‫‪5‬‬ ‫ادبـی‬

‫سه شنبه ‪ 21‬مرداد ماه ‪ 1399‬ـ شماره ‪74‬‬

‫پیکری در سپیده دم‬

‫ســاختارهای دیگــر هســتند کــه همگــی درون‬ ‫از ایــن اســت کــه مــا زبــان‪ ،‬واژه هــا‪ ،‬تغییــرات‬
‫ســاختار کالن‌تــری جــای دارنــد‪ .‬مســاله‌ی مهــم‬ ‫آوایــی و خــط را در طــول زمــان بررســی و‬ ‫ساختارگرایی‪:‬‬
‫دیگــر ارتبــاط ســاختارهای ادبــی بــا ســاختارهای‬ ‫ریشــه یابــی می‌کنیــم و تغییــرات آن‌هــا را‬

‫بر فراز سوبژکتیویسم و ابژکتیویسم‬

‫برگردان‪ :‬دکتر محمود دهقانی‬
‫اماهمیشه بی آسیب‬
‫با دست من و نگرش تو‪.‬‬
‫در شــهر مــاالگا ‪ ،‬اســتان آندلوســیا در جنــوب‬
‫به فریبایی مدد رساندم‬
‫و به وفاداری ات ‪،‬‬
‫بــا آنکــه هــر گــز در بــی وفایــی تردیــدی بــه‬
‫دلــم راه نبــود‬
‫آموزگار‪ ،‬شاگرد‪،‬‬
‫بیش از این‪ ،‬اگر به آن گونه‬
‫در رهایی خود‬
‫در پی اندیشه زیبایی‪.‬‬
‫شــاعر پــر آوازه فدریکــو گارســیا لــورکا‪ ،‬نقــاش‬
‫و بدین گونه رخت به تن کرد‬
‫استخوان سخت جان من‪،‬‬
‫مملو از درد و تیره گی‬
‫چونان شب ابری‬
‫بدون عطر گل‪،‬‬
‫بی باران و بدون سکوت‪...‬‬
‫مــی کــرد دیــدار نمــود‪ .‬تابســتان ‪ ۱۹۲۴‬بــه‬
‫تنها همراهم باش‪،‬‬
‫هرچند زمین سخت است و ناپایدار‪،‬‬
‫توان و نور به زندگی ام ببخش‪.‬‬
‫وزیــن پایــه گــذاری کردنــد‪ .‬همچنیــن در‬
‫امروز بیش از پیش آغوش بگشا‪،‬‬
‫آسمان‪ ،‬زمین‪ ،‬آفتاب‪ ،‬سنگ‪،‬‬
‫به گونه امنیت یک آغوش برای کودک‬
‫کــه مــی رود تــا براســتی پایــه ی جاودانگــی‬
‫باشــد‪.‬‬
‫ادبــی بویــژه شــعر را نیــز ادامــه داد و برنــده‬
‫امروز احساس می کنم زبانم‬
‫بزاق را به اشتباه‬
‫چونان شبنم وشیار برگ‬
‫و با نوازش به پیش می راند‬
‫برون از من‪ ،‬در چمن‬
‫یــا بــه گونــه ریشــه در خــاک ســیه فــام نمــور‬
‫و ناپیــدا‪.‬‬
‫ســرانجام چون دغدغه نوشــتن در ســر داشــت‬
‫به باورم می نگرم‬
‫روان به آرامی آب‪،‬‬
‫نمی دانم برای چه باران یا دریاچه‬
‫یا ماسه های ژرف‬
‫از فواره هایی فرو ریزان‬
‫تــهِ قلــب مــن چونــان پایــداری تختــه ســنگ‬
‫کــوه ســت‪.‬‬
‫اردیبهشــت ‪ )۱۳۴۱‬در شــهر مکزیکــو ســیتی‬
‫آری امروز‪ ،‬پوست