkowy 60◦ , dlatego jest dwa razy
mniejszy.
60◦
α= = 30◦
2
Odp. α = 30◦ , β = 30◦ .
Znajdź miary kątów α i β .
α
O
70◦
spis treści
β
więcej w MatTV A B
symbole
dodaj do drukowania Kąt wpisany α jest oparty na tym samym łuku co kąt środkowy 70◦ , dlatego jest dwa razy
zgłoś błąd na str. 479 mniejszy.
70◦
szukasz i nie ma? α= = 35◦
2
Trójkąt AOB jest równoramienny (|OA| = |OB|, bo to są promienie okręgu). W trójkącie
6 maja 2007
pobierz nowszy równoramiennym kąty przy podstawie są równe.
70◦
β β
Suma kątów w trójkącie jest równa 180◦ .
β + β + 70◦ = 180◦
2β = 180◦ − 70◦
β = 55◦
www.matematyka.pisz.pl Odp. α = 35◦ , β = 55◦ .
Okrąg i koło
• okrąg, koło, promień, średnica, cięciwa

• kąty w okręgu
• twierdzenie o kątach wpisanych
• twierdzenie o kącie wpisanym i środkowym
spis treści
więcej w MatTV • okrąg opisany na trójkącie
• okrąg wpisany w trójkąt
symbole
• okrąg opisany na czworokącie
dodaj do drukowania • okrąg wpisany w czworokąt
zgłoś błąd na str. 480 • wzajemne położenie prostej i okręgu
szukasz i nie ma? • wzajemne położenie dwóch okręgów
• długość okręgu i pole koła
6 maja 2007 • łuk okręgu, wycinek i odcinek koła
pobierz nowszy
C
O
70◦
70◦
β
α α α
spis treści A B
więcej w MatTV
symbole
Trójkąt AOB jest równoramienny (|OA| = |OB|, bo to są promienie okręgu). W trójkącie
dodaj do drukowania równoramiennym kąty przy podstawie są równe.
α + α + 70◦ = 180◦
szukasz i nie ma?
2α = 180◦ − 70◦
6 maja 2007 α = 55◦
pobierz nowszy
Trójkąt ABC jest oparty na średnicy AC dlatego kąt ABC = 90◦ .
α+β = 90◦
55◦ + β = 90◦
β = 90◦ − 55◦
β = 35◦
Odp. α = 55◦ , β = 35◦ .
α
110◦
spis treści β
więcej w MatTV
symbole Kąt wpisany α jest oparty na tym samym łuku co kąt środkowy 110◦ , dlatego jest dwa razy
mniejszy.
dodaj do drukowania 110◦
α= = 55◦
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 α
pobierz nowszy
250◦
250◦ + 110◦ = 360◦
Kąt wpisany β jest oparty na tym samym łuku co kąt środkowy 250◦ , dlatego jest dwa razy
mniejszy.
250◦
β= = 125◦
2
Twierdzenie Pitagorasa
W każdym trójkącie prostokątnym:
c
spis treści b
a2 + b2 = c2
więcej w MatTV a
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? Przykłady:
6 maja 2007
pobierz nowszy 5 c=?
3 4
a=? 6
a2 + 32 = 52 62 + 42 = c2
a2 = 25
√ −9 c2 = 36
√ + 16√ √
a = 16 = 4 c = 52 = 4 · 13 = 2 13
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: określać własności podstawowych figur płaskich
(odcinek, półprosta, prosta, kąt, wielokąt, okrąg, koło)
i posługiwać się nimi
spis treści
Przez punkt A poprowadzono styczną do okręgu o promieniu 3cm. Odległość punktu A
więcej w MatTV
od środka okręgu wynosi 5cm. Znajdź odległość punktu A od punktu styczności.
symbole
Okrąg o promieniu 4 cm jest styczny zewnętrznie do okręgu o promieniu 2 cm. Poprowa-
dodaj do drukowania
dzono prostą styczną do tych okręgów. Oblicz odległości między punktami styczności.
W okręgu poprowadzono cięciwę o długości 6 cm odległą o 3 cm od środka okręgu. Oblicz
szukasz i nie ma?
długość łuków okręgu, na które dzieli ten okrąg cięciwa.
6 maja 2007 W kole o promieniu 4 cm poprowadzono cięciwę o długości 4 cm. Oblicz pole powstałego
pobierz nowszy odcinka koła.
Przez punkt A poprowadzono styczną do okręgu o promieniu 3 cm. Odległość punktu A od
środka okręgu wynosi 5cm. Znajdź odległość punktu A od punktu styczności.
Rozwiązanie:
a
spis treści 3
więcej w MatTV A
5
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? Korzystamy z twierdzenia Pitagorasa:
6 maja 2007 a2 + 32 = 52
pobierz nowszy
a2 = 25 − 9
a2 = 16
√
a = 16 = 4
Odp. Punkt A odległy jest od punktu styczności o 4 cm.
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować cechy podobieństwa trójkątów
do rozwiązywania problemów teoretycznych lub praktycznych
spis treści
W słoneczny dzień chłopiec o wzroście 1, 6 m rzuca cień o długości 2 m. Oblicz wysokość
drzewa, które rzuca cień o długości 12 m.
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Okrąg o promieniu 4 cm jest styczny zewnętrznie do okręgu o promieniu 2 cm. Poprowadzono
prostą styczną do tych okręgów. Oblicz odległości między punktami styczności.
Rozwiązanie:
Kąty między promieniami okręgu a prostą styczną mają po 90◦ .
spis treści D
C
więcej w MatTV
4
symbole 2
A 4 2 B
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? Czworokąt ABCD narysujemy odwrócony, aby łatwiej zobaczyć rozwiązanie.
6 maja 2007 A
4
pobierz nowszy 2 2 B
4 a
2 2 AB = 6
D a C
Z twierdzenia Pitagorasa:
a2 + 22 = 62
a2 = 36 − 4
a2 = 32
√ √ √
a = 32 = 16 · 2 = 4 2
www.matematyka.pisz.pl Odp. Odległość między punktami styczności wynosi 4 2 cm.
W okręgu poprowadzono cięciwę o długości 6 cm odległą o 3 cm od środka okręgu. Oblicz
długość łuków okręgu, na które dzieli ten okrąg cięciwa.
Rozwiązanie:
spis treści O
więcej w MatTV 3
3 3
symbole A D B
dodaj do drukowania Cięciwa AB o długości 6 cm jest podzielona przez punkt D na dwie równe części o długości
3 cm. Zatem trójkąty ADO i BDO są trójkątami równoramiennymi z następującymi kątami.
O
szukasz i nie ma?
45◦ 45◦
Kąty przy podstawie trójkąta
r r
równoramiennego są równe.
6 maja 2007 45◦ 45◦
pobierz nowszy A D B
√
Z twierdzenia Pitagorasa r = 3 2
Kąt między promieniami r okręgu wynosi zatem 45◦ + 45◦ = 90◦ .
Korzystając ze wzoru liczymy długość łuku.
90◦ √ 1 √ 1√
l1 = ◦
· 2 · π · 3 2 = · 6 2π = 1 2π cm
360 4 2
Długość drugiego łuku otrzymamy odejmująć l1 od długości okręgu.
√ 1√ √ 1√ 1√
jakub@matematyka.pisz.pl l2 = 2π · 3 2 − 1 2π = 6 2π − 1 2π = 4 2π cm
2 2 2
√ √
Odp. Okrąg został podzielony na łuki o długościach 1 12 2π cm i 4 21 2π cm.
• • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: obliczać prawdopodobieństwo warunkowe
i całkowite w skończonym zbiorze zdarzeń elementarnych
spis treści
A i B są zdarzeniami losowymi i P (B) > 0. Wykaż, że
więcej w MatTV 1 − P (A0 )
symbole P (A/B) ¬
P (B)
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 489 Uczniowie dojeżdżający do szkoły zaobserwowali, że spóźnienie autobusu zależy od tego,
szukasz i nie ma? który z trzech kierowców prowadzi autobus. Przeprowadzili badania statystyczne i obliczyli, że
w przypadku, gdy autobus prowadzi kierowca A, spóźnienie zdarza się w 5% jego kursów, gdy
6 maja 2007 prowadzi kierowca B w 20% jego kursów, a gdy prowadzi kierowca C w 50% jego kursów. W
pobierz nowszy ciągu 5-dniowego tygodnia nauki dwa razy prowadzi autobus kierowca A, dwa razy kierowca
B i jeden raz kierowca C. Oblicz prawdopodobieństwo spóźnienia się szkolnego autobusu w
losowo wybrany dzień nauki.
W kole o promieniu 4 cm poprowadzono cięciwę o długości 4 cm. Oblicz pole powstałego
odcinka koła.
4 60◦ 4
spis treści 4
więcej w MatTV
symbole
Pole odcinka koła jest równe polu wycinka koła zmniejszonego o pole trójkąta równobocznego.
dodaj do drukowania
Pole trójkąta równobocznego:
zgłoś błąd na str. 490 z tw. Pitagorasa Pole trójkąta
szukasz i nie ma? 2
2 +h = 2
4 2
Pt = 12 · a · h
√
4 h 4 h2 = 16 − 4 Pt = 12 · 4 · 2 3
6 maja 2007 √ √ √
pobierz nowszy
2 2
h= √12 = 4 · 3 Pt = 4 3 cm2
4 h= 2 3 cm
Pole wycinka koła:
α
Pw = πr2
360◦
60◦
Pw = π42
360◦
1 16 2
Pw = π16 = π = 2 π cm2
6 6 3
Pole odcinka koła
jakub@matematyka.pisz.pl 2 √ 8
P = Pw − Pt = 2 π − 4 3 ≈ · 3, 14 − 4 · 1, 73 = 8, 4 − 6, 9 = 1, 5 cm2
Odp. Pole odcinka koła wynosi 1, 5 cm2 .

Kąty w trójkącie
γ
Suma wszystkich kątów w trójkącie
spis treści wynosi 180◦
więcej w MatTV α β α + β + γ = 180◦
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Trójkąt
• kąty w trójkącie
• nierówność trójkąta
• wysokość
• środkowa
spis treści
• symetralna
więcej w MatTV • dwusieczna
symbole
• trójkąt równoramienny
dodaj do drukowania • trójkąt równoboczny
• trójkąt prostokątny
szukasz i nie ma? • obwód trójkąta
• pole trójkąta
6 maja 2007 • cechy przystawania trójkątów
pobierz nowszy • cechy podobieństwa trójkątów
• okrąg opisany na trójkącie
• okrąg wpisany w trójkąt
Nierówność trójkąta
Dowolny bok trójkąta ma mniejszą długość od sumy długości pozostałych boków.

Przykłady:
spis treści
więcej w MatTV 6 5
3 2 3
2
symbole
4 5 4
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 493 3 < 4+2 6 < 2+5 5 < 3+4
szukasz i nie ma? 4 < 3+2 5 < 2+6 4 < 3+5
2 < 3+4 2 < 6+5 3 < 5+4
6 maja 2007
pobierz nowszy
Wysokość trójkąta
Wysokość to odcinek łączący wierzchołek trójkąta z podstawą lub jej przedłużeniem pod
kątem prostym. Każdy trójkąt ma trzy wyskokości.
Przykłady:
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? Wysokości lub ich przedłużenia przecinają się w jednym punkcie.
6 maja 2007
pobierz nowszy
Środkowa trójkąta
Środkowa to odcinek łączący wierzchołek trójkąta ze środkiem przeciwległego boku.
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
Środkowe przecinają się w jednym punkcie.
szukasz i nie ma?
Nazywamy go środkiem ciężkości trójkąta.
6 maja 2007
pobierz nowszy
Środek ciężkości dzieli każdą środkową w stosunku 2:1.
p x
b
x 2 a 2 q 2
= = =
a
y q y 1 b 1 p 1
symetralna
Symetralna boku trójkąta to prosta prostopadła do boku i przechodząca przez jego środek.
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? Symetralne boków trójkąta przecinają się w jednym punkcie, który jest środkiem okręgu
opisanego na tym trójkącie.
6 maja 2007
pobierz nowszy
dwusieczna
Dwusieczna kąta to półprosta dzieląca go na dwa równe kąty.
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 497 Dwusieczne kątów trójkąta przecinają się w jednym punkcie, który jest środkiem okręgu
wpisanego w ten trójkąt.
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Twierdzenie o dwusiecznej
Twierdzenie o dwusiecznej
a b
spis treści
więcej w MatTV c d
symbole
dodaj do drukowania Dwusieczna dzieli bok trójkąta na odcinki c i d o długościach spełniających równanie:
c d
szukasz i nie ma? =
a b
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: obliczać obwody i pola podstawowych figur
płaskich, między innymi z zastosowaniem funkcji
trygonometrycznych
spis treści
Kąt przy wierzchołku trójkąta równoramiennego ma 100◦ . Oblicz pozostałe kąty.
więcej w MatTV
symbole Oblicz wysokość trójkąta równoramiennego o podstawie 6 cm i ramieniu 4 cm.
dodaj do drukowania Oblicz pole trójkąta równoramiennego o kącie przy wierzchołku 120◦ i ramieniu 6 cm.
zgłoś błąd na str. 499 Oblicz kąty trójkąta prostokątnego, który jest jednocześnie trójkątem równoramiennym.
szukasz i nie ma?
W trójkącie prostokątnym jedna z przyprostokątnych ma długość 4 cm, a kąt przy niej 30◦
Oblicz pole i obwód tego trójkąta.
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz wszystkie wysokości w trójkącie prostokątnym o przyprostokątnych 3 cm i 4 cm.
Trójkąt równoramienny
b b
b b b b
spis treści a a a
więcej w MatTV
symbole a – podstawa
b – ramiona
dodaj do drukowania
W trójkącie równoramiennym kąty przy podstawie są równe.
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 α α
pobierz nowszy
Wysokość dzieli podstawę i kąt przy wierzchołku trójkąta równoramiennego na dwie równe
części.
β β
| {z }| {z }
odcinki o równej długości
Kąt przy wierzchołku trójkąta równoramiennego ma 100◦ . Oblicz pozostałe kąty.
Rozwiązanie:
100◦
spis treści
α α
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania Kąty w trójkącie
α + α + 100◦ = 180◦
szukasz i nie ma?
2α = 180◦ − 100◦
2α = 80◦ / : 2
6 maja 2007
pobierz nowszy α = 40◦
Odp. Kąty w trójkącie mają miarę 40◦ , 40◦ , 100◦ .
Oblicz wysokość trójkąta równoramiennego o podstawie 6 cm i ramieniu 4 cm.
4 h
4
3 3
spis treści
6
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania Korzystamy z twierdzenia Pitagorasa:
h2 + 32 = 42
szukasz i nie ma?
h2 + 9 = 16
6 maja 2007 h2 = 16 − 9
pobierz nowszy
h2 = 7
√
h = 7 cm
√
Odp. Wysokość trójkąta równoramiennego wynosi 7 cm.
Pole trójkąta
h
h h a h
spis treści a a a
więcej w MatTV
symbole a – podstawa
h – wysokość
dodaj do drukowania
1
zgłoś błąd na str. 503 P = ah
2
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
p
c wzór Herona: P = p(p − a)(p − b)(p − c)
b
p = 12 (a + b + c) – połowa obwodu
a
b 1
P = ab sin α
α 2
jakub@matematyka.pisz.pl a
Oblicz pole trójkąta równoramiennego o kącie przy wierzchołku 120◦ i ramieniu 6 cm.
60◦ 60◦
6
h
d
spis treści
a
więcej w MatTV
symbole
d h
sin 60◦ = cos 60◦ =
√
zgłoś błąd na str. 504 3 d 1 h
= =
szukasz i nie ma? 2 6 2 6
√ . .
2d = 6 3 :2 2h = 6 :2
6 maja 2007
pobierz nowszy
√
d = 3 3 cm h = 3 cm
√ √
Podstawa: a = 2 · d = 2 · 3 3 = 6 3 cm
√ √ √
Pole: P = 12 ah = 1
2 · 6 3 · 3 = 3 3 · 3 = 9 3 cm2
√
Odp. Pole trójkąta wynosi 9 3 cm2 .
Trójkąt prostokątny
c a, b – przyprostokątne
b
spis treści c – przeciwprostokątna
więcej w MatTV a
symbole
dodaj do drukowania
twierdzenie Pitagorasa
zgłoś błąd na str. 505 funkcje trygonometryczne
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: badać niezależność zdarzeń w skończonym zbiorze
zdarzeń elementarnych
spis treści
Niech Ω będzie zbiorem wszystkich zdarzeń elementarnych i A ⊂ Ω, B ⊂ Ω. Oblicz
P (A ∩ B) wiedząc, że P (A ∪ B) = 58 , P (A) = 12 , P (B 0 ) = 34 . Sprawdź, czy zdarzenia
więcej w MatTV
A i B są zdarzeniami niezależnymi?
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz kąty trójkąta prostokątnego, który jest jednocześnie trójkątem równoramiennym.
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
α α
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 507 Kąty w trójkącie
szukasz i nie ma?
α + α + 90◦ = 180◦
6 maja 2007 2α = 180◦ − 90◦
pobierz nowszy
α = 90◦ / : 2
α = 45◦
Odp. Kąty w trójkącie mają miarę 45◦ , 45◦ , 90◦ .
W trójkącie prostokątnym jedna z przyprostokątnych ma długość 4 cm, a kąt przy niej 30◦ .
Oblicz pole i obwód tego trójkąta.
c
b
spis treści
30◦
więcej w MatTV 4
symbole
dodaj do drukowania
b 4
zgłoś błąd na str. 508 tg 30◦ = cos 30◦ =
4 c
szukasz i nie ma? √ √
3 b 3 4
= =
6 maja 2007 3 4 2 c
pobierz nowszy mnożymy na krzyż mnożymy na krzyż
√ √ √
3b = 4 3 / : 3 3c = 8 / : 3
√ √
4√ 8 3 8 3
b= 3cm c= √ ·√ = cm
3 3 3 3
√ √ √ √
Pole: P = 12 ah = 1
· 4 · 43 3 = 2 · 34 3 = 83 3 = 2 23 3 cm2
2
√ √ √ √
Obwód: Obw = 4 + 34 3 + 8 3 3 = 4 + 123 3 = 4 + 4 3 cm
Odp. Pole trójkąta wynosi 2 23 3 cm2 , a obwód 4 + 4 3 cm.
Obwód wielokąta
Obwód dowolnego wielokątów otrzymujemy dodając długości wszystkich boków.
Przykłady:
spis treści
więcej w MatTV 3 2
symbole Obw = 4 + 2 + 3 = 9
4
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
3 3
Obw = 4 · 3 = 12
6 maja 2007
pobierz nowszy 3
3 3
Obw = 2 · 5 + 2 · 3 = 10 + 6 = 16
5
1 5
3
4 Obw = 4 + 5 + 1 + 3 + 2 = 27
Oblicz wszystkie wysokości w trójkącie prostokątnym o przyprostokątnych 3 cm i 4 cm.
Rozwiązanie:
Przyprostokątne w trójkącie prostokątnym są jednocześnie wysokościami. Pozostaje do zna-
lezienia trzecia wysokość.
spis treści
więcej w MatTV c
symbole 3
h
szukasz i nie ma? Obliczamy długość przeciwprostokątnej
c = 5 cm
6 maja 2007
pobierz nowszy Obliczamy pole trójkąta na dwa sposoby
z przyprostokątnych z przeciwprostokątnej
1 1
P = ·4·3
2 P = 2 ·c·h
1
P =2·3=6 P = 2 · 5 · h = 52 h
5
6= h
2
5 . 5
h=6 :
2 2
5 2 12 2
h=6: =6· = = 2 cm
jakub@matematyka.pisz.pl 2 5 5 5
Odp. Wysokości w trójkącie mają długość 3 cm, 4 cm, i 2 25 cm.
c
3
4
spis treści
więcej w MatTV Twierdzenie Pitagorasa
symbole
42 + 32 = c2
dodaj do drukowania
c2 = 16 + 9
c2 = 25
c2 = 25 = 5 cm
6 maja 2007
pobierz nowszy
Przystawanie wielokątów
Dwie figury nazywamy przystającymi, gdy można je nałożyć na siebie tak, aby dokładnie się
pokryły.
spis treści
więcej w MatTV
przystające
symbole trójkąty:
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 przystające

pobierz nowszy prostokąty:
przystające
pięciokąty:
Cechy przystawania trójkątów
Przystawanie wielokątów
c b
b
(bbb) bok – bok – bok c
spis treści odpowiednie boki trójkątów są równe a a
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
b
(bkb) bok – kąt – bok b α
zgłoś błąd na str. 513 odpowiednie dwa boki trójkątów są równe α
a a
szukasz i nie ma? i kąt między nimi.
6 maja 2007
pobierz nowszy
(kbk) kąt – bok – kąt β α
odpowiednie dwa kąty trójkątów są równe α β
a a
i bok do nich przyległy
Podobieństwo wielkokątów
Wielkokąty są podobne, jeżeli ich kąty są odpowiednio równe, a boki proporcjonalne w skali
równej k.
d0 ω c0
spis treści d ω c

więcej w MatTV γ γ
symbole e 0
α b e
β
α b0
dodaj do drukowania a β
a0
zgłoś błąd na str. 514 0 0 0 0 0
a b c d e
szukasz i nie ma? = = = = =k
a b c d e
Przykład:
6 maja 2007
pobierz nowszy 24
100◦
8 60◦
100◦ 15
60◦ 4
5 100◦
60◦
18 2.5
6 3
80◦ 80◦ 80◦
120◦ 120◦ 120◦
4 2
12
12 18 24 15 2 3 4 2, 5 1
= = = =3 = = = =
4 6 8 5 12 18 24 15 6
1
www.matematyka.pisz.pl k=3 k=
6
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozpoznawać trójkąty podobne na podstawie cech
podobieństwa trójkątów
Sprawdź, czy trójkąty są podobne.

spis treści

więcej w MatTV
symbole 6 12 4 10
4 8 3 9
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 515 6 9 6 8
szukasz i nie ma?
Trójkąt o bokach 2, 5, 6 jest podobny do trójkąta, którego najkrótszy bok wynosi 8.

6 maja 2007
pobierz nowszy Oblicz pozostałe boki tego trójkąta.

6 10
3 30◦
4 30◦
60◦ 60◦ 2 6
5 10
(bbb) bok – bok – bok
Jeżeli odpowiednie boki trójkątów są proporcjonalne, to trójkąty są podobne.
c0 b0
spis treści c b
więcej w MatTV a a0
symbole
dodaj do drukowania
a0 b0 c0
zgłoś błąd na str. 516 = = =k
a b c
szukasz i nie ma?
k – skala podobieństwa
6 maja 2007
pobierz nowszy
Twierdzenie odwrotne też jest prawdziwe:
Jeżeli trójkąty są podobne, to boki trójkątów są proporcjonalne.
(bkb) bok – kąt – bok
Jeżeli trójkąty mają jeden kąt równy, a ramiona tego kąta są proporcjonalne, to trójkąty są
podobne.
spis treści b0
więcej w MatTV b
α α
symbole a a0
dodaj do drukowania
a0 b0
szukasz i nie ma? = =k
a b
k – skala podobieństwa
6 maja 2007
pobierz nowszy

Jeżeli trójkąty są podobne, to ramiona tych samych kątów są proporcjonalne.
(kkk) kąt – kąt – kąt
Jeżeli kąty trójkątów są równe, to trójkąty są podobne.
γ
γ
spis treści
α β α β
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania W praktyce, jeżeli trójkąty mają dwa kąty równe, to trzeci też musi być równy.
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 α β α β
pobierz nowszy

Jeżeli trójkąty są podobne, to odpowiednie kąty są takie same.
6 12
4 8
spis treści
6 9
więcej w MatTV
symbole Cecha podobieństwa bok – bok – bok
dodaj do drukowania Przyrównujemy odpowiednie boki do siebie:

szukasz i nie ma? – najdłuższe
12 3
=
8 2
6 maja 2007
pobierz nowszy
– najkrótsze
6 3
=
4 2
– pozostałe
9 3
=
6 2
Odp. Odpowiednie boki są proporcjonalne, zatem trójkąty są podobne.

4 10
3 9
spis treści
6 8
więcej w MatTV
symbole Cecha podobieństwa bok – bok – bok
dodaj do drukowania Przyrównujemy odpowiednie boki do siebie:

szukasz i nie ma? – najdłuższe
10
9
6 maja 2007
pobierz nowszy
– najkrótsze
4
3
– pozostałe
8 4
=
6 3
Odp. Odpowiednie boki nie są proporcjonalne, zatem trójkąty nie są podobne.

Trójkąt o bokach 2, 5, 6 jest podobny do trójkąta, którego najkrótszy bok wynosi 8. Oblicz
pozostałe boki tego trójkąta.
Rozwiązanie:
spis treści 8 b
więcej w MatTV 2 6
symbole
5 a
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? cecha bok – bok – bok
Przyrównujemy najkrótsze boki do siebie i obliczamy skalę podobieństwa.
6 maja 2007
pobierz nowszy 8
k= =4
2
a b
= 4 = 4
5 6
a = 4·5 b = 4·6
a = 20 b = 24
Odp. Pozostałe boki mają długości 20, 24.
Sprawdź, czy trójkąty są podobne
6
3
60◦ 60◦
spis treści
5 10
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania Rozwiązanie:
zgłoś błąd na str. 522 cecha podobieństwa bok – kąt – bok
szukasz i nie ma?
Trójkąty mają kąt o tej samej mierze. Przyrównujemy do siebie ramiona tych kątów.
– najdłuższe
6 maja 2007 10
pobierz nowszy =2
5
– najkrótsze
6
=2
3
Odp. Trójkąty mają jeden równy kąt, a jego ramiona są proporcjonalne, zatem trójkąty są
podobne.
Sprawdź, czy trójkąty są podobne
10
30◦
4 30◦
2 6
spis treści
więcej w MatTV
symbole
zgłoś błąd na str. 523 cecha podobieństwa bok – kąt – bok
szukasz i nie ma?
Trójkąty mają kąt o tej samej mierze. Przyrównujemy do siebie ramiona tych kątów.
– najdłuższe
6 maja 2007 10 5
pobierz nowszy =
4 2
– najkrótsze
6
=3
2
Odp. Trójkąty mają jeden równy kąt, ale jego ramiona nie są proporcjonalne, zatem trójkąty
nie są podobne.
W słoneczny dzień chłopiec o wzroście 1, 6 m rzuca cień o długości 2 m. Oblicz wysokość
drzewa, które rzuca cień o długości 12 m.
spis treści h
1, 6 m
więcej w MatTV
α α
symbole
12 m 2m
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 524 Trójkąty mają te same kąty, ponieważ:
– są to trójkąty prostokątne
szukasz i nie ma?
– kąt padania α promieni słonecznych jest taki sam dla drzewa jak i dla chłopca.
Trójkąty o tych samych kątach na podstawie cechy kąt – kąt – kąt są podobne, a więc ich
6 maja 2007
pobierz nowszy odpowiednie boki są proporcjonalne.
1, 6 2
=
h 12 .
h · 2 = 1, 6 · 12 :2
h = 9, 6
Odp. Drzewo ma wysokość 9,6 m.
funkcja i jej własności
• definicja funkcji
Pojęcia opisujące funkcję:
• dziedzina • różnowartościowość
spis treści • zbiór wartości • parzystość i nieparzystość
więcej w MatTV • miejsce zerowe • okresowość
symbole • monotoniczność
dodaj do drukowania • przesuwanie wykresu funkcji

szukasz i nie ma?
6 maja 2007
rozwiązane zadania
pobierz nowszy
• • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: wyznaczać dziedzinę funkcji określonej wzorem

√ √ 5
spis treści f (x) = 3x + 9 f (x) = 4 − 2x f (x) = 2x+6
4
więcej w MatTV f (x) = x(x+3)
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Funkcja wykładnicza
• funkcja wykładnicza
• potęgowanie
spis treści
więcej w MatTV
symbole rozwiązane zadania
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozwiązywać równania wykładnicze
Rozwiąż równania: √ √
spis treści 4x+2 = 83x−1 (0, 25)2x−1 = ( 8)x+4 92x+3 = 3 27
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozwiązywać nierówności wykładnicze
spis treści 33x−1 < 32x+4 (0, 2)4x−1 < (0, 2)x+2 (0, 125)x 4x−3
4x−2 2x−3 √ √ 1−x
więcej w MatTV 23 > 94 4( 8)x−3 ¬ 2162
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
granica właściwa funkcji w punkcie
przykłady
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Cechy podobieństwa trójkątów
bok – bok – bok bok – kąt – bok kąt – kąt – kąt
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Ten ebook jest z 6 maja 2007r.
spis treści Najnowsza wersja: www.matematyka.pisz.pl

więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Twierdzenie Talesa
Jeżeli ramiona kąta przetniemy prostymi równoległymi, to otrzymamy odcinki proporcjonalne.
spis treści
więcej w MatTV c0
symbole b0 a0 b0 c0
0 = =
dodaj do drukowania a a b c
zgłoś błąd na str. 533 a b c
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy Przykład:
2 1 3 2
3 = =
2 6 4
1
2 6 4
Wyznacz długości odcinków x, y .
Rozwiązanie:
spis treści 6
więcej w MatTV 4
symbole
2 x y
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 534 Na podstawie twierdzenia Talesa przyrównujemy do siebie odpowiednie odcinki.
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
= =
2 x 2 y
mnożymy na krzyż
4x = 2 · 6 4y = 2 · 3
6 3
x= 3 y= =
4 2
Rozwiązanie:
spis treści 2
y
więcej w MatTV 5
symbole
x 3 6
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 535 Na podstawie twierdzenia Talesa przyrównujemy do siebie odpowiednie odcinki.
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy 5 2 y 2
= =
x 6 3 6
mnożymy na krzyż
2x = 5 · 6 / : 2 6y = 6 / : 6
x = 15 y=1
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować twierdzenie Talesa do rozwiązywania
problemów teoretycznych lub praktycznych

spis treści
więcej w MatTV
3
symbole
6 2
4
szukasz i nie ma? 2 x y x 3 6
6 maja 2007
pobierz nowszy Podziel konstrukcyjnie odcinek na trzy równe części.
Podziel konstrukcyjnie odcinek w stosunku 2:3.
Podziel konstrukcyjnie odcinek na trzy równe części.
Rozwiązanie:
Konstrukcje w geometrii wykonujemy wykorzystując tylko cyrkiel i linijkę.
Rysujemy odcinek.
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania A B
szukasz i nie ma?
Rysujemy półprostą.
6 maja 2007
pobierz nowszy
A B
Zaznaczamy cyrklem na półprostej trzy równe odcinki o dowolnej długości.
E
D
spis treści C
więcej w MatTV
symbole
A B
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 538 Przez punkty E i B prowadzimy prostą.
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
E
D
C
A B
dalej
Przez punkty C i D prowadzimy proste równoległe do pierwszej.
E
D
spis treści C
więcej w MatTV
symbole
A B
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 539 Odcinek AB został podzielony na trzy części. To że są równe wynika z twierdzenia Talesa.
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Podziel konstrukcyjnie odcinek w stosunku 2:3.
Rozwiązanie:
Dzielimy odcinek na 5 części podobnie jak tutaj.
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
A C B
6 maja 2007
pobierz nowszy
Odcinek AB został podzielony na pięć części. To że są równe wynika z twierdzenia Talesa.

Punkt C dzieli odcinek AB w stosunku 2:3.
okrąg opisany na trójkącie
a
spis treści R
α
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
a a – dowolny bok
zgłoś błąd na str. 541 promień: R =
2 sin α α – kąt naprzeciw tego boku
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Trójkąt oparty na średnicy jest prostokątny.
Środek okręgu opisanego na trójkącie znajdujemy rysując symetralne boków trójkąta.
okrąg wpisany w trójkąt
promień okręgu:
c b
spis treści 2P
r= P - pole trójkąta
więcej w MatTV r a+b+c
symbole a
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? Środek okręgu wpisanego w trójkąt znajdujemy rysując dwusieczne kątów trójkąta.
6 maja 2007
pobierz nowszy
twierdzenie cosinusów
Jeżeli mamy długość dwóch boków trójkąta i kąt jaki tworzą, to możemy wyznaczyć długość
trzeciego.
spis treści
więcej w MatTV b c
symbole
γ
dodaj do drukowania a
szukasz i nie ma?
c2 = a2 + b2 − 2ab cos γ
6 maja 2007
pobierz nowszy
przykłady
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować:twierdzenie cosinusów,
twierdzenie sinusów, związki miarowe w trójkącie oraz funkcje
trygonometryczne do rozwiązywania zadań matematycznych
spis treści twierdzenie cosinusów

więcej w MatTV

symbole
4 c=? c=?
3 120◦ 4
dodaj do drukowania ◦
5 150◦
30
zgłoś błąd na str. 544 5 c=? 3
szukasz i nie ma?
Dwa boki trójkąta mają długość 3 cm i 4 cm i tworzą kąt 60◦ . Oblicz długość trzeciego.
6 maja 2007
pobierz nowszy
twierdzenie sinusów

◦
b 45 c b 120◦ 3
75◦ 60◦ 45◦ 15◦
4 a
b =? c =? a =? b =?
√
jakub@matematyka.pisz.pl W trójkącie dwa boki mają długość 6 cm i 3 6 cm. Naprzeciw boku o długości 6 cm jest
www.matematyka.pisz.pl kąt o mierze 45◦ . Oblicz pozostałe kąty trójkąta.
4
c=?
◦
30
5
spis treści
więcej w MatTV Rozwiązanie:
symbole twierdzenie cosinusów
dodaj do drukowania
c2 = 52 + 42 − 2 · 5 · 4 · cos 30◦
3
szukasz i nie ma? c2 = 25 + 16 − 40 ·
√ 2
c2 = 41 − 20 3
6 maja 2007
√
q
pobierz nowszy
c = 41 − 20 3
3 120◦ 4
c=?
spis treści
dodaj do drukowania
c2 = 32 + 42 − 2 · 3 · 4 · cos 120◦
c2 = 9 + 16 − 24 cos 120◦
szukasz i nie ma?
cos(180◦ − α) = − cos α
6 maja 2007 1
pobierz nowszy cos 120◦ = cos(180◦ − 60◦ ) = − cos 60◦ = −
2

2 1
c = 25 − 24 · −
2
c2 = 25 + 12
c2 = 37
√
c = 37
c=?
5
150◦
3
spis treści
dodaj do drukowania
c2 = 32 + 52 − 2 · 3 · 5 · cos 150◦
c2 = 9 + 25 − 30 cos 150◦
szukasz i nie ma?
cos(180◦ − α) = − cos α
√
6 maja 2007 3
pobierz nowszy cos 150◦ = cos(180◦ − 30◦ ) = − cos 30◦ = −
2
√ !
2 3
c = 34 − 30 · −
2
2
√
c = 34 + 15 3
√
q
c = 34 + 15 3
4 c
60◦
3
spis treści
dodaj do drukowania
c2 = 32 + 42 − 2 · 3 · 4 · cos 60◦
szukasz i nie ma? c2 = 9 + 16 − 24 ·
2
c2 = 25 − 12
6 maja 2007 √
pobierz nowszy c = 13
√
Odp. Trzeci bok ma długość 13 cm.
twierdzenie sinusów
Dzieląc długość dowolnego boku trójkąta przez sinus kąta naprzeciwko otrzymujemy ten sam
wynik.
α
spis treści b c
więcej w MatTV
γ β
symbole
a
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 549 a b c
= =
szukasz i nie ma? sin α sin β sin γ
6 maja 2007
pobierz nowszy przykłady
Postanowiłem ściśle się trzymać wymagań maturalnych.
Dla większości nauczycieli matematyki to pewnie też jest
Biblia 2. Teraz więc wszystkie „rozwiązane zadania” są
pogrupowane według wymagań. Przykład. Grupując zada-
spis treści nia pojawił się zaraz problem. Jeżeli każde naciśniecie tej
strzałki
więcej w MatTV
symbole • •
dodaj do drukowania zmienia wymaganie maturalne, to co będzie, gdy na stronie
zgłoś błąd na str. 550 będzie za dużo zadań. Mogłem się zdecydować, że kliknię-
cie powyższej strzałki, będzie prowadziło na stronę z na-
szukasz i nie ma?
stępną porcją zadań z tego wymagania maturalnego. Łatwo
się jednak domyślić, co będzie jak tych zadań będzie dużo.
6 maja 2007 Dajmy na to, że interesuje cię ostanie wymaganie. Zanim się
pobierz nowszy
do niego doklikasz, obejrzysz mnóstwo niechcianych stron.
Zdecydowałem więc, że jak liczba zadań będzie za duża na
stronę to będę u dołu strony dawał taką strzałkę.
Będzie ona prowadziła do następnej strony z zadaniami. Jeśli

kogoś zainteresuje kliknie. Jak nie to kliknie do następnego
wymagania maturalnego. Przykład takiego o czym się tak
rozpisałem jest tutaj.
45◦
b c
75◦ 60◦
4
spis treści
symbole twierdzenie sinusów
dodaj do drukowania
4 b 4 c
= =
zgłoś błąd na str. 551 sin 45◦ sin 60◦ sin 45◦ sin 75◦
szukasz i nie ma? 4 b 4 c
√ = √ =
2 3 0, 71 0, 97
2 2
6 maja 2007
pobierz nowszy √ √
2 3
b=4 0, 71c = 4 · 0, 97 : 0, 71
2 2
√ √
2 √ 2
b=2 3 : c = 5, 46
2 2
√ 2
b = 2 3· √
2
√ √ √ √
4 3 4 3 2 4 6
b= √ = √ ·√ =
2 2 2 2
b=2 6
www.matematyka.pisz.pl √
Odp. Pozostałe boki trójkąta mają długość 2 6 cm i 5, 46 cm.
b 120◦ 3
45◦ 15◦
a
Rozwiązanie:
spis treści twierdzenie sinusów
więcej w MatTV
symbole 3 a 3 b
◦
= =
dodaj do drukowania sin 45 sin 120◦ sin 45◦ sin 15◦
zgłoś błąd na str. 552 na podstawie sin(180◦ − α) = sin α √

szukasz i nie ma? 3
sin 120◦ = sin(180◦ − 60◦ ) = sin 60◦ =
2
6 maja 2007
pobierz nowszy 3 a 4 c
√ = √ =
2 3 0, 71 0, 97
2 2
√ √ √
2 3 2
a=3 : 0, 71c = 4 · 0, 97 : 0, 71
2 2 2
√ √
3 3 2 3 3
a= ·√ = √ b = 1, 1
2 2 2
√ √ √
3 3 2 3 6
a= √ ·√ =
2 2 2
√
Odp. Pozostałe boki trójkąta mają długość 2 cm i 1, 1 cm.
√
W trójkącie dwa boki mają długość 6 cm i 3 6 cm. Naprzeciw boku o długości 6 cm jest
kąt o mierze 45◦ . Oblicz pozostałe kąty trójkąta.
Rozwiązanie:
α √
6 3 6
spis treści
γ 45◦
więcej w MatTV
symbole √
3
dodaj do drukowania sin γ =
2
zgłoś błąd na str. 553 ponieważ sin(180◦ − γ) = sin γ
3 3
sin γ = sin(180◦ − γ) =
2 2
6 maja 2007 γ = 60◦ 180◦ − γ = 60◦
pobierz nowszy
−γ = 60◦ − 180◦
γ = 120◦
√
3
Istnieją dwa kąty γ dla których sin γ = 2 .
α + 60◦ + 45◦ = 180◦ α + 120◦ + 45◦ = 180◦

α = 180◦ − 60◦ − 45◦ α = 180◦ − 120◦ − 45◦
α = 75◦ α = 15◦
Odp. Otrzymaliśmy dwa trójkąty spełniające warunki zadania. Jeden ma kąty 75◦ , 60◦ , 45◦ ,
jakub@matematyka.pisz.pl a drugi 15◦ , 120◦ , 45◦ .
α √
6 3 6
γ 45◦
spis treści twierdzenie sinusów
więcej w MatTV √
6 3 6
symbole =
sin 45◦ sin γ
dodaj do drukowania √
6 3 6
√ =
zgłoś błąd na str. 554 2 sin γ
2
szukasz i nie ma?
√
2 √
6 sin γ = ·3 6
6 maja 2007 2
pobierz nowszy √ √ √
3 12 3 4·3 3·2 3
6 sin γ = = =
2 2 2
√
6 sin γ =3 3 :6
√
3 3
sin γ =
6
√
3
sin γ =
2
Na razie nie ma tego materiału. Planuję go jednak napisać. Ten ebook pochodzi z 6 maja,
może w aktualnej wersji już jest.
spis treści
Najnowsza wersja: www.matematyka.pisz.pl
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Matura z matematyki – maj 2005
• • • •
Zadanie 1 (3 pkt)
W pudełku są trzy kule białe i pięć kul czarnych. Do pudełka można albo dołożyć jedną kulę
spis treści białą albo usunąć z niego jedną kulę czarną, a następnie wylosować z tego pudełka jedną
więcej w MatTV kulę. W którym z tych przypadków wylosowanie kuli białej jest bardziej prawdopodobne?
Wykonaj odpowiednie obliczenia.
symbole
dodaj do drukowania Zadanie 2 (4 pkt)
n+2
zgłoś błąd na str. 556 Dany jest ciąg (an ), gdzie an = 3n+1 dla n = 1, 2, 3 . . . Wyznacz wszystkie wyrazy tego
1
szukasz i nie ma? ciągu większe od 2
Zadanie 3 (4 pkt)
6 maja 2007
pobierz nowszy Dany jest wielomian W (x) = x3 + kx2 − 4
a) Wyznacz współczynnik k tego wielomianu wiedząc, że wielomian ten jest podzielny
przez dwumian x + 2.
b) Dla wyznaczonej wartości k rozłóż wielomian na czynniki i podaj wszystkie jego
pierwiastki.
Zadanie 4 (5 pkt)
Na trzech półkach ustawiono 76 płyt kompaktowych. Okazało się, że liczby płyt na półkach
górnej, środkowej i dolnej tworzą rosnący ciąg geometryczny. Na środkowej półce stoją 24
płyty. Oblicz, ile płyt stoi na półce górnej, a ile płyt stoi na półce dolnej.
• • • •
Zadanie 5 (4 pkt)
Sklep sprowadza z hurtowni kurtki płacąc po 100 zł za sztukę i sprzedaje średnio 40 sztuk
spis treści miesięcznie po 160 zł. Zaobserwowano, że każda kolejna obniżka ceny sprzedaży kurtki o 1 zł
więcej w MatTV zwiększa sprzedaż miesięczną o 1 sztukę. Jaką cenę kurtki powinien ustalić sprzedawca, aby
symbole jego miesięczny zysk był największy?

zgłoś błąd na str. 557 Dane są zbiory liczb rzeczywistych:
szukasz i nie ma? A = {x : |x + 2| < 3}
B = x : (2x − 1)3 ¬ 8x3 − 13x2 + 6x + 3

6 maja 2007 Zapisz w postaci przedziałów liczbowych zbiory A, B , A ∩ B , oraz B − A.

pobierz nowszy
• • • •
Zadanie 7 (5 pkt)
W poniższej tabeli przedstawiono wyniki sondażu przeprowadzonego w grupie uczniów, do-
spis treści tyczącego czasu przeznaczonego dziennie na przygotowywanie zadań domowych.
więcej w MatTV
symbole Czas
1 2 3 4
dodaj do drukowania (w godzinach)
zgłoś błąd na str. 558 Liczba

5 10 15 10
szukasz i nie ma? uczniów
6 maja 2007
pobierz nowszy
a) Naszkicuj diagram słupkowy ilustrujący
wyniki tego sondażu
b) Oblicz średnią liczbę godzin, jaką

uczniowie przeznaczają dziennie na
przygotowanie zadań domowych.
c) Oblicz wariancję i odchylenie

standardowe czasu przeznaczonego
dziennie na przygotowanie zadań
jakub@matematyka.pisz.pl domowych. Wynik podaj z dokładnością
www.matematyka.pisz.pl do 0, 01.
• • • •
Zadanie 8 (6 pkt) C
Z kawałka materiału o kształcie i wymiarach czworo-
kąta ABCD (patrz na rysunek obok) wycięto okrągłą D
spis treści
więcej w MatTV serwetkę o promieniu 3 dm. Oblicz, ile procent całego
10 dm
materiału stanowi jego niewykorzystana część. Wynik 6, 3 dm O
symbole
podaj z dokładnością 0, 01 procenta.
3 dm
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 559 B
szukasz i nie ma? A
Zadanie 9 (6 pkt)
6 maja 2007 Rodzeństwo w wieku 8 i 10 lat otrzymało razem w spadku 84100 zł. Kwotę tę złożono w
pobierz nowszy
banku, który stosuje kapitalizację roczną przy rocznej stopie procentowej 5%. Każde z dzieci
otrzyma swoją część spadku z chwilą osiągnięcia 21 lat. Życzeniem spadkodawcy było takie
podzielenie kwoty spadku, aby w przyszłości obie wypłacone części spadku zaokrąglone do
1 zł były równe. Jak należy podzielić kwotę 84100 zł między rodzeństwo? Zapisz wszystkie
wykonane obliczenia.
Zadanie 10 (7 pkt)
W ostrosłupie czworokątnym prawidłowym wysokości przeciwległych ścian bocznych popro-
wadzone z wierzchołka ostrosłupa mają długości h i tworzą kąt o mierze 2α. Oblicz objętość
tego ostrosłupa.
Matura z matematyki
wymagania maturalne
matura maj 2006 podstawowa rozszerzona
spis treści matura próbna grudzień 2005 podstawowa rozszerzona
więcej w MatTV matura maj 2005 podstawowa rozszerzona
symbole
matura maj 2003 podstawowa rozszerzona
dodaj do drukowania matura styczeń 2003 podstawowa rozszerzona
zgłoś błąd na str. 560 matura maj 2002 podstawowa rozszerzona
szukasz i nie ma? matura próbna wrzesień 2001 podstawowa
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadania i rozwiązania napisałem na podstawie oryginalnych arkuszy egzaminacyjnych i modeli

odpowiedzi dostępnych na stronach CKE.
• • • •
Zadanie 11 (3 pkt)
Wyznacz dziedzinę funkcji f (x) = logx2 −3 (x3 + 4x2 − x − 4) i zapisz ją w postaci sumy
spis treści przedziałów liczbowych.
więcej w MatTV
symbole Zadanie 12 (4 pkt)
√
Dana jest funkcja: f (x) = cos x − 3 sin x, x ∈ R.
dodaj do drukowania
a) Naszkicuj wykres funkcji f .
zgłoś błąd na str. 561 b) Rozwiąż równanie: f (x) = 1.
szukasz i nie ma? y
6 maja 2007 2
pobierz nowszy
1
x
−2π − 3π
2
−π − π2 π
2
π 3π
2
2π
−1
−2
• • • •
Zadanie 13 (4 pkt)
Rzucamy n razy dwiema symetrycznymi sześciennymi kostkami do gry. Oblicz, dla jakich n
spis treści prawdopodobieństwo otrzymania co najmniej raz tej samej liczby oczek na obu kostkach jest
671
więcej w MatTV mniejsze od 1296 .
symbole
Zadanie 14 (5 pkt)
dodaj do drukowania
1 + 4 + 7 + . . . + (3n − 2)
Oblicz: lim
zgłoś błąd na str. 562 n→∞ 5 + 7 + 9 + . . . + (2n + 3)
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • •
Zadanie 15 (4 pkt)
W dowolnym trójkącie ABC punkty M i N są odpowiednio środkami boków AC i BC
C
spis treści Rys. 1
więcej w MatTV
M N
symbole
dodaj do drukowania
A B
Zapoznaj się uważnie z następującym rozumowaniem:
Korzystając z własności wektorów i działań na wektorach, zapisujemy równości:
szukasz i nie ma?
−−−→ −−→ −−→ −−→
(1) M N = M A + AB + BN
6 maja 2007 oraz
−−−→ −−→ −−→
pobierz nowszy (2) M N = M C + CN
Po dodaniu równości (1) i (2) stronami otrzymujemy:

−−−→ −−→ −−→ −−→ −−→ −−→
2 · M N = M A + M C + AB + BN + CN
−−→ −−→ −−→ −−→
M C = −M A oraz CN = −BN , więc:
−−−→ −−→ −−→ −−→ −−→ −−→
2 · M N = M A − M A + AB + BN − BN
−−−→ →− −−→ → −
2 · M N = 0 + AB + 0
−−−→ 1 −−→
M N = 2 · AB
Wykorzystując własności iloczynu wektora przez liczbę, ostatnią równość można zinterpreto-
jakub@matematyka.pisz.pl wać następująco:
www.matematyka.pisz.pl odcinek łączący środki dwóch boków dowolnego trójkąta jest równo-
legły do trzeciego boku tego trójkąta, zaś jego długość jest równa
połowie długości tego boku.
• • • •
Zadanie 16 (5 pkt)
Sześcian o krawędzi długości a przecięto płaszczyzną przechodzącą przez przekątną podstawy
spis treści i nachyloną do płaszczyzny podstawy pod kątem π3 .Sporządź odpowiedni rysunek. Oblicz pole
więcej w MatTV otrzymanego przekroju.
symbole
Zadanie 17 (7 pkt)
dodaj do drukowania
p
3
√ p
3
√
Wykaż, bez użycia kalkulatora i tablic, że 5 2 + 7 − 5 2 − 7 jest liczbą całkowitą.
szukasz i nie ma? Zadanie 18 (8 pkt)
Pary liczb (x, y) spełniające układ równań:
6 maja 2007 (
pobierz nowszy −4x2 + y 2 + 2y + 1 = 0
−x2 + y + 4 = 0
są współrzędnymi wierzchołków czworokąta wypukłego ABCD.

a) Wyznacz współrzędne punktów: A, B , C , D.
b) Wykaż, że czworokąt ABCD jest trapezem równoramiennym.
c) Wyznacz równanie okręgu opisanego na czworokącie ABCD .
Zadanie 19 (10 pkt)

Dane jest równanie: x2 + (m − 5)x + m2 + m + 41 = 0.
Zbadaj, dla jakich wartości parametru m stosunek sumy pierwiastków rzeczywistych równania
do ich iloczynu przyjmuje wartość najmniejszą. Wyznacz tę wartość.
a
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Matura próbna z matematyki – grudzień 2005
• • • • •
Zadanie 1 (4 pkt)
Wielomian P (x) = x3 − 21x + 20 rozłóż na czynniki liniowe, to znaczy zapisz go w postaci
spis treści iloczynu trzech wielomianów stopnia pierwszego.
więcej w MatTV
W roku 2005 na uroczystości urodzin zapytano jubilata, ile ma lat. Jubilat odpowiedział:
dodaj do drukowania
„Jeśli swój wiek sprzed 10 lat pomnożę przez swój wiek za 11 lat, to otrzymam rok mojego
zgłoś błąd na str. 566 urodzenia”. Ułóż odpowiednie równanie, rozwiąż je i zapisz, w którym roku urodził się ten
szukasz i nie ma? jubilat.
Zadanie 3 (5 pkt)
6 maja 2007
pobierz nowszy x+2 dla x h−1, 1)
Funkcja f (x) jest określona wzorem: f (x) =
−(x − 1)2 dla x ∈ h1, 3i
a) Sprawdź, czy liczba a = (0, 25)−0,5 należy do dziedziny funkcji f (x).
b) Oblicz f (2) oraz f (3).
c) Sporządź wykres funkcji f (x).
d) Podaj rozwiązanie równania f (x) = 0.
e) Zapisz zbiór wartości funkcji f (x).
• • • • •
Zadanie 4 (6 pkt)
W układzie współrzędnych są dane dwa punkty: A = (−2, 2) i B = (4, 4).
spis treści a) Wyznacz równanie prostej AB .
więcej w MatTV b) Prosta AB oraz prosta o rówaniu 9x − 6y − 26 = 0 przecinają się w punkcie C .
symbole Oblicz współrzędne punktu C .
c) Wyznacz równanie symetralnej odcinka AB .
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 567 Zadanie 5 (5 pkt)
szukasz i nie ma? Nieskończony ciąg liczbowy (an ) jest określony wzorem an = 4n − 31, n = 1, 2, 3, . . .
Wyrazy ak , ak+1 , ak+2 danego ciągu (an ), wzięte w takim porządku, powiększono: wyraz
ak o 1, wyraz ak+1 o 3 oraz wyraz ak+2 o 23. W ten sposób otrzymano trzy pierwsze wyrazy
6 maja 2007
pobierz nowszy pewnego ciągu geometrycznego. Wyznacz k oraz czwarty wyraz tego ciągu geometrycznego.
Zadanie 6 (4 pkt)
Do szkolnych zawodów szachowych zgłosiło się 16 uczniów, wśród których było dwóch fa-
worytów. Organizatorzy zawodów zamierzają losowo podzielić szachistów na dwie jednakowo
liczne grupy eliminacyjne, Niebieską i Żółtą. Oblicz prawdopodobieństwo zdarzenia polega-
jącego na tym, że faworyci tych zawodów nie znajdą się w tej samej grupie eliminacyjnej.
Końcowy wynik obliczeń zapisz w postaci ułamka nieskracalnego.
• • • • •
Zadanie 7 (3 pkt)
c−3
Aby wyznaczyć wszystkie liczby całkowite c, dla których liczba postaci jest także
spis treści c−5
liczbą całkowitą można postąpić w następujący sposób:
więcej w MatTV
symbole a) Wyrażenie w liczniku ułamka zapisujemy w postaci sumy, której jednym ze składników
jest wyrażenie z mianownika:
dodaj do drukowania
c−3 (c − 5) + 2
zgłoś błąd na str. 568 =
c−5 c−5
szukasz i nie ma?
b) Zapisujemy powyższy ułamek w postaci sumy liczby 1 oraz pewnego ułamka:
6 maja 2007 c−5+2 c−5 2 2

pobierz nowszy = + =1+
c−5 c−5 c−5 c−5
2
c) Zauważmy, że ułamek jest liczbą całkowitą wtedy i tylko wtedy, gdy liczba
c−5
(c − 5) jest całkowitym dzielnikiem liczby 2, czyli (c − 5) ∈ {−1, 1, −2, 2}.
d) Rozwiązujemy kolejno równania c − 5 = −1, c − 5 = 1, c − 5 = −2, c − 5 = 2,
c−3
i otrzymujemy odpowiedź: liczba postaci jest całkowita dla:
c−5
c = 4, c = 6, c = 3, c = 7.
Rozumując analogicznie, wyznacz wszystkie liczby całkowite x, dla których liczba postaci
x
jakub@matematyka.pisz.pl jest liczbą całkowitą.
x−3
• • • • •
Zadanie 8 (5 pkt)
W kwadrat ABCD wpisano kwadrat EF GH , jak pokazano na poniższym rysunku. Wie-
spis treści dząc, że |AB| = 1 oraz tangens kąta AEH równa się 52 , oblicz pole kwadratu EF GH .
więcej w MatTV
symbole D G C
dodaj do drukowania
F
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
H
A E B
Zadanie 9 (7 pkt)
Liczbę naturalną tn nazywamy n-tą liczbą trójkątną, jeżeli jest ona sumą n kolejnych, po-
czątkowych liczb naturalnych. Liczbami trójkątnymi są zatem: t1 = 1, t2 = 1 + 2 = 3,
t3 = 1 + 2 + 3 = 6, t4 = 1 + 2 + 3 + 4 = 10, t5 = 1 + 2 + 3 + 4 + 5 = 15. Stosując
tę definicję:
jakub@matematyka.pisz.pl a) wyznacz liczbę t17 .
www.matematyka.pisz.pl b) ułóż odpowiednie równanie i zbadaj, czy liczba 7626 jest liczbą trójkątną.
c) wyznacz największą czterocyfrową liczbę trójkątną.
• • • • •
Zadanie 10 (7 pkt)
√
prawidłowego ostrosłupa trójkątnego równą się 144 3, a pole
Pole powierzchni całkowitej √
spis treści jego powierzchni bocznej 96 3. Oblicz objętość tego ostrosłupa.
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • •
Zadanie 11 (6 pkt)
5
Wyznacz wszystkie liczby całkowite k , dla których funkcja f (x) = x2 − 2k · x + 2k + 4
spis treści przyjmuje wartości dodatnie dla każdego x ∈R.
więcej w MatTV
y
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
−2 1 x
Powyższy rysunek przedstawia fragment wykresu pewnej funkcji wielomianowej W (x) stop-
nia trzeciego. Jedynymi miejscami zerowymi tego wielomianu są liczby (−2) oraz 1, a po-
chodna W 0 (−2) = 18.
a) Wyznacz wzór wielomianu W (x).
jakub@matematyka.pisz.pl b) Wyznacz równanie prostej stycznej do wykresu tego wielomianu w punkcie
www.matematyka.pisz.pl o odciętej x = 3.
• • •
Zadanie 13 (5 pkt)
Sporządź wykres funkcji f (x) = x−4
x−2 , a następnie korzystając z tego wykresu, wyznacz

spis treści
wszystkie wartości parametru k , dla których równanie x−4
x−2 = k , ma dwa rozwiązania,

więcej w MatTV
symbole których iloczyn jest liczbą ujemną.

5 7
zgłoś błąd na str. 572 Niech A, B ⊂ Ω będą zdarzeniami losowymi, takimi że P (A) = 12 oraz P (B) = 11 .
szukasz i nie ma? Zbadaj, czy zdarzenia A i B są rozłączne.
Zadanie 15 (5 pkt)
6 maja 2007 2
pobierz nowszy Dany jest nieskończony ciąg geometryczny postaci: 2, , 2 , 2 ,... Wyznacz
p−1 (p−1)2 (p−1)3
wszystkie wartości p, dla których granicą ciągu jest liczba:
a) 0.
b) 2.
Zadanie 16 (7 pkt)
Dane jest równanie postaci (cos x − 1)· (cos x + p+ 1) = 0, gdzie p ∈ R jest parametrem.
a) Dla p = −1 wypisz wszystkie rozwiązania tego równania należące do przedziału h0; 5i.
b) Wyznacz wszystkie wartości parametru p, dla których dane równanie
ma w przedziale h−π; πi trzy różne rozwiązania.
• • •
Zadanie 17 (4 pkt)
W trójkącie prostokątnym ABC (6 BCA = 90◦ ) dane są długości przyprostokątnych:
spis treści |BC| = a i |CA| = b. Dwusieczna kąta prostego tego trójkąta przecina przeciwprosto-
√
a·b
więcej w MatTV kątną AB w punkcie D. Wykaż, że długość odcinka CD jest równa a+b · 2. Sporządź
symbole pomocniczy rysunek uwzględniając podane oznaczenia.

√
zgłoś błąd na str. 573 Oblicz miary kątów dowolnego czworokąta wpisanego w okrąg o promieniu R = 5 2,
szukasz i nie ma? wiedząc ponadto, że jedna z przekątnych tego czworokąta ma długość 10, zaś iloczyn sinusów
wszystkich jego kątów wewnętrznych jest równy 83 .
6 maja 2007
pobierz nowszy Zadanie 19 (6 pkt)
Korzystając z zasady indukcji matematycznej, udowodnij, że każda liczba naturalna n 5
spełnia nierówność 2n > n2 + n − 1.
Zadanie 1 (4 pkt)
Wielomian P (x) = x3 − 21x + 20 rozłóż na czynniki liniowe, to znaczy zapisz go w postaci
iloczynu trzech wielomianów stopnia pierwszego.
Rozwiązanie:
rozkład wielomianu na czynniki
spis treści
więcej w MatTV P (x) = x3 − 21x + 20
symbole = x3 − x − 20x + 20
dodaj do drukowania = x(x2 − 1) − 20(x − 1)

zgłoś błąd na str. 574 = x(x − 1)(x + 1) − 20(x − 1)
szukasz i nie ma? = (x − 1)(x(x + 1) − 20)
= (x − 1)(x2 + x − 20)
6 maja 2007
pobierz nowszy Obliczamy pierwiastki wyrażenia x2 + x − 20.
∆ = 12 − 4 · 1 · (−20) = 1 + 80 = 81
√ √
∆ = 81 = 9
−1 − 9 −10
x1 = = = −5
2·1 2
−1 + 9 8
x2 = = =4
2·1 2
postać iloczynowa: (x − (−5)) (x − 4) = (x + 5)(x − 4).
jakub@matematyka.pisz.pl Odp. P (x) = (x − 1)(x + 5)(x − 4).

Zadanie 2 (4 pkt)
W roku 2005 na uroczystości urodzin zapytano jubilata, ile ma lat. Jubilat odpowiedział:
„Jeśli swój wiek sprzed 10 lat pomnożę przez swój wiek za 11 lat, to otrzymam rok mojego
urodzenia”. Ułóż odpowiednie równanie, rozwiąż je i zapisz, w którym roku urodził się ten
jubilat.
spis treści Rozwiązanie:
więcej w MatTV x – obecny wiek jubilata
symbole x − 10 – wiek jubilata 10 lat temu
x + 11 – wiek jubilata za 11 lat
dodaj do drukowania
2005 − x – rok urodzenia jubilata
(x − 10)(x + 11) = 2005 − x
szukasz i nie ma?
2
x + 11x − 10x − 110 = 2005 − x
2
6 maja 2007 x + x − 110 − 2005 + x = 0
pobierz nowszy
x2 + 2x − 2115 = 0
Obliczamy pierwiastki:
√ √
∆ = 22 − 4 · 1 · (−2115) = 4 + 8460 = 8464 ∆= 8464 = 92
−2 − 92 −94 −2 + 92 90
x1 = = = −47 x2 = = = 45
2·1 2 2·1 2
Jubilat ma 45 lat i urodził się w roku 2005-45=1960.
Odp. Jubilat urodził się w 1960 roku.

Zadanie 5 (5 pkt)
Nieskończony ciąg liczbowy (an ) jest określony wzorem an = 4n − 31, n = 1, 2, 3, . . .
Wyrazy ak , ak+1 , ak+2 danego ciągu (an ), wzięte w takim porządku, powiększono: wyraz
ak o 1, wyraz ak+1 o 3 oraz wyraz ak+2 o 23. W ten sposób otrzymano trzy pierwsze wyrazy
pewnego ciągu geometrycznego. Wyznacz k oraz czwarty wyraz tego ciągu geometrycznego.
spis treści
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole
an = 4n − 31
dodaj do drukowania
ak = 4k − 31
zgłoś błąd na str. 576 ak+1 = 4(k + 1) − 31 = 4k + 4 − 31 = 4k − 27
szukasz i nie ma? ak+2 = 4(k + 2) − 31 = 4k + 8 − 31 = 4k − 23
trzy pierwsze wyrazy ciągu geometrycznego:
6 maja 2007 ak + 1 = 4k − 31 + 1 = 4k − 30
pobierz nowszy ak+1 + 3 = 4k − 27 + 3 = 4k − 24
ak+2 + 23 = 4k − 23 + 23 = 4k
korzystamy z własności ciągu geometrycznego:
(4k − 24)2 = (4k − 30) · 4k

16k 2 − 192k + 576 = 16k 2 − 120k
16k 2 − 192k + 576 − 16k 2 + 120k = 0
−192k + 576 + 120k = 0
−72k + 576 = 0
jakub@matematyka.pisz.pl −72k = −576 / : (−72)
www.matematyka.pisz.pl k=8
dalej
Dla k = 8 trzy pierwsze wyrazy ciągu geometrycznego wynoszą:
4k − 30 = 4 · 8 − 30 = 2
4k − 24 = 4 · 8 − 24 = 8
4k = 4 · 8 = 32
iloraz ciągu geometrycznego:

spis treści
więcej w MatTV 8=2·q
symbole q=4
dodaj do drukowania czwarty wyraz ciągu geometrycznego: 32 · 4 = 128.
szukasz i nie ma? Odp. k = 8, a czwarty wyraz ciągu geometrycznego: 128.
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 6 (4 pkt)
spis treści Końcowy wynik obliczeń zapisz w postaci ułamka nieskracalnego.
symbole 16 uczniów dzielimy na dwie grupy wybierając 8 uczniów do grupy Niebieskiej. Ci co zostaną
będą w grupie Żółtej. 8 osób z 16 można wybrać na tyle sposobów:
dodaj do drukowania
8 16 16!
zgłoś błąd na str. 578 |Ω| = C16 = = =
8 (16 − 8)! · 8!
szukasz i nie ma?
8! · 9 · 10 · 11 · 12 · 13 · 14 · 15 · 16
= = 12870
6 maja 2007
8! · 1 · 2 · 3 · 4 · 5 · 6 · 7 · 8
pobierz nowszy Dwóch faworytów możemy przydzielić do grupy Niebieskiej i Żółtej na 2 sposoby. Pierwszy
do Niebieskiej drugi do Żółtej lub odwrotnie. Pozostałych 14 uczniów dzielimy na dwie grupy
wybierając 7 uczniów do grupy Niebieskiej. Ci co zostaną będą w grupie Żółtej. W ten sposób
możemy wybrać grupy na tyle sposobów:

7 14 14!
|A| = 2 · C14 =2· = 2· =
7 (14 − 7)! · 7!
7! · 8 · 9 · 10 · 11 · 12 · 13 · 14
=2· = 6864
7! · 1 · 2 · 3 · 4 · 5 · 6 · 7
|A| 6864 8
jakub@matematyka.pisz.pl P (A) = = =
|Ω| 12870 15
8
Odp.Prawdopodobieństwo, że faworyci zostaną rozdzieleni wynosi P (A) = 15 .
x
x−3
Rozwiązanie:
a) Wyrażenie w liczniku ułamka zapisujemy w postaci sumy, której jednym ze składników

spis treści jest wyrażenie z mianownika:
więcej w MatTV
x (x − 3) + 3
symbole =
x−3 x−3
dodaj do drukowania b) Zapisujemy powyższy ułamek w postaci sumy liczby 1 oraz pewnego ułamka:
zgłoś błąd na str. 579 x−3+3 x−3 3 3
szukasz i nie ma? = + =1+
x−3 x−3 x−3 x−3
3
6 maja 2007 c) Zauważmy, że ułamek jest liczbą całkowitą wtedy i tylko wtedy, gdy liczba
pobierz nowszy
x−3
(x − 3) jest całkowitym dzielnikiem liczby 3, czyli (x − 3) ∈ {−1, 1, −3, 3}.
d) Rozwiązujemy kolejno równania x − 3 = −1, x − 3 = 1, x − 3 = −3, x − 3 = 3,

3
i otrzymujemy odpowiedź: liczba postaci jest całkowita dla:
x−3
x = 2, x = 4, x = 0, x = 6.
Zadanie 8 (5 pkt)
W kwadrat ABCD wpisano kwadrat EF GH , jak pokazano na poniższym rysunku. Wie-
dząc, że |AB| = 1 oraz tangens kąta AEH równa się 52 , oblicz pole kwadratu EF GH .
Rozwiązanie:
spis treści Trójkąt AEH jest przystający do trójkąta BF E , dlatego |EB|=|AH|.

Jeżeli |AB| = 1 i |AH| = a to |EB| = a i |AE| = 1 − a.
więcej w MatTV
symbole
a D G C
dodaj do drukowania tg α =
1−a
zgłoś błąd na str. 580 2 a
= F
szukasz i nie ma? 5 1−a
2(1 − a) = 5a
6 maja 2007 2 − 2a = 5a
pobierz nowszy H
7a = 2 / : 7 c
a
a = 27 α
1 − a = 1 − 27 = 5
7
A 1−a E a B
Korzystamy z twierdzenia Pitagorasa:
2 2 5 2
= c2

7 + 7
4 25
49 + 49 = c2
2 29
c = 49
29
jakub@matematyka.pisz.pl Odp. Pole kwadratu EF GH wynosi P = 49 .
Zadanie 9 (7 pkt)
Liczbę naturalną tn nazywamy n-tą liczbą trójkątną, jeżeli jest ona sumą n kolejnych, po-
czątkowych liczb naturalnych. Liczbami trójkątnymi są zatem: t1 = 1, t2 = 1 + 2 = 3,
t3 = 1 + 2 + 3 = 6, t4 = 1 + 2 + 3 + 4 = 10, t5 = 1 + 2 + 3 + 4 + 5 = 15. Stosując
tę definicję:
spis treści a) wyznacz liczbę t17 .
b) ułóż odpowiednie równanie i zbadaj, czy liczba 7626 jest liczbą trójkątną.
więcej w MatTV
symbole
Rozwiązanie:
dodaj do drukowania
a) wyznacz liczbę t17 .
szukasz i nie ma? t1 = 1
t2 = 1 + 2 = 3
t3 = 1 + 2 + 3 = 6
6 maja 2007
pobierz nowszy t4 = 1 + 2 + 3 + 4 = 10
t5 = 1 + 2 + 3 + 4 + 5 = 15
tn = 1 + 2 + 3 + 4 + 5 + . . . + n
Ciąg 1, 2, 3, 4, 5, . . . , n jest to ciąg arytmetyczny, którego suma wynosi:
1+n
tn = ·n n ∈ N+
2
Zatem
1 + 17
t17 = · 17 = 9 · 17 = 153
2
dalej
b) ułóż odpowiednie równanie i zbadaj, czy liczba 7626 jest liczbą trójkątną.
1+n
tn = ·n
2
1+n
spis treści · n = 7626
2
więcej w MatTV n + n2
= 7626 / · 2
symbole 2
dodaj do drukowania n + n2 = 15252
n2 + n − 15252 = 0
szukasz i nie ma? Rozwiązujemy równanie kwadratowe.
∆ = 12 − 4 · 1 · (−15252) = 1 + 61008 = 61009
√ √
6 maja 2007 ∆ = 61009 = 247
pobierz nowszy
−1 − 247 −248
n1 = = = −124
2·1 2
−1 + 247 246
n2 = = = 123
2·1 2
n ∈ N+ dlatego tylko 123 jest poprawnym rozwiązaniem.
Odp. Liczba t123 = 7626 jest liczbą trójkątną.
dalej
tn ¬ 9999
1+n
· n ¬ 9999 / · 2
2
spis treści n + n2 ¬ 19998
więcej w MatTV n2 + n − 19998 ¬ 0
symbole
Rozwiązujemy nierówność kwadratową.
dodaj do drukowania
∆ = 12 − 4 · 1 · (−19998) = 1 + 79992 = 79993
zgłoś błąd na str. 583 √ √
∆ = 79993 ≈ 282, 8
szukasz i nie ma?
−1 − 282, 8 −283, 8
n1 = = = −141, 9
6 maja 2007 2·1 2
pobierz nowszy −1 + 282, 8 281, 8
n2 = = = 140, 9
2·1 2
n ∈ N+ , dlatego największą liczbą naturalną spełnającą tę nierówność jest 140.
1 + 140 141 · 140

t140 = · 140 = = 9870
2 2
Odp. Największą czterocyfrową liczbą trójkątną jest t140 = 9870.
Zadanie 10 (7 pkt)
√
prawidłowego ostrosłupa trójkątnego równą się 144 3, a pole
Pole powierzchni całkowitej √
jego powierzchni bocznej 96 3. Oblicz objętość tego ostrosłupa.
Rozwiązanie:
√
spis treści Pc = 144
pole całkowite: √ 3
więcej w MatTV pole boczne: Pb = 96 3 √ √ √
symbole pole podstawy: Pp = Pc − Pb = 144 3 − 96 3 = 48 3
dodaj do drukowania
H
zgłoś błąd na str. 584 h
szukasz i nie ma?
x
6 maja 2007 √ a
pobierz nowszy krawędź podstawy: a=8 3
wysokość ściany bocznej: h=8
odcinek w podstawie: x=4√
wysokość ostrosłupa: H =4 3
objętość ostrosłupa:
1
V = · Pp · H
3
1 √ √ 1
V = · 48 3 · 4 3 = · 192 · 3 = 192
3 3
jakub@matematyka.pisz.pl Odp. Objętość ostrosłupa wynosi V = 192.
Podstawą w ostrosłupie
√ trójkątnym prawidłowym jest trójkąt równoboczny, który ma pole
równe Pp = 48 3.
h
sin 60◦ =
√ a
spis treści
3 h
więcej w MatTV =
a a 2 a√
symbole h 2h = a 3 / : 2
dodaj do drukowania
√
60◦ a 3
h=
zgłoś błąd na str. 585 a 2
szukasz i nie ma? 1
Pp = ·a·h
2 √
6 maja 2007 √ 1 a 3
pobierz nowszy 48 3 = · a ·
2 √ 2
√ a2 3
48 3 = /·4
√ 4
√ √
192 3 = a2 3 / : 3
√ √
a = 192 = 64 · 3
√
a=8 3
W ostrosłupie są trzy ściany o jednakowych polach, zatem pole jednej ściany:
√ √
Ps = Pb : 3 = 96 3 : 3 = 32 3
Ściany boczne tego ostrosłupa są trójkątami równoramiennymi.

spis treści
więcej w MatTV
symbole
1
Ps = ah
√ 1 √
zgłoś błąd na str. 586 h 32 3 = · 8 3 · h
√ 2√
szukasz i nie ma?
32 3 = 4 3 · h
√ h=8
6 maja 2007 8 3
pobierz nowszy
x
√ tg 30◦ = √
√ 4 3 4 3
8 3
√
spis treści 3 x
x = √
więcej w MatTV √ 3 4 3
◦
4 3 √ √ .
symbole 30
3x = 3 · 4 3 :3
8 3 x=4
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
spis treści
x2 + H 2 = h2
więcej w MatTV 42 + H 2 = 8 2
symbole H h H 2 = 64 − 16
dodaj do drukowania H 2 = 48
√ √
zgłoś błąd na str. 588 H = 48 = 16 · 3
√
szukasz i nie ma? x H =4 3
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 3 (5 pkt)

x+2 dla x ∈ h−1, 1)
Funkcja f (x) jest określona wzorem: f (x) =
−(x − 1)2 dla x ∈ h1, 3i
a) Sprawdź, czy liczba a = (0, 25)−0,5 należy do dziedziny funkcji f (x).

spis treści b) Oblicz f (2) oraz f (3).
więcej w MatTV c) Sporządź wykres funkcji f (x).
symbole d) Podaj rozwiązanie równania f (x) = 0.
dodaj do drukowania
Rozwiązanie:
szukasz i nie ma? a) Sprawdź, czy liczba a = (0, 25)−0,5 należy do dziedziny funkcji f (x).
potęgowanie
6 maja 2007
pobierz nowszy − 12
−0,5 1 1 √
a = (0, 25) = = 42 = 4 = 2
4
2 ∈ h1, 3i, dlatego 2 należy do dziedziny funkcji.
b) Oblicz f (2) oraz f (3).

