Osna simetrija

Pod pojmom simetrija podrazumijevamo preslikavanje figura u geometriji, u odnosu na neku pravu,
centar ili ravan.

Definicija: Osna simetrija je preslikavanje σ s : A → A ' , takvo da je duž AA ' , koja spaja lik i sliku,
normalna na datu pravu s, osu simetrije, i da je AS=SA , gdje je S tačka presjeka duži AA ' i prave s.

Za dvije figure F i F ' neke ravni kažemo da su simetrične u odnosu na pravu s ako svakoj tački P figure
F odgovara tačka P ' figure F ' , tako da je σ s ( P ) =P' . Naravno važi i obratno, svakoj tački Q ' figure F '
odgovara tačka Q figure F , tako da je σ s ( Q ' ) =Q.

Teorema: Osna simetrija je sama sebi inverzna, odnosno σ s=σ −1s.

Dokaz: Hoćemo da pokažemo da je σ s ∙ σ −1s=i .

Neka je tačka A proizvoljna tačka i neka je A ' njena simetrična tačka u odnosu na pravu s. Tada
σ s ( A )= A ' . Kako je A ' tačka simetrična u odnosu na A , znamo da važi i obratno, odnosno σ −1s ( A ' )= A
. Sada imamo σ s ( σ −1s ( A ' ) ) =σ s ( A )= A ' ⇒ σ s ∙ σ −1s=i ⇒ σ s=σ −1s čime je tvrđenje pokazano.

Fiksne tačke osne simetrije su one tačke koje pripadaju baš osi simetrije, odnosno σ s ( S )=S , S ∈ s . Iz
svega priloženog lako je vidjeti da ako je σ s ( A )= A' , σ s ( B )=B' onda je σ s ( p ( A , A ' ) ) = p ( A , A ' ) ,

σ s ( p ( B , B ' ) )= p ( B , B' ) ,odnosno osna simetrija preslikava svaku normalu ose simetrije na tu istu
normalu.

Teorema: Osna simetrija preslikava duž na podudarnu duž.

Dokaz: Treba pokazati da iz σ s ( A )= A' , σ s ( B )=B' , A ≠ B slijedi AB ≅ A ' B ' . Ako je p= p ( A , B ) s,

podudarnost AB= A ' B' slijedi iz činjenice da A , B , A' , B' ∈ p , p ∩ s={ S } , AS=A ' S' , BS=B ' S ' . Ako
p( A , B) nije normalna sa s, neka važi: p ( A , A ' ) ∩ s={ A0 } , p ( B , B' ) ∩ s={ B0 }. Neka su tačke A i B sa
iste strane prave s, slično se dokazuje i kada A i B nisu sa iste strane. Iz ∆ A A 0 B0 i ∆ A ' A 0 B0 imamo
da važi A B0 ≅ A ' B 0, ∠ A0 B 0 A ≅∠ A 0 B0 A ' . Kako je ∠ A0 B 0 B ≅ ∠ A0 B 0 B ' slijedi da važi
∠ A B 0 B ≅ ∠ A ' B0 B ' . Primjenjujući sve rečeno na ∆ A B0 B i ∆ A ' B0 B ' dobijamo da je AB ≅ A ' B ' .

Geometrijske figure mogu imati jednu ili više osa simetrije, kao što možemo da primjetimo na sledećoj
slici:

Slika1: geometrijske figure sa jednom ili više osa simetrije

Jedan od način na koji možemo da konstruišemo tačku simetričnu datoj tački na datu pravu je
sljedeći.

Neka su nam date prava s i tačka A koja joj ne pripada. Prvo treba da konstruišemo normalu na datu
pravu kroz datu tačku A

1. Prvi korak je konstruisanje normale: jedan od načina je pomoću lenjira, a mi ćemo da koristimo
šestar. Uzmemo šestar i opišemo luk sa centrom u A tako da u presjeku tog luka i prave s
dobijemo tačke B i C. Sada ponovo uzmemo šestar i odaberemo proizvoljan poluprečnik. Za
centar prvog luka uzmemo tačku B, a zatim istim otvorom šestara (isti poluprečnik) za centar
uzmemo tačku C. Presjek ova dva luka obilježimo sa tačkom A'. Prava p ( A , A ' ) će biti normala
na pravu s.
 2. Kada smo završili konstrukciju normale, treba još da nađemo tačku koja je jednako udaljena od
prave s kao tačka A. Kružnica sa centrom u tački S ( tačka presjeka normale i prave s) i
poluprečnika AS u presjeku sa normalom na s će dati tačku simetričnu tački A.

Slika 2: konstrukcija simetrične tačke A'

Primjetimo, da smo uzeli kružnice sa centrima F i G tako da prolaze tačkom A, odnosno da smo uzeli
kružnice sa poluprečnicima AF , AG tada bi odmah dobili tačku simetričnu sa A .

Slika 3: Tačka simetrična sa tačkom A

Duž možemo da konstruišemo na sledeći način:

Slika1: Konstrukcija duži Slika 2: Konstrukcija duži

Slika 3: Konstrukcija duži Slika 4: Konstrukcija duži

Na sličan način možemo da konstruišemo i druge geometrijske figure.

Slika 5: Mnogougao