2 ∈ h1, 3i, dlatego f (2) = −(2 − 1)2 = −1.
3 ∈ h1, 3i, dlatego f (3) = −(3 − 1)2 = −22 = −4.
www.matematyka.pisz.pl dalej
c) Sporządź wykres funkcji f (x).

x+2 dla x ∈ h−1, 1)
f (x) =
−(x − 1)2 dla x ∈ h1, 3i
spis treści punkty:

więcej w MatTV f (−1) = −1 + 2 = 1 (−1, 1)
symbole f (0) = 0 + 2 = 2 (0, 2)
f (1) = −(1 − 1)2 = 0 (1, 0)
dodaj do drukowania
f (2) = −(2 − 1)2 = −1 (2, −1)
zgłoś błąd na str. 590 f (3) = −(3 − 1)2 = −4 (3, −4)
szukasz i nie ma?
y
6 maja 2007
pobierz nowszy
3
−1 3 x
−4
dalej
d) Podaj rozwiązanie równania f (x) = 0.
Z wykresu możemy odczytać, że f (1) = 0.

spis treści Z wykresu możemy odczytać zbiór wartości funkcji: y ∈ h−4, 0i ∪ h1, 3).
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 4 (6 pkt)
W układzie współrzędnych są dane dwa punkty: A = (−2, 2) i B = (4, 4).
a) Wyznacz równanie prostej AB .
b) Prosta AB oraz prosta o rówaniu 9x − 6y − 26 = 0 przecinają się w punkcie C .
Oblicz współrzędne punktu C .
spis treści c) Wyznacz równanie symetralnej odcinka AB .
symbole
a) Wyznacz równanie prostej AB .
dodaj do drukowania
Rówananie prostej przechodzącej przez punkty A = (xA , yA ), B = (xB , yB ):
szukasz i nie ma? (y − yA )(xB − xA ) − (yB − yA )(x − xA ) = 0
6 maja 2007 dla A = (−2, 2) i B = (4, 4)

pobierz nowszy (y − 2) (4 − (−2)) − (4 − 2) (x − (−2)) = 0
(y − 2) · 6 − 2 · (x + 2) = 0
6y − 12 − 2x − 4 = 0
6y − 2x − 16 = 0
.
6y = 2x + 16 :6
2 16
y= x+
6 6
1 8
y = x+
3 3
1
jakub@matematyka.pisz.pl Odp. Równanie prostej AB : y = 3x + 83 .
dalej
b) Prosta AB oraz prosta o rówaniu 9x − 6y − 26 = 0 przecinają się w punkcie C .
Oblicz współrzędne punktu C .
Rozwiązujemy układ równań:

 y = 1x + 8

3 3
spis treści 
9x − 6y − 26 = 0
więcej w MatTV
1 8

symbole  y = 3x + 3



 9x − 6 x+ − 26 = 0


3 3
 y = 1x + 8

szukasz i nie ma?
3 3
9x − 2x − 16 − 26 = 0

6 maja 2007
 y = 1x + 8

pobierz nowszy
3 3
7x = 42 :7

y = 1 · 6 + 8

3 3
x=6

 y = 2 + 22

3
x=6

 y = 42

www.matematyka.pisz.pl 
x=6
Odp. Punkt C ma współrzędne: C = (6, 4 23 ) dalej
c) Wyznacz równanie symetralnej odcinka AB .
Symetralna odcinka AB musi byc prostopadła do AB i przechodzić przez jego środek.
Równanie prostej AB : y = 13 x + 83 .
Szukane równanie: y = ax + b.
spis treści współczynniki kierunkowe prostych prostopadłych:
więcej w MatTV
1
symbole · a = −1
3
dodaj do drukowania a = −3
zgłoś błąd na str. 594 y = −3x + b
szukasz i nie ma? Szukamy współrzędnych środka odcinka AB na podstawie wzoru:

6 maja 2007 xA + xB y A + y B
pobierz nowszy S= ,
2 2
A = (−2, 2) i B = (4, 4)
−2 + 4 2 + 4
S= ,
2 2
S = (1, 3)
Podstawiając współrzędne środka odcinka AB do rówanania y = −3x + b znajdujemy b.
3 = −3 · 1 + b
3 = −3 + b
b=6
Odp. Równanie symetralnej odcinka AB : y = −3x + 6.
Zadanie 1 (3 pkt)
W pudełku są trzy kule białe i pięć kul czarnych. Do pudełka można albo dołożyć jedną kulę
białą albo usunąć z niego jedną kulę czarną, a następnie wylosować z tego pudełka jedną
kulę. W którym z tych przypadków wylosowanie kuli białej jest bardziej prawdopodobne?
Wykonaj odpowiednie obliczenia.
więcej w MatTV
W pierwszym wypadku w pudelku znajdą się 4 kule białe i 5 czarnych. Prawdopodobieństwo
symbole
wylosowania kuli białej:
p1 =
9
szukasz i nie ma? W drugim wypadku w pudelku znajdą się 3 kule białe i 4 czarnych. Prawdopodobieństwo
wylosowania kuli białej:
6 maja 2007 3
pobierz nowszy
p2 =
7
Porównujemy oba prawdopodobieństwa, sprowadzając do jednakowego mianownika:
4 4·7 28 3 3·9 27
p1 = = = p2 = = =
9 9·7 63 7 7·9 63
p1 > p2
Odp. Prawdopodobieństwo w pierwszym wypadku jest większe.
Zadanie 2 (4 pkt)
n+2
Dany jest ciąg (an ), gdzie an = 3n+1 dla n = 1, 2, 3 . . . Wyznacz wszystkie wyrazy tego
1
ciągu większe od 2
Rozwiązanie:
spis treści
n+2 1 .
więcej w MatTV > · 3n + 1
3n + 1 2
symbole
3n + 1 > 0 dla n = 1, 2, 3 . . . dlatego nie odwracamy znaku nierówności
dodaj do drukowania 1 .
n + 2 > (3n + 1) ·2
szukasz i nie ma?
2(n + 2) > 3n + 1
2n + 4 > 3n + 1
6 maja 2007 2n − 3n > 1 − 4
pobierz nowszy .
−n > −3 : (−1)
n<3
Rozwiązanie nierówności dla n = 1, 2, 3 . . . to n = 1 lub n = 2
1 1+2 3 2+2 4
Wyrazy większe od : a1 = = a2 = =
2 3·1+1 4 3·2+1 7
Zadanie 3 (4 pkt)
Dany jest wielomian W (x) = x3 + kx2 − 4
przez dwumian x + 2.
spis treści pierwiastki.
symbole
dodaj do drukowania przez dwumian x + 2.

szukasz i nie ma?
x + 2 = x − (−2)
Zgodnie z twierdzeniem Bézout jeżeli wielomian W (x) jest podzielny przez x + 2 to −2
6 maja 2007 jest pierwiastkiem tego wielomianu, czyli:
pobierz nowszy
W (−2) = 0
(−2) + k(−2)2 − 4 = 0
3
−8 + 4k − 4 = 0
.
4k = 12 :4
k=3
dalej
pierwiastki.
dzielimy wielomian:
(x3 +3x2 −4) : (x + 2) = x2 + x − 2

spis treści −x3 −2x2
więcej w MatTV = x2 −4
symbole −x2 −2x
dodaj do drukowania
= −2x−4
2x+4
zgłoś błąd na str. 598 = =
szukasz i nie ma?
W (x) = (x + 2)(x2 + x − 2)
6 maja 2007 Znajdujemy pierwiastki wielomianu: x2 + x − 2.
pobierz nowszy
∆ = 12 − 4 · 1 · (−2) = 1 + 8 = 9
√ √
∆= 9=3
−1 − 3 −4 −1 + 3 2
x1 = = = −2 x2 = = =1
2·1 2 2·1 2
postać iloczynowa: (x − (−2)) (x − 1) = (x + 2)(x − 1).
W (x) = (x + 2)(x + 2)(x − 1) = (x + 2)2 (x − 1)

Odp. W (x) = (x + 2)2 (x − 1)
Zadanie 4 (5 pkt)
Na trzech półkach ustawiono 76 płyt kompaktowych. Okazało się, że liczby płyt na półkach
górnej, środkowej i dolnej tworzą rosnący ciąg geometryczny. Na środkowej półce stoją 24
płyty. Oblicz, ile płyt stoi na półce górnej, a ile płyt stoi na półce dolnej.
Rozwiązanie:
spis treści
x — liczba płyt ustawionych na górnej półce
więcej w MatTV
24 — liczba płyt ustawionych na środkowej półce
symbole
q= 24
x - iloraz ciągu geometrycznego
dodaj do drukowania
24
24 · x — liczba płyt ustawionych na dolnej półce
x + 24 + 24 · = 76
x
576 .
6 maja 2007 x + 24 + = 76 ·x
pobierz nowszy x
2
x + 24x + 576 = 76x
x2 + 24x − 76x + 576 = 0
x2 − 52x + 576 = 0
Znajdujemy pierwiastki wielomianu: x2 − 52x + 576
∆ = (−52)2 − 4 · 1 · 576 = 2704 − 2304 = 400
√ √
∆ = 400 = 20
52 − 20 32 52 + 20 72
x1 = = = 16 x2 = = = 36
2·1 2 2·1 2
www.matematyka.pisz.pl Odp. Jeżeli liczby płyt mają tworzyć rosnący ciąg geometryczny możliwe jest tylko jedno
rozwiązanie: górna – 16, środkowa – 24, dolna – 24 · 24
16 = 36.
Zadanie 5 (4 pkt)
Sklep sprowadza z hurtowni kurtki płacąc po 100 zł za sztukę i sprzedaje średnio 40 sztuk
miesięcznie po 160 zł. Zaobserwowano, że każda kolejna obniżka ceny sprzedaży kurtki o 1 zł
zwiększa sprzedaż miesięczną o 1 sztukę. Jaką cenę kurtki powinien ustalić sprzedawca, aby
jego miesięczny zysk był największy?
spis treści
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
160 − 100 = 60 – zysk na jednej kurtce
symbole
x – o tyle złoty obniżono cenę kurtki
dodaj do drukowania 60 − x – zysk na kurtce po obniżce
40 + x – tyle kurtek sprzedaje sklep po obniżce o x zł
(40 + x)(60 − x) – tyle miesięcznie zarabia sklep po zmianie ceny
szukasz i nie ma?
Przychód sklepu opisuje funkcja:
6 maja 2007
pobierz nowszy f (x) = (40 + x)(60 − x)
f (x) = 2400 − 40x + 60x − x2
f (x) = −x2 + 20x + 2400
Wykres tej funkcji to parabola z ramionami skierowanymi w dół. Największą wartość osiąga
−b
w wierzchołku dla xw = .
2a
−20
xw = = 10
2 · (−1)
Odp O 10 zł należy obniżyć cenę kurtki, a więc jej cena wyniesie 150 zł.
Zadanie 6 (6 pkt)
Dane są zbiory liczb rzeczywistych:
A = {x : |x + 2| < 3}

B = x : (2x − 1)3 ¬ 8x3 − 13x2 + 6x + 3
Zapisz w postaci przedziałów liczbowych zbiory A, B , A ∩ B , oraz B − A.
spis treści
symbole A = {x : |x + 2| < 3}
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 601 |x + 2| < 3
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 względnej.
pobierz nowszy x + 2 < 3 i x + 2 > −3
x<3−2 x > −3 − 2
x<1 x > −5
-5 1
A = (−5, 1)
B = x : (2x − 1)3 ¬ 8x3 − 13x2 + 6x + 3

rozwiązujemy nierówność kwadratową:
(2x − 1)3 ¬ 8x3 − 13x2 + 6x + 3

8x3 − 12x2 + 6x − 1 ¬ 8x3 − 13x2 + 6x + 3
spis treści
8x3 − 12x2 + 6x − 1 − 8x3 + 13x2 − 6x − 3 ¬ 0
więcej w MatTV
symbole x2 − 4 ¬ 0
(x − 2)(x + 2) ¬ 0
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 602 x1 = 2 x2 = −2
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy −2 2 x
B = h−2, 2i
A B
-5 -2 1 2
jakub@matematyka.pisz.pl część wspólna: A ∩ B = h−2, 1)

www.matematyka.pisz.pl różnica: B − A = h1, 2i
Zadanie 7 (5 pkt)
W poniższej tabeli przedstawiono wyniki sondażu przeprowadzonego w grupie uczniów, do-
tyczącego czasu przeznaczonego dziennie na przygotowywanie zadań domowych.
Czas
(w godzinach)
więcej w MatTV
symbole Liczba
5 10 15 10
uczniów
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? a) Naszkicuj diagram słupkowy ilustrujący wyniki tego sondażu.
6 maja 2007
pobierz nowszy
15
liczba uczniów
10
www.matematyka.pisz.pl czas w godzinach
dalej
b) Oblicz średnią liczbę godzin, jaką uczniowie przeznaczają dziennie na przygotowanie zadań
domowych.
Liczba wszystkich uczniów:

5 + 10 + 15 + 10 = 40
spis treści Łączna liczba godzin przeznaczonych na naukę przez wszystkich uczniów:
więcej w MatTV
5 · 1 + 10 · 2 + 15 · 3 + 10 · 4 = 110
symbole
Średnia liczba godzin: ā = = 2, 75
40
szukasz i nie ma?
c) Oblicz wariancję i odchylenie standardowe czasu przeznaczonego dziennie na przygotowanie
zadań domowych. Wynik podaj z dokładnością do 0, 01.
6 maja 2007
pobierz nowszy
Wariancja:
5 · (1 − 2, 75)2 + 10 · (2 − 2, 75)2 + 15 · (3 − 2, 75)2 + 10 · (4 − 2, 75)2

σ2 =
40
15, 3125 + 5, 625 + 0, 9375 + 15, 625
σ2 =
40
37, 5
σ2 = = 0, 9375 ≈ 0, 94
40
jakub@matematyka.pisz.pl Odchylenie standardowe:

www.matematyka.pisz.pl p
σ= 0, 9375 = 0, 9682 ≈ 0, 97
C
Zadanie 8 (6 pkt)
Z kawałka materiału o kształcie i wymiarach czworo- d
D
kąta ABCD (patrz na rysunek obok) wycięto okrągłą
b = 10
serwetkę o promieniu 3 dm. Oblicz, ile procent całego r
r
a = 6, 3 dm
materiału stanowi jego niewykorzystana część. Wynik
r
dm
podaj z dokładnością 0, 01 procenta.
spis treści
m
r=3d
symbole 1. Liczymy pole czworokąta: B
c
dodaj do drukowania Oznaczamy długości boków literami a, b, c, d. A
Dzielimy czworokąt na cztery trójkąty, w których wysokości to promienie okręgu. Pole czwo-
zgłoś błąd na str. 605 rokąta jest równe sumie pól trójkątów:
szukasz i nie ma?
1 1 1 1 1
SABCD = ar + br + cr + dr = r(a + b + c + d)
6 maja 2007 2 2 2 2 2
pobierz nowszy
Czworokąt jest opisany na okręgu, jeżeli suma jego przeciwległych boków jest równa. Czyli
c + d = a + b = 6, 3 + 10 = 16, 3 dm.
1 1
SABCD = r(a + b + a + b) = · 3 · (16, 3 + 16, 3) = 48, 9 dm2
2 2
2. Liczymy pole koła:
Sk = π · 32 = 3, 14 · 9 = 28, 26 dm2
3. Liczymy pole niewykorzystanej części:

www.matematyka.pisz.pl SABCD − Sk = 48, 9 − 28, 26 = 20, 64 dm2
dalej
4.Liczymy, ile procent przypada na niewykorzystaną część:
SABCD − Sk 20, 64 dm2

= · 100% ≈ 42, 21%
SABCD 48, 9 dm2
Odp. Niewykorzystana część stanowi 42, 21% całego materiału.

spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 9 (6 pkt)
Rodzeństwo w wieku 8 i 10 lat otrzymało razem w spadku 84100 zł. Kwotę tę złożono w
banku, który stosuje kapitalizację roczną przy rocznej stopie procentowej 5%. Każde z dzieci
otrzyma swoją część spadku z chwilą osiągnięcia 21 lat. Życzeniem spadkodawcy było takie
podzielenie kwoty spadku, aby w przyszłości obie wypłacone części spadku zaokrąglone do
spis treści 1 zł były równe. Jak należy podzielić kwotę 84100 zł między rodzeństwo? Zapisz wszystkie
wykonane obliczenia.
więcej w MatTV
Korzystamy ze wzoru na kapitalizację odsetek.
dodaj do drukowania
5
p = 5% = 100 = 0, 05 — procent dopisywany co rok
szukasz i nie ma? x — kwota wpłacona dla ośmioletniego dziecka
21 − 8 = 13 — tyle lat zostało ośmiolatkowi do 21
x · (1 + 0, 05)13 — tyle otrzyma w wieku 21 lat
6 maja 2007
pobierz nowszy 84100 − x — kwota wpłacona dla dziesięcioletniego dziecka
21 − 10 = 11 — tyle lat zostało dziesięciolatkowi do 21
(84100 − x) · (1 + 0, 05)11 — tyle otrzyma w wieku 21 lat
W wieku 21 lat dzieci mają dostać tyle samo:
x · (1 + 0, 05)13 = (84100 − x) · (1 + 0, 05)11

x · 1, 0513 = (84100 − x) · 1, 0511 : 1, 0511

x · 1, 052 = 84100 − x
x · 1, 1025 + x = 84100

jakub@matematyka.pisz.pl 2, 1025x = 84100 : 2, 1025
www.matematyka.pisz.pl x = 40000 84100 − 40000 = 44100
Odp. Dla ośmiolatka należy wpłacić 40000 zł, a dla dziesiąciolatka 44100 zł.
Zadanie 10 (7 pkt)
W ostrosłupie czworokątnym prawidłowym wysokości przeciwległych ścian bocznych popro-
wadzone z wierzchołka ostrosłupa mają długości h i tworzą kąt o mierze 2α. Oblicz objętość
tego ostrosłupa.
W W
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
α α
symbole
h h
dodaj do drukowania H
D C
szukasz i nie ma? K
L K L
1 1
A B 2a 2a
6 maja 2007 a
pobierz nowszy
wysokości ścian bocznych: |KW | = |LW | = h
1
2a H
. .
sin α = ·h cos α = ·h
h h
1
a = h sin α ·2 H = h cos α
2
a = 2h sin α
Ostrosłup prawidłowy czworokątny ma w podstawie kwadrat, którego długość boku policzy-
liśmy: a = 2h sin α. Pole podstawy: Pp = a2 = (2h sin α)2 = 4h2 sin2 α
Objętość ostrosłupa:
www.matematyka.pisz.pl 1 1 4
V = · Pp · H = · 4h2 sin2 α · h cos α = h3 sin2 α · cos α
3 3 3
Matura poprawkowa z matematyki – styczeń 2006
• • • • •
Zadanie 1 (3 pkt)
√ 1 3
√

3 3−4 9
spis treści Dane są liczby: a= √ i b = 27 · −5
1+2 3 3
więcej w MatTV √
a) Przedstaw liczbę a w postaci x + y 3, gdzie x i y są liczbami wymiernymi.
symbole
b) Zapisz liczbę b w postaci potęgi liczby 3 o wykładniku ułamkowym.
dodaj do drukowania c) Suma liczb a i b stanowi 80% pewnej liczby c. Wyznacz liczbę c.

Zadanie 2 (3 pkt)
szukasz i nie ma?
Po Wiadomościach z kraju i ze świata telewizja TVG ma nadać pięć reklam: trzy reklamy
różnych proszków do prania oraz dwie reklamy różnych past do zębów. Kolejność nadawania
6 maja 2007 reklam jest ustalona losowo. Oblicz prawdopodobieństwo, że dwie reklamy produktów tego
pobierz nowszy samego rodzaju nie będą nadane bezpośrednio jedna po drugiej. Wynik podaj w postaci
nieskracalnego ułamka zwykłego.
Zadanie 3 (3 pkt)
Dana jest funkcja f : R → R określona wzorem f (x) = ax + 4.
a) Wyznacz wartość a, dla której miejscem zerowym funkcji f jest liczba −1.
b) Wyznacz wartość a, dla której prosta będąca wykresem funkcji f jest nachylona do
osi OX pod kątem 60◦ .
c) Wyznacz wartość a, dla której równanie ax + 4 = 2a + 4 ma nieskończenie wiele
rozwiązań.
• • • • •
Zadanie 4 (4 pkt)
W pewnej firmie pracownicy zostali zaszeregowani do trzech grup uposażeń. Liczbę pracow-
spis treści ników i płace (w euro) w poszczególnych grupach przedstawia diagram słupkowy:
więcej w MatTV
symbole 14
13
12
Liczba pracowników
10
9
szukasz i nie ma? 7
6
5
4
6 maja 2007 3
2
pobierz nowszy 1
400 480 540
Płaca miesięczna [w euro]
a) Wyznacz średnią płacę miesięczną w tej firmie.

b) Oblicz wariancję i odchylenie standardowe miesięcznej płacy w tej firmie. Odchylenie
standardowe podaj z dokładnością do 0,1.
• • • • •
Zadanie 5 (3 pkt)
Zauważ, że:
spis treści 12 = 1
więcej w MatTV
22 = 1 + 2 + 1
symbole
32 = 1 + 2 + 3 + 2 + 1
dodaj do drukowania
42 = 1 + 2 + 3 + 4 + 3 + 2 + 1
zgłoś błąd na str. 611 Stosując wzór na sumę kolejnych wyrazów ciągu arytmetycznego uzasadnij, że:
szukasz i nie ma?
n2 = 1 + 2 + 3 + . . . + (n − 1) + n + (n − 1) + . . . + 3 + 2 + 1
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • •
Zadanie 6 (6 pkt)
Na rysunku przedstawiony jest wykres funkcji kwadratowej f . Na podstawie wykresu
spis treści
więcej w MatTV y
symbole 5
4
dodaj do drukowania
3
2
szukasz i nie ma?
1
6 maja 2007 −5 −4 −3 −2 −1 1 2 3 4 5 x
pobierz nowszy −1
−2
−3
−4
−5
a) zapisz w postaci sumy przedziałów liczbowych zbiór rozwiązań nierówności f (x) ¬ 3,

b) określ i zapisz największą i najmniejszą wartość funkcji f w przedziale h0, 3i,
c) zapisz wzór funkcji f w postaci iloczynowej.
• • • • •
Zadanie 7 (6 pkt)
5 − 3n
Dany jest ciąg (an ) o wyrazie ogólnym an = n = 1, 2, 3, . . .
spis treści 7
więcej w MatTV a) Sprawdź na podstawie definicji, czy ciąg (an ) jest ciągiem arytmetycznym.
symbole b) Oblicz, dla jakiej wartości x liczby a4 , x2 + 2, a11 są kolejnymi wyrazami tego
samego ciągu geometrycznego.
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? Wysokość walca jest o 6 większa od średnicy jego podstawy, a pole jego powierzchni całko-
witej jest równe 378π . Oblicz objętość walca.
6 maja 2007 Zadanie 9 (8 pkt)

pobierz nowszy
3
Dane są zbiory liczb rzeczywistych: A = x : ¬ 1 i B = {x : |x + 1| < 3}.
x
a) Zaznacz te zbiory na osi liczbowej
b) Przedstaw zbiory A ∪ B i A\B w postaci sumy przedziałów liczbowych.
Zadanie 10 (8 pkt)
W trapezie opisanym na okręgu kąty przy dłuższej podstawie mają miary 60◦ i 30◦ , a długość
wysokości tego trapezu jest równa 6. Sporządź odpowiedni rysunek i oznacz jego elementy.
Oblicz pole trapezu oraz długość jego podstaw.
Zadanie 1 (3 pkt)
√ 1 3
√

3 3−4 9
Dane są liczby: a= √ i b = 27 ·
1+2 3 3−5
√
a) Przedstaw liczbę a w postaci x + y 3, gdzie x i y są liczbami wymiernymi.
spis treści
c) Suma liczb a i b stanowi 80% pewnej liczby c. Wyznacz liczbę c.
więcej w MatTV
√
dodaj do drukowania a) Przedstaw liczbę a w postaci x + y 3, gdzie x i y są liczbami wymiernymi.
zgłoś błąd na str. 614 √ √ √ √ √

3 3−4 3 3 − 4 1 − 2 3 (3 3 − 4)(1 − 2 3)
szukasz i nie ma? a= √ = √ · √ = √ =
1+2 3 1+2 3 1−2 3 1 − (2 3)2
√ √ √ √
6 maja 2007 3 3−6·3−4+8 3 −22 + 11 3 −22 11 3 √
pobierz nowszy = = = + =2− 3
1−4·3 −11 −11 −11

1 3
3 −3
√ √ 9−1 √ 32 √ 3−6

9 = 9·3·
b = 27 · =3 3· = 3 3 · −5 =
3−5 3 −5 3 −5 3
√ √ √ 1 √ 1
= 3 3 · 3−6−(−5) = 3 3 · 3−1 = 3 3 · = 3 = 3 2
3
dalej
c) Suma liczb a i b stanowi 80% pewnej liczby c. Wyznacz liczbę c.
√ 1 √ √
a+b=2− 3 + 32 = 2 − 3+ 3=2
80% z c = 2
80
spis treści ·c=2
100
więcej w MatTV 8 . 8
symbole ·c=2 :
10 10
dodaj do drukowania
10
c=2·
8
c=
szukasz i nie ma? 8
c = 2, 5
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 2 (3 pkt)
Po Wiadomościach z kraju i ze świata telewizja TVG ma nadać pięć reklam: trzy reklamy
różnych proszków do prania oraz dwie reklamy różnych past do zębów. Kolejność nadawania
reklam jest ustalona losowo. Oblicz prawdopodobieństwo, że dwie reklamy produktów tego
samego rodzaju nie będą nadane bezpośrednio jedna po drugiej. Wynik podaj w postaci
spis treści nieskracalnego ułamka zwykłego.
symbole
Na tyle sposobów można nadać pięć reklam w dowolnej kolejności:
dodaj do drukowania
Ω = 5! = 1 · 2 · 3 · 4 · 5 = 120
szukasz i nie ma?
Warunki zadania będą spełnione tylko wtedy, jeżeli reklamy będą nadawane w następującej
kolejności:
6 maja 2007
pobierz nowszy proszek – pasta – proszek – pasta – proszek
W powyższym zestawie reklamy proszków można ustawić na 3! sposobów, a reklamy pasty
na 2! sposobów. Zatem cały ciąg pięciu reklam można wyemitować na tyle sposobów:
A = 3! · 2! = 6 · 2 = 12
Prawdopodobieństwo takiej sytuacji:
12 1
P (A) = =
120 10
Zadanie 3 (3 pkt)
Dana jest funkcja f : R → R określona wzorem f (x) = ax + 4.
a) Wyznacz wartość a, dla której miejscem zerowym funkcji f jest liczba −1.
spis treści c) Wyznacz wartość a, dla której równanie ax + 4 = 2a + 4 ma nieskończenie wiele
więcej w MatTV rozwiązań.
symbole
Rozwiązanie:
dodaj do drukowania a) Wyznacz wartość a, dla której miejscem zerowym funkcji f jest liczba −1.
0 = a · (−1) + 4
szukasz i nie ma?
0 = −a + 4
6 maja 2007 a=4
pobierz nowszy
Współczynnik kierunkowy a funkcji liniowej y = ax + b jest równy tg α, gdzie α jest kątem
pod jakim wykres funkcji liniowej jest nachylony do osi OX .
√
a = tg 60◦ = 3
c) Wyznacz wartość a, dla której równanie ax + 4 = 2a + 4 ma nieskończenie wiele
rozwiązań.
ax + 4 = 2a + 4
ax − 2a = 4 − 4
a(x − 2) = 0
spis treści
Dla a = 0 nie ma znaczenia co wstawimy za x, bo iloczyn i tak będzie równy zero. Zatem
więcej w MatTV dla a = 0 równanie ma nieskończeni wiele rozwiązań.
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 4 (4 pkt)
W pewnej firmie pracownicy zostali zaszeregowani do trzech grup uposażeń. Liczbę pracow-
ników i płace (w euro) w poszczególnych grupach przedstawia diagram słupkowy:
14
13
12
Liczba pracowników
spis treści 11
10
więcej w MatTV 9
symbole 8
7
6
4
3
szukasz i nie ma? 1
400 480 540
Płaca miesięczna [w euro]
6 maja 2007
pobierz nowszy a) Wyznacz średnią płacę miesięczną w tej firmie.
Rozwiązanie:
a) Wyznacz średnią płacę miesięczną w tej firmie.
Liczba wszystkich pracowników
12 + 6 + 2 = 20
Suma wszystkich wypłat (ilość pieniędzy, które idą na wypłaty):
jakub@matematyka.pisz.pl 12 · 400 + 6 · 480 + 2 · 540 = 8760

8760
Średnia płaca miesięczna: a = = 438 dalej
20
Wariancja:
12 · (400 − 438)2 + 6 · (480 − 438)2 + 2 · (540 − 438)2

spis treści σ2 = =
20
więcej w MatTV 17328 + 10584 + 20808
symbole
σ2 = =
20
48720
dodaj do drukowania σ2 = ≈ 2436
20
szukasz i nie ma? Odchylenie standardowe: √
σ= 2436 ≈ 49, 4
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 5 (3 pkt)
Zauważ, że:
12 = 1
22 = 1 + 2 + 1
spis treści 32 = 1 + 2 + 3 + 2 + 1
więcej w MatTV 42 = 1 + 2 + 3 + 4 + 3 + 2 + 1
symbole Stosując wzór na sumę kolejnych wyrazów ciągu arytmetycznego uzasadnij, że:
dodaj do drukowania
n2 = 1 + 2 + 3 + . . . + (n − 1) + n + (n − 1) + . . . + 3 + 2 + 1
szukasz i nie ma? Rozwiązanie:
Zauważmy, że: 1 + 2 + 3 + . . . + (n − 1) = (n − 1) + . . . + 3 + 2 + 1, czyli prawą stronę
6 maja 2007 równania (P ), możemy zapisać krócej:
pobierz nowszy
P = 2 · (1 + 2 + 3 + . . . + (n − 1)) + n
W nawiasie jest ciąg arytmetyczny o n − 1 wyrazach, którego sumę możemy policzyć:
1 + (n − 1)
P =2· · (n − 1) + n
2
n · (n − 1)
P =2· +n
2
2(n2 − n) 2n
P = +
2 2
2n2 − 2n + 2n 2n2
jakub@matematyka.pisz.pl P = = = n2
2 2
Czyli prawa strona równania równa się lewej.
Zadanie 6 (6 pkt)
Na rysunku przedstawiony jest wykres funkcji kwadratowej f . Na podstawie wykresu
a) zapisz w postaci sumy przedziałów liczbowych zbiór rozwiązań nierówności f (x) ¬ 3
y
spis treści 5
więcej w MatTV 4
y=3
symbole 3
2
dodaj do drukowania
1
szukasz i nie ma? −5 −4 −3 −2 −1 1 2 3 4 5 x
−1
−2
6 maja 2007
pobierz nowszy −3
−4
−5
Rozwiązaniem są x odpowiadające punktom poniżej prostej y = 3 czyli
x ∈ (−∞, 0i ∪ h2, ∞)
dalej
b) określ i zapisz największą i najmniejszą wartość funkcji f w przedziale h0, 3i
y
5
4
spis treści 3
więcej w MatTV 2
symbole 1
dodaj do drukowania −5 −4 −3 −2 −1 1 2 3 4 5 x
−1
−2
szukasz i nie ma?
−3
−4
6 maja 2007
pobierz nowszy −5
W przedziale h0, 3i największa wartość to 4 a najmniejsza to 0.
dalej
c) zapisz wzór funkcji f w postaci iloczynowej.
y
5
4
3
spis treści 2
więcej w MatTV 1
symbole −5 −4 −3 −2 −1 1 2 3 4 5 x
−1
dodaj do drukowania −2
zgłoś błąd na str. 624 −3
−5
6 maja 2007
pobierz nowszy
miejsca zerowe funkcji to: x1 = −1 x2 = 3
postać iloczynowa:
f (x) = a(x − (−1))(x − 3)

f (x) = a(x + 1)(x − 3)
Wykres zawiera np. punkt (1, 4). Dzięki jemu obliczymy współczynnik a:
4 = a(1 + 1)(1 − 3)

4 = a · 2 · (−2) : (−4)
jakub@matematyka.pisz.pl a = −1
Odp. Postać iloczynowa funkcji: y = −(x + 1)(x − 3)
Zadanie 7 (6 pkt)
5 − 3n
Dany jest ciąg (an ) o wyrazie ogólnym an = n = 1, 2, 3, . . .
7
a) Sprawdź na podstawie definicji, czy ciąg (an ) jest ciągiem arytmetycznym.
b) Oblicz, dla jakiej wartości x liczby a4 , x2 + 2, a11 są kolejnymi wyrazami tego
spis treści samego ciągu geometrycznego.

symbole a) Sprawdź na podstawie definicji, czy ciąg (an ) jest ciągiem arytmetycznym.
dodaj do drukowania definicja ciągu arytmetycznego
5 − 3n 5 − 3(n + 1)
szukasz i nie ma? an = an+1 =
7 7
6 maja 2007 5 − 3(n + 1) 5 − 3n 5 − 3(n + 1) − (5 − 3n

pobierz nowszy an+1 − an = − = =
7 7 7)
5 − 3n − 3 − 5 + 3n 3
= =−
7 7
dalej
b) Oblicz, dla jakiej wartości x liczby a4 , x2 + 2, a11 są kolejnymi wyrazami tego
samego ciągu geometrycznego.
5 − 3n
an =
7
spis treści 5−3·4 5 − 12 5 − 3 · 11 5 − 33
więcej w MatTV a4 = = = −1 a11 = = = −4
7 7 7 7
symbole
Korzystamy z własności ciągu geometrycznego.
dodaj do drukowania
(x2 + 2)2 = a4 · a11
(x2 + 2)2 = −1 · (−4)
szukasz i nie ma?
(x2 + 2)2 = 4
6 maja 2007 (x2 + 2)2 = 4
pobierz nowszy
x2 + 2 = 2 lub x2 + 2 = −2
x2 = 0 x2 = −4
x= 0 nie ma rozwiązania
Odp. Dla x = 0 liczby a4 , x2 + 2, a11 tworzą ciąg geometryczny.
Zadanie 8 (6 pkt)
Wysokość walca jest o 6 większa od średnicy jego podstawy, a pole jego powierzchni całko-
witej jest równe 378π . Oblicz objętość walca.
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
symbole
H
dodaj do drukowania
r
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy 2r – średnica podstawy
H = 2r + 6 – wysokość jest o 6 większa od średnicy podstawy
Pc = 2πr2 + 2πrH – pole powierzchni całkowitej
378π = 2πr2 + 2πrH

378π = 2πr2 + 2πr(2r + 6)

:π
2 2
378 = 2r + 4r + 12r
0 = 6r 2 + 12r − 378

:6
2
0 = r + 2r − 63
r2 + 2r − 63 = 0
Obliczamy pierwiastki:
√ √
∆ = 22 − 4 · 1 · (−63) = 4 + 252 = 256 ∆= 256 = 16
spis treści −2 − 16 −18 −2 + 16 14

r1 = = = −9 r2 = = =7
symbole
Tylko rozwiązanie r2 = 7 jest poprawne (długość musi być dodatania).
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 628 H = 2r + 6
szukasz i nie ma? H =2·7+6
H = 20
6 maja 2007
pobierz nowszy Objętość walca:
V = πr2 · H
V = π · 72 · 20
V = 980π
Zadanie 9 (8 pkt)

3
Dane są zbiory liczb rzeczywistych: A = x : ¬ 1 i B = {x : |x + 1| < 3}.
x
a) Zaznacz te zbiory na osi liczbowej
b) Przedstaw zbiory A ∪ B i A\B w postaci sumy przedziałów liczbowych.
spis treści
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole a) Zaznacz te zbiory na osi liczbowej

3
dodaj do drukowania A= x: ¬1
x
szukasz i nie ma? 3
¬1
x
6 maja 2007 3
−1¬0
pobierz nowszy x
3 x
− ¬0
x x
3−x
¬0 dziedzina: x 6= 0
x
zamiast ułamka możemy napisać iloczyn.
(3 − x)x ¬ 0 dla x 6= 0
dalej
Rozwiązujemy nierówność kwadratową.
(3 − x)x ¬ 0 dla x 6= 0
x1 = 3 x2 = 0
spis treści
więcej w MatTV
symbole 0 3 x
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 630 rozwiązaniem jest suma dwóch przedziałów: A = (−∞, 0) ∪ h3, ∞)
szukasz i nie ma?
B = {x : |x + 1| < 3}
6 maja 2007 |x + 1| < 3
pobierz nowszy
względnej.
x + 1 < 3 i x + 1 > −3
x<3−1 x > −3 − 1
x<2 x > −4
-4 2
www.matematyka.pisz.pl B = (−4, 2)
dalej
A = (−∞, 0) ∪ h3, ∞) B = (−4, 2)
A B A
spis treści −4 0 2 3
więcej w MatTV
symbole b) Przedstaw zbiory A ∪ B i A\B w postaci sumy przedziałów liczbowych.
dodaj do drukowania
Z rysunku odczytujemy rozwiązanie:
zgłoś błąd na str. 631 suma: A ∪ B = (−∞, 2) ∪ h3, ∞)
szukasz i nie ma? różnica: A\B = (−∞, −4i ∪ h3, ∞)
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 10 (8 pkt)
W trapezie opisanym na okręgu kąty przy dłuższej podstawie mają miary 60◦ i 30◦ , a długość
wysokości tego trapezu jest równa 6. Sporządź odpowiedni rysunek i oznacz jego elementy.
Oblicz pole trapezu oraz długość jego podstaw.
b
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV c d
(a + b)h 6 6
symbole Pole trapezu: P =
2
dodaj do drukowania 60◦ 30◦
x y
zgłoś błąd na str. 632 | {z }
szukasz i nie ma? a
Czworokąt jest opisany na opisany na okręgu, jeżeli suma jego przeciwległych boków jest
6 maja 2007 równa. Czyli a + b = c + d.
pobierz nowszy
6 6
sin 60◦ = sin 30◦ =
c d
√
3 6 . 1 6 .
= ·c = ·d
2 c 2 d
√ . √3
3 1 . 1
·c = 6 : ·d = 6 :
2 2 2 2
2 2
c = 6· √ d = 6·
3 √ √ 1
12 12 3 12 3 √
c= √ = √ ·√ = =4 3 d = 12
a + b = c + d = 4 3 + 12 dalej
Pole trapezu:
√
(a + b)h (4 3 + 12) · 6 √ √
P = = = (4 3 + 12) · 3 = 12 3 + 36
2 2
b
spis treści
c d
więcej w MatTV 6 6
symbole
60◦ b 30◦
dodaj do drukowania
x y
zgłoś błąd na str. 633 | {z }
a
tg 60◦ = tg 30◦ =
x y
6 maja 2007 √
pobierz nowszy
√ 6 . 3 6 .
3 = ·x = ·y
x 3 y
√ . √3
√ . √ 3
3·x =6 : 3 y=6 :
3 3
6 3
x = √ y = 6· √
3 √ √ 3√ √
6 6 3 6 3 18 3 18 3
x = √ = √ ·√ = y= √ = √ =
3 3 3 3 3 3 3
√ √
x =2 3 y=6 3
jakub@matematyka.pisz.pl a =x+b+y
√ √
www.matematyka.pisz.pl a−b =2 3+6 3
√ √
a−b =8 3 a + b = 4 3 + 12 dalej
( √
a−b=8 3
√
a + b = 4 3 + 12
( √
a =8 3+b
√ √
8 3 + b + b = 4 3 + 12
spis treści  √
 a=8 3+b
więcej w MatTV
√ √ .
symbole  2b = 4 3 + 12 − 8 3 :2
√
dodaj do drukowania
(
a =8 3+b
√
zgłoś błąd na str. 634 b =6−2 3
szukasz i nie ma? ( √ √
a =8 3+6−2 3
√
6 maja 2007 b =6−2 3
pobierz nowszy ( √
a=6+6 3
√
b =6−2 3
√ √ √
Odp. Pole trapezu wynosi 12 3 + 36, a jego podstawy 6 + 6 3, 6 − 2 3.
• • •
Zadanie 11 (6 pkt)
Wyznacz dziedzinę i naszkicuj wykres funkcji f danej wzorem f (m) = x1 · x2 , gdzie x1 , x2
spis treści są różnymi pierwiastkami równania (m + 2)x2 − (m + 2)2 x + 3m + 2 = 0, w którym
więcej w MatTV m ∈ R \ {−2}.
symbole
Zadanie 12 (4 pkt)
dodaj do drukowania
Rozwiąż układ równań (
zgłoś błąd na str. 635 |x| − y = 1
szukasz i nie ma? x2 + (y + 1)2 = 8
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 13 (5 pkt)
Wyznacz dziedzinę funkcji f (x) = logx (4x − 12 · 2x + 32)
Zadanie 14 (4 pkt)
Dany jest ciąg trójkątów równobocznych takich, że bok następnego trókąta jest wysokością
poprzedniego. Oblicz sumę pól wszystkich tak utworzonych trójkątów, przyjmując, że bok
pierwszego trójkąta ma długość a (a > 0).
Zadanie 15 (4 pkt)
1 π
+ ctg x + cos +x = 0
jakub@matematyka.pisz.pl sin x 2
• • •
Zadanie 16 (4 pkt)
Para (Ω, P ) jest przestrzenią probabilistyczną, a A ⊂ Ω i B ⊂ Ω są zdarzeniami niezależ-
spis treści nymi. Wykaż, że jeżeli P (A ∪ B) = 1, to jedno z tych zdarzeń jest zdarzeniem pewnym tj.
więcej w MatTV P (A) = 1 lub P (B) = 1.
symbole
Zadanie 17 (5 pkt)
dodaj do drukowania
Rysunek przedstawia wykres pochodnej funcji f .
szukasz i nie ma? 5
4
3
6 maja 2007
pobierz nowszy 2
1
−5 −4 −3 −2 −1 1 2 3 4 5 x
−1
−2
−3
−4
−5
jakub@matematyka.pisz.pl a) Podaj maksymalne przedziały, w których funkcja f jest malejąca.

b) Wyznacz wartość x, dla której funkcja f osiąga maksimum lokalne. Odpowiedź uzasadnij.
c) Wiedząc, że punkt A = (1, 2) należy do wykresu funkcji f , napisz równanie stycznej
do krzywej f w punkcie A.
• • •
Zadanie 18 (8 pkt)
Punkty A = (7, 8) i B = (−1, 2) są wierzchołkami trójkąta ABC , w którym
spis treści |6 BCA| = 90◦ .
więcej w MatTV a) Wyznacz współrzędne wierzchołka C , wiedząc, że leży on na osi OX .
symbole b) Napisz równanie obrazu okręgu opisanego na trójkącie ABC w jednokładności o środku
w punkcie P = (1, 0) i skali k = −2.
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? Dany jest ostrosłup prawidłowy trójkątny, w którym długość krawędzi podstawy jest równa a.
Kąt między krawędzią boczną i krawędzią podstawy ma miarę 45◦ . Ostrosłup przecięto płasz-
czyzną przechodzącą przez krawędź podstawy i środek przeciwległej jej krawędzi bocznej.
6 maja 2007
pobierz nowszy Sporządź rysunek ostrosłupa i zaznacz otrzymany przekrój. Oblicz pole tego przekroju.
Zadanie 20 (4 pkt)
Ciąg (an ) określony jest rekurencyjnie w następujący sposób:

 a1 = 2
an
 an+1 = dla dowolnego n 1
an + 1
Wykaż, korzystając z zasady indukcji matematycznej, że ciąg (an ) można określić za pomocą
2
wzoru ogólnego an = , gdzie n 1.
jakub@matematyka.pisz.pl 2n − 1
Zadanie 11 (6 pkt)
Wyznacz dziedzinę i naszkicuj wykres funkcji f danej wzorem f (m) = x1 · x2 , gdzie x1 , x2
są różnymi pierwiastkami równania (m + 2)x2 − (m + 2)2 x + 3m + 2 = 0, w którym
m ∈ R \ {−2}.

więcej w MatTV (m + 2)x2 − (m + 2)2 x + 3m + 2 = 0
symbole Równanie ma różne pierwiastki, jeżeli ∆ > 0.
2
dodaj do drukowania ∆ = −(m + 2)2 − 4(m + 2)(3m + 2)
zgłoś błąd na str. 638 Rozwiązujemy nierówność kwadratową:
szukasz i nie ma?
(m + 2)4 − 4(m + 2)(3m + 2) > 0
(m + 2) (m + 2)3 − 4(3m + 2) > 0

6 maja 2007
pobierz nowszy (m + 2)(m3 + 6m2 + 12m + 8 − 12m − 8) > 0
(m + 2)(m3 + 6m2 ) > 0
m2 (m + 2)(m + 6) > 0
pierwiastki: m1 = 0 m2 = −2 m3 = −6
krotność: 2 1 1
-6 2 0
www.matematyka.pisz.pl m ∈ (−∞, −6) ∪ (−2, 0) ∪ (0, ∞)
dalej
Korzystając ze wzorów Viéte’a:
3m + 2
x1 · x2 =
m+2
3m + 2 3(m + 2) − 4 3(m + 2) 4 −4
f (m) = = = − = +3
m+2 m+2 m+2 m+2 m+2
spis treści
więcej w MatTV −4 −4
Wykres f (x) = + 3 otrzymujemy przez przesunięcie y = o wektor [−2, 3].
symbole m+2 m
dodaj do drukowania x −4 −1 1 4
−4
zgłoś błąd na str. 639 y= x 1 4 −4 −1
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
y
dalej
Po uwzględnieniu dziedziny m ∈ (−∞, −6) ∪ (−2, 0) ∪ (0, ∞) wykres funkcji
3m + 2
f (m) =
m+2
będzie wyglądał następująco:

spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
y
6 maja 2007
pobierz nowszy
−6 −2 x
Zadanie 12 (4 pkt)
Rozwiąż układ równań (
|x| − y = 1
x2 + (y + 1)2 = 8

więcej w MatTV
Korzystamy z definicji wartości bezwzględnej
symbole
dodaj do drukowania dla x 0 dla x < 0
( (
zgłoś błąd na str. 641 x−y =1 −x−y =1
2 2
szukasz i nie ma? x + (y + 1) = 8 x2 + (y + 1)2 = 8
( (
x=2 x = −2
6 maja 2007
pobierz nowszy y=1 y=1
dla x 0
(
x−y = 1
x2 + (y + 1)2 = 8
(
spis treści x=1+y
więcej w MatTV (1 + y)2 + (y + 1)2 = 8
symbole (
x=1+y
dodaj do drukowania
2(y + 1)2 = 8

:2
zgłoś błąd na str. 642 (
szukasz i nie ma? x=1+y
(y + 1)2 = 4
6 maja 2007
pobierz nowszy ( (
x=1+y x=1+y
y+1=2 y + 1 = −2
( (
x=1+1=2 x = 1 + (−3) = −2
y=1 y = −3
Jeżeli x 0 to zostaje tylko rozwiązanie:

(
x=2
y=1
dla x < 0
(
−x−y = 1 · (−1)
x2 + (y + 1)2 = 8
(
x + y = −1
spis treści
więcej w MatTV x2 + (y + 1)2 = 8
symbole (
x = −1 − y
dodaj do drukowania
(−1 − y)2 + (y + 1)2 = 8
zgłoś błąd na str. 643 (
x = −1 − y
szukasz i nie ma?
(−(y + 1))2 + (y + 1)2 = 8
6 maja 2007 (
x=1+y
pobierz nowszy
2(y + 1)2 = 8

:2
(
x=1+y
(y + 1)2 = 4
( (
x = −1 − y x = −1 − y
y+1=2 y + 1 = −2
( (
x = −1 − 1 = −2 x = −1 − (−3) = 2
y = −3 y = −3
Jeżeli x < 0 to zostaje tylko pierwsze rozwiązanie: x = −2 y=1
Zadanie 13 (5 pkt)
Wyznacz dziedzinę funkcji f (x) = logx (4x − 12 · 2x + 32)
Rozwiązanie:
spis treści
x>0 x 6= 1 4x − 12 · 2x + 32 > 0
więcej w MatTV
x ∈ (−∞, 2) ∪ (3, ∞)
symbole
dodaj do drukowania
Po uwzględnieniu wszystkich trzech warunków mamy dziedzinę f (x)
szukasz i nie ma? x ∈ (0, 1) ∪ (1, 2) ∪ (3, ∞)
6 maja 2007
pobierz nowszy
4x − 12 · 2x + 32 > 0
22x − 12 · 2x + 32 > 0
(2x )2 − 12 · 2x + 32 > 0
spis treści t = 2x t>0

więcej w MatTV
symbole t2 − 12t + 32 > 0
dodaj do drukowania
∆ = (−12)2 − 4 · 1 · (32) = 144 − 128 = 16
∆ = 16 = 4
6 maja 2007 −(−12) − 4 8 −(−12) + 4 16
pobierz nowszy t1 = = =4 t2 = = =8
2·1 2 2·1 2
4 8 t
t< 4 t> 8
2x < 4 2x > 8
2x < 22 2x > 23
x< 2 x> 3
www.matematyka.pisz.pl x ∈ (−∞, 2) ∪ (3, ∞)
Zadanie 14 (4 pkt)
Dany jest ciąg trójkątów równobocznych takich, że bok następnego trókąta jest wysokością
poprzedniego. Oblicz sumę pól wszystkich tak utworzonych trójkątów, przyjmując, że bok
pierwszego trójkąta ma długość a (a > 0).
Rozwiązanie:
spis treści √
3
więcej w MatTV Wzór na wysokość trójkąta równobocznego: h=a 2
symbole
bok pierwszego trójkąta a1 = a
3 3
wysokość pierwszego trójkąta h1 = a1 · 2 =a 2
1
pole pierwszego trójkąta P1 = 2 · a1 · h1 = a2 43
szukasz i nie ma?
√
3
6 maja 2007 bok drugiego trójkąta a2 = h1 = a 2
√ √ √
pobierz nowszy wysokość drugiego trójkąta h2 = a2 · 3
=a 3
· 3
= a 34
2 2 2
√ √
1
pole drugiego trójkąta P2 = 2 · a2 · h2 = 12 ·a 2
3
· a 43 = a2 4
3
· 3
4
Widzimy,
√ że długość boku drugiego trójkąta powstaje przez pomnożenia boku pierwszego
przez 23 zatem długości boków kolejnych trójkątów równobocznych tworzą nieskończony
√
3
ciąg geometryczny o ilorazie q = 2 .
Widzimy, że pole drugiego trójkąta powstaje przez pomnożenia pola pierwszego przez 34
zatem pola kolejnych trójkątów równobocznych tworzą nieskończony ciąg geometryczny o
ilorazie q = 34 .
Suma pól trójkątów:
P = P1 + P2 + P3 + ... =
√ √ √
3 3 3 3 3 2
a2 + a2 + a2

= 4 4 · 4 4 · 4 + ... =
√
3 2
a2 43 1 3

spis treści = + + + ... =
4 4
więcej w MatTV
symbole w nawiasie mamy sumę nieskończonego ciągu geometrycznego
dodaj do drukowania √ √ √
1
= a2 4
3
· 3 = a2 4
3
· 4 = a2 3
zgłoś błąd na str. 647 1− 4
szukasz i nie ma?
√
Odp. Suma pól trójkątów wynosi P = a2 3.
6 maja 2007
pobierz nowszy
Korzystamy z twierdzenia Pitagorasa:
2
1
a + h2 = a2
2
1 2
a + h2 = a2
spis treści 4
więcej w MatTV 1
a h2 = a2 − a2
symbole h 4
3
dodaj do drukowania h2 = a2
4
r
1 1 3 2
2a 2a
h= a
szukasz i nie ma? 4
√
3
h=a
6 maja 2007 2
pobierz nowszy
Zadanie 15 (4 pkt)
1 π
sin x 2
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
symbole 1 π
dodaj do drukowania sin x 2
π
zgłoś błąd na str. 649 cos +x = cos (90◦ + x) = − sin x
szukasz i nie ma? 2
1
+ ctg x − sin x = 0
6 maja 2007 sin x
pobierz nowszy 1 cos x sin2 x
+ − =0
sin x sin x sin x
2
1 − cos x − sin x
=0
sin x
dziedzina: sin 6= 0 jeżeli x 6= kπ dla k ∈ C co widać na wykresie y = sin x
1 − cos x − sin2 x = 0
1 − cos x − (1 − cos2 x) = 0
cos x + cos2 x = 0
jakub@matematyka.pisz.pl cos x · (cos x + 1) = 0
dalej
cos x · (cos x + 1) = 0 dla x 6= kπ
cos x = 0 lub cos x + 1 = 0

x = π2 + kπ cos x = −1
x = π + 2kπ = (2k + 1)π
spis treści
więcej w MatTV
symbole Jeżeli x 6= kπ (wielokrotność π ) to również x 6= (2k +1)π , dlatego ostateczną odpowiedzią
są tylko
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 650 π
x= + kπ dla k ∈ C
szukasz i nie ma? 2
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 16 (4 pkt)
Para (Ω, P ) jest przestrzenią probabilistyczną, a A ⊂ Ω i B ⊂ Ω są zdarzeniami niezależ-
nymi. Wykaż, że jeżeli P (A ∪ B) = 1, to jedno z tych zdarzeń jest zdarzeniem pewnym tj.
P (A) = 1 lub P (B) = 1.
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
symbole
P (A ∪ B) = P (A) + P (B) − P (A ∩ B)
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 651 zdarzenia są niezależne, gdy P (A ∩ B) = P (A) · P (B)
szukasz i nie ma?
1 = P (A) + P (B) − P (A) · P (B)
6 maja 2007
pobierz nowszy
0 = P (A) − 1 + P (B) (1 − P (A))
0 = P (A) − 1 − P (B) (P (A) − 1)
0 = (P (A) − 1) · (1 − P (B))
P (A) − 1 = 0 lub 1 − P (B) = 0

P (A) = 1 lub P (B) = 1
Zadanie 17 (5 pkt)
Rysunek przedstawia wykres pochodnej funcji f .
y
5
4
a) Podaj maksymalne przedziały, w których 3
funkcja f jest malejąca. 2
spis treści 1
więcej w MatTV b) Wyznacz wartość x, dla której funkcja f
−5 −4 −3 −2 −1 1 2 3 4 5x
osiąga maksimum lokalne. Odpowiedź uzasadnij. −1
symbole −2
dodaj do drukowania c) Wiedząc, że punkt A = (1, 2) należy do wykresu −3
funkcji f , napisz równanie stycznej −4
do krzywej f w punkcie A.
szukasz i nie ma?
Rozwiązanie:
6 maja 2007 a) Podaj maksymalne przedziały, w których funkcja f jest malejąca.
pobierz nowszy
Pochodna f 0 (x) < 0 dla x ∈ (−∞, −4i ∪ h0, 4i co oznacza, że w tych przedziałach
funkcja f jest malejąca.
b) Wyznacz wartość x, dla której funkcja f osiąga maksimum lokalne. Odpowiedź uzasadnij.
Funkcja osiąga maksimum lokalne (ekstremum) dla x = 0 ponieważ:
f 0 (0) = 0
dla x < 0 f 0 (x) > 0 czyli funkcja jest rosnąca

dla x > 0 f 0 (x) < 0 czyli funkcja jest malejąca
c) Wiedząc, że punkt A = (1, 2) należy do wykresu funkcji f , napisz równanie stycznej do
krzywej f w punkcie A.
Równanie stycznej
y − f (x0 ) = f 0 (x0 )(x − x0 )

spis treści
Funkcja f zawiera punkt A = (1, 2) zatem x0 = 1 i f (x0 ) = 2
więcej w MatTV
Z wykresu odczytujemy f 0 (x0 ) = f 0 (1) = −2
symbole
dodaj do drukowania y − 2 = −2(x − 1)
zgłoś błąd na str. 653 y = −2x + 2 + 2
szukasz i nie ma? y = −2x + 4
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 18 (8 pkt)
Punkty A = (7, 8) i B = (−1, 2) są wierzchołkami trójkąta ABC , w którym
|6 BCA| = 90◦ .
a) Wyznacz współrzędne wierzchołka C , wiedząc, że leży on na osi OX .
b) Napisz równanie obrazu okręgu opisanego na trójkącie ABC w jednokładności o środku
spis treści w punkcie P = (1, 0) i skali k = −2. y A = (7, 8)

symbole
a) Wyznacz współrzędne wierzchołka C ,
dodaj do drukowania wiedząc, że leży on na osi OX .
B = (−1, 2)
szukasz i nie ma? C = (xC , 0) x
6 maja 2007 Równanie prostej przechodzącej przez punkty (x1 , y1 ) i (x2 , y2 )

pobierz nowszy
(y − y1 )(x2 − x1 ) − (y2 − y1 )(x − x1 ) = 0
Przekształcamy je do postaci kierunkowej
(y − y1 )(x2 − x1 ) = (y2 − y1 )(x − x1 )

y2 − y1
y= (x − x1 ) + y1
x2 − x1
8−0 8
Współczynnik kierunkowy prostej CA: a1 = =
xC − 7 xC − 7
www.matematyka.pisz.pl 2−0 2
Współczynnik kierunkowy prostej CB: a2 = =
xC − (−1) xC + 1
dalej
Proste prostopadłe mają współczynniki kierunkowe spełniające równanie:
a1 · a2 = −1
8 2
· = −1
xC − 7 xC + 1
spis treści 16 .
= −1 · (xC − 7)(xC + 1)
więcej w MatTV
(xC − 7)(xC + 1)

symbole −(xC − 7)(xC + 1) = 16 · (−1)
x2C + xC − 7xC − 7 = −16
dodaj do drukowania
x2C − 6xC − 7 = −16
szukasz i nie ma?
x2C − 6xC + 9 = 0
(xC − 3)2 = 0
6 maja 2007 xC = 3
pobierz nowszy
Odp. Szukanym punktem jest C = (3, 0).
dalej
b) Napisz równanie obrazu okręgu opisanego na trójkącie ABC w jednokładności o środku
w punkcie P = (1, 0) i skali k = −2.
Na początek wyznaczymy równanie okręgu opisanego na trójkącie ABC . Równanie okręgu

o środku (a, b) i promieniu r dane jest równaniem:
spis treści (x − a)2 + (y − b)2 = r 2

więcej w MatTV
symbole Korzystamy z tego, że średnica okręgu opisanego na trójkącie prostokątnym to przeciwpro-
stokątna tego trójkąta. Zatem środek okręgu to środek przeciwprostokątnej AB .
dodaj do drukowania
A = (7, 8) B = (−1, 2)

szukasz i nie ma? 7 + (−1) 8 + 2
S= ,
2 2
6 maja 2007 S = (3, 5)
pobierz nowszy
dalej
Zadanie 12 (4 pkt)
√
Dana jest funkcja: f (x) = cos x − 3 sin x, x ∈ R.
b) Rozwiąż równanie: f (x) = 1.
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV a) Naszkicuj wykres funkcji f .
symbole √
f (x) = cos x − 3 sin x
f (x) = 2 12 cos x − 23 sin x
f (x) = 2 cos π3 cos x − sin π3 sin x

szukasz i nie ma?
Korzystamy ze wzoru cos(α + β) = cos α cos β − sin α sin β

6 maja 2007
pobierz nowszy π

f (x) = 2 cos 3 +x
π

f (x) = 2 cos x + 3
Na początek rysujemy funkcję f (x) = cos x, a następnie f (x) = 2 cos x.
dalej
y
2 y = 2 cos x
1 y = cos x
spis treści x
więcej w MatTV
−2π − 3π
2
−π − π2 π
2
π 3π
2
2π
symbole
−1
dodaj do drukowania
−2
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 Funkcję f (x) = 2 cos(x + π

otrzymujemy przez przesunięcie f (x) = 2 cos x
pobierz nowszy 3)
o π3 w lewo.
y
π

2 y = 2 cos x + 3
1
x
−2π − 3π
2
−π − π2 π
2
π 3π
2
2π
−1
jakub@matematyka.pisz.pl −2
Równanie okręgu opisanego na trójkącie ABC
(x − 3)2 + (y − 5)2 = 25
Okrąg ten przekształcamy przez jednokładność o środku P = (1, 0) i skali k = −2. Otrzy-
spis treści many okrąg będzie miał dwa razy większy promień r 0 = 10. Obrazem środka S = (3, 5)
przekształconego przez jednokładność będzie punkt S 0 = (−3, −10).
więcej w MatTV
symbole y
S
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? P x
6 maja 2007
pobierz nowszy
S0
Szukany okrąg ma równanie
(x − (−3))2 + (y − (−10))2 = 102

(x + 3)2 + (y + 10)2 = 100
Zadanie 19 (6 pkt)
Dany jest ostrosłup prawidłowy trójkątny, w którym długość krawędzi podstawy jest równa a.
Kąt między krawędzią boczną i krawędzią podstawy ma miarę 45◦ . Ostrosłup przecięto płasz-
czyzną przechodzącą przez krawędź podstawy i środek przeciwległej jej krawędzi bocznej.
Sporządź rysunek ostrosłupa i zaznacz otrzymany przekrój. Oblicz pole tego przekroju.
spis treści
Rozwiązanie:
więcej w MatTV W
symbole √
a 2
dodaj do drukowania |BS| =
4
a 10
szukasz i nie ma? |CS| = S
4
√ C
6 maja 2007 a 6
|KS| = a
pobierz nowszy 4 K
45◦
A a B
Pole trójkąta ASC

√ √
1 1 a 6 a2 6
P = · |AC| · |KS| = · a · =
2 2 4 8
√
a2 6
jakub@matematyka.pisz.pl Odp. Pole przekroju wynosi .
8
W ostrosłupie prawidłowym ściany boczne są trójkątami równoramiennymi
S
spis treści
więcej w MatTV 45◦
symbole C 1 1 B
2a 2a
dodaj do drukowania
1
2a
zgłoś błąd na str. 661 cos 45◦ =
|BW |
szukasz i nie ma?
√ 1
2 a .
= 2 · |BW |
6 maja 2007 2 |BW |
pobierz nowszy √
2 a . √2
· |BW | = :
2 2 2
√
a 2 a a 2
|BW | = · √ = √ =
2 2 2 2
Punkt S jest środkiem krawędzi BW zatem

√ √
1 1 a 2 a 2
|BS| = |BW | = · =
2 2 2 4
W
S √
x a 2
4
spis treści
45◦
więcej w MatTV
C a B
symbole
dodaj do drukowania
Korzystamy z twierdzenia cosinusów
szukasz i nie ma? √ !2 √ ! √
a 2 a 2 2
x2 = a 2 + −2 ·
4 4 2
6 maja 2007
pobierz nowszy a2 4a2
x2 = a 2 + −
8 8
5a2
x2 =
r8 r √
5a2 10a2 a 10
x= = =
8 16 4
S
√
a 10
4
h
spis treści
więcej w MatTV
symbole C 1 1 A
2a K 2a
dodaj do drukowania
Korzystamy z twierdzenia Pitagorasa
szukasz i nie ma? 2 √ !2
1 a 10
h2 + a =
2 4
6 maja 2007
pobierz nowszy a2 10a2
h2 + =
4 16
2
10a a2
h2 = −
16 4
2 6a2
h =
16
r √
6a2 a 6
h= =
16 4
Zadanie 20 (4 pkt)
Ciąg (an ) określony jest rekurencyjnie w następujący sposób:

 a1 = 2
an
 an+1 = dla dowolnego n 1
spis treści an + 1
więcej w MatTV
Wykaż, korzystając z zasady indukcji matematycznej, że ciąg (an ) można określić za pomocą
symbole 2
wzoru ogólnego an = , gdzie n 1.
dodaj do drukowania 2n − 1
zgłoś błąd na str. 664 Rozwiązanie:
szukasz i nie ma?
1. Dla n = 1
2
a1 = =2
6 maja 2007 2·1−1
pobierz nowszy
2
wzór an = jest prawdziwy.
2n − 1
2
2. Załóżmy, że wzór an = jest prawdziwy dla liczby k .
2n − 1
2
ak =
2k − 1
3. Korzystając z założenia udowodnimy, że jest on prawdziwy dla k + 1.
2 2 2
ak 2k−1 2k−1 2k−1
ak+1 = = 2 = 2 2k−1
= 2k+1
=
ak + 1 2k−1 + 1 2k−1 + 2k−1 2k−1
2 2k−1 2 2
= 2k−1 · 2k+1 = 2k+1 = 2(k+1)−1
spis treści
2
więcej w MatTV ak+1 =
2(k + 1) − 1
symbole
Udowodniliśmy, że jeżeli wzór an = jest prawdziwy dla liczby k , to jest on prawdziwy
zgłoś błąd na str. 665 2n − 1
dla liczby k+1, co oznacza, że jeżeli jest prawdziwy dla 1, to jest on prawdziwy dla wszystkich
szukasz i nie ma? liczb naturalnych.
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 11 (6 pkt)
5
Wyznacz wszystkie liczby całkowite k , dla których funkcja f (x) = x2 − 2k · x + 2k + 4
przyjmuje wartości dodatnie dla każdego x ∈R.
Rozwiązanie:
spis treści 5
więcej w MatTV
f (x) = x2 − 2k · x + 2k +
4
symbole Wprowadźmy zmienną pomocniczą t = 2k t > 0.
5
dodaj do drukowania f (x) = x2 − tx + t +
4
szukasz i nie ma? Funkcja kwadratowa przyjmuje wartości dodatnie dla każdego x ∈R, gdy jej wykres leży
całkowicie nad osią OX , co się dzieje, gdy nie ma pierwiastków, czyli ∆ < 0.
6 maja 2007 ∆ = (−t)2 − 4(t + 54 ) = t2 − 4t − 5

pobierz nowszy
t2 − 4t − 5 < 0
√
∆t = 16 − 4(−5) = 16 + 20 = 36 ∆t = 6
−(−4) − 6 −(−4) + 6
t1 = = −1 t2 = =5
2 2
t ∈ (−1, 5) i t > 0 czyli

t ∈ (0, 5)
jakub@matematyka.pisz.pl −1 5 t dalej
t ∈ (0, 5)
0<t<5
0 < 2k < 5
spis treści Odp. Rozwiązaniem są liczby całkowite k = 2, 1, 0, −1, −2, . . .

więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 12 (5 pkt)
Powyższy rysunek przedstawia fragment wykresu pewnej funkcji wielomianowej W (x) stop-
nia trzeciego. Jedynymi miejscami zerowymi tego wielomianu są liczby (−2) oraz 1, a po-
chodna W 0 (−2) = 18. y
a) Wyznacz wzór wielomianu W (x).
spis treści
b) Wyznacz równanie prostej stycznej do wykresu
więcej w MatTV tego wielomianu w punkcie o odciętej x = 3.
symbole
dodaj do drukowania
−2 1 x
szukasz i nie ma? Wielomian ma dla x = −2 pierwiastek o krotności 1, a dla x = 1 pierwiastek o krotności 2.
Wielomian ma więc postać
6 maja 2007
pobierz nowszy W (x) = a (x − (−2)) (x − 1)2 a 6= 0
2
W (x) = a(x + 2)(x − 1)
W (x) = a(x + 2)(x2 − 2x + 1)
3 2 2
W (x) = a(x − 2x + x + 2x − 4x + 2)
W (x) = a(x3 − 3x + 2)
Obliczamy pochodną wielomianu
W 0 (x) = a(3x2 − 3)
Jeżeli W 0 (−2) = 18 to
W 0 (−2) = a 3(−2)2 − 3

jakub@matematyka.pisz.pl .
www.matematyka.pisz.pl 18 = a · 9 :9
a=2 dalej
W (x) = 2(x + 2)(x − 1)2 W 0 (x) = 2(3x2 − 3) = 6x2 − 6
b) Wyznacz równanie prostej stycznej do wykresu tego wielomianu w punkcie o odciętej

x = 3.
spis treści Równanie stycznej dla x0 = 3.

więcej w MatTV
symbole
y − W (x0 ) = W 0 (x0 )(x − x0 )
dodaj do drukowania
W (3) = 2(3 + 2)(3 − 1)2 = 2 · 5 · 4 = 40
W 0 (3) = 6 · 32 − 6 = 6 · 9 − 6 = 48
szukasz i nie ma?
y − 40 = 48(x − 3)
6 maja 2007 y = 48x − 144 + 40
pobierz nowszy
y = 48x − 104
Zadanie 13 (5 pkt)

Sporządź wykres funkcji f (x) = x−4
x−2 , a następnie korzystając z tego wykresu, wyznacz

wszystkie wartości parametru k , dla których równanie x−4
x−2 = k , ma dwa rozwiązania,

których iloczyn jest liczbą ujemną.
spis treści
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
x−4
symbole Na początku narysujemy wykres funkcji y = x−2 .
dodaj do drukowania x−4 x−2−2 x−2 −2 −2

y= = = + = +1
zgłoś błąd na str. 670 x−2 x−2 x−2 x−2 x−2
szukasz i nie ma? −2 −2
Wykres y = x−2 + 1 otrzymujemy przez przesunięcie y = x o wektor [2, 1].
6 maja 2007
pobierz nowszy y
x −2 −1 1 2
−2
y= x 1 2 −2 −1
dalej

x − 4
f (x) =
x − 2
Wartość bezwzględna zmienia wykres funkcji przenosząc na górę dolną część wykresu syme-
trycznie do osi OX .
spis treści
więcej w MatTV y
symbole
dodaj do drukowania f (x)

2 y=k
szukasz i nie ma?
1
6 maja 2007 x1 x2 x
pobierz nowszy

Równanie x−4
x−2 = k ma dwa rozwiązania x1 , x2 różnych znaków jeżeli k ∈ (1, 2).

Zadanie 14 (4 pkt)
5 7
Niech A, B ⊂ Ω będą zdarzeniami losowymi, takimi że P (A) = 12 oraz P (B) = 11 .
Zbadaj, czy zdarzenia A i B są rozłączne.
Rozwiązanie:
spis treści Gdyby zdarzenia A i B były rozłączne (A ∩ B = ∅) to P (A ∩ B) = 0 co oznacza, że wzór
więcej w MatTV
symbole P (A ∪ B) = P (A) + P (B) − P (A ∩ B)
dodaj do drukowania uprościłby się do postaci

zgłoś błąd na str. 672 P (A ∪ B) = P (A) + P (B)
szukasz i nie ma? 5 7 55 84 139
Ale P (A) + P (B) = 12 + 11 = 132 + 132 = 132 czyli
6 maja 2007 139

P (A ∪ B) = >1
pobierz nowszy 132
Nie jest to możliwe, ponieważ wartość prawdopodobieństwa nigdy nie może być
większa od 1.
Tak więc przyjęcie założenia, że zdarzenia A i B są rozłączne prowadzi do fałszu. Zatem nie
mogą one być rozłączne.
Zadanie 15 (5 pkt)
2
Dany jest nieskończony ciąg geometryczny postaci: 2, , 2 , 2 ,... Wyznacz
p−1 (p−1)2 (p−1)3
wszystkie wartości p, dla których granicą ciągu jest liczba:
a) 0.
b) 2.
spis treści
więcej w MatTV Rozwiązanie
symbole a)
dodaj do drukowania Ciąg

2 2 2
2, , , ,...
zgłoś błąd na str. 673 p − 1 (p − 1)2 (p − 1)3
szukasz i nie ma?
możemy zapisać w takiej postaci:
6 maja 2007
2 3
1 1 1
pobierz nowszy 2, 2 , 2 , 2 , ...
p−1 p−1 p−1
Taki ciąg jest zbieżny do 0 jeżeli

1
p − 1 < 1
dziedzina p 6= 1
1 1
p−1 < 1 i p−1 > −1
1 1
p−1 −1< 0 p−1 +1 > 0
1 p−1 1 p−1
p−1 − p−1 < 0 p−1 + p−1 > 0
www.matematyka.pisz.pl 1−p+1 1+p−1
p−1 < 0 p−1 > 0
dalej
2−p p
p−1 < 0 p−1 > 0
(2 − p)(p − 1) < 0 p(p − 1) > 0
rozwiązujemy nierówności kwadratowe
spis treści
więcej w MatTV
symbole p p
1 2 0 1
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
p ∈ (−∞, 1) ∪ (2, ∞) p ∈ (−∞, 0) ∪ (1, ∞)
6 maja 2007
pobierz nowszy
0 1 2
część wspólna
p ∈ (−∞, 0) ∪ (2, ∞)
b)
Ciąg
2 3
1 1 1
2, 2 , 2 , 2 , ...
p−1 p−1 p−1
jest zbieżny do 2 jeżeli
=1 dalej
p−1
1
=1 dziedzina p 6= 1
p−1
1
−1=0
p−1
1 p−1
− =0
spis treści p−1 p−1
więcej w MatTV 1−p+1
=0
symbole p−1
2−p
dodaj do drukowania =0
p−1
zgłoś błąd na str. 675 2−p=0
szukasz i nie ma?
p=2
6 maja 2007
pobierz nowszy Odp. Dla p ∈ (−∞, 0) ∪ (2, ∞) ciąg ma granicę równą 0, a dla p = 2 ma granicę
równą 2.
Zadanie 16 (7 pkt)
Dane jest równanie postaci (cos x − 1)· (cos x + p+ 1) = 0, gdzie p ∈ R jest parametrem.
a) Dla p = −1 wypisz wszystkie rozwiązania tego równania należące do przedziału h0; 5i.
spis treści
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole a) Dla p = −1 wypisz wszystkie rozwiązania tego równania należące do przedziału h0; 5i.
dodaj do drukowania (cos x − 1) · (cos x + p + 1) = 0

zgłoś błąd na str. 676 p = −1
szukasz i nie ma?
(cos x − 1) · (cos x − 1 + 1) = 0
6 maja 2007 (cos x − 1) · cos x = 0

pobierz nowszy
cos x − 1 = 0 lub cos x = 0
cos x = 1
D E
5
W przedziale h0; 5i ≈ 0; 3,14 · 3, 14 ≈ h0; 1, 6πi rozwiązanie równań możemy odczytać
z wykresu y = cos x.
π
x=0 lub x= 2 lub x = 1, 5π
dalej
(cos x − 1) · (cos x + p + 1) = 0
spis treści cos x − 1 = 0 lub cos x + p + 1 = 0

więcej w MatTV cos x = 1 cos x = −p − 1
symbole
w przedziale x ∈ h−π, πi z wykresu w przedziale x ∈ h−π, πi na wykresie
dodaj do drukowania y = cos x odczytujemy rozwiązanie y = cos x widzimy, że równanie
zgłoś błąd na str. 677 ma dwa rozwiązania, jeżeli
szukasz i nie ma? x=0 −1 ¬ −p − 1 < 1
−1 ¬ −p − 1 i −p − 1 < 1
6 maja 2007
pobierz nowszy p ¬ −1 + 1 i −p < 2
p¬ 0 i p > −2
p ∈ (−2, 0i
(cos x − 1) · (cos x + p + 1) = 0
Pierwszy nawias daje jedno rozwiązanie niezależnie od p, dlatego drugi nawias musi dawać
dwa rozwiązania, co się dzieje gdy p ∈ (−2, 0i.
Zadanie 17 (4 pkt)
W trójkącie prostokątnym ABC (6 BCA = 90◦ ) dane są długości przyprostokątnych:
|BC| = a i |CA| = b. Dwusieczna kąta prostego tego trójkąta przecina przeciwprosto-
√
a·b
kątną AB w punkcie D. Wykaż, że długość odcinka CD jest równa a+b · 2. Sporządź
pomocniczy rysunek uwzględniając podane oznaczenia.
spis treści
Rozwiązanie: A
więcej w MatTV
symbole D
b
45◦
zgłoś błąd na str. 678 45◦
szukasz i nie ma? C a B
6 maja 2007 Dwusieczna dzieli kąt 90◦ na dwa kąty po 45◦ . Liczymy pola trójkątów CBD i CDA.
pobierz nowszy 1 1
P4CBD = 2 · a · x · sin 45◦ P4CDA = 2 · b · x · sin 45◦
√ √
1
P4CBD = 2a · x 22 P4CDA = 1
2 ·b· x· 2
2
√ √
2 2
P4CBD = 4 ax P4CDA = 4 bx
1
P4ABC = ab
2
1
P4CBD + P4CDA = ab
2
√ √
2 2 1 .
jakub@matematyka.pisz.pl ax + bx = ab ·4
4 4 2
dalej
√ √
2 2 1 .
ax + bx = ab ·4
4 4 2
√
x · 2(b + a) = 2ab
2ab
x= √
spis treści 2(a + b)
więcej w MatTV
ab √
symbole x= 2
a+b
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 18 (8 pkt)
√
Oblicz miary kątów dowolnego czworokąta wpisanego w okrąg o promieniu R = 5 2,
wiedząc ponadto, że jedna z przekątnych tego czworokąta ma długość 10, zaś iloczyn sinusów
wszystkich jego kątów wewnętrznych jest równy 83 .
Rozwiązanie:
spis treści
Na podstawie twierdzenia o kącie środkowym
więcej w MatTV
D i wpisanym 6 AOC = 2θ
symbole
√ O
dodaj do drukowania θ 5 2 θ θ
A 5 5 C
szukasz i nie ma? O √
√ 5 2 5
5 2 sin θ = √
6 maja 2007 α γ C
5 2
√
pobierz nowszy A 10 1 2
sin θ = √ =
β 2 2
B θ = 45◦
W czworokącie wpisanym w okrąg suma przeciwległych kątów wynosi 180◦ .

β + θ = 180◦ α + γ = 180◦
β = 180◦ − θ γ = 180◦ − α
β = 135◦
3
sin α · sin β · sin γ · sin θ = 8
sin α · sin 135◦ · sin(180◦ − α) · sin 45◦ = 3
8
dalej
sin α · sin(180◦ − 45◦ ) · sin(180◦ − α) · sin 45◦ = 3
8
sin α · sin 45◦ · sin α · sin 45◦ = 3

8
√ √
2 2 3
sin α · 2 · sin α · 2 = 8
.
spis treści sin2 α · 1
2 = 3
8 ·2
więcej w MatTV
symbole sin2 α = 3
4
q
dodaj do drukowania sin α = 3
4
3
szukasz i nie ma? sin α = 2
α = 60◦
6 maja 2007
pobierz nowszy γ = 180◦ − α
γ = 180◦ − 60◦
γ = 120◦
Odp. Kąty czworokąta to 45◦ , 135◦ , 60◦ , 120◦ .
Zadanie 19 (6 pkt)
Korzystając z zasady indukcji matematycznej, udowodnij, że każda liczba naturalna n 5
spełnia nierówność 2n > n2 + n − 1.
Rozwiązanie:
spis treści 1. Dla n = 5

więcej w MatTV 25 > 52 + 5 − 1
symbole 32 > 29
dodaj do drukowania nierówność jest prawdziwa.
zgłoś błąd na str. 682 2. Załóżmy, że nierówność jest prawdziwa dla pewnej liczby k 5
szukasz i nie ma?
2k > k2 + k − 1
6 maja 2007
pobierz nowszy 3. Korzystając z założenia udowodnimy, że jest ona prawdziwa dla k + 1

(k + 1)2 + k + 1 − 1 = k 2 + 2k + 1 + k =
= k2 + k − 1 + 2k + 2 < (2k + 2 < k 2 + k − 1)
< k2 + k − 1 + k2 + k − 1 =
= 2 · (k 2 + k − 1) < 2 · 2k = 2k+1
Ostatecznie otrzymujemy:
2k+1 > (k + 1)2 + (k + 1) − 1
jakub@matematyka.pisz.pl Udowodniliśmy, że jeżeli nierówność 2n > n2 +n−1 jest prawdziwy dla liczby k , to jest ona
www.matematyka.pisz.pl prawdziwa dla liczby k + 1, co oznacza, że jeżeli jest prawdziwa dla 5, to jest on prawdziwa
dla wszystkich liczb naturalnych.
2k + 2 < k 2 + k − 1
0 < k2 − k − 3
rozwiązujemy nierówność kwadratową
spis treści ∆ = (−1)2 − 4 · 1 · (−3) = 1 + 12 = 13

więcej w MatTV
symbole √ √
−(−1) − 13 1− 13
k1 = = ≈ −1, 3
√ √
zgłoś błąd na str. 683 −(−1) + 13 1+ 13
k2 = = ≈ 2, 8
szukasz i nie ma? 2·1 2
6 maja 2007
pobierz nowszy
−1, 3 2, 8 x
√ ! √ !
1− 13 1+ 13
k∈ −∞, ∪ ,∞
2 2
Z rozwiązania wynika, że dla każdego k 5 nierówność 2k+2 < k 2 +k−1 jest prawdziwa.
Zadanie 11 (3 pkt)
Wyznacz dziedzinę funkcji f (x) = logx2 −3 (x3 + 4x2 − x − 4) i zapisz ją w postaci sumy
przedziałów liczbowych.
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV f (x) = logx2 −3 (x3 + 4x2 − x − 4)
symbole Korzystamy z definicji logarytmu:
dodaj do drukowania x2 − 3 > 0 x2 − 3 6= 1 x3 + 4x2 − x − 4 > 0
√ √
zgłoś błąd na str. 684 (x − 3)(x + 3) > 0 x2 6= 4 x2 (x + 4) − (x + 4) > 0
√ √
szukasz i nie ma? x1 = 3 x2 = − 3 x 6= 2 i x 6= −2 (x + 4)(x2 − 1) > 0
(x + 4)(x − 1)(x + 1) > 0
6 maja 2007 x1 = −4 x2 = 1 x3 = −1
pobierz nowszy
√ √
− 3 3 x
-4 -1 1
√ √
x ∈ −∞, − 3 ∪ 3, ∞
x ∈ (−4, −1) ∪ (1, ∞)
√ √
−4 −2 − 3 −1 1 3 2
√ √
www.matematyka.pisz.pl Odp. x ∈ (−4, −2) ∪ (−2, − 3 ) ∪ ( 3, 2) ∪ (2, ∞)
b) Rozwiąż równanie: f (x) = 1.
√
cos x − 3 sin x = 1
.
2 cos x + π3 = 1

:2
cos x + π3 = 12

spis treści
więcej w MatTV
symbole Na wykresie y = cos x widzimy, że takie równanie ma dwa rozwiązania − π3 i π
3 w przedziale
(−π, π)
dodaj do drukowania
π
zgłoś błąd na str. 685 x+ 3 = − π3 + 2kπ lub x+ π
3 = π
3 + 2kπ k∈C
szukasz i nie ma? x= − π3 − π3 + 2kπ x = 2kπ
x= − 23 π + 2kπ
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 13 (4 pkt)
Rzucamy n razy dwiema symetrycznymi sześciennymi kostkami do gry. Oblicz, dla jakich n
prawdopodobieństwo otrzymania co najmniej raz tej samej liczby oczek na obu kostkach jest
671
mniejsze od 1296 .
Rozwiązanie:
spis treści
Liczymy prawdopodobieństwo wyrzucenia tej samej liczby oczek na obu kostkach przy jed-
więcej w MatTV
norazowym rzucie.
symbole
liczba wszystkich możliwych wyników: |Ω| = 6 · 6 = 36
dodaj do drukowania na obu kostkach jest ta sama liczba oczek: A = {(1, 1), (2, 2), . . . , (6, 6)} |A| = 6
6 1
szukasz i nie ma? p= =
36 6
6 maja 2007 Wykorzystamy schemat Bernoulliego do policzenia prawdopodobieństwa zdarzenia przeciw-

pobierz nowszy nego (bo łatwiej), czyli nie wyrzucenia w n rzutach ani razu tej samej liczby oczek.

n k n−k
Pn (k) = p q
k
dalej

n k n−k
Pn (k) = p q
k
n – liczba wszystkich rzutów
k=0 – liczba rzutów w których wypadła ta sama liczba oczek
p = 16 – prawdopodobieństwo wyniku z tą samą liczbą oczek na obu kostkach
spis treści q =1−p= 5
– prawdopodobieństwo wyniku z różną liczbą oczek na obu kostkach
6
więcej w MatTV
0 n−0
symbole n 1 5
Pn (0) =
0 6 6
dodaj do drukowania n
n! 5
zgłoś błąd na str. 687 Pn (0) = ·
(n − 0)!0! 6
szukasz i nie ma? n
5
Pn (0) = 1 ·
6
6 maja 2007 n
pobierz nowszy 5
Pn (0) =
6
Prawdopodobieństwo otrzymania co najmniej raz tej samej liczby oczek na obu kostkach w
n rzutach jest zatem równe:
n
5
1 − Pn (0) = 1 −
6
dalej
n
5 671
1− <
6 1296
n
671 5
1− <
1296 6
n
625 5
spis treści <
1296 6
więcej w MatTV 4 n
symbole 5 5
<
6 6
dodaj do drukowania
4>n
n<4
szukasz i nie ma?
n ∈ {1, 2, 3}
6 maja 2007
pobierz nowszy Odp. Prawdopodobieństwo otrzymania co najmniej raz tej samej liczby oczek na obu kost-
671
kach jest mniejsze od 1296 dla n ∈ {1, 2, 3}.
Zadanie 14 (5 pkt)
1 + 4 + 7 + . . . + (3n − 2)
Oblicz: lim
n→∞ 5 + 7 + 9 + . . . + (2n + 3)
Rozwiązanie:
spis treści Licznik 1 + 4 + 7 + . . . + (3n − 2) jest sumą ciągu arytmetycznego w którym:

więcej w MatTV pierwszy wyraz: a1 = 1
symbole różnica r=3
wzór na n-ty wyraz an = 3n − 2
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 689 Suma tego ciągu wynosi:
szukasz i nie ma?
1 + (3n − 2) 3n − 1 3 1
Sn = ·n= · n = n2 − n
2 2 2 2
6 maja 2007
pobierz nowszy
Mianownik 5 + 7 + 9 + . . . + (2n + 3) jest sumą ciągu arytmetycznego w którym:

pierwszy wyraz: a1 = 5
różnica r=2
wzór na n-ty wyraz an = 2n + 3
Suma tego ciągu wynosi:
5 + (2n + 3) 2n + 8
Sn = ·n= · n = n2 + 4n
2 2
3 2
1 + 4 + 7 + . . . + (3n − 2) n − 12 n
lim = lim 2 2 =
n→∞ 5 + 7 + 9 + . . . + (2n + 3) n→∞ n + 4n
0
n2 32 − 12 nn2 3
−11

3
spis treści = lim 4n
= lim 2 24n =
n→∞ n 2 1 + n2 n→∞ 1 + 2
więcej w MatTV n
symbole 0
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 15 (4 pkt) −−−→
Przeprowadzając anologiczne rozumowanie, ustal związek między wektorem M N oraz wek-
−−→ −−→
torami AB i DC , wiedząc, że czworokąt ABCD jest dowolnym trapezem, zaś punkty M
i N są odpowiednio środkami ramion AD i BC tego trapezu (Rys. 2).
D C
Rys. 2
spis treści
M N
więcej w MatTV
symbole
Podaj interpretację otrzymanego wyniku.
szukasz i nie ma? Korzystając z własności wektorów i działań na wektorach, zapisujemy równości:
−−−→ −−→ −−→ −−→

(1) M N = M A + AB + BN
6 maja 2007 oraz
pobierz nowszy −−−→ −−→ −−→ −−→
(2) M N = M D + DC + CN
Po dodaniu równości (1) i (2) stronami otrzymujemy:

−−−→ −−→ −−→ −−→ −−→ −−→ −−→
2 · M N = M A + AB + BN + M D + DC + CN
−−→ −−→ −−→ −−→
M D = −M A oraz CN = −BN , więc:
−−−→ −−→ −−→ −−→ −−→ −−→ −−→
2 · M N = M A + AB + BN − M A + DC − BN
−−−→ −−→ −−→
2 · M N = AB + DC
−−−→ 1 −−→ −−→
M N = 2 · AB + DC
Wykorzystując własności iloczynu wektora przez liczbę, ostatnią równość można zinterpreto-
jakub@matematyka.pisz.pl wać następująco:
www.matematyka.pisz.pl odcinek łączący środki dwóch ramion dowolnego trapezu jest równo-
legły do podstaw tego trapezu, zaś jego długość jest równa połowie
sumy długości tych podstaw.
Zadanie 16 (5 pkt)
Sześcian o krawędzi długości a przecięto płaszczyzną przechodzącą przez przekątną podstawy
i nachyloną do płaszczyzny podstawy pod kątem π3 .Sporządź odpowiedni rysunek. Oblicz pole
otrzymanego przekroju.
Rozwiązanie: D
spis treści P
π 180 ◦
◦ N
więcej w MatTV miara łukowa: 3 = 3 = 60 C
symbole
przekrojem jest trapez
a
podstawa trapezu: |AB| = a 2
wysokość trapezu: |KN | = 2 3 A
szukasz i nie ma? 3 a T
60◦
√ √
2 3 K a
podstawa trapezu: |CD| = a 2− 3
6 maja 2007 a B
pobierz nowszy
Pole trapezu ABCD :
(|AB| + |CD|) · |KN |

P =
2
h √ √ √ i √
a 2+a 2 − 233 · 2 3
3 a
P =
2
√ ! √ √ !
2
√ 2 3 3 6 1
P =a 2 2− · = 2a2 −
3 3 3 3
www.matematyka.pisz.pl 2 6 − 1 a2
P =
3
Rysując przekrój musimy najpierw odpowiedzieć na pytanie, czy będzie on przecinał krawędzie
sześcianu powyżej punktu P czy poniżej.
Odcinek KT jest połową przekątnej P

kwadratu o boku a zatem
√
spis treści a 2
|KT | = a
więcej w MatTV 2
symbole |T P | a
tg α = = √
dodaj do drukowania |KT | a 2
T
2 α
zgłoś błąd na str. 693 2 K a
tg α = √ ≈ 1, 4
szukasz i nie ma? 2 a
α ≈ 54, 7◦
6 maja 2007
pobierz nowszy Przekrój rysujemy pod kątem 60◦ zatem będzie przechodził powyżej punktu P .
a
sin 60◦ = N P
h
√
3 a .
= ·h h
2 h a
√ . √
spis treści 3h = 2a : 3
60◦
więcej w MatTV √
2a 3 K T
symbole h= √ ·√
3 3
dodaj do drukowania
√
h= a
szukasz i nie ma? 3
6 maja 2007
pobierz nowszy
Na początek obliczymy długość odcinka KS
x N P
ctg 60◦ =
a
√
3 x .
spis treści = ·a a
3 a
więcej w MatTV √
a 3 60◦
symbole x=
3 K x S T
a 2
Odcinek KT jest połową przekątnej kwadratu zatem ma długość |KT | = 2 . Odcinek
zgłoś błąd na str. 695 N P ma zatem długość
a 2 a 3
|N P | = |ST | = |KT | − x = −
6 maja 2007 2 3
pobierz nowszy
Trójkąt CP D składa się z dwóch trójkątów równoramiennych zatem
D
|CD| = |CN | + |N D| = 2|N P |
√ √ !
a 2 a 3 N
|CD| = 2 −
2 3
√ !
√ 2 3
jakub@matematyka.pisz.pl |CD| = a 2− C P
Zadanie 17 (7 pkt)
p
3
√ p
3
√
Wykaż, bez użycia kalkulatora i tablic, że 5 2 + 7 − 5 2 − 7 jest liczbą całkowitą.
Rozwiązanie:
√ √
q q
spis treści 3 3
5 2+7− 5 2−7
więcej w MatTV
symbole Trzeba było wpaść na to, że wyrażenia pod pierwiastkiem można zwinąć ze
dodaj do drukowania wzorów skróconego mnożenia
√ √ √ √ √ √
zgłoś błąd na str. 696 5 2 + 7 = ( 2 + 1)3 ponieważ ( 2 + 1)3 = 2 2 + 6 + 3 2 + 1 = 5 2 + 7
√ √ √ √ √ √
szukasz i nie ma? 5 2 − 7 = ( 2 − 1)3 ponieważ ( 2 − 1)3 = 2 2 − 6 + 3 2 − 1 = 5 2 − 7
6 maja 2007
pobierz nowszy q
3 √
q
3 √ q√ q√ √ √
3 3
5 2 + 7− 5 2 − 7 = ( 2 + 1)3 − ( 2 − 1)3 = 2+ 1 − 2−1 =2
Zadanie 18 (8 pkt)
Pary liczb (x, y) spełniające układ równań:
(
−4x2 + y 2 + 2y + 1 = 0
−x2 + y + 4 = 0
spis treści
więcej w MatTV są współrzędnymi wierzchołków czworokąta wypukłego ABCD.
symbole a) Wyznacz współrzędne punktów: A, B , C , D.
dodaj do drukowania c) Wyznacz równanie okręgu opisanego na czworokącie ABCD .
szukasz i nie ma? a) Wyznacz współrzędne punktów: A, B , C , D.
−4x2 + y 2 + 2y + 1 = 0
(
6 maja 2007
pobierz nowszy
−x2 + y + 4 = 0
−4x2 + (y + 1)2 = 0
(

−x2 + y + 4 = 0
(y + 1)2 = 4x2
(
−x2 + y + 4 = 0
( (
y + 1 = 2x y + 1 = −2x
jakub@matematyka.pisz.pl lub
2
www.matematyka.pisz.pl y =x −4 y = x2 − 4
dalej
( (
y = 2x − 1 y = −2x − 1
2
y =x −4 y = x2 − 4
( ( ( (
x = −1 x=3 x = −3 x=1
y = −3 y=5 y=5 y = −3
spis treści
więcej w MatTV D y C
symbole
dodaj do drukowania A = (−1, −3)
zgłoś błąd na str. 698 B = (1, −3)

szukasz i nie ma?
C = (3, 5) x
6 maja 2007 D = (−3, 5) A B

pobierz nowszy

Trapez jest równoramienny, jeżeli odcinki AD i BC mają równe długości.
A = (−1, −3) D = (−3, 5)

q √ √
(−3 − (−1))2 + (5 − (−3))2 = (−2)2 + 82 = 4 + 64 = 68
p
|AD| =
B = (1, −3) C = (3, 5)

q p √ √
jakub@matematyka.pisz.pl |BC| = (3 − 1)2 + (5 − (−3))2 = 22 + 82 = 4 + 64 = 68
Odcinki AD i BC są równe, zatem trapez ABCD jest równoramienny. dalej
(
y = 2x − 1
y = x2 − 4
2x − 1 = x2 − 4
0 = x2 − 4 − 2x + 1
spis treści
0 = x2 − 2x − 3
więcej w MatTV
symbole x2 − 2x − 3 = 0
dodaj do drukowania Wyznaczamy pierwiastki równania:
zgłoś błąd na str. 699 ∆=(−2)2 − 4 · 1 · (−3) = 4 + 12 = 16

∆ = 16 = 4
6 maja 2007 −(−2) − 4 2−4 −(−2) + 4 2+4

pobierz nowszy x1 = = = −1 x2 = = =3
2·1 2 2·1 2
( (
x1 = −1 x2 = 3
y1 = 2 · (−1) − 1 y2 = 2 · 3 − 1
( (
x1 = −1 x2 = 3
y1 = −3 y2 = 5
(
y = −2x − 1
y = x2 − 4
−2x − 1 = x2 − 4
0 = x2 − 4 + 2x + 1
spis treści
0 = x2 + 2x − 3
więcej w MatTV
symbole x2 + 2x − 3 = 0
dodaj do drukowania Wyznaczamy pierwiastki równania:
zgłoś błąd na str. 700 ∆=22 − 4 · 1 · (−3) = 4 + 12 = 16

∆ = 16 = 4
6 maja 2007 −2 − 4 −6 −2 + 4 2
pobierz nowszy x1 = = = −3 x2 = = =1
2·1 2 2·1 2
( (
x1 = −3 x2 = 1
y1 = −2 · (−3) − 1 y2 = −2 · 1 − 1
( (
x1 = −3 x2 = 1
y1 = 5 y2 = −3
c) Wyznacz równanie okręgu opisanego na
y
czworokącie ABCD .
D C
Środek okręgu opisanego na tym trapezie leży na osi
y . Środek okręgu leży również na symetralnej dowol-
nego boku np. BC . Zatem punkt przęcięcia syme- O
spis treści tralnej i osi y da nam współrzędne środka okręgu.
więcej w MatTV
równanie prostej przechodzącej przez punkty B i C :
x
symbole
y = 4x − 7
symetralna boku BC :
szukasz i nie ma? y = − 14 x + 1 12

1
6 maja 2007 symetralna przecina oś y w punkcie O = 0, 1 . Punkt O jest środkiem okręgu.
2
pobierz nowszy
Znajdujemy promień okręgu licząc odległość punktu O od C .
O = 0, 1 12 , C = (3, 5)

r s 2 r √
2
3 2
7 36 49 85
|OC| = (3 − 0) + (5 − ) = 9 + = + =
2 2 4 4 2
√
równanie okręgu o środku O = (0, 23 ) i promieniu r = 85
2
2 √ !2
2 3 85
(x − 0) + y − =
3
2
85
2
x + y− =
2 4
prosta przechodząca przez punkty B = (1, −3) i C = (3, 5)
(3 − 1) (y − (−3)) = (5 − (−3)) (x − 1)
2 · (y + 3) = 8(x − 1)
2y + 6 = 8x − 8
spis treści
2y = 8x − 8 − 6
więcej w MatTV
2y = 8x − 14 :2
symbole
y = 4x − 7
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Szukamy równania y = ax + b symetralnej odcinka BC . Wiemy, że jest ona prostopadła
do prostej y = 4x − 7 zawierającej bok BC więc:
a · 4 = −1
a = − 14
spis treści
Symetralna boku BC przechodzi przez jego środek:
więcej w MatTV
B = (1, −3) C = (3, 5)
symbole
1 + 3 −3 + 5
S= ,
zgłoś błąd na str. 703 S = (2, 1)
szukasz i nie ma?
Symetralna boku BC y = − 14 x + b zawiera punkt S zatem:

6 maja 2007
pobierz nowszy
1 = − 14 · 2 + b
1 = − 12 + b
b = 1 12
Równanie symetralnej:
1 1
y =− x+1
4 2
Zadanie 19 (10 pkt)
Dane jest równanie: x2 + (m − 5)x + m2 + m + 41 = 0.
Zbadaj, dla jakich wartości parametru m stosunek sumy pierwiastków rzeczywistych równania
do ich iloczynu przyjmuje wartość najmniejszą. Wyznacz tę wartość.
Rozwiązanie:
spis treści 1
x2 + (m − 5)x + m2 + m + =0
więcej w MatTV 4
symbole Równanie ma pierwiastki rzeczywiste, gdy ∆ 0, czyli dla m ∈ −6,

4

3
dodaj do drukowania Korzystając ze wzorów Viéte’a:
1
szukasz i nie ma? x1 + x2 = −m + 5 x1 · x2 = m2 + m +
4
6 maja 2007 Stosunek tych wyrażeń daję funkcję:

pobierz nowszy
−m + 5
f (m) = 1
m2 + m + 4
−m + 5
f (m) = 2
m + 12
Jej dziedzina m ∈ −6, − 12 ∪ − 12 , 4

3
dalej
−m + 5
f (m) = 2
m + 12
W celu

wyznaczenia najmniejszej wartości tej funkcji obliczymy wartości na krańcach dzie-
dziny −6, − 21 ∪ − 21 , 43 , a następnie badamy jej monotoniczność za pomocą pochodnej.

spis treści
−(−6) + 5 11 4
więcej w MatTV f (−6) = = =
1 2 11 2 11
−6 + 2 −2
symbole
dodaj do drukowania − 43 + 5 11
11 36 12
f ( 43 ) = =
3
= · =
4 1 2 11 2 3 121 11

3 + 2
szukasz i nie ma?
Badając monotoniczność funkcji w dziedzinie dochodzimy do wniosku, że najmniejsza wartość
funkcji znajduje się na krańcach dziedziny.
6 maja 2007
pobierz nowszy 4
Funkcja f (m) osiąga najmniejszą wartość dla m = −6 i wynosi ona 11 .
1
x2 + (m − 5)x + m2 + m + =0
4
∆ = (m − 5)2 − 4 · 1 · (m2 + m + 14 ) = m2 − 10m + 25 − 4m2 − 4m − 1 =

spis treści
= −3m2 − 14m + 24
więcej w MatTV
symbole ∆0
−3m − 14m + 24 0
szukasz i nie ma? rozwiązujemy nierówność kwadratową
√
∆m = (−14)2 − 4 · (−3) · 24 = 196 = 196 + 288 = 468 ∆m = 22
6 maja 2007
pobierz nowszy 14 − 22 −8 4 14 + 22 36
m1 = = = m2 = = = −6
−6 −6 3 −6 −6
−6 4
3
x

4
jakub@matematyka.pisz.pl m∈ −6,
3
−m + 5
f (m) = 2
m + 12
Pochodna tej funkcji:
spis treści m2 − 10m − 5 14

f 0 (m) = 4
więcej w MatTV m + 12
symbole Liczymy pierwiastki licznika:
dodaj do drukowania
m1 = − 12 m2 = 10 12
szukasz i nie ma?
+ +
Znak pochodnej zależy od licznika, dlatego rysujemy
6 maja 2007 − 12 10 12 x
pobierz nowszy
przybliżony wykres wyrażenia w liczniku −
Odczytujemy monotoniczność funkcji w dziedzinie m ∈ −6, − 12 ∪ − 12 , 4

3
ze znaku pochodnej.
wykres funkcji f (m) w dziedzinie
f 0 (m) > 0 dla m ∈ −6, − 2 1

funkcja rośnie
f 0 (m) < 0 dla m ∈ − 12 , 43

funkcja maleje
11
11
−6 − 12 4
3
x
−m + 5
f (m) = 2
m + 12
Licząc pochodną funkcji korzystamy ze wzorów
!0
spis treści 0 −m + 5
f (m) = 2 =
więcej w MatTV m + 12
symbole 0
−m + 5
dodaj do drukowania = 1 =
m2 + m + 4
szukasz i nie ma? (−m + 5)0 (m2 + m + 41 ) − (−m + 5)(m2 + m + 14 )0
= 2 =
m2 + m + 14
6 maja 2007
pobierz nowszy −1 · (m2 + m + 14 ) − (−m + 5)(2m + 1)
= 2 2 =
m + 12
1
−m2 − m − 4 − (−2m2 − m + 10m + 5)
= 4 =
m + 12
1
−m2 − m − 4 + 2m2 + m − 10m − 5
= 4 =
m + 12
jakub@matematyka.pisz.pl m2 − 10m − 5 14
= 4
www.matematyka.pisz.pl m + 12
1
m2 − 10m − 5 =0
4
liczymy pierwiastki równania kwadratowego

√
∆ = (−10)2 − 4 · 5 14 = 100 + 21 = 121 ∆ = 11
spis treści
więcej w MatTV
symbole
10 − 11 1 10 + 11 21 1
m1 = =− m2 = = = 10
2 2 2 2 2
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • •
Zadanie 1 (4 pkt)
Lewa strona równania 1 + x2 + x4 + x6 + . . . + x2n + . . . = 3 jest sumą nieskończonego
spis treści ciągu geometrycznego o ilorazie x2 . Z warunku zbieżności mamy x2 < 1. Zatem dziedziną
więcej w MatTV równania jest przedział (−1, 1).
symbole Równanie można zapisać w postaci 1 + x2 (1 + x2 + x4 + . . .) = 3. Stąd 1 + 3x2 = 3.
√ √
6 6
dodaj do drukowania Pierwiastkami ostatniego równania są liczby: x1 = − 3 , x2 = 3 należące do dziedziny.
√ √
zgłoś błąd na str. 710 Odpowiedź: Rozwiązaniami równania są liczby x1 = − 36 , x2 = 36 .
szukasz i nie ma? 2 3 n
Postępując w analogiczny sposób rozwiąż równanie: 1 + x + x + x + . . . + x + . . . = 2.

pobierz nowszy Rysunek przedstawia fragment wykresu funkcji kwadratowej f .
a) Podaj miejsce zerowe f . y

6
b) Podaj rozwiązanie nierówności
5
f (x) ¬ 0.
4
c) Podaj rozwiązanie równania 3
f (x) = 3
2
1
jakub@matematyka.pisz.pl −6 −5 −4 −3 −2 −1 1 2 3 4 5 6 x
−1
• • • •
Zadanie 3 (4 pkt)
Dane dotyczące wzrostu chłopców z klasy II B przedstawione są na diagramie.
spis treści
5
więcej w MatTV
liczba chłopców
a) Oblicz średni wzrost chłopców z klasy II B
4
symbole (podaj wynik dokładny)
3
b) Ilu chłopców z klasy II B ma wzrost
zgłoś błąd na str. 711 wyższy od średniego? 1
szukasz i nie ma? 0
164
165
166
167
168
169
170
171
172
6 maja 2007 wzrost w cm
pobierz nowszy
Zadanie 4 (3 pkt)
Liczby 102, 105, 108, 111, . . . , są kolejnymi, początkowymi wyrazami pewnego ciągu
arytmetycznego (an ). Zapisz wzór ogólny na n-ty wyraz tego ciągu. Oblicz wyraz a81 .
Zadanie 5 (5 pkt)
Przed wejściem do przychodni lekarskiej znajdują się schody mające 8 stopni po 15 cm
wysokości każdy. Postanowiono zbudować podjazd dla niepełnosprawnych o nachyleniu 7◦ .
Oblicz długość podjazdu. Wynik podaj w zaokrągleniu do 10 cm.
• • • •
Zadanie 6 (3 pkt)
Ciąg (an ) określony jest wzorem
spis treści 
więcej w MatTV  a1 = 1

a2 = 2
symbole 
an+2 = 2n−1 + an + an+1 dla n ∈ N \ {0}

dodaj do drukowania
Wyznacz czwarty wyraz tego ciągu.
y
szukasz i nie ma? Zadanie 7 (5 pkt) 3
Rysunek przedstawia fragment wykresu
2
6 maja 2007 funkcji liniowej f . Wykres funkcji g jest
pobierz nowszy 1
obrazem wykresu funkcji f otrzyma-
nym za pomocą przesunięcia o wek- −4 −3 −2 −1 1 2 3 4 x
tor ~
u = [2, 1]. Wyznacz miejsce zerowe −1
funkcji g .
Zadanie 8 (3 pkt)
Składka na ubezpieczenie zdrowotne jest równa 7,5% podstawy wymiaru składek na ubez-
pieczenie społeczne. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne jest równa 60%
przeciętnego wynagrodzenia. Oblicz wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne przyjmu-
jąc, że przeciętne wynagrodzenie jest równe 1869,76 zł. Wynik podaj w zaokrągleniu do 1
grosza.
• • • •
D
Zadanie 9 (3 pkt)
Oblicz pole działki rekreacyjnej, której plan przedsta- 4m
E
spis treści wiony jest na rysunku. Zakładamy, że kąty ABC i 10m
C
ECD są kątami prostymi.
więcej w MatTV 8m
symbole
dodaj do drukowania A 16m B

Zadanie 10 (2 pkt)
szukasz i nie ma?
Kupując los loterii można wygrać nagrodę główną, którą jest zestaw płyt kompaktowych lub
jedną z 10 nagród książkowych. Przy zakupie jednego losu prawdopodobieństwo wygrania
6 maja 2007 nagrody książkowej jest równe 17 . Oblicz, ile losów jest pustych.
pobierz nowszy
Zadanie 11 (4 pkt) D1 C1
Podstawą prostopadłościanu ABCDA1 B1 C1 D1
jest prostokąt o bokach długości: |AD| = 3 i A1
|AB| = 6. Wysokość prostopadłościanu ma dłu- B1
gość równą 6. Uzasadnij, za pomocą rachunków, że
trójkąt BAD1 jest prostokątny.
D C
jakub@matematyka.pisz.pl A B
Zadanie 1 (4 pkt)
Lewa strona równania 1 + x2 + x4 + x6 + . . . + x2n + . . . = 3 jest sumą nieskończonego
ciągu geometrycznego o ilorazie x2 . Z warunku zbieżności mamy x2 < 1. Zatem dziedziną
równania jest przedział (−1, 1).
Równanie można zapisać w postaci 1 + x2 (1 + x2 + x4 + . . .) = 3. Stąd 1 + 3x2 = 3.
spis treści √ √
6 6
Pierwiastkami ostatniego równania są liczby: x1 = − 3 , x 2 = 3 należące do dziedziny.
symbole Odpowiedź: Rozwiązaniami równania są liczby x1 = − 36 , x2 = 36 .
2 3 n
dodaj do drukowania Postępując w analogiczny sposób rozwiąż równanie: 1 + x + x + x + . . . + x + . . . = 2.

szukasz i nie ma?
1 + x + x2 + x3 + . . . + xn + . . . = 2
6 maja 2007
pobierz nowszy Lewa strona równania jest sumą nieskończonego ciągu geometrycznego o ilorazie x. Z wa-
runku zbieżności mamy x ∈ (−1, 1). Zatem dziedziną równania jest przedział (−1, 1).
Równanie można zapisać w postaci 1 + x(1 + x + x2 + . . .) = 2. Stąd 1 + 2x = 2.
1
Pierwiastkiem ostatniego równania jest liczba: x = 2 należąca do dziedziny.
1
Odpowiedź: Rozwiązaniami równania jest liczba x = 2.
Zadanie 2 (4 pkt)
Rysunek przedstawia fragment wykresu funkcji kwadratowej f .
y
a) Podaj miejsce zerowe f .
6
b) Podaj rozwiązanie nierówności 5
spis treści
f (x) ¬ 0. 4
więcej w MatTV
3
symbole c) Podaj rozwiązanie równania
f (x) = 3 2
−6 −5 −4 −3 −2 −1 1 2 3 4 5 6 x
6 maja 2007 Rozwiązanie:

pobierz nowszy
miejsca zerowe: x1 = −1 x2 = 5
f (x) ¬ 0 dla x ∈ (−∞, −1i ∪ h5, ∞)
f (x) = 3 dla x = 0 lub x = 4
Zadanie 3 (4 pkt)
Dane dotyczące wzrostu chłopców z klasy II B przedstawione są na diagramie.
5
liczba chłopców
a) Oblicz średni wzrost chłopców z klasy II B 4
(podaj wynik dokładny) 3
spis treści
2
więcej w MatTV b) Ilu chłopców z klasy II B ma wzrost
1
symbole wyższy od średniego?
0
dodaj do drukowania
164
165
166
167
168
169
170
171
172
Rozwiązanie:
zgłoś błąd na str. 716 wzrost w cm
szukasz i nie ma? a) Oblicz średni wzrost chłopców z klasy II B (podaj wynik dokładny)
Liczba wszystkich chłopców:
6 maja 2007
pobierz nowszy 2 + 4 + 2 + 3 + 1 + 2 + 1 = 15
Suma wszystkich wzrostów chłopców:
2 · 164 + 4 · 166 + 2 · 167 + 3 · 168 + 1 · 169 + 2 · 170 + 1 · 172 = 2511
2511
Odp. Średni wzrost chłopców: h= = 167, 4 cm
15
b) Ilu chłopców z klasy II B ma wzrost wyższy od średniego?
Liczba chłopców o wzroście większym od 167, 4 cm:
3+1+2+1=7
Odp. Siedmiu chłopców ma wzrost większy od średniego.
Zadanie 4 (3 pkt)
Liczby 102, 105, 108, 111, . . . , są kolejnymi, początkowymi wyrazami pewnego ciągu
arytmetycznego (an ). Zapisz wzór ogólny na n-ty wyraz tego ciągu. Oblicz wyraz a81 .
Rozwiązanie:
spis treści ciąg arytmetyczny

więcej w MatTV
pierwszy wyraz: a1 = 102
symbole
różnica ciągu: r=3
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 717 n-ty wyraz: an = a1 + (n − 1)r = 102 + (n − 1) · 3 = 102 + 3n − 3 = 3n + 99
szukasz i nie ma?
a81 = 3 · 81 + 99 = 243 + 99 = 342
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 5 (5 pkt)
Przed wejściem do przychodni lekarskiej znajdują się schody mające 8 stopni po 15 cm
wysokości każdy. Postanowiono zbudować podjazd dla niepełnosprawnych o nachyleniu 7◦ .
Oblicz długość podjazdu. Wynik podaj w zaokrągleniu do 10 cm.
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
symbole d
dodaj do drukowania h
15 cm
szukasz i nie ma? 7◦
6 maja 2007 Wysokość podjazdu: h = 8 · 15 cm = 120 cm

pobierz nowszy
h
sin 7◦ =
d
120 .
0, 1219 = ·d
d
.
0, 1219d = 120 : 0, 1219
d = 984, 413
Odp. Długość podjazdu w zaokrągleniu do 10 cm to 980 cm.

Zadanie 6 (3 pkt)
Ciąg (an ) określony jest wzorem

 a1 = 1

a2 = 2

an+2 = 2n−1 + an + an+1 dla n ∈ N \ {0}

spis treści
więcej w MatTV Wyznacz czwarty wyraz tego ciągu.
symbole
Rozwiązanie:
dodaj do drukowania
a3 = a1+2 = 21−1 + a1 + a1+1 = 20 + a1 + a2 = 1 + 1 + 2 = 4
szukasz i nie ma? a4 = a2+2 = 22−1 + a2 + a2+1 = 21 + a2 + a3 = 2 + 2 + 4 = 8
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 7 (5 pkt)
Rysunek przedstawia fragment wykresu funkcji liniowej f . Wykres funkcji g jest obrazem
wykresu funkcji f otrzymanym za pomocą przesunięcia o wektor ~
u = [2, 1]. Wyznacz miejsce
zerowe funkcji g .
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV y
B0
symbole 3 g
2 f
dodaj do drukowania B
A0 1
szukasz i nie ma? −6 −5 −4 −3 A −1 1 2 3 4 5 6 x
−1
6 maja 2007
pobierz nowszy
u = [2, 1] otrzymujemy A0 = (0, 1)
Przesuwając A = (−2, 0) o wektor ~
Przesuwając B = (3, 2) u = [2, 1] otrzymujemy B 0 = (5, 3)
o wektor ~
Rówananie prostej przechodzącej przez punkty A0 = (xA , yA ), B 0 = (xB , yB ):
(y − yA )(xB − xA ) − (yB − yA )(x − xA ) = 0
dla A0 = (0, 1) i B 0 = (5, 3)

(y − 1) (5 − 0) − (3 − 1) (x − 0) = 0
(y − 1)5 − 2x = 0
5y − 5 − 2x = 0
dalej
.
5y = 2x + 5 :5
y = 25 x + 1
Wzór funkcji g : y = 25 x + 1
spis treści Wyznaczamy miejsce zerowe

więcej w MatTV
2
symbole 0= x+1
5
dodaj do drukowania . 2
2
− x=1 : −
szukasz i nie ma?
5
x = −1 ·
2
6 maja 2007
pobierz nowszy 1
x = −2
2
Odp. x0 = −2 12
Zadanie 8 (3 pkt)
Składka na ubezpieczenie zdrowotne jest równa 7,5% podstawy wymiaru składek na ubez-
pieczenie społeczne. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne jest równa 60%
przeciętnego wynagrodzenia. Oblicz wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne przyjmu-
jąc, że przeciętne wynagrodzenie jest równe 1869,76 zł. Wynik podaj w zaokrągleniu do 1
spis treści grosza.
więcej w MatTV
Rozwiązanie:
symbole
Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne:
dodaj do drukowania
60% · 1869, 76 = · 1869, 76 = 1121, 856 ≈ 1121, 86
Składka na ubezpieczenie zdrowotne:
6 maja 2007
pobierz nowszy 7, 5
7, 5% · 1121, 86 = · 1121, 86 = 84, 1394 ≈ 84, 14
100
Odp. Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 84zł 14gr.
Zadanie 9 (3 pkt) D
Oblicz pole działki rekreacyjnej, której plan przedsta-
wiony jest na rysunku. Zakładamy, że kąty ABC i 4m
E
ECD są kątami prostymi. C
10m
8m
spis treści
więcej w MatTV
A 16m B
Rozwiązanie:
symbole
1
dodaj do drukowania Pole trójkąta ECD: P = · 10 · 4 = 20 m2
2
(16 + 10) · 8
szukasz i nie ma? Pole trapezu ABCE : P = = 104 m2
2
6 maja 2007 Pole całej działki: P = 20 + 104 = 124 m2

pobierz nowszy
Odp. Działka rekreacyjna ma pole 124 m2 .
Zadanie 10 (2 pkt)
Kupując los loterii można wygrać nagrodę główną, którą jest zestaw płyt kompaktowych lub
jedną z 10 nagród książkowych. Przy zakupie jednego losu prawdopodobieństwo wygrania
nagrody książkowej jest równe 17 . Oblicz, ile losów jest pustych.

więcej w MatTV n – liczba wszystkich losów
symbole
10
dodaj do drukowania – prawdopodobieństwo wygrania jednej nagrody książkowej
n
szukasz i nie ma? 10 1 .
= ·n
n 7
6 maja 2007 1 .
pobierz nowszy 10 = n ·7
7
70 = n
n = 70
Wszystkich losów jest 70. Za pomocą 11 losów można wygrać nagrodę, zatem losów pustych
jest 70 − 11 = 59.
Odp. Losów pustych jest 59.
Zadanie 11 (4 pkt)
Podstawą prostopadłościanu ABCDA1 B1 C1 D1 D1 C1
jest prostokąt o bokach długości: |AD| = 3 i
|AB| = 6. Wysokość prostopadłościanu ma dłu- A1
gość równą 6. Uzasadnij, za pomocą rachunków, że B1
trójkąt BAD1 jest prostokątny. 6
spis treści
więcej w MatTV
symbole D C
zgłoś błąd na str. 725 Rozwiązanie: A 6 B

wyznaczamy przekątną podstawy: |BD| = 3 5
wyznaczamy przekątną prostopadłościanu: |BD1 | = 9
6 maja 2007 √
pobierz nowszy wyznaczamy przekątną ściany bocznej: |AD1 | = 3 5
Trójkąt ABD1 jest prostokątny, jeżeli jego boki spełniają twierdzenie Pitagorasa:
|AB|2 + |AD1 |2 = |BD1 |2

√
62 + (3 5)2 = 92
36 + 45 = 81
81 = 81
Odp. Boki trójkąta ABD1 spełniają twierdzenie Pitagorasa, zatem jest to trójkąt prosto-
jakub@matematyka.pisz.pl kątny.
D C 62 + 32 = |BD|2
36 + 9 = |BD|2
3 |BD|2 = 45
więcej w MatTV |BD| = 45 = 9 · 5
A 6 B √
symbole |BD| = 3 5
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
√
D1 (3 5)2 + 62 = |BD1 |2
45 + 36 = |BD1 |2
6 |BD1 |2 = 81
spis treści √
więcej w MatTV D √ B
|BD1 | = 81
3 5
symbole |BD1 | = 9
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
D1 32 + 62 = |AD1 |2
9 + 36 = |AD1 |2
6 |AD1 |2 = 45
więcej w MatTV |AD1 | = 45 = 9 · 5
D 3 A √
symbole |AD1 | = 3 5
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Matura z matematyki – styczeń 2003
• • • •
Zadanie 1 (3 pkt)
Powierzchnia prostokątnej działki budowlanej równa się 1540 m2 . Oblicz wymiary tej działki
spis treści wiedząc, że różnią się one o 9 m.
więcej w MatTV
Na wspólne konto państwa Kowalskich wpływają pieniądze z ich dwóch pensji miesięcznych,
dodaj do drukowania razem jest to kwota 3200 złotych. Na początku każdego miesiąca małżonkowie dzielą całość
zgłoś błąd na str. 729 tej kwoty. Na diagramie kołowym pokazano strukturę planowanych, przez państwa Kowal-
szukasz i nie ma? skich, miesięcznych wydatków.
inne
(5%) Korzystając z tych danych:
6 maja 2007 ubrania
pobierz nowszy (12%) a) Oblicz, ile procent danej kwoty stanowią
miesięczne wydatki państwa Kowalskich
na wyżywienie.
gaz i energia
(14%) b) Oblicz, ile pieniędzy wydają państwo
Kowalscy w ciągu miesiąca łącznie, na
gaz i energię oraz czynsz.
czynsz
wyżywienie
(400 zł)
• • • •
Zadanie 3 (3 pkt)
√
Upraszczając pierwiastek kwadratowy z liczby 27 + 10 2, zapiszemy ją w postaci kwadratu
spis treści sumy dwóch liczb. Postępujemy następująco:
więcej w MatTV
√ √
q q
symbole 27 + 10 2 = 25 + 10 2 + 2 =
r √ 2 r
dodaj do drukowania √ √ 2 √
= 52 + 2 · 5 · 2 + 2 = 5+ 2 =5+ 2
szukasz i nie ma?
Przeanalizuj ten przykład, a następnie, stosując analogiczne postępowanie,
p √
uprość 11 + 6 2.
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 4 (4 pkt)
5 160
Równanie prostej C = ·F − , ustala zależność między temperaturą wyrażoną w
9 9
stopniach Celsjusza (C) oraz Fahrenheita (F ).
a) Oblicz, ile stopni w skali Fahrenheita (F ), ma wrząca w temperaturze 100◦ woda.
b) Wyznacz taką temperaturę, przy której liczba stopni w skali Celsjusza jest równa
liczbie stopni w skali Fahrenheita.
Zadanie 5 (4 pkt)
Dany jest trójkąt, którego dwa boki mają długości 8 cm i 12 cm, kąt zawarty między tymi
bokami ma miarę 120◦ . Oblicz długość promienia okręgu opisanego na tym trójkącie.
• • • •
Zadanie 6 (5 pkt)
Do pewnego przepisu z książki kucharskiej należy przygotować 0, 25 litra płynu. Mamy do
spis treści wyboru trzy szklanki w kształcie walca o wewnętrznych wymiarach: pierwsza o średnicy –
więcej w MatTV 6 cm i wysokości 10 cm, druga – o średnicy 5, 8 cm i wysokości 9, 5 cm oraz trzecia – o
średnicy 6 cm i wysokości 9 cm.
symbole
Której szklanki objętość jest najbliższa 0, 25 litra? Odpowiedź uzasadnij.
dodaj do drukowania
Funkcja f : R → R jest określona wzorem: f (x) = x2 − 6x + 12.
szukasz i nie ma?
a) Rozwiąż nierówność f (x) − 19 > 0.
b) Uzasadnij, że obrazem wykresu funkcji f , w symetrii względem prostej o równaniu
6 maja 2007 x = 6, nie jest parabola, określona równaniem y = (x − 9)2 + 6
pobierz nowszy
Zadanie 8 (3 pkt)
Spośród wszystkich wierzchołków sześcianu wybieramy jednocześnie trzy wierzchołki. Ob-
licz prawdopodobieństwo zdarzenia polegającego na tym, że otrzymamy wierzchołki trójkąta
równobocznego.
Zadanie 9 (3 pkt)
Wykaż, że w trójkącie prostokątnym suma kwadratów sinusów miar wszystkich jego kątów
wewnętrznych równa się 2.
• • • •
Zadanie 10 (5 pkt)
Wszystkie liczby naturalne dwucyfrowe, podzielne przez 6 są wyrazmi pewnego ciągu rosną-
spis treści cego.
więcej w MatTV a) Zapisz wzór ogólny na n - ty wyraz tego ciągu arytmetycznego.
b) Oblicz, ile wyrazów ma ten ciąg.
symbole
c) Oblicz sumę piętnastu początkowych kolejnych wyrazów tego ciągu
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 1 (3 pkt)
Powierzchnia prostokątnej działki budowlanej równa się 1540 m2 . Oblicz wymiary tej działki
wiedząc, że różnią się one o 9 m.
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
symbole
x
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 733 x+9
szukasz i nie ma?
x(x + 9) = 1540
6 maja 2007
pobierz nowszy x2 + 9x − 1540 = 0
Rozwiązujemy równanie kwadratowe

√
∆ = 92 − 4 · 1 · (−1540) = 81 + 6160 = 6241 ∆ = 79
−9 − 79 −88 −9 + 79 70
x1 = = = −44 x2 = = = 35
2 2 2 2
Długość nie może być liczbą ujemną więc jedyne poprawne rozwiązanie to:
x = 35 x + 9 = 44
www.matematyka.pisz.pl Odp. Działka ma wymiary 35 m na 44 m.
Zadanie 2 (4 pkt)
Na wspólne konto państwa Kowalskich wpływają pieniądze z ich dwóch pensji miesięcznych,
razem jest to kwota 3200 złotych. Na początku każdego miesiąca małżonkowie dzielą całość
tej kwoty. Na diagramie kołowym pokazano strukturę planowanych, przez państwa Kowal-
skich, miesięcznych wydatków.
spis treści inne
więcej w MatTV (5%) Korzystając z tych danych:
ubrania
symbole (12%)
a) Oblicz, ile procent danej kwoty stanowią
miesięczne wydatki państwa Kowalskich
dodaj do drukowania
na wyżywienie.
zgłoś błąd na str. 734 gaz i energia
(14%) b) Oblicz, ile pieniędzy wydają państwo
szukasz i nie ma? Kowalscy w ciągu miesiąca łącznie, na
gaz i energię oraz czynsz.
6 maja 2007
pobierz nowszy czynsz
wyżywienie
(400 zł)
Rozwiązanie:
Na początek obliczymy jaki procent 3200 zł stanowi czynsz – 400 zł.
400 1 1
= = · 100% = 12, 5%
3200 8 8
Procent jaki stanowią miesięczne wydatki na wyżywienie:
100% − (5% + 12% + 14% + 12, 5%) = 100% − 43, 5% = 56, 5%

www.matematyka.pisz.pl Odp. Na wyżywienie Kowalscy przeznaczają 56, 5%.
dalej
Na gaz i energię Kowalscy wydają:
14
14% z 3200 = · 3200 = 448
100
Razem z czynszem 448 + 400 = 848 zł.
spis treści
Odp. Kowalscy wydają na czynsz, gaz i energię łącznie 848 zł.
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 3 (3 pkt)
√
Upraszczając pierwiastek kwadratowy z liczby 27 + 10 2, zapiszemy ją w postaci kwadratu
sumy dwóch liczb. Postępujemy następująco:
√ √
q q
27 + 10 2 = 25 + 10 2 + 2 =
spis treści r √ 2 r
√ √ 2 √
więcej w MatTV 2
= 5 +2·5· 2+ 2 = 5+ 2 =5+ 2
symbole
dodaj do drukowania Przeanalizuj ten przykład, a następnie, stosując analogiczne postępowanie,
p √
uprość 11 + 6 2.
6 maja 2007 √ √
q q
pobierz nowszy 11 + 6 2 = 9 + 6 2 + 2 =
r √ 2 r
√ √ 2 √
2
= 3 +2·3· 2+ 2 = 3+ 2 =3+ 2
Zadanie 4 (4 pkt)
5 160
Równanie prostej C = ·F − , ustala zależność między temperaturą wyrażoną w
9 9
stopniach Celsjusza (C) oraz Fahrenheita (F ).
a) Oblicz, ile stopni w skali Fahrenheita (F ), ma wrząca w temperaturze 100◦ woda.
spis treści liczbie stopni w skali Fahrenheita.
więcej w MatTV
dodaj do drukowania a) Oblicz, ile stopni w skali Fahrenheita (F ), ma wrząca w temperaturze 100◦ woda.

szukasz i nie ma? C= ·F −
9 9
5 160 .
6 maja 2007 100 = · F − ·9
pobierz nowszy
9 9
900 = 5F − 160
900 + 160 = 5F
1060 = 5F / : 5
F = 212
Odp. Woda wrze w 212 stopniach Fahrenheita.
dalej
liczbie stopni w skali Fahrenheita.
C=F
5 160 .
spis treści C= ·C− ·9
9 9
więcej w MatTV
symbole 9C = 5C − 160

4C = −160 :4
dodaj do drukowania
C = −40
szukasz i nie ma? Odp. Temperatura −40 stopni Celsjusza jest równa liczbie stopni w skali Fahrenheita.
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 5 (4 pkt)
Dany jest trójkąt, którego dwa boki mają długości 8 cm i 12 cm, kąt zawarty między tymi
bokami ma miarę 120◦ . Oblicz długość promienia okręgu opisanego na tym trójkącie.
Rozwiązanie:
spis treści 120◦

8 12
więcej w MatTV
symbole
c
c = 4 19
szukasz i nie ma? liczymy promień okręgu opisanego na trójkącie:
√
4 19
6 maja 2007 R=
pobierz nowszy 2 sin 120◦
√
◦ ◦ ◦ ◦ 3
sin 120 = sin(180 − 60 ) = sin 60 =
2
√
4 19
R= √
2 · 23
√ √
4 19 3
R= √ ·√
3 3
√
4 57
jakub@matematyka.pisz.pl R=
3
8 120◦ 12
c
spis treści
więcej w MatTV W celu obliczenia c korzystamy z twierdzenia cosinusów
symbole
c2 = 82 + 122 − 2 · 8 · 12 · cos 120◦
dodaj do drukowania
c2 = 64 + 144 − 192 · cos 120◦
szukasz i nie ma? 1
cos 120◦ = cos(180◦ − 60◦ ) = − cos 60◦ = −
2
6 maja 2007

1
pobierz nowszy c2 = 208 − 192 · −
2
c2 = 208 + 96
c2 = 304
√ √
c = 304 = 16 · 19
√
c = 4 19
Zadanie 6 (5 pkt)
Do pewnego przepisu z książki kucharskiej należy przygotować 0, 25 litra płynu. Mamy do
wyboru trzy szklanki w kształcie walca o wewnętrznych wymiarach: pierwsza o średnicy –
6 cm i wysokości 10 cm, druga – o średnicy 5, 8 cm i wysokości 9, 5 cm oraz trzecia – o
średnicy 6 cm i wysokości 9 cm.
spis treści Której szklanki objętość jest najbliższa 0, 25 litra? Odpowiedź uzasadnij.
symbole
1litr = 1000 cm3
dodaj do drukowania 0, 25l = 0, 25 · 1000 cm3 = 250 cm3
szukasz i nie ma? objętość walca: V = πr 2 · h
r1 = 21 · 6 = 3 cm r2 = 12 · 5.8 = 2.9 cm r3 = 12 · 6 = 3 cm
6 maja 2007
pobierz nowszy h1 = 10 cm h2 = 9.5 cm h3 = 9 cm
V1 = π · 32 · 10 V2 = π · 2.92 · 9, 5 V3 = π · 32 · 9
V1 ≈ 3, 14 · 90 V2 ≈ 3, 14 · 9 ≈ 79, 895 V3 ≈ 3, 14 · 81
V1 ≈ 282, 6 cm3 V2 ≈ 250, 9 cm3 V3 ≈ 254, 3 cm3
Odp. Szklanka o średnicy 5, 8 cm i wysokości 9, 5 cm ma objętość V ≈ 250, 9 cm3 , która

jest najbliższa 0, 25 litra.
Zadanie 7 (6 pkt)
Funkcja f : R → R jest określona wzorem: f (x) = x2 − 6x + 12.
x = 6, nie jest parabola, określona równaniem y = (x − 9)2 + 6
spis treści
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 742 f (x) − 19 > 0
szukasz i nie ma? 2
x − 6x + 12 − 19 > 0
x2 − 6x − 7 > 0
6 maja 2007
pobierz nowszy znajdujemy pierwiastki
√ √
∆ = (−6)2 − 4 · 1 · (−7) = 36 + 28 = 64 ∆ = 64 = 8
−(−6) − 8 6−8 −(−6) + 8 6+8

x1 = = = −1 x2 = = =7
2·1 2 2·1 2
−1 7 x
x ∈ (−∞, −1) ∪ (7, ∞) dalej
x = 6, nie jest parabola, określona równaniem y = (x − 9)2 + 6
Znajdujemy współrzędne wierzchołka wykresu f (x) = x2 − 6x + 12
−(−6)
p= =3
spis treści 2·1
więcej w MatTV ∆ = (−6)2 − 4 · 1 · 12 = 36 − 48 = −12
symbole
−(−12)
q= =3
dodaj do drukowania 4·1
zgłoś błąd na str. 743 W1 (3, 3)
szukasz i nie ma?
Współrzędne wierzchołka wykresu y = (x − 9)2 + 6 to W2 (9, 6).

6 maja 2007
pobierz nowszy
y
W2
W1
x=6
jakub@matematyka.pisz.pl Jak widać na wykresie, wierzchołki W1 i W2 nie są do siebie symetryczne względem prostej
x = 6. Zatem obrazem wykresu funkcji f , w symetrii względem prostej o równaniu x = 6,
nie jest parabola, określona równaniem y = (x − 9)2 + 6.
Zadanie 8 (3 pkt)
Spośród wszystkich wierzchołków sześcianu wybieramy jednocześnie trzy wierzchołki. Ob-
licz prawdopodobieństwo zdarzenia polegającego na tym, że otrzymamy wierzchołki trójkąta
równobocznego.
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV Sześcian ma 8 wierzchołków, z których 3 różne wierzchołki możemy wybrać na tyle sposobów:
symbole
8 8! 5! · 6 · 7 · 8 6·7·8 336
dodaj do drukowania |Ω| = = = = = = 56
3 (8 − 3)! · 3! 5! · 3! 1·2·3 6
W ten sposób możemy otrzymać maksymalnie 8 trójkątów równobocznych:
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Prawdopodobieństwo otrzymania wierzchołków trójkąta równobocznego:
jakub@matematyka.pisz.pl |A| 8 1
P (A) = = =
www.matematyka.pisz.pl |Ω| 56 7
Zadanie 9 (3 pkt)
Wykaż, że w trójkącie prostokątnym suma kwadratów sinusów miar wszystkich jego kątów
wewnętrznych równa się 2.
Rozwiązanie:
spis treści β
Mamy wykazać:
więcej w MatTV sin2 90◦ + sin2 α + sin2 β = 2
symbole
dodaj do drukowania kąty w trójkącie
α
zgłoś błąd na str. 745 ◦
90 + α + β = 180 ◦
szukasz i nie ma? β = 180◦ − 90◦ − α

β = 90◦ − α
6 maja 2007
pobierz nowszy
sin2 90◦ + sin2 α + sin2 β = 2
Przekształcając lewą stronę udowadniamy, że jest równa prawej:
L = sin2 90◦ + sin2 α + sin2 β =

= sin2 90◦ + sin2 α + sin2 (90 − α) =

sin 90◦ = 1

sin(90◦ − α) = cos α
= 12 + sin2 α + cos2 α =
=1+1=2=P
L=P
Zadanie 10 (5 pkt)
Wszystkie liczby naturalne dwucyfrowe, podzielne przez 6 są wyrazmi pewnego ciągu rosną-
cego.
a) Zapisz wzór ogólny na n - ty wyraz tego ciągu arytmetycznego.
spis treści c) Oblicz sumę piętnastu początkowych kolejnych wyrazów tego ciągu
symbole
a) Zapisz wzór ogólny na n - ty wyraz tego ciągu arytmetycznego.
dodaj do drukowania
Liczby dwucyfrowe podzielne przez 6 tworzą ciąg arytmetyczny
szukasz i nie ma? 12, 18, 24, . . . , 90, 96
6 maja 2007 a1 = 12 – pierwszy wyraz ciągu

pobierz nowszy r = 6 – różnica ciągu
wzór ogólny na n - ty wyraz tego ciągu arytmetycznego:
an = 12 + (n − 1) · 6
an = 12 + 6n − 6
an = 6n + 6
Odp. Wzór ogólny tego ciągu arytmetycznego an = 6n + 6.
dalej
12, 18, 24, . . . , 90, 96

n - ty wyraz tego ciągu arytmetycznego
spis treści
więcej w MatTV
an = a1 + (n − 1)r
symbole 96 = 12 + (n − 1) · 6
96 = 12 + 6n − 6
dodaj do drukowania
96 − 12 + 6 = 6n
6n = 90 :6
szukasz i nie ma?
n = 15
6 maja 2007 Odp. Ciąg ten ma 15 wyrazów.
pobierz nowszy
c) Oblicz sumę piętnastu początkowych kolejnych wyrazów tego ciągu

suma wyrazów ciągu arytmetycznego
a1 + an
S= ·n
2
12 + 96
S= · 15
2
S = 810
• • •
Zadanie 1 (3 pkt)
3 √
Dana jest prosta l o równaniu y = x − 2 oraz punkt A = (−3, −2). Wykres funkcji
spis treści 2
liniowej f jest prostopadły do prostej l, punkt A należy do wykresu funkcji f .
więcej w MatTV
Wyznacz
symbole
a) wzór funkcji f ,
dodaj do drukowania b) miejsce zerowe funkcji f .

Zadanie 2 (3 pkt)
szukasz i nie ma? −−→
Dany jest wektor AB = [−3, 4] oraz punkt A = (1, −2). Oblicz:
a) współrzędne punktu B ,
6 maja 2007 −−→
pobierz nowszy v = −2 · AB .
b) współrzędne i długość wektora ~
Zadanie 3 (3 pkt)
W klasie liczącej 30 uczniów, dzięwięciu obejrzało film pt. „Nasz XXI wiek”. Wychowawca
klasy otrzymał 4 bilety i zamierza wylosować uczniów, których zaprosi na projekcję tego filmu.
Oblicz prawdopodobieństwo zdarzenia, że wśród czterech wylosowanych z tej klasy uczniów
nie ma ucznia, który już ten film oglądał.
• • •
Zadanie 4 (5 pkt)
W pewnej szkole średniej po pierwszym półroczu przeprowadzono test z matematyki.
spis treści Tabelka przedstawia wyniki testu:
więcej w MatTV
Ocena 1 2 3 4 5 6
symbole Liczba uczniów 10 30 80 30 25 5
dodaj do drukowania
a) Sporządź diagram słupkowy przedstawiający zestawieni wyników testów.
zgłoś błąd na str. 749 b) Oblicz średnią arytmetyczną uzyskanych ocen.
szukasz i nie ma? c) Oblicz, ilu uczniów uzyskało ocenę wyższą od średniej arytmetycznej ocen.
Zadanie 5 (4 pkt)
6 maja 2007
pobierz nowszy Ania przeczytała książkę sience-fiction w ciągu 13 dni, przy czym każdego dnia czytała o taką
samą liczbę stron więcej, niż w dniu poprzednim. Ile stron miała ta książka, jeżeli wiadomo,
że w trzecim dniu Ania przeczytała 28 stron a w ostatnim 68?
Zadanie 6 (3 pkt)
Jeżeli x1 = 2 , x2 = 3 i x3 = −1 są miejscami
zerowymi wielomianu W (x) = ax3 + bx2 + cx + d, gdzie a 6= 0 oraz W (4) = 2, to
współczynnik a można wyznaczyć postępując w następujący sposób:
Wielomian W zapisujemy w postaci iloczynowej: W (x) = a(x − 2)(x − 3)(x + 1) i
wykorzystując warunek W (4) = 2 otrzymujemy równanie: 2 = a(4 − 2)(4 − 3)(4 + 1),
stąd a = 51 .
jakub@matematyka.pisz.pl Postępując analogicznie, wyznacz współczynnik a wielomianu W (x) = ax3 +bx2 +cx+d,
www.matematyka.pisz.pl wiedząc, że jego miejsca zerowe to x1 = −2, x2 = 1, x3 = 2 oraz W (−1) = 3.
• • •
Zadanie 7 (4 pkt)
Planując czterotygodniowe wakacje, rodzina Kowalskich przeznaczyła pewną kwotę na wy-
spis treści żywienie. W pierwszym tygodniu wydano 30% zaplanowanej kwoty, w drugim tygodniu o 60
więcej w MatTV złoty mniej niż w pierwszym, w trzecim połowę reszty pieniędzy. Na czwarty tydzień zostało
270 złoty. Oblicz kwotę, którą rodzina Kowalskich przeznaczyła na wyżywienie.
symbole
zgłoś błąd na str. 750 Funkcja kwadratowa f (x) = ax2 + bx − 3, gdzie b > 0 posiada dwa różne miejsca zerowe,
których iloczyn jest równy (−3). Wiedząc, że funkcja ta przyjmuje najmniejszą wartość równą
szukasz i nie ma?
(−4), wyznacz:
a) współczynnik a i b,
6 maja 2007
pobierz nowszy b) miejsca zerowe funkcji f .
Zadanie 9 (5 pkt)
Zaplanowano zalesić ugór w kształcie trójkąta równoramiennego, którego długość najdłuż-
szego boku, na planie w skali 1:1500, jest równy 12 cm i jeden z kątów ma miarę 120◦ . W
szkółce leśnej zamówiono sadzonki, w ilości pozwalającej obsadzić obszar wielkości 40 arów.
Oblicz, czy zamówiono ilość sadzonek jest wystarczająca do zalesienia ugoru.
Zadanie 10 (5 pkt)
Dane są dwie bryły: stożek, w którym długość promienia podstawy jest równa 4 dm i wysokość
ma długość 18 dm oraz ostrosłup prawidłowy czworokątny, w którym krawędź podstawy ma
√π
jakub@matematyka.pisz.pl długość 4 3 dm. Wiedząc, że objętości tych brył są równe, wyznacz kąt nachylenia ściany
www.matematyka.pisz.pl bocznej ostrosłupa do podstawy.
Zadanie 1 (3 pkt)
3 √
Dana jest prosta l o równaniu y = x − 2 oraz punkt A = (−3, −2). Wykres funkcji
2
liniowej f jest prostopadły do prostej l, punkt A należy do wykresu funkcji f .
Wyznacz
a) wzór funkcji f ,
spis treści
b) miejsce zerowe funkcji f .
więcej w MatTV
Rozwiązanie:
symbole
a) wyznacz wzór funkcji f
dodaj do drukowania y = ax + b
proste prostopadłe
szukasz i nie ma? 3
a· 2 = −1
.
3 3
a· 2 = −1 : 2
6 maja 2007
pobierz nowszy a = −1 · 2
3
a = − 23
y = − 23 x + b
Podstawiamy współrzędne punktu A = (−3, −2) do wzoru funkcji.
−2 = − 23 · (−3) + b
−2 = 2 + b
−2 − 2 = b
jakub@matematyka.pisz.pl b = −4
Odp. y = − 32 x − 4 dalej
b) miejsce zerowe funkcji f miejsce zerowe
0 = − 23 x − 4
2
2
3 x = −4 :3
3
spis treści x = −4 · 2
więcej w MatTV x0 = −6
symbole Odp. Miejsce zerowe x0 = −6.
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 2 (3 pkt)
−−→
Dany jest wektor AB = [−3, 4] oraz punkt A = (1, −2). Oblicz:
a) współrzędne punktu B ,
−−→
v = −2 · AB .

więcej w MatTV a) Oblicz współrzędne punktu B
symbole
−−→
dodaj do drukowania A = (1, −2) AB = [−3, 4]
zgłoś błąd na str. 753 B = (1 + (−3), −2 + 4) = (−2, 2)

szukasz i nie ma? Odp. B = (−2, 2)
−−→
v = −2 · AB .
6 maja 2007
pobierz nowszy
−−→
AB = [−3, 4]
−−→
~v = −2 · AB
~v = −2 · [−3, 4]
~v = [6, −8]
p √ √
|~v | = 62 + (−8)2 = 36 + 64 = 100 = 10
v = [6, −8], |~v | = 10.

Odp. ~
Zadanie 3 (3 pkt)
W klasie liczącej 30 uczniów, dzięwięciu obejrzało film pt. „Nasz XXI wiek”. Wychowawca
klasy otrzymał 4 bilety i zamierza wylosować uczniów, których zaprosi na projekcję tego filmu.
Oblicz prawdopodobieństwo zdarzenia, że wśród czterech wylosowanych z tej klasy uczniów
nie ma ucznia, który już ten film oglądał.
spis treści
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
Na tyle sposobów można wylosować 4 uczniów z 30:
symbole

dodaj do drukowania 30 30! 26! · 27 · 28 · 29 · 30
|Ω| = = = = 27405
4 (30 − 4)! · 4! 26! · 24
szukasz i nie ma?
Film obejrzało 9 uczniów, czyli 30 − 9 = 21 uczniów filmu nie obejrzało.
Na tyle sposobów można wybrać 4 z 21 uczniów:
6 maja 2007
pobierz nowszy
21 21! 17! · 18 · 19 · 20 · 21
|A| = = = = 5985
4 (21 − 4)! · 4! 17! · 24
Prawdopodobieństwo wylosowania 4 osób, które nie oglądały filmu:
|A| 5985 19
P (A) = = =
|Ω| 27405 87
19
Odp. Prawdopodobieństwo wynosi P (A) = 87 .
Zadanie 4 (5 pkt)
Tabelka przedstawia wyniki testu:
Ocena 1 2 3 4 5 6
Liczba uczniów 10 30 80 30 25 5
spis treści
więcej w MatTV a) Sporządź diagram słupkowy przedstawiający zestawienia wyników testów.
symbole b) Oblicz średnią arytmetyczną uzyskanych ocen.
c) Oblicz, ilu uczniów uzyskało ocenę wyższą od średniej arytmetycznej ocen.
dodaj do drukowania
Rozwiązanie:
szukasz i nie ma? a) Sporządź diagram słupkowy przedstawiający zestawienia wyników testów.
80
6 maja 2007 70
liczba uczniów
pobierz nowszy 60
50
40
30
20
10
0
1 2 3 4 5 6
ocena
dalej
b) Oblicz średnią arytmetyczną uzyskanych ocen.
Ocena 1 2 3 4 5 6
spis treści 1 · 10 + 2 · 30 + 3 · 80 + 4 · 30 + 5 · 25 + 6 · 5 585

więcej w MatTV a= = = 3, 25
10 + 30 + 80 + 30 + 25 + 5 180
symbole
Odp. Średnia arytmetyczna uzyskanych ocen to 3,25.
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 756 c) Oblicz, ilu uczniów uzyskało ocenę wyższą od średniej arytmetycznej ocen.
szukasz i nie ma? Uczniowie z ocenami 4, 5, 6 uzyskali oceną wyższą od średniej. Uczniów tych jest 30 + 25 +
5 = 60.
6 maja 2007
Odp. Uczniów z ocenami wyższymi od średniej jest 60.
pobierz nowszy
Zadanie 5 (4 pkt)
Ania przeczytała książkę sience-fiction w ciągu 13 dni, przy czym każdego dnia czytała o taką
samą liczbę stron więcej, niż w dniu poprzednim. Ile stron miała ta książka, jeżeli wiadomo,
że w trzecim dniu Ania przeczytała 28 stron a w ostatnim 68?
Rozwiązanie:
spis treści
Liczby stron przeczytanych przez Anię każdego dnia, tworzą ciąg arytmetyczny.
więcej w MatTV
W trzecim dniu Ania przeczytała 28 stron: a3 = 28
symbole
W trzynastym dniu Ania przeczytała 68 stron: a13 = 68
dodaj do drukowania Korzystamy z an = a1 + (n − 1)r
zgłoś błąd na str. 757 ( (
a3 = 28 a1 = 28 − 2r
szukasz i nie ma?
a13 = 68 10r = 68 − 28 / : 10
( (
6 maja 2007 a1 + (3 − 1)r = 28 a1 = 28 − 2 · 4
pobierz nowszy
a1 + (13 − 1)r = 68 r=4
( (
a1 + 2r = 28 a1 = 20
a1 + 12r = 68 r=4
(
a1 = 28 − 2r
28 − 2r + 12r = 68
a1 = 20, czyli w pierwszym dniu Ania przeczytała 20 stron. Liczba stron w książce to
suma ciągu arytmetycznego.
jakub@matematyka.pisz.pl 20 + 68
S= · 13 = 44 · 13 = 572
Odp. Książka ma 572 strony.
Zadanie 6 (3 pkt)
Jeżeli x1 = 2 , x2 = 3 i x3 = −1 są miejscami
zerowymi wielomianu W (x) = ax3 + bx2 + cx + d, gdzie a 6= 0 oraz W (4) = 2, to
współczynnik a można wyznaczyć postępując w następujący sposób:
Wielomian W zapisujemy w postaci iloczynowej: W (x) = a(x − 2)(x − 3)(x + 1) i
spis treści wykorzystując warunek W (4) = 2 otrzymujemy równanie: 2 = a(4 − 2)(4 − 3)(4 + 1),
więcej w MatTV stąd a = 51 .
symbole Postępując analogicznie, wyznacz współczynnik a wielomianu W (x) = ax3 +bx2 +cx+d,
wiedząc, że jego miejsca zerowe to x1 = −2, x2 = 1, x3 = 2 oraz W (−1) = 3.
dodaj do drukowania
Rozwiązanie:
szukasz i nie ma? Wielomian W (x) = ax3 + bx2 + cx + d zapisujemy w postaci iloczynowej, wiedząc, że
jego miejsca zerowe to x1 = −2, x2 = 1, x3 = 2 oraz W (−1) = 3.
6 maja 2007
pobierz nowszy W (x) = a (x − (−2)) (x − 1)(x − 2)
W (x) = a(x + 2)(x − 1)(x − 2)
wykorzystując warunek W (−1) = 3 otrzymujemy równanie:
3 = a(−1 + 2)(−1 − 1)(−1 − 2)

3 = a · 1 · (−2) · (−3)

3 = 6a :6
3
6 =a
a = 12
Zadanie 7 (4 pkt)
Planując czterotygodniowe wakacje, rodzina Kowalskich przeznaczyła pewną kwotę na wy-
żywienie. W pierwszym tygodniu wydano 30% zaplanowanej kwoty, w drugim tygodniu o 60
złoty mniej niż w pierwszym, w trzecim połowę reszty pieniędzy. Na czwarty tydzień zostało
270 złoty. Oblicz kwotę, którą rodzina Kowalskich przeznaczyła na wyżywienie.
więcej w MatTV x – kwota przeznaczona na wyżywienie
symbole 30
30% z x = 100 x = 0, 3x – kwota wydana w pierwszym tygodniu
dodaj do drukowania
0, 3x − 60 – kwota wydana w drugim tygodniu
szukasz i nie ma? x − (0, 3x + (0, 3x − 60)) – kwota która została Kowalskim po trzecim tygodniu
0, 5 [x − (0, 3x + (0, 3x − 60))] – kwota wydana w trzecim tygodniu

6 maja 2007
pobierz nowszy 270 – kwota wydana w czwartym tygodniu
x = 0, 3x + 0, 3x − 60 + 0, 5 [x − (0, 3x + (0, 3x − 60))] + 270

x = 0, 6x − 60 + 0, 5 [x − (0, 6x − 60)] + 270
x = 0, 6x − 60 + 0, 5 [x − 0, 6x + 60] + 270
x = 0, 6x − 60 + 0, 5 [0, 4x + 60] + 270
x = 0, 6x − 60 + 0, 2x + 30 + 270
x = 0, 8x + 240
x − 0, 8x = 240

0, 2x = 240 : 0, 2
www.matematyka.pisz.pl x = 1200
Odp. Rodzina Kowalskich przeznaczyła 1200 zł na wyżywienie.
Zadanie 8 (5 pkt)
Funkcja kwadratowa f (x) = ax2 + bx − 3, gdzie b > 0 posiada dwa różne miejsca zerowe,
których iloczyn jest równy (−3). Wiedząc, że funkcja ta przyjmuje najmniejszą wartość równą
(−4), wyznacz:
a) współczynnik a i b,
spis treści b) miejsca zerowe funkcji f .
więcej w MatTV
Rozwiązanie:
symbole
a) wyznacz współczynnik a i b
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 760 f (x) = ax2 + bx − 3
szukasz i nie ma?
Korzystamy ze wzorów Viéta:
c
x1 · x2 =
6 maja 2007 a
pobierz nowszy
−3
−3 =
a
a=1
f (x) = x2 + bx − 3
Najmniejsza wartość dana jest wzorem:
∆
q=−
4a
b2 − 4ac
jakub@matematyka.pisz.pl −4 = − · (−4)
4·1
16 = b2 − 4 · 1 · (−3) dalej
16 = b2 − 4 · 1 · (−3)
16 = b2 + 12
b2 = 4
Przy założeniu b > 0 mamy rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV b=2
symbole
f (x) = x2 + 2x − 3
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 761 b) miejsca zerowe funkcji f .
szukasz i nie ma? równanie kwadratowe
√ √
∆ = 22 − 4 · 1 · (−3) = 4 + 12 = 16 ∆= 16 = 4
6 maja 2007
pobierz nowszy
−2 − 4 −6 −2 + 4 2
x1 = = = −3 x2 = = =1
2 2 2 2
Odp. Funkcja f (x) = x2 + 2x − 3 ma miejsca zerowe x1 = −3, x2 = 1.
Zadanie 9 (5 pkt)
Zaplanowano zalesić ugór w kształcie trójkąta równoramiennego, którego długość najdłuż-
szego boku, na planie w skali 1:1500, jest równy 12 cm i jeden z kątów ma miarę 120◦ . W
szkółce leśnej zamówiono sadzonki, w ilości pozwalającej obsadzić obszar wielkości 40 arów.
Oblicz, czy zamówiono ilość sadzonek jest wystarczająca do zalesienia ugoru.
więcej w MatTV
6
symbole tg 60◦ =
h 60◦ 60◦
dodaj do drukowania √ 6 . h
3= ·h 6
zgłoś błąd na str. 762 h 12
√ √
szukasz i nie ma? h 3=6 : 3
√ √
6 6 3 6 3
6 maja 2007 h= √ = √ ·√ =
√
h = 2 3 ≈ 3, 46
Skala 1:1500 oznacza, że 1 cm na planie to 1500 cm=15 m w rzeczywistości
12 · 15 m = 180 m
3, 46 · 15 m = 51, 9 m
Ugór ma rzeczywistości wymiary 180 m na 51,9 m. Obliczmy jego pole:
1
P = · 180 · 51, 9 = 4671 m2
2
jakub@matematyka.pisz.pl 1 ar = 100 m2 zatem 40 ar = 40·100 m2 = 4000 m2 .
Odp. Pole ugoru jest większe od 40 arów, więc zamówiona ilość sadzonek jest niewystarcza-
jąca.
Zadanie 10 (5 pkt)
Dane są dwie bryły: stożek, w którym długość promienia podstawy jest równa 4 dm i wysokość
ma długość 18 dm oraz ostrosłup prawidłowy czworokątny, w którym krawędź podstawy ma
√π
długość 4 3 dm. Wiedząc, że objętości tych brył są równe, wyznacz kąt nachylenia ściany
bocznej ostrosłupa do podstawy.
więcej w MatTV
symbole
π H
szukasz i nie ma? α √
4 √
2 3 4 3
√
6 maja 2007 4 3
pobierz nowszy √
1 18
objętość: V = 3 · π · 42 · π = 96 V = 13 (4 3)2 · H = 16H
96 = 16H
H=6
H
tg α = √
2 3
6 3 √
tg α = √ = √ = 3
2 3 3
jakub@matematyka.pisz.pl α = 60◦
Odp. Ostrosłup jest nachylony do ściany bocznej pod kątem 60◦ .
Matura próbna z matematyki – wrzesień 2001
• • • •
Zadanie 1 (3 pkt)
a) Rozwiąż nierówność x2 < 4x.
spis treści b) Ze zbioru rozwiązań tej nierówności wybierz i wypisz wszystkie liczby naturalne.
więcej w MatTV
Zadanie 2 (5 pkt) oceny negatywne
symbole
Obok na wykresie, pokazano wyniki egzaminu oceny pozytywne
120
dodaj do drukowania maturalnego z matematyki w pewnej szkole, w 110 109
102 106
ciągu ostatnich 4 lat. 100
liczba maturzystów
szukasz i nie ma? Korzystając z tych danych:
80
a) odczytaj i zapisz, w którym roku maturę
z matematyki zdawało najwięcej uczniów. 60
6 maja 2007
pobierz nowszy Ile ich było?
b) oblicz, ile procent uczniów zdało maturę 40
z matematyki w 2000 roku,
20
c) oblicz, ile procent uczniów nie zdało matury 5 7 8 6
z matematyki w ciągu całego omawianego 0
okresu 4 lat. 1997 1998 1999 2000
lata
Zadanie 3 (3 pkt)
Cena pewnego towaru wraz z 7% stawką podatku VAT była równa 64, 20 złotych. Oblicz
cenę tego towaru, gdyby stawka podatku VAT była równa 22% zamiast 7%.
• • • •
Zadanie 4 (3 pkt)
Aby obliczyć odsetki od kapitału bankowcy stosuję następujący wzór:
spis treści
kapitał · oprocentowanie
więcej w MatTV odsetki = liczba dni lokaty ·
liczba dni w roku
symbole
UWAGA: W zależności od banku przyjmuje się, że liczba dni w roku równa się 360 albo 365.
dodaj do drukowania
Notuję się wówczas odsetki360 albo odsetki365 .
Dysponujesz kapitałem 10 000 złotych, które chciałbyś ulokować na 60 dni. W dwóch bankach
szukasz i nie ma? oprocentowanie jest takie samo i równa się 15%, zaś liczbę dni w roku jeden bank przyjmuje
jako 360, drugi jako 365.
6 maja 2007 Stosując powyższy wzór oblicz odsetki od podanego kapitału w każdym z tych banków. Która
pobierz nowszy lokata jest korzystniejsza i o ile złotych?
Zadanie 5 (3 pkt)
W pewnym barze jeden pączek kosztuje p złotych, zaś jeden napój n złotych. Za 4 pączki i
5 napojów zapłacimy w tym barze 11,55 złotych.
a) Zapisz za pomocą równania koszt 4 pączków i 5 napojów w tym barze.
b) Oblicz, ile zapłacimy w tym barze za 1 napój, jeśli jeden pączek kosztuje 1,20 złotych.
• • • •
Zadanie 6 (3 pkt)
W poniższej tabelce pokazano kurs sprzedaży marki niemieckiej w dniu 30.01.2001 r. w
spis treści wybranych 50 kantorach w naszym kraju.
więcej w MatTV
symbole Kurs sprzedaży (w złotych) 1,99 2,01 2,02 2,05
Liczba kantorów 30 15 3 2
dodaj do drukowania
a) Uwzględniając podane liczby kantorów, oblicz średni kurs sprzedaży marki niemieckiej
w tym dniu.
szukasz i nie ma?
b) Podaj liczbę kantorów, w których tego dnia kurs sprzedaży marki niemieckiej był niższy
od obliczonego średniego kursu sprzedaży.
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 7 (3 pkt)
Pewna firma specjalizująca się w kopaniu studni, oferuje klientom następujący sposób obli-
czenia kosztu robót ziemnych:
wykopanie pierwszego metra głębokości studni kosztuje 300 złotych, zaś wykopanie każdego
następnego metra głębokości kosztuje o 30 złotych więcej niż poprzedniego metra. Sprawdź,
czy 7500 złotych wystarczy, aby zapłacić tej firmie za wydrążenie studni o głębokości 15
metrów.
Zadanie 8 (4 pkt)
Ciąg liczbowy (an ) jest określony wzorem an = n + n2 . Wykaż, że jest to ciąg rosnący.
• • • •
Zadanie 9 (3 pkt)
Wierzchołkami trójkąta ABC są punkty A(−3, −4), B(−2, 1), C(3, 0).
spis treści a) Sprawdź, że |AB| = |BC|.
więcej w MatTV b) Uzasadnij, że kąt ABC jest kątem prostym.
symbole
Zadanie 10 (3 pkt)
dodaj do drukowania
Na okręgu dany jest zbiór 5 różnych punktów. Ile jest różnych wielokątów, których wierz-
zgłoś błąd na str. 767 chołki należą do danego zbioru? (Wielokąty są różne, jeżeli różnią się przynajmniej jednym
szukasz i nie ma? wierzchołkiem.)

pobierz nowszy y
k
O x
A(12, −3)
Na rysunku powyżej, prosta k przechodzi przez punkt A(12, −3). Wiedząc, że stosunek pól
jakub@matematyka.pisz.pl obu zakreskowanych trójkątów jest równy 4:
www.matematyka.pisz.pl a) oblicz sumę pól tych trójkątów,
b) wyznacz równanie prostej k .
Zadanie 1 (3 pkt)
b) Ze zbioru rozwiązań tej nierówności wybierz i wypisz wszystkie liczby naturalne.
Rozwiązanie
spis treści
więcej w MatTV
x2 < 4x
symbole
x2 − 4x < 0
dodaj do drukowania
x(x − 4) < 0
x= 0 lub x − 4= 0
szukasz i nie ma? x= 4
6 maja 2007
pobierz nowszy
0 4 x
Odp. x ∈ (0, 4)
b) Ze zbioru rozwiązań tej nierówności wybierz i wypisz wszystkie liczby naturalne.
Odp. Liczby naturalne należące do zbioru x ∈ (0, 4) to 1, 2, 3.

Zadanie 2 (5 pkt) oceny negatywne
Obok na wykresie, pokazano wyniki egzaminu
oceny pozytywne
maturalnego z matematyki w pewnej szkole, w 120 110 109
ciągu ostatnich 4 lat. 102 106
100
liczba maturzystów
Korzystając z tych danych:
spis treści a) odczytaj i zapisz, w którym roku maturę 80
więcej w MatTV z matematyki zdawało najwięcej uczniów.
Ile ich było? 60
symbole
b) oblicz, ile procent uczniów zdało maturę
40
dodaj do drukowania z matematyki w 2000 roku,
c) oblicz, ile procent uczniów nie zdało matury 20
z matematyki w ciągu całego omawianego 5 7 6
szukasz i nie ma? 0
okresu 4 lat.
1997 1998 1999 2000
6 maja 2007 Rozwiązanie: lata
pobierz nowszy
a) odczytaj i zapisz, w którym roku maturę z matematyki zdawało najwięcej uczniów. Ile ich
było?
w 1997 r. 5+110=115
w 1998 r. 7+109=116
w 1999 r. 8+102=110
w 2000 r. 6+106=112
Odp. Najwięcej osób zdawało maturę z matematyki w 1998 roku i było ich wtedy 116.
dalej
b) oblicz, ile procent uczniów zdało maturę z matematyki w 2000 roku.
6 osób nie zdało matury z matematyki w 2000 r.
106 osób zdało
procent osób jakie zdało maturę:
spis treści 106 106

· 100% = · 100% = 0, 9464 · 100% = 94, 64%
więcej w MatTV 6 + 106 112
symbole
Odp. W 2000 r. 94, 64% osób zdało maturę z matematyki.
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 770 c) oblicz, ile procent uczniów nie zdało matury z matematyki w ciągu całego omawianego
szukasz i nie ma? okresu 4 lat.
5 + 7 + 8 + 6 = 26 tyle osób nie zdało matury w ciągu tych 4 lat
6 maja 2007 110 + 109 + 102 + 106 = 427 tyle osób zdało
pobierz nowszy
procent osób jaki nie zdało matury:
26 26
· 100% = · 100% = 0, 0574 · 100% = 5, 74%
26 + 427 453
Odp. W ciągu cały 4 lat 5, 74% osób nie zdało matury z matematyki.
Zadanie 3 (3 pkt)
Cena pewnego towaru wraz z 7% stawką podatku VAT była równa 64, 20 złotych. Oblicz
cenę tego towaru, gdyby stawka podatku VAT była równa 22% zamiast 7%.
Rozwiązanie:
spis treści Na początku obliczymy ile wynosi cena tego towaru bez VAT’u.
więcej w MatTV x – cena bez VAT’u
symbole x + 7% · x – cena z VAT’em
dodaj do drukowania x + 7% · x = 64, 20
zgłoś błąd na str. 771 x + 0, 07 · x = 64, 20
szukasz i nie ma? 1, 07 · x = 64, 20 / : 1, 07
x = 60
6 maja 2007
pobierz nowszy 22% VAT’u wynosi:
22% · 60 = 0, 22 · 60 = 13, 2
60 + 13, 2 = 73, 2
Odp. Cena z 22% VAT’em wynosi 73, 20 zł.
Zadanie 4 (3 pkt)
Aby obliczyć odsetki od kapitału bankowcy stosuję następujący wzór:
kapitał · oprocentowanie
odsetki = liczba dni lokaty ·
liczba dni w roku
spis treści UWAGA: W zależności od banku przyjmuje się, że liczba dni w roku równa się 360 albo 365.
więcej w MatTV Notuję się wówczas odsetki360 albo odsetki365 .
symbole Dysponujesz kapitałem 10 000 złotych, które chciałbyś ulokować na 60 dni. W dwóch bankach
dodaj do drukowania oprocentowanie jest takie samo i równa się 15%, zaś liczbę dni w roku jeden bank przyjmuje
jako 360, drugi jako 365.
zgłoś błąd na str. 772 Stosując powyższy wzór oblicz odsetki od podanego kapitału w każdym z tych banków. Która
szukasz i nie ma? lokata jest korzystniejsza i o ile złotych?
Rozwiązanie:
6 maja 2007
pobierz nowszy
10000 · 15% 10000 · 0, 15
odsetki360 = 60 · = 60 · = 250
360 360
10000 · 15% 10000 · 0, 15
odsetki365 = 60 · = 60 · = 246, 58
365 365
Odp. Korzystniejsza jest lokata w banku, który przyjmuje, że liczba dni w roku równa się
360. Zyskujemy wtedy 3,42 zł.
Zadanie 5 (3 pkt)
W pewnym barze jeden pączek kosztuje p złotych, zaś jeden napój n złotych. Za 4 pączki i
5 napojów zapłacimy w tym barze 11, 55 złotych.
a) Zapisz za pomocą równania koszt 4 pączków i 5 napojów w tym barze.
b) Oblicz, ile zapłacimy w tym barze za 1 napój, jeśli jeden pączek kosztuje 1, 20 złotych.
spis treści
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole a) Zapisz za pomocą równania koszt 4 pączków i 5 napojów w tym barze.
dodaj do drukowania 4p + 5n = 11, 55

szukasz i nie ma? b) Oblicz, ile zapłacimy w tym barze za 1 napój, jeśli jeden pączek kosztuje 1,20 złotych.
6 maja 2007 4 · 1, 20 + 5n = 11, 55

pobierz nowszy
4, 8 + 5n = 11, 55
5n = 11, 55 − 4, 8
5n = 6, 75 / : 5
n = 1, 35
Odp. W barze zapłacimy 1, 35 zł za 1 napój.
Zadanie 6 (3 pkt)
wybranych 50 kantorach w naszym kraju.
Kurs sprzedaży (w złotych) 1,99 2,01 2,02 2,05

spis treści Liczba kantorów 30 15 3 2
więcej w MatTV
symbole
w tym dniu.
dodaj do drukowania b) Podaj liczbę kantorów, w których tego dnia kurs sprzedaży marki niemieckiej był niższy
a) Uwzględniając podane liczby kantorów, oblicz średni kurs sprzedaży marki niemieckiej w
6 maja 2007 tym dniu.
pobierz nowszy
30 · 1, 99 + 15 · 2, 01 + 3 · 2, 02 + 2 · 2, 05
a= =
30 + 15 + 3 + 2
59, 7 + 30, 15 + 6, 06 + 4, 1 100, 01
= = ≈2
50 50
Odp. Średni kurs marki w tym dniu wynosił 2 zł.
b) Podaj liczbę kantorów, w których tego dnia kurs sprzedaży marki niemieckiej był niższy
Odp. W 30 kantorach kurs był niższy od 2 zł.
Zadanie 7 (3 pkt)
Pewna firma specjalizująca się w kopaniu studni, oferuje klientom następujący sposób obli-
czenia kosztu robót ziemnych:
wykopanie pierwszego metra głębokości studni kosztuje 300 złotych, zaś wykopanie każdego
następnego metra głębokości kosztuje o 30 złotych więcej niż poprzedniego metra. Sprawdź,
spis treści czy 7500 złotych wystarczy, aby zapłacić tej firmie za wydrążenie studni o głębokości 15
metrów.
więcej w MatTV
tyle kosztuje wykopanie kolejnych metrów:
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 775 300, 330, 360, . . .
szukasz i nie ma?
jak widać ceny tworzą ciąg arytmetyczny o którym
a1 = 300 – pierwszy wyraz
6 maja 2007
pobierz nowszy r = 30 – różnica ciągu
wyraz ogólny:
an = a1 + (n − 1)r
a15 = 300 + (15 − 1) · 30
a15 = 720
koszt wydrążenia 15 metrowej studni to suma 15 początkowych wyrazów tego ciągu
a1 + a15
S15 = · 15
2
300 + 720
S15 = · 15 = 510 · 15 = 7650
Odp. Kwota 7500 zł nie wystarczy na wydrążenie studni.
Zadanie 8 (4 pkt)
Ciąg liczbowy (an ) jest określony wzorem an = n + n2 . Wykaż, że jest to ciąg rosnący.
Rozwiązanie:
Ciąg jest rosnący, jeżeli dla każdego n naturalnego

spis treści
więcej w MatTV an+1 − an > 0
symbole
a n = n + n2
dodaj do drukowania
an+1 = n + 1 + (n + 1)2 = n + 1 + n2 + 2n + 1 = n2 + 3n + 2
szukasz i nie ma? an+1 − an = n2 + 3n + 2 − (n + n2 ) =
= n2 + 3n + 2 − n − n2 =
6 maja 2007
pobierz nowszy = 2n + 2 > 0 dla każdego n naturalnego
Odp. Wykazaliśmy, że an+1 − an > 0 dla każdego n naturalnego, zatem ciąg jest rosnący.
Zadanie 9 (3 pkt)
Wierzchołkami trójkąta ABC są punkty A(−3, −4), B(−2, 1), C(3, 0).
a) Sprawdź, że |AB| = |BC|.
b) Uzasadnij, że kąt ABC jest kątem prostym.

więcej w MatTV a) Sprawdź, że |AB| = |BC|.
symbole Obliczamy odległości między punktami A = (−3, −4) i B = (−2, 1)
p p
|AB| = (−2 − (−3))2 + (1 − (−4))2 = 12 + 52 = 1 + 25 = 26
szukasz i nie ma?
Obliczamy odległości między punktami B = (−2, 1) i C = (3, 0)
p p √ √
6 maja 2007 |BC| = (3 − (−2))2 + (0 − 1)2 = 52 + (−1)2 = 25 + 1 = 26
pobierz nowszy
|AB| = |BC|
dalej
b) Uzasadnij, że kąt ABC jest kątem prostym.
Trójkąt ABC jest prostokąty, jeżeli boki spełniają twierdzenie Pitagorasa:
|AB|2 + |BC|2 = |AC|2
spis treści
więcej w MatTV Obliczamy odległości między punktami A = (−3, −4) i C = (3, 0)
symbole p p √ √
|AC| = (3 − (−3))2 + (0 − (−4))2 = 62 + 42 = 36 + 16 = 52
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 778 √ 2 √ 2 √ 2
szukasz i nie ma? 26 + 26 = 52
26 + 26 = 52
6 maja 2007 52 = 52
pobierz nowszy
Odp. Boki trójkąta spełniają twierdzenie Pitagorasa, zatem kąt ABC jest kątem prostym.
Zadanie 10 (3 pkt)
Na okręgu dany jest zbiór 5 różnych punktów. Ile jest różnych wielokątów, których wierz-
chołki należą do danego zbioru? (Wielokąty są różne, jeżeli różnią się przynajmniej jednym
wierzchołkiem.)
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV tyle trójkątów możemy wybrać z 5 punktów:
symbole
5 5! 3! · 4 · 5 20
dodaj do drukowania N1 = = = = = 10
3 (5 − 3)! · 3! 2! · 3! 2
szukasz i nie ma? tyle czworokątów możemy wybrać z 5 punktów:

5 5! 4! · 5 5
6 maja 2007 N2 = = = = =5
pobierz nowszy 4 (5 − 4)! · 4! 1! · 4! 1
z 5 punktów możemy wybrać 1 pięciokąt.
10 + 5 + 1 = 16
Odp. Z 5 punktów możemy ułożyć 16 różnych wielokątów.
Zadanie 11 (3 pkt)
Na rysunku powyżej, prosta k przechodzi przez punkt A(12, −3). Wiedząc, że stosunek pól
obu zakreskowanych trójkątów jest równy 4: y
a) oblicz sumę pól tych trójkątów,
k
spis treści
Rozwiązanie: h0
więcej w MatTV
a
symbole a) oblicz sumę pól tych trójkątów
O 0 h x
a
dodaj do drukowania A(12, −3)

Trójkąty są podobne, ponieważ mają takie same kąty. Stosunek pól trójkątów podobnych jest
szukasz i nie ma? równy kwadratowi skali podobieństwa.
6 maja 2007 p2 = 4
pobierz nowszy
p=2
h= 3 h0 = 2 · h a0 = 2 · a a + a0 = 12
h0 = 6 a + 2a = 12
3a = 12 / : 3
a0 = 2 · 4 = 8 a = 4
pola trójkątów: P1 = 1
2 ·a·h P2 = 1
2 · a0 · h0
1 1
P1 = 2 ·4·3 = 6 P2 = 2 · 8 · 6 = 24
www.matematyka.pisz.pl suma pól trójkątów: P = P1 + P2 = 6 + 24 = 30 dalej
y = ax + b
a0 = 8 zatem funkcja ma miejsce zerowe x0 = 8.
spis treści
0=a·8+b
więcej w MatTV
symbole Prosta zawiera punkt A = (12, −3)
dodaj do drukowania
−3 = a · 12 + b
(
szukasz i nie ma? 0= a·8+b
− 3 = a · 12 + b
6 maja 2007
pobierz nowszy
(
b = −8a
− 3 = 12a − 8a
(
b = −8a
4a = −3 / : 4
b = −8 · − 34 = 6
(
a = − 34
Odp. Prosta ma równanie y = − 34 x + 6.

• • • •
Zadanie 12 (5 pkt)
Sprawdź, czy funkcja f określona wzorem
spis treści

więcej w MatTV x(x−1)(x−2)

 2 dla x 6= 1 i x 6= 2
symbole x −3x+2
f (x) =

 1 dla x=1
dodaj do drukowania 3 dla x=2
jest ciągła w punktach x = 1 i x = 2. Sformułuj odpowiedź.
szukasz i nie ma?
Zadanie 13 (3 pkt)
6 maja 2007 Niech Ω będzie zbiorem wszystkich zdarzeń elementarnych i A ⊂ Ω, B ⊂ Ω. Oblicz
pobierz nowszy P (A ∩ B) wiedząc, że P (A ∪ B) = 85 , P (A) = 12 , P (B 0 ) = 34 . Sprawdź, czy zdarzenia
Zadanie 14 (4 pkt)
Odcinek CD jest obrazem odcinka AB w jednokładności o skali k < 0. Wiedząc, że
A(−2, 0), B(0, −2), C(3, 4), D(7, 0) wyznacz:
a) równanie prostej przechodzącej przez punkt A i jego obraz w tej jednokładności,
b) równanie prostej przechodzącej przez punkt B i jego obraz w tej jednokładności,
c) współrzędne środka tej jednokładności.
• • • •
Zadanie 15 (5 pkt)
Dane są funkcje f , g i h określone wzorami: f (x) = 2x , g(x) = −x, h(x) = x − 2,
spis treści x ∈ R.
więcej w MatTV a) Naszkicuj wykres funkcji f .
b) Wyznacz wzór i naszkicuj wykres funkcji f ◦ g .
symbole
c) Wyznacz wzór i naszkicuj wykres funkcji h ◦ f ◦ g .
dodaj do drukowania
Zawierając w kolekturze Toto-Lotka jeden zakład w grze „Expres-Lotek” zakreślamy 5 spo-
szukasz i nie ma?
śród 42 liczb. Oblicz prawdopodobieństwo trafienia co najmniej 4 spośród 5 wylosowanych
liczb. Wynik podaj w zaokrągleniu do 0,00001.
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 17 (5 pkt)
Rozwiąż równanie 2 cos2 x + 5 sin x − 4 = 0.
• • • •
Zadanie 18 (5 pkt)
W tabeli podane są wartości funkcji f : (−3, 4) → R dla trzech argumentów.
spis treści
więcej w MatTV x −2 0 3
symbole f (x) 3 58 5
8 −1
dodaj do drukowania
Rysunek przedstawia wykres pochodnej funkcji f . y
a) Wyznacz równanie stycznej do wykresu 4
szukasz i nie ma? funkcji f w punkcie o odciętej x = 0. 3
b) Wyznacz ekstremum funkcji f . Podaj 2
1
6 maja 2007 argument, dla którego funkcja f osiąga
pobierz nowszy ekstremum. −5 −4 −3 −2 −1 1 2 3 4 5x
−1
c) Podaj najmniejszą wartość funkcji f . −2
−3
−4
−5
−6
−7
−8
−9
−10
−11
−12
−13
jakub@matematyka.pisz.pl −14
• • • •
Zadanie 19 (4 pkt)
Funkcja f jest funkcją wykładniczą. Określ liczbę rozwiązań rówania f (x − 1) = m w
spis treści zależności od wartości parametru m. Odpowiedź uzasadnij.
więcej w MatTV
symbole
Zadanie 20 (6 pkt)
Udowodnij stosując zasadę indukcji matematycznej, że dla każdego całkowitego, dodatniego
dodaj do drukowania n zachodzi równość:
3 2 1
szukasz i nie ma? 2 + 5 + 8 + . . . + (3n − 1) = n + n
2 2
6 maja 2007
W trójkącie ABC dane są: |AC| = 8, |BC| = 3, |6 ACB| = 60◦ . Oblicz objętość i pole
powierzchni całkowitej bryły powstałej po obrocie trójkąta ABC dookoła boku BC .
Zadanie 22 (10 pkt)

Rozwiąż równanie log3 (log9 x) = log9 (log3 x).
Zadanie 12 (5 pkt)
Sprawdź, czy funkcja f określona wzorem

x(x−1)(x−2)

 2 dla x 6= 1 i x 6= 2
x −3x+2
f (x) =
spis treści 
 1 dla x=1
3 dla x=2
więcej w MatTV
symbole jest ciągła w punktach x = 1 i x = 2. Sformułuj odpowiedź.
Funkcja jest ciągła w x0 jeżeli ma skończoną granicę w x0 oraz
szukasz i nie ma?
lim f (x) = f (x0 )
x→x0
6 maja 2007
pobierz nowszy
x2 − 3x + 2 = (x − 1)(x − 2)
Dla x 6= 1 i x 6= 2:
x(x−1)(x−2) x(x−1)(x−2)
= (x−1)(x−2) =x
x2 −3x+2
lim f (x) = lim x = 1 = f (1)

x→1 x→1
lim f (x) = lim x = 2 6= f (2) = 3

x→2 x→2
jakub@matematyka.pisz.pl Odp. Dla x = 1 funkcja jest ciągła, a dla x = 2 nie jest ciągła.
x2 − 3x + 2
postać ilocznowa
√ √
∆ = (−3)2 − 4 · 1 · 2 = 9 − 8 = 1 ∆= 1=1
spis treści
więcej w MatTV −(−3) − 1 3−1 −(−3) + 1 3+1
x1 = = =1 x2 = = =2
symbole 2·1 2 2·1 2
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 787 x2 − 3x + 2 = (x − 1)(x − 2)
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 13 (3 pkt)
Niech Ω będzie zbiorem wszystkich zdarzeń elementarnych i A ⊂ Ω, B ⊂ Ω. Oblicz
P (A ∩ B) wiedząc, że P (A ∪ B) = 58 , P (A) = 12 , P (B 0 ) = 34 . Sprawdź, czy zdarzenia
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV Korzystamy z następujących własności prawdopodobieństwa:
symbole
P (A ∪ B) = P (A) + P (B) − P (A ∩ B) P (B 0 ) = 1 − P (B)
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 788 P (B 0 ) = 1 − P (B)
3
szukasz i nie ma? 4 = 1 − P (B)
P (B) = 1 − 34
6 maja 2007 P (B) = 14
pobierz nowszy
P (A ∪ B) = P (A) + P (B) − P (A ∩ B)
5 1 1
8 = 2 + 4 − P (A ∩ B)
P (A ∩ B) = 8 + 28 − 58
4
P (A ∩ B) = 18
Zdarzenia A, B ⊂ Ω są niezależne jeżeli:
P (A ∩ B) = P (A) · P (B)
jakub@matematyka.pisz.pl 1 1 1
P (A) · P (B) = 2 · 4 = 8 = P (A ∩ B)
Odp. Zdarzenia A i B są niezależne.
Zadanie 14 (4 pkt)
Odcinek CD jest obrazem odcinka AB w jednokładności o skali k < 0. Wiedząc, że
A(−2, 0), B(0, −2), C(3, 4), D(7, 0) wyznacz:
a) równanie prostej przechodzącej przez punkt A i jego obraz w tej jednokładności,
b) równanie prostej przechodzącej przez punkt B i jego obraz w tej jednokładności,
spis treści c) współrzędne środka tej jednokładności.
symbole y
a) równanie prostej przechodzącej
dodaj do drukowania C
przez punkt A i jego obraz
zgłoś błąd na str. 789 w tej jednokładności (punkt D)
A D
szukasz i nie ma?
y=0 S x
B
6 maja 2007
pobierz nowszy b) równanie prostej przechodzącej
przez punkt B i jego obraz
w tej jednokładności czyli
punkt C
y = 2x − 2
c) współrzędne środka tej jednokładności.
Środek jednokładności S to punkt przecięcia się prostych y = 0 i y = 2x − 2.
(
y=0
y = 2x − 2
dalej
0 = 2x − 2

−2x = −2 : (−2)
x=1
Odp. Środek jednokładności S ma współrzędne (1, 0).
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
równanie prostej przechodzącej przez punkty (x1 , y1 ) i (x2 , y2 )
(y − y1 )(x2 − x1 ) − (y2 − y1 )(x − x1 ) = 0
Dla punktów B(0, −2) i C(3, 4)

spis treści
(y − (−2)) (3 − 0) − (4 − (−2)) (x − 0) = 0
więcej w MatTV
symbole
(y + 2) · 3 − 6x = 0
3y + 6 − 6x = 0
dodaj do drukowania
3y = 6x − 6 :3
y = 2x − 2
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 15 (5 pkt)
Dane są funkcje f , g i h określone wzorami: f (x) = 2x , g(x) = −x, h(x) = x − 2,
x ∈ R.
b) Wyznacz wzór i naszkicuj wykres funkcji f ◦ g .
spis treści c) Wyznacz wzór i naszkicuj wykres funkcji h ◦ f ◦ g .
symbole
dodaj do drukowania f (x) = 2x
zgłoś błąd na str. 792 wykres
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 b) Wyznacz wzór i naszkicuj wykres funkcji f ◦ g .

pobierz nowszy
f ◦ g = f (g(x)) = f (−x) = 2−x
wykres
c) Wyznacz wzór i naszkicuj wykres funkcji h ◦ f ◦ g .
h ◦ f ◦ g = h(f (g(x))) = h(f (−x)) = h(2−x ) = 2−x − 2
wykres
x −2 −1 0 1 2
x 1 1
y=2 4 2 1 2 4
spis treści
y
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
x
6 maja 2007
pobierz nowszy
Wykres y = 2−x powstaje przez odbicie y = 2x względem osi OY .
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
x
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Wykres y = 2−x − 2 powstaje przez przesunięcie y = 2−x o 2 w dół.
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
x
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 16 (5 pkt)
Zawierając w kolekturze Toto-Lotka jeden zakład w grze „Expres-Lotek” zakreślamy 5 spo-
śród 42 liczb. Oblicz prawdopodobieństwo trafienia co najmniej 4 spośród 5 wylosowanych
liczb. Wynik podaj w zaokrągleniu do 0,00001.
Rozwiązanie:
spis treści
na tyle sposobów możemy wylosować 5 liczb z 42:
więcej w MatTV

symbole 42 42! 37! · 38 · 39 · 40 · 41 · 42 102080160
Ω = = = = = 850668
dodaj do drukowania
5 (42 − 5)! · 5! 37! · 1 · 2 · 3 · 4 · 5 120
zgłoś błąd na str. 796 na tyle sposobów możemy wybrać 5 liczb, tak aby 4 pochodziły z 5 wygrywających liczb, a
szukasz i nie ma? jedna pochodziła z tych 42-5=37 liczb, które nie trafiły do zestawy 5 liczb wygrywających:

5 37 5! 37! 4! · 5 36! · 37
6 maja 2007 A = = · = · = 5 · 37 = 185
pobierz nowszy 4 1 (5 − 4)! · 4! (37 − 1)! · 1! 1 · 4! 36! · 1
jeżeli liczymy prawdobodobieństwo trafienia co najmniej 4 spośród 5 wylosowanych liczb,

to musimy wziąść pod uwagę zderzenie trafienia 5 spośród 5 wylosowanych liczb, a takie
zdarzenie może zajść tylko na 1 sposób:
B=1
szukane prawdopodobieństwo:
A+B 185 + 1
P (A) = = ≈ 0, 00022
jakub@matematyka.pisz.pl Ω 850668
Odp. Prawdopodobieństwo trafienia 4 liczb w grze „Expres-Lotek” wynosi P (A) ≈ 0, 00022
Zadanie 17 (5 pkt)
Rozwiąż równanie 2 cos2 x + 5 sin x − 4 = 0.
Rozwiązanie:
spis treści
2 cos2 x + 5 sin x − 4 = 0
więcej w MatTV
2(1 − sin2 x) + 5 sin x − 4 = 0
symbole
2 − 2 sin2 x + 5 sin x − 4 = 0
dodaj do drukowania −2 sin2 x + 5 sin x − 2 = 0
zgłoś błąd na str. 797 niech t = sin x
szukasz i nie ma? −2t2 + 5t − 2 = 0
równanie kwadratowe
6 maja 2007
pobierz nowszy
∆ = 52 − 4 · (−2) · (−2) = 25 − 16 = 9
√ √
∆= 9=3
−5 − 3 −8 −5 + 3 −2 1
t1 = = =2 t1 = = =
2 · (−2) −4 2 · (−2) −4 2
1
sin x = 2 sin x =
2
π
nie ma rozwiązania x1 = 6 + 2kπ x2 = π − π6 + 2kπ
x2 = 56 π + 2kπ
π
jakub@matematyka.pisz.pl Odp. x1 = 6 + 2kπ x2 = 56 π + 2kπ dla k ∈ C
Zadanie 18 (5 pkt)
W tabeli podane są wartości funkcji f : (−3, 4) → R dla trzech argumentów.
x −2 0 3
f (x) 3 58 5
8 −1
spis treści
symbole Rysunek przedstawia wykres pochodnej funkcji f . y
dodaj do drukowania a) Wyznacz równanie stycznej do wykresu 5
funkcji f w punkcie o odciętej x = 0. 4
5 2
szukasz i nie ma? y= 1
8
−5 −4 −3 −2 −1 1 2 3 4 5x
−1
6 maja 2007 b) Wyznacz ekstremum funkcji f . Podaj
−2
pobierz nowszy argument, dla którego funkcja f osiąga −3
ekstremum. −4
−5
Funkcja dla x = 3 ma minimum f (3) = −1 −6
−7
c) Podaj najmniejszą wartość funkcji f . −8
−9
Najmniejsza wartość funkcji ymin = −1 −10
−11
−12
−13
−14
a) Wyznacz równanie stycznej do wykresu funkcji f w punkcie o odciętej x = 0.
x −2 0 3
f (x) 3 58 5
8 −1
spis treści
styczna do wykresu y
więcej w MatTV 5
4
symbole y − f (x0 ) = f 0 (x0 )(x − x0 ) 3
Z wykresu pochodnej odczytujemy, że 1
zgłoś błąd na str. 799 dla x0 = 0 pochodna f 0 (0) = 0, a z −5 −4 −3 −2 −1 1 2 3 4 5x
szukasz i nie ma? tabelki f (0) = 58 . −1
−2
−3
5
6 maja 2007 y− = 0 · (x − 0) −4
pobierz nowszy 8 −5
5 −6
y= −7
8
−8
−9
−10
−11
−12
−13
−14
b) Wyznacz ekstremum funkcji f . Podaj argument, dla którego funkcja f osiąga ekstremum.
y
5
x −2 0 3 4
f (x) 3 58 5
8 −1 3
2
spis treści 1
więcej w MatTV −5 −4 −3 −2 −1 1 2 3 4 5x
−1
symbole −2
−3
dodaj do drukowania
−4
−6
−8
−9
6 maja 2007
−10
pobierz nowszy
−11
−12
−13
−14
x (−3, 0) 0 (0, 3) 3 (3, 4)

0
f (x) − 0 − 0 +
5
f (x) & 8 & −1 %
jakub@matematyka.pisz.pl Z tabelki wynika, że funkcja ma dla x = 3 minimum równe f (3) = −1.

c) Podaj najmniejszą wartość funkcji f .
x (−3, 0) 0 (0, 3) 3 (3, 4)

0
f (x) − 0 − 0 +
5
f (x) & 8 & −1 %
spis treści
więcej w MatTV
Z tabelki wynika, że w przedziale (−3, 3) funkcja maleje, a w (3, 4) rośnie. Zatem minimalną
symbole wartość funkcja ma dla x = 3 i wynosi ona ymin = −1.
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 19 (4 pkt)
Funkcja f jest funkcją wykładniczą. Określ liczbę rozwiązań rówania f (x − 1) = m w
zależności od wartości parametru m. Odpowiedź uzasadnij.
Rozwiązanie:
spis treści funkcja wykładnicza

więcej w MatTV
f (x − 1) = m
symbole
ax−1 = m a > 0 a 6= 1
dodaj do drukowania
x −1
a ·a =m
1
ax · = m

szukasz i nie ma? ·a
a
ax = m · a
6 maja 2007
pobierz nowszy Funkcja wykładnicza y = ax jest różnowartościowa i przyjmuje wartości w przedziale (0, ∞),
dlatego dla a > 0 i m ∈ (0, ∞) równanie ma jedno rozwiązanie, a dla m ∈ (−∞, 0i
równanie nie ma rozwiązań.
Zadanie 20 (6 pkt)
Udowodnij stosując zasadę indukcji matematycznej, że dla każdego całkowitego, dodatniego
n zachodzi równość:
2 + 5 + 8 + . . . + (3n − 1) = 32 n2 + 12 n
spis treści
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
1. Dla n = 1
symbole 2 + 5 + 8 + . . . + (3 · 1 − 1) = 32 · 12 + 1
2 ·1
dodaj do drukowania 2 = 32 + 12
zgłoś błąd na str. 803 2=2
szukasz i nie ma? równanie jest prawdziwe.
2. Załóżmy, że równanie jest prawdziwe dla liczby k
6 maja 2007
pobierz nowszy 2 + 5 + 8 + . . . + (3k − 1) = 23 k 2 + 12 k
3. Korzystając z założenia udowodnimy, że jest ono prawdziwe dla k + 1
2 + 5 + 8 + . . . + (3k − 1) + (3(k + 1) − 1) = 32 (k + 1)2 + 12 (k + 1)
2 + 5 + 8 + . . . + (3k − 1) + (3(k + 1) − 1) =
korzystamy z założenia
3 2
= 2k + 12 k + (3(k + 1) − 1) =
3 2
= 2k + 12 k + 3k + 2 =
+ 3k + 32 + 12 k + 12 =
2k
=
dalej
= 32 k 2 + 3k + 23 + 12 k + 12 =
= 32 (k 2 + 2k + 1) + 12 (k + 1) =
= 32 (k + 1)2 + 12 (k + 1)
spis treści
więcej w MatTV
2 + 5 + 8 + . . . + (3k − 1) + (3(k + 1) − 1) = 32 (k + 1)2 + 12 (k + 1)
symbole
Udowodniliśmy, że jeżeli równanie
dodaj do drukowania
2 + 5 + 8 + . . . + (3n − 1) = 32 n2 + 12 n
szukasz i nie ma? jest prawdziwe dla liczby k , to jest ono prawdziwe dla k + 1. Oznacza to, że jeżeli jest
prawdziwe dla 1, to jest ono prawdziwe dla wszystkich liczb naturalnych.
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 21 (8 pkt)
W trójkącie ABC dane są: |AC| = 8, |BC| = 3, |6 ACB| = 60◦ . Oblicz objętość i pole
powierzchni całkowitej bryły powstałej po obrocie trójkąta ABC dookoła boku BC .
Rozwiązanie:
C po obrocie
spis treści
60◦ 60◦
więcej w MatTV 8 3 l1 = 8 3
symbole l2
B
h
dodaj do drukowania A l2 r
Po obrocie trójkąta powstał duży stożek (promień – r , wysokość – h + 3), z którego wycięto
szukasz i nie ma? mniejszy stożek (promień – r , wysokość – h).
6 maja 2007 wysokość: h = 1√

pobierz nowszy promień: r=4 3
bok AB : l2 = 7
Objętość całej bryły tu różnica objętości dwóch stożków
V = V1 − V2
V = 13 · πr 2 · (h + 3) − 13 · πr2 · h
V = 13 · πr 2 · (h + 3 − h)
√
V = 13 · π(4 3)2 · 3
V = π · 16 · 3 = 48π
Pole całej bryły to suma pól bocznych dwóch stożków
Pc = Pb1 + Pb2
Pc = πrl1 + πrl2
√ √
Pc = π · 4 3 · 8 + π · 4 3 · 7
Pc = 32 3π + 28 3π
więcej w MatTV √
symbole Pc = 60 3π
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
60◦
l1 = 8 3
l2
h
r
spis treści
więcej w MatTV
r h+3
symbole sin 60◦ = cos 60◦ =
8 8
3 r . 1 h+3 .
zgłoś błąd na str. 807 = ·8 = ·8
2 8 2 8
8 3
=r 4 = h+3
2
6 maja 2007 √
pobierz nowszy r=4 3 h=1
r2 + h2 = l22
√ 2
(4 3) + 12 = l22
48 + 1 = l22
√
l2 = 49 = 7
l2 = 7
Zadanie 22 (10 pkt)
Rozwiąż równanie log3 (log9 x) = log9 (log3 x).
Rozwiązanie:
logarytm
logarytmować możemy tylko liczby dodatnie
spis treści
więcej w MatTV x>0 log9 x > 0 log3 x > 0
symbole
D = (1, ∞)
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 808 sprowadzamy logarytmy do jednakowej podsawy, a następnie korzystając z
różnowartościowości funkcji logarytmicznej, opuszczamy je.
szukasz i nie ma?
log3 (log9 x) = log9 (log3 x)

6 maja 2007
pobierz nowszy log3 (log3 x)
log3 (log9 x) =
log3 9
log3 (log3 x)
log3 (log9 x) = ·2
2
2 log3 (log9 x) = log3 (log3 x)
log3 (log9 x)2 = log3 (log3 x)
log29 x = log3 x
2
log3 x
jakub@matematyka.pisz.pl = log3 x
log3 9
dalej
2
log3 x
= log3 x
log3 9
2
log3 x
= log3 x
2
spis treści
więcej w MatTV log23 x
= log3 x ·4
symbole 4
dodaj do drukowania
log23 x = 4 log3 x
zgłoś błąd na str. 809 log23 x − 4 log3 x = 0

szukasz i nie ma? log3 x · (log3 x − 4) = 0
log3 x = 0 log3 x − 4 = 0
6 maja 2007
pobierz nowszy x= 1 log3 x = 4
x = 34 = 81
Odp. Jedynym rozwiązaniem należącym do dziedziny rozwiązania D = (1, ∞) jest x = 81.
x> 0 log9 x > 0 log3 x > 0
log9 x > log9 1 log3 x > log3 1
x> 1 x> 1
Dziedziną równania jest część wspólna rozwiązań nierówności
spis treści D = (1, ∞)

więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• •
Zadanie 11 (4 pkt)
Wyznacz najmniejszą i największą wartość funkcji f : R → R, określonej wzorem
spis treści f (x) = (x − 1) · (5 − x), w przedziale h0, 7i.
więcej w MatTV
Dane jest równanie postaci a2 · x − 1 = x + a, w którym niewiadomą jest x. Zbadaj liczbę
dodaj do drukowania
rozwiązań tego równania, w zależności od parametru a.
szukasz i nie ma? Zadanie 13 (4 pkt)
Wyznacz te wartości parametru a oraz b, przy których funkcja g : R → R, określona
wzorem
6 maja 2007  2
pobierz nowszy  x +a

dla x 6= 2
g(x) = x−2

b x=2

dla
jest ciągła w punkcie x = 2.
Zadanie 14 (5 pkt)
Suma n początkowych, kolejnych wyrazów ciągu (an ), jest obliczana według wzoru
Sn = n2 + 3n, (n ∈ N + ). Wyznacz an . Wykaż, że ciąg (an ) jest ciągiem arytmetycz-
nym.
• •
Zadanie 15 (5 pkt)
Dziesiąty wyraz pewnego ciągu geometrycznego równa się 10. Oblicz iloczyn dziewiętnastu
spis treści początkowych, kolejnych wyrazów tego ciągu.
więcej w MatTV
Zadanie 16 (4 pkt)
symbole
Rzucamy pięć razy symetryczną kostką sześcienną. Oblicz prawdopodobieństwo zdarzenia,
dodaj do drukowania polegającego na tym, że „ jedynka” wypadnie co najmniej cztery razy.

szukasz i nie ma? W układzie współrzędnych są dane punkty: A(−9, −2) oraz B(4, 2). Wyznacz współrzędne
punktu C , leżącego na osi OY , tak że kąt ACB jest kątem prostym.
pobierz nowszy
Wybierz dwie dowolne przekątne sześcianu i oblicz cosinus kąta między nimi. Sporządź od-
powiedni rysunek i zaznacz na nim kąt, którego cosinus obliczasz.
Zadanie 19 (5 pkt)
Trapez równoramienny, o obwodzie
√ równym 20 cm, jest opisany na okręgu. Wiedząc, że
przekątna trapezu ma długość 41 cm, oblicz pole tego trapezu.
Zadanie 20 (10 pkt)

Funkcja h jest określona wzorem h(x) = log2 (x2 − 4) − log2 (x − 5). Wyznacz wszystkie
wartości parametru k , dla których równanie h(x) − log2 k = 0 ma dwa różne pierwiastki.
Zadanie 21 (10 pkt)
Na kuli o promieniu R = 4 cm opisujemy stożki o promieniu r i wysokości H . Spośród
wszystkich takich stożków wyznacz ten, który ma najmniejszą objętość. Oblicz tę objętość.
Oblicz promień i wysokość znalezionego stożka.
Zadanie 11 (4 pkt)
Wyznacz najmniejszą i największą wartość funkcji f : R → R, określonej wzorem
f (x) = (x − 1) · (5 − x), w przedziale h0, 7i.
Rozwiązanie:
spis treści f (x) = (x − 1) · (5 − x)

więcej w MatTV f (x) = 5x − x2 − 5 + x
symbole
f (x) = −x2 + 6x − 5
dodaj do drukowania
Znajdujemy wartości funkcji na krańcach przedziału h0, 7i:
zgłoś błąd na str. 813 x=0 y = −02 + 6 · 0 − 5 = −5 A(0, −5)
szukasz i nie ma? x=7 y = −72 + 6 · 7 + 2 = −49 + 42 − 5 = −12 B(7, −12)
Znajdujemy współrzędne wierzchołka: W (3, 4). Zawiera się on w przedziale h0, 7i.
6 maja 2007
pobierz nowszy Na podstawie punktów A(0, −5), W (3, 4), B(7, −12) wybieramy wartość najmniejszą i
największą w przedziale h0, 7i.
- najmniejsza wartość ymin = −12 dla x = 7

f (x) = −x2 + 6x − 5
∆ = 62 − 4 · (−1) · (−5) = 36 − 20 = 16
spis treści
więcej w MatTV −6 −6 −16 −16
p= = =3 q= = =4
symbole 2 · (−1) −2 4 · (−1) −4
dodaj do drukowania W (3, 4)

szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 12 (4 pkt)
Dane jest równanie postaci a2 · x − 1 = x + a, w którym niewiadomą jest x. Zbadaj liczbę
rozwiązań tego równania, w zależności od parametru a.
Rozwiązanie:
spis treści a2 · x − 1 = x + a
więcej w MatTV a2 · x − x = a + 1
symbole
x · (a2 − 1) = a + 1
dodaj do drukowania x · (a − 1) · (a + 1) = a + 1
zgłoś błąd na str. 815 1. dla a = 1
szukasz i nie ma? x · (1 − 1) · (1 + 1) = 1 + 1
x·0=2
6 maja 2007
nie ma rozwiązania.
pobierz nowszy
2. dla a = −1
x · (−1 − 1) · (−1 + 1) = −1 + 1
x · (−2) · 0 = 0
x może być dowolną liczbą, czyli równanie ma nieskończenie wiele rozwiązań.
dalej
3. dla a 6= −1 i a 6= 1

x · (a − 1) · (a + 1) = a + 1 : (a − 1)(a + 1)
a+1
x=
(a − 1)(a + 1)
spis treści
więcej w MatTV 1
x=
symbole (a + 1)
dodaj do drukowania
równanie ma jedno rozwiązanie.
szukasz i nie ma? Odp. Dla a = 1 równanie nie ma rozwiązania, dla a = −1 równanie ma nieskończenie wiele
rozwiązań, dla pozostałych a równanie ma jedno rozwiązanie.
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 13 (4 pkt)
Wyznacz te wartości parametru a oraz b, przy których funkcja g : R → R, określona
wzorem  2
 x +a

dla x 6= 2
g(x) = x−2

spis treści 
b dla x=2
więcej w MatTV
jest ciągła w punkcie x = 2.
symbole
Rozwiązanie:
dodaj do drukowania
Funkcja jest ciągła w punkcie x = 2, jeżeli istnieje skończona granica w tym punkcie
22 + a = 4 + a
szukasz i nie ma? 2
x +a
lim
x→2 x−2
6 maja 2007 0
pobierz nowszy
Dla a 6= −4 powyższa granica jest równa ±∞, a więc funkcja nie może być ciągła w x = 2.
Dla a = −4 mamy
x2 − 4 (x − 2)(x + 2)
lim = lim = lim (x + 2) = 2 + 2 = 4
x→2 x − 2 x→2 x−2 x→2
Funkcja jest ciągła w x = 2, jeżeli istnieje skończona granica w tym punkcie (a istnieje dla
a = −4) i granica ta jest równa wartości w tym punkcie. Z tego powodu b = 4.
Odp. Funkcja g jest ciągła w x = 2, jeżeli a = −4 i b = 4.
Zadanie 14 (5 pkt)
Suma n początkowych, kolejnych wyrazów ciągu (an ), jest obliczana według wzoru
Sn = n2 + 3n, (n ∈ N + ). Wyznacz an . Wykaż, że ciąg (an ) jest ciągiem arytmetycz-
nym.
Rozwiązanie:
spis treści
Suma n początkowych, kolejnych wyrazów ciągu (an )
więcej w MatTV
symbole Sn = a1 + a2 + . . . + an−1 + an = n2 + 3n
dodaj do drukowania
Suma n − 1 początkowych, kolejnych wyrazów ciągu (an )
Sn−1 = a1 + a2 + . . . + an−1 = (n − 1)2 + 3(n − 1)
szukasz i nie ma?
Wyznaczamy an
6 maja 2007
pobierz nowszy an = Sn − Sn−1
an = n2 + 3n − (n − 1)2 + 3(n − 1)

an = n2 + 3n − (n2 − 2n + 1 + 3n − 3)
an = n2 + 3n − n2 + 2n − 1 − 3n + 3
an = 2n + 2
an+1 = 2(n + 1) + 2 = 2n + 2 + 2 = 2n + 4
an+1 − an = 2n + 4 − (2n + 2) = 2n + 4 − 2n − 2 = 2
Odp. Szukanym ciągiem jest an = 2n + 2, który jest ciągiem arytmetycznym.
Zadanie 15 (5 pkt)
Dziesiąty wyraz pewnego ciągu geometrycznego równa się 10. Oblicz iloczyn dziewiętnastu
początkowych, kolejnych wyrazów tego ciągu.
Rozwiązanie:
Dziesiąty wyraz ciągu geometrycznego:
spis treści
więcej w MatTV a10 = a1 · q 10−1
symbole a10 = a1 · q 9
dodaj do drukowania 10 = a1 · q 9
iloczyn dziewiętnastu początkowych, kolejnych wyrazów tego ciągu
szukasz i nie ma?
a1 · a1 q · a1 q 2 · q1 q 3 · . . . · a1 q 18 = a19
1 ·q
1+2+3+...+18
6 maja 2007
pobierz nowszy 1 + 2 + 3 + . . . + 18 jest to suma ciągu arytmetycznego
1 + 18
S= · 18 = 19 · 9
2
a19
1 ·q
1+2+3+...+18
= a19
1 ·q
19·9
= (a1 · q 9 )19 = 1019
Odp. Iloczyn dziewiętnastu początkowych, kolejnych wyrazów tego ciągu jest równy 1019 .
Zadanie 16 (4 pkt)
Rzucamy pięć razy symetryczną kostką sześcienną. Oblicz prawdopodobieństwo zdarzenia,
polegającego na tym, że „ jedynka” wypadnie co najmniej cztery razy.
Rozwiązanie:
Tyle otrzymamy wyników rzucając 5 razy symetryczną kostką o 6 ściankach:
spis treści
więcej w MatTV |Ω| = 65
symbole
Jeżeli „ jedynka” ma wypaść cztery razy, to przy pięciu rzutach musi wypaść jeszcze jedna inna
dodaj do drukowania
niż „ jedynka” liczba. Może ona paść na 5 sposobów (2,3,4,5,6) i znaleźć się na 5 sposobów
zgłoś błąd na str. 820 w wyniku (na pierwszym miejscu, na drugim,. . . ). Tyle otrzymamy wyników zawierających
szukasz i nie ma? cztery „ jedynki”:
|A| = 5 · 5 = 25
6 maja 2007
pobierz nowszy Jeżeli liczymy prawdopodobieństwo polegające na tym, że „ jedynka” wypadnie co najmniej
cztery razy, to musimy wziąść pod uwagę zdarzenie wylosowania „ jedynki” we wszystkich
pięciu rzutach, a takie zdarzenie może zajść tylko na 1 sposób:
|B| = 1
szukane prawdopodobieństwo:
|A| + |B| 25 + 1 26
P (A) = = 5
= ≈ 0, 00334
|Ω| 6 7776
jakub@matematyka.pisz.pl Odp. Prawdopodobieństwo tego zdarzenia wynosi 0, 00334.

Zadanie 17 (5 pkt)
W układzie współrzędnych są dane punkty: A(−9, −2) oraz B(4, 2). Wyznacz współrzędne
punktu C , leżącego na osi OY , tak że kąt ACB jest kątem prostym.
Rozwiązanie: y
C1 = (0, yC )
spis treści
więcej w MatTV B = (4, 2)
symbole x
dodaj do drukowania A
=
(−
9, −
zgłoś błąd na str. 821 2)
C2 = (0, yC )
szukasz i nie ma?
Jak widać na rysunku istnieją dwa punkty C1 i C2 , dla których kąt ACB jest prosty.
6 maja 2007 Równanie prostej przechodzącej przez punkty (x1 , y1 ) i (x2 , y2 )
pobierz nowszy
(y − y1 )(x2 − x1 ) − (y2 − y1 )(x − x1 ) = 0
Przekształcamy je do postaci kierunkowej
(y − y1 )(x2 − x1 ) = (y2 − y1 )(x − x1 )

y2 − y1
y= (x − x1 ) + y1
x2 − x1
−2 − yC −2 − yC
Współczynnik kierunkowy prostej CA: a1 = =
−9 − 0 −9
2 − yC 2 − yC
www.matematyka.pisz.pl Współczynnik kierunkowy prostej CB: a2 = = dalej
4−0 4
Proste prostopadłe mają współczynniki kierunkowe spełniające równanie:
a1 · a2 = −1
−2 − yC 2 − yC
· = −1
−9 4
spis treści −(2 + yC ) · (2 − yC )
= −1
więcej w MatTV −36
2
4 − yC
symbole = −1 · 36
36
dodaj do drukowania 4 − yC 2
= −36
−yC = −36 − 4
szukasz i nie ma? 2
yC
= 40
√ √ √ √
6 maja 2007 yC1 = √40 = 4 · 10 yC2 = − √40 = − 4 · 10
pobierz nowszy yC1 = 2 10 yC2 = −2 10
√ √
Odp. Szukane punkty C są dwa: C1 = (0, 2 10) i C2 = (0, −2 10).
Zadanie 18 (4 pkt)
Wybierz dwie dowolne przekątne sześcianu i oblicz cosinus kąta między nimi. Sporządź od-
powiedni rysunek i zaznacz na nim kąt, którego cosinus obliczasz.
Rozwiązanie:
spis treści e e
więcej w MatTV
symbole
a a
α
dodaj do drukowania e e
α
zgłoś błąd na str. 823 a
d d
szukasz i nie ma?
przekrój sześcianu
a
6 maja 2007 √
pobierz nowszy przekątna podstawy: d = a 2
połowa przekątnej √
przekroju sześcianu: e = 12 a 3
Do wyznaczenie cos α korzystamy z twierdzenia cosinusów
d2 = e2 + e2 − 2 · e · e · cos α
d2 = 2e2 − 2e2 cos α

√ √ √
(a 2)2 = 2( 12 a 3)2 − 2( 12 a 3)2 cos α
2a2 = 2 · 14 a2 · 3 − 2 · 14 a2 · 3 cos α
2a2 = 32 a2 − 32 a2 cos α dalej
2a2 = 32 a2 − 23 a2 cos α
3 2
2a cos α = 32 a2 − 2a2
3 2 1 2
3 2
2 a cos α = − 2 a : 2a
spis treści cos α = − 31

więcej w MatTV Odp. Cosinus kąta między przekątnymi sześcianu wynosi cos α = − 13 .
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
d
a
spis treści
a
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 825 d2 = a2 + a2
szukasz i nie ma? d2 = 2a2
√
d = 2a2
6 maja 2007 √
pobierz nowszy d=a 2
e e
a
α
e e
spis treści
√
więcej w MatTV d=a 2
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 826 (2e)2 = a2 + d2
√
szukasz i nie ma? 4e2 = a2 + (a 2)2
4e2 = a2 + 2a2

6 maja 2007 :4
pobierz nowszy
e2 = 43 a2
q
e = 34 a2
√
e = 12 a 3
Zadanie 19 (5 pkt)
Trapez równoramienny, o obwodzie
√ równym 20 cm, jest opisany na okręgu. Wiedząc, że
przekątna trapezu ma długość 41 cm, oblicz pole tego trapezu.
Rozwiązanie: b
spis treści √
c 41 c
więcej w MatTV h
symbole
b
dodaj do drukowania x x
| {z }
zgłoś błąd na str. 827 a
szukasz i nie ma?
a + b = 10 b+x =5
6 maja 2007
z twierdzenia Pitagorasa √
pobierz nowszy
h2 + (b + x)2 = ( 41)2
h2 + 52 = 41
h2 = 41 − 25
√
h = 16 = 4
Pole trapezu
(a + b)
P = ·h
2
10
jakub@matematyka.pisz.pl P = · 4 = 5 · 4 = 20 cm2
Odp. Trapez ma pole 20 cm2 .
b
√
c 41 c
h
b
spis treści x x
| {z }
więcej w MatTV a
symbole w czworokącie opisanym na okręgu suma boków przeciwległych jest równa
dodaj do drukowania
a + b = 2c
szukasz i nie ma?
obwód trapezu
a + b + 2c = 20
6 maja 2007
pobierz nowszy 2c + 2c = 20

4c = 20 :4
c=5
a + b = 2c
a + b = 10
a = 10 − b
b + 2x = a
b + 2x = 10 − b

jakub@matematyka.pisz.pl 2b + 2x = 10 :2
www.matematyka.pisz.pl b+x=5
Zadanie 20 (10 pkt)
Funkcja h jest określona wzorem h(x) = log2 (x2 − 4) − log2 (x − 5). Wyznacz wszystkie
wartości parametru k , dla których równanie h(x) − log2 k = 0 ma dwa różne pierwiastki.
Rozwiązanie:
h(x) − log2 k = 0
spis treści log2 (x2 − 4) − log2 (x − 5) − log2 k = 0
więcej w MatTV
symbole Wyznaczamy dziedzinę: x > 5 i k > 0
dodaj do drukowania
log2 (x2 − 4) = log2 (x − 5) + log2 k
zgłoś błąd na str. 829 log2 (x2 − 4) = log2 (x − 5) · k
szukasz i nie ma?
x2 − 4 = (x − 5) · k
6 maja 2007
x2 − 4 = kx − 5k
pobierz nowszy x2 − kx + 5k − 4 = 0
Szukamy k > 0, dla którego funkcja f (x) = x2 −kx+5k −4 będzie miała dwa pierwiastki
większe od 5 (ponieważ x > 5).
wykres f (x) powinien wykres będzie to tego podobny
być podobny do tego: jeżeli będą spełnione
y następujące warunki:

 ∆>0
xw 
x xw > 5
5

f (5) > 0

dalej
f (x) = x2 − kx + 5k − 4
√ √
∆ > 0 dla k ∈ (−∞, 10 − 2 21) ∪ (10 + 2 21, ∞)
xw > 5 dla k > 10
spis treści f (5) > 0 dla k∈R
więcej w MatTV √
symbole Część wspólna tych warunków to k ∈ (10 + 2 21, ∞). Liczby z tego przedziały spełniają
ograniczenie dla k > 0, które wyszło nam przy liczeniu dziedziny.
dodaj do drukowania
√
zgłoś błąd na str. 830 Odp. Równanie h(x) − log2 k = 0 ma dwa różne pierwiastki dla k ∈ (10 + 2 21, ∞).
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
log2 (x2 − 4) − log2 (x − 5) − log2 k = 0
x2 − 4 > 0
spis treści x2 > 4
więcej w MatTV x ∈ (−∞, −2) ∪ (2, ∞)
symbole
dodaj do drukowania x−5>0
zgłoś błąd na str. 831 x>5
szukasz i nie ma?
k>0
6 maja 2007
pobierz nowszy
Dziedziną jest część wspólna otrzymanych wyników:
x>5 k>0
f (x) = x2 − kx + 5k − 4
∆ = (−k)2 − 4 · 1 · (5k − 4) = k 2 − 20k + 16
spis treści ∆>0

więcej w MatTV 2
k − 20k + 16 > 0
symbole
dodaj do drukowania rozwiązujemy nierówność kwadratową
∆k = (−20)2 − 4 · 1 · 16 = 400 − 64 = 336
zgłoś błąd na str. 832 √ √ √ √
szukasz i nie ma? ∆k = 336 = 16 · 21 = 4 21
√ √
6 maja 2007 20 − 4 21 √ 20 + 4 21 √
pobierz nowszy k1 = = 10 − 2 21 k2 = = 10 + 2 21
2 2
k1 k2 x
√ √
∆ > 0 dla k ∈ (−∞, 10 − 2 21) ∪ (10 + 2 21, ∞)
f (x) = x2 − kx + 5k − 4
wierzchołek paraboli
xw > 5
spis treści
−(−k)
więcej w MatTV >5 ·2
2·1
symbole
k > 10
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
f (x) = x2 − kx + 5k − 4
f (5) > 0
2
5 − k · 5 + 5k − 4 > 0
spis treści 25 − 5k + 5k − 4 > 0
więcej w MatTV
21 > 0
symbole
dodaj do drukowania Otrzymaliśmy nierówność prawdziwą niezależnie od k , zatem f (5) > 0 dla każdego k ∈ R.
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 21 (10 pkt)
Na kuli o promieniu R = 4 cm opisujemy stożki o promieniu r i wysokości H . Spośród
Oblicz promień i wysokość znalezionego stożka.
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV H
symbole
dodaj do drukowania
4 4
szukasz i nie ma? 8r2
wysokość trójkąta: H= dla r > 4 r r
r 2 − 16
6 maja 2007
pobierz nowszy
1 2 1 8r 2 8π r4
objętość stożka: V (r) = πr H = πr 2 2 =
3 3 r − 16 3 r 2 − 16
√
objętość przyjmuje najmniejszą wartość dla r = 4 2 i H = 16.
Objętość stożka
1 2 1 √ 1 512 2
V = πr H = π · (4 2)2 · 16 = π · 32 · 16 = π = 170 π
3 3 3 2 3
√
Odp. Objętość stożka wynosi 170 32 π cm3 , promień r = 4 2 cm, a wysokość H = 16 cm.
promień okręgu wpisanego w trójkąt
2P
r=
a+b+c
2 · 21 · 2r · H
spis treści 4= H
2r + b + b b b
więcej w MatTV 2rH
symbole 4=
2r + 2b
rH 4 4
dodaj do drukowania
4= · (r + b)
r+b
4r + 4b = rH r r
szukasz i nie ma?
4b = rH − 4r
6 maja 2007 z twierdzenia Pitagorasa: b2 = H 2 + r 2
pobierz nowszy
(4b)2 = (rH − 4r)2
16b2 = r2 H 2 − 8r 2 H + 16r 2
16(H 2 + r2 ) = r2 H 2 − 8r 2 H + 16r 2
16H 2 + 16r 2 = r2 H 2 − 8r 2 H + 16r 2
16H 2 = r2 H 2 − 8r 2 H

:H
16H = r2 H − 8r 2
8r 2 = r2 H − 16H
8r 2 = (r 2 − 16)H : (r2 − 16)

www.matematyka.pisz.pl 8r 2
H= H > 0 dla r > 4
r2 − 16
szukamy ekstremum funkcji
8π r 4
V (r) = dla r > 4
3 r2 − 16
8π 2r 5 − 64r3
spis treści w tym celu najpierw liczymy pochodną, która wynosi V 0 (r) = ·
3 (r 2 − 16)2
więcej w MatTV
szukamy dla jakiego r pochodna jest równa 0
symbole
dodaj do drukowania 8π 2r5 − 64r 3 8π 2r 3 (r2 − 32)
V 0 (r) = · 2 = · =
3 (r − 16)2 3 (r 2 − 16)2
√ √
szukasz i nie ma? 8π 2r3 (r − 32)(r + 32)
= ·
3 (r 2 − 16)2
6 maja 2007 √ √
pobierz nowszy dla r = 0, r = 32 i r = −32 pochodna jest równa zero, ale tylko r = 32 może być
promieniem okręgu wpisanego.
√
Sprawdzamy jaki znak ma pochodna V 0 (x) wokół r = 32
√ √
V 0 (x) < 0 dla r < 32 czyli funkcja jest malejąca dla r ∈ 4, 32
√ √
V 0 (x) > 0 dla r > 32 czyli funkcja jest rosnąca dla r ∈

32, ∞
√
Funkcja V (x) dla r = 32 ma minimum i jest to jednocześnie
√ minimalna wartość funkcji
dla r > 4, ze względu na monotoniczność funkcji wokół 32.
stożek ma więc najmniejszą objętość dla

√
√ √ √ 8r 2 8( 32)2 8 · 32
www.matematyka.pisz.pl r = 32 = 16 · 2 = 4 2 H= 2 = √ 2 = = 16
r − 16 ( 32) − 16 16
licząc pochodną korzystamy ze wzorów
0 0
8π r 4 r4

0 8π
V (r) = = · =
3 r2 − 16 3 r 2 − 16
spis treści
8π (r 4 )0 · (r2 − 16) − r 4 · (r 2 − 16)0
= · =
3 (r 2 − 16)2
więcej w MatTV
symbole 8π 4r 3 · (r 2 − 16) − r 4 · 2r
= · =
dodaj do drukowania 3 (r2 − 16)2
zgłoś błąd na str. 838 8π 4r 5 − 64r 3 − 2r 5 8π 2r 5 − 64r3
szukasz i nie ma? = · = ·
3 (r 2 − 16)2 3 (r2 − 16)2
6 maja 2007
pobierz nowszy
• •
Zadanie 11 (4 pkt)
Wyznacz wszystkie wartości parametru m, dla których równanie
spis treści
więcej w MatTV mx2 − 3(m + 1)x + m = 0
symbole
nie ma rozwiązania w zbiorze liczb rzeczywistych.
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? A i B są zdarzeniami losowymi i P (B) > 0. Wykaż, że
1 − P (A0 )
6 maja 2007 P (A/B) ¬
pobierz nowszy P (B)
Zadanie 13 (4 pkt)
Sprawdź, że przekształcenie P płaszczyzny dane wzorem P ((x, y)) = (x + 1, −y) jest
izometrią. Wyznacz równanie obrazu okręgu o równaniu x2 +y 2 −2x = 0 w przekształceniu
P.
Zadanie 14 (4 pkt)
Zaznacz na płaszczyźnie zbiór
n o
jakub@matematyka.pisz.pl F = (x, y) : x ∈ R ∧ y ∈ R ∧ log 12 (|x| − 1) −2 ∧ |y| > 0
Napisz równanie osi symetrii figury F .
• •
Zadanie 15 (6 pkt)
Objętość walca jest równa 250π cm3 . Przedstaw pole powierzchni całkowitej tego walca jako
spis treści funkcję długości promienia jego podstawy i określ dziedzinę tej funkcji. Wyznacz długość
więcej w MatTV promienia takiego walca, którego pole powierzchni całkowitej jest najmniejsze.
symbole
Zadanie 16 (7 pkt)
dodaj do drukowania
Naszkicuj w jednym układzie współrzędnych wykresy funkcji f (x) = 2x+1 oraz
zgłoś błąd na str. 840 g(x) = x+1
x . Na podstawie wykonanego rysunku określ liczbę ujemnych rozwiązań rów-

szukasz i nie ma? nania f (x) = g(x).
Zadanie 17 (8 pkt)
6 maja 2007
pobierz nowszy Rozwiąż równanie 2 sin 2x + ctg x = 4 cos x dla x ∈ h0, 2πi. Ze zbioru rozwiązań tego
losujemy bez zwracania dwie liczby. Oblicz prawdopodobieństwo zdarzenia, że co najmniej
jedno z wylosowanych rozwiązań jest wielkrotnością liczby π2 .
Zadanie 18 (10 pkt)

Rozwiąż nierówność
1 1 1
+ x + x + . . . > 2x − 0, (9)
2x 4 8
gdzie lewa strona tej nierówności jest sumą nieskończonego ciągu geometrycznego.
Zadanie 19 (10 pkt)

jakub@matematyka.pisz.pl W trójkącie jeden z kątów ma miarę 120◦ . Długości boków tego trójkąta są kolejnymi wyra-
www.matematyka.pisz.pl zami ciągu arytmetycznego, którego suma wynosi 30. Wyznacz stosunek długości promienia
okręgu opisanego na tym trójkącie do długości promienia okręgu wpisanego w ten trójkąt.
Zadanie 11 (4 pkt)
Wyznacz wszystkie wartości parametru m, dla których równanie
mx2 − 3(m + 1)x + m = 0
spis treści nie ma rozwiązania w zbiorze liczb rzeczywistych.

symbole mx2 − 3(m + 1)x + m = 0
dodaj do drukowania Dla m = 0 równanie nie jest kwadratowe i ma jedno rozwiązanie. Dlatego m 6= 0, a wtedy
równanie kwadratowe nie ma rozwiązania, jeżeli
szukasz i nie ma? ∆<0
2
−3(m + 1) − 4 · m · m < 0
6 maja 2007
pobierz nowszy 9(m2 + 2m + 1) − 4m2 < 0
9m2 + 18m + 9 − 4m2 < 0
5m2 + 18m + 9 < 0
rozwiązujemy nierówność kwadratową

√ √
∆m = 182 − 4 · 5 · 9 = 324 − 180 = 144 ∆ = 144 = 12
−18 − 12 −30 −18 + 12 6 3

m1 = = = −3 m1 = =− =−
2·5 10 2·5 10 5
5m2 + 18m + 9 < 0
m1 = −3 m2 = − 35
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 842 −3 − 35 x
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy rozwiązanie
m ∈ −3, − 35

Odp. Równanie nie ma rozwiązania dla m ∈ −3, − 35 .

Zadanie 12 (4 pkt)
A i B są zdarzeniami losowymi i P (B) > 0. Wykaż, że
1 − P (A0 )
P (A/B) ¬
P (B)
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV 1 − P (A0 )
P (A/B) ¬
symbole P (B)
dodaj do drukowania P (A∩B)
korzystamy ze wzoru na prawdopodobieństwo warunkowe P (A/B) = P (B)
szukasz i nie ma? P (A ∩ B) 1 − P (A0 ) .
¬ · P (B) dla P (B) > 0
P (B) P (B)
6 maja 2007
pobierz nowszy korzystamy ze wzoru P (A0 ) = 1 − P (A)
P (A ∩ B) ¬ P (A)
część wspólna A ∩ B zawiera się w zbiorze A dlatego jest to nierówność prawdziwa.
Wykonaliśmy ciąg równoważnych przekształceń, zatem nierówność wyjściowa
1 − P (A0 )
P (A/B) ¬
P (B)
jest prawdziwa
Zadanie 13 (4 pkt)
Sprawdź, że przekształcenie P płaszczyzny dane wzorem P ((x, y)) = (x + 1, −y) jest
izometrią. Wyznacz równanie obrazu okręgu o równaniu x2 +y 2 −2x = 0 w przekształceniu
P.
Rozwiązanie:
spis treści P ((x, y)) = (x + 1, −y)
więcej w MatTV
Przekształcenie P płaszczyzny jest izometrią, jeżeli odległość dowolnych dwóch punktów nie
symbole ulega zmianie po przekształceniu.
dodaj do drukowania dowolne dwa punkty
zgłoś błąd na str. 844 A = (x1 , y1 ) B = (x2 , y2 )
szukasz i nie ma?
odległość punktów A i B :
p
6 maja 2007 |AB| = (x2 − x1 )2 + (y2 − y1 )2
pobierz nowszy
punkty A i B po przekształceniu P
A0 = (x1 + 1, −y1 ) B 0 = (x2 + 1, −y2 )
odległość punktów A0 i B 0 :
p
|A0 B 0 | = ((x2 + 1) − (x1 + 1))2 + (−y2 − (−y1 ))2 =
p
= (x2 + 1 − x1 − 1)2 + (−(y2 − y1 ))2 =
p
= (x2 − x1 )2 + (y2 − y1 )2
jakub@matematyka.pisz.pl Jak widać odległość punktów nie zmieniła się (|AB| = |A0 B 0 |), zatem przekształcenie P
www.matematyka.pisz.pl jest izometrią.
dalej
Równanie okręgu przekształcamy do postaci, z której można odczytać współrzędne środka
x2 + y 2 − 2x = 0
x2 − 2x + y 2 = 0
x2 − 2x + 1 − 1 + y 2 = 0
spis treści
(x − 1)2 − 1 + y 2 = 0
więcej w MatTV
(x − 1)2 + y 2 = 1
symbole
dodaj do drukowania Współrzędne środka okręgu to S = (1, 0), a długość promienia r = 1.
zgłoś błąd na str. 845 Po przekształceniu P ((x, y)) = (x + 1, −y) środek okręgu będzie miał współrzędne
szukasz i nie ma?
S 0 = (1 + 1, −0)
6 maja 2007 S 0 = (2, 0)
pobierz nowszy
Przekształcenie P jest izometrią, dlatego promień okręgu nie zmieni długości. Równanie
okręgu będzie miało zatem następującą postać
(x − 2)2 + y 2 = 1
Zadanie 14 (4 pkt)
Zaznacz na płaszczyźnie zbiór
n o
F = (x, y) : x ∈ R ∧ y ∈ R ∧ log 12 (|x| − 1) −2 ∧ |y| > 0
spis treści Napisz równanie osi symetrii figury F .

symbole
Na podstawie definicji wartości bezwzględnej
dodaj do drukowania
|y| > 0
y ∈ R \ {0}
szukasz i nie ma?
Wyznaczamy dziedzinę log 1 (|x| − 1). Logarytmować możemy tylko liczby dodatnie, dlatego
2
6 maja 2007
pobierz nowszy
|x| − 1 > 0
|x| > 1
x < −1 lub x > 1
Rozwiązujemy nierówność
log 12 (|x| − 1) −2
x −5 i x ¬ 5
Zaznaczamy dziedzinę i rozwiązanie nierówności na osi liczbowej
−5 −1 1 5 x
x ∈ h−5, −1) ∪ (1, 5i dalej
log 12 (|x| − 1) −2
−2
1
spis treści log 12 (|x| − 1) log 12
2
więcej w MatTV
log 12 (|x| − 1) log 12 22
symbole
log 12 (|x| − 1) log 12 4
dodaj do drukowania
Podstawy logarytmów są jednakowe i mniejsze od 1. Funkcja logarytmiczna jest
więc malejąca, dlatego odwracamy znak nierówności.
szukasz i nie ma?
|x| − 1 ¬ 4
6 maja 2007 |x| ¬ 5
pobierz nowszy
x −5 i x ¬ 5
Rysujemy na płaszczyźnie zbiór
n o
F = (x, y) : x ∈ h−5, −1) ∪ (1, 5i ∧ y ∈ R \ {0}
y
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 848 −5 −1 1 5 x
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
osie symetrii figury F to x = 0 i y = 0
Zadanie 15 (6 pkt)
Objętość walca jest równa 250π cm3 . Przedstaw pole powierzchni całkowitej tego walca jako
funkcję długości promienia jego podstawy i określ dziedzinę tej funkcji. Wyznacz długość
promienia takiego walca, którego pole powierzchni całkowitej jest najmniejsze.
Rozwiązanie:
spis treści
objętość walca V = πr 2 H = 250π
więcej w MatTV
πr2 H = 250π

symbole :π
2
: r2

dodaj do drukowania r H = 250
H=
szukasz i nie ma? r2
pole całkowite walca
6 maja 2007
pobierz nowszy 250 500π
Pc = 2πr2 + 2πrH = 2πr2 + 2πr = 2πr 2 + =
r2 r
2πr3 500π 2πr3 + 500π
= + =
r r r
dziedziną funkcji
2πr3 + 500π
P (r) =
r
są r ∈ (0, ∞), ponieważ r oznacza długość promienia podstawy walca
dalej
szukamy ekstremum funkcji
2πr3 + 500π
P (r) = dla r > 0
r
w tym celu najpierw liczymy pochodną, korzystając ze wzorów
spis treści
0
2πr3 + 500π (2πr3 + 500π)0 r − (2πr3 + 500π)r 0

więcej w MatTV 0
P (r) = = =
symbole r r2
dodaj do drukowania
6πr 2 · r − 2πr 3 − 500π 4πr 3 − 500π
= = =
zgłoś błąd na str. 850 r2 r2
szukasz i nie ma?
4π(r3 − 125) 4π(r − 5)(r 2 + 5r + 25)
= =
r2 r2
6 maja 2007
pobierz nowszy
Dla wszystkich r > 0 wyrażenie r 2 + 5r + 25 > 0. Pochodna jest więc równa zero tylko
dla r = 5
Sprawdzamy jaki znak ma pochodna P 0 (x) wokół r = 5
P 0 (x) < 0 dla r < 5 czyli funkcja jest malejąca dla r ∈ (0, 5)
P 0 (x) > 0 dla r > 5 czyli funkcja jest rosnąca dla r ∈ (5, ∞)
Funkcja P (r) dla r = 5 ma minimum i jest to jednocześnie minimalna wartość funkcji dla
r > 0, ze względu na monotoniczność funkcji wokół 5.
walec ma więc najmniejszą objętość dla r = 5
Zadanie 16 (7 pkt)
Naszkicuj w jednym układzie współrzędnych wykresy funkcji f (x) = 2x+1 oraz
g(x) = x+1
x . Na podstawie wykonanego rysunku określ liczbę ujemnych rozwiązań rów-

nania f (x) = g(x).
Rozwiązanie:
spis treści
Wykres f (x) = 2x+1 otrzymujemy przez przesunięcie f (x) = 2x o wektor [−1, 0]
więcej w MatTV
symbole
x −2 −1 0 1 2
dodaj do drukowania 2x 1 1
1 2 4
4 2
szukasz i nie ma?
y
6 maja 2007
pobierz nowszy

x + 1
g(x) =
x
x+1
Na początek narysujemy wykres y=
x
spis treści
więcej w MatTV x+1 x 1 1 1
y= = + =1+ = +1
symbole x x x x x
Wykres y = + 1 otrzymujemy przez przesunięcie y = o wektor [0, 1]
zgłoś błąd na str. 852 x x
szukasz i nie ma? x −2 −1 − 12 1
1 2
2
1
x − 12 −1 −2 2 1 1
2
6 maja 2007
pobierz nowszy
y y
1 1
y = +1 y = + 1
x x
x x
dalej

Rysujemy na jednym wykresie f (x) = 2x+1 i g(x) = x+1 x
i na podstawie rysunku
określamy liczbę ujemnych rozwiązań równania f (x) = g(x).
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
x
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Wykresy przecinają się w trzech punktach, ale tylko dwa punkty przecięcia są dla x < 0.
Odp. Równanie f (x) = g(x) ma dwa ujemne rozwiązania.
kwadrat
a
spis treści
a
więcej w MatTV
symbole przekątna kwadratu
a d d=a 2
szukasz i nie ma? a
6 maja 2007
pobierz nowszy
obwód kwadratu a
a a Obw = 4a
pole kwadratu
a P = a2
jakub@matematyka.pisz.pl a
wyprowadzenie wzoru na przekątną kwadratu
a d
spis treści
a
więcej w MatTV
symbole korzystamy z twierdzenia Pitagorasa
dodaj do drukowania
a2 + a2 = d2
zgłoś błąd na str. 855 2a2 = d2
szukasz i nie ma?
d2 = 2a2
√
6 maja 2007 d = 2a2
√
pobierz nowszy d=a 2
Trójkąt równoboczny
a a
spis treści
więcej w MatTV
a
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 856 wysokość i pole kąty w trójkącie
√
szukasz i nie ma? a 3
h= 60◦
2
6 maja 2007 h √
pobierz nowszy a2 3
P = 60◦ 60◦
4
a
wysokości w trójkącie równobocznym przecinają się w jednym punkcie

punkt przecięcia dzieli wysokość na
odcinki w stosunku 2 : 1
x
2 1 x 2
y x= h y= h =
jakub@matematyka.pisz.pl 3 3 y 1
wyprowadzenie wzoru na wysokość trójkąta rówobocznego
a
spis treści h
więcej w MatTV
symbole
1 1
2a 2a
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 857 korzystamy z twierdzenia Pitagorasa
szukasz i nie ma?
2
1
2a + h2 = a2
6 maja 2007 1 2
+ h2 = a2
pobierz nowszy 4a
h2 = a2 − 41 a2
h2 = 34 a2
r
3 2
h= a
4
√
3
h= a
2
wyprowadzenie miar kątów w trójkącie równobocznym
60◦
spis treści
60◦ 60◦
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania W każdym trójkącie suma wszystkich kątów wynosi 180◦ . W trójkącie równobocznym kąty
zgłoś błąd na str. 858 są równe, zatem każdy musi mieć 60◦ .
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
wyprowadzenie wzoru na odcinki na jakie jest podzielona wysokość
spis treści x
więcej w MatTV
x
symbole y
30◦
dodaj do drukowania
y
szukasz i nie ma? sin 30◦ =
x
6 maja 2007 1 y
pobierz nowszy = ·x
2 x
1
x=y ·2
2
x = 2y
x+y = h x+y = h
2y + y = h x + 13 h = h
3y = h x = h − 13 h
1 2
jakub@matematyka.pisz.pl y= 3h x= 3h
wyprowadzenie wzoru na pole trójkąta równobocznego
spis treści h
więcej w MatTV
symbole a
dodaj do drukowania pole trójkąta
1
zgłoś błąd na str. 860 P = ·a·h
2
1 a 3
P = ·a·
6 maja 2007 2 2
pobierz nowszy √
a2 3
P =
4
mx2 − 3(m + 1)x + m = 0
dla m = 0
0 · x2 − 3(0 + 1)x + 0 = 0
−3x = 0
spis treści x=0
więcej w MatTV równanie ma jedno rozwiązanie.
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
prostokąt
b b
spis treści
a
więcej w MatTV
symbole pole prostokąta
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 862 b P = ab
szukasz i nie ma?
a
6 maja 2007
pobierz nowszy
równoległobok
Równoległobok to czworokąt, którego przeciwległe boki są równoległe.
a
b b
spis treści
więcej w MatTV a
pole równoległoboku
symbole
dodaj do drukowania a b
h h
zgłoś błąd na str. 863 α
a a
szukasz i nie ma?
P = ah P = ah P = ab sin α
6 maja 2007
pobierz nowszy
kąty w równoległoboku
β α
α + β = 180◦
α β
przekątne w równoległoboku
y x
x y
jakub@matematyka.pisz.pl O
punkt przecięcia przekątnych O dzieli przekątne na równe części
wyprowadzenie wzoru na pole równoległoboku
b h
α
spis treści
a
więcej w MatTV
symbole pole równoległoboku P = ah
dodaj do drukowania h .
sin α = ·b
zgłoś błąd na str. 864 b
szukasz i nie ma? h = b sin α
6 maja 2007
pobierz nowszy P = ah
P = ab sin α
wyprowadzenie
spis treści
α β α
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
Przeciwległe boki równoległoboku są równoległe, dlatego kąt przyległy do β to α. Widać
zgłoś błąd na str. 865 teraz, że
szukasz i nie ma?
α + β = 180◦
6 maja 2007
pobierz nowszy
romb
Romb to równoległobok, którego wszystkie boki są równe.
a a
spis treści
więcej w MatTV a
symbole
pole rombu
q
dodaj do drukowania
q p
zgłoś błąd na str. 866 a a p
h h
szukasz i nie ma? α
a a
pq
6 maja 2007 P = ah P = a2 sin α P =
pobierz nowszy 2
kąty w rombie
β α
α β α + β = 180◦
przekątne w rombie
y x
x
y
www.matematyka.pisz.pl Przekątne w rombie przecinają się pod kątem prostym. Punkt przecięcia przekątnych dzieli
przekątne na równe części.
wyprowadzenie
1
2q
spis treści
p
więcej w MatTV 1
2q
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 867 Pole rombu to suma pól dwóch trójkątów.
szukasz i nie ma?
1
P = 2 · p · 12 q + 1
2 · p · 12 q
6 maja 2007
pobierz nowszy P = 14 pq + 41 pq
P = 12 pq
pq
P =
2
trapez
α α
spis treści
prostokątny równoramienny
więcej w MatTV
symbole
pole trapezu
dodaj do drukowania
b b
zgłoś błąd na str. 868 h h a, b – podstawy
szukasz i nie ma? h – wysokość
a a
6 maja 2007 a+b
pobierz nowszy P = ·h
2
kąty w trapezie
γ
δ α + δ = 180◦
β + γ = 180◦
α β
wyprowadzenie
α δ
spis treści
α
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 869 Podstawy trapezu są równoległe, dlatego kąt przyległy do δ jest równy α. Widać teraz, że
szukasz i nie ma?
α + δ = 180◦
6 maja 2007
pobierz nowszy
deltoid
q p, q – przekątne
spis treści p
więcej w MatTV
symbole
Pole deltoidu
dodaj do drukowania
pq
zgłoś błąd na str. 870 P =
2
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
wyprowadzenie
1
2q
spis treści 1 p
2q
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 871 Pole deltoidu to suma pól dwóch trójkątów.
szukasz i nie ma?
1
P = 2 · p · 12 q + 1
2 · p · 12 q
6 maja 2007
pobierz nowszy P = 14 pq + 41 pq
P = 12 pq
pq
P =
2
czworokąt wpisany w okrąg
δ
γ α + γ = 180◦
spis treści
α β + δ = 180◦
więcej w MatTV
symbole β
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? Czworokąt możemy wpisać w okrąg, jeżeli suma jego przeciwległych kątów jest równa 180◦ .
6 maja 2007
pobierz nowszy
przykłady
100◦ 120◦
110◦
80◦ + 100◦ = 180◦ 65◦ 60◦ + 120◦ = 180◦
spis treści 70◦ + 110◦ = 180◦ 115◦ 115◦ + 65◦ = 180◦
80◦ 70◦
więcej w MatTV 60 ◦
symbole
dodaj do drukowania
wyprowadzenie
szukasz i nie ma?
γ
6 maja 2007
pobierz nowszy 2α
δ 2γ
β
α
Kąty środkowe są równe 2γ i 2α na podstawie twierdzenia o kącie środkowym i wpisanym.
2α + 2γ = 360◦ 360◦

:2 α+β+γ+δ =
α + γ = 180◦ α+γ+β+δ = 360◦
180◦ + β + δ = 360◦
β+δ = 360◦ − 180◦
α + γ = 180◦ β + δ = 180◦
czworokąt opisany na okręgu
d a+c= b+d
spis treści b
więcej w MatTV
symbole
a
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 874 Czworokąt możemy opisać na okręgu, jeżeli suma jego przeciwległych boków jest równa.
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
promień okręgu wpisanego w czworokąt
2P
r b r=
a+b+c+d
d
P – pole czworokąta
a
przykłady
2 1
5+2=3+4 5+1=4+2
4 2 4
spis treści 3
więcej w MatTV
symbole
5 5
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 875 wyprowadzenie
szukasz i nie ma? c
y
z y
6 maja 2007 b
pobierz nowszy
z
d x
w
w x
Promienie okręgu poprowadzone do punktów styczności dzielą boki czworokąta na odcinki o

długościach x, y , z , w
a+c=w+x+z+y =x+y+w+z =b+d

a+c=b+d
wyprowadzenie
c
r r
b
r
spis treści d
r
więcej w MatTV
symbole a
dodaj do drukowania Czworokąt opisany na okręgu możemy podzielić na cztery trójkąty. Promienie okręgu popro-
zgłoś błąd na str. 876 wadzone do punktów styczności to wysokości tych trójkątów. Pole czworokąta to suma pól
tych trójkątów.
szukasz i nie ma?
P = 12 ar + 12 br + 12 cr + 21 dr

·2
6 maja 2007
pobierz nowszy 2P = ar + br + cr + dr

2P = r(a + b + c + d) : (a + b + c + d)
2P
r=
a+b+c+d
wielokąty
spis treści
więcej w MatTV
symbole wielokąt wielokąt
wypukły wklęsły
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? suma miar kątów wewnętrznych wielokąta wypukłego, który ma n wierzchołków, jest
równa (n − 2) · 180◦
6 maja 2007
pobierz nowszy
wielokąty foremne
trójkąt kwadrat pięciokąt sześciokąt

jakub@matematyka.pisz.pl równoboczny foremny foremny
przykłady
czworokąt γ
β
δ α α + β + γ + δ = (4 − 2) · 180◦ = 2 · 180◦ = 360◦
spis treści
więcej w MatTV
symbole δ
pięciokąt ω γ
dodaj do drukowania
β α+β +γ +δ+ω = (5−2)·180◦ = 3·180◦ = 540◦
zgłoś błąd na str. 878 α
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy wyprowadzenie
Dowolny wielokąt możemy podzielić na n trójkątów.
Kąty trójkątów wokół punktu O dają w sumie 360◦ . Pozostałe kąty n trójkątów składają się
jakub@matematyka.pisz.pl na kąty wielokąta, które dają w sumie:
n · 180◦ − 360◦ = (n − 2) · 180◦
pięciokąt foremny
w pięciokącie foremnym wszystkie boki mają taką samą długość, a kąty są równe
a a
pole:
P = 52 a2 ctg 36◦
spis treści
a a
więcej w MatTV
symbole a
dodaj do drukowania pięciokąt foremny wpisany w okrąg

szukasz i nie ma?
6 maja 2007 konstrukcja

pobierz nowszy
kąty w pięciokącie foremnym
108◦
72
1 08 ◦
◦
72 ◦
108
◦
72 ◦
72
◦
72◦ 72◦
10 ◦
◦ 8◦ 8
54 54◦ 10
www.matematyka.pisz.pl 360◦ : 5 = 72◦ 54◦ + 54◦ + 72◦ = 180◦
konstrukcja pięciokąta foremnego
rysujemy okrąg
spis treści O
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? rysujemy średnice
O
6 maja 2007
pobierz nowszy
A
rysujemy promień OA
prostopadły do średnicy O
jakub@matematyka.pisz.pl znajdujemy środek

promienia (punkt B ) B O
dalej
A
wbijamy cyrkiel
w punkt B i rysujemy
łuk przechodzący przez B O C
punkt A
spis treści
więcej w MatTV
symbole A
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 881 odcinek BC ma długość
B O C
boku pięciokąta foremnego
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
rysujemy pięciokąt
sześciokąt foremny
w sześciokącie foremnym wszystkie boki mają taką samą długość, a kąty są równe
a
a a pole: √
3a2 3
spis treści P =
a a 2
więcej w MatTV
a
symbole
dodaj do drukowania sześciokąt foremny wpisany w okrąg
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 konstrukcja

pobierz nowszy
kąty w sześciokącie foremnym
12 0◦
0 12
◦
60◦
60 ◦
◦
60
120◦
120◦
60 ◦
60
◦
60◦ 60◦
12 ◦
0
0◦ 12
60◦ 60◦
www.matematyka.pisz.pl 360◦ : 6 = 60◦ 60◦ + 60◦ + 60◦ = 180◦
konstrukcja sześciokąta foremnego
rysujemy okrąg
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 883 promień okręgu ma
szukasz i nie ma? długość boku sześciokąta
6 maja 2007
pobierz nowszy
rysujemy sześciokąt
przekształcenia izometryczne
Przekształcenie nazywamy izometrycznym, jeżeli nie zmienia odległości między punktami
figury, czyli nie zmienia kształtu i rozmiaru figury.
Przekształceniami izometrycznymi są:

• symetria osiowa
spis treści
• symetria środkowa
więcej w MatTV • przesunięcie (translacja) o wektor
symbole • obrót
dodaj do drukowania
Własności figur:
zgłoś błąd na str. 884 • oś symetrii
szukasz i nie ma? • środek symetrii
6 maja 2007
pobierz nowszy
symetria osiowa
Figura i jej obraz w symetrii osiowej względem prostej k .
C
A B
A
B O
spis treści
k A
więcej w MatTV
k A0 k
symbole k
A0 O0
A0 B0
dodaj do drukowania B0 C0
zgłoś błąd na str. 885 konstrukcja konstrukcja konstrukcja

szukasz i nie ma? konstrukcja
6 maja 2007 symetria osiowa w układzie współrzędnych

pobierz nowszy
obrazem punktu A = (x, y) w symetrii względem osi x jest A0 = (x, −y)
obrazem punktu A = (x, y) w symetrii względem osi y jest A00 = (−x, y)
y A0 B0 y
00 A
A
C0
x C C 00 x
0
A
A B B 00 A00
www.matematyka.pisz.pl punkt: A = (3, 2)
względem osi x: A0 = (3, −2)
00
konstrukcja obrazu w symetrii osiowej
(cyrkiel + linijka)
A
spis treści
k
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
A
szukasz i nie ma?
rysujemy prostą prostopadłą do prostej
k
k i przechodzącą przez punkt A
6 maja 2007
pobierz nowszy konstrukcja prostej prostopadłej
A
0
za pomocą cyrkla zaznaczamy punkt A
k
w takiej samej odległości od prostej k co
punkt A A0
(cyrkiel + linijka)
B
A
spis treści
k
więcej w MatTV
symbole
B
zgłoś błąd na str. 887 rysujemy proste prostopadłe do prostej

szukasz i nie ma? k i przechodzące przez punkty A, B k
konstrukcja prostej prostopadłej
6 maja 2007
pobierz nowszy
B
A
za pomocą cyrkla zaznaczamy punkt A0
w takiej samej odległości od prostej k co k
punkt A, tak samo wyznaczamy punkt
B0 A0
B0
B
A
łączymy punkty A0 i B 0 i otrzymu-

jakub@matematyka.pisz.pl k
jemy obraz odcinka AB symetrii osio-
www.matematyka.pisz.pl wej względem prostej k A0
B0
(cyrkiel + linijka)
B
spis treści
A
więcej w MatTV
symbole k
C
dodaj do drukowania
B
zgłoś błąd na str. 888 rysujemy proste prostopadłe do prostej A
szukasz i nie ma? k i przechodzące przez punkty A, B , C
k
konstrukcja prostej prostopadłej
6 maja 2007
pobierz nowszy
C
B
za pomocą cyrkla zaznaczamy punkt A0 A
w takiej samej odległości od prostej k co
A0
punkt A, tak samo wyznaczamy punkt k
B0 i C0 B0
C0
B
łączymy punkty A0 , B 0 i C 0 i otrzymu- A
jemy obraz trójkąta ABC w symetrii A0
www.matematyka.pisz.pl k
osiowej względem prostej k B0
C0
(cyrkiel + linijka)
spis treści
k
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania Zaznaczymy na okręgu dowolny punkt O
zgłoś błąd na str. 889 A. Rysujemy proste prostopadłe do pro- A
szukasz i nie ma? stej k przechodzące przez punkt A i śro- k

dek okręgu.
6 maja 2007 konstrukcja prostej prostopadłej

pobierz nowszy
Za pomocą cyrkla zaznaczamy punkt O

A0 w takiej samej odległości od prostej A
k co punkt A. Tak samo wyznaczamy A0 k

O0
obraz środka okręgu O0
Rysujemy okrąg o środku O 0 przecho- O
dzący przez punkt A0 W ten sposób A
jakub@matematyka.pisz.pl otrzymujemy obraz okręgu w symetrii A0 k

O0
www.matematyka.pisz.pl osiowej względem prostej k
symetria środkowa
Figura i jej obraz w symetrii środkowej względem punktu O .
C
B B
A
A S
spis treści A
O O O O
więcej w MatTV
symbole A0
0
dodaj do drukowania A S0
A0
B0 B0
0
zgłoś błąd na str. 890 C
szukasz i nie ma? konstrukcja konstrukcja konstrukcja

konstrukcja
6 maja 2007
pobierz nowszy
symetria środkowa względem początku układu współrzędnych
obrazem punktu A = (x, y) w symetrii środkowej względem punktu początku układu współ-
rzędnych jest A0 = (−x, −y)
y A B y
A
C
x C0 x
0
A
B0 A0
www.matematyka.pisz.pl A = (3, 2) A = (−3, −2) A = (−7, 4) A0 = (7, −4)
B = (−2, 4) B 0 = (2, −4)
konstrukcja obrazu w symetrii środkowej
(cyrkiel + linijka)
spis treści
O
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 891 A
szukasz i nie ma?
O
rysujemy prostą przechodzącą przez
6 maja 2007 punkt A i O
pobierz nowszy
za pomocą cyrkla zaznaczamy punkt A0 O

w takiej samej odległości od punktu O
co punkt A
A0
(cyrkiel + linijka)
B
A
spis treści O
więcej w MatTV
symbole
B
zgłoś błąd na str. 892 rysujemy proste przechodzące przez O

szukasz i nie ma? punkt O i przez punkty A, B
6 maja 2007
pobierz nowszy
B
A
za pomocą cyrkla zaznaczamy punkt
A0 w takiej samej odległości od O jak O
B0 A0
B0
B
A
łączymy punkty A0 i B 0 i otrzymujemy O

jakub@matematyka.pisz.pl obraz odcinka AB w symetrii środkowej
www.matematyka.pisz.pl względem punktu O
A0
0
B
(cyrkiel + linijka)
C
B
A
spis treści O
więcej w MatTV
symbole
C
B
dodaj do drukowania
A
zgłoś błąd na str. 893 rysujemy proste przechodzące przez
O
szukasz i nie ma? punkt O i przez punkty A, B , C
6 maja 2007
pobierz nowszy C
B
za pomocą cyrkla zaznaczamy punkt A

A0 w takiej samej odległości od O jak O
punkt A, tak samo wyznaczamy punkty
B0 i C0
C
B
A
łączymy punkty A0 , B 0 i C 0 i otrzymu- O
jakub@matematyka.pisz.pl jemy obraz trójkąta ABC w symetrii
A0
www.matematyka.pisz.pl środkowej względem punktu O
B0
C0
(cyrkiel + linijka)
S
spis treści O
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania S
A
zgłoś błąd na str. 894 Zaznaczymy na okręgu dowolny punkt O
szukasz i nie ma? A. Rysujemy proste przechodzące przez
punkt O i przez punkty A i S .
6 maja 2007
pobierz nowszy
S
Za pomocą cyrkla zaznaczamy punkt A
O
A0 w takiej samej odległości od O jak
A0
S0. S0
S
0 A
Rysujemy okrąg o środku S przecho- O
jakub@matematyka.pisz.pl dzący przez punkt A0 W ten sposób
www.matematyka.pisz.pl A0
otrzymujemy obraz okręgu w symetrii
środkowej względem punktu O . S0
przesunięcie (translacja) o wektor
v = [a, b] daje punkt A0 o współrzędnych
Punkt A = (x, y) przesunięty o wektor ~
A0 = [x + a, y + b]
spis treści przykłady:

więcej w MatTV
symbole B = (−1, 2) A = (2, 1)
~b = [−2, 2] ~a = [3, 2]
dodaj do drukowania B 0 = (−1 + (−2), 2 + 2) = (−3, 4) A0 = (2 + 3, 1 + 2) = (5, 3)
szukasz i nie ma?
y
B0
6 maja 2007
pobierz nowszy A0
B
A
x
C
C0
D0 D
C = (−2, −1) D = (4, −3)

~c = [0, −2] d~ = [−2, 0]
C 0 = (−1 + 0, −1 + (−2)) = (−2, −3) D0 = (4 + (−2), −3 + 0) = (2, −3)
obrót
Figura i jej obraz w obrocie dokoła punktu O
B C B
spis treści B0 A A C0
A0 A0 S
więcej w MatTV
A0 B0 S0
symbole A
O O O O
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 896 obrót o 40◦ obrót o 50◦ obrót o −60◦ obrót o −110◦
szukasz i nie ma?
obrót w układzie współrzędnych

6 maja 2007
pobierz nowszy
Punkt A = (x, y) obrócony o kąt α wokół
y
początku układu współrzędnych daje punkt
A0 A0 = (x0 , y 0 )
α A (
x x0 = x cos α − y sin α
y 0 = x sin α + y cos α
przykłady
wyprowadzenie
przykłady
y A = (3, 2) α = 80◦
(
A0 x0 = 3 cos 80◦ − 2 sin 80◦
80◦ A y 0 = 3 sin 80◦ + 2 cos 80◦
spis treści
x (
więcej w MatTV x0 = 3 · 0, 17 − 2 · 0, 98
symbole y 0 = 3 · 0, 98 + 2 · 0, 17
dodaj do drukowania (
x0 = −1, 45
y 0 = 3, 78
szukasz i nie ma?
A0 = (−1, 45; 3, 78)
6 maja 2007
pobierz nowszy
y A = (3, 2) α = −140◦
(
x0 = 3 cos(−140◦ ) − 2 sin(−140◦ )
A y 0 = 3 sin(−140◦ ) + 2 cos(−140◦ )
−140◦ x (
x0 = 3 · (−0, 77) − 2 · (−0, 64)
A0
y 0 = 3 · (−0, 64) + 2 · (−0, 77)
(
x0 = −1, 03
jakub@matematyka.pisz.pl y 0 = −3, 46
A0 = (−1, 03; −3, 46)
wyprowadzenie
Punkt A = (x, y) obrócony o kąt α wokół początku układu współrzędnych daje A0 = (x, y)
y
A0
spis treści (
więcej w MatTV y0 x = r cos β
A
symbole α y y = r sin β
β
dodaj do drukowania x0 x x

szukasz i nie ma?
(
x0 = r cos(α + β)

6 maja 2007 y 0 = r sin(α + β)
pobierz nowszy
Korzystamy z
sin(α + β) = sin α cos β + sin β cos α
cos(α + β) = cos α cos β − sin α sin β
(
x0 = r cos α cos β − r sin α sin β
y 0 = r sin α cos β + r sin β cos α
(
x0 = x cos α − y sin α
y 0 = x sin α + y cos α
oś symetrii figury
Oś symetrii figury jest prostą, względem której ta figura jest do siebie osiowo symetryczna.
Oś symetrii dzieli figurę na dwie przystające części.
przykłady figur z jedną osią symetrii:

spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 899 trójkąt trapez deltoid
szukasz i nie ma? równoramienny równoramienny
6 maja 2007
pobierz nowszy
przykłady figur z dwiema osiami symetrii:
odcinek prostokąt romb
przykład figury z trzema osiami symetrii: przykłady figury z czterema osiami symetrii:
trójkąt kwadrat
spis treści równoboczny
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
przykład figury z nieskończoną liczbą przykłady figury bez osi symetrii:

6 maja 2007
pobierz nowszy osi symetrii:
punkt okrąg trójkąt równoległobok
środek symetrii figury
Środek symetrii figury jest punktem, względem którego ta figura jest do siebie
środkowo symetryczna. Figura obrócona o 180◦ wokół swojego środka symetrii nałoży się na
siebie.
przykłady figur ze środkiem symetrii:
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 901 prostokąt odcinek okrąg, sześciokąt
szukasz i nie ma? koło foremny
6 maja 2007
pobierz nowszy
kwadrat
przykłady figur bez środka symetrii:
jednokładność
Figura i jej obraz w jednokładności o środku O i skali k .
k
Oznaczenie takiej jednokładności: JO
przykłady: S0
D C
B0 C
spis treści B O
A D0 C0
0
więcej w MatTV A B
O
A A0
symbole O S
A0 B0
O B0 C 0
1
zgłoś błąd na str. 902 k=2 k = −2 k= 2 k = − 13
szukasz i nie ma? Po przekształceniu jednokładnością o skali k :
– obwód figury zmienia się |k| razy: Obw2 = |k| · Obw1
6 maja 2007 – pole figury zmienia się k 2 razy: P2 = k 2 · P1
pobierz nowszy
jednokładność w układzie współrzędnych
Obrazem punktu A = (x, y) w jednokładności o środku O w początku układu współrzęd-
nych i skali k jest A0 = (kx, ky).
y B y
A0
A
A
x x
A0
k=3 k = − 12 B0
A = (2, 1) A = (−6, 2)
A0 = (3 · 2, 3 · 1) = (6, 2) A0 = − 12 · (−6), − 12 · 2 = (3, −1)

www.matematyka.pisz.pl B = (−2, 4)
B 0 = − 12 · (−2), − 12 · 4 = (1, −2)

konstrukcja obrazu w jednokładności
(cyrkiel + linijka)
B
Znajdujemy obraz odcinka AB w jed- A
spis treści nokładności o środku O i skali k = 2 O

więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
B
rysujemy proste przechodzące przez A
punkt O i przez punkty A, B
szukasz i nie ma? O
6 maja 2007
pobierz nowszy
B0
0
A
Za pomocą cyrkla zaznaczamy punkt A
B
A0 tak, aby odcinek OA0 był dwa razy

dłuższy niż OA. Tak samo wyznaczamy O
punkt B 0 .
B0
Łączymy punkty A0 i B 0 i otrzymujemy A0
B
jakub@matematyka.pisz.pl obraz odcinka AB w jednokładności o A
www.matematyka.pisz.pl skali k = 2 względem punktu O . O

(cyrkiel + linijka)
C B
A
Znajdujemy obraz trójkąta ABC w jed- O
spis treści nokładności o środku O i skali k = −2
więcej w MatTV
symbole
C B
dodaj do drukowania
A
rysujemy proste przechodzące przez O
punkt O i przez punkty A, B , C .
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Za pomocą cyrkla zaznaczamy punkt C B

A0 tak, aby odcinek OA0 był dwa A
razy dłuższy niż OA. Skala k jest O

ujemna, dlatego A0 jest po drugiej stro-
nie punktu O . Tak samo wyznaczamy
punkt B 0 i C 0 .
C B
0 0 0 A
Łączymy punkty A , B , C i otrzymu- O
jemy obraz trójkąta ABC w jednokład- A0
ności o skali k = −2 względem punktu B0 C0
O.
(cyrkiel + linijka)
D C
Znajdujemy obraz kwadratu ABCD w

spis treści jednokładności o środku O i skali k = 12 O
więcej w MatTV A B
symbole
dodaj do drukowania D C
zgłoś błąd na str. 905 Rysujemy proste przechodzące przez

punkt O i przez punkty A, B , C , D.
szukasz i nie ma? O
A B
6 maja 2007
pobierz nowszy
D C
0
Za pomocą cyrkla zaznaczamy punkt A D 0
C 0
tak, aby odcinek OA0 był dwa razy

krótszy niż OA. Tak samo wyznaczamy O
A0 B0
punkt B 0 , C 0 , D0 . A B
D C
Łączymy punkty A0 , B 0 , C 0 , D0 i otrzy-
D0 C0
mujemy obraz kwadratu ABCD w jed-
jakub@matematyka.pisz.pl nokładności o skali k = 12 względem O
www.matematyka.pisz.pl punktu O. A0 B0
A B
(cyrkiel + linijka)
O
Znajdujemy obraz okręgu w jednokładno-
ści o środku O i skali k = − 31 . S
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania Na okręgu zaznaczamy dowolny punkt O
A. Rysujemy proste przechodzące przez A
zgłoś błąd na str. 906 punkt O i przez punkt S i A.
S
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
S0
Za pomocą cyrkla zaznaczamy punkt S 0
A0
tak, aby odcinek OS 0 był trzy razy krót- O
A
szy niż OS i leżał po drugiej stronie
punktu O ze względu na ujemną skalę. S
Tak samo wyznaczamy punkt A0 .
S0
Rysujemy okrąg o środku S 0 i przecho-
A0
dzący przez punkt A0 i otrzymujemy O
A
jakub@matematyka.pisz.pl obraz okręgu w jednokładności o skali
www.matematyka.pisz.pl k = − 31 względem punktu O . S
jednokładność o skali k = 3
obwód:
Obw1 = 4 cm
Obw2 = |3| · 4 cm = 12 cm
1cm
O
spis treści pole: 1cm
P1 = 1 cm2
więcej w MatTV
P2 = |3|2 · 1 cm2 = 9 cm2
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy jednokładność o skali k = − 12
obwód:
Obw1 = 3 + 4 + 5 = 12 cm
Obw2 = |− 12 | · 12 cm = 6 cm
O
pole:
1 2
P1 = · 4 · 3 = 6 cm
2
5c
m
3 cm
P2 = |− 12 |2 · 6 cm2 = 6
4 cm2 = 1 12 cm2
4 cm
• • • • •
Zadanie 1 (3 pkt)
Dane są zbiory: A = {x ∈ R : |x − 4| 7}, B = {x ∈ R : x2 > 0}. Zaznacz na osi
spis treści liczbowej:
więcej w MatTV a) zbiór A,
symbole b) zbiór B ,
c) zbiór C = B \ A
dodaj do drukowania
Zadanie 2 (3 pkt)
W wycieczce szkolnej bierze udział 16 uczniów, wśród których tylko czworo zna okolicę.
szukasz i nie ma? Wychowawca chce wybrać w sposób losowy 3 osoby, które mają pójść do sklepu. Oblicz
prawdopodobieństwo tego, że wśród wybranych trzech osób będą dokładnie dwie znające
6 maja 2007 okolicę.
pobierz nowszy
Zadanie 3 (5 pkt)
Kostka masła produkowanego przez pewien zakład mleczarski ma nominalną masę 20 dag.
W czasie kontroli zakładu zważono 150 losowo wybranych kostek masła. Wyniki badań
przedstawiono w tabeli.
Masa kostki masła (w dag) 16 18 19 20 21 22

Liczba kostek masła 1 15 24 68 26 16
a) Na podstawie danych przedstawionych w tabeli oblicz średnią arytmetyczną oraz odchylenie

standardowe masy kostki masła.
jakub@matematyka.pisz.pl b) Kontrola wypada pozytywnie, jeśli średnia masa kostki masła jest równa masie nominalnej
www.matematyka.pisz.pl i odchylenie standardowe nie przekracza 1 dag. Czy kontrola zakładu wypadła pozytywnie?
Odpowiedź uzasadnij.
• • • • •
Zadanie 4 (4 pkt)
Dany jest rosnący ciąg geometryczny, w którym a1 = 12, a3 = 27.
spis treści a) Wyznacz iloraz tego ciągu.
więcej w MatTV b) Zapisz wzór, na podstawie którego można obliczyć wyraz an , dla każdej liczby
symbole naturalnej n 1.
c) Oblicz wyraz a6 .
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? Wiedząc, że 0◦ ¬ α ¬ 360◦ , sin α < 0 oraz 4 tg α = 3 sin2 α + 3 cos2 α
a) oblicz tg α,
b) zaznacz w układzie współrzędnych kąt α i podaj współrzędne dowolnego punktu, różnego
6 maja 2007
pobierz nowszy od początku układu współrzędnych, który leży na końcowym ramieniu tego kąta.
Zadanie 6 (7 pkt)
Państwo Nowakowie przeznaczyli 26000 zł na zakup działki. Do jednej z ofert dołączono
rysunek dwóch przylegających do siebie działek w skali 1 : 1000. Jeden metr kwadratowy
gruntu w tej ofercie kosztuje 35 zł. Oblicz, czy przeznaczona przez państwa Nowaków kwota
wystarczy na zakup działki P2 .
E
|AE|= 5 cm
D |EC|= 13 cm
P1
jakub@matematyka.pisz.pl |BC|= 6, 5 cm
P2
A B C
• • • • •
Zadanie 7 (5 pkt)
Szkic przedstawia kanał ciepłowniczy, którego przekrój poprzeczny jest prostokątem. We-
spis treści wnątrz kanału znajduje się rurociąg składający się z trzech rur, kążda o średnicy zewnętrznej
więcej w MatTV 1 m. Oblicz wysokość i szerokość kanału ciepłowniczego. Wysokość zaokrąglij do 0, 01 m.
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 8 (5 pkt)
Dana jest funkcja f (x) = −x2 + 6x − 5.
a) Naszkicuj wykres funkcji f i podaj jej zbiór wartości.
jakub@matematyka.pisz.pl b) Podaj rozwiązanie nierówności f (x) 0.
• • • • •
Zadanie 9 (6 pkt)
Dach wieży ma kształt powierzchni bocznej ostrosłupa prawidłowego czworokątnego, któ-
spis treści rego krawędź podstawy ma długość 4 m. Ściana boczna tego ostrosłupa jest nachylona do
więcej w MatTV płaszczyzny podstawy pod kątem 60◦ .
symbole a) Sporządź pomocniczy rysunek i zaznacz na nim podane w zadaniu wielkości.
b) Oblicz, ile sztuk dachówek należy kupić, aby pokryć ten dach, wiedząc, że do pokrycia
dodaj do drukowania 1 m2 potrzebne są 24 dachówki. Przy zakupie należy doliczyć 8% dachówek na zapas.
Zadanie 10 (6 pkt)
szukasz i nie ma?
Liczby 3 i −1 są pierwiastkami wielomianu W (x) = 2x3 + ax2 + bx + 30.
a) Wyznacz wartości współczynników a i b.
6 maja 2007 b) Oblicz trzeci pierwiastek tego wielomianu.
pobierz nowszy
• • • • •
Zadanie 11 (3 pkt)
3 3 3 3 3
Sumę S = 1·4 + 4·7 + 7·10 + ··· + 301·304 + 304·307 można obliczyć w
spis treści
następujący sposób:
więcej w MatTV
symbole a) sumę S zapisujemy w postaci
dodaj do drukowania S= 4−1

+ 7−4
+ 10−7
+ ··· + 304−301
+ 307−304
1·4 4·7 7·10 301·304 304·307
b) każdy składnik tej sumy przedstawiamy jako różnicę ułamków
szukasz i nie ma?
4 1 7 4 10 7

S= 1·4 − 1·4 + 4·7 − 4·7 + 7·10 − 7·10 +
6 maja 2007 304 301
307 304

pobierz nowszy + ··· + 301·304 − 301·304 + 304·307 − 304·307
1 1 1 1 1 1 1 1 1

stąd S = 1 − 4 + 4 − 7 + 7 − 10 + ··· + 301 − 304 + 304 − 307
1 1 1 1 1 1 1 1 1
więc S = 1 − 4 + 4 − 7 + 7 − 10 + ··· + 301 − 304 + 304 − 307
c) obliczamy sumę redukując parami wyrazy sąsiednie, poza pierwszym i ostatnim
1 306
S =1− 307 = 307
Postępując w analogiczny sposób, oblicz sumę

S1 = 1·5 + 5·9 + 9·13 +... + 281·285
• • • •
Zadanie 12 (5 pkt)
Korzystając z zasady indukcji matematycznej wykaż, że dla każdej liczby naturalnej n 1
spis treści prawdziwy jest wzór:
więcej w MatTV
symbole 1 · 3 · (1!)2 + 2 · 4 · (2!)2 + · · · + n(n + 2)(n!)2 = [(n + 1)!]2 − 1
dodaj do drukowania
5n+6
szukasz i nie ma? Dany jest ciąg (an ), gdzie an = 10(n+1) dla każdej liczby naturalnej n 1.
a) Zbadaj monotoniczność ciągu (an ).
6 maja 2007 b) Oblicz lim an .
n→∞
pobierz nowszy c) Podaj największą liczbę a i najmniejszą liczbę b takie, że dla każdego n spełniony
jest warunek a ¬ an ¬ b.
Zadanie 14 (4 pkt)
a) Naszkicuj wykres funkcji y = sin 2x w przedziale h−2π, 2πi.
| sin 2x|
b) Naszkicuj wykres funkcji y = sin 2x w przedziale h−2π, 2πi
| sin 2x|
i zapisz, dla których liczb z tego przedziału spełniona jest nierówność sin 2x <0
• • • •
Zadanie 15 (4 pkt)
Uczniowie dojeżdżający do szkoły zaobserwowali, że spóźnienie autobusu zależy od tego,
spis treści który z trzech kierowców prowadzi autobus. Przeprowadzili badania statystyczne i obliczyli,
więcej w MatTV że w przypadku, gdy autobus prowadzi kierowca A, spóźnienie zdarza się w 5% jego kursów,
symbole gdy prowadzi kierowca B w 20% jego kursów, a gdy prowadzi kierowca C w 50% jego
kursów. W ciągu 5-dniowego tygodnia nauki dwa razy prowadzi autobus kierowca A, dwa
dodaj do drukowania razy kierowca B i jeden raz kierowca C. Oblicz prawdopodobieństwo spóźnienia się szkolnego
zgłoś błąd na str. 914 autobusu w losowo wybrany dzień nauki.
szukasz i nie ma?
Zadanie 16 (3 pkt)
Obiekty A i B leżą po dwóch stronach jeziora. W terenie dokonano pomiarów odpowiednich
6 maja 2007
pobierz nowszy kątów i ich wyniki przedstawiono na rysunku. Odległość między obiektami B i C jest równa
400 m. Oblicz odległość w linii prostej między obiektami A i B i podaj wynik, zaokrąglając
go do jednego metra.
A
13
0◦ 30◦
B C
• • • •
Zadanie 17 (6 pkt)
Na okręgu o promieniu r opisano trapez równoramienny ABCD o dłuższej podstawie AB
|CS|
spis treści i krótszej CD . Punkt styczności S dzieli ramię BC tak, że |SB| = 25 .
więcej w MatTV a) Wyznacz długość ramienia tego trapezu.
symbole b) Oblicz cosinus |6 CBD|.

zgłoś błąd na str. 915 Wśród wszystkich graniastosłupów prawidłowych trójkątnych o objętości równej 2 m3 istnieje
szukasz i nie ma? taki, którego pole powierzchni całkowitej jest najmniejsze. Wyznacz długości krawędzi tego
graniastosłupa.
6 maja 2007
Nieskończony ciąg geometryczny (an ) jest zdefiniowany wzorem rekurencyjnym: a1 = 2,
an+1 = an · log2 (k − 2), dla każdej liczby naturalnej n 1. Wszystkie wyrazy tego
ciągu są różne od zera. Wyznacz wszystkie wartości parametru k , dla których istnieje suma
wszystkich wyrazów nieskończonego ciągu (an ).
Zadanie 20 (4 pkt)
2 −2x2 −3x+2
Dane są funkcje f (x) = 3x −5x i g(x) = 19 . Oblicz, dla których argumentów
x wartości funkcji f są większe od wartości funkcji g .
• • • •
Zadanie 21 (5 pkt)
W trakcie badania przebiegu zmienności funkcji ustalono, że funkcja f ma następujące wła-
spis treści sności:
więcej w MatTV – jej dziedziną jest zbiór wszystkich liczb rzeczywistych,
symbole – f jest funkcją nieparzystą,
– f jest funkcją ciągłą
dodaj do drukowania oraz
zgłoś błąd na str. 916 f 0 (x) < 0 dla x ∈ (−8, −3),
szukasz i nie ma? f 0 (x) > 0 dla x ∈ (−3, −1),
f 0 (x) < 0 dla x ∈ (−1, 0),
6 maja 2007
pobierz nowszy f 0 (−3) = f 0 (−1) = 0,
f (−8) = 0,
f (−3) = −2,
f (−2) = 0,
f (−1) = 1
W prostokątnym układzie współrzędnych na płaszczyźnie naszkicuj wykres funkcji f w prze-
dziale h−8, 8i, wykorzystując podane powyżej informacje o jej własnościach.
Zadanie 1 (3 pkt)
Dane są zbiory: A = {x ∈ R : |x − 4| 7}, B = {x ∈ R : x2 > 0}. Zaznacz na osi
liczbowej:
a) zbiór A,
b) zbiór B ,
spis treści c) zbiór C = B \ A
symbole
a) A = (−∞, −3i ∪ h11, ∞)
dodaj do drukowania
-3 11 x
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 b) B = {x ∈ R : x2 > 0}

pobierz nowszy x2 > 0
Jedyną liczbą, która nie spełnia tej nierówności, jest 0.
0 x
c) C = B \ A
jakub@matematyka.pisz.pl -3 0 11 x
A = {x ∈ R : |x − 4| 7}
Rozwiązujemy nierówność:
|x − 4| 7
spis treści Nierówność z wartością bezwzględną można zastąpić układem nierówności bez wartości bez-
więcej w MatTV względnej.
x − 4 7 lub x − 4 ¬ −7
symbole
x7+4 x ¬ −7 + 4
dodaj do drukowania x 11 x ¬ −3
szukasz i nie ma?
-3 11 x
6 maja 2007
pobierz nowszy
Rozwiązaniem jest suma przedziałów:
x ∈ (−∞, −3i ∪ h11, ∞)
Zadanie 2 (3 pkt)
Wychowawca chce wybrać w sposób losowy 3 osoby, które mają pójść do sklepu. Oblicz
okolicę.
spis treści
Rozwiązanie:
więcej w MatTV
16
symbole |Ω| = – tyle 3 osobowych grup można utworzyć z 16 osób
3
dodaj do drukowania

4
– na tyle sposobów można wybrać 2 osoby z 4, które znają okolicę
szukasz i nie ma? 12 – tyle osób nie zna okolicy

4
6 maja 2007 |A| = · 12 – tyle 4 osobowych grup, w których 2 osoby znają okolice, a 1 nie
2
pobierz nowszy zna, można utworzyć
4 4!
(4−2)!·2! · 12
1·2·3·4

|A| 2 · 12 2·2 · 12 72 9
P (A) = = 16
= 16!
= 13!·14·15·16
= =
|Ω| 3 (16−3)!·3! 13!·1·2·3
560 70
9
Odp. Prawdopodobieństwo spełniania wymagań nauczyciela wynosi 70 .
Zadanie 3 (5 pkt)
Kostka masła produkowanego przez pewien zakład mleczarski ma nominalną masę 20 dag.
W czasie kontroli zakładu zważono 150 losowo wybranych kostek masła. Wyniki badań
przedstawiono w tabeli.

spis treści
więcej w MatTV
symbole a) Na podstawie danych przedstawionych w tabeli oblicz średnią arytmetyczną oraz odchylenie
dodaj do drukowania standardowe masy kostki masła.
b) Kontrola wypada pozytywnie, jeśli średnia masa kostki masła jest równa masie nominalnej
i odchylenie standardowe nie przekracza 1 dag. Czy kontrola zakładu wypadła pozytywnie?
szukasz i nie ma? Odpowiedź uzasadnij.
Rozwiązanie:
6 maja 2007
pobierz nowszy a) Średnia arytmetyczna i odchylenie standardowe kostki masła wynoszą:
a = 20 dag σ ≈ 1, 125 dag
b) Średnia arytmetyczna jest równa masie nominalnej, ale odchylenie standardowe prze-
kracza 1 dag, dlatego kontrola zakładu nie wypadła pozytywnie.
Liczba wszystkich kostek masła: 150

Łączna masa wszystkich kostek:
spis treści
więcej w MatTV 1 · 16 + 15 · 18 + 24 · 19 + 68 · 20 + 26 · 21 + 16 · 22 = 3000
symbole
Średnia arytmetyczna masy kostek masła:
dodaj do drukowania
a= = 20
Do obliczenia odchylenia standardowego potrzeba wartości wariancji:
6 maja 2007
pobierz nowszy 1·(16−20)2 +15·(18−20)2 +24·(19−20)2 +68·(20−20)2 +26·(21−20)2 +16·(22−20)2
σ2 = 150 =
1·16+15·4+24·1+68·0+26·1+16·4
= 150 =
190 19
= 150 = 15
Odchylenie standardowe wynosi:

r
19
σ= ≈ 1, 125
15
Zadanie 4 (4 pkt)
Dany jest rosnący ciąg geometryczny, w którym a1 = 12, a3 = 27.
a) Wyznacz iloraz tego ciągu.
b) Zapisz wzór, na podstawie którego można obliczyć wyraz an , dla każdej liczby
naturalnej n 1.
spis treści c) Oblicz wyraz a6 .
symbole a) Wyznacz iloraz tego ciągu.
dodaj do drukowania a1 = 3
Korzystamy ze wzory na n-ty wyraz ciągu geometrycznego
szukasz i nie ma? a3 = a1 · q 2
27 = 12 · q 2 / : 12
6 maja 2007
27 9
pobierz nowszy q2 = =
12 4
3 3
q=− q=
2 2
W treści zadania ciąg geometryczny jest rosnący, dlatego prawidłowe rozwiazane jest jedno:
3
q=
2
b) Zapisz wzór, na podstawie którego można obliczyć wyraz an , dla każdej liczby
naturalnej n 1
Korzystamy ze wzoru na n-ty wyraz ciągu geometrycznego:
an = a1 · q n−1
spis treści n−1
3
więcej w MatTV an = 12 ·
2
symbole
dodaj do drukowania
c) Oblicz wyraz a6
szukasz i nie ma?
6−1 5
3 3 243 243 1
6 maja 2007 a6 = 12 · = 12 · = 12 · =3· = 91
2 2 32 8 8
pobierz nowszy
Zadanie 5 (3 pkt)
Wiedząc, że 0◦ ¬ α ¬ 360◦ , sin α < 0 oraz 4 tg α = 3 sin2 α + 3 cos2 α
a) oblicz tg α,
od początku układu współrzędnych, który leży na końcowym ramieniu tego kąta.
więcej w MatTV a) oblicz tg α
symbole
dodaj do drukowania 4 tg α = 3 sin2 α + 3 cos2 α
zgłoś błąd na str. 924 4 tg α = 3(sin2 α + cos2 α)

szukasz i nie ma? 4 tg α = 3 / : 4
tg α = 34
6 maja 2007
pobierz nowszy
od początku układu współrzędnych, który leży na końcowym ramieniu tego kąta.
sin α < 0 i tg α > 0, co oznacza, żę kąt α znajduje się w III ćwiartce

Korzystamy z definicji tg α.
y −3
tg α = =
x −4
Szukany punkt ma współrzędne P = (−4, −3). Obie współrzędne punktu P muszą być
ujemne, tak aby leżał on w III ćwiartce układu współrzędnych.
dalej
P = (−4, −3)
spis treści
α
więcej w MatTV x
symbole
dodaj do drukowania
P
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 6 (7 pkt)
Państwo Nowakowie przeznaczyli 26000 zł na zakup działki. Do jednej z ofert dołączono
rysunek dwóch przylegających do siebie działek w skali 1 : 1000. Jeden metr kwadratowy
gruntu w tej ofercie kosztuje 35 zł. Oblicz, czy przeznaczona przez państwa Nowaków kwota
wystarczy na zakup działki P2 .
spis treści E
więcej w MatTV
|AE|= 5 cm
symbole
D |EC|= 13 cm
dodaj do drukowania P1
|BC|= 6, 5 cm
zgłoś błąd na str. 926 P2
szukasz i nie ma? A B C
Rozwiązanie:
6 maja 2007
pobierz nowszy Obliczamy długości przyprostokątnych trójkąta BCD na planie działki:
|BD| = 2, 5 cm |CD| = 6 cm
Skala 1 : 1000 oznacza, że działka ma w rzeczywistości wymiary 1000 razy większe:

|BD| = 2, 5 cm · 1000 = 2500 cm = 25 m
|CD| = 6 cm · 1000 = 6000 cm = 60 m
Liczymy pole działki BCD
1
jakub@matematyka.pisz.pl P2 = · 60 m · 25 m = 750 m2
2
dalej
Jeden metr kwadratowy gruntu kosztuje 35 zł, dlatego koszt całej działki wynosi:
750 · 35 zł = 26250 zł
Odp. Nowakowie mają tylko 26000 zł, zatem nie wystarczy im na zakup tej działki.
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Trójkąt ACE jest podobny do trójkąta BCD, dlatego odpowiednie boki są proporcjonalne:
E
|AE|= 5 cm
|EC|= 13 cm
D
spis treści P1 |BC|= 6, 5 cm
więcej w MatTV P2
symbole
A B C
dodaj do drukowania
|AE| |EC|
zgłoś błąd na str. 928 |BD| = |BC|
szukasz i nie ma? 5
= 13
|BD| 6,5
mnożymy na krzyż
6 maja 2007
pobierz nowszy |BD| · 13 = 5 · 6, 5 / : 13
|BD| = 2, 5 cm
|BD|2 + |CD|2 = |BC|2

2, 52 + |CD|2 = 6, 52
|CD|2 = 42, 25 − 6, 25
|CD|2 = 36
√
jakub@matematyka.pisz.pl |CD| = 36 = 6 cm
Zadanie 7 (5 pkt)
Szkic przedstawia kanał ciepłowniczy, którego przekrój poprzeczny jest prostokątem. We-
wnątrz kanału znajduje się rurociąg składający się z trzech rur, kążda o średnicy zewnętrznej
1 m. Oblicz wysokość i szerokość kanału ciepłowniczego. Wysokość zaokrąglij do 0, 01 m.
D
spis treści
0, 5
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 929 0, 5 0, 5 0, 5 0, 5
A B
szukasz i nie ma?
0, 5
C
6 maja 2007
Rozwiązanie:
pobierz nowszy
Szerokość kanału ciepłowniczego:
|AB| = 0, 5 + 0, 5 + 0, 5 + 0, 5 = 2 m
Wysokość trójkąta:
h ≈ 0, 87 m
Wysokość kanału ciepłowniczego:
|CD| = 0, 5 + 0, 87 + 0, 5 = 1, 87 m
Odp. Kanał ciepłowniczy ma wysokość 1, 87 m i szerokość 2 m.
h2 + 0, 52 = 12
h2 = 1 − 0, 25
1
h
spis treści h2 = 0, 75
p
więcej w MatTV h = 0, 75 ≈ 0, 87
0, 5
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 8 (5 pkt)
Dana jest funkcja f (x) = −x2 + 6x − 5.
b) Podaj rozwiązanie nierówności f (x) 0.
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
symbole
f (x) = −x2 + 6x − 5
dodaj do drukowania
Liczymy współrzędne wierzchołka paraboli:
szukasz i nie ma? −b −6
p= = =3 y
2a 2 · (−1)
5
6 maja 2007 ∆ = 62 − 4 · (−1) · (−5) = 36 − 20 = 16
pobierz nowszy 4
−∆ −16 3
q= = =4
4a 4 · (−1) 2
1
Wierzchołek: W = (3, 4)
−2 −1 1 2 3 4 5 6 x
Liczymy miejsca zerowe funkcji kwadratowej:
x1 = 5 x2 = 1
Z wykresu odczytujemy zbiór wartości: f (x) ∈ (−∞, 4i
www.matematyka.pisz.pl b) Z wykresu możemy odczytać, że f (x) 0 dla x ∈ h1, 5i.
f (x) = −x2 + 6x − 5
Liczymy miejsca zerowe funkcji kwadratowej:
√ √
−b − ∆ −b − ∆
x1 = x2 =
spis treści 2a 2a
√ √
więcej w MatTV −6 − 16 −6 + 16
x1 = x2 =
symbole 2 · (−1) 2 · (−1)
dodaj do drukowania −6 − 4 −6 + 4
x1 = x2 =
2 · (−1) 2 · (−1)
−10 −2
−2 −2
6 maja 2007
x1 = 5 x2 = 1
pobierz nowszy
Zadanie 9 (6 pkt)
Dach wieży ma kształt powierzchni bocznej ostrosłupa prawidłowego czworokątnego, któ-
rego krawędź podstawy ma długość 4 m. Ściana boczna tego ostrosłupa jest nachylona do
płaszczyzny podstawy pod kątem 60◦ .
a) Sporządź pomocniczy rysunek i zaznacz na nim podane w zadaniu wielkości.
spis treści b) Oblicz, ile sztuk dachówek należy kupić, aby pokryć ten dach, wiedząc, że do pokrycia
więcej w MatTV
1 m2 potrzebne są 24 dachówki. Przy zakupie należy doliczyć 8% dachówek na zapas.
Dachówki kładziemy na powierzchnię boczną ostrosłupa prawidłowego czworokątnego.
dodaj do drukowania
Składa się ona z czterech przystających trójkątów. Do policzenia pól tych trójkątów po-
zgłoś błąd na str. 933 trzebna jest nam wysokość h.
szukasz i nie ma? 2
cos 60◦ =
h
6 maja 2007
pobierz nowszy 1 2
= h
2 h
60◦
mnożymy na krzyż 2m 4m
h = 4m 4m
1
Pole trójkąta: P = 2 · 4 · h = 2h = 2 · 4 = 8 m2
Pole powierzchni bocznej ostrosłupa: Pb = 4 · P = 4 · 8 m2 = 32 m2
Na 1 m2 potrzebujemy 24 dachówki, a na cały dach: 32 · 24 = 768
Na zapas kupujemy 8% dachówek:
8 6144
jakub@matematyka.pisz.pl 8% z 768 to 100 · 768 = 100 = 61, 44 czyli 62 dachówki kupimy.
Odp. Wszystkich dachówek kupimy 768 + 62 = 830.
Zadanie 10 (6 pkt)
Liczby 3 i −1 są pierwiastkami wielomianu W (x) = 2x3 + ax2 + bx + 30.
b) Oblicz trzeci pierwiastek tego wielomianu.
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
Liczby 3 i −1 są pierwiastkami wielomianu, dlatego:
symbole
(
dodaj do drukowania W (3) = 0
zgłoś błąd na str. 934 W (−1) = 0
szukasz i nie ma? (
a = −14
b = 14
6 maja 2007
pobierz nowszy
W (x) = 2x3 − 14x2 + 14x + 30
Wielomian W (x) ma pierwiastki 3 i −1. Zatem na podstawie twierdzenia Bézout wiemy, że
wielomian dzieli się na (x − 3) i (x + 1). Co oznacza, że możemy go podzielić na
(x − 3)(x + 1) = x2 + x − 3x − 3 = x2 − 2x − 3
(2x3 − 14x2 + 14x + 30) : (x2 − 2x − 3) = (2x − 10)
Wielomian W (x) rozłożony na czynniki liniowe
W (x) = (2x − 10)(x − 3)(x + 1)

www.matematyka.pisz.pl Liczymy trzeci pierwiastek wielomianu: 2x − 10 = 0
dalej
2x − 10 = 0
2x = 10 / : 2
x=5
Odp. Trzeci pierwiastek wielomianu W (x) wynosi 5.

spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
W (x) = 2x3 + ax2 + bx + 30
( (
W (3) = 0 9(−28 + b) + 3b = −84
W (−1) = 0 a = −28 + b
( (
spis treści 2 · 33 + a · 32 + b · 3 + 30 = 0 − 252 + 11b = −84
więcej w MatTV 3 2
2 · (−1) + a · (−1) + b · (−1) + 30 = 0 a = −28 + b
symbole ( (
54 + 9a + 3b + 30 = 0 12b = −84 + 252 / : 12
dodaj do drukowania
− 2 + a − b + 30 = 0 a = −28 + b
9a + 3b = −84 b = 14
szukasz i nie ma?
a − b = −28 a = −28 + 14
( (
6 maja 2007 9a + 3b = −84 b = 14
pobierz nowszy
a = −28 + b a = −14
(2x3 −14x2 +14x+30) : (x2 − 2x − 3) = 2x − 10

spis treści −2x3 + 4x2 + 6x
więcej w MatTV = −10x2 +20x+30
symbole 10x2 −20x−30
= = =
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
(2x3 − 14x2 + 14x + 30) = (2x − 10)(x2 − 2x − 3) =
6 maja 2007 = (2x − 10)(x − 3)(x + 1)
pobierz nowszy
Wykonaj dzielenie:
(2x3 − 14x2 + 14x + 30) : (x2 − 2x − 3)
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV (2x3 −14x2 +14x+30) : (x2 − 2x − 3) = 2x − 10
−2x3 + 4x2 + 6x
symbole
= −10x2 +20x+30
dodaj do drukowania 10x2 −20x−30
zgłoś błąd na str. 938 = = =
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 11 (3 pkt)
4 4 4 4
Sumę S1 = 1·5 + 5·9 + 9·13 + ... + 281·285 można obliczyć w
następujący sposób:
a) sumę S zapisujemy w postaci

spis treści
5−1 9−5 13−9 285−281
S1 = 1·5 + 5·9 + 9·13 + ··· + 281·285
więcej w MatTV
symbole
b) każdy składnik tej sumy przedstawiamy jako różnicę ułamków
dodaj do drukowania
5 1 9 5 13 9 285 281

S1 = 1·5 − 1·5 + 5·9 − 5·9 + 9·13 − 9·13 + ··· + 281·285 − 281·285
szukasz i nie ma? stąd S = 1 − 1

+ 1
− 1

+ 1
− 1

+ ··· + 1
− 1

5 5 9 9 13 281 285
1 1 1 1 1 1 1
6 maja 2007 więc S = 1 − 5 + 5 − 9 + 9 − 13 + ··· + 281 − 285
pobierz nowszy
c) obliczamy sumę redukując parami wyrazy sąsiednie, poza pierwszym i ostatnim
1 284
S =1− 285 = 285
Zadanie 12 (5 pkt)
Korzystając z zasady indukcji matematycznej wykaż, że dla każdej liczby naturalnej n 1
prawdziwy jest wzór:
1 · 3 · (1!)2 + 2 · 4 · (2!)2 + · · · + n(n + 2)(n!)2 = [(n + 1)!]2 − 1

spis treści
symbole 1. Sprawdzamy nierówność dla n = 1:

dodaj do drukowania L = 1 · (1 + 2) · (1!)2 = 1 · 3 · (1!)2 = 3 P = [(1 + 1)!]2 − 1 = 22 − 1 = 3
zgłoś błąd na str. 940 L=P
szukasz i nie ma?
2. Załóżmy, że nierówność jest prawdziwa dla liczby k
6 maja 2007
pobierz nowszy 1 · 3 · (1!)2 + 2 · 4 · (2!)2 + · · · + k(k + 2)(k!)2 = [(k + 1)!]2 − 1
3. Korzystając z założenia udowodnimy, że jest ona prawdziwa dla k + 1
1 · 3 · (1!)2 + 2 · 4 · (2!)2 + · · · + (k + 1)(k + 1 + 2)[(k + 1)!]2 = [(k + 1 + 1)!]2 − 1
dowód:
L = 1 · 3 · (1!)2 + 2 · 4 · (2!)2 + · · · + k(k + 2)(k!)2 + (k + 1)(k + 3)[(k + 1)!]2 =
= [(k + 1)!]2 − 1 + (k + 1)(k + 3)[(k + 1)!]2 =

jakub@matematyka.pisz.pl = [(k + 1)!]2 + (k + 1)(k + 3)[(k + 1)!]2 − 1 =
dalej
= [(k + 1)!]2 [1 + (k + 1)(k + 3)] − 1 =
= [(k + 1)!]2 [1 + k 2 + 3k + k + 3] − 1 =
= [(k + 1)!]2 [k 2 + 4k + 4] − 1 =
spis treści
więcej w MatTV
= [(k + 1)!]2 (k + 2)2 − 1 =
symbole = [(k + 1)!(k + 2)]2 − 1 =
dodaj do drukowania = [(k + 2)!]2 − 1
= [(k + 1 + 1)!]2 − 1
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
1 · 3 · (1!)2 + 2 · 4 · (2!)2 + · · · + k(k + 2)(k!)2 + (k + 1)(k + 3)[(k + 1)!]2 =
= [(k + 1 + 1)!]2 − 1
Udowodniliśmy, że jeżeli wzór jest prawdziwy dla liczby k , to jest ona prawdziwa dla liczby
k + 1, co oznacza, że jeżeli jest prawdziwy dla 1, to jest on prawdziwa dla wszystkich liczb
naturalnych.
Zadanie 13 (5 pkt)
5n+6
Dany jest ciąg (an ), gdzie an = 10(n+1) dla każdej liczby naturalnej n 1.
a) Zbadaj monotoniczność ciągu (an ).
b) Oblicz lim an .
n→∞
c) Podaj największą liczbę a i najmniejszą liczbę b takie, że dla każdego n spełniony
spis treści
więcej w MatTV
Rozwiązanie:
symbole
a) Zbadaj monotoniczność ciągu (an )
dodaj do drukowania
5n + 6
zgłoś błąd na str. 942 an =
10(n + 1)
szukasz i nie ma?
5(n + 1) + 6 5n + 11
an+1 = =
6 maja 2007 10(n + 1 + 1) 10(n + 2)
pobierz nowszy
5n + 11 5n + 6 (5n + 11)(n + 1) − (n + 2)(5n + 6)

an+1 − an = − = =
10(n + 2) 10(n + 1) 10(n + 1)(n + 2)
5n2 + 5n + 11n + 11 − (5n2 + 6n + 10n + 12)
= =
10(n + 1)(n + 2)
5n2 + 16n + 11 − 5n2 − 16n − 12 −1
= =
10(n + 1)(n + 2) 10(n + 1)(n + 2)
−1
jakub@matematyka.pisz.pl Dla każdego n naturalnego < 0, dlatego ciąg jest malejący.
10(n + 1)(n + 2)
dalej
b) Oblicz lim an
n→∞ 0
5n + 6 n · (5 + n6 ) (5 + n6 ) 5 1
lim an = lim = lim 1 = lim 1 = =
n→∞ n→∞ 10(n + 1) n→∞ n · 10(1 + ) n→∞ 10(1 + ) 10 2
n n
spis treści 0
więcej w MatTV
symbole c) Podaj największą liczbę a i najmniejszą liczbę b takie, że dla każdego n spełniony
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 943 5n + 6
an =
szukasz i nie ma? 10(n + 1)
5·1+6 11
a1 = =
6 maja 2007 10(1 + 1) 20
pobierz nowszy
11
Ciąg jest malejący, dlatego jego pierwszy wyraz a1 = 20 jest największy ze wszystkich.
11
an ¬
20
1 1
Ciąg jest malejący i ma granicę w 2, dlatego wszystkie są większe od 2
1
¬ an
2
jakub@matematyka.pisz.pl Ostatecznie:
1 11
www.matematyka.pisz.pl ¬ an ¬
2 20
Zadanie 14 (4 pkt)
a) Naszkicuj wykres funkcji y = sin 2x w przedziale h−2π, 2πi.
| sin 2x|
b) Naszkicuj wykres funkcji y = sin 2x w przedziale h−2π, 2πi
| sin 2x|
więcej w MatTV a) Naszkicuj wykres funkcji y = sin 2x w przedziale h−2π, 2πi.
symbole y = sin x
y
dodaj do drukowania y = sin 2x
1
szukasz i nie ma? −2π −π π 2π x
−1
6 maja 2007
pobierz nowszy
dalej
y
1
−2π −π π 2π x
−1
spis treści
więcej w MatTV
| sin 2x|
symbole b) Naszkicuj wykres funkcji y = sin 2x w przedziale h−2π, 2πi
| sin 2x|
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 945 | sin 2x| sin 2x
dla sin 2x > 0 mamy | sin 2x| = sin 2x, więc y = sin 2x = sin 2x =1
szukasz i nie ma?
| sin 2x| − sin 2x
dla sin 2x < 0 mamy | sin 2x| = − sin 2x, więc y = sin 2x = sin 2x = −1
6 maja 2007
pobierz nowszy dla sin 2x = 0 funkcja nie ma wartości
y
1
−2π −π π 2π x
−1
| sin 2x|
< 0 są x ∈ −1 12 π, −π ∪ − 12 π, 0 ∪ 1
∪ 1 12 π, 2π

jakub@matematyka.pisz.pl Rozwiązaniem sin 2x 2 π, π
Zadanie 15 (4 pkt)
Uczniowie dojeżdżający do szkoły zaobserwowali, że spóźnienie autobusu zależy od tego,
który z trzech kierowców prowadzi autobus. Przeprowadzili badania statystyczne i obliczyli,
że w przypadku, gdy autobus prowadzi kierowca A, spóźnienie zdarza się w 5% jego kursów,
gdy prowadzi kierowca B w 20% jego kursów, a gdy prowadzi kierowca C w 50% jego
spis treści kursów. W ciągu 5-dniowego tygodnia nauki dwa razy prowadzi autobus kierowca A, dwa
razy kierowca B i jeden raz kierowca C. Oblicz prawdopodobieństwo spóźnienia się szkolnego
więcej w MatTV
autobusu w losowo wybrany dzień nauki.
symbole
Rozwiązanie:
dodaj do drukowania
Wprowadzamy następujące oznaczenia zdarzeń: 2 2 1
5 5 5
zgłoś błąd na str. 946 A – autobus prowadzi kierowca A,
szukasz i nie ma? B – autobus prowadzi kierowca B ,
C – autobus prowadzi kierowca C , A B C
6 maja 2007 S – autobus spóźnia się, 5% 95% 20% 80% 50% 50%
pobierz nowszy M – autobus przyjeżdża punktualnie.
Zdarzenia A, B , C spełniają założenia twierdzenia S M S M S M
o prawdopodobieństwie całkowitym, więc:
P (S) = P (S|A) · P (A) + P (S|B) · P (B) + P (S|C) · P (C)=

2 2 1
= 5% · 5 + 20% · 5 + 50% · 5 =
1 2 1 2 1 1
= 20 · 5 + 5 · 5 + 2 · 5 =
2 2 1 2 8 10 20 1
= 100 + 25 + 10 = 100 + 100 + 100 = 100 = 5
= 5
1
Odp. Prawdopodobieństwo spóźnienia się szkolnego autobusu wynosi 5
Zadanie 16 (3 pkt)
Obiekty A i B leżą po dwóch stronach jeziora. W terenie dokonano pomiarów odpowiednich
kątów i ich wyniki przedstawiono na rysunku. Odległość między obiektami B i C jest równa
400 m. Oblicz odległość w linii prostej między obiektami A i B i podaj wynik, zaokrąglając
go do jednego metra.
spis treści A
Rozwiązanie:
więcej w MatTV 180◦ − 130◦ − 30◦ = 20◦
symbole 20◦
Korzystamy z twierdzenia sinusów:

dodaj do drukowania c
c 400 13
= 0◦ 30◦
sin 30◦ sin 20◦ B 400 C
szukasz i nie ma?
◦
sin 30 = 0, 5
6 maja 2007 sin 20◦ ≈ 0, 342
pobierz nowszy

c 400
= · 0, 5
0, 5 0, 34
400 · 0, 5
c=
0, 342
c ≈ 584, 8 m
Odp. Odległość między obiektami A i B wynosi w zaokrągleniu do jednego metra 585 m.

Zadanie 17 (6 pkt)
Na okręgu o promieniu r opisano trapez równoramienny ABCD o dłuższej podstawie AB
|CS|
i krótszej CD . Punkt styczności S dzieli ramię BC tak, że |SB| = 25 .
a) Wyznacz długość ramienia tego trapezu.
b) Oblicz cosinus |6 CBD|.
więcej w MatTV a) Wyznacz długość ramienia tego trapezu.
symbole |CS| 2
D 2x E 2x C Wiedząc, że |SB| = 5 wprowadźmy oznaczania
dodaj do drukowania 2x
S |CS| = 2x |SB| = 5x
zgłoś błąd na str. 948 r
szukasz i nie ma? O 5x Obliczamy długość odcinka AB :
|AB| = 10x
6 maja 2007 A B
pobierz nowszy Trapez jest równoramienny, dlatego jego podstawa
jest podzielona na odcinki o długości 3x, 4x, 3x.
D 4x C
(2r)2 + (3x)2 = (7x)2
S
4r 2 + 9x2 = 49x2
7x
2r
O 4r 2 = 49x2 − 9x2
4r 2 = 40x2 : 4

A 3x 4x 3x B
r 2 = 10x2
√
r = 10x
www.matematyka.pisz.pl 7 10 r 10
Długość ramienia |BC| = 7x = r x= √ = r
10 10 10
dalej
D 2x E 2x C Trójkąt OSC jest przystający do OCE ,
2x dlatego |CS| = |CE| = 2x.
S
7x r Trapez jest równoramienny, więc punkt styczności E
O 5x dzieli odcinek CD na dwia równe części,
spis treści dlatego |ED| = 2x
więcej w MatTV A B
symbole
dodaj do drukowania Na podstawie własności czworokątów opisanych na okręgu:
|AB| + |CD| = |BC| + |DA|
szukasz i nie ma?
|AB| + 4x = 7x + 7x
|AB| = 10x
6 maja 2007
pobierz nowszy
b) Oblicz cosinus |6 CBD|.
√
|KD| = 2r = 2 10x
D 4x C Z twierdzenia Pitagorasa:
spis treści S |BK|2 + |KD|2 = |BD|2
7x √
więcej w MatTV 2r √ (7x)2 + (2 10x)2 = |BD|2
89x α
symbole
49x2 + 40x2 = |BD|2
dodaj do drukowania A 3x K 7x B 89x2 = |BD|2
√
zgłoś błąd na str. 950 |BD| = 89x
szukasz i nie ma?
Z twierdzenia cosinusów:
√ √
6 maja 2007 (4x)2 = ( 89x)2 + (7x)2 − 2 · 89x · 7x · cos α
pobierz nowszy √
16x2 = 89x2 + 49x2 − 14 89x2 cos α
√
14 89x2 cos α = 89x2 + 49x2 − 16x2
√
14 89x2 cos α = 122x2
122 61
cos α = √ = √
14 89 7 89
√ √
61 89 61 89
cos α = =
7 · 89 623
√
Odp. Cosinus |6 CBD| wynosi
623
Zadanie 18 (7 pkt)
Wśród wszystkich graniastosłupów prawidłowych trójkątnych o objętości równej 2 m3 istnieje
taki, którego pole powierzchni całkowitej jest najmniejsze. Wyznacz długości krawędzi tego
graniastosłupa.
Rozwiązanie:
spis treści
Graniastosłup prawidłowy w podstawie
więcej w MatTV √
a2 3
symbole ma trójkąt równoboczny o polu: Pp =
4 h
dodaj do drukowania Pole całkowite to suma pól dwóch podstaw
i trzech ścian bocznych (prostokątów): a a
√ a
szukasz i nie ma? a2 3
Pc = 2Pp + 3Ps = 2 · + 3 · ah
4
6 maja 2007
pobierz nowszy Objętość graniostosłupa wynosi: V =2
Pp · h = 2
√
a2 3
·h=2 ·4
4
√ √
a2 3 · h = 8 : a2 3

8
h= √
a2 3
Pole całkowite możemy teraz uzależnić tylko od a:
√ √ √ √
jakub@matematyka.pisz.pl a2 3 a2 3 8 a2 3 8 3
Pc = 2 · + 3 · ah = 2 · + 3 · a · 2√ = +
www.matematyka.pisz.pl 4 4 a 3 2 a
dalej
√ √
a2 3 8 3
Liczymy pochodną funkcji: f (a) =+
2 a
√ √ !0 √ !0 √ !0 √
0 a2 3 8 3 a2 3 8 3 √ 8 3
f (a) = + = + =a 3− 2 =
2 a 2 a a
spis treści
√ √ √ √ √ 3
więcej w MatTV a3 3 8 3 a3 3 − 8 3 3(a − 8)
= − 2 = = =
symbole a 2 a a 2 a2
3(a − 2)(a2 + 2a + 4)
=
zgłoś błąd na str. 952 a2
szukasz i nie ma?
Zmienna a oznacza długość krawędzi, dlatego a > 0. Dla takich a mamy a2 + 2a + 4 > 0
6 maja 2007 a 2 > 0.
pobierz nowszy
a (0, 2) 2 (2, ∞)
0
f (a) − 0 +
f (a) & f (2) %
Z tabelki wynika, że funkcja f (a) ma minimum dla a = 2.

√ √
8 8 8 2 3 2 3
h = 2√ = 2√ = √ = √ · √ =
a 3 2 3 4 3 3 3 3
2 3
www.matematyka.pisz.pl Odp. Krawędzie graniastosłupa mają długość 2 m i 3 m.

a2 + 2a + 4 = (a + 1)2 + 3
Wyrażenie (a + 1)2 + 3 > 0 dla wszystkich a.
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zadanie 19 (7 pkt)
Nieskończony ciąg geometryczny (an ) jest zdefiniowany wzorem rekurencyjnym: a1 = 2,
an+1 = an · log2 (k − 2), dla każdej liczby naturalnej n 1. Wszystkie wyrazy tego
ciągu są różne od zera. Wyznacz wszystkie wartości parametru k , dla których istnieje suma
wszystkich wyrazów nieskończonego ciągu (an ).
więcej w MatTV a1 = 2 an+1 = an · log2 (k − 2)
symbole
Ciąg określony w ten sposób jest ciągiem geometrycznym o ilorazie q = log2 (k − 2).
dodaj do drukowania
Zgodnie z definicją logarytmu, logarytmować możemy tylko liczby dodatnie, dlatego:
szukasz i nie ma? k−2>0
k>2
6 maja 2007
pobierz nowszy Jeżeli wyrazy tego ciągu mają być różne od zera, to:
q 6= 0
log2 (k − 2) 6= 0
log2 (k − 2) 6= log2 1
k − 2 6= 1
k 6= 3
Suma wyrazów nieskończonego ciągu geometrycznego, jest skończona, jeżeli:
jakub@matematyka.pisz.pl |q| < 1

dalej
|q| < 1
| log2 (k − 2)| < 1
log2 (k − 2) < 1 i log2 (k − 2) > −1

log2 (k − 2) < log2 2 log2 (k − 2) > log2 2−1
spis treści k−2 < 2 k−2 > 2−1
więcej w MatTV k< 4 k> 2 12
symbole
k ∈ 2 21 , 4

dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 955 Liczby z tego przedziału spełniają warunek k > 2. Po uwzględnieniu, że k 6= 3.
szukasz i nie ma?
k ∈ 2 12 , 3 ∪ (3, 4)

6 maja 2007 Odp. Suma wszystkich wyrazów danego ciągu o wszystkich wyrazach różnych od zera istnieje
pobierz nowszy
dla k ∈ 2 12 , 3 ∪ (3, 4).

Zadanie 20 (4 pkt)
2 −2x2 −3x+2
Dane są funkcje f (x) = 3x −5x i g(x) = 19 . Oblicz, dla których argumentów
x wartości funkcji f są większe od wartości funkcji g .
Rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
f (x) > g(x)
symbole −2x2 −3x+2
2 1
dodaj do drukowania 3x −5x >
9
zgłoś błąd na str. 956 korzystamy ze wzorów
szukasz i nie ma? 2
−5x
−2x2 −3x+2
3x > 9−1
2 2
−5x
6 maja 2007 3x > 92x +3x−2
2
−5x
2
2 2x +3x−2
pobierz nowszy 3x > 3
2 2
−5x
3x > 34x +6x−4
po obu stronach nierówności mamy funkcję wykładniczą rosnącą o tej samej podstawie
x2 − 5x > 4x2 + 6x − 4
x2 − 5x − 4x2 − 6x + 4 > 0
−3x2 − 11x + 4 > 0

1
x ∈ −4,
3

Odp. Rozwiązaniem nierówności jest przedział: −4, 3
−3x2 − 11x + 4 > 0
∆ = (−11)2 − 4 · (−3) · 4 = 121 + 48 = 169

więcej w MatTV ∆ = 169 = 13
symbole
−(−11) − 13 −(−11) + 13
dodaj do drukowania x1 = x2 =
2 · (−3) 2 · (−3)
−2 24
−6 −6
1
6 maja 2007 x1 = x2 = −4
pobierz nowszy 3
−4 1
3
x

1
x∈ −4,
Zadanie 21 (5 pkt)
Rozwiązanie:
f (−8) = 0 funkcja f jest nieparzysta, więc f (8) = 0
f (−3) = −2 f (3) = −(−2) = 2
spis treści f (−2) = 0 f (2) = 0
więcej w MatTV f (−1) = 1 f (1) = −1
symbole
dodaj do drukowania x (−8, −3) −3 (−3, −1) −1 (−1, 0)
f (x) − 0 + 0 −
szukasz i nie ma?
f (x) & −2 % 1 &
6 maja 2007 Z tabelki wynika, że funkcja ma dla x = −3 minimum, a dla x = −1 maksimum.
pobierz nowszy
y
2
−9 −8 −7 −6 −5 −4 −3 −2 −1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 x
−1
−2
Geometria w przestrzeni
graniastosłupy:
• prostopadłościan • sześcian
• graniastosłup trójkątny
spis treści • graniastosłup czworokątny
więcej w MatTV • graniastosłup pięciokątny
symbole • graniastosłup sześciokątny
dodaj do drukowania ostrosłupy:
zgłoś błąd na str. 959 • ostrosłup trójkątny
• ostrosłup czworokątny
szukasz i nie ma?
• ostrosłup pięciokątny
• ostrosłup sześciokątny
6 maja 2007
pobierz nowszy wielościany
twierdzenie Eulera
bryły obrotowe:
• walec • stożek • kula
rozwiązane zadania
wielościany
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania wierzchołki 8 4 5 10
zgłoś błąd na str. 960 krawędzie 12 6 9 15
ściany 6 4 6 7
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Wielościan to część przestrzeni ograniczonej wielokątami.
twierdzenie Eulera
Twierdzenie Eulera
Jeżeli wielościan ma w wierzchołków, k krawędzi i s ścian to
w−k+s= 2
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
wierzchołki 8 4 5 10
krawędzie 12 6 9 15
6 maja 2007
pobierz nowszy ściany 6 4 6 7
8 − 12 + 6 = 2 5−9+6=2
4−6+4=2 10 − 15 + 7 = 2
prostopadłościan
a, b – krawędzie podstawy
H H – wysokość
spis treści
b ma 6 ścian, 12 krawędzi, 8 wierzchołków
więcej w MatTV
a
symbole
dodaj do drukowania
prostopadłościan to graniastosłup, którego wszystkie ściany są prostokątami
szukasz i nie ma? kąty w prostopadłościanie
6 maja 2007
pobierz nowszy objętość:
V =a·b·H
pole całkowite:
Pc = 2ab + 2bH + 2aH
kąty w prostopadłościanie
kąt nachylenia przekątnej prostopadłościanu do podstawy
spis treści
więcej w MatTV
symbole kąt między przekątną ściany bocznej a przekątną podstawy
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy kąt między przekątnymi sąsiednich ścian bocznych
kąt między przekątnymi prostopadłościanu
wyprowadzenie wzoru na objętość i pole całkowite prostopadłościanu
H
spis treści
więcej w MatTV b
a
symbole
dodaj do drukowania wzór na objętość graniastosłupa:
zgłoś błąd na str. 964 V = Pp · H
szukasz i nie ma? dla prostopadłościanu pole podstawy (prostokąta) wynosi
6 maja 2007 Pp = a · b
pobierz nowszy
dlatego wzór na objętość prostopadłościanu to
V =a·b·H
pole całkowite prostopadłościanu to suma pól wszystkich ścian (prostokątów), dlatego
Pc = 2ab + 2bH + 2aH
sześcian
a a – krawędź sześcianu
spis treści ma 6 ścian, 12 krawędzi, 8 wierzchołków

a
więcej w MatTV
a
symbole
dodaj do drukowania
sześcian to graniastosłup, którego wszystkie ściany są kwadratami
szukasz i nie ma? kąty w sześcianie
6 maja 2007
pobierz nowszy objętość:
V = a3
pole całkowite:
Pc = 6a2
kąty w sześcianie
kąt nachylenia przekątnej sześcianu do podstawy
spis treści
więcej w MatTV
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
kąt między przekątnymi sześcianu
wyprowadzenie wzoru na objętość i pole całkowite sześcianu
a
spis treści
więcej w MatTV a
symbole a
dodaj do drukowania wzór na objętość graniastosłupa:

zgłoś błąd na str. 967 V = Pp · H
szukasz i nie ma? dla sześcianu pole podstawy (kwadratu) wynosi
6 maja 2007 Pp = a2
pobierz nowszy
dlatego wzór na objętość sześcianu to
V = a2 · a
V = a3
pole całkowite sześcianu to suma pól wszystkich sześciu ścian (kwadratów), dlatego
Pc = 6a2
graniastosłup trójkątny
H
spis treści c b
więcej w MatTV a
symbole
a, b, c – długości krawędzi podstawy
dodaj do drukowania H – wysokość
zgłoś błąd na str. 968 graniastosłup trójkątny ma 5 ścian, 9 krawędzi, 6 wierzchołków
szukasz i nie ma?
kąty w graniastosłupie trójkątnym
6 maja 2007
pobierz nowszy
graniastosłup prawidłowy trójkątny ma H

w podstawie trójkąt równoboczny a a
a
objętość i pole całkowite liczymy tak samo jak dla wszystkich graniastosłupów:
V = Pp · H Pc = 2Pp + Pb
jakub@matematyka.pisz.pl H – wysokość
www.matematyka.pisz.pl Pp – pole podstawy (trójkąta)
Pb – pole powierzchni bocznej (suma pól prostokątów)
kąty w graniastosłupie trójkątnym
kąt między przekątnymi scian bocznych
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 969 kąt między przekątną ściany bocznej a wysokością podstawy
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
monotoniczność i pochodna funkcji na przykładzie
f (x) = −x2 + 5 f 0 (x) = −2x
spis treści
więcej w MatTV
symbole
α α
−2 −1
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 970 tg α = f 0 (−2) = 4 tg α = f 0 (−1) = 2
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
tg α = f 0 (0) = 0
α α
tg α = f 0 (1) = −2 tg α = f 0 (2) = −4
graniastosłup czworokątny
H
spis treści d c
więcej w MatTV b
a
symbole
a, b, c, d – długości krawędzi podstawy
zgłoś błąd na str. 971 graniastosłup czworokątny ma 6 ścian, 12 krawędzi, 8 wierzchołków
szukasz i nie ma?
kąty w graniastosłupie czworokątnym
6 maja 2007
pobierz nowszy
H
graniastosłup prawidłowy czworokątny ma
a a
w podstawie kwadrat
a
a
www.matematyka.pisz.pl Pp – pole podstawy (czworokąta)
kąty w graniastosłupie czworokątnym
kąt nachylenia przekątnej graniastosłupa czworokątnego do podstawy
spis treści
więcej w MatTV
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
kąt między przekątnymi graniastosłupa czworokątnego
graniastosłup pięciokątny
H d c
spis treści e
więcej w MatTV a b
symbole
a, b, c, d, e – długości krawędzi podstawy
zgłoś błąd na str. 973 graniastosłup pięciokątny ma 7 ścian, 15 krawędzi, 10 wierzchołków
szukasz i nie ma?
kąty w graniastosłupie pięciokątnym
6 maja 2007
pobierz nowszy
graniastosłup prawidłowy pięciokątny ma H

w podstawie pięciokąt foremny a a
a a
a
www.matematyka.pisz.pl Pp – pole podstawy (pięciokąta)
kąty w graniastosłupie pięciokątnym
kąt nachylenia przekątnej graniastosłupa pięciokątnego do podstawy
spis treści
więcej w MatTV
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
kąt między przekątnymi graniastosłupa pięciokątnego
narysuj wykres następującej funkcji
y = |x|
rozwiązanie:
x −2 −1 0 1 2
spis treści y 2 1 0 1 2
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
y
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
x
y = 2|x|
rozwiązanie:
x −2 −1 0 1 2
więcej w MatTV
symbole
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy x
y = |x| − 1
rozwiązanie:
spis treści x −2 −1 0 1 2
więcej w MatTV
y 1 0 −1 0 1
symbole
dodaj do drukowania
y
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
x
x
y=
|x|
rozwiązanie:
x −2 −1 1 2
spis treści
y −1 −1 1 1
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
y
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
x
y = [x]
rozwiązanie:
[x] – część całkowita (cecha) liczby czyli największa liczba całkowita nie większa od x
spis treści
więcej w MatTV
x 3 12 2 13 1 4
7 0 − 12 −1 13 −3 34
symbole
y 3 2 1 0 0 −1 −2 −4
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
y
6 maja 2007
pobierz nowszy
y = x − [x]
rozwiązanie:
spis treści [x] – część całkowita liczby
więcej w MatTV
x − [x] – część ułamkowa (mantysa) liczby
symbole
dodaj do drukowania
x 3 12 2 13 1 4
7 0 − 12 −1 31 −3 43
zgłoś błąd na str. 980 y 1 1
0 4
0 1 2 1
2 3 7 2 3 4
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
y

−2x − 3 dla x ∈ h−5, −1)
f (x) =
x2 − 2 dla x ∈ h−1, 3)
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
y = −2x − 3 y = x2 − 2
symbole
dodaj do drukowania x −5 −3 −2 x −1 0 1 2
zgłoś błąd na str. 981 y 7 3 1 y −1 −2 −1 2
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy y
graniastosłup sześciokątny
H e d c
spis treści f
więcej w MatTV a b
symbole
a, b, c, d, e, f – długości krawędzi podstawy
zgłoś błąd na str. 982 graniastosłup sześciokątny ma 8 ścian, 18 krawędzi, 12 wierzchołków
szukasz i nie ma?
kąty w graniastosłupie sześciokątnym
6 maja 2007
pobierz nowszy
H
graniastosłup prawidłowy sześciokątny ma
w podstawie sześciokąt foremny a a a
a a a
www.matematyka.pisz.pl Pp – pole podstawy (sześciokąta)
kąty w graniastosłupie sześciokątnym
kąt nachylenia przekątnej graniastosłupa sześciokątnego do podstawy
spis treści
więcej w MatTV
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
kąt między przekątnymi graniastosłupa sześciokątnego
pole pięciokąta foremnego
pięciokąt foremny możemy podzielić na pięć przystających trójkątów równoramiennych
a a h .
ctg 36◦ = 1 · 12 a
spis treści ◦
72
72 ◦ h 36◦ 2a
więcej w MatTV h = 21 a ctg 36◦
72 ◦
72
1 1
◦
symbole a 72◦ a 2a 2a
dodaj do drukowania a pole trójkąta:

zgłoś błąd na str. 984 P = 21 ah
szukasz i nie ma?
P = 12 a · 12 a ctg 36◦
6 maja 2007 P = 14 a2 ctg 36◦

pobierz nowszy
pole pięciokąta foremnego: P = 5 · 14 a2 ctg 36◦ = 5 2

4a ctg 36◦
pole sześciokąta foremnego
sześciokąt foremny możemy podzielić na sześć przystających trójkątów równobocznych
a
a a pole trójkąta:
60◦ √
a2 3
60 ◦
spis treści
◦
60
a a P =
4
60 ◦
więcej w MatTV
60
◦
60◦
symbole a a a
dodaj do drukowania a
√ √
zgłoś błąd na str. 985 a2 3 3a2 3
pole sześciokąta foremnego: P = 6 · =
6 maja 2007
pobierz nowszy
graniastosłupy proste
H H
H
spis treści
więcej w MatTV
symbole Graniastosłup prosty to rodzaj wielościanu. Podstawy graniastosłupa prostego to dwa przy-
stające i równoległe wielokąty. Ściany graniastosłupa prostego to prostokąty prostopadłe do
dodaj do drukowania
podstaw. Graniastosłup prawidłowy to graniastosłup prosty, którego podstawą jest wielokąt
zgłoś błąd na str. 986 foremny.
szukasz i nie ma?
objętość: pole całkowite:
6 maja 2007 V = Pp · H Pc = 2Pp + Pb

pobierz nowszy
Pp – pole podstawy Pb – pole powierzchni bocznej
H – wysokość (suma pól wszystkich ścian bocznych)
graniastosłupy pochyłe
H H
H
www.matematyka.pisz.pl V = Pp · H Pc = 2Pp + Pb
Szukasz i nie ma? Napisz mi jakiego materiału szukałeś i go w tym ebook’u nie znalazłeś.
Dzięki.
spis treści
więcej w MatTV www.matematyka.pisz.pl/szukalem-i-nie-ma.html
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
programy jakie użyłem do napisania tego ebook’a
TEX – system do składu tekstu, szczególnie dobrze wychodzi składanie tekstów mate-
matycznych. Sposób jego używania jest podobny do pisania strony internetowej w
html. Otwierasz plik w dowolnym edytorze tekstowym (ja w emacsie) i wypisujesz
polecenia, które ci formatują tekst lub wzory. Przykładowo do wyświetlenia:
spis treści
f (x0 + h) − f (x0 )
więcej w MatTV f 0 (x0 ) = lim
h→0 h
symbole
trzeba wpisać: $$ f’(x 0) = \lim {h\to 0}{f(x 0+h)-f(x 0) \over h}$$
dodaj do drukowania Więcej na www.gust.org.pl i na http://pl.wikipedia.org/wiki/TeX
zgłoś błąd na str. 988 emacs – znakomity edytor, choć wiele osób przy pierwszym kontakcie z nim się znie-
szukasz i nie ma? chęca. Jego główną zaletą jest to, że każdy może do niego napisać rozszerzenie.
Oznacza to, że jeżeli marzy ci się jakaś specjalna funkcja w edytorze, to pewnie
6 maja 2007 ktoś miał ten problem przed tobą, już go rozwiązał i zamieścił to w internecie.
pobierz nowszy Więcej na http://pl.wikipedia.org/wiki/Emacs
linux – System operacyjny. Jest on darmowy, bardzo stabilny, wolny od wirusów, bez-
pieczny, szybki. Głowną zaletą linuksa jest możliwość dostosowania go do two-
ich wymagań. Nic cię w linuksie nie ogranicza, tylko twoja wyobraźnia. Masz
do dyspozycji tysiące darmowych programów. Wszystkim, którzy chcieliby go
poznać, polecam na początek bardzo przyjazną dystrybucję linuksa Ubuntu
www.ubuntu.pl. Ja używam debiana dystrybucji większej ale trudniejszej w
konfiguracji.
Przy pisaniu ebook’a używałem także: Xpdf, metapost, pdftk, perl, fluxbox, Adobe Reader
Cechą wszystkich powyższych programów jest to, że ludzie napisali je nie dla zysku. Chcieli
jakub@matematyka.pisz.pl mieć narzędzia, które robią dokładnie to, co wymyślili. Programy te zostały umieszczone w
www.matematyka.pisz.pl internecie, aby każdy mógł za darmo skorzystać z efektu ich pracy. Ten ebook by nie powstał,
gdyby nie twórcy powyższych programów.
ostrosłup trójkątny
H
c b
spis treści a
więcej w MatTV a, b, c – długości krawędzi podstawy
symbole H – wysokość
ostrosłup trójkątny ma 4 ściany, 6 krawędzi, 4 wierzchołki
dodaj do drukowania
kąty w ostrosłupie trójkątnym
szukasz i nie ma?
√
a a a
Pc = a2 3
6 maja 2007 √
pobierz nowszy a a a a a3 2
V =
a a 12
ostrosłup prawidłowy trójkątny ma w podsta- czworościan foremny ma cztery ściany,
wie trójkąt równoboczny, a wysokość pada na które są trójkątami równobocznymi
jego środek, jego ściany boczne to trzy przy-
stające trójkąty równoramienne
objętość i pole całkowite liczymy tak samo jak dla wszystkich ostrosłupów:
1
V = Pp · H Pc = Pp + Pb
3
www.matematyka.pisz.pl H – wysokość Pp – pole podstawy (trójkąta)
Pb – pole powierzchni bocznej (suma pól trójkątów)
kąty w ostrosłupie trójkątnym
kąt między krawędzią ściany bocznej a podstawą
spis treści
więcej w MatTV
symbole
kąt nachylenia ściany bocznej do podstawy
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
kąt między krawędzią ściany bocznej a krawędzią podstawy
kąty między wysokością a krawędzią boczną
wyprowadzenie wzoru na pole całkowite czworościanu
a a a
spis treści a a
więcej w MatTV a
symbole
√
dodaj do drukowania a2 3
pole trójkąta równobocznego: P =
4
czworościan składa się z czterech przystających trójkątów równobocznych, dlatego jego pole
szukasz i nie ma?
całkowite wynosi: √
a2 3 √
6 maja 2007 Pc = 4 · = a2 3
pobierz nowszy 4
wyprowadzenia wzoru na objętość czworościanu
a a a
H
spis treści a a
więcej w MatTV a
symbole √
6
dodaj do drukowania wysokość czworościanu: H = a
3
zgłoś błąd na str. 992 objętość
szukasz i nie ma?
1
V = Pp · H
3
6 maja 2007 √ √
pobierz nowszy 1 a2 3 6
V = · · a
3 4 3
√ √ √
a3 18 a3 9 · 2 3a2 2
V = = =
36 36 36
√
a3 2
V=
12
podstawa czworościanu (trójkąt równoboczny)
a a a a a
H
spis treści a a x
x
więcej w MatTV a a
symbole
√ √
dodaj do drukowania 2 2 a 3 a 3
x = h = · =
3 3 2 3
wysokość czworościanu
szukasz i nie ma? x2 + H 2 = a2
H 2 = a2 − x2
6 maja 2007 √ 2
pobierz nowszy H 2 = a2 − a 3 3
a2 ·3
H 2 = a2 − 9
2a2
H2 = 3
q √
2 2 √2 a
H= 3a = 3
√ √ √
H= √2 a · √3 6
3 3
= 3 a
√
6
H= a
3
ostrosłupy
H
H
spis treści H
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania Ostrosłup to rodzaj wielościanu. Podstawą ostrosłupa jest dowolny wielokąt, a ściany boczne
są trójkątami. Ostrosłup prawidłowy ma w podstawie wielokąt foremny, a jego wysokość pada
zgłoś błąd na str. 994 na środek podstawy. Ściany ostrosłupa foremnego są trójkątami równoramiennymi.
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 objętość: pole całkowite:

pobierz nowszy
1
3
Pp – pole podstawy Pb – pole powierzchni bocznej
H – wysokość (suma pól wszystkich ścian bocznych)
ostrosłup czworokątny
H
d c
spis treści a b
więcej w MatTV a, b, c, d – długości krawędzi podstawy
dodaj do drukowania ostrosłup czworokątny ma 5 ścian, 8 krawędzi, 5 wierzchołków
zgłoś błąd na str. 995 kąty w ostrosłupie czworokątnym
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy ostrosłup prawidłowy czworokątny ma w pod-
stawie kwadrat, a wysokość pada na jego śro-
H
dek, jego ściany boczne to cztery przystające
a a
trójkąty równoramienne
a
a
1
3
H – wysokość
Pp – pole podstawy (trójkąta)
kąty w ostrosłupie czworokątnym
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
kąty między naprzeciwległymi krawędziami ścian bocznych
ostrosłup pięciokątny
H
d c
e
spis treści a b
więcej w MatTV a, b, c, d, e – długości krawędzi podstawy
dodaj do drukowania ostrosłup pięciokątny ma 6 ścian, 10 krawędzi, 6 wierzchołków
zgłoś błąd na str. 997 kąty w ostrosłupie pięciokątnym
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy ostrosłup prawidłowy pięciokątny ma w podsta-
wie pięciokąt foremny, a wysokość pada na jego
H
środek, jego ściany boczne to pięć przystających
a a trójkątów równoramiennych
a a
a
1
3
H – wysokość
kąty w ostrosłupie pięciokątnym
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
kąt między sąsiednimi krawędziami ścian bocznych
ostrosłup sześciokątny
H
e d c
f
spis treści a b
więcej w MatTV a, b, c, d, e, f – długości krawędzi podstawy
dodaj do drukowania ostrosłup sześciokątny ma 7 ścian, 12 krawędzi, 7 wierzchołków
zgłoś błąd na str. 999 kąty w ostrosłupie sześciokątnym
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
H ostrosłup prawidłowy sześciokątny ma w podsta-
pobierz nowszy
wie sześciokąt foremny, a wysokość pada na jego
a a a środek, jego ściany boczne to sześć przystających
a a trójkątów równoramiennych
a
1
3
H – wysokość
kąty w ostrosłupie sześciokątnym
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
kąt między sąsiednimi krawędziami ścian bocznych
walec
H
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
walec
k
po obróceniu prostokąta wokół

prostej k otrzymujemy walec
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
objętość walca: V = πr 2 H
szukasz i nie ma? H
r
6 maja 2007
pobierz nowszy
powierzchnie walca można rozciąć na dwa Pp

koła i prostokąt o bokach 2πr i H r
pole podstaw walca: Pp = πr 2

Pb H
pole powierzchni bocznej: Pb = 2πrH
2πr
pole całkowite: Pc = 2Pp + Pb = 2πr 2 + 2πrH
r
Pp
stożek
k
po obróceniu trójkąta prostokątnego

wokół prostej k otrzymujemy stożek
spis treści
więcej w MatTV
symbole
γ l – tworząca stożka l= H 2 + r2
szukasz i nie ma? H l γ – kąt rozwarcia stożka
1 2
objętość stożka: V = 3 πr H
r
6 maja 2007
pobierz nowszy
α l
powierzchnie boczna stożka po rozłożeniu l
to wycinek koła
r
pole podstawy stożka: Pp = πr 2

pole powierzchni bocznej: Pb = πrl
pole całkowite: Pc = Pp + Pb = πr2 + πrl = πr(r + l)

wyprowadzenie wzoru na pole powierzchni bocznej stożka
powierzchnia boczna stożka to wycinek koła

spis treści łuk okręgu ma długość 2πr , ponieważ obej-
muje on podstawę stożka, czyli koło o promie-
więcej w MatTV
niu r α l
symbole
l
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? długość łuku: α
2π r
2πr = 360◦· 2πl
α

2πr = 360◦· 2πl : 2π
6 maja 2007
α
· l · 360◦

pobierz nowszy r= 360◦
r · 360◦ = α · l : l

r·360◦
α= l
pole wycinka koła
α
Pb = · πl2
360◦
r·360◦
Pb = l
· πl2
360◦
r
Pb = πl2
jakub@matematyka.pisz.pl l
www.matematyka.pisz.pl Pb = πrl
kula
k
po obróceniu koła wokół pro-

stej k otrzymujemy kulę
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 powierzchnia kuli to sfera, jej pole liczymy ze wzoru:

pobierz nowszy R
P = 4πR2
objętość kuli:
4 3
V = πR
3
• • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować i przekształcać wzory związane
z polem powierzchni i objętością graniastosłupów, wyznaczać pola
powierzchni i objętości graniastosłupów z zastosowaniem
trygonometrii
spis treści
D1 C1
więcej w MatTV Podstawą prostopadłościanu ABCDA1 B1 C1 D1
symbole jest prostokąt o bokach długości: |AD| = 3 i |AB| = 6.
Wysokość prostopadłościanu ma długość równą 6. Uza- A1
dodaj do drukowania B1
sadnij, za pomocą rachunków, że trójkąt BAD1 jest pro-
zgłoś błąd na str. 1006 stokątny.
szukasz i nie ma?
D C
6 maja 2007
pobierz nowszy
A B
• • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować i przekształcać wzory związane
z polem powierzchni i objętością ostrosłupów, wyznaczać pola
powierzchni i objętości ostrosłupów z zastosowaniem
trygonometrii
spis treści
więcej w MatTV √
Pole powierzchni całkowitej √prawidłowego ostrosłupa trójkątnego równą się 144 3, a
symbole
pole jego powierzchni bocznej 96 3. Oblicz objętość tego ostrosłupa.
dodaj do drukowania
Dach wieży ma kształt powierzchni bocznej ostrosłupa prawidłowego czworokątnego,
którego krawędź podstawy ma długość 4 m. Ściana boczna tego ostrosłupa jest nachylona
szukasz i nie ma? do płaszczyzny podstawy pod kątem 60◦ .
a) Sporządź pomocniczy rysunek i zaznacz na nim podane w zadaniu wielkości.
6 maja 2007 b) Oblicz, ile sztuk dachówek należy kupić, aby pokryć ten dach, wiedząc, że do pokrycia
pobierz nowszy 1 m2 potrzebne są 24 dachówki. Przy zakupie należy doliczyć 8% dachówek na zapas.
W ostrosłupie czworokątnym prawidłowym wysokości przeciwległych ścian bocznych

poprowadzone z wierzchołka ostrosłupa mają długości h i tworzą kąt o mierze 2α. Oblicz
objętość tego ostrosłupa.
• • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: określać własności brył obrotowych (kuli, walca,
stożka), stosować i przekształcać wzory związane z polem
powierzchni i objętości brył obrotowych, wyznaczać pola
powierzchni i objętości brył obrotowych z zastosowaniem
spis treści
trygonometrii
więcej w MatTV
symbole Do pewnego przepisu z książki kucharskiej należy przygotować 0, 25 litra płynu. Mamy
dodaj do drukowania do wyboru trzy szklanki w kształcie walca o wewnętrznych wymiarach: pierwsza o średnicy
– 6 cm i wysokości 10 cm, druga – o średnicy 5, 8 cm i wysokości 9, 5 cm oraz trzecia – o
zgłoś błąd na str. 1008 średnicy 6 cm i wysokości 9 cm.
szukasz i nie ma? Której szklanki objętość jest najbliższa 0, 25 litra? Odpowiedź uzasadnij.
6 maja 2007 Dane są dwie bryły: stożek, w którym długość promienia podstawy jest równa 4 dm
pobierz nowszy i wysokość ma długość 18π dm oraz ostrosłup prawidłowy czworokątny, w którym krawędź
√
podstawy ma długość 4 3 dm. Wiedząc, że objętości tych brył są równe, wyznacz kąt
nachylenia ściany bocznej ostrosłupa do podstawy.
kombinatoryka i prawdopodobieństwo

kombinatoryka:
• n! czyli n silnia
spis treści
• permutacje
• wariacje bez powtórzeń
więcej w MatTV
• wariacje z powtórzeniami
symbole • nk czyli n nad k czyli symbol Newtona

dodaj do drukowania • kombinacje

• reguła mnożenia
szukasz i nie ma? prawdopodobieństwo:
• doświadczenie losowe, zdarzenia elementarne, zdarzenie losowe
• aksjomatyczna definicja prawdopodobieństwa i jego własności
6 maja 2007
pobierz nowszy • klasyczna definicja prawdopodobieństwa
• prawdopodobieństwo warunkowe
• niezależność zdarzeń
• prawdopodobieństwo całkowite
• schemat Bernoulliego
elementy statystyki:
• średnia arytmetyczna, średnia ważona
• mediana
• wariancja i odchylenie standardowe
www.matematyka.pisz.pl rozwiązane zadania
n! czyli n silnia
0! = 1
n – liczba naturalna
spis treści n! = 1 · 2 · 3 · . . . · n dla n 1
więcej w MatTV
symbole
przykłady:
dodaj do drukowania 0! = 1
zgłoś błąd na str. 1010 1! = 1
szukasz i nie ma? 2! = 1 · 2 = 2
3! = 1 · 2 · 3 = 6
6 maja 2007 4! = 1 · 2 · 3 · 4 = 24
pobierz nowszy
5! = 1 · 2 · 3 · 4 · 5 = 120
6! = 1 · 2 · 3 · 4 · 5 · 6 = 720
permutacje
permutacją zbioru n-elementowego nazywamy każdy n-wyrazowy ciąg utworzony ze wszyst-
kich elementów danego zbioru
liczbę permutacji obliczamy ze wzoru
spis treści Pn = n!
więcej w MatTV
symbole przykłady:
dodaj do drukowania permutacje zbioru ab P2 = 2! = 1 · 2 = 2

2-elemetowego: a, b ba
szukasz i nie ma?
permutacje zbioru abc bac cab P3 = 3! = 1 · 2 · 3 = 6
3-elemetowego: a, b, c acb bca cba
6 maja 2007
pobierz nowszy
permutacje zbioru abcd bacd cabd dabc P4 = 4! = 1 · 2 · 3 · 4 = 24
4-elemetowego: a, b, c, d abdc badc cadb dacb
acbd bcad cbad dbac
acdb bcda cbda dbca
adbc bdac cdab dcab
adcb bdca cdba dcba
wariacje bez powtórzeń
k -wyrazową wariacją bez powtórzeń ze zbioru n-elementowego nazywamy każdy k -wyrazowy
ciąg o wyrazach różnych należących do n-elementowego zbioru
liczbę wariacji bez powtórzeń obliczamy ze wzoru
spis treści n!
Vnk =
więcej w MatTV (n − k)!
symbole
przykłady:
dodaj do drukowania 3! 1·2·3
2-wyrazowe wariacje ab ba ca V32 = (3−2)! = 1! =6
zgłoś błąd na str. 1012 bez powtórzeń ze zbioru ac bc cb
szukasz i nie ma? 3-elementowego: a, b, c
6 maja 2007
4! 1·2·3·4
pobierz nowszy 3-wyrazowe wariacje abc bac cab dab V43 = (4−3)! = 1! = 24
bez powtórzeń ze zbioru abd bad cad dac
4-elementowego: a, b, c, d acb bca cba dba
acd bcd cbd dbc
adb bda cda dca
adc bdc cdb dcb
4! 1·2·3·4
2-wyrazowe wariacje ab ba ca da V42 = (4−2)! = 2! = 12
bez powtórzeń ze zbioru ac bc cb db
jakub@matematyka.pisz.pl 4-elementowego: a, b, c, d ad bd cd dc
wariacje z powtórzeniami
k -wyrazową wariacją z powtórzeniami ze zbioru n-elementowego nazywamy każdy
k -wyrazowy ciąg o wyrazach należących do n-elementowego zbioru. Wyrazy mogą się po-
wtarzać.
liczbę wariacji z powtórzeniami obliczamy ze wzoru
spis treści
więcej w MatTV Wnk = nk
symbole
przykłady:
dodaj do drukowania
3-wyrazowe wariacje aaa baa W23 = 23 = 8
zgłoś błąd na str. 1013 z powtórzeniami ze zbioru aab bab
szukasz i nie ma? 2-elementowego: a, b aba bba
abb bbb
6 maja 2007
pobierz nowszy
2-wyrazowe wariacje aa ba ca W32 = 32 = 9
z powtórzeniami ze zbioru ab bb cb
3-elementowego: a, b, c ac bc cc
n

k czyli n nad k czyli symbol Newtona

n n!
=
k k! · (n − k)!

więcej w MatTV

symbole 5 5! 5! 3! · 4 · 5 20
= = = = = 10
3 3! · (5 − 3)! 3! · 2! 3! · 2! 2
dodaj do drukowania
6 62 · 7· 6 84

8 8! 8! 5! · 6 · 7 · 8
szukasz i nie ma? = = = = = 56
3 3! · (8 − 3)! 3! · 5! 3! · 5! 1· 6 21 · 6 31
6 maja 2007
7· 6 82 · 6 93 · 16 05

pobierz nowszy 10 10! 6! · 7 · 8 · 9 · 10
= = = = 210
4 4! · (10 − 4)! 4! · 6! 1· 6 21 · 6 31 · 6 41

5 5! 5!
= = = 1
5 5! · (5 − 5)! 5! · 0!

4 4! 4!
= = = 1
0 0! · (4 − 0)! 1 · 4!
kombinacje
Kombinacją k -elementową ze zbioru n-elementowego nazywamy dowolny podzbiór

k -elementowy danego zbioru n-elementowego. W podzbiorach kolejność elementów nie jest
ważna.
Liczbę kombinacji obliczamy ze wzoru:
spis treści

więcej w MatTV n
Cnk =
symbole k
dodaj do drukowania
przykłady:
zgłoś błąd na str. 1015 3 3! 2!·3

2-wyrazowe kombinacje ze zbioru {a, b} C32 = 2 = 2!(3−2)! = 1!·2! =3
szukasz i nie ma?
3-elementowego: a, b, c {a, c}
{b, c}
6 maja 2007
pobierz nowszy
4
4! 3!·4
3-wyrazowe kombinacje ze zbioru {a, b, c} C43 = 3 = 3!(4−3)! = 1!·3! =4
4-elementowego: a, b, c, d {a, b, d}
{a, c, d}
{b, c, d}
reguła mnożenia
Podzielmy daną czynność na dwa etapy. Jeżeli pierwszy etap można wykonać na n sposobów,
drugi etap można wykonać na k sposobów, to całą czynność można wykonać na n · k
sposobów.
przykład:
spis treści
więcej w MatTV ile można ułożyć liczb dwucyfrowych?
1 etap: wybranie pierwszej cyfry można wykonać na 9 sposobów (bez zera)
symbole
2 etap: wybranie drugiej cyfry można wykonać na 10 sposobów
dodaj do drukowania
wszystkich liczb dwucyfrowych jest
zgłoś błąd na str. 1016 9 · 10 = 90
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 Podzielmy daną czynność na trzy etapy. Jeżeli pierwszy etap można wykonać na n sposobów,
pobierz nowszy drugi etap można wykonać na k sposobów, a trzeci na p sposobów, to całą czynność można
wykonać na n · k · p sposobów.
podobnie jest gdy daną czynność można wykonać w czterech, pięciu etapach.
doświadczenie losowe, zdarzenia elementarne, zdarzenie losowe
doświadczenie losowe – w praktyce każda czynność, która może zakończyć się kilkoma nie-
przewidywalnymi wynikami np. rzut kostką do gry
zdarzenie elementarne – wynik doświadczenia losowego np. wyrzucenie na kostce
spis treści zdarzenie losowe – dowolny podzbiór wszystkich zdarzeń elementarnych np. wyrzucenie pa-
rzystej liczby oczek A = { }
więcej w MatTV
symbole zdarzenie elementarne sprzyjające zdarzeniu losowemu – zdarzenie elementarne, które spełnia
warunki zdarzenia losowego np. wyrzucenie , jeżeli zdarzenie losowe A to wyrzucenie
dodaj do drukowania parzystej liczby oczek
zgłoś błąd na str. 1017 Ω – zbiór wszystkich zdarzeń elementarnych np. Ω = { }
szukasz i nie ma? 0
A – zdarzenie losowe przeciwne do zdarzenia losowego A np. jeżeli A to wyrzucenie parzystej
liczby oczek, to A0 = { }
6 maja 2007
pobierz nowszy
aksjomatyczna definicja prawdopodobieństwa i jego własności
Ω – zbiór wszystkich zdarzeń elementarnych
Prawdopodobieństwem nazywamy funkcję, która każdemu zdarzeniu A ⊂ Ω przyporządko-
wuje liczbę P (A) tak, aby spełnione były warunki:
• P (A) 0
spis treści
• P (Ω) = 1
więcej w MatTV • jeśli A ∩ B = ∅, to P (A ∪ B) = P (A) + P (B)
symbole
dodaj do drukowania własności prawdopodobieństwa
jeśli P jest prawdopodobieństwem określonym na podzbiorach Ω, to dla dowolnych zdarzeń
A, B ⊂ Ω prawdziwe są związki:
szukasz i nie ma?
• P (∅) = 0
• P (A) ¬ 1
6 maja 2007 • jeśli A ⊂ B , to P (A) ¬ P (B)
pobierz nowszy • jeśli A i A0 są zdarzeniami przeciwnymi, to P (A0 ) = 1 − P (A)
• P (A ∪ B) = P (A) + P (B) − P (A ∩ B)
klasyczna definicja prawdopodobieństwa
Ω – zbiór wszystkich jednakowo prawdopodobnych zdarzeń elementarnych

|Ω| – liczba zdarzeń elementarnych w Ω
A – zdarzenie losowe
spis treści |A| – liczba zdarzeń elementarnych w A
więcej w MatTV Prawdopodobieństwo zajścia zdarzenia A
symbole
|A|
dodaj do drukowania P (A) =
|Ω|
szukasz i nie ma?
przykład:
6 maja 2007 Rzucamy kostką do gry . Jakie jest prawdopodobieństwo wypadnięcia parzystej liczby
pobierz nowszy oczek?
Ω={ }
|Ω| = 6
A={ }
|A| = 3
|A| 3 1
P (A) = = =
|Ω| 6 2
prawdopodobieństwo warunkowe
prawdopodobieństwo warunkowe zdarzenia A pod warunkiem, że zaszło zdarzenie B liczymy
ze wzoru:
P (A ∩ B)
P (A|B) =
P (B)
spis treści jeżeli P (B) > 0, A, B ⊂ Ω
więcej w MatTV
symbole Prawdopodobieństwo P (A|B) jest zazwyczaj różne od prawdopodobieństwa P (A), gdyż
informacja, że zaszło zdarzenie B ma wpływ na ocenę prawdopodobieństwa P (A).
dodaj do drukowania
przykład:
Zamykamy oczy i rzucamy kostką do gry Jakie jest prawdopodobieństwo, że wypadła
szukasz i nie ma?
parzysta liczba oczek?
3 1
6 maja 2007
P (A) = =
6 2
pobierz nowszy
jakie jest prawdopodobieństwo, że wypadła parzysta liczba oczek (zdarzenie A) pod warun-
kiem, gdy wiemy (ktoś nam powiedział), że liczba oczek jest mniejsza od 6 (zdarzenie B)?
Ω={ } |Ω| = 6
A={ }
|B| 5
B={ } |B| = 5 P (B) = |Ω| = 6
|A∩B| 2
A∩B ={ } |A ∩ B| = 2 P (A ∩ B) = |Ω| = 6
jakub@matematyka.pisz.pl P (A ∩ B) 2
2
6
www.matematyka.pisz.pl P (A|B) = = 5 =
P (B) 6
5
niezależność zdarzeń
dwa zdarzenia A, B są niezależne, jeżeli
P (A ∩ B) = P (A) · P (B)
spis treści Niezależność zdarzeń A i B oznacza np. że prawdopodobieństwo zdarzenia A nie zmienia
więcej w MatTV się, nawet wtedy gdy wiemy, że zaszło zdarzenie B .
symbole
przykład:
dodaj do drukowania
Ω={ } |Ω| = 6
A={ } – wyrzucenie parzystej liczby oczek |A| = 3
szukasz i nie ma? |A| 3 1
P (A) = |Ω| = 6 = 2
6 maja 2007 B={ } – wyrzucenie liczby oczek mniejszej od 5 |B| = 4
pobierz nowszy
|B| 4 2
P (B) = |Ω| = 6 = 3
1 2 1
P (A) · P (B) = 2 · 3 = 3
A∩B ={ } – część wspólna zdarzeń A i B |A ∩ B| = 2

|A∩B| 2 1
P (A ∩ B) = |Ω| = 6 = 3
P (A ∩ B) = P (A) · P (B)
jakub@matematyka.pisz.pl Zdarzenie A jest niezależne od zdarzenia B . Oznacza to np. że gdy po rzucie kostką
z zamkniętymi oczami, ktoś nam mówi, że liczba oczek jest mniejsza od 5, to
prawdopodobieństwo, że wypadła parzysta liczba oczek nie zmienia się, dalej wynosi
1
2 . P (A|B) = P (A)
wyprowadzenie wzoru na niezależność zdarzeń
Niezależność zdarzeń A i B oznacza np. że prawdopodobieństwo zdarzenia A nie zmienia

się, nawet wtedy gdy wiemy, że zaszło zdarzenie B .
P (A|B) = P (A)
spis treści
więcej w MatTV P (A ∩ B)
= P (A)
symbole P (B)
dodaj do drukowania P (A ∩ B) = P (A) · P (B)
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
prawdopodobieństwo całkowite
Jeżeli zbiór Ω podzielimy na podzbiory B1 , B2 takie, że B1 ∪ B2 = Ω, B1 ∩ B2 = ∅ i

P (B1 ) > 0 i P (B2 ) > 0, to dla dowolnego zdarzenia A ⊂ Ω prawdziwy jest wzór:
P (A) = P (A|B1 ) · P (B1 ) + P (A|B2 ) · P (B2 )

spis treści
więcej w MatTV
symbole Jeżeli zbiór Ω podzielimy analogicznie jak wyżej na trzy rozłączne podzbiory B1 , B2 , B3 to
otrzymamy wzór
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 1023 P (A) = P (A|B1 ) · P (B1 ) + P (A|B2 ) · P (B2 ) + P (A|B3 ) · P (B3 )
szukasz i nie ma?
Podobnie można zdefiniować wzór dla dowolnej ilości zbiorów B1 , B2 , B3 , . . .

6 maja 2007
pobierz nowszy
wyprowadzenie wzoru na prawdopodobieństwo całkowite
Jeżeli zbiór Ω podzielimy na podzbiory B1 , B2 takie, że B1 ∪ B2 = Ω, B1 ∩ B2 = ∅ i

P (B1 ) > 0 i P (B1 ) > 0, to dla dowolnego zdarzenia A ⊂ Ω prawdziwy jest wzór:
P (A) = P (A|B1 ) · P (B1 ) + P (A|B2 ) · P (B2 )

spis treści
więcej w MatTV wyprowadzenie:
symbole
dodaj do drukowania P (A) = P (A ∩ Ω) =
= P (A ∩ (B1 ∪ B2 )) =
= P ((A ∩ B1 ) ∪ (A ∩ B2 )) =
szukasz i nie ma?
zbiory A ∩ B1 i A ∩ B2 są rozłączne bo B1 ∩ B2 = ∅,
6 maja 2007 dlatego z definicji prawdopodobieństwa
pobierz nowszy
= P (A ∩ B1 ) + P (A ∩ B2 ) =
z prawdopodobieństwa warunkowego
= P (A|B1 ) · P (B1 ) + P (A|B2 ) · P (B2 )
schemat Bernoulliego
Próbą Bernoulliego nazywamy doświadczenie, w którym otrzymujemy jeden z dwóch możli-
wych wyników. Jeden z tych wyników nazywamy sukcesem, a drugi porażką. Jeżeli prawdo-
podobieństwo sukcesu wynosi p, to prawdopodobieństwo porażki q = 1 − p.
spis treści Schematem Bernoulliego nazywamy ciąg niezależnych powtórzeń prób Bernoulliego.
więcej w MatTV W schemacie Bernoulliego uzyskanie dokładnie k sukcesów w n próbach można obliczyć ze
symbole wzoru
n
dodaj do drukowania Pn (k) = · pk · q n−k
k
przykład:
szukasz i nie ma?
Rzucamy kostką do gry trzy razy. Jakie jest prawdobodobieństwo, że wypadnie do-
kładnie dwa razy?
6 maja 2007
pobierz nowszy n=3 – liczba rzutów
k=2 – liczba sukcesów (wypadniecie )
p = 16 – prawdopodobieństwo sukcesu (wypadniecie )
1 5
q =1− 6 = 6 – prawdopodobieństwo porażki (nie wypadło )
2 3−2
3 1 5
P3 (2) = · · =
2 6 6
3! 1 5
= · · =
(3 − 2)! · 2! 36 6
6 1 5 15
= · · =
jakub@matematyka.pisz.pl 1 · 2 36 6 216
Prawdopodobieństwo, że w trzech rzutach wypadnie dokładnie dwa razy, wynosi 216 .
średnia arytmetyczna, średnia ważona
średnia arytmetyczna n liczb a1 , a2 , . . . , an jest równa
a1 + a2 + . . . + an
a=
n
spis treści
więcej w MatTV przykład:
symbole średnia arytmetyczna ocen 2, 5, 4, 1, 2, 3 wynosi
dodaj do drukowania
2+5+4+1+2+3 17
zgłoś błąd na str. 1026 a= = ≈ 2, 8
6 6
szukasz i nie ma?
średnia ważona n liczb a1 , a2 , . . . , an którym przypisano odpowiednio dodatnie wagi

6 maja 2007
pobierz nowszy w1 , w2 , . . . , wn jest równa
w1 a1 + w2 a2 + . . . + wn an
a=
w1 + w2 + . . . + wn
przykład:
oceny: sprawdziany 2, 5; kartkówki 4, 1, 2; zadanie domowe 3
sprawdziany mają wagę 3, kartkówki wagę 2, zadania domowe 1
średnia ważona ocen wynosi
3·2+3·5+2·4+2·1+2·2+1·3 38
a= = ≈ 2, 9
3+3+2+2+2+1 13
mediana
medianą uporządkowanego rosnąco ciągu n danych liczbowych a1 ¬ a2 ¬ a3 ¬ . . . ¬ an
jest:
– dla n nieparzystego: środkowy wyraz ciągu
– dla n parzystego: średnia arytmetyczna środkowych wyrazów ciągu
spis treści
więcej w MatTV przykład I: przykład II:
oceny: 3, 5, 6, 1, 2, 4, 5 5, 1, 3, 4, 5, 2
symbole
uporządkowane: 1, 2, 3, 4, 5, 5, 6 1, 2, 3, 4, 5, 5
dodaj do drukowania
3+4 7
mediana: 4 2 = 2 = 3, 5
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy dlaczego mediana na ogół lepiej opisuje dane niż średnia arytmetyczna?
przykład:
zarobki w pewnej firmie: szef 12000 zł, sekretarka szefa 9000 zł, pracownicy 700 zł, 700
zł, 1000 zł, 1100 zł, 1200 zł
12000 + 9000 + 700 + 700 + 1000 + 1100 + 1200
średnia arytmetyczna: ≈ 3671zł
7
zarobki uporządkowane: 700, 700, 1000, 1100, 1200, 9000, 12000
mediana: 1100 zł
jak widać mediana (1100 zł) lepiej niż średnia arytmetyczna (3671 zł) oddaje, jak się w tej
jakub@matematyka.pisz.pl firmie zarabia
wariancja i odchylenie standardowe
Wariancją n danych liczbowych a1 , a2 , . . . , an średniej arytmetycznej a jest liczba
(a1 − a)2 + (a2 − a)2 + . . . + (an − a)2

σ2 =
n
spis treści σ – czytamy sigma
więcej w MatTV Odchylenie standardowe σ pierwiastek kwadratowy z wariancji
symbole
√
dodaj do drukowania σ= σ2
zgłoś błąd na str. 1028 przykład:

szukasz i nie ma? oceny: 2, 5, 1, 3
2+5+1+3
średnia arytmetyczna: a= 4 ≈ 2, 8
6 maja 2007 (2−2,8)2 +(5−2,8)2 +(1−2,8)2 +(3−2,8)2
pobierz nowszy
wariancja σ2 = 4 =
0,64+4,84+3,24+0,04
= 4 = 8,76
4 = 2, 19
√ √
odchylenie standardowe: σ = σ 2 = 2, 19 = 1, 5
Wariancja i odchylenie standardowe charakteryzują rozproszenie danych wokół średniej aryt-
metycznej. Mniejsza wartość odchylenie standardowego oznacza, że więcej jest liczb bliskich
średniej artytmetycznej np.
1223333445 a=3 σ ≈ 1, 1
Większa wartość odchylenia standardowego oznacza, że rozkład liczb jest bardziej równo-
jakub@matematyka.pisz.pl mierny, więcej jest skrajnych wyników np.
1112334555 a=3 σ ≈ 1, 6
• • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: obliczać prawdopdobieństwa zdarzeń losowych
na podstawie własności prawdopodobieństwa
5 7
spis treści
Niech A, B ⊂ Ω będą zdarzeniami losowymi, takimi że P (A) = 12 oraz P (B) = 11 .
Zbadaj, czy zdarzenia A i B są rozłączne.
więcej w MatTV
symbole Niech Ω będzie zbiorem wszystkich zdarzeń elementarnych i A ⊂ Ω, B ⊂ Ω. Oblicz
dodaj do drukowania P (A ∩ B) wiedząc, że P (A ∪ B) = 58 , P (A) = 12 , P (B 0 ) = 34 . Sprawdź, czy zdarzenia
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: prawdopodobieństwa zdarzeń losowych
na podstawie definicji klasycznej lub za pomocą drzewa
spis treści
W pudełku są trzy kule białe i pięć kul czarnych. Do pudełka można albo dołożyć jedną
kulę białą albo usunąć z niego jedną kulę czarną, a następnie wylosować z tego pudełka jedną
więcej w MatTV
kulę. W którym z tych przypadków wylosowanie kuli białej jest bardziej prawdopodobne?
symbole Wykonaj odpowiednie obliczenia.
dodaj do drukowania
Kupując los loterii można wygrać nagrodę główną, którą jest zestaw płyt kompaktowych
zgłoś błąd na str. 1030 lub jedną z 10 nagród książkowych. Przy zakupie jednego losu prawdopodobieństwo wygrania
szukasz i nie ma? nagrody książkowej jest równe 17 . Oblicz, ile losów jest pustych.
6 maja 2007 Wychowawca chce wybrać w sposób losowy 3 osoby, które mają pójść do sklepu. Oblicz
pobierz nowszy
okolicę.
Końcowy wynik obliczeń zapisz w postaci ułamka nieskracalnego.
Spośród wszystkich wierzchołków sześcianu wybieramy jednocześnie trzy wierzchołki.

Oblicz prawdopodobieństwo zdarzenia polegającego na tym, że otrzymamy wierzchołki trój-
jakub@matematyka.pisz.pl kąta równobocznego.
www.matematyka.pisz.pl Rzucamy pięć razy symetryczną kostką sześcienną. Oblicz prawdopodobieństwo zdarze-
nia, polegającego na tym, że „ jedynka” wypadnie co najmniej cztery razy.
• • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować schemat Bernoulliego do obliczania
prawdopodobieństwa
spis treści
Rzucamy n razy dwiema symetrycznymi sześciennymi kostkami do gry. Oblicz, dla jakich
n prawdopodobieństwo otrzymania co najmniej raz tej samej liczby oczek na obu kostkach
więcej w MatTV 671
jest mniejsze od 1296 .
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: odczytywać dane z tabel, diagramów i wykresów,
przedstawiać dane empirycznie w postaci tabel, diagramów
i wykresów przeprowadzać analizę ilościową przedstawianych
danych, obliczać średnią arytmetyczną, średnią ważoną, medianę
spis treści wariancję i odchylenie standardowe danej próby
więcej w MatTV
symbole Dane dotyczące wzrostu chłopców z klasy II B przedstawione są na diagramie.
dodaj do drukowania
a) Oblicz średni wzrost chłopców z klasy II B 5
liczba chłopców
zgłoś błąd na str. 1032 (podaj wynik dokładny) 4
szukasz i nie ma?
3
b) Ilu chłopców z klasy II B ma wzrost
2
6 maja 2007 wyższy od średniego?
pobierz nowszy 1
0
164
165
166
167
168
169
170
171
172
wzrost w cm
Tabelka przedstawia wyniki testu:
Ocena 1 2 3 4 5 6
spis treści a) Sporządź diagram słupkowy przedstawiający zestawieni wyników testów.

więcej w MatTV b) Oblicz średnią arytmetyczną uzyskanych ocen.
symbole c) Oblicz, ilu uczniów uzyskało ocenę wyższą od średniej arytmetycznej ocen.
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? oceny negatywne
Obok na wykresie, pokazano wyniki
oceny pozytywne
egzaminu maturalnego z matematyki w pewnej 120
6 maja 2007 110 109
szkole, w ciągu ostatnich 4 lat. 102 106
pobierz nowszy
100
Korzystając z tych danych:
liczba maturzystów
a) odczytaj i zapisz, w którym roku maturę 80
z matematyki zdawało najwięcej uczniów.
Ile ich było? 60
b) oblicz, ile procent uczniów zdało maturę
40
z matematyki w 2000 roku,
c) oblicz, ile procent uczniów nie zdało matury 20
z matematyki w ciągu całego omawianego 7 8
5 6
okresu 4 lat. 0
1997 1998 1999 2000
jakub@matematyka.pisz.pl lata
wybranych 50 kantorach w naszym kraju.
Kurs sprzedaży (w złotych) 1,99 2,01 2,02 2,05

Liczba kantorów 30 15 3 2
spis treści
więcej w MatTV w tym dniu.
symbole b) Podaj liczbę kantorów, w których tego dnia kurs sprzedaży marki niemieckiej był niższy
dodaj do drukowania od obliczonego średniego kursu sprzedaży.

szukasz i nie ma?
Kostka masła produkowanego przez pewien zakład mleczarski ma nominalną masę 20
dag. W czasie kontroli zakładu zważono 150 losowo wybranych kostek masła. Wyniki badań
6 maja 2007 przedstawiono w tabeli.
pobierz nowszy
a) Na podstawie danych przedstawionych w tabeli oblicz średnią arytmetyczną oraz odchylenie

standardowe masy kostki masła.
b) Kontrola wypada pozytywnie, jeśli średnia masa kostki masła jest równa masie nominalnej
i odchylenie standardowe nie przekracza 1 dag. Czy kontrola zakładu wypadła pozytywnie?
Odpowiedź uzasadnij.
W poniższej tabeli przedstawiono wyniki sondażu przeprowadzonego w grupie uczniów,
dotyczącego czasu przeznaczonego dziennie na przygotowywanie zadań domowych.
Czas
1 2 3 4
(w godzinach)
spis treści
więcej w MatTV Liczba
5 10 15 10
uczniów
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? a) Naszkicuj diagram słupkowy ilustrujący
wyniki tego sondażu
6 maja 2007
pobierz nowszy b) Oblicz średnią liczbę godzin, jaką
uczniowie przeznaczają dziennie na
przygotowanie zadań domowych.
c) Oblicz wariancję i odchylenie

standardowe czasu przeznaczonego
dziennie na przygotowanie zadań
domowych. Wynik podaj z dokładnością
do 0, 01.
klikając niebieską strzałkę cofasz się
nie przeglądaj tego ebook’a strona po stronie, nie używaj rolki w myszce, po tym
ebook należy poruszać się TYLKO klikając wszystko co niebieskie
spis treści
więcej w MatTV
kliknij trójkąt, tam jest rozwiązanie
symbole
x2 − 3x = 0
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? kliknij
1
P = ah
6 maja 2007 2
pobierz nowszy
kliknij

(x + 3)2 = x2 + 6x + 9
∆ = 32 − 4 · 2 · 1 = 9 − 8 = 1
kliknij
MatTV
spis treści
więcej w MatTV Ta zielona strzałka oznacza, że jest komentarz wideo do zadania. Kliknij
„więcej w MatTV”. Uruchomisz przeglądarkę internetową, która wczyta
symbole
stronę, gdzie wysłuchasz i obejrzysz mój komentarz do zadania.
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Drukowanie
spis treści
To co teraz oglądasz ciężko wydrukować, ze względu na kolorowe tło
więcej w MatTV i menu. Przeglądając ebook dodawaj strony do wydrukowania klikając
symbole tutaj.
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 1038 Uruchomi się przeglądarka internetowa, która wczyta stronę www, gdzie
szukasz i nie ma? zostanie zapisane jaką stronę dodałeś z ebooka. Następnie wróć do czy-
tania i dodawaj następne strony do wydrukowania. Gdy już skończysz,
będziesz mógł na stronie www utworzyć z dodanych stron plik pdf. Nie
6 maja 2007
będzie on zawierał tła i menu i będziesz mógł go wydrukować.
pobierz nowszy
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Orginał wymagań maturalnych dostępny jest w informatorze maturalnym z matematyki do-

stępnym na stronach cke.
spis treści
poziom podstawowy na czarno poziom rozszerzony na zielono
więcej w MatTV
symbole Liczby i ich zbiory
dodaj do drukowania zdający zna: zdający potrafi:
Zbiory; suma, iloczyn, różnica a) wyznaczać: sumę, iloczyn, różnicę zbiorów,
zgłoś błąd na str. 1039 zbiorów. Podstawowe pojęcia ra- b) wyznaczać dopełnienie zbioru,
szukasz i nie ma? chunku zdań.
c) stosować własności działań na zbiorach,
d) stosować język matematyki w zapisie rozwiązań
zadań,
6 maja 2007
e) stosować alternatywę, koniunkcję, implikację,
pobierz nowszy równoważność zdań oraz zaprzeczenie zdania,
f) stosować prawa logiczne w dowodzeniu twierdzeń
Zbiór liczb rzeczywistych i jego a) planować i wykonywać obliczenia,
podzbiory: liczby naturalne (liczby b) porównywać liczby wymierne, rzeczywiste,
pierwsze), liczby całkowite, wy- c) przedstawiać liczby wymierne w różnych
mierne i niewymierne. Rozwinięcie
dzięsiętne liczby rzeczywistej. postaciach (ułamek zwykły, ułamek dziesiętny),
d) usuwać niewymierność z mianownika ułamka,
e) wyznaczać przybliżenia dzięsiętne danej liczby
rzeczywistej z zadaną dokładnością (również,
z użyciem kalkulatora),
e) wykonywać działania na wyrażeniach
algebraicznych (w tym stosować wzory
jakub@matematyka.pisz.pl skróconego mnożenia, również na sześcian sumy
i różnicy oraz i różnicę sześcianów)
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •

zdający zna: zdający potrafi:
spis treści
Działania na potęgach. Potęga o wykonywać działania na potęgach o wykładnikach
więcej w MatTV wykładniku wymiernym. całkowitych i wymiernych
symbole Oś liczbowa. Przedziały na osi licz- a) zapisywać za pomocą przedziałów zbiory opisane
bowej. Sumy przedziałów. Iloczyny nierównościami
dodaj do drukowania i różnice takich zbiorów. b) wyznaczać sumę, iloczyn, różnicę, dopełnienie
przedziałów liczbowych oraz innych podzbiorów
zgłoś błąd na str. 1040 zbioru liczb rzeczywistych
szukasz i nie ma? Wartość bezwzględna liczby rze- a) obliczać wartość bezwzględną liczby
czywistej. Interpretacja geome- b) zaznaczać na osi liczbowej zbiory opisane za
tryczna.
pomocą równań i nierówności z wartością
6 maja 2007 bezwględną typu:
pobierz nowszy |x − a| = b, |x − a| < b, |x − a| > b
c) obliczać odległość punktów na osi liczbowej
Pojęcie błędu przybliżenia. Szaco- a) szacować wyniki obliczeń z zadaną dokładnością
wanie wartości liczbowych. Obli- b) wyznaczać błąd względny i bezwzględny
czenia procentowe.
c) posługiwać się procentem w rozwiązywaniu zadań
d) porównywać wielkości
Indukcja matematyczna stosować zasadę indukcji matematycznej w dowodze-
niu twierdzeń
a) rozwiązywać równania, nierówności i układy
Równania i nierówności z warto- równań liniowych z wartością bezwzględną
ścią bezwzględną i ich interpreta- b) stosować definicję wartości bezwględnej
cja geometryczna. liczby rzeczywistej i jej własności
(np.: | − x| = |x|, |x| 0, |xy| = |x| · |y|)
jakub@matematyka.pisz.pl w rozwiązywaniu zadań
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
spis treści Funkcje i ich własności

więcej w MatTV zdający zna: zdający potrafi:
symbole Pojęcie funkcji. Wykres funkcji a) podawać przykłady funkcji
liczbowej. b) określać funkcję wzorem, tabelką, wykresem,
dodaj do drukowania grafem opisem słownym
c) wyznaczać wartości funkcji dla danego argumentu
zgłoś błąd na str. 1041 d) szkicować wykres funkcji określonej: grafem,
szukasz i nie ma? tabelką, wzorem, słownie
Wyznaczanie dziedziny funkcji, jej a) określać z wykresu:
miejsc zerowych, zbioru wartości, - dziedzinę funkcji,
6 maja 2007 - zbiór wartości funkcji,
pobierz nowszy wartości największej i najmniejszej - wartość funkcji mając dany argument,
w danym przedziale, przedziałów - argument mając daną wartość funkcji
monotoniczności. - miejsca zerowe funkcji
- przedziały monotoniczności funkcji
- zbiór argumentów, dla których funkcja
przyjmuje wartości dodatnie (ujemne)
- najmniejszą i największą wartość funkcji
b) wyznaczać dziedzinę funkcji określonej wzorem
c) badać monotoniczność funkcji na podstawie
definicji
Zastosowania funkcji do opisu za- a) określać zależność funkcyjną między wielkościami
leżności w przyrodzie, gospodarce liczbowymi
b) opisywać za pomocą funkcji zależności
i życiu codziennym. w przyrodzie, gospodarce i życiu codziennym
jakub@matematyka.pisz.pl c) interpretować zależności funkcyjne na podstawie
danego wzoru
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •

spis treści
Przesuwanie wykresu funkcji a) przesuwać wykres funkcji wzdłuż osi x lub osi y
więcej w MatTV wzdłuż osi x i osi y układu współrzędnych
symbole b) przesuwać wykres funkcji o dany wektor
c) zapisywać wzór funkcji otrzymanej w wyniku
dodaj do drukowania przesunięcia o dany wektor
a) określać na podstawie wykresu
zgłoś błąd na str. 1042 Różnowartościowość funkcji różnowartościowość funkcji
szukasz i nie ma? b) badać różnowartościowość funkcji
z wykorzystaniem definicji
a) określać na podstawie wykresu parzystość,
6 maja 2007 Funkcje parzyste, nieparzyste, nieparzystość i okresowość funkcji
pobierz nowszy okresowe.
b) badać z wykorzystaniem definicji: parzystość,
nieparzystość, okresowość funkcji
a) na podstawie danego wykresu funkcji y = f (x)
Przekształcenie wykresu funkcji sporządzać wykres funkcji:
przez zmianę skali i przez symetrię
względem osi y = −f (x), y = f (−x), y = −f (−x),
y = f (x − a) + b, y = k · f (x), y = f (k · x)
y = f (|x|), y = |f (x)|
b) zapisywać wzór funkcji otrzymanej w wyniku
danego przekształcenia
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
spis treści Wielomiany i funkcje wymierne

symbole Funkcja liniowa a) sporządzać wykres funkcji liniowej
b) podawać wzór funkcji liniowej o zadanych
dodaj do drukowania własnościach
c) rozwiązywać równania i nierówności liniowe
zgłoś błąd na str. 1043 z jedną niewiadomą
szukasz i nie ma? d) określać liczbę rozwiązań równania liniowego
z jedną niewiadomą
e) rozwiązywać zadania tekstowe prowadzące
6 maja 2007 do równań i nierówności liniowych z jedną
niewiadomą
pobierz nowszy
f) rozwiązywać algebraicznie i graficznie układy
równań liniowych z dwiema niewiadomymi
g) rozwiązywać zadania tekstowe prowadzące
do układu równań liniowych z dwiema
niewiadomymi
h) rozwiązywać układy trzech równań liniowych
z trzema niewiadomymi
i) rozwiązywać układy dwóch równań liniowych
z parametrem (w tym określać liczbę
rozwiązań układu w zależności od parametru)
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
spis treści Trójman kwadratowy i jego pier- a) wyznaczać miejsca zerowe funkcji kwadratowej
wiastki. Wykres funkcji kwadrato- b) przedstawiać funkcję kwadratową w różnych
więcej w MatTV wej. postaciach: ogólnej, iloczynowej, kanonicznej
symbole c) sporządzać wykres funkcji kwadratowych
d) odczytywać własności funkcji kwadratowej
dodaj do drukowania z jej wykresu
e) określać przedziały monotoniczności funkcji
zgłoś błąd na str. 1044 kwadratowej
szukasz i nie ma? f) wyznaczać największą i najmniejszą wartość
funkcji kwadratowej w przedziale
g) wykorzystywać własności funkcji kwadratowej
6 maja 2007 i jej wykresu do rozwiązywania zadań
pobierz nowszy optymalizacyjnych
Rozwiązywanie zadań prowadzą- a) rozwiązywać równania i nierówności kwadratowe
cych do rówań i nierówności stop- z jedną niewiadomą
nia drugiego b) graficznie rozwiązywać równania i nierówności
kwadratowe z jedną niewiadomą
c) rozwiązywać zadania tekstowe prowadzące
do równań i nierówności kwadratowych
c) stosować wzory Viete’a
e) rozwiązywać równania, nierówności i układy
równań stopnia drugiego z wartością
bezwzględną lub z parametrem
f) rozwiązywać algebraicznie i graficznie układy
równań z dwiema niewiadomymi, z których
jakub@matematyka.pisz.pl przynajmniej jedno jest stopnia drugiego
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
spis treści Wielomiany. Działania na wielo- a) rozpoznawać wielomian jednej zmiennej i określać
mianach. jego stopień
więcej w MatTV b) wykonywać działania (dodawanie, odejmowanie,
symbole mnożenie) na wielomianach jednej zmiennej
c) rozpoznawać wielomiany równe
dodaj do drukowania Dzielenie wielomianów z resztą. a) wykonywać dzielenie wielomianu przez wielomian
zgłoś błąd na str. 1045 Twierdzenie Bézouta. Zastosowa- b) sprawdzać, czy liczba jest pierwiastkiem
nie do znajdowania pierwiastków wielomianu
szukasz i nie ma? wielomianów metodą rozkładania c) rozkładać wielomiany na czynniki między innymi
z wykorzystaniem twierdzenia Bézouta oraz
na czynniki. twierdzenia o wymiernych pierwiastkach
6 maja 2007 wielomianu o współczynnikach całkowitych
pobierz nowszy d) rozwiązywać równania wielomianowe
e) określać krotność pierwiastka wielomianu
f) rozwiązywać równania, nierówności
wielomianowe z wartością bezwzględną lub
z parametrem
Działania na wyrażeniach wymier- a) określać dziedzinę wyrażenia wymiernego
nych. Funkcja homograficzna. b) wykonywać działania na wyrażeniach wymiernych
c) określać dziedzinę i zbiór wartości funkcji
homograficznej
d) szkicować wykresy funkcji homograficznych
e) wyznaczać miejsce zerowe funkcji homograficznej
f) wyznaczać przedziały monotoniczności funkcji
homograficznej
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
spis treści Rozwiązywanie równań i nierówno- rozwiązywać równania i nierówności związane z funk-
ści z funkcją homograficzną. cją homograficzną
więcej w MatTV a) wyznaczać dziedzinę funkcji wymiernej
Definicja funkcji wymiernej. Roz-
symbole b) rozwiązywać równania i nierówności
wiązywanie równań i nierówności wymierne
dodaj do drukowania wymiernych. c) rozwiązywać równania, nierówności oraz
układy równań i nierówności wymiernych
zgłoś błąd na str. 1046 z wartością bezwzględną lub z parametrem
szukasz i nie ma? a) obliczać współczynniki rozwinięcia dwumianu
Dwumian Newtona Newtona
b) korzystać z dwumianu Newtona
6 maja 2007 w rozwiązywaniu zadań
pobierz nowszy Funkcje trygonometryczne
Funkcje trygonometryczne kąta a) obliczać wartości funkcji trygonometrycznych kąta
ostrego w trójkącie prostokątnym. ostrego oraz wyznaczać miarę kąta, gdy dana
jest wartość funkcji trygonometrycznej tego kąta
b) rozwiązywać zadania geometryczne z
wykorzystywaniem funkcji trygonometrycznych
kąta ostrego w trójkącie prostokątnym
Miara łukowa kąta. Definicja funk- a) stosować miarę łukową i stopniową kąta
cji trygonometrycznych dowolnego b) stosować definicje funkcji trygonometrycznych
kąta dowolnego kąta oraz zmiennej rzeczywistej
Wykresy funkcji trygonometrycz- szkicować wyresy funkcji trygnometrycznych i na
nych. podstawie wykresu określać ich własności
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
spis treści Najprostsze tożsamości trygono- a) stosować związki między funkcjami
metryczne. trygonometrycznymi tego samego kąta do
więcej w MatTV dowodzenia tożsamości trygonometrycznych:
symbole sin2 α + cos2 α = 1, tg α = cossin α
α,
tg α · ctg α = 1
dodaj do drukowania b) stosować wzory na funkcje trygonometryczne
sumy i różnicy kątów, wzory na sumy
zgłoś błąd na str. 1047 i różnice funkcji trygonometrycznych, wzory
na funkcje trygonometryczne wielokrotności
szukasz i nie ma? kąta
Wzory redukcyjne stosować wzory redukcyjne do przekształcania wyra-
6 maja 2007 żeń trygonometrycznych
pobierz nowszy Proste równania trygonometryczne rozwiązywać równania trygonometryczne (również z
wykorzystaniem wzorów wymienionych w poprzed-
nich punktach
Ciągi liczbowe
Definicja i przykłady ciągów licz- a) określać ciąg wzorem ogólnym
bowych. b) wyznaczać wyrazy ciągu określonego wzorem
ogólnym
c) sporządzać wykres danego ciągu
d) podawać własności ciągu na podstawie jego
wykresu
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
spis treści Ciąg arytmetyczny i geometryczny. a) badać czy ciąg jest arytmetyczny (geometryczny)
Wzór na n-ty wyraz. Wzór na b) wyznaczać ciąg arytmetyczny (geometryczny)
więcej w MatTV sumę n początkowych wyrazów na podstawie wskazanych danych
symbole c) obliczać sumę na n kolejnych wyrazów ciągu
arytmetycznego (geometrycznego)
dodaj do drukowania d) stosować własności ciągu arytmetycznego
(geometrycznego) w zadaniach (także
zgłoś błąd na str. 1048 tekstowych)
szukasz i nie ma? Procent składany. Oprocentowanie stosować procent składany w zadaniach również do-
lokat i kredytów. tyczących oprocentowania lokat i kredytów
6 maja 2007 a) określać ciąg wzorem rekurencyjnym

Przykłady ciągów zdefiniowanych
pobierz nowszy b) na podstawie określenia rekurencyjnego
rekurecyjnie. ciągu podawać wzór ogólny na n-ty wyraz
tego ciągu
a) podawać przykłady ciągów: zbieżnego,
Pojęcie granicy ciągu. Obliczanie rozbieżnego
granic niektórych ciągów. Suma b) stosować twierdzenia o granicy sumy,
szeregu geometrycznego. różnicy, iloczynu i ilorazu ciągów zbieżnych
do obliczania granic ciągów
c) badać warunek istnienia sumy szeregu
geometrycznego
d) obliczać sumę szeregu geometrycznego
e) zamieniać ułamek okresow na zwykły
f) stosować w zadaniach wzór na sumę szeregu
geometrycznego
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
spis treści Planimetria

symbole Własności czworokątów wy- a) określać własności podstawowych figur płaskich
pukłych. Okrąg wpisany w czwo- (odcinek, półprosta, prosta, kąt, wielokąt, okrąg
dodaj do drukowania rokąt. Okrąg opisany na czworo- koło) i posługiwać się nimi
kącie.
b) posługiwać się własnościami: symetralnej odcinka
zgłoś błąd na str. 1049 dwusiecznej kąta, środkowych boków trójkąta
kątów środkowych i wpisanych w koło
szukasz i nie ma?
c) korzystać z własności czworokątów wypukłych
opisanych na okręgu i wpisanych w okrąg
6 maja 2007 Wyznaczanie związków miarowych obliczać obwody i pola podstawowych figur płaskich,
pobierz nowszy w figurach płaskich z zastosowa- między innymi z zastosowaniem funkcji trygonome-
niem trygonometrii trycznych.
Oś symetrii i środek symetrii fi- a) rozpoznawać wielokąty foremne
gury.
b) podawać przykłady figur osiowosymetrycznych
oraz środkowosymetrycznych
c) wyznaczać oś symetrii i środek symetrii figury
Twierdzenie Talesa i jego związ- a) stosować twierdzenie Talesa do rozwiązywania
kek z podobieństwiem. Cechy po- problemów teoretycznych lub praktycznych
dobieństwa trójkątów b) rozpoznawać trójkąty podobne na podstawie cech
podobieństwa trójkątów
c) stosować cechy podobieństwa trójkątów do
rozwiązywania problemów teoretycznych lub
praktycznych
jakub@matematyka.pisz.pl Twierdzenie sinusów i twierdzenie stosować: twierdzenie cosinusów, twierdzenie sinu-
www.matematyka.pisz.pl cosinusów. sów, związki miarowe w trójącie oraz funkcje trygono-
metryczne do rozwiązywania zadań matematycznych
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •

spis treści
Przykłady przekształceń geome- a) stosować własności: izometrii (symetrii,
więcej w MatTV trycznych: symetria osiowa, prze- obrotu i przesunięcia) w rozwiązywaniu zadań
symbole sunięcie, obrót, symetria środ-
kowa. b) stosować własności figur przystających
w rozwiązywaniu zadań
dodaj do drukowania
Wekory. Dodawanie wektorów i a) wykonywać działania na wektorach
zgłoś błąd na str. 1050 mnożenie wektora przez liczbę. (dodawanie, odejmowanie, mnożenie przez
Jednokładność. liczbę) – w ujęciu analitycznym i syntetycznym
szukasz i nie ma? b) znajdować obraz figury jednokładnej do danej
c) stosować własności jednokładności
6 maja 2007 i podobieństwa w rozwiązywaniu zadań
pobierz nowszy
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
spis treści Geometria analityczna

symbole Równanie prostej na płaszczyźnie. a) rozpoznawać równanie prostej w postaci ogółnej
Półpłaszczyzna – opis za pomocą i kierunkowej
dodaj do drukowania nierówności. b) interpretować współczynnniki w równaniu
kierunkowym prostej
zgłoś błąd na str. 1051 c) wyznaczać równanie prostej określonej przez dwa
szukasz i nie ma? punkty o danych współrzędnych
d) wyznaczać równanie prostej równoległej
(prostopadłej) do danej
6 maja 2007 e) badać wzajemne położenie prostej w ujęciu
pobierz nowszy syntetycznym i analitycznym
f) graficznie przedstawiać równania i nierówności
liniowe z dwiema niewiadomymi
g) zaznaczać w układzie współrzędnych zbiór
punktów określony przez układ nierówności
liniowych
h) opisywać za pomocą układu nierówności zbiory
punktów
Odległość na płaszczyźnie karte- wyznaczać odległość: dwóch punktów, punktu od
zjańskiej. prostej, dwóch prostych równoległych
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •

spis treści
a) przedstawiać okrąg za pomocą równania z
więcej w MatTV Okrąg i koło we współrzędnych dwiema niewiadomymi
symbole b) przedstawiać koło za pomocą nierówności
z dwiema niewiadomymi
dodaj do drukowania c) graficznie przedstawiać równania
(nierówności) drugiego stopnia z dwiema
zgłoś błąd na str. 1052 niewiadomymi – okrąg (koło), sumę
mnogościową dwóch prostych (kątów)
szukasz i nie ma?
a) określać wzajemne położenie prostej i okręgu
Punkty przecięcia prostej z okrę- oraz dwóch okręgów – w ujęciu
6 maja 2007 giem i pary okręgów syntetycznym i analitycznym
pobierz nowszy b) obliczać współrzędne wspólnych punktów
prostej i okręgu oraz dwóch okręgów
c) posługiwać się równaniem okręgu i prostej
Stereometria
Graniastosłupy i ostrosłupy. Wa- a) określać własności podstawowych figur
lec, stożek, kula. przestrzennych: graniastosłupów i ostrosłupów
(prostych, prawidłowych)
b) określać własności brył obrotowych (kuli, walca,
stożka)
c) rysować siatki wielościanów
d) stosować i przekształacać wzory związane z polem
powierzchni i objętością wielościanów i brył
jakub@matematyka.pisz.pl obrotowych
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •

spis treści
Wzajemne położenie krawędzi i a) badać wzajemne położenia prostych i płaszczyzn
więcej w MatTV ścian brył: kąt nachylenia prostej w przestrzeni
do płaszczyzny i kąt dwuścienny. b) stosować pojęcia: kąta dwuściennego, kąta między
symbole
prostą i płaszczyzną w rozwiązywaniu zadań
dodaj do drukowania Wyznaczanie związków miarowych wyznaczać pola powierzchni i objętości wielościanów
w bryłach z zastosowaniem trygo- i brył obrotowych z zastosowaniem trygonometrii
zgłoś błąd na str. 1053 nometrii.
szukasz i nie ma? Przekroje płaskie graniastosłupów wyznaczać przekroje płaskie wielościanów
i ostrosłupów
6 maja 2007 a) rozróżniać wielościany foremne
Wielościany foremne
pobierz nowszy b) określać własności wielościanów foremnych
c) stosować własności wielościanów foremnych
Rachunek prawdopodobieństwa
a) obliczać wartości n! oraz n

Proste zadania kombinatoryczne k
b) stosować wzory na liczbę: permutacji, kombinacji
oraz wariacji z powtórzeniami i bez powtórzeń
c) rozwiązywać zadania tekstowe z zastosowaniem
wzorów kombinatorycznych
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •

spis treści
Pojęcie prawdopodobieństwa i jego a) określać zbiór (skończony) zdarzeń elementarnych
więcej w MatTV własności doświadczenia losowego
symbole b) wyznaczać liczbę wszystkich zdarzeń
elementarnych oraz liczbę zdarzeń elementarnych
dodaj do drukowania sprzyjających danemu zdarzeniu losowemu
c) stosować własności prawdopodobieństwa
zgłoś błąd na str. 1054 do rozwiązywania zadań
szukasz i nie ma? Obliczanie prawdopodobieństwa a) obliczać prawdopodobieństwa zdarzeń losowych
zdarzeń w skończonych przestrze- na podstawowie definicji klasycznej
lub za pomocą drzewa
niach probabilistycznych
6 maja 2007 b) obliczać prawdopodobieństwa zdarzeń losowych
na podstawowie własności prawdopodobieństwa
pobierz nowszy
Elementy statystyki opisowej: śred- a) odczytywać dane z tabeli, diagramów i wykresów
nia arytmetyczna, średnia ważona, b) przedstawiać dane empiryczne w postaci tabel
mediana, wariancja i odchylenie diagramów i wykresów
c) przeprowadzać analizę ilościową przedstawionych
standardowe (liczone z próby) danych
d) obliczać średnią arytmetyczną, średnią ważoną
medianę zbiorów danych
e) obliczać wariancję i odchylenie standardowe danej
próby
f) przetwarzać informacje
g) przeprowadzać analizę jakościową
przedstawionych danych
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •

spis treści
Prawdopodobieństwo warunkowe. obliczać prawdopodobieństwo warunkowe i całkowite
więcej w MatTV Wzór na prawdopodobieństwo cał- w skończonym zbiorze zdarzeń elementarnych
symbole kowite
Niezależność zdarzeń badać niezależność zdarzeń w skończonym zbiorze
dodaj do drukowania zdarzeń elementarnych
zgłoś błąd na str. 1055 Schemat Bernoulliego stosować schemat Bernoulliego do obliczania praw-
dopodobieństwa
szukasz i nie ma?
Funkcje wykładnicze i logarytmiczne
6 maja 2007 a) porównywać potęgi o wykładnikach

Potęga o wykładniku rzeczywistym rzeczywistych
pobierz nowszy
b) stosować własności potęg do przekształcania
wyrażeń zawierających potęgi
o wykładnikach rzeczywistych
a) posługiwać się własnościami funkcji
Definicja i wykresu funkcji wykład- wykładniczych i logarytmicznych
niczych i logarytmicznych
b) szkicować wykresy funkcji wykładniczych
i logarytmicznych
a) rozwiązywać równania i nierówności
Proste równania i nierówności wy- wykładnicze i logarytmiczne
kładnicze i logarytmiczne
b) rozwiązywać układy równań i nierówności
wykładniczych i logarytmicznych
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •

spis treści
Ciągłość i pochodna funkcji
więcej w MatTV
symbole a) badać ciągłość funkcji
Pojęcie funkcji ciągłej
b) korzystać z ciągłości funkcji przy badaniu
dodaj do drukowania własności funkcji oraz rozwiązaniu równań
zgłoś błąd na str. 1056 a) obliczać pochodną funkcji w punkcie
Pojęcie pochodnej. Interpretacja na podstawie definicji
szukasz i nie ma? geometryczna i fizyczna pochod-
nej b) korzystać z geometrycznej interpretacji
pochodnej funkcji w punkcie (np. wyznaczać
równanie stycznej do wykresu funkcji
6 maja 2007 w danym punkcie)
pobierz nowszy
Obliczanie pochodnej wielomia- obliczać pochodne wielomianów i funkcji wymiernych
nów i funkcji wymiernych
a) wyznaczać przedziały monotoniczności
Związek pochodnej z istnieniem funkcji
ekstremów i z monotonicznością
funkcji b) wyznaczać ekstrema funkcji
c) wyznaczać najmniejszą i największą wartość
funkcji w przedziale domkniętym
Zastosowanie pochodnej do stosować pochodną do rozwiązywania zadań optyma-

rozwiązania prostych problemów lizacyjnych
praktycznych
wymagania maturalne
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Oryginał wymagań maturalnych dostępny jest w informatorze maturalnym z matematyki

dostępnym na stronach cke.
spis treści
więcej w MatTV
• liczby i ich zbiory
• funkcje i ich własności
symbole
• wielomiany i funkcje wymierne
dodaj do drukowania • funkcje trygonometryczne
• ciągi liczbowe
• planimetria
szukasz i nie ma? • geometria analityczna
• stereometria
6 maja 2007 • rachunek prawdopodobieństwa
pobierz nowszy • funkcje wykładnicze i logarytmiczne
• ciągłość i pochodna funkcji
zbiory
zbiory na ogół oznaczamy dużymi literami: A, B , C ,. . . , a elementy małymi literami a, b,

c,. . .
1
a∈A – a jest elementem zbioru A np. 2 ∈ N, 3∈W
spis treści 2
√
a 6∈ A – a nie jest elementem zbioru A np. 3 ∈
6 N, 7 6∈ C
więcej w MatTV
symbole ∅ – zbiór pusty (nie zawiera żadnego elementu)
dodaj do drukowania A = B – zbiory A i B są równe, czyli mają te same elementy
zgłoś błąd na str. 1058 A ⊂ B – zbiór A zawiera się w B , zbiór A jest podzbiorem zbioru B
szukasz i nie ma?
np. A = {1, 2}, B = {1, 2, 3}, A ⊂ B
6 maja 2007
pobierz nowszy
zbiór możemy określić na dwa sposoby:
1. wymieniając wszystkie jego elementy np.
A = {1, 5, 8}, B = {c, d, k}, C = {siostra, brat, ciotka}
2. podając, własności jakie mają spełniać wszystkie elementy tego zbioru i tylko one np.
A = {x ∈ R : x < 2} – zbiór liczb rzeczywistych mniejszych od 2
B = {x ∈ C : x2 = 4} – zbiór liczb całkowitych, których kwadrat jest równy 4
działania na zbiorach
suma: A ∪ B
Suma zbiorów A i B to zbiór zawierający wszystkie elementy ze zbiorów A i B .
przykład:
A = {1, 3} B = {3, 5} A ∪ B = {1, 3, 5}
spis treści
więcej w MatTV
część wspólna (iloczyn): A ∩ B
symbole Część wspólna zbiorów A i B to zbiór zawierający elementy wspólne dla zbiorów A i B .
dodaj do drukowania przykład:
zgłoś błąd na str. 1059 A = {1, 3} B = {3, 5} A ∩ B = {3}
szukasz i nie ma?
różnica : A \ B
Różnica zbiorów A i B to zbiór zawierający liczby należące do zbioru A, ale nie należące do
6 maja 2007
pobierz nowszy zbioru B .
przykład:
A = {1, 3, 8} B = {3, 5} A \ B = {1, 8}
dopełnienie: A0
Dopełnienie zbioru A do zbioru X to zbiór zawierająca elementy ze zbioru X nie należące
do zbioru A.
przykład:
X = {1, 4, 6, 7} A = {1, 7} A0 = {4, 6}
własności działań na zbiorach
przemienność dodawania i mnożenia zbiorów
A∪B =B∪A A∩B =B∩A
spis treści
więcej w MatTV łączność dodawania i mnożenia zbiorów
symbole
(A ∪ B) ∪ C = A ∪ (B ∪ C) (A ∩ B) ∩ C = A ∩ (B ∩ C)
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? rozdzielność dodawania zbiorów względem mnożenia
6 maja 2007 A ∪ (B ∩ C) = (A ∪ B) ∩ (A ∪ C)
pobierz nowszy
rozdzielność mnożenia zbiorów względem dodawania
A ∩ (B ∪ C) = (A ∩ B) ∪ (A ∩ C)
prawa De Morgana
(A ∪ B)0 = A0 ∩ B 0 (A ∩ B)0 = A0 ∪ B 0
• • • • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający zna: zbiory
wypisz elementy podanych zbiorów

spis treści A = {1, 2, 3, . . . , 12} B = {x ∈ N : x < 5}
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: wyznaczać sumę, iloczyn, różnicę zbiorów
wyznacz A ∪ B , A ∩ B , A \ B , B \ A, jeśli
spis treści A = {2, 8, 4, 5} B = {4, 1, 3, 8}
więcej w MatTV A = {5, 6, 2} B = {3, 4}
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
wypisz elementy zbioru A = {1, 2, 3, . . . , 12}
rozwiązanie:
A = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12}

spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
wypisz elementy zbioru B = {x ∈ N : x < 5}
rozwiązanie:
B = {x ∈ N : x < 5}
B – zbiór liczb naturalnych mniejszych od 5
spis treści
więcej w MatTV B = {0, 1, 2, 3, 4}
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
A = {2, 8, 4, 5} B = {4, 1, 3, 8}
rozwiązanie:
spis treści
suma: A ∪ B = {2, 8, 4, 5, 1, 3}
więcej w MatTV
symbole część wspólna: A ∩ B = {8, 4}
dodaj do drukowania różnica: A \ B = {2, 5}
zgłoś błąd na str. 1065 różnica: B \ A = {1, 3}
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
A = {5, 6, 2} B = {3, 4}
rozwiązanie:
spis treści
suma: A ∪ B = {5, 6, 2, 3, 4}
więcej w MatTV
symbole część wspólna: A∩B =∅
dodaj do drukowania różnica: A \ B = {5, 6, 2}
zgłoś błąd na str. 1066 różnica: B \ A = {3, 4}
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: wyznaczać dopełnienie zbioru
wyznacz dopełnienie zbioru A do zbioru liczb naturalnych

spis treści A = {3, 4, 5}
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
wyznacz dopełnienie zbioru A do zbioru liczb naturalnych
A = {3, 4, 5}
rozwiązanie:
spis treści
dopełnienie zbioru A do zbioru liczb naturalnych
więcej w MatTV
symbole A0 = {0, 1, 2, 6, 7, 8, 9, . . .}
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
zdanie w logice
Zdaniem w logice nazywamy każde zdanie oznajmujące, o którym można jednoznacznie po-
wiedzieć, że jest prawdziwe alblo fałszywe. Zdanie prawdziwe ma wartość logiczną 1, a zdanie
fałszywe 0. Zdania w logice oznaczamy małymi literami: p, q , r ,. . .

więcej w MatTV zdania wartość logiczna
symbole 3>1 1
dodaj do drukowania 8+5=7 0

5∈C 1
szukasz i nie ma? kwadrat ma cztery boki 1
każde dwa trójkąty są przystające 0
6 maja 2007 we Wrocławiu rosną drzewa 1
pobierz nowszy
kwantyfikatory
^
– czytamy: „ dla każdego x należącego do X ”
x∈X
_
spis treści – czytamy: „ istnieje x należące do X ”
więcej w MatTV x∈X
symbole
dodaj do drukowania przykłady:
^
zgłoś błąd na str. 1070 x2 0 – dla każdego x należącego do zbioru liczb rzeczywistych, x2
szukasz i nie ma? x∈R jest większe lub równe 0
^
6 maja 2007
−2x ∈ C – dla każdego x należącego do zbioru liczb naturalnych, −2x
pobierz nowszy x∈N należy do zbioru liczb całkowitych
_
x+3=5 – istnieje x należący do zbioru liczb rzeczywistych taki, że
x∈R x+3=5
_
2x − 1 < 10 – istnieje x należący do zbioru liczb całkowitych taki, że
x∈C 2x − 1 < 10
^ _
x+y = 5 – dla każdej liczby rzeczywistej x istnieje liczba rzeczywista y
x∈R y∈R taka, że x + y = 5
_ ^
xn 0 – istnieje liczba naturalna n taka, że dla każdej liczby rzeczywi-
jakub@matematyka.pisz.pl n∈N x∈R stej x xn 0
rachunek zdań
zaprzeczenie (negacja) zdania: ∼p p ∼p

∼ p czytamy: „ nieprawda, że p ” 1 0
0 1
spis treści koniunkcja zdań: p∧q p q p∧q

więcej w MatTV p ∧ q czytamy: „ p i q ” 1 1 1
symbole 1 0 0
0 1 0
dodaj do drukowania
0 0 0
szukasz i nie ma? alternatywa zdań: p∨q p q p∨q
p ∨ q czytamy: „ p lub q ” 1 1 1
6 maja 2007 1 0 1
0 0 0
implikacja (wynikanie) zdań: p⇒q p q p⇒q

p ⇒ q czytamy: „ jeżeli p to q ” 1 1 1
1 0 0
0 1 1
0 0 1
równoważność zdań: p⇔q p q p⇔q

p ⇔ q czytamy: „ p wtedy i tylko wtedy, gdy q ” 1 1 1
jakub@matematyka.pisz.pl 1 0 0
0 0 1
prawa logiczne
prawo logiczne (inaczej tautologia) jest zawsze prawdziwe, niezależnie od wartości zdań
p, q, r, . . ., z którego jest złożone
prawo przemiennności koniunkcji p∧q ⇔ q∧p
prawo przemiennności alternatywy p∨q ⇔ q∨p
spis treści
prawo łączności koniunkcji (p ∧ q) ∧ r ⇔ p ∧ (q ∧ r)
więcej w MatTV
prawo łączności alternatywy (p ∨ q) ∨ r ⇔ p ∨ (q ∨ r)
symbole
prawo rozdzielności koniunkcji p ∧ (q ∨ r) ⇔ (p ∧ q) ∨ (p ∧ r)
dodaj do drukowania względem alternatywy
zgłoś błąd na str. 1072 prawo rozdzielności alternatywy p ∨ (q ∧ r) ⇔ (p ∨ q) ∧ (p ∨ r)
względem koniunkcji
szukasz i nie ma?
prawo podwójnego przeczenia ∼ (∼ p) ⇔ p
6 maja 2007 prawo zaprzeczenia implikacji ∼ (p ⇒ q) ⇔ (p∧ ∼ q)
pobierz nowszy
prawa De Morgana
∼ (p ∧ q) ⇔ (∼ p) ∨ (∼ q)
∼ (p ∨ q) ⇔ (∼ p) ∧ (∼ q)
prawa De Morgana dla zdań z kwantyfikatorami

!
^ _
∼ p(x) ⇔ ∼ p(x)
x x
!
_ ^
∼ q(x) ⇔ ∼ q(x)
jakub@matematyka.pisz.pl x x
• • • • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować własności działań na zbiorach
wyznacz A ∪ B ∪ C i A ∩ B ∩ C , jeśli
spis treści A = {1, 3, 5, 7, 8} B = {5, 8, 9, 4, 1} C = {2, 1, 8, 4, 3}
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
wyznacz A ∪ B ∪ C i A ∩ B ∩ C , jeśli
A = {1, 3, 5, 7, 8} B = {5, 8, 9, 4, 1} C = {2, 1, 8, 4, 3}
rozwiązanie:
korzystamy z łączności dodawania zbiorów:
spis treści
więcej w MatTV A ∪ B ∪ C = (A ∪ B) ∪ C = {1, 3, 5, 7, 8, 9, 4} ∪ {2, 1, 8, 4, 3} = {1, 3, 5, 7, 8, 9, 4, 2}
symbole
dodaj do drukowania korzystamy z łączności mnożenia zbiorów:
A ∩ B ∩ C = (A ∩ B) ∩ C = {1, 5, 8} ∩ {2, 1, 8, 4, 3} = {1, 8}
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować język matematyki w zapisie
rozwiązań zadań
zapisz za pomocą symboli matematycznych

spis treści
więcej w MatTV
dla każdego x rzeczywistego, jego kwadrat jest większy lub równy 0
dla każdego n naturalnego (−1)n równa się 1 lub −1
symbole
zbiór liczb naturalnych mniejszych od 5
dodaj do drukowania zbiór liczb naturalnych parzystych
zbiór liczb naturalnych nieparzystych
zbiór liczb całkowitych podzielnych przez 3
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
dla każdego x rzeczywistego, jego kwadrat jest większy lub równy 0
rozwiązanie: ^
x2 0
x∈R
spis treści
więcej w MatTV
dla każdego n naturalnego (−1)n równa się 1 lub −1
symbole
rozwiązanie:
dodaj do drukowania ^
(−1)n = 1 ∨ (−1)n = −1
zgłoś błąd na str. 1076 n∈N
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
zbiór liczb naturalnych mniejszych od 5
rozwiązanie:
{n ∈ N : n < 5}
spis treści
więcej w MatTV zbiór liczb naturalnych parzystych
symbole
rozwiązanie:
dodaj do drukowania {n ∈ N : n = 2k ∧ k ∈ N}
szukasz i nie ma?
zbiór liczb naturalnych nieparzystych

pobierz nowszy {n ∈ N : n = 2k + 1 ∧ k ∈ N}
zbiór liczb całkowitych podzielnych przez 3

rozwiązanie:
{n ∈ C : n = 3k ∧ k ∈ C}
• • • • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować alternatywę, koniunkcję, implikację
równoważność zdań oraz zaprzeczenie zdania
oceń wartość logiczną zdania

spis treści
więcej w MatTV 2<5∧4<5 2<5⇒2<8
symbole 3 < −5 ∧ 8 ¬ 10 82 = 16 ⇒ 82 = 15
2>0∨3=5 3∈N⇔3∈C
dodaj do drukowania
0 ¬ −1 ∨ 8 > 10 5 < 10 ⇔ 8 : 3 = 5
szukasz i nie ma? zapisz zaprzeczenie zdania
5<3 3 < 2 ∧ 52 = 10
6 maja 2007 32 2 = 3 ∨ −3 > 5
pobierz nowszy
2<5∧4<5
rozwiązanie:
2 < 5 – prawda 4 < 5 – prawda
na podstawie tabeli koniunkcji
spis treści
więcej w MatTV
2<5∧4<5=1∧1=1
symbole
dodaj do drukowania Odp. zdanie 2 < 5 ∧ 4 < 5 jest prawdziwe

szukasz i nie ma? oceń wartość logiczną zdania
3 < −5 ∧ 8 ¬ 10
pobierz nowszy
3 < −5 – fałsz 8 ¬ 10 – prawda
na podstawie tabeli koniunkcji
3 < −5 ∧ 8 ¬ 10 = 0 ∧ 1 = 0
Odp. zdanie 3 < −5 ∧ 8 ¬ 10 jest fałszywe
2>0∨3=5
rozwiązanie:
2 > 0 – prawda 3 = 5 – fałsz
na podstawie tabeli alternatywy
spis treści
więcej w MatTV
(2 > 0 ∨ 3 = 5) = 1 ∨ 0 = 1
symbole
dodaj do drukowania Odp. zdanie 2 > 0 ∨ 3 = 5 jest prawdziwe

0 ¬ −1 ∨ 8 > 10
pobierz nowszy
0 ¬ −1 – fałsz 8 > 10 – fałsz
na podstawie tabeli alternatywy
0 ¬ −1 ∨ 8 > 10 = 0 ∨ 0 = 0
Odp. zdanie 0 ¬ −1 ∨ 8 > 10 jest fałszywe
2<5⇒2<8
rozwiązanie:
2 < 5 – prawda 2 < 8 – prawda
na podstawie tabeli implikacji
spis treści
więcej w MatTV
(2 < 5 ⇒ 2 < 8) = (1 ⇒ 1) = 1
symbole
dodaj do drukowania Odp. zdanie 2 < 5 ⇒ 2 < 8 jest prawdziwe

82 = 16 ⇒ 82 = 15
pobierz nowszy
82 = 16 – fałsz 82 = 15 – fałsz
na podstawie tabeli implikacji
(82 = 16 ⇒ 82 = 15) = (0 ⇒ 0) = 1
Odp. zdanie 82 = 16 ⇒ 82 = 15 jest prawdziwe
3∈N⇔3∈C
rozwiązanie:
3 ∈ N – prawda 3 ∈ C – prawda
na podstawie tabeli równoważności
spis treści
więcej w MatTV
(3 ∈ N ⇔ 3 ∈ C) = (1 ⇔ 1) = 1
symbole
dodaj do drukowania Odp. zdanie 3 ∈ N ⇔ 3 ∈ C jest prawdziwe

5 < 10 ⇔ 8 : 3 = 5
pobierz nowszy
5 < 10 – prawda 8 : 3 = 5 – fałsz
na podstawie tabeli równoważności
(5 < 10 ⇔ 8 : 3 = 5) = (1 ⇔ 0) = 0
Odp. zdanie 5 < 10 ⇔ 8 : 3 = 5 jest fałszywe
zapisz zaprzeczenie zdania
5<3
rozwiązanie:
∼ (5 < 3) = 5 3
spis treści
więcej w MatTV zapisz zaprzeczenie zdania
symbole 32
dodaj do drukowania rozwiązanie:
zgłoś błąd na str. 1083 ∼ (3 2) = 3 < 2
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
zapisz zaprzeczenie zdania
3 < 2 ∧ 52 = 10
rozwiązanie:
korzystamy z pierwszego prawa De Morgana
spis treści
∼ (3 < 2 ∧ 52 = 10) =
więcej w MatTV
symbole ∼ (3 < 2) ∨ ∼ (52 = 10) =
dodaj do drukowania 3 2 ∨ 52 6= 10

szukasz i nie ma? zapisz zaprzeczenie zdania
2 = 3 ∨ −3 > 5
6 maja 2007
pobierz nowszy rozwiązanie:
korzystamy z drugiego prawa De Morgana
∼ (2 = 3 ∨ −3 > 5) =

∼ (2 = 3) ∧ ∼ (−3 > 5) =
2 6= 3 ∧ −3 ¬ 5
matematyczny blog
Mam problem z zadaniami, które mają krótkie rozwiązania.
Jako przykład zobacz jakie są rozwiązania do przykładów
tutaj. To są proste przykłady jak liczyć logarytmy. Każde
rozwiązanie zajmuje jedną stronę, lecz powierzchnia strony
spis treści jest zajęta jedynie w niewielkiej części. Może być do dener-
wujące. Aby zobaczyć następny przykład trzeba się cofnąć i
więcej w MatTV
klinąć trójkąt tego przykładu. Od pewnego czasu więc, gru-
symbole
puję krótsze rozwiązania w pary. Zobacz tutaj. Ma to taką
dodaj do drukowania zaletę, że czytasz jedno rozwiązanie, następnie drugie i mo-
żesz je porównać. Dzięki temu łatwiej zrozumiesz metodę
rozwiązywania. Pozostała kwestia jak rozdzielić rozwiąza-
szukasz i nie ma? nia tak, aby się nie zlewały. Dałem więc między rozwiązania
linie. Przykład zobacz tutaj. to rozwiązanie ma też tą zaletę,
6 maja 2007 że filmiki w MatTV będą dłuższe
pobierz nowszy
• • • • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: zapisywać za pomocą przedziałów zbiory
opisane nierównościami
zapisz i zaznacz na osi liczbowej za pomocą przedziału lub sumy przedziałów

spis treści
więcej w MatTV A = {x ∈ R : x > 5} D = {x ∈ R : x ¬ −2 ∨ x > 1}

symbole B = {x ∈ R : x ¬ −3} E = x ∈ R : x2 < 4
C = {x ∈ R : x < 4 ∧ x −3} F = {x ∈ R : |x| 5}
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
A = {x ∈ R : x > 5}
rozwiązanie:
spis treści A = (5, ∞)
więcej w MatTV 5
symbole
dodaj do drukowania B = {x ∈ R : x ¬ −3}
szukasz i nie ma? B = (−∞, −3i
−3
6 maja 2007
pobierz nowszy
C = {x ∈ R : x < 4 ∧ x −3}
rozwiązanie:
C = h−3, 4)
−3 4
D = {x ∈ R : x ¬ −2 ∨ x > 1}
rozwiązanie:
spis treści D = (−∞, −2i ∪ (1, ∞)
-2 1 x
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania E = x ∈ R : x2 < 4


szukasz i nie ma?
x2 < 4
x < 2 i x > −2
6 maja 2007
pobierz nowszy E = (−2, 2)
−2 2
F = {x ∈ R : |x| 5}
rozwiązanie:
|x| 5
x 5 lub x ¬ −5
F = (−∞, −5i ∪ h5, ∞)
jakub@matematyka.pisz.pl -5 5 x
• • • • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: obliczać wartość bezwzględną liczby
oblicz wartość bezwzględną

√
spis treści |5| |2 − 3| |π − 3, 14|
więcej w MatTV
√ √
| − 31| |3 2 − 5| |3 − 2 5|
symbole √ √ √
|0| |2 3 − 3 2| | − 2 − 5|
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
|5| | − 31| |0|
rozwiązanie:
spis treści korzystamy z definicji wartości bezwzględnej
więcej w MatTV
|5| = 5 | − 31| = 31 |0| = 0
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
oblicz wartość bezwzględną √
|2 − 3|
rozwiązanie:
√ √ √
2− 3= 4− 3>0
korzystamy z definicji wartości bezwzględnej
spis treści
|2 − 3| = 2 − 3
symbole
dodaj do drukowania
√
zgłoś błąd na str. 1091 |3 2 − 5|
szukasz i nie ma?
rozwiązanie:
√ √ √ √ √
3 2 − 5 = 9 · 2 − 25 = 18 − 25 < 0
6 maja 2007
pobierz nowszy korzystamy z definicji wartości bezwzględnej
√ √ √ √
|3 2 − 5| = −(3 2 − 5) = −3 2 + 5 = 5 − 3 2
√ √
|2 3 − 3 2|
rozwiązanie:
√ √ √ √ √ √
2 3 − 3 2 = 4 · 3 − 9 · 2 = 12 − 18 < 0
jakub@matematyka.pisz.pl √ √ √ √ √ √ √ √
|2 3 − 3 2| = −(2 3 − 3 2) = −2 3 + 3 2 = 3 2 − 2 3
|π − 3, 14|
rozwiązanie:
dokładniejsze przybliżenie: π ≈ 3, 14159 dlatego π − 3, 14 > 0
spis treści
więcej w MatTV
|π − 3, 14| = π − 3, 14
symbole
dodaj do drukowania
√
zgłoś błąd na str. 1092 |3 − 2 5|
szukasz i nie ma?
rozwiązanie:
√ √ √ √ √
3 − 2 5 = 9 − 4 · 5 = 9 − 20 < 0
6 maja 2007
pobierz nowszy korzystamy z definicji wartości bezwzględnej
√ √ √ √
|3 − 2 5| = −(3 − 2 5) = −3 + 2 5 = 2 5 − 3
√
|− 2 − 5|
rozwiązanie:
√
− 2−5 <0
jakub@matematyka.pisz.pl √ √ √
|− 2 − 5| = −(− 2 − 5) = 2 + 5
odległość liczb na osi liczbowej
odległość liczb (punktów) a, b na osi liczbowej jest równa |b − a|
|b − a|
spis treści
a b
więcej w MatTV
symbole przykład:
2
dodaj do drukowania
3 5
|5 − 3| = |2| = 2
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: obliczać odległość punktów na osi liczbowej
rozwiąż, korzystając z interpretacji geometrycznej na osi liczbowej

spis treści |x| = 3 |x| < 2 |x| > 1
więcej w MatTV |x − 3| = 2 |x − 2| ¬ 3 |x − 1| > 2
symbole
|x + 1| = 3 |x + 3| < 1 |x + 2| 3
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
|x| = 3
rozwiązanie:
spis treści odległość liczb na osi liczbowej
więcej w MatTV
symbole |x| = 3
dodaj do drukowania |x − 0| = 3
szukamy liczb odległych o 3 od liczby 0
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 3 3
pobierz nowszy −7 −6 −5 −4 −3 −2 −1 0 1 2 3 4 5 6
szukane liczby to −3 i 3
|x − 3| = 2
rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole |x − 3| = 2
dodaj do drukowania
szukamy liczb odległych o 2 od liczby 3
szukasz i nie ma?
2 2
6 maja 2007 −7 −6 −5 −4 −3 −2 −1 0 1 2 3 4 5 6
pobierz nowszy
szukane liczby to 1 i 5
|x + 1| = 3
rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole |x + 1| = 3
dodaj do drukowania |x − (−1)| = 3

szukamy liczb odległych o 3 od liczby −1
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 3 3
pobierz nowszy −7 −6 −5 −4 −3 −2 −1 0 1 2 3 4 5 6
szukane liczby to −4 i 2
|x| < 2
rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole |x| < 2
dodaj do drukowania |x − 0| < 2

szukamy liczb, których odległość od 0 jest mniejsza niż 2
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy −7 −6 −5 −4 −3 −2 −1 0 1 2 3 4 5 6
szukane liczby x należą do przedziału (−2, 2)
|x − 2| ¬ 3
rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole |x − 2| ¬ 3
dodaj do drukowania
szukamy liczb, których odległość od 2 jest mniejsza lub równa 3
szukasz i nie ma?
−7 −6 −5 −4 −3 −2 −1 0 1 2 3 4 5 6
6 maja 2007
pobierz nowszy
szukane liczby x należą do przedziału h−1, 5i
|x + 3| < 1
rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole |x + 3| < 1
|x − (−3)| < 1
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 1100 szukamy liczb, których odległość od −3 jest mniejsza niż 1
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
−7 −6 −5 −4 −3 −2 −1 0 1 2 3 4 5 6
pobierz nowszy
szukane liczby x należą do przedziału (−4, −2)
|x| > 1
rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole |x| > 1
dodaj do drukowania |x − 0| > 1

szukamy liczb, których odległość od 0 jest większa niż 1
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy −7 −6 −5 −4 −3 −2 −1 0 1 2 3 4 5 6
szukane liczby x należą do sumy przedziałów (−∞, −1) ∪ (1, ∞)
|x − 1| > 2
rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole |x − 1| > 2
dodaj do drukowania
szukamy liczb, których odległość od 1 jest większa niż 2
szukasz i nie ma?
−7 −6 −5 −4 −3 −2 −1 0 1 2 3 4 5 6
6 maja 2007
pobierz nowszy
szukane liczby x należą do sumy przedziałów (−∞, −1) ∪ (3, ∞)
|x + 2| 3
rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole |x + 2| 3
|x − (−2)| 3
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 1103 szukamy liczb, których odległość od −2 jest większa lub równa niż 3
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
−7 −6 −5 −4 −3 −2 −1 0 1 2 3 4 5 6
pobierz nowszy
szukane liczby x należą do sumy przedziałów (−∞, −5i ∪ h1, ∞)
• • • • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozwiązywać równania, nierówności i układy
równań liniowych z wartością bezwzględną
rozwiąż równanie
spis treści
||x + 2| − 3| = 1 |x − 3| + 2x = 12
więcej w MatTV
symbole rozwiąż nierówność
dodaj do drukowania ||x − 3| − 5| 2 2x + |x + 3| < 6
zgłoś błąd na str. 1104 rozwiąż układ równań

szukasz i nie ma? ( (
|x + y| = 3 |x| − y = 4

x − y = −1 x + 2y = 7
6 maja 2007
pobierz nowszy
W każdym dziale jest link rozwiązane zadania. Kiedyś ten
link nazywał się przykłady. Zmieniłem nazwę, gdy dosze-
dłem do wniosku, że ludzie mogą nie klikać trójkątów, pod
którymi kryją się rozwiązania. Teraz, ten link nazywa się
spis treści rozwiązane zadania. Wiadomo więc, że gdzieś te rozwiąza-
nia muszą być. Zatem więcej osób klika te trójkąty .
więcej w MatTV
Ale nie o tym miało być. Zadania są pogrupowane we-
symbole
dług wymagań maturalnych. Jest punkt, który wymagają
dodaj do drukowania na maturze obok link do wymagań. Dotychczas prowa-
dził on do spisu wszystkich wymagań. Zmieniam to jed-
nak. Jest wymaganie, jest link do miejsca gdzie ono leży.
szukasz i nie ma? Przykład. Bierze się to z tego, że działy na jakie są po-
dzielone wymagania maturalne, są zbyt ogólne. Przykła-
6 maja 2007 dowo dział: „Wielomiany i funkcje wymierne” zawiera w so-
pobierz nowszy bie funkcję liniową, trójmian kwadratowy, wielomiany i funk-
cję wymierną. No i w jaki sposób biedny pierwszoklasi-
sta ma znaleźć co będą od niego wymagali na maturze
np. z funkcji liniowej. Nie wie przecież, że jest ona szcze-
gólnym przypadkiem wielomianu. Wielomiany są na ogół
w drugiej klasie. Dlatego działy w spisie treści będą bar-
dziej szczegółowe i nie będą się litera w literę pokrywały
ze spisem wymagań maturalnych. W konsekwencji w roz-
wiązanych zadaniach link „wymagania maturalne” będzie
prowadził do konkretnego miejsca, gdzie dane wymaganie
jest.
rozwiąż równanie
||x + 2| − 3| = 1
rozwiązanie:
wartość bezwzględna z −1 i 1 jest równa 1, a więc:

spis treści
więcej w MatTV
|x + 2| − 3 = 1 lub |x + 2| − 3 = −1
symbole |x + 2| = 4 |x + 2| = 2
dodaj do drukowania x+2 =4 lub x + 2 = −4 lub x+2 =2 lub x + 2 = −2

zgłoś błąd na str. 1106 x=2 x = −6 x=0 x = −4
szukasz i nie ma?
odp. rozwiązaniem równania ||x + 2| − 3| = 1 są x ∈ {2, −6, 0, −4}
6 maja 2007
pobierz nowszy
rozwiąż równanie
|x − 3| + 2x = 12
rozwiązanie:
na podstawie definicji wartości bezwzględnej
spis treści
dla x − 3 0 dla x − 3 < 0
więcej w MatTV x3 x<3
symbole
|x − 3| = x − 3 |x − 3| = −(x − 3) = −x + 3
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 1107 x − 3 + 2x = 12 −x + 3 + 2x = 12
szukasz i nie ma? 3x = 15 / : 3 x=9
x=5
6 maja 2007
pobierz nowszy to równanie rozwiązujemy dla x 3, to równanie rozwiązujemy dla x < 3,
a 5 spełnia ten warunek a 9 nie spełnia tego warunku
odp. rozwiązaniem równania |x − 3| + 2x = 12 jest x = 5
rozwiąż nierówność
||x − 3| − 5| 2
rozwiązanie:
więcej w MatTV |x − 3| − 5 2 lub |x − 3| − 5¬ −2
symbole
|x − 3| 7 |x − 3|¬ 3
dodaj do drukowania
x−3 7 lub x − 3 ¬ −7 x−3 ¬3 i x − 3 −3
x 10 x ¬ −4 x¬6 x0
szukasz i nie ma?
x ∈ (−∞, −4i ∪ h10, ∞) x ∈ h0, 6i
6 maja 2007
pobierz nowszy odp. rozwiązaniem są liczby należące do sumy przedziałów (−∞, −4i ∪ h0, 6i ∪ h10, ∞)
rozwiąż nierówność
2x + |x + 3| < 6
rozwiązanie:
spis treści dla x + 3 0 dla x + 3 < 0
więcej w MatTV x −3 x < −3
symbole
|x + 3| = x + 3 |x + 3| = −(x + 3) = −x − 3
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 1109 2x + x + 3 < 6 2x − x − 3 < 6
szukasz i nie ma? 3x < 3 / : 3 x<9
x<1
6 maja 2007 to równanie rozwiązujemy dla x < −3,
pobierz nowszy to równanie rozwiązujemy dla x −3, co ogranicza rozwiązanie do x ∈ (−∞, −3)
co ogranicza rozwiązanie do x ∈ h−3, 1)
rozwiązaniem równania jest suma przedziałów h−3, 1) ∪ (−∞, −3) = (−∞, 1)

odp. rozwiązaniem równania 2x + |x + 3| < 6 jest (−∞, 1)
rozwiąż układ równań (
|x + y| = 3
x − y = −1
rozwiązanie: (
|x + y| = 3
spis treści x − y = −1
więcej w MatTV (
|x + y| = 3
symbole
− y = −1 − x / · (−1)
|x + y| = 3
szukasz i nie ma? y =1+x
(
|x + 1 + x| = 3
6 maja 2007
pobierz nowszy y =1+x
|2x + 1| = 3
wartość bezwzględna z −3 i 3 jest równa 3, a więc:
2x + 1 = 3 lub 2x + 1 = −3
2x = 2 / : 2 2x = −4 / : 2
x=1 x = −2
( (
x=1 x = −2
y =1+1 y = 1 + (−2)
( (
jakub@matematyka.pisz.pl x=1 x = −2
www.matematyka.pisz.pl y=2 y = −1
rozwiąż układ równań (
|x| − y = 4
x + 2y = 7
rozwiązanie:
spis treści
dla x 0 dla x<0
więcej w MatTV
|x| = x |x| = −x
symbole ( (
x−y =4 −x−y =4
dodaj do drukowania
x + 2y = 7 x + 2y = 7
szukasz i nie ma? x−y =4 −x−y =4
x = 7 − 2y x = 7 − 2y
6 maja 2007
( (
7 − 2y − y = 4 − (7 − 2y) − y = 4
pobierz nowszy
x = 7 − 2y x = 7 − 2y
( (
− 3y = −3 : (−3) y = 11
x = 7 − 2y x = 7 − 2y
( (
y=1 y = 11
x=5 x = −15
ten układ równań rozwiązujemy dla x 0, ten układ równań rozwiązujemy dla x < 0,
a x = 1 spełnia ten warunek a x = −11 spełnia ten warunek
( (
jakub@matematyka.pisz.pl x=5 x = −15
odp.
www.matematyka.pisz.pl y=1 y = 11
• • • • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować definicje wartości bezwzględnej
liczby rzeczywistej i jej własności (np.: | − x| = |x|, |x| 0,
|xy| = |x| · |y|) w rozwiązywaniu zadań
spis treści
więcej w MatTV p
symbole
| − x − 3| = 4 |2x − 8| = −6 (x − 3)2 = 1
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
| − x − 3| = 2
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV | − x − 3| = 2
symbole | − (x + 3)| = 2
dodaj do drukowania
korzystamy z własności wartości bezwzględnej: | − x| = |x|
szukasz i nie ma?
|x + 3| = 2
|x − (−3)| = 2
6 maja 2007
pobierz nowszy
szukamy liczb odległych o 2 od liczby −3
2 2
−7 −6 −5 −4 −3 −2 −1 0 1 2 3 4 5 6
odp. szukane liczby to −5 i −1
|2x − 8| = −6
rozwiązanie:
spis treści wartość bezwzględna jest nieujemna |x| 0, dlatego to równanie nie ma rozwiązania
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
p
(x − 3)2 = 1
rozwiązanie:
spis treści p
więcej w MatTV (x − 3)2 = 1
symbole √
korzystamy z własności wartości bezwzględnej: x2 = |x|
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 1115 |x − 3| = 1
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy szukamy liczb odległych o 1 od liczby 3
1 1
−7 −6 −5 −4 −3 −2 −1 0 1 2 3 4 5 6
odp. szukane liczby to 1 i 3
indukcja matematyczna
dowód indukcyjny twierdzenia (wzoru) przeprowadza się w trzech krokach
1. udowadniamy prawdziwość twierdzenia (wzoru) dla pewnej liczby naturalnej n0

2. zakładamy, że twierdzenie (wzór) jest prawdziwy dla pewnej liczby k n0
spis treści 3. udowadniamy prawdziwość twierdzenia (wzoru) dla k + 1, korzystając z założenia
więcej w MatTV prawdziwości dla k
symbole
przykłady
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować zasadę indukcji matematycznej
w dowodzeniu twierdzeń
spis treści
Korzystając z zasady indukcji matematycznej wykaż, że dla każdej liczby naturalnej
n 1 prawdziwy jest wzór:
więcej w MatTV
symbole 1 · 3 · (1!)2 + 2 · 4 · (2!)2 + · · · + n(n + 2)(n!)2 = [(n + 1)!]2 − 1
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 1117 Korzystając z zasady indukcji matematycznej, udowodnij, że każda liczba naturalna n
szukasz i nie ma? 5 spełnia nierówność 2n > n2 + n − 1.
6 maja 2007 Udowodnij stosując zasadę indukcji matematycznej, że dla każdego całkowitego, dodat-
pobierz nowszy niego n zachodzi równość:
2 + 5 + 8 + . . . + (3n − 1) = 32 n2 + 12 n
Zmieniłem kolor tła tego ebook’a. Jest teraz taki, jaki jest
teraz :-). Jak to nazwać beżowo-mleczno-szary. Nie wiem.
Nie znam się na kolorach. Poprzedni był dla mnie zbyt
żółty. Próbowałem, aby był bardziej matowy, ale wychodziło
spis treści wciąż cholerne słoneczko. Teraz jest bardziej śnieżnie. A co?
Mamy w końcu zimę. Jak nie za oknem to przynajmniej na
więcej w MatTV
ekranie. Aktualny kolor mi się bardziej podoba. Dziś. Pewnie
symbole
za parę tygodni przejdzie mi i znowu będzie mi przeszkadzał.
dodaj do drukowania Niby pierdoła, ale ważna. Kolorystyka to pierwsze wrażenie.
Jeżeli jest pozytywne, to zachęca do przeglądania i szukania
dalej. A naklikać się trochę trzeba, aby coś znaleźć. Taka to
szukasz i nie ma? już jest formuła tego ebooka. Nie ma jednej długiej strony,
na której wszystko jest. Zamiast to mnóstwo krótkich stron,
6 maja 2007 do których trzeba się doklikać. Zaletą jest to, że nadmiar
pobierz nowszy materiału nie przytłacza. W tradycyjnych książkach często
po twierdzeniu, które może nie rozumiesz, jesteś od razu
raczony jego dowodem. U mnie zamiast tego są przykłady.
A jak chcesz dowodu ;-), to klikasz magiczny trójkącik
i masz.
Gra w kropki to podstawowa broń ucznia, często używana na nudnych lekcjach :-) Możesz
wyćwiczyć swoje umiejętności grając na komputerze. Grę napisali moi koledzy.
strona gry
spis treści a na tej stronie możesz pograć z innymi ludźmi

więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Zasady gry:
Stawasz kropkę. Następnie kropkę stawia twój przeciwnik. Później ty itd. Próbujesz okrążyć
kropki przeciwnika. Jak ci się uda to zamykasz kropkę. Przykładowo na rysunku kropka
zielona została zamknięta przez cztery czerwone. Wygrywa ten kto zamknął więcej kropek.
Zresztą sciągnij program i sam spróbuj jak to wygląda w praktyce.
liczby i wyrażenia algebraiczne

• zbiór liczb rzeczywistych i jego podzbiory
• potęgowanie
spis treści • wzory skróconego mnożenia
więcej w MatTV • błąd bezwzględny i względny
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? rozwiązane zadania
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: planować i wykonywać obliczenia
oblicz
2
spis treści 2 14 : 1 12 + 16
3 2
więcej w MatTV
5 + 5 : 0, 3
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
oblicz 2
2 14 : 1 12 + 61
3 2
5 + 5 : 0, 3
rozwiązanie:
spis treści
6 93 6 21
2
2 2 1 3 2
2 14 : 1 12 + 16 9
: 32 + 61 · + + 16

więcej w MatTV 4 6 42 6 31 6 2
3 2 = 3 = = =
symbole 5 + 5 : 0, 3 5 + 25 : 10
3 3
5 + 2
6 51 · 6102
3
3 4
5 + 3
dodaj do drukowania 9 1 27 2 29
4 + 6 12 + 12 12 29 29 26 91 16 55 5 1
zgłoś błąd na str. 1122 = 3 4 = 9 20 = 29 = : = · = =1
5 + 3 15 + 15 15
12 15 16 24 26 91 4 4
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający zna: zbiór liczb rzeczywistych i jego podzbiory:
liczby naturalne (liczby pierwsze), liczby całkowite, wymierne
i niewymierne.
spis treści
z podanych liczb wypisz liczby naturalne, pierwsze, całkowite, wymierne, niewymierne,
więcej w MatTV
rzeczywiste
symbole
1 √ 2 √ 12 √ √3
√4
dodaj do drukowania −3, 5, , − 2, π, 1 , 1000, 10, 3.12, − , 13, 9, 1, 0, 8, 5
2 3 3
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
z podanych liczb wypisz liczby naturalne, pierwsze, całkowite, wymierne, niewymierne, rze-
czywiste
1 √ 2 √ 12 √ √3
√4
−3, 5, , − 2, π, 1 , 1000, 10, 3.12, − , 13, 9, 1, 0, 8, 5
2 3 3
spis treści rozwiązania:
więcej w MatTV 12 √ √
3
symbole − = −4 9=3 8=2
3
dodaj do drukowania
√ √
3
zgłoś błąd na str. 1124 liczby naturalne: 5, 1000, 13, 9, 1, 0, 8
3
liczby pierwsze: 5, 13, 9, 8
6 maja 2007 12 √ √3
pobierz nowszy liczby całkowite: −3, 5, 1000, − , 13, 9, 1, 0, 8
3
1 12 √ √3
liczby wymierne: −3, 5, , 1000, − , 13, 9, 1, 0, 8, 3.14
2 3
√ √ √4
liczby niewymierne: − 2, π, 10, 5
liczby rzeczywiste: wszystkie wypisane liczby
• • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: porównywać liczby wymierne, rzeczywiste
która z podanych dwóch liczb jest większa?

√ √
234 234 345 344 2 3 3 2
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
która z podanych dwóch liczb jest większa?
14 15 123 123
√ √
234 234 345 344 3 2 2 3
rozwiązanie:
14 15
234 < 234
spis treści
mianowniki ułamków są równe, ale licznik drugiego ułamka jest większy
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania rozwiązanie:
123 123
zgłoś błąd na str. 1126 345 < 344
szukasz i nie ma? liczniki ułamków są równe, ale mianownik drugiego ułamka jest mniejszy
6 maja 2007
pobierz nowszy
rozwiązanie:
√ √ √ √ √ √
3 2 = 32 · 2 = 18 2 3 = 22 · 3 = 12
√ √
3 2>2 3
• • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: przedstawiać liczby wymierne w różnych
postaciach (ułamek zwykły, ułamek dziesiętny)
zamień na ułamek zwykły

spis treści
5, 12 3, (6) 5, (24) 3, 7(8)
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
5, 12
rozwiązanie:
spis treści 12 3
5, 12 = 5 =5
więcej w MatTV 100 25
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
3, (6)
rozwiązanie:
3, (6) = 3, 6666 . . .
spis treści x = 3, 6666 . . . / · 10
więcej w MatTV
10x = 36, 666 . . .
symbole
10x = 36, 666 . . .
dodaj do drukowania x = 3, 6666 . . .
zgłoś błąd na str. 1129 − 9x = 33
szukasz i nie ma?
9x = 33 / : 9
33
6 maja 2007 x= 9
pobierz nowszy
x = 3 69 = 3 23
odp. 3, (6) = 3 32
5, (24)
rozwiązanie:
5, (24) = 5, 242424 . . .
spis treści x = 5, 242424 . . . / · 100
więcej w MatTV
100x = 524, 2424 . . .
symbole
100x = 524, 2424 . . .
dodaj do drukowania x = 5, 2424 . . .
zgłoś błąd na str. 1130 − 99x = 519
szukasz i nie ma?
99x = 519 / : 99
519
6 maja 2007 x= 99
pobierz nowszy
x = 5 24 8
99 = 5 33
8
odp. 5, (24) = 5 33
3, 7(8)
rozwiązanie:
3, 7(8) = 3, 78888 . . .
spis treści x = 3, 78888 . . . / · 10
więcej w MatTV
10x = 37, 8888 . . . / · 10
symbole
100x = 378, 8888 . . .
dodaj do drukowania
100x = 378, 8888 . . .
zgłoś błąd na str. 1131 10x = 37, 8888 . . .
szukasz i nie ma? − 90x = 341
6 maja 2007 90x = 341 / : 90

pobierz nowszy 341
x= 90
x = 3 71 71
90 = 3 90
71
odp. 3, 7(8) = 3 90
• • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: usuwać niewymierność z mianownika ułamka
usuń niewymierność z mianownika

spis treści 3 8 3
więcej w MatTV
√ √ √
3
6 2+ 5 2−1
symbole √ √
2 3 4
dodaj do drukowania
√ √ √
3
5 7 2−3 5+2
√ √ √ √
zgłoś błąd na str. 1132 2 3+1 4 3+ 5 3
2
szukasz i nie ma? √ √ √ √
3
√
4 3 5+ 3 4+ 32
6 maja 2007
pobierz nowszy
√ √
3 2 2 3+1
√ √ √
6 5 7 4 3
spis treści
rozwiązanie: √ √
więcej w MatTV 3 3 6 3 6
symbole √ =√ ·√ =
6 6 6 6
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
rozwiązanie: √ √ √ √ √
2 2 7 14 14
6 maja 2007 √ = √ ·√ = =
5 7 5 7 7 5 · 7 35
pobierz nowszy
rozwiązanie:
√ √ √ √ √ √
2 3+1 2 3+1 3 (2 3 + 1) · 3 6+ 3
√ = √ ·√ = =
4 3 4 3 3 4·3 12
√ √ √
8 3 4 3+ 5
√ √ √ √
2+ 5 2−3 5+ 3
spis treści rozwiązanie:

więcej w MatTV korzystamy z (a − b)(a + b) = a2 − b2
symbole
√ √ √ √
dodaj do drukowania 8 8 2− 5 16 − 8 5 16 − 8 5 16 − 8 5
√ = √ · √ = √ = =
2+ 5 2+ 5 2− 5 22 − ( 5)2 4−5 −1
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 korzystamy z (a − b)(a + b) = a2 − b2

pobierz nowszy
√ √ √ √ √ √ √ √ √
3 3 2+3 6+3 3 6+3 3 6+3 3
√ =√ ·√ = √ = =
2−3 2−3 2+3 ( 2)2 − 32 2−9 −7
korzystamy z (a − b)(a + b) = a2 − b2
√ √ √ √ √ √ √ √
4 3+ 5 4 3+ 5 5− 3 4 15 − 12 + 5 − 15
√ √ = √ √ ·√ √ = √ √ =
5+ 3 5+ 3 5− 3 ( 5)2 − ( 3)2
3 15 − 7 3 15 − 7
= =
5−3 2
√
3
3 4 2
√
3
√
3
√
3
√
2−1 5+2 4+ 32

więcej w MatTV korzystamy z a3 − b3 = (a − b)(a2 + ab + b2 )
symbole
√ √ √ √ √ √
dodaj do drukowania 3 3 ( 3 2)2 + 3 2 · 1 + 12 334+332+3 334+332+3
√
3
= √
3
· √ √ = √ =
2−1 2 − 1 ( 3 2)2 + 3 2 · 1 + 12 ( 3 2)3 − 13 1
szukasz i nie ma?
korzystamy z a3 + b3 = (a + b)(a2 − ab + b2 )
6 maja 2007 √ √ √ √
pobierz nowszy 4 4 ( 3 5)2 − 3 5 · 2 + 22 4 3 25 − 8 3 5 + 16
√
3
= √3
· √ √ = √ =
5+2 5 + 2 ( 3 5)2 − 3 5 · 2 + 22 ( 3 5)3 + 23
√ √
4 3 25 − 8 3 5 + 16
=
13
korzystamy z a3 + b3 = (a + b)(a2 − ab + b2 )
√ √ √ √ √ √ √ √ √ √
3
2 3
2 ( 3 4)2 − 3 4 3 2 + ( 3 2)2 3
2( 3 16 − 3 8 + 3 4)
√
3
√ =√ √ · √ √ √ √ = √ √ =
4+ 32 3
4 + 3 2 ( 3 4)2 − 3 4 3 2 + ( 3 2)2 ( 3 4)3 + ( 3 2)3
jakub@matematyka.pisz.pl √3
√ √ √ √
32 − 2 3 2 + 3 8 234−232+2
www.matematyka.pisz.pl = =
4+2 6
funkcja liniowa
• funkcja liniowa
• proste równoległe i prostopadłe
• równanie oznaczone, sprzeczne, nieoznaczone
spis treści • układ równań oznaczony, sprzeczny, nieoznaczony
więcej w MatTV • rozwiązywanie układu równań za pomocą wyznaczników
symbole
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 1136 rozwiązane zadania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: sporządzić wykres funkcji liniowej
Dla funkcji
spis treści
y = 3x − 2
więcej w MatTV
symbole narysuj wykres, podaj dziedzinę, zbiór wartości, miejsce zerowe, monotoniczność.
dodaj do drukowania Dla funkcji f (x) = 3x − 6

a) wyznacz wartości dla argumentów: −2, 0, 1
b) dla jakiego argumentu wartość wynosi 12
szukasz i nie ma? c) wyznacz miejsce zerowe
d) dla jakich argumentów wartości są większe od 5
6 maja 2007 e) dla jakich argumentów wartości są nieujemne
pobierz nowszy
• • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: wyznaczać najmniejszą i największą wartość
funkcji kwadratowej w przedziale
Znajdź najmniejszą i największą wartość funkcji na wskazanym przedziale:

spis treści
y = x2 − 4x + 5 na przedziale h1, 4i
więcej w MatTV
y = −x2 + 2x + 2 na przedziale h−1, 4i
symbole y = x2 + 4x − 2 na przedziale h−1, 1i
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozkładać wielomian na czynniki między innymi
z wykorzystaniem twierdzenia Bézouta oraz twierdzenia
o wymiernych pierwiastkach wielomianu o współczynnikach
całkowitych
spis treści
więcej w MatTV
symbole x3 − 2x2 − 5x + 6 = 0 x3 − 4x2 − 3x + 18 = 0
dodaj do drukowania x3 − x2 − 3x − 9 = 0

szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: wyznaczać ciąg arytmetyczny na podstawie
wskazanych danych
spis treści
a30 i a40 .
więcej w MatTV
2, 5, 8, 11, 14, . . . 10, 7, 4, 1, −2, . . .
symbole
dodaj do drukowania
a2 = 5 a3 = 7 a5 = 18 a6 = 21
szukasz i nie ma?
a5 = 12 a8 = 18 a11 = 30 a15 = 42
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: obliczać sumę n kolejnych wyrazów
ciągu arytmetycznego

spis treści
3, 5, 7, 9, 11, . . . −4, −1, 2, 5, 8, . . .
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować własności ciągu arytmetycznego
w zadaniach (także tekstowych)
Zbadaj monotoniczność ciągów arytmetycznych.

spis treści
an = 5n − 2 an = 3 − 2n
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: zamieniać ułamek okresowy na zwykły
zamień ułamki okresowe dziesiętne na ułamki zwykłe

spis treści 0, (3) 2, (7) 0, (12) 0, 2(5)
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: wyznaczać ciąg geometryczny na podstawie
wskazanych danych
Dla poniższych ciągów geometrycznych podaj pierwszy wyraz a1 i iloraz q .

spis treści
więcej w MatTV
3, 6, 12, . . . 8, 4, 2, . . .
symbole
dodaj do drukowania
a2 = 10 a3 = 20 a4 = 16 a5 = 2
szukasz i nie ma?
a3 = 9 a5 = 81 a4 = 1 a7 = 8
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: obliczać sumę n kolejnych wyrazów
ciągu geometrycznego
Dla poniższych ciągów geometrycznych oblicz sumę pierwszych dziesięciu wyrazów.

spis treści
2, 6, 18, . . . 16, 8, 4, . . .
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
granica funkcji w nieskończoności
• wyrażenia nieoznaczone
• granica funkcji w +∞
• granica funkcji w −∞
spis treści
więcej w MatTV
symbole
szukasz i nie ma?
Tego tematu nie ma w programie liceum. Można sprawdzić to w informatorze maturalnym
dostępnym na stronach stronach cke. Zamieściłem go, bo często jest przerabiany w liceach
6 maja 2007 jako dodatkowy.
pobierz nowszy
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: obliczać pochodne wielomianów
i funkcji wymiernych
Oblicz pochodną funkcji:

spis treści
więcej w MatTV f (x) = 5x f (x) = x4
symbole f (x) = 3x7 f (x) = 5x − 3
5 2
dodaj do drukowania f (x) = x + x + 4 f (x) = 6x4 − 3x2 + 5x
√ √3
zgłoś błąd na str. 1147 f (x) = 3 x f (x) = x2
2 √
szukasz i nie ma? f (x) = x3 f (x) = x4 + x
Oblicz pochodną funkcji:

6 maja 2007 x 3x+4 x2 −2x
pobierz nowszy f (x) = x+3 f (x) = 2x−1 f (x) = x3
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: wyznaczać przedziały monotoniczności funkcji
Zbadaj monotoniczność funkcji:

spis treści f (x) = x3 + 6x f (x) = −2x5 − x3
więcej w MatTV
f (x) = x3 − 12x f (x) = −2x3 − 3x2 + 12x + 5
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: obliczać wartości funkcji trygonometrycznych
kąta ostrego oraz wyznaczać miarę kąta, gdy dana jest wartość
funkcji trygonometrycznej tego kąta
spis treści
Kij o długości 1,5 m wbity w ziemię rzuca cień na 4 m. Oblicz pod jakim kątem
więcej w MatTV
padają promienie słoneczne.
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować wzory redukcyjne do przekształcania
wyrażeń trygonometrycznych

spis treści
sin 120◦ cos(−135◦ ) tg 180◦ ctg(−240◦ )
więcej w MatTV
tg 270◦ ctg(−300◦ ) cos 315◦ sin(−360◦ )
symbole ctg 420◦ tg(−840◦ ) sin 1380◦ cos(−1485◦ )
dodaj do drukowania
sin π3 cos 3π tg − 2π

zgłoś błąd na str. 1150 4 3 ctg (−2π)
szukasz i nie ma?
cos 135◦ + tg 330◦
6 maja 2007 sin 5π 4π 1
4 tg 3 + cos 2 2 π
pobierz nowszy ctg 225◦ sin 840◦
• • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: określać własności graniastosłupów (prostych,
prawidłowych), badać wzajemne położenie prostych i płaszczyzn
w przestrzeni, stosować pojęcia: kąta dwuściennego, kąta między
prostą i płaszczyzną w rozwiązywaniu zadań
spis treści
więcej w MatTV
Sześcian o krawędzi długości a przecięto płaszczyzną przechodzącą przez przekątną
symbole podstawy i nachyloną do płaszczyzny podstawy pod kątem π3 .Sporządź odpowiedni rysunek.
dodaj do drukowania Oblicz pole otrzymanego przekroju.
zgłoś błąd na str. 1151 Wybierz dwie dowolne przekątne sześcianu i oblicz cosinus kąta między nimi. Sporządź
szukasz i nie ma? odpowiedni rysunek i zaznacz na nim kąt, którego cosinus obliczasz.
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: określać własności ostrosłupów, badać wzajemne
położenie prostych i płaszczyzn w przestrzeni, stosować pojęcia:
kąta dwuściennego, kąta między prostą i płaszczyzną
spis treści
więcej w MatTV
Oblicz długość wysokości ostrosłupa prawidłowego czworokątnego , którego wszystkie
symbole krawędzie mają jednakową długość, równą 4 cm.
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: stosować pochodną do rozwiązywania
zadań optymalizacyjnych
spis treści
Objętość walca jest równa 250π cm3 . Przedstaw pole powierzchni całkowitej tego walca
jako funkcję długości promienia jego podstawy i określ dziedzinę tej funkcji. Wyznacz długość
więcej w MatTV
promienia takiego walca, którego pole powierzchni całkowitej jest najmniejsze.
symbole
dodaj do drukowania Na kuli o promieniu R = 4 cm opisujemy stożki o promieniu r i wysokości H . Spośród
zgłoś błąd na str. 1153 Oblicz promień i wysokość znalezionego stożka.
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Oblicz długość wysokości ostrosłupa prawidłowego czworokątnego , którego wszystkie kra-
wędzie mają jednakową długość, równą 4 cm.
rozwiązanie:
ostrosłup prawidłowy czworokątny ma w podstawie kwadrat, a wysokość pada na punkt
spis treści przecięcia się przekątnych
więcej w MatTV
symbole √
przekątna kwadratu o boku 4 cm ma długość 4 2 4
dodaj do drukowania 4 H 4
4
4 √ 2 2
2 2 4
6 maja 2007 4
pobierz nowszy
√
Wysokość H , połowa przekątnej 2 2 i krawędź boczna ostrosłupa 4 tworzą trójkąt prosto-
kąny. Korzystamy z twierdzenia Pitagorasa:
√
H 2 + (2 2)2 = 42
H 2 + 8 = 16
H 2 = 16 − 8
H2 = 8
√ √ √
H = 8= 4·2=2 2
Odp. Wysokość ostrosłupa wynosi 2 2 cm
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozwiązywać równania i nierówności liniowe
rozwiąż równania
spis treści
więcej w MatTV x − 2(x + 5) = −3(4 + x) + 8 (x + 2)2 = 2x + (x − 3)2
x
symbole 2 − 3(x − 2) = −5x + 16 (x − 2)(x + 2) = (x − 1)2
x+1 x
dodaj do drukowania 3 − 2(x − 1) = 2 −x 2(x − 4)(x + 5) = x(2x − 10) − 14
zgłoś błąd na str. 1155 rozwiąż nierówności

szukasz i nie ma? 2(x − 3) − (4 − 3x) > 3x − 4 (x − 1)2 − 2x 1 − (2 − x)(2 + x)
x+1 1−4x 2(x−4)2 x
5 + 3 ¬ 4 − 2x 3 + 2 < 23 (3 + x)(x + 5) − 2 61
6 maja 2007
pobierz nowszy
rozwiąż równanie
x − 2(x + 5) = −3(4 + x) + 8
rozwiązanie:
spis treści x − 2(x + 5) = −3(4 + x) + 8

więcej w MatTV x − 2x − 10 = −12 − 3x + 8
symbole −x − 10 = −4 − 3x
dodaj do drukowania −x + 3x = −4 + 10

zgłoś błąd na str. 1156 2x = 6 :2
szukasz i nie ma? x=3
6 maja 2007
pobierz nowszy
rozwiąż równanie
x
− 3(x − 2) = −5x + 16
2
rozwiązanie:
spis treści x .
− 3(x − 2) = −5x + 16 ·2
więcej w MatTV 2
symbole x − 6(x − 2) = −10x + 32
x − 6x + 12 = −10x + 32
dodaj do drukowania
−5x + 12 = −10x + 32
−5x + 10x = 32 − 12
szukasz i nie ma?
5x = 20 :5
6 maja 2007 x=4
pobierz nowszy
rozwiąż równanie
x+1 x
− 2(x − 1) = − x
3 2
rozwiązanie:
spis treści x+1 x .

więcej w MatTV − 2(x − 1) = − x ·6
3 2
symbole 6(x + 1) 6x
− 12(x − 1) = − 6x
zgłoś błąd na str. 1158 2(x + 1) − 12x + 12 = 3x − 6x
szukasz i nie ma? 2x + 2 − 12x + 12 = −3x
−10x + 14 = −3x
6 maja 2007 −10x + 3x = −14
pobierz nowszy
−7x = −14 : (−7)
x=2
rozwiąż równanie
(x + 2)2 = 2x + (x − 3)2
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV (x + 2)2 = 2x + (x − 3)2
symbole
wzory skróconego mnożenia
dodaj do drukowania
x2 + 4x + 4 = 2x + x2 − 6x + 9
zgłoś błąd na str. 1159 x2 + 4x − 2x − x2 + 6x = 9 − 4
szukasz i nie ma? 8x = 5

:8
5
6 maja 2007 x=
pobierz nowszy 8
rozwiąż równanie
(x − 2)(x + 2) = (x − 1)2
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV (x − 2)(x + 2) = (x − 1)2
symbole
dodaj do drukowania
x2 − 4 = x2 − 2x + 1
zgłoś błąd na str. 1160 x2 − x2 + 2x = 1 + 4
szukasz i nie ma? 2x = 5

:2
6 maja 2007 5 1
x= =2
pobierz nowszy 2 2
rozwiąż równanie
2(x − 4)(x + 5) = x(2x − 10) − 14
rozwiązanie:
spis treści 2(x − 4)(x + 5) = x(2x − 10) − 14

więcej w MatTV 2(x + 5x − 4x − 20) = 2x2 − 10x − 14
2
symbole 2(x2 + x − 20) = 2x2 − 10x − 14

dodaj do drukowania 2x2 + 2x − 40 = 2x2 − 10x − 14
zgłoś błąd na str. 1161 2x2 + 2x − 2x2 + 10x = −14 + 40

szukasz i nie ma? 12x = 36 : 12
x=3
6 maja 2007
pobierz nowszy
rozwiąż równanie
2(x − 3) − (4 − 3x) > 3x − 4
rozwiązanie:
spis treści 2(x − 3) − (4 − 3x) > 3x − 4

więcej w MatTV 2x − 6 − 4 + 3x > 3x − 4
symbole 5x − 10 > 3x − 4
dodaj do drukowania 5x − 3x > 10 − 4

zgłoś błąd na str. 1162 2x > 6 :2
szukasz i nie ma? x>3
6 maja 2007
pobierz nowszy
rozwiąż równanie
x + 1 1 − 4x
+ ¬ 4 − 2x
5 3
rozwiązanie:
spis treści x + 1 1 − 4x .
więcej w MatTV + ¬ 4 − 2x · 15
5 3
symbole
15(x + 1) 15(1 − 4x)
dodaj do drukowania
+ ¬ 15(4 − 2x)
5 3
zgłoś błąd na str. 1163 3(x + 1) + 5(1 − 4x) ¬ 60 − 30x
szukasz i nie ma?
3x + 3 + 5 − 20x ¬ 60 − 30x
6 maja 2007 −17x + 8 ¬ 60 − 30x
pobierz nowszy
−17x + 30x ¬ 60 − 8

13x ¬ 52 : 13
x¬4
rozwiąż równanie
(x − 1)2 − 2x 1 − (2 − x)(2 + x)
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV (x − 1)2 − 2x 1 − (2 − x)(2 + x)
symbole
dodaj do drukowania
x2 − 2x + 1 − 2x 1 − (4 − x2 )
zgłoś błąd na str. 1164 x2 − 4x + 1 1 − 4 + x2
szukasz i nie ma? x2 − 4x − x2 1 − 4 − 1

−4x −4 : (−4)
6 maja 2007
pobierz nowszy x¬1
rozwiąż równanie
2(x − 4)2 x 2 1
+ < (3 + x)(x + 5) − 2
3 2 3 6
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV 2(x − 4)2 x 2 1 .
symbole + < (3 + x)(x + 5) − 2 ·6
3 2 3 6
dodaj do drukowania 12(x − 4)2 6x 12 13
+ < (3 + x)(x + 5) − 6 ·
zgłoś błąd na str. 1165 3 2 3 6
szukasz i nie ma?
4(x − 4)2 + 3x < 4(3x + 15 + x2 + 5x) − 13
6 maja 2007 wzory skróconego mnożenia

pobierz nowszy
4(x2 − 8x + 16) + 3x < 4(x2 + 8x + 15) − 13
4x2 − 32x + 64 + 3x < 4x2 + 32x + 60 − 13
4x2 − 29x − 4x2 − 32x < 60 − 13 − 64

−61x < −17 : (−61)
17
x>
61
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: określać liczbę rozwiązań równania z jedną
niewiadomą
podaj liczbę rozwiązań równania

spis treści
więcej w MatTV 2(3x − 2) − 5 = 7 − 2x 8 − (2x − 4) = −2(x − 1) + 10
3x−2
symbole 5x − 3 = 2(x + 4) + 3x 3 − 2x = − 23 − x
dodaj do drukowania (x − 2)2 = (x − 1)(x + 1) − 4x (x + 3)2 − (x − 3)(x + 3) = 5

szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
2(3x − 2) − 5 = 7 − 2x
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV 2(3x − 2) − 5 = 7 − 2x
symbole 6x − 4 − 5 = 7 − 2x
dodaj do drukowania 6x − 9 = 7 − 2x
zgłoś błąd na str. 1167 6x + 2x = 7 + 9

szukasz i nie ma? 8x = 16 :8
x=2
6 maja 2007
pobierz nowszy
odp. otrzymaliśmy jedno rozwiązanie (równanie oznaczone)
5x − 3 = 2(x + 4) + 3x
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV 5x − 3 = 2(x + 4) + 3x
symbole 5x − 3 = 2x + 8 + 3x
dodaj do drukowania 5x − 3 = 5x + 8
zgłoś błąd na str. 1168 5x − 5x = 8 + 3
szukasz i nie ma? 0 = 11
6 maja 2007 odp. otrzymaliśmy równość fałszywą, czyli równanie nie ma rozwiązania (równanie sprzeczne)
pobierz nowszy
(x − 2)2 = (x − 1)(x + 1) − 4x
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
symbole (x − 2)2 = (x − 1)(x + 1) − 4x
dodaj do drukowania wzory skróconego mnożenia
x2 − 4x + 4 = x2 − 1 − 4x
szukasz i nie ma?
x2 − 4x − x2 + 4x = −1 − 4
6 maja 2007 0 = −5
pobierz nowszy
odp. otrzymaliśmy równość fałszywą, czyli równanie nie ma rozwiązania (równanie sprzeczne)
8 − (2x − 4) = −2(x − 1) + 10
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV 8 − (2x − 4) = −2(x − 1) + 10
symbole 8 − 2x + 4 = −2x + 2 + 10
dodaj do drukowania 12 − 2x = −2x + 12
zgłoś błąd na str. 1170 −2x + 2x = 12 − 12
szukasz i nie ma? 0=0
6 maja 2007 odp. otrzymaliśmy równość prawdziwą, czyli równanie ma nieskończoną liczbę rozwiązań
pobierz nowszy (równanie nieoznaczone)
3x − 2 2
− 2x = − − x
3 3

więcej w MatTV
3x − 2 2 .
symbole − 2x = − − x ·3
3 3
dodaj do drukowania 3x − 2 − 6x = −2 − 3x
−3x − 2 = −2 − 3x
szukasz i nie ma?
−3x + 3x = −2 + 2
6 maja 2007 0=0
pobierz nowszy
odp. otrzymaliśmy równość prawdziwą, czyli równanie ma nieskończoną liczbę rozwiązań

(równanie nieoznaczone)
(x + 3)2 − (x − 3)(x + 3) = 5
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
symbole (x + 3)2 − (x − 3)(x + 3) = 5
dodaj do drukowania wzory skróconego mnożenia
x2 + 6x + 9 − (x2 − 9) = 5
szukasz i nie ma?
x2 + 6x + 9 − x2 + 9 = 5
6x + 18 = 5
6 maja 2007
pobierz nowszy 6x = 5 − 18
6x = −13
13 1
x=− = −2
6 6
odp. otrzymaliśmy jedno rozwiązanie (równanie oznaczone)
równanie oznaczone, sprzeczne, nieoznaczone
równanie oznaczone ma jedno rozwiązanie

przykłady:
x+2=3 5x = 10 2x + 1 = 5
spis treści
więcej w MatTV
symbole
równanie nieoznaczone ma nieskończenie wiele rozwiązań
dodaj do drukowania
przykłady:
szukasz i nie ma? x=x x+2=x+2 2(x + 3) = 2x + 6
6 maja 2007
pobierz nowszy
równanie sprzeczne nie ma rozwiązania

przykłady:
x=x+2 x+2=x+3 2(x + 1) = 2x + 3
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozwiązywać zadania tekstowe prowadzące
do równań z jedną niewiadomą
spis treści
Tomek i Ania są rodzeństwem. Tomek jest o 2 lata starszy od siostry. Za 5 lat będą
mieli razem 40. Ile lat mają teraz?
więcej w MatTV
symbole Maciek kupił o 20 więcej płyt DVD niż CD. Czysta płyta CD kosztuje 80 gr
a DVD 1, 20 zł. Za wszystko zapłacił 44 zł. Ile płyt każdego rodzaju kupił Maciek?
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 1174 Cyfra dziesiątek pewnej liczby dwucyfrowej jest dwa razy większa od cyfry jedności. Po
przestawieniu miejscami cyfry dziesiątek z cyfrą jedności otrzymamy liczbę o 18 mniejszą od
szukasz i nie ma?
początkowej. Znajdź liczbę początkową.
6 maja 2007 Cena pewnego towaru wraz z 7% stawką podatku VAT była równa 64, 20 złotych.
pobierz nowszy Oblicz cenę tego towaru, gdyby stawka podatku VAT była równa 22% zamiast 7%.
Planując czterotygodniowe wakacje, rodzina Kowalskich przeznaczyła pewną kwotę na

wyżywienie. W pierwszym tygodniu wydano 30% zaplanowanej kwoty, w drugim tygodniu
o 60 złoty mniej niż w pierwszym, w trzecim połowę reszty pieniędzy. Na czwarty tydzień
zostało 270 złoty. Oblicz kwotę, którą rodzina Kowalskich przeznaczyła na wyżywienie.
Zmieniłem skrypt pobierania ebook’a ze
strony www.matematyka.pisz.pl. Dotychczas skrypt wysy-
łał ebook’a w formacje pdf. W dodatku był tak napisany,
ze należało kliknąć przycisk „Zapisz”. Jak to sie zrobiło to
spis treści można było zapisac ebook na pulpicie i z niego uruchomić.
Gorzej było jak ktos wybrał otwórz, bo wtedy przeglądarka
więcej w MatTV
sciągała, sciągała, sciągała a jak sciagneła to informowała o
symbole
błedzie. No to gościu wkurzony jeszcze raz klika sciąganie i
dodaj do drukowania znowu to samo. Rekordzisci próbowali tak po kilka razy. W
zasadzie mój bład powinnienem to wcześniej naprawić. No i
naprawiłem, są świeta więcej czasu wolnego i któregoś wie-
szukasz i nie ma? czora zainteresowałem się tym. Taraz jest zrobiony tak, że
wysyła plik pdf spakowany zip’em. Działają obydwie opcje
6 maja 2007 „Zapisz” i „Otwórz”. Jak sie wybierze otwórz to po ścią-
pobierz nowszy gnięciu otworzy sie nowy folder z juz rozpakowanym pdf’em.
Teraz wystarczy na niego kliknąć i otwiera sie Acrobat Re-
ader w nowym oknie. No własnie w nowym oknie. Gdym dał
na stronie link bezpośredni do pdf, to by sie Acrobat Re-
ader uruchomił w przeglądarce. W efekcie wszystko by było
mniejsze i gorzej wygladało. No i pózniej jak to zapisać.
Wiekszosc osób nie wie. A tak z folderu spokojnie przecią-
gnie plik na pulpit. I jescze jedna wazna korzysc zipowania.
Z pliku o wielkości ponad 6MB zjechałem do wielkosci ciut
poniżej 2MB. Ma to znaczenie szczególnie dla osób z wol-
niejszymi łaczami.
Ja mam neostrade 128, ale teraz jadę na prędkości mo-
demowej, bo znowu przed koncem miesiąca przekroczyłem
magiczny limit 7GB. W ramach testu ściąganie 2MB trwało
około 10 minut. Wolę nie myśleć, co by było gdybym musiał
spis treści ściągać poprzednie 6MB. Nawiasem mówiąc przysyłają mi
rachunek za neostradę 128, a w rzeczywistości mam 256.
więcej w MatTV
Albo ja nie wiem o jakimś bonusie, którym zostałem obda-
symbole
rowany, albo w tepsie mają taki bajzel. No ale nie mam nic
dodaj do drukowania przeciwko. :-)
zgłoś błąd na str. 1176 jakub@matematyka.pisz.pl

szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Tomek i Ania są rodzeństwem. Tomek jest o 2 lata starszy od siostry. Za 5 lat będą mieli
razem 40. Ile lat mają teraz?
rozwiązanie:
x – wiek Ani
x+2 – wiek Tomka
spis treści
x+5 – wiek Ani za 5 lat
więcej w MatTV x+2+5 – wiek Tomka za 5 lat
symbole
dodaj do drukowania (x + 5) + (x + 2 + 5) = 40
zgłoś błąd na str. 1177 x + 5 + x + 7 = 40
szukasz i nie ma? 2x + 12 = 40
2x = 40 − 12
6 maja 2007 2x = 28

:2
pobierz nowszy
x = 14
14 – wiek Ani
14 + 2 = 16 – wiek Tomka
odp. Ania teraz ma 14 lat a Tomek 16 lat.
Maciek kupił o 20 więcej płyt DVD niż CD. Czysta płyta CD kosztuje 80 gr a DVD 1, 20 zł.
Za wszystko zapłacił 44 zł. Ile płyt każdego rodzaju kupił Maciek?
rozwiązanie:
80 gr = 0, 80 zł
spis treści x – liczba kupionych płyt CD
więcej w MatTV 0, 8x – tyle zapłacił za płyty CD Maciek
symbole
x + 20 – liczba kupionych płyt DVD
1, 2(x + 20) – tyle zapłacił za płyty DVD Maciek
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 1178 0, 8x + 1, 2(x + 20) = 44
szukasz i nie ma? 0, 8x + 1, 2x + 24 = 44
2x + 24 = 44
6 maja 2007 2x = 44 − 24
pobierz nowszy
2x = 20 :2
x = 10
10 – liczba kupionych płyt CD

10 + 20 = 30 – liczba kupionych płyt DVD
odp. Maciek kupił 10 płyt CD i 30 płyt DVD.
Cyfra dziesiątek pewnej liczby dwucyfrowej jest dwa razy większa od cyfry jedności. Po
przestawieniu miejscami cyfry dziesiątek z cyfrą jedności otrzymamy liczbę o 18 mniejszą od
początkowej. Znajdź liczbę początkową.
rozwiązanie:
x – cyfra jedności
spis treści
2x – cyfra dziesiątek
więcej w MatTV 10(2x) + x – szukana liczba dwucyfrowa
symbole 10x + 2x – liczba dwucyfrowa po przestawieniu cyfr
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 1179 10(2x) + x = 10x + 2x + 18
szukasz i nie ma? 20x + x = 12x + 18
21x = 12x + 18
6 maja 2007 21x − 12x = 18
pobierz nowszy
9x = 18 :9
x=2
2 – cyfra jedności
2·2=4 – cyfra dziesiątek
odp. szukaną liczbą dwucyfrową jest 42
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozwiązywać zadania tekstowe prowadzące
do nierówności z jedną niewiadomą
spis treści
Ania z doświadczenia wie, że na każde dwa zapisane zeszyty zużywa jeden długopis.
Zeszyt kosztuje 1, 5 zł a długopis 2 zł. Ania chce, aby długopisy wystarczyły jej do zapisania
więcej w MatTV
kupionych zeszytów. Ile Ania może kupić zeszytów i długopisów, jeżeli ma do wydania 32 zł?
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Ania z doświadczenia wie, że na każde dwa zapisane zeszyty zużywa jeden długopis. Zeszyt
kosztuje 1, 5 zł a długopis 2 zł. Ania chce, aby długopisy wystarczyły jej do zapisania ku-
pionych zeszytów. Ile najwięcej Ania może kupić zeszytów i potrzebnych do ich zapisania
długopisów, jeżeli ma do wydania 32 zł?
rozwiązanie:
spis treści
x – tyle Ania kupi długopisów
więcej w MatTV x·2 – tyle Ania wyda na długopisy
symbole 2x – tyle Ania kupi zeszytów (dwa razy więcej niż długopisów)
dodaj do drukowania 2x · 1, 5 – tyle Ania wyda na zeszyty

x · 2 + 2x · 1, 5 ¬ 32
szukasz i nie ma?
2x + 3x ¬ 32

6 maja 2007 5x ¬ 32 :5
pobierz nowszy x ¬ 6, 4
6 – tyle Ania kupi długopisów
2 · 6 = 12 – tyle Ania kupi zeszytów
odp. Ania kupi 6 długopisów i 12 zeszytów.
• • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozwiązywać algebraicznie i graficznie
układy równań liniowych z dwiema niewiadomymi
rozwiąż metodą podstawiania

spis treści ( ( (
więcej w MatTV 3x − 2y = 4 4x + 2y = 8 x−2
3 + 2y = x+y
2

symbole x + 5y = 7 5x + 3y = 9 2(x − y) = 5 − 3(x − 2)
dodaj do drukowania
rozwiąż metodą przeciwnych współczynników
zgłoś błąd na str. 1182 ( ( (
szukasz i nie ma? 2x − 3y = −7 3x + 5y = −2 (x + 2)2 + y 2 = (y + 3)2 + x2
1 1
x + 5y = 3 2x − 4y = 6 4 x − 3y = 2 (x + y)
6 maja 2007
pobierz nowszy rozwiąż za pomocą wyznaczników
( ( (
1
5x − 4y = 8 2x+ 14 y = 2 x−y =2

4x + 2y = 22 2x + y = 8 3x − 3y = 1
podaj liczbę rozwiązań układu równań i jego interpretację graficzną

( ( (
x − y = −1 −2x + y = 1 2x − 2y = 2

x+y =3 x − 12 y = 2 3x − 3y = 3
(
3x − 2y = 4
x + 5y = 7

(
3x − 2y = 4
więcej w MatTV
symbole x + 5y = 7
(
dodaj do drukowania 3x − 2y = 4
zgłoś błąd na str. 1183 x = 7 − 5y
szukasz i nie ma?
(
3(7 − 5y) − 2y = 4
x = 7 − 5y
6 maja 2007
pobierz nowszy
3(7 − 5y) − 2y =4
21 − 15y − 2y =4
21 − 17y =4
−17y = 4 − 21

−17y = −17 : (−17)
y=1
( ( (
y=1 y=1 x=2
jakub@matematyka.pisz.pl x = 7 − 5y x=7−5·1 y=1
(
4x + 2y = 8
5x + 3y = 9

(
4x + 2y = 8
więcej w MatTV
symbole 5x + 3y = 9
(
dodaj do drukowania 2y = 8 − 4x :2
zgłoś błąd na str. 1184 5x + 3y = 9
szukasz i nie ma?
(
y = 4 − 2x
5x + 3(4 − 2x) = 9
6 maja 2007
pobierz nowszy
5x + 3(4 − 2x) = 9
5x + 12 − 6x = 9
−x + 12 = 9
−x = 9 − 12

−x = −3 : (−1)
x=3
( ( (
y = 4 − 2x y =4−2·3 x=3
jakub@matematyka.pisz.pl x=3 x=3 y = −2

 x − 2 + 2y = x + y

3 2

 2(x − y) = 5 − 3(x − 2)
spis treści
więcej w MatTV rozwiązanie:

 x − 2 + 2y = x + y

symbole 3 2
dodaj do drukowania

 2(x − y) = 5 − 3(x − 2)
zgłoś błąd na str. 1185 

 x − 2 + 2y = x + y
.
szukasz i nie ma? ·6

3 2

 2(x − y) = 5 − 3(x − 2)
6 maja 2007
pobierz nowszy 
 6(x − 2) + 12y = 6(x + y)

3 2

 2(x − y) = 5 − 3(x − 2)
(
2(x − 2) + 12y = 3(x + y)
2(x − y) = 5 − 3(x − 2)
(
2x − 4 + 12y = 3x + 3y
2x − 2y = 5 − 3x + 6
(
2x + 12y − 3x − 3y = 4
2x − 2y + 3x = 11
(
− x + 9y = 4
5x − 2y = 11
spis treści (
więcej w MatTV − x = 4 − 9y : (−1)
symbole 5x − 2y = 11
(
dodaj do drukowania

x = −4 + 9y : (−1)
zgłoś błąd na str. 1186 5x − 2y = 11
szukasz i nie ma? (
x = −4 + 9y
6 maja 2007 5(−4 + 9y) − 2y = 11
pobierz nowszy
5(−4 + 9y) − 2y = 11
−20 + 45y − 2y = 11
43y = 11 + 20

43y = 31 : 43
31
y=
43

 x = −4 + 9y
jakub@matematyka.pisz.pl  y = 31
43
dalej
31

 x = −4 + 9 ·

43
y =
 31
43
279 21 21

spis treści  x = −4 +
 = −4 + 6 =2
43 43 43
więcej w MatTV y =
 31
symbole 43

 x = 2 43


szukasz i nie ma?  y = 31


43
6 maja 2007
pobierz nowszy
(
2x − 3y = −7
x + 5y = 3

(
2x − 3y = −7
więcej w MatTV
symbole x + 5y = 3
(
dodaj do drukowania 2x − 3y = −7

zgłoś błąd na str. 1188 x + 5y = 3 · (−2)
szukasz i nie ma?
(
2x − 3y = −7
+ −2x − 10y = −6
6 maja 2007
pobierz nowszy
−13y = −13 : 13
y=1
2x − 3 · 1 = −7
2x − 3 = −7
2x = −7 + 3

2x = −4 :2
x = −2
(
jakub@matematyka.pisz.pl x = −2
www.matematyka.pisz.pl y=1
(
3x + 5y = −2
2x − 4y = 6

(
3x + 5y = −2
więcej w MatTV
(
dodaj do drukowania 3x + 5y = −2 · (−2)

zgłoś błąd na str. 1189 2x − 4y = 6 ·3
szukasz i nie ma?
(
−6x − 10y = 4
+ 6x − 12y = 18
6 maja 2007
pobierz nowszy
−22y = 22 : (−22)
y = −1
6x − 12 · (−1) = 18
6x + 12 = 18
6x = 18 − 12
6x = 6
x=1
(
jakub@matematyka.pisz.pl x=1
www.matematyka.pisz.pl y = −1

2 2 2 2
 (x + 2) + y = (y + 3) + x

1 1
 x − 3y = (x + y)

4 2
spis treści
więcej w MatTV rozwiązanie:

2 2 2 2
 (x + 2) + y = (y + 3) + x

symbole
1 1
dodaj do drukowania  x − 3y = (x + y)

4 2
zgłoś błąd na str. 1190 wzory skróconego mnożenia
szukasz i nie ma? 
2 2 2 2
 x + 4x + 4 + y = y + 6y + 9 + x

6 maja 2007 1 1
 x − 3y = (x + y)
 ·4
pobierz nowszy 4 2
( 2
x + 4x + y 2 − y 2 − 6y − x2 = 9 − 4
x − 12y = 2(x + y)
(
4x − 6y = 5
x − 12y = 2x + 2y
(
4x − 6y = 5
x − 12y − 2x − 2y = 0
(
4x − 6y = 5

− x − 14y = 0 ·4
(
4x − 6y = 5
+ −4x − 56y = 0
spis treści
więcej w MatTV

−62y = 5 : (−62)
symbole
5
dodaj do drukowania y=−
62
5
szukasz i nie ma? 4x − 6 · − =5
62
6 maja 2007 30
4x + =5
pobierz nowszy 62
15
4x + =5
31
15
4x = 5 −
31
16
4x = 4 :4
31
140 1 35 4
x= · = =1
4

31 4 31 31
 x = 1 31


y = − 5

www.matematyka.pisz.pl 
62
rozwiązywanie układu równań za pomocą wyznaczników
(
a1 x + b1 y = c1
a2 x + b2 y = c2
spis treści na początku liczymy wyznaczniki

więcej w MatTV
a b
symbole W = 1 1 = a1 b2 − b1 a2
a2 b2
dodaj do drukowania

c1 b1
zgłoś błąd na str. 1192 Wx =
= c1 b2 − b1 c2
c2 b2
szukasz i nie ma?

a1 c1
6 maja 2007 Wy =
= a1 c2 − c1 a2
a2 c2
pobierz nowszy
dla W 6= 0 równanie jest oznaczone, czyli posiada jedno rozwiązanie
Wx

x = W


 y = Wy


W
dla W = 0 i Wx = 0 i Wy = 0 układ równań jest nieoznaczony, czyli ma nieskończenie

wiele rozwiązań
www.matematyka.pisz.pl dla W = 0 i jeżeli Wx 6= 0 lub Wy 6= 0 uład równań jest sprzeczny, czyli nie ma rozwiązań
układ równań oznaczony, sprzeczny, nieoznaczony
układ równań oznaczony ma jedno rozwiązanie

przykłady:
( ( (
spis treści x+1=3 x=3 x+y =3
więcej w MatTV y+2=4 x+y =5 x−y =1
symbole
dodaj do drukowania
układ równań nieoznaczony ma nieskończenie wiele rozwiązań
szukasz i nie ma?
przykłady:
6 maja 2007 ( ( (
pobierz nowszy x+y =1 2x + y = 3 x=x
x+y =1 2x + y = 3 y=y
układ równań sprzeczny nie ma rozwiązania

przykłady:
( ( (
x+y =1 2x + y = 3 x+1=x
x+y =2 2x + y = 5 x+y =3
(
x−y = 2
3x − 3y = 1

więcej w MatTV x−y =2
1 −1
W = = 1 · (−3) − (−1) · 3 = −3 + 3 = 0
szukasz i nie ma?

3 −3

6 maja 2007 2 −1
Wx = = 2 · (−3) − (−1) · 1 = −6 + 1 = −5 6= 0
pobierz nowszy

1 −3

1 2
Wy = = 1 · 1 − 2 · 3 = 1 − 6 = −5 6= 0
3 1
odp. na podstawie wzorów układ równań jest sprzeczny, czyli nie ma rozwiązań
(
x − y = −1
x+y =3
rozwiązanie:
spis treści (
więcej w MatTV x − y = −1 interpretacja graficzna:
symbole x+y = 3 x − y = −1 x+y =3
y = −x + 3

dodaj do drukowania −y = −x − 1 : (−1)
(
x = −1 + y
zgłoś błąd na str. 1195 −1+y+y =3 y =x+1
szukasz i nie ma?
−1 + y + y = 3 x −2 0 2 x −2 0 2
6 maja 2007 −1 + 2y = 3 y −1 1 3 y 5 3 1
pobierz nowszy 2y = 3 + 1
1

2y = 4 :2
+
y
x
y=2
=
y
(
x = −1 + y
y
y=2
=
−
x
x
(
+
x = −1 + 2
3
y=2
(
jakub@matematyka.pisz.pl x=1
www.matematyka.pisz.pl y=2
odp. układ równań ma jedno rozwiązanie
(
−2x + y = 1
x − 12 y = 2
rozwiązanie:
spis treści (
więcej w MatTV −2x + y = 1 interpretacja graficzna:
symbole x − 12 y = 2 x − 12 y = 2

−2x + y = 1 ·2
dodaj do drukowania y = 2x + 1 2x − y = 4
(
y = 1 + 2x
zgłoś błąd na str. 1196 x − 12 (1 + 2x) = 3 −y = −2x + 4 : (−1)
szukasz i nie ma? y = 2x − 4
x − 12 (1 + 2x) = 3

·2
6 maja 2007 2x − (1 + 2x) = 6 x −2 0 2 x −1 0 3
pobierz nowszy 2x − 1 − 2x = 6 y −3 1 5 y −6 −4 2
−1 = 6
y
układ równań jest sprzeczny
+1
2x
y=
−4
x
2x
y=
odp. układ równań jest sprzeczny, czyli nie ma rozwiązań
(
2x − 2y = 2
3x − 3y = 3
rozwiązanie:
spis treści (
więcej w MatTV 2x − 2y = 2 interpretacja graficzna:
symbole 3x − 3y = 3 2x − 2y = 2 3x − 3y = 3
−2y = −2x + 2 : (−2)

2x = 2 + 2y :2 −3y = −3x + 3 : (−3)
zgłoś błąd na str. 1197 3x − 3y = 3 y =x−1 y =x−1
szukasz i nie ma? (
x=1+y x −2 0 2
6 maja 2007 3(1 + y) − 3y = 3 y −3 −1 1
pobierz nowszy
3(1 + y) − 3y = 3
y
3 + 3y − 3y = 3
1
−
3=3
x
=
y
układ równań jest nieoznaczony
x
odp. układ równań jest nieoznaczony, czyli ma nieskończenie wiele rozwiązań
• • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: wykonywać działania na potęgach o wykładnikach
całkowitych i wymiernych
oblicz:
spis treści 1 2
więcej w MatTV
( 13 )0 (2 23 )−2 81 2 83
1 3
symbole 2−3 (1, 5)−3 (0, 04) 2 82
3
( 23 )−2 16 2 (0, 16)−1,5
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 1198 oblicz:
1 √
−2 8 2 · 32
2 ·2 ·2 2
1
41,5
6 maja 2007 2 3 · 43 · 2−4 1 1
9 3 · 27 2
pobierz nowszy 1 2 1 √
4 ·8 ·
3 3
4 3
• • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: wyznaczać przybliżenia dziesiętne danej liczby
rzeczywistej z zadaną dokładnością (również z użyciem
kalkulatora)
spis treści
podaj przybliżenie liczby do drugiego miejsca po przecinku
więcej w MatTV
2 √
symbole 3, 528 3, 523 3, 525 12, 7898 4, 29999 3 π
7
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
podaj przybliżenie liczby do drugiego miejsca po przecinku
2 √
3, 528 3, 523 3, 525 12, 7898 4, 29999 3 π
7
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV cyfrę stojącą na drugim miejscu po przecinku zaokrąglamy o 1 w górę, jeżeli trzecia cyfra po
przecinku jest większa lub równa 5
symbole
dodaj do drukowania 3,528 ≈ 3, 53 ponieważ 8 5
3,523 ≈ 3, 52 ponieważ 3 < 5
szukasz i nie ma?
3,525 ≈ 3, 53 ponieważ trzecia cyfra jest równa 5
6 maja 2007
pobierz nowszy
12,7898 ≈ 12, 79 ponieważ 9 5
4,29999 ≈ 4, 30 ponieważ 9 5
2
7 ≈ 0,2857 ≈ 0, 29 ponieważ trzecia cyfra jest równa 5
√
3 ≈ 1,73205 ≈ 1, 73 ponieważ 2 < 5
π ≈ 3,141592 ≈ 3, 14 ponieważ 1 < 5
• • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: wykonywać działania na wyrażeniach
algebraicznych (w tym stosować wzory skróconego mnożenia,
również na sześcian sumy i różnicy oraz sumę i różnicę sześcianów)
spis treści
uprość:
więcej w MatTV
symbole
x − 2y(3x + 5) − 4xy 2x(3x + 5)(4y − 6) − 2(x + 3y)
dodaj do drukowania
(3x − 2)(4x + 5) + 2x(x + 3y) −3(5 − 3a) − (4b − 2c) + 14 (a − c)
x − 2y 3x + y
zgłoś błąd na str. 1201 3a − (2a − 1)(4b − 3) + 5 + − 5(x − 2y)
3 2
szukasz i nie ma?
uprość:
6 maja 2007 (x + 4)2 (x − 3)2 (x − 2)(x + 2)
pobierz nowszy 2 2
(2x + 5) (3x − 4) (5x + 7)(5x − 7)
2 2
(3x + 2y) (2y − 5x) (x − 3y)(x + 3y)
(x + 5)3 (x − 2)3
(2x + 1)3 (3x − 4)3
(x + 3y)3 (2x − y)3
uprość:
rozwiązanie:
x − 2y(3x + 5) − 4xy = x − 6yx − 10y − 4xy = x − 10y − 10xy
spis treści
więcej w MatTV
symbole rozwiązanie:
dodaj do drukowania (3x − 2)(4x + 5) + 2x(x + 3y) = 12x2 + 15x − 8x − 10 + 2x2 + 6xy =
= 14x2 + 7x + 6xy − 10
szukasz i nie ma?

pobierz nowszy
3a − (2a − 1)(4b − 3) + 5 = 3a − (8ab − 6a − 4b + 3) + 5 =
= 3a − 8ab + 6a + 4b − 3 + 5 =
= 9a − 8ab + 4b + 2
uprość:
rozwiązanie:
2x(3x + 5)(4y − 6) − 2(x + 3y) = 2x(12xy − 18x + 20y − 30) − 2x − 6y =
= 24x2 y − 36x2 + 40xy − 60x − 2x − 6y =
spis treści = 24x2 y − 36x2 + 40xy − 62x − 6y
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
rozwiązanie:
zgłoś błąd na str. 1203 −3(5 − 3a) − (4b − 2c) + 41 (a − c) = −15 + 9a − 4b + 2c + 41 a − 14 c =
szukasz i nie ma? = 9 14 a − 4b + 1 34 c − 15
6 maja 2007
pobierz nowszy
rozwiązanie:
x − 2y 3x + y 2(x − 2y) 3(3x + y) 30(x − 2y)
+ − 5(x − 2y) = + − =
3 2 6 6 6
2x − 4y + 9x + 3y − 30x + 60y
= =
6
−19x + 59y
=
6
uprość:
(x + 4)2 (2x + 5)2 (3x + 2y)2
rozwiązanie:
korzystam z (a + b)2 = a2 + 2ab + b2

spis treści
więcej w MatTV
(x + 4)2 = x2 + 2 · x · 4 + 42 = x2 + 8x + 16
symbole
dodaj do drukowania (2x + 5)2 = (2x)2 + 2 · 2x · 5 + 52 = 4x2 + 20x + 25
zgłoś błąd na str. 1204 (3x + 2y)2 = (3x)2 + 2 · 3x · 2y + (2y)2 = 9x2 + 12xy + 4y 2
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
uprość:
(x − 3)2 (3x − 4)2 (2y − 5x)2
rozwiązanie:
korzystam z (a − b)2 = a2 − 2ab + b2

spis treści
więcej w MatTV
(x − 3)2 = x2 − 2 · x · 3 + 32 = x2 − 6x + 9
symbole
dodaj do drukowania (3x − 4)2 = (3x)2 − 2 · 3x · 4 + 42 = 9x2 − 24x + 16
zgłoś błąd na str. 1205 (2y − 5x)2 = (2y)2 + 2 · 2y · 5x + (5x)2 = 4y 2 + 10xy + 25x2
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
uprość:
(x − 2)(x + 2) (5x + 7)(5x − 7) (x − 3y)(x + 3y)
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV korzystam z (a − b)(a + b) = a2 − b2
symbole
(x − 2)(x + 2) = x2 − 22 = x2 − 4
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 1206 (5x + 7)(5x − 7) = (5x)2 − 72 = 25x2 − 49
szukasz i nie ma?
(x − 3y)(x + 3y) = x2 − (3y)2 = x2 − 9y 2
6 maja 2007
pobierz nowszy
uprość:
(x + 5)3 (2x + 1)3 (x + 3y)3
rozwiązanie:
korzystam z (a + b)3 = a3 + 3a2 b + 3ab2 + b3

spis treści
więcej w MatTV
symbole (x + 5)3 = x3 + 3 · x2 · 5 + 3 · x · 52 + 53 = x3 + 15x2 + 75x + 125
dodaj do drukowania
(2x + 1)3 = (2x)3 + 3 · (2x)2 · 1 + 3 · 2x · 12 + 13 = 8x3 + 12x2 + 6x + 1
szukasz i nie ma? (x + 3y)3 = x3 + 3 · x2 · 3y + 3 · x · (3y)2 + (3y)3 = x3 + 9x2 y + 27xy 2 + 27y 3
6 maja 2007
pobierz nowszy
uprość:
(x − 2)3 (3x − 4)3 (2x − y)3
rozwiązanie:
korzystam z (a − b)3 = a3 − 3a2 b + 3ab2 − b3

spis treści
więcej w MatTV
symbole (x − 2)3 = x3 + 3 · x2 · 2 + 3 · x · 22 − 23 = x3 − 6x2 + 12x − 8
dodaj do drukowania
(3x − 4)3 = (3x)3 − 3 · (3x)2 · 4 + 3 · 3x · 42 − 43 = 27x3 − 108x2 + 144x − 64
szukasz i nie ma? (2x − y)3 = (2x)3 − 3 · (2x)2 · y + 3 · 2x · y 2 − y 3 = 8x3 − 12x2 y + 6xy 2 − y 3
6 maja 2007
pobierz nowszy
geometria analityczna
• równanie kierunkowe prostej
• kąt nachylenia prostej do osi Ox
spis treści • proste równoległe i prostopadłe

więcej w MatTV • kąt między prostymi
symbole • równanie ogólne prostej
dodaj do drukowania • wektor prostopadły do prostej w postaci ogólnej
• równanie prostej przechodzącej przez dwa punkty
szukasz i nie ma? • odległość dwóch punktów od siebie
• odległość punktu od prostej
6 maja 2007
pobierz nowszy
rozwiązane zadania
konstrukcja prostej prostopadłej do prostej k przechodzącej przez punkt A
k
spis treści
więcej w MatTV
symbole A
dodaj do drukowania k
wbijamy nóżkę cyrkla w punkt A i rysujemy D
zgłoś błąd na str. 1210 na prostej k dwa łuki, które przecinają prostą C
szukasz i nie ma? k w punktach C i D.
6 maja 2007
pobierz nowszy A
D k
nie zmieniając rozstawu nóżek cyrkla, z punktu
D kreślimy po drugiej stronie niż punkt A łuk C
A
nie zmieniając rozstawu nóżek cyrkla, z punktu
D k
C kreślimy po drugiej stronie niż punkt A łuk
jakub@matematyka.pisz.pl przez przecięcie łuków i punkt A rysujemy pro- C
www.matematyka.pisz.pl stą
równanie kierunkowe prostej
prosta w postaci kierunkowej jest wykresem funkcji liniowej:
y = ax + b
spis treści a – współczynnik kierunkowy

więcej w MatTV monotoniczność: a > 0 – rosnąca a < 0 – malejąca a = 0 – stała
symbole
b – współrzędna punktu przecięcia z osią Oy : (0, b)
dodaj do drukowania
prosta w postaci kierunkowej:
szukasz i nie ma? y y y
y=
+3 3 − 1x y=2
3 +1 2
6 maja 2007
2x
1
pobierz nowszy
y=
1 x 1 x 1 x
a>0 a<0 a=0
współczynnik kierunkowy:
a=2 a = − 13 a=0
monotoniczność:
rosnąca malejąca stała
punkt przecięcia wykresu z osią Oy :
(0, 3) (0, 1) (0, 2)
kąt nachylenia prostej do osi Ox
y współczynnik kierunkowy prostej
b
+
ax
y = ax + b
y=
spis treści
więcej w MatTV α jest równy tangensowi nachylenia
symbole
1 x
prostej do osi Ox
dodaj do drukowania a = tg α
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
przykłady:
y y y
−1
y
=
y=3
2x
−
3
x
y=
+
2
135◦
63◦
1 x 1 x 1 x
www.matematyka.pisz.pl 2 ≈ tg 63◦ −1 = tg 135◦ 0 = tg 0◦
równanie ogólne prostej
Ax + By + C = 0
współczynniki A i B nie mogą być jednocześnie równe 0
spis treści
więcej w MatTV
przykłady równań:
symbole
dodaj do drukowania 3x + y − 1 = 0 − x + 2y = 0 4x − y + 3 = 0

szukasz i nie ma?
przykłady wykresów:
6 maja 2007
=0
pobierz nowszy
y−y
−1 y y
x=1 y=2
2
2x
1 x 1 x 1 x
wektor prostopadły do prostej w postaci ogólnej
y do równania prostej w postaci ogólnej

~u = [A, B] =0
y +C
+B Ax + By + C = 0
Ax
spis treści
1 x łatwo znaleźć współrzędne wektora
więcej w MatTV
prostopadłego do wykresu
symbole
dodaj do drukowania ~u = [A, B]
szukasz i nie ma?
przykłady:
6 maja 2007
pobierz nowszy y y y
2x
~u = [1, 0]
+y
~u = [2, 1] ~u = [−3, 1]
+1
x−1=0
=0
1 x 1 x 1 x
0
2=
y−
+
−3x
• • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: rozpoznawać równanie prostej w postaci ogólnej
i kierunkowej
spis treści
zapisz równanie prostej w postaci ogólnej
więcej w MatTV
y = 2x + 5 y = 12 x − 4 3y − 5x = 8
symbole
dodaj do drukowania zapisz równanie prostej w postaci kierunkowej
8x − 2y + 4 = 0 2x + 13 y − 1 = 0 3x − 5y = 0
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
zapisz równanie prostej w postaci ogólnej
y = 2x + 5 y = 12 x − 4 3y − 5x = 8
rozwiązanie:
spis treści
równanie prostej w postaci ogólnej
więcej w MatTV
symbole y = 2x + 5
dodaj do drukowania −2x + y − 5 = 0

szukasz i nie ma?
rozwiązanie:
6 maja 2007 y = 21 x − 4
pobierz nowszy
− 12 x +y+4=0
rozwiązanie:
3y − 5x = 8
−5x + 3y − 8 = 0
zapisz równanie prostej w postaci kierunkowej
8x − 2y + 4 = 0 2x + 13 y − 1 = 0 3x − 5y = 0
rozwiązanie:
spis treści
równanie prostej w postaci kierunkowej
więcej w MatTV
symbole 8x − 2y + 4 = 0

dodaj do drukowania −2y = −8x − 4 : (−2)
zgłoś błąd na str. 1217 y = 4x + 2
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy rozwiązanie:
2x + 13 y − 1 = 0
1

3y = −2x + 1 ·3
y = −6x + 2
rozwiązanie:
3x − 5y = 0

−5y = −3x : (−5)
y= 5x
• • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: interpretować współczynniki w równaniu
kierunkowym prostej
spis treści
jaka jest monotoniczność funkcji określonej równaniem kierunkowym
więcej w MatTV
y = 2x − 2 y = − 13 x + 5 y=9
symbole
dodaj do drukowania
napisz współrzędne punktu przecięcia prostej z osią Oy
szukasz i nie ma? y = −4x + 5 y = −x − 3 y=7
6 maja 2007 które z podanych par prostych są równoległe

pobierz nowszy
y = 3x − 2 i y = −2x + 5 y = 2x − 1 i y = 2x + 8
które z podanych par prostych są prostopadłe
y = 2x + 3 i y = − 12 x + 4 y = 3x + 2 i y = −2x + 3
jaka jest monotoniczność funkcji określonej równaniem kierunkowym
y = 2x − 2 y = − 13 x + 5 y=9
rozwiązanie:
spis treści y = 2x − 2
więcej w MatTV
O monototoniczności w równaniu kierunkowym decyduje współczynnik kierunkowy a. Dla
symbole
tego równania a = 2, a więc a > 0, co oznacza, że funkcja jest rosnąca.
dodaj do drukowania
rozwiązanie:
szukasz i nie ma? y = − 13 x + 5
6 maja 2007 dla tego równania a = − 13 , a więc a < 0, co oznacza, że funkcja jest malejąca
pobierz nowszy
rozwiązanie:
y=9
dla tego równania a = 0, co oznacza, że funkcja jest stała
napisz współrzędne punktu przecięcia prostej z osią Oy
y = −4x + 5 y = −x − 3 y=7
rozwiązanie:
spis treści y = −4x + 5
więcej w MatTV
Współrzędne przecięcia z osią Oy zależą od współczynnika b w równaniu kierunkowym. Dla
symbole
tego równania b = 5, co oznacza, że prosta przecina oś Oy w punkcie (0, 5).
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? rozwiązanie:
y = −x − 3
6 maja 2007 dla tego równania b = −3, co oznacza, że prosta przecina oś Oy w punkcie (0, −3)
pobierz nowszy
rozwiązanie:
y=7
dla tego równania b = 7, co oznacza, że prosta przecina oś Oy w punkcie (0, 7)
które z podanych par prostych są równoległe
y = 3x − 2 i y = −2x + 5 y = 2x − 1 i y = 2x + 8
rozwiązanie:
y = 3x − 2 i y = −2x + 5
spis treści
więcej w MatTV Proste są równoległe, jeżeli mają ten sam współczynnik kierunkowy a. W tych równaniach
symbole współczynniki kierunkowe a1 = 3 i a2 = −2 są różne, więc proste nie są równoległe.
dodaj do drukowania
rozwiązanie:
szukasz i nie ma? y = 2x − 1 i y = 2x + 8
6 maja 2007 W tych równaniach współczynniki kierunkowe a1 = 2 i a2 = 2 są równe, więc proste są

pobierz nowszy równoległe.
które z podanych par prostych są prostopadłe
y = 2x + 3 i y = − 21 x + 4 y = 3x + 2 i y = −2x + 3
rozwiązanie:
y = 2x + 3 i y = − 12 x + 4
spis treści
więcej w MatTV
Proste są prostopadłe, jeżeli iloczyn ich współczynników kierunkowych jest równy −1
symbole
(a1 · a2 = −1). W tych równaniach a1 = 2, a2 = − 12
dodaj do drukowania
a1 · a2 = 2 · (− 12 ) = −1
szukasz i nie ma? więc proste są prostopadłe.
6 maja 2007
pobierz nowszy
rozwiązanie:
y = 3x + 2 i y = −2x + 3
w tych równaniach a1 = 3, a2 = −2
a1 · a2 = 3 · (−2) = −6
iloczyn współczynników kierunkowych nie jest równy −1, więc proste nie są prostopadłe.
równanie prostej przechodzącej przez dwa punkty
y
równanie prostej przechodzącje przez dwa
B = (x2 , y2 ) punkty A = (x1 , y1 ) i B = (x2 , y2 )
spis treści
więcej w MatTV A = (x1 , y1 )
symbole x
(x2 − x1 )(y − y1 ) = (y2 − y1 )(x − x1 )
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
przykład:
prosta przechodząca przez punkty A = (2, 5) i B = (3, 7) ma równanie
(3 − 2)(y − 5) = (7 − 5)(x − 2)
1(y − 5) = 2(x − 2)
y − 5 = 2x − 4
y = 2x − 4 + 5
y = 2x + 1
• • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: wyznaczać równanie prostej określonej przez dwa
punkty o danych współrzędnych
wyznacz równanie prostej przechodzącej przez punkty o współrzędnych

spis treści
więcej w MatTV A = (2, 4) B = (3, 7) E = (2, 3) F = (−4, 3)
symbole C = (3, −2) D = (−4, 5) G = (−5, 3) H = (−5, 0)
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
A = (2, 4) B = (5, 13)

rozwiązanie:
spis treści
(5 − 2)(y − 4) = (13 − 4)(x − 2)
więcej w MatTV
symbole
3(y − 4) = 9(x − 2)
3y − 12 = 9x − 18
dodaj do drukowania
3y = 9x − 18 + 12
3y = 9x − 6 :3
szukasz i nie ma?
y = 3x − 2
6 maja 2007 odp. y = 3x − 2
pobierz nowszy
C = (3, −2) D = (−4, 5)

rozwiązanie:
(−4 − 3) (y − (−2)) = (5 − (−2)) (x − 3)

−7(y + 2) = 7(x − 3)
−7y − 14 = 7x − 21
−7y = 7x − 21 + 14

−7y = 7x − 7 : (−7)
www.matematyka.pisz.pl y = −x + 1
odp. y = −x + 1
E = (2, 3) F = (−4, 3)
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV (−4 − 2)(y − 3) = (3 − 3)(x − 2)
symbole −6(y − 3) = 0(x − 2)
dodaj do drukowania −6y + 18 = 0

−6y = −18 : (−6)
szukasz i nie ma? y=3
odp. y = 3
6 maja 2007
pobierz nowszy
G = (−5, 3) H = (−5, 0)
rozwiązanie:
(−5 − (−5)) (y − 0) = (0 − 3)(x − −5)

(−5 + 5)y = (−3)(x + 5)
0 · y = −3x − 15
0 = −3x − 15

3x = −15 :3
jakub@matematyka.pisz.pl x = −5
odp. x = −5
• • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: wyznaczać równanie prostej równoległej
(prostopadłej) do danej.
spis treści
Znajdź równanie funkcji liniowej, której wykres jest równoległy do y = 2x + 4 i
więcej w MatTV
symbole Znajdź równanie funkcji liniowej, której wykres jest prostopadły do y = 3x − 2 i
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
kąt między prostymi
jeżeli proste
y
y = a 1 x + b1 y = a2 x + b2
spis treści ϕ
więcej w MatTV nie są prostopadłe, to kąt ϕ między prostymi możemy
symbole x wyznaczyć ze wzoru

dodaj do drukowania a1 − a2
tg ϕ =

zgłoś błąd na str. 1228 1 + a1 · a2
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 przykład:

pobierz nowszy
y = −2x + 6 y = 3x + 1
wynosi:
−2 − 3
tg ϕ =

1 + (−2) · 3

−5 −5
tg ϕ =
= = |1|
1 − 6 −5
tg ϕ = 1
ϕ = 45◦
• • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: badać wzajemne położenie prostych
w ujęciu syntetycznym i analitycznym
zbadaj wzajemne położenie prostych

spis treści
więcej w MatTV y = 2x + 3 i y = −5x + 1 y = 13 x + 2 i y = −3x − 4
symbole y = −x + 2 i y = 2x + 3 2y + 4 = 6x i −3x + y = 5
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
y = 2x + 3 i y = −5x + 1
rozwiązanie:
spis treści współczynniki kierunkowe prostych

więcej w MatTV
a1 = 2 a2 = −5
symbole
dodaj do drukowania proste nie są równoległe, ponieważ nie mają jednakowych współczynników kierunkowych
szukasz i nie ma? a1 · a2 = 2 · (−5) = −10
proste nie są prostopadłe, ponieważ iloczyn ich współczynników kierunkowych nie jest
6 maja 2007
równy −1
pobierz nowszy

2 − (−5)
tg ϕ =
1 + 2 · (−5)

2+5 7
tg ϕ = = ≈ |−0, 78|
1 − 10 −9
tg ϕ ≈ 0, 78
ϕ ≈ 38◦
odp. proste przecinają się pod kątem 38◦
y = −x + 2 i y = 2x + 3
rozwiązanie:

więcej w MatTV
a1 = −1 a2 = 2
symbole
szukasz i nie ma? a1 · a2 = −1 · (−2) = 2
proste nie są prostopadłe, ponieważ iloczyn ich współczynników kierunkowych nie jest
6 maja 2007
równy −1
pobierz nowszy

−1 − 2
tg ϕ =
1 + (−1) · 2

−3 −3
tg ϕ = = = |3|
1 − 2 −1
tg ϕ = 3
ϕ ≈ 72◦
odp. proste przecinają się pod kątem 72◦
y = 13 x + 2 i y = −3x + 3
rozwiązanie:

więcej w MatTV
1
a1 = 3 a2 = −3
symbole
1
szukasz i nie ma? a1 · a2 = 3 · (−3) = −1
proste są prostopadłe, ponieważ iloczyn ich współczynników kierunkowych jest równy −1

6 maja 2007
pobierz nowszy
odp. proste są prostopadłe
2y + 4 = 6x i −3x + y = 5
rozwiązanie:
spis treści 2y + 4 = 6x −3x + y = 5

więcej w MatTV 2y = 6x − 4 :2 y = 3x + 5
symbole y = 3x − 2
dodaj do drukowania
proste są równoległe, ponieważ mają jednakowe współczynniki kierunkowe
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: graficznie przedstawiać równania i nierówności
liniowe z dwiema niewiadomymi
zaznacz w układzie współrzędnych punkty, których współrzędne spełniają równanie

spis treści
więcej w MatTV y = 2x + 1 y=3 x=3
symbole
zaznacz w układzie współrzędnych punkty, których współrzędne spełniają nierówność
dodaj do drukowania
y > 3x − 2 y1 x < −2
zgłoś błąd na str. 1234 y ¬ −2x + 1 y < −3 x3
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
zaznacz w układzie współrzędnych punkty, których współrzędne spełniają warunek
y = 2x + 1
rozwiązanie:
spis treści równanie y = 2x + 1 jest to równanie kierunkowe prostej
więcej w MatTV
symbole x −2 0 2
dodaj do drukowania y −3 1 5
szukasz i nie ma?
y
6 maja 2007
pobierz nowszy
y=3
rozwiązanie:
spis treści równanie y = 3 jest to równanie kierunkowe prostej
więcej w MatTV
symbole y
szukasz i nie ma? x
6 maja 2007
pobierz nowszy
x=2
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
symbole
y
dodaj do drukowania
x
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
y > 3x − 2
rozwiązanie:
spis treści
symbole y −5 −2 4
dodaj do drukowania
y
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
x
y ¬ −2x + 1
rozwiązanie:
spis treści
symbole y 3 1 −3
dodaj do drukowania
y
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
x
y1
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV y
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? x
6 maja 2007
pobierz nowszy
y < −3
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV y
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? x
6 maja 2007
pobierz nowszy
x < −2
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV y
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? x
6 maja 2007
pobierz nowszy
x3
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV y
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? x
6 maja 2007
pobierz nowszy
• • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: zaznaczać w układzie współrzędnych zbiór
punktów określony przez układ nierówności liniowych
zaznacz w układzie współrzędnych punkty, których współrzędne spełniają układ nierówności

spis treści ( ( (
więcej w MatTV y x+1 y>1 x<1

symbole y > −2x − 3 y ¬ 2x + 3 y −2
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
(
y x+1
y > −2x − 3
spis treści rozwiązane:

więcej w MatTV
y x+1 y > −2x − 3
symbole
dodaj do drukowania
x −3 0 3 x −3 0 1
zgłoś błąd na str. 1245 y −2 1 4 y 3 −3 −5
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 y
pobierz nowszy
(
y>1
y ¬ 2x + 3

więcej w MatTV
y>1 y ¬ 2x + 3
symbole
dodaj do drukowania
x −3 0 1
zgłoś błąd na str. 1246 y −3 3 5
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 y
pobierz nowszy
(
x<1
y −2

więcej w MatTV
x<1 y −2
symbole
dodaj do drukowania
y
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
x
odległość dwóch punktów od siebie
y
B = (x2 , y2 ) odległość punktów A = (x1 , y1 ) i B = (x2 , y2 ) od
spis treści d siebie liczymy ze wzoru
więcej w MatTV A = (x1 , y1 )
symbole x p
d= (x2 − x1 )2 + (y2 − y1 )2
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
przykład:
odległość punktów A = (2, 5) i B = (5, 9) od siebie wynosi

p
d= (5 − 2)2 + (9 − 5)2
p
d = 32 + 42
√
d = 9 + 16
√
d = 25 = 5
jakub@matematyka.pisz.pl odp. odległość punktów A i B od siebie wynosi 5

odległość punktu od prostej
y Odległość punktu P = (x0 , y0 ) od prostej

=0
C o równaniu ogólnym Ax + By + C = 0
y+
spis treści +B możemy policzyć ze wzoru
Ax
P = (x0 , y0 )
więcej w MatTV
x |Ax0 + By0 + C|
symbole d= √
A2 + B 2
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
przykład:
6 maja 2007
pobierz nowszy odległość punktu A=(5, 2) od prostej o równaniu 3x + 4y + 5 = 0 wynosi
3·5+4·2+5
d= √
32 + 42
15 + 8 + 5
d= √
9 + 16
28 28
d= √ =
25 5
d = 5, 6
• • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: wyznaczać odległość dwóch punktów, punktu
od prostej, dwóch prostych równoległych
oblicz odległość punktów A i B od siebie

spis treści
więcej w MatTV A = (2, −4) B = (−3, 5) A = (−2, 1) B = (0, −3)
symbole
oblicz odległość punktu A od prostej l
dodaj do drukowania
A = (2, 3) l : −3x + 2y − 1 = 0 A = (0, 3) l : y = 2x − 1
szukasz i nie ma? sprawdź czy proste l i k są równoległe, a następnie oblicz ich odległość od siebie
l : y = 2x − 3 k : y = 2x + 4
6 maja 2007 l : 3x − 2y + 5 = 0 k : −6x + 4y + 1 = 0
pobierz nowszy
oblicz odległość punktów A i B od siebie
A = (2, −4) B = (−3, 5)
rozwiązywanie:
spis treści odległość dwóch punktów od siebie
więcej w MatTV p
d= (−3 − 2)2 + (5 − (−4))2
symbole p
d= (−5)2 + 92
d= 25 + 81
szukasz i nie ma?
d = 106
√
odp. odległość punktów A i B od siebie wynosi 106
6 maja 2007
pobierz nowszy
A = (−2, 1) B = (0, −3)

rozwiązywanie:
odległość dwóch punktów od siebie
p
d= (0 − (−2))2 + (−3 − 1)2
p
d= 22 + (−4)2
√
d = 4 + 16
√ √ √
d = 20 = 4 · 5 = 2 5
odp. odległość punktów A i B od siebie wynosi 2 5
A = (2, 3) l : −3x + 2y − 1 = 0
rozwiązanie:
spis treści odległość punktu od prostej
więcej w MatTV
−3 · 2 + 2 · 3 − 1
symbole d= p
(−3)2 + 22
dodaj do drukowania
−6 + 6 − 1
zgłoś błąd na str. 1252 d= √
9+4
−1 13 13
d= √ ·√ =−
6 maja 2007 13 13 13
pobierz nowszy
√
13
odp. odległość punkt A od prostej l wynosi d = − 13
A = (0, 3) l : y = 2x − 1
rozwiązanie:
spis treści odległość punktu od prostej
więcej w MatTV przekształcamy z równania kierunkowego do równania ogólnego
symbole
y = 2x − 1
dodaj do drukowania
−2x + y + 1 = 0
szukasz i nie ma? liczymy odległość punktu A od prostej
−2 · 0 + 3 + 1
6 maja 2007 d= p
pobierz nowszy (−2)2 + 12
0+3+1
d= √
4+1
√ √
4 5 4 5
d= √ ·√ =
5 5 5
√
4 5
odp. odległość punkt A od prostej l wynosi d = 5
sprawdź czy proste l i k są równoległe, a następnie oblicz ich odległość od siebie
l : y = 2x − 3 k : y = 2x + 4
rozwiązanie:
spis treści proste są równoległe, ponieważ mają ten sam współczynnik kierunkowy
więcej w MatTV znajdujemy dowolny punkt A należący do prostej l : y = 2x − 3 np.
symbole dla x = 1
dodaj do drukowania y = 2 · 1 − 3 = −1
zgłoś błąd na str. 1254 współrzędne punktu A = (1, −1)

szukasz i nie ma?
przekształcamy równanie k : y = 2x + 4 z równania kierunkowego do równania ogólnego
6 maja 2007 y = 2x + 4
pobierz nowszy
−2x + y − 4 = 0
odległość prostej l od prostej k to odległość punktu A od prostej k
A = (1, −1) k : −2x + y − 4 = 0
−2 · 1−1 − 4
d= p
(−2)2 + 12
√ √
−2 − 1 − 4 7 5 7 5
d= √ = −√ · √ = −
jakub@matematyka.pisz.pl 4+1 5 5 5
odp. proste l i k są równoległe i są w odległości − 7 5 5 od siebie
sprawdź czy proste l i k są równoległe, a następnie oblicz ich odległość od siebie
l : 3x − 2y + 5 = 0 k : −6x + 4y + 1 = 0
rozwiązanie:
spis treści przekształcamy z równania ogólnego do równania kierunkowego
więcej w MatTV 3x − 2y + 5 = 0 −6x + 4y + 1 = 0

symbole −2y = −3x − 5 : (−2) 4y = 6x − 1 :4
dodaj do drukowania y = 32 x + 5
2 y= 6
4x − 1
4
3 1
zgłoś błąd na str. 1255 y= 2x − 4
szukasz i nie ma? proste są równoległe, ponieważ mają ten sam współczynnik kierunkowy
3 5
znajdujemy dowolny punkt A należący do prostej l : y = 2x + 2 np.
6 maja 2007 dla x = 1
y= 2 ·1+ 2 = 2 =4
współrzędne punktu A = (1, 4)
odległość prostej l od prostej k to odległość punktu A od prostej k
A = (1, 4) k : −6x + 4y + 1 = 0
−6 · 1 + 4 · 4 + 1
d= p
(−6)2 + 42
√ √ √ √ √
−6 + 16 + 1 11 52 11 52 11 4 · 13 22 13 11 13
jakub@matematyka.pisz.pl d= √ =√ ·√ = = = =
36 + 16 52 52 52 52 52 26
11 13
odp. proste l i k są równoległe i są w odległości 26 od siebie
• • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: szacować wyniki obliczeń z zadaną dokładnością
następujące liczby zaokrąglij do drugiego miejsca po przecinku

spis treści 0, 214 2, 326 7, 465 0, 2071
więcej w MatTV
symbole następujące liczby zaokrąglij do pierwszego miejsca po przecinku
dodaj do drukowania 0, 34 0, 872 9, 05012 2, 968
zgłoś błąd na str. 1256 następujące liczby zaokrąglij do całości

szukasz i nie ma? 2, 34 4, 72 10, 5512 29, 768
6 maja 2007 następujące liczby zaokrąglij do tysięcy

pobierz nowszy
3178 4720 35510, 4 39500
następujące liczby zaokrąglij do dziesiątek

349 574, 3 2345 899, 7
następujące liczby zaokrąglij do drugiego miejsca po przecinku
0, 214 2, 326 7, 465 0, 2071

rozwiązanie:
cyfry stojącej na drugim miejscu po przecinku nie zwiększamy, ponieważ cyfra stojąca na
spis treści trzecim miejscu 4 jest mniejsza od 5
więcej w MatTV
symbole 0, 214 ≈ 0, 21
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 1257 cyfrę stojącą na drugim miejscu po przecinku zwiększamy o 1, ponieważ cyfra stojąca na
szukasz i nie ma? trzecim miejscu 6 jest większa od 5
6 maja 2007 2, 326 ≈ 2, 33

pobierz nowszy
cyfrę stojącą na drugim miejscu po przecinku zwiększamy o 1, ponieważ cyfra stojąca na

trzecim miejscu jest równa 5
7, 465 ≈ 7, 47
cyfrę stojącą na drugim miejscu po przecinku zwiększamy o 1, ponieważ cyfra stojąca na

trzecim miejscu 7 jest większa od 5
0, 20714 ≈ 0, 21
następujące liczby zaokrąglij do pierwszego miejsca po przecinku
0, 34 0, 872 9, 05012 2, 968

rozwiązanie:
cyfry stojącej na pierwszym miejscu po przecinku nie zwiększamy, ponieważ cyfra stojąca na
spis treści drugim miejscu 4 jest mniejsza od 5
więcej w MatTV
symbole 0, 34 ≈ 0, 3
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 1258 cyfrę stojącą na pierwszym miejscu po przecinku zwiększamy o 1, ponieważ cyfra stojąca na
szukasz i nie ma? drugim miejscu 7 jest większa od 5
6 maja 2007 0, 872 ≈ 0, 9

pobierz nowszy
cyfrę stojącą na pierwszym miejscu po przecinku zwiększamy o 1, ponieważ cyfra stojąca na

drugim miejscu jest równa 5
9, 05012 ≈ 9, 1
cyfrę stojącą na pierwszym miejscu po przecinku zwiększamy o 1, ponieważ cyfra stojąca na

drugim miejscu 6 jest większa od 5
2, 968 ≈ 3, 0
następujące liczby zaokrąglij do całości
2, 34 4, 72 10, 5512 29, 768

rozwiązanie:
cyfry stojącej na pierwszym miejscu przed przecinkiem nie zwiększamy, ponieważ cyfra stojąca
spis treści na pierwszym miejscu po przecinku 3 jest mniejsza od 5
więcej w MatTV
symbole 2, 34 ≈ 2
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 1259 cyfrę stojącą na pierwszym miejscu przed przecinkiem zwiększamy o 1, ponieważ cyfra stojąca
szukasz i nie ma? na pierwszym miejscu po przecinku 7 jest większa od 5
6 maja 2007 4, 72 ≈ 5
pobierz nowszy
cyfrę stojącą na pierwszym miejscu przed przecinkiem zwiększamy o 1, ponieważ cyfra stojąca
na pierwszym miejscu po przecinku jest równa 5
10, 5512 ≈ 11
liczbę stojącą przed przecinkiem zwiększamy o 1, ponieważ cyfra stojąca na pierwszym miej-
scu po przecinku 7 jest większa od 5
29, 768 ≈ 30
następujące liczby zaokrąglij do tysięcy
3178 4720 35510, 4 39500
rozwiązanie:
cyfrę tysięcy 3 nie zwiększamy, ponieważ liczba stojąca po niej 178 jest mniejsza od 500
spis treści
więcej w MatTV 3178 ≈ 3000
symbole
dodaj do drukowania
cyfrę tysięcy 4 zwiększamy o 1, ponieważ liczba stojąca po niej 720 jest większa od 500
szukasz i nie ma? 4720 ≈ 5000
6 maja 2007
pobierz nowszy cyfrę tysięcy 5 zwiększamy o 1, ponieważ liczba stojąca po niej 510, 4 jest większa od 500
35510, 4 ≈ 36000
cyfrę tysięcy 5 zwiększamy o 1, ponieważ liczba stojąca po niej jest równa 500
39500 ≈ 40000
następujące liczby zaokrąglij do dziesiątek
349 574, 3 2345 899, 7
rozwiązanie:
cyfrę dziesiątek 4 zwiększamy o 1, ponieważ cyfra stojąca po niej 9 jest większa od 5

spis treści
więcej w MatTV 349 ≈ 350
symbole
dodaj do drukowania
cyfrę dziesiątek 7 nie zwiększamy, ponieważ liczba stojąca po niej 4, 3 jest mniejsza od 5
szukasz i nie ma? 574, 3 ≈ 570
6 maja 2007
pobierz nowszy cyfrę dziesiątek 4 zwiększamy o 1, ponieważ cyfra stojąca po niej jest równa 5
2345 ≈ 2350
cyfrę dziesiątek 9 zwiększamy o 1, ponieważ liczba stojąca po niej 9, 7 jest większa od 5
899, 7 ≈ 900
błąd względny i bezwzględny pomiaru
błąd bezwzględny pomiaru

∆x = |x − xz |
x – wartość rzeczywista mierzonej wielkości
spis treści
xz – wartość zmierzona
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania błąd względny
∆x
zgłoś błąd na str. 1262 δ= · 100%
x
szukasz i nie ma?
∆x – błąd bezwzględny pomiaru
x – wartość rzeczywista mierzonej wielkości
6 maja 2007
pobierz nowszy
niepewność pomiaru jest to inna nazwa błędu pomiaru
przykład:
Stół ma szerokość 150 cm. Gdy została zmierzony linijką szkolną wyszło 150, 2 cm. Oblicz
błąd bezwzględny i względny tego pomiaru:
wartość rzeczywista: x = 150 cm
wartość zmierzona: xz = 150, 2 cm
błąd bezwzględny: ∆x = |150 − 150, 2| = | − 0, 2| = 0, 2 cm
0,2
www.matematyka.pisz.pl błąd względny: δ= 150 · 100% ≈ 0, 1%
• • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: wyznaczać błąd względny i bezwzględny
Działka budowlana na mapach geodezyjnych ma długość 22 m. Robotnik chcąc oszaco-

spis treści wać długość działki zmierzył ją za pomocą kroków i wyszło mu 20 m. Oblicz błąd bezwzględny
i względny tak przeprowadzonego pomiaru.
więcej w MatTV
symbole
Chłopiec przeszedł 11, 2 m w 5, 6 s. Oblicz z jaką szybkością się poruszał. Zaokrąglij
dodaj do drukowania wartość drogi i czasu do całości i policz z tych wartości szybkość. Podaj błąd bezwzględny i
względny tak policzonej szybkości.
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Działka budowlana na mapach geodezyjnych ma długość 22 m. Robotnik, chcąc oszacować
długość działki, zmierzył ją za pomocą kroków i wyszło mu 20 m. Oblicz błąd bezwzględny
i względny tak przeprowadzonego pomiaru.
rozwiązanie:
błąd bezwzględny i względny
spis treści
więcej w MatTV długość rzeczywista: x = 22 m
symbole długość zmierzona: xz = 20 m
dodaj do drukowania błąd bezwzględny: ∆d = |22 − 20| = |2| = 2 m
2
zgłoś błąd na str. 1264 błąd względny: δ= 22 · 100% ≈ 9, 1%
szukasz i nie ma?
odp. błąd bezwzględny wynosi 2 m, a względny 9, 1%
6 maja 2007
pobierz nowszy
Chłopiec przeszedł 11, 2 m w 5, 6 s. Oblicz z jaką szybkością się poruszał. Zaokrąglij wartość
drogi i czasu do całości i policz z tych wartości szybkość. Podaj błąd bezwzględny i względny
tak policzonej szybkości.
rozwiązanie:
błąd bezwzględny i względny
spis treści
więcej w MatTV szybkość chłopca: v= 11,2
5,6 =2m
s
symbole
zaokrąglona do całości droga: s = 11 m
dodaj do drukowania
zaokrąglony do całości czas: t = 6s
zgłoś błąd na str. 1265 przybliżona szybkość chłopca: v= 11
6 ≈ 1, 8 m
s
szukasz i nie ma?
błąd bezwzględny: ∆d = |2 − 1, 8| = |0, 2| = 0, 2 m
6 maja 2007 0,2
błąd względny: δ= 2 · 100% = 10%
pobierz nowszy
odp. dokładna wartość szybkości chłopca to 2 m m
s , a przybliżona to 1, 8 s , błąd bezwzględny
m
wartości przybliżonej wynosi 0, 2 s , a błąd względny 10%
• • • • • • • • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: posługiwać się procentem w rozwiązywaniu zadań
oblicz
spis treści 20% z liczby 80 15% z liczby 400 7% z liczby 9
więcej w MatTV 5, 3% z liczby 12 120% z liczby 80, 5 0, 3% z liczby 1, 5
symbole W klasie na 25 osób jest 12 dziewczyn. Jaki procent stanowią dziewczyny a jaki chłopcy?
dodaj do drukowania
Właściciel warzywniaka kupuje jabłka po 1 zł za kilogram, a sprzedaje po 2, 5 zł. Ile
zgłoś błąd na str. 1266 wynosi jego marża?
szukasz i nie ma?
zwiększ liczbę 50 o 10%
6 maja 2007 zmniejsz liczbę 30 o 20%

pobierz nowszy
Komputer kosztuje 1200 zł netto. Ile będzie wynosiła jego cena brutto po doliczeniu
22% podatku VAT?
Książka kosztuje 40 zł. Jej cenę podniesiono o 20%. Z nową ceną nie sprzedawała się,
więc obniżono ją o 20%. Ile książka kosztuje teraz?
Oprocentowanie lokaty bankowej w skali roku wynosi 2%. Wpłacasz na tą lokatę 5000 zł
Jaką sumę pieniędzy będziesz miał na tej lokacie po roku?
Wpłacasz 3000 zł na półroczną lokatę o stałym oprocentowaniu równym 5% w skali

roku. Jaką sumę pieniędzy będziesz miał na tej lokacie po pół roku?
Wpłacasz 6000 zł na trzymiesięczną lokatę o stałym oprocentowaniu równym 4% w skali
www.matematyka.pisz.pl roku. Jaką sumę pieniędzy będziesz miał na tej lokacie po trzech miesiącach?
• • • • • • • • • • • •
oblicz, z jakiej liczby 15% wynosi 60

znajdź liczbę, która zwiększona o 20% daje 36
spis treści
więcej w MatTV znajdź liczbę, która zmniejszona o 40% daje 120
symbole
Po sezonie cenę butów obniżono o 30% i kosztują teraz 84 zł. Ile kosztowały przed
dodaj do drukowania sezonem?
zgłoś błąd na str. 1267 Cena brutto drukarki (z podatkiem VAT 22%) wynosi 610 zł. Oblicz jej cenę netto.
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
oblicz
20% z liczby 80 15% z liczby 400 7% z liczby 9
rozwiązywanie:
spis treści 20 1 80
20% z 80 = · 80 = · 80 = = 16
więcej w MatTV 100 5 5
symbole
dodaj do drukowania 15 15 · 400
15% z 400 = · 400 = = 15 · 4 = 60
szukasz i nie ma?
7 63
6 maja 2007 7% z 9 = ·9= = 0, 63
pobierz nowszy 100 100
oblicz
5, 3% z liczby 12 120% z liczby 80, 5 0, 3% z liczby 1, 5
rozwiązywanie:
spis treści 5, 3 63, 6

5, 3% z 12 = · 12 = = 0, 636
więcej w MatTV 100 100
symbole
120% z 80, 5 = · 80, 5 = · 80, 5 = = 96, 6
zgłoś błąd na str. 1269 100 10 10
szukasz i nie ma?
0, 3 0, 45
6 maja 2007 0, 3% z 1, 5 = · 1, 5 = = 0, 0045
pobierz nowszy 100 100
W klasie na 25 osób jest 12 dziewczyn. Jaki procent stanowią dziewczyny a jaki chłopcy?
rozwiązywanie:
dziewczyny:
12 12 · 100 12 · 4
· 100% = %= % = 48%
spis treści 25 25 1
więcej w MatTV
chłopcy:
symbole 100% − 48% = 52%
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 1270 odp. dziewczyny stanowią 48%, a chłopcy 52%
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Właściciel warzywniaka kupuje jabłka po 1 zł za kilogram, a sprzedaje po 2, 5 zł. Ile wynosi
jego marża?
rozwiązywanie:
na każdy kilogramie zarabia 2, 5 − 1 = 1, 5 zł

spis treści
1, 5 150
więcej w MatTV · 100% = % = 60%
2, 5 2, 5
symbole
dodaj do drukowania
odp. marża sprzedawcy wynosi 60%
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
zwiększ liczbę 50 o 10%
rozwiązywanie:
10 500
10% z 50 = · 50 = =5
więcej w MatTV
symbole 50 + 5 = 55
dodaj do drukowania
odp. liczba 50 zwiększona o 10% jest równa 55
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
zmniejsz liczbę 30 o 20%
rozwiązywanie:
20 600
20% z 30 = · 30 = =6
więcej w MatTV
symbole 30 − 6 = 24
dodaj do drukowania
odp. liczba 30 zmniejszona o 20% jest równa 24
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
Komputer kosztuje 1200 zł netto. Ile będzie wynosiła jego cena brutto po doliczeniu 22%
podatku VAT?
rozwiązywanie:
obliczamy podatek VAT

spis treści
22 22 · 1200
więcej w MatTV 22% z 1200 = · 1200 = = 22 · 12 = 264 zł
100 100
symbole
dodaj do drukowania komputer razem z VAT
zgłoś błąd na str. 1274 1200 + 264 = 1464 zł
szukasz i nie ma?
odp. cena brutto komputera będzie wynosiła 1464 zł
6 maja 2007
pobierz nowszy
Książka kosztuje 40 zł. Jej cenę podniesiono o 20%. Z nową ceną nie sprzedawała się, więc
obniżono ją o 20%. Ile książka kosztuje teraz?
rozwiązywanie:
spis treści
20 800
20% z 40 = · 40 = = 8 zł
100 100
więcej w MatTV
symbole cena po podwyżce
40 + 8 = 48 zł
dodaj do drukowania
20% z 48 = · 48 = = 9, 6 zł
100 100
6 maja 2007 cena po obniżce
pobierz nowszy 48 − 9, 6 = 38, 4 zł
jak widać początkowa podwyżka o 20%, a następnie obniżka o 20% nie spowodowała po-
wrotu do ceny początkowej, tylko do niższej
odp. książka kosztuje teraz 38, 4 zł
Oprocentowanie lokaty bankowej w skali roku wynosi 2%. Wpłacasz na tą lokatę 5000 zł
Jaką sumę pieniędzy będziesz miał na tej lokacie po roku?
rozwiązywanie:
spis treści
2 2 · 5000
2% z 5000 = · 5000 = = 2 · 50 = 100 zł
100 100
więcej w MatTV
symbole
pieniądze na lokacie po dopisaniu odsetek
dodaj do drukowania
zgłoś błąd na str. 1276 5000 + 100 = 5100 zł
szukasz i nie ma?
odp. po roku na lokacie będzie 5100 zł
6 maja 2007
pobierz nowszy
Wpłacasz 3000 zł na półroczną lokatę o stałym oprocentowaniu równym 5% w skali roku.
Jaką sumę pieniędzy będziesz miał na tej lokacie po pół roku?
rozwiązywanie:
5% w skali roku oznacza, że po pół roku dopiszą tylko 5% : 2 = 2, 5% odsetek

spis treści
więcej w MatTV 2, 5 2, 5 · 3000
2, 5% z 3000 = · 3000 = = 2, 5 · 30 = 75
symbole 100 100
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? 3000 + 75 = 3075
6 maja 2007
pobierz nowszy odp. po pół roku na lokacie będzie 3075 zł
Wpłacasz 6000 zł na trzymiesięczną lokatę o stałym oprocentowaniu równym 4% w skali
roku. Jaką sumę pieniędzy będziesz miał na tej lokacie po trzech miesiącach?
rozwiązywanie:
spis treści 4% w skali roku oznacza, że po trzech miesiącach dopiszą tylko 4% : 4 = 1% odsetek
więcej w MatTV
1 6000
symbole 1% z 6000 = · 6000 = = 60
100 100
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6000 + 60 = 6060
6 maja 2007
pobierz nowszy
odp. po trzech miesiącach na lokacie będzie 6060 zł
oblicz, z jakiej liczby 15% wynosi 60
rozwiązanie:
x – szukana liczba
spis treści
15% z x = 60
więcej w MatTV
15 15

symbole 100 · x = 60 : 100
dodaj do drukowania x = 60 · 100

= 6000
15 15
x = 400
szukasz i nie ma?
odp. 15% z 400 wynosi 60

6 maja 2007
pobierz nowszy
znajdź liczbę, która zwiększona o 20% daje 36
rozwiązanie:
x + 20% z x – szukana liczba zwiększona o 20%
spis treści
więcej w MatTV
x + 20% z x = 36
symbole
20
dodaj do drukowania x+ 100 x = 36
zgłoś błąd na str. 1280 x + 15 x = 36

szukasz i nie ma?
1 15 x = 36
6 6

6 maja 2007
5x = 36 : 5
pobierz nowszy
6 5
x = 36 : 5 = 36 · 6
x = 30
odp. szukaną liczbą jest 30
znajdź liczbę, która zmniejszona o 40% daje 120
rozwiązanie:
x − 40% z x – szukana liczba zmniejszona o 40%
spis treści
więcej w MatTV
x − 40% z x = 120
symbole
40
dodaj do drukowania x− 100 x = 120
zgłoś błąd na str. 1281 x − 25 x = 120

szukasz i nie ma? 3
5x = 120
3 3

6 maja 2007
5x = 120 : 5
pobierz nowszy
3 5
x = 120 : 5 = 120 · 3
x = 200
odp. szukaną liczbą jest 200
Po sezonie cenę butów obniżono o 30% i kosztują teraz 84 zł. Ile kosztowały przed sezonem?
rozwiązanie:
x – cena przed sezonem

x − 30% z x – cena przed sezonem zmniejszona o 30%
spis treści
więcej w MatTV
x − 30% z x = 84
symbole
30
dodaj do drukowania x− 100 x = 84
3
zgłoś błąd na str. 1282 x− 10 x = 84
szukasz i nie ma? 7
10 x = 84
7 7

6 maja 2007
10 x = 84 : 10
pobierz nowszy
7 10
x = 84 : 10 = 84 · 7
x = 120
odp. przed sezonem buty kosztowały 120 zł
Cena brutto drukarki (z podatkiem VAT 22%) wynosi 610 zł. Oblicz jej cenę netto.
rozwiązanie:
x – cena netto (bez podatku) drukarki

x + 22% z x – cena brutto (z podatkiem VAT) drukarki
spis treści
więcej w MatTV
x + 22% z x = 610
symbole
22
dodaj do drukowania x+ 100 x = 610
22
zgłoś błąd na str. 1283 1 100 x = 610
100 x = 610
122 122

6 maja 2007
100 x = 610 : 100
pobierz nowszy
122 100 61000
x = 610 : 100 = 610 · 122 = 122
x = 500
odp. cena netto drukarki wynosi 500 zł
• • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: a) podawać przykłady funkcji
b) określać funkcję wzorem, tabelką, wykresem, grafem,
opisem słownym
c) wyznaczać wartość funkcji dla danego argumentu
spis treści
więcej w MatTV czy następujące przyporządkowania są funkcjami?
symbole • każdemu uczniowi przyporządkowano numer w dzienniku
• każdemu człowiekowi przyporządkowano rok urodzenia
dodaj do drukowania
• każdej liczbie przyporządkowano liczbę jej dzielników
zgłoś błąd na str. 1284 • każdej liczbie przyporządkowano jej dzielniki
szukasz i nie ma? • każdej osobie przyporządkowano rodzeństwo, które posiada
• każdemu człowiekowi przyporządkowano jego matkę
• każdemu dniu w miesiącu przyporządkowano osoby, które w tym czasie obchodzą urodziny
6 maja 2007
pobierz nowszy
czy następujące określone grafem przyporządkowania są funkcjami?
1 5 1 5
2 3 6 8
4
7
9
4 6 3 2
4 2
2 3 9 5
4 7
7 3
0 0
5
czy następujące przyporządkowania są funkcjami?
rozwiązania:
każdemu uczniowi przyporządkowano numer w dzienniku
TAK, jest to funkcja, ponieważ każdemu uczniowi został przyporządkowany dokładnie jeden
numer
spis treści
więcej w MatTV każdemu człowiekowi przyporządkowano rok urodzenia
symbole TAK, jest to funkcja, ponieważ każdemu człowiekowi został przyporządkowany dokładnie
dodaj do drukowania jeden rok urodzenia

każdej liczbie przyporządkowano liczbę jej dzielników
szukasz i nie ma?
TAK, jest to funkcja, ponieważ każdej liczbie została przyporządkowana dokładnie jedna
liczba jej dzielników
6 maja 2007
pobierz nowszy
każdej liczbie przyporządkowano jej dzielniki
NIE, nie jest to funkcja, ponieważ każdej liczbie został przyporządkowany więcej niż jeden
dzielnik
każdej osobie przyporządkowano rodzeństwo, które posiada

NIE, nie jest to funkcja, ponieważ wiele osób ma więcej niż jedno rodzeństwo
każdemu człowiekowi przyporządkowano jego matkę

TAK, jest to funkcja, ponieważ każdy człowiek ma dokładnie jedną matkę
jakub@matematyka.pisz.pl każdemu dniu w miesiącu przyporządkowano osoby, które w tym czasie obchodzą urodziny
NIE, nie jest to funkcja, ponieważ w każdym dniu więcej niż jedna osoba obchodzi urodziny
czy następujące określone grafem przyporządkowania są funkcjami?
X Y
1 5 To przyporządkownie jest funkcją, ponieważ każ-
dej liczbie ze zbioru X jest przyporządkowana do-
2 3
kładnie jedna liczba ze zbioru Y .
spis treści 4 6
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania X Y
1 5 To przyporządkownie nie jest funkcją, ponieważ
zgłoś błąd na str. 1286 6 8 liczbie 4 zostały przyporządkowane dwie liczby 6
4
7
szukasz i nie ma? 9 i 7.
3 2
6 maja 2007
pobierz nowszy
X Y
2 To przyporządkownie jest funkcją, ponieważ każ-
3
4 dej liczbie ze zbioru X jest przyporządkowana do-
7
9 kładnie jedna liczba ze zbioru Y . Nie szkodzi, że
0
5 w zbiorze Y są „wolne” liczby.
1
X Y
4 2
9 5 To przyporządkownie nie jest funkcją, ponieważ
7
nie każdej liczbie ze zbioru X przyporządkowano
3
jakub@matematyka.pisz.pl 2 jakąś liczbę ze zbioru Y .
0
• • • • • •
czy następujące określone tabelką przyporządkowania są funkcjami?

x 1 3 7 2 8 x 2 3 5 8 9
spis treści
y 4 8 9 0 1 y 1 4 1 1 10
więcej w MatTV
symbole
x 4 5 4 7 8 x 1 1 1 3 2
dodaj do drukowania
y 2 3 5 0 1 y 0 2 8 9 12
szukasz i nie ma? czy następujące wykresy są wykresami funkcji?
6 maja 2007 y y y y
pobierz nowszy
x x x x
y y y y
x x x x
rozwiązanie:
x 1 3 7 2 8 To przyporządkownie jest funkcją, ponieważ każ-

y 4 8 9 0 1 dej liczbie ze zbioru x-ów jest przyporządkowana
spis treści dokładnie jedna liczba ze zbioru y -ów.
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
x 2 3 5 8 9 To przyporządkownie jest funkcją, ponieważ każ-
zgłoś błąd na str. 1288 dej liczbie ze zbioru x-ów jest przyporządkowana
y 1 4 1 1 10
szukasz i nie ma? dokładnie jedna liczba ze zbioru y -ów. Nie szko-
dzi, że wartość 1 powtarza się trzy razy.
6 maja 2007
pobierz nowszy
x 4 5 4 7 8 To przyporządkownie nie jest funkcją, ponieważ

y 2 3 5 0 1 liczbie 4 zostały przyporządkowane dwie liczby 2
i 5.
x 1 1 1 3 2 To przyporządkownie nie jest funkcją, ponieważ

y 0 2 8 9 12 liczbie 1 zostały przyporządkowane trzy liczby 0,
2 i 8.
W poprzednim wpisie wspomniałem, że na stronie
www.matematyka.pisz.pl zmodyfikowałem skrypt pobiera-
nia ebooka. Ebook był spakowany zip’em i skrypt wysyłał
go w takiej formie do przeglądarki. Korzyść była oczywista
spis treści z rozmiaru 6.8 MB zjechałem do 2 MB. Tak więc czekaliści
trzykrotnie krócej na ściągnięcie ebooka. Nie przewidziałem
więcej w MatTV
tylko jednej rzeczy. Googlebot, czyli program za pomocą go-
symbole
ogle indeksuje strony, widać nie rozpakowuje zipów. W efek-
dodaj do drukowania cie na mojej stronie liczba tekstu spadła radykalnie. Konse-
kwencją było to, że przez większość stycznia i lutego nie
było mnie widać w wynikach wyszukiwania. A jak byłem, to
szukasz i nie ma? na np. 7 podstronie. Kto tak daleko zagląda? Liczba wizyt
spadła i poziom humoru też mi spadł. No bo po co ja pi-
6 maja 2007 szę tego ebooka. Przecież nie dla siebie. Tylko aby był wam
pobierz nowszy przydatny. Tylko że wy go nie znajdziecie, jeżeli nie będzie
pojawiał w wynikach w miarę wysoko. Nie pakuję już ebo-
oka zip’em i wróciłem na dawne pozycje w google, ale cała
ta historia natchnęła mnie do tego apelu. Jeżeli posiadasz
stronę, bloga lub udzielasz się na jakimś forum zamieść link
do mojej strony
Dzięki. Więcej o tym tutaj:

pomóż mi spopularyzować ten ebook
rozwiązanie:
y
To jest wykres funkcji, ponieważ każdej liczbie na osi x jest
przyporządkowana dokładnie jedna liczba na osi y .
spis treści x
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania y To nie jest wykres funkcji, ponieważ liczbom na osi x są za-
zgłoś błąd na str. 1290 zwyczaj przyporządkownane dwie liczby na os y . Przykładowo
szukasz i nie ma? liczbie −1 na osi x jest przyporządkowana −2 i 4 na osi y .
x
6 maja 2007
pobierz nowszy
y
y
To nie jest wykres funkcji, ponieważ niektórym liczbom na osi x
są przyporządkownane dwie liczby na os y . Przykładowo liczbie
1 na osi x jest przyporządkowana −2 i 3 na osi y .
x
dalej
y
spis treści
więcej w MatTV
symbole
y To jest wykres funkcji. Liczby na osi x, którym przyporządko-
dodaj do drukowania wano liczby na osi y to −4, −2, 1, 3, 4. Każdej z tych liczb
zgłoś błąd na str. 1291 przyporządkowano tylko jedną liczbę na osi y , dlatego to jest
x funkcja.
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy y To nie jest wykres funkcji, ponieważ liczbie 2 na osi x przypo-
rządkowano aż pięć liczb na osi y
y To jest wykres funkcji, ponieważ każdej liczbie na osi x jest

x
• • • • • •
Oblicz wartości funkcji f (x) = 4x2 − 3x + 1 dla argumentów −3, −1, 0, 4.
spis treści Funkcja f : {−3, −2, 0, 1} → R każdej liczbie ze zbioru {−3, −2, 0, 1} przypo-
rządkowuje jej kwadrat pomniejszony o 4. Określ funkcję za pomocą grafu, tabelki, wzoru.
więcej w MatTV
Podaj zbiór wartości funkcji.
symbole
dodaj do drukowania Dla funkcji f (x) = 3x − 6
b) dla jakiego argumentu wartość wynosi 12
szukasz i nie ma? c) wyznacz miejsce zerowe
6 maja 2007 e) dla jakich argumentów wartości są nieujemne
pobierz nowszy
Oblicz wartości funkcji f (x) = 4x2 − 3x + 1 dla argumentów −3, −1, 0, 4.
rozwiązanie:
f (−3) = 4 · (−3)2 − 3 · (−3) + 1 = 36 + 9 + 1
f (−3) = 46
spis treści
f (−1) = 4 · (−1)2 − 3 · (−1) + 1 = 4 + 3 + 1
więcej w MatTV
f (−1) = 8
symbole
dodaj do drukowania f (0) = 4 · 02 − 3 · 0 + 1
zgłoś błąd na str. 1293 f (0) = 1
szukasz i nie ma?
f (4) = 4 · 42 − 3 · 4 + 1 = 64 − 12 + 1
6 maja 2007
f (4) = 53
pobierz nowszy
Funkcja f : {−3, −2, 0, 1} → R każdej liczbie ze zbioru {−3, −2, 0, 1} przyporządko-
wuje jej kwadrat pomniejszony o 4. Określ funkcję za pomocą grafu, tabelki, wzoru. Podaj
zbiór wartości funkcji.
rozwiązanie: wzór tej funkcji:

f (x) = x2 − 4
spis treści
więcej w MatTV
wartości tej funkcji dla argumentów: −3, −2, 0, 1
symbole
f (−3) = (−3)2 − 4 = 9 − 4 f (0) = 02 − 4 = 0 − 4
dodaj do drukowania
f (−3) = 5 f (0) = −4
f (−2) = (−2)2 − 4 = 4 − 4 f (1) = 12 − 4 = 1 − 4
szukasz i nie ma?
f (−2) = 0 f (1) = −3
6 maja 2007
pobierz nowszy
x −3 −2 0 1
y 5 0 −4 −3
−3 5
−2 0
0 −4
1 −3
www.matematyka.pisz.pl zbiór wartości funkcji: {5, 0, −4, −3} 2
Dla funkcji f (x) = 3x − 6
rozwiązanie:
f (−2) = 3 · (−2) − 6 f (0) = 3 · 0 − 6 f (1) = 3 · 1 − 6
f (−2) = −6 − 6 f (0) = 0 − 6 f (1) = 3 − 6
spis treści f (−2) = −12 f (0) = −6 f (1) = −3
więcej w MatTV
symbole b) dla jakiego argumentu wartość wynosi 12
dodaj do drukowania
f (x) = 12
zgłoś błąd na str. 1295 3x − 6 = 12
szukasz i nie ma? 3x = 12 + 6

3x = 18 :3
6 maja 2007
pobierz nowszy x=6
c) wyznacz miejsce zerowe

f (x) = 0
3x − 6 = 0

3x = 6 :3
x=2
dalej
f (x) > 5
3x − 6 > 5
3x > 5 + 6
spis treści
3x > 11 :3
więcej w MatTV
11
symbole
x> 3
x> 3 23
dodaj do drukowania
e) dla jakich argumentów wartości są nieujemne
szukasz i nie ma?
f (x) 0
6 maja 2007
pobierz nowszy
3x − 6 0

3x 6 :3
x2
• • • • • •
wymagania maturalne zdający potrafi: szkicować wykres funkcji określonej: grafem,
tabelką, wzorem, słownie
narysuj wykresy następujących funkcji

spis treści
1

więcej w MatTV y = 2x − 3 y= −2x − 3 dla x ∈ h−5, −1)
f (x) =
x x2 − 2 dla x ∈ h−1, 3)
symbole
4
dodaj do drukowania y=2 y=− 
x 2 dla x ∈ h−4, −2)
zgłoś błąd na str. 1297 1 f (x) = |x| dla x ∈ h−2, 2i
szukasz i nie ma? y = x2 y= +2 
2x − 2 dla x ∈ (2, ∞)
x
1
y = −2x2 y=

6 maja 2007  2x dla x ∈ h−∞, 1)
x2
pobierz nowszy f (x) = −x2 dla x ∈ h1, 3i
y = x2 − 3 y = |x| 
−3x + 8 dla x ∈ (3, ∞)
y = x3 y = 2|x|
y = x4 y = |x| − 1

√ x −1 dla x ∈ (−∞, −3) ∪ (3, ∞)
y= x y= f (x) =
|x| −|x| + 2 dla x ∈ h−3, 3i
√
y= 3
x y = [x]
y = x − [x]
y = 2x − 3
rozwiązanie:
spis treści x −1 0 2
więcej w MatTV
y −5 −3 1
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
y
6 maja 2007
pobierz nowszy
y=2
rozwiązanie:
x −3 0 3
spis treści y 2 2 2
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
y
6 maja 2007
pobierz nowszy
y = x2
rozwiązanie:
x −2 −1 0 1 2
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
y
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
y = −2x2
rozwiązanie:
x −2 −1 0 1 2
spis treści y −8 −2 0 −2 −8
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
y
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
x
y = x2 − 3
rozwiązanie:
spis treści x 2 −1 0 1 2
więcej w MatTV
y 1 −2 −3 −2 1
symbole
dodaj do drukowania
y
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
y = x3
rozwiązanie:
x −2 −1 0 1 2
spis treści y −8 −1 0 1 8
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
y
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
x
y = x4
rozwiązanie:
x −2 −1 0 1 2
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma? y
6 maja 2007
pobierz nowszy
narysuj wykres następującej funkcji √
y= x
rozwiązanie:
x 0 1 4 9
spis treści y 0 1 2 3
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
y
6 maja 2007
pobierz nowszy
narysuj wykres następującej funkcji √
3
y= x
rozwiązanie:
x 0 1 8
spis treści y 0 1 2
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
y
6 maja 2007
pobierz nowszy
1
y=
x
rozwiązanie:
x −2 −1 − 12 1
2 1 2
spis treści
y − 12 −1 −2 2 1 1
2
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
x
4
y=−
x
rozwiązanie:
x −4 −2 −1 1 2 4
spis treści
y 1 2 4 −4 −2 −1
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
y
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy
1
y= +2
x
rozwiązanie:
x −2 −1 − 12 1
2 1 2
spis treści
y 1 12 1 0 4 3 2 12
więcej w MatTV
symbole

szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy x
1
y=
x2
rozwiązanie:
x −2 −1 − 12 1
2 1 2
spis treści 1 1
y 4 1 4 4 1 4
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy

2 dla x ∈ h−4, −2)
f (x) = |x| dla x ∈ h−2, 2i
2x − 2 dla x ∈ (2, ∞)

spis treści
rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole y=2 y = |x|
dodaj do drukowania x −4 −3 x −2 0 2
zgłoś błąd na str. 1311 y 2 2 y 2 0 2
szukasz i nie ma?
6 maja 2007 y = 2x − 2 y
pobierz nowszy
x 3 4 5
y 4 6 8

 2x dla x ∈ h−∞, 1)
f (x) = −x2 dla x ∈ h1, 3i
−3x + 8 dla x ∈ (3, ∞)

spis treści
rozwiązanie:
więcej w MatTV
symbole y = 2x y = −x2
dodaj do drukowania x −3 −1 0 x 1 2 3
zgłoś błąd na str. 1312 y −6 −2 0 y −1 −4 −9
szukasz i nie ma?
y
6 maja 2007 y = −3x + 8
pobierz nowszy
x 4 5 6
y −4 −7 −10

−1 dla x ∈ (−∞, −3) ∪ (3, ∞)
f (x) =
−|x| + 2 dla x ∈ h−3, 3i
rozwiązanie:
spis treści
więcej w MatTV
y = −1 y = −|x| + 2
symbole
dodaj do drukowania x −6 −4 4 6 x −3 −2 0 2 3
zgłoś błąd na str. 1313 y −1 −1 −1 −1 y −1 0 2 0 −1
szukasz i nie ma?
6 maja 2007
pobierz nowszy y
spis treści
więcej w MatTV
symbole
dodaj do drukowania Znalazłeś błąd w ebooku?
zgłoś błąd na str. 1314 Napisz mi o nim.
szukasz i nie ma? Nie zapomnij podać numeru strony z błędem.
6 maja 2007
pobierz nowszy
Szukałeś i nie znalazłeś?
Napisz mi, czego nie mogłeś znaleźć.
Chcę wiedzieć, czego w tym ebooku jeszcze brakuje.
Za wszystkie maile gorące dzięki !!!
jakub@matematyka.pisz.pl Sorry, ale nie przysyłaj mi zadań do rozwiązania. Nie mam czasu każdemu odpisywać. Jeżeli
www.matematyka.pisz.pl szukasz pomocy w internecie napisz na forum www.matematyka.org Jest tam wiele ludzi,
którzy lubią pomagać.

Matematyka

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Matematyka

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

matematyka w liceum - matura z matematyki - zadania

Witam! Ten facet na zdjęciu obok to ja – Jakub

• liczby i wyrażenia algebraiczne • trygonometria

przeglądanie drukowanie MatTV

jakub@matematyka.pisz.pl kontakt z autorem: jakub@matematyka.pisz.pl

Zaznaczamy przedziały na osi liczbowej i odczytujemy rozwiązanie:

h2, 5i Przedział obustronnie domknięty, zawiera liczby od 2 do 5.

zgłoś błąd na str. 8 przykład: A B

Wartość bezwzględna z −3 i 3 jest równa 3, a więc:

Wartość bezwzględna z −2 i 2 jest równa 2, a więc:

Wartość bezwzględna tylko z 0 jest równa 0, a więc:

Wartość bezwzględna nie może być ujemna, a więc równanie nie ma

wartość bezwzględna z dowolnej liczby jest dodatnia lub równa zero.

własności wartości bezwzględnej

|x · y| = |x| · |y| |x| = |y| ⇔ x = y lub x = −y

x ∈ (−∞, −2) ∪ (2, ∞)

x - argumenty (liczby należące do X )

zgłoś błąd na str. 25

1 funkcja nie jest różnowartościowa, ponieważ

Funkcja nie jest ani parzysta, ani nieparzysta.

spis treści a – współczynnik kierunkowy

Proste prostopadłe mają

współczynniki kierunkowe spełniające wzór:

spis treści Rysowanie wektora:

[−2, 1] 2 w lewo 1 do góry

[3, −2] 3 w prawo 2 do dołu

spis treści Przykłady:

Narysuj wykres funkcji:

Pierwiastki równania ax2 + bx + c = 0 są miejscami zerowymi funkcji kwadratowej

(a − b)3 = a3 − 3a2 b + 3ab2 − b3 (2x − 1)3 = (2x)3 − 3 · (2x)2 · 1+

spis treści Korzystamy ze wzorów na pierwiastki równania kwadratowego.

spis treści Korzystamy ze wzorów na pierwiastki równania kwadratowego.

spis treści Korzystamy ze wzorów na pierwiastki równania kwadratowego.

zgłoś błąd na str. 64

spis treści Korzystamy ze wzorów na pierwiastki równania kwadratowego.

spis treści Korzystamy ze wzorów na pierwiastki równania kwadratowego.

Postać ogólna: przykłady:

zgłoś błąd na str. 69 y = a(x − p)2 + q y = 6(x + 3)2 − 4

∆>0 y = a(x − x1 )(x − x2 ) y = 2(x − 3)(x + 4)

Sprowadź do postaci kanonicznej:

6 maja 2007 Postać kanoniczna:

spis treści y = 3(x2 − 2)

spis treści y = 2(x2 + 2 · x · 3 + 32 ) − 4

Współrzędne wierzchołka W (p, q) paraboli dane są wzorem:

zgłoś błąd na str. 82

∆ = (−8)2 − 4 · (−2) · (−5) = 64 − 40 = 24

zgłoś błąd na str. 86

Z wykresu odczytujemy, że w przedziale h1, 4i:

zgłoś błąd na str. 88 W (2, 1)

Z wykresu odczytujemy, że w przedziale h−1, 4i:

zgłoś błąd na str. 90 W (1, 3)

Z wykresu odczytujemy, że w przedziale h−1, 1i:

zgłoś błąd na str. 92 W (−2, −6)

rozwiązaniem jest przedział:

rozwiązaniem jest suma dwóch przedziałów:

rozwiązaniem jest suma dwóch przedziałów:

rozwiązaniem jest przedział:

rozwiązaniem jest suma dwóch przedziałów:

rozwiązaniem jest suma dwóch przedziałów:

rozwiązaniem jest przedział:

rozwiązaniem jest przedział: √ √

wszystkie liczby spełniają tą nierówność

(x3 −8x2 +15x−8) : (x − 1) = x2 dzielimy x3 na x

symbole (2x3 − 14x2 + 14x + 30) : (x2 − 2x − 3)

więcej w MatTV −2 2

6 maja 2007 log0,5 (3x − 2) −1

Rozwiązanie to część wspólna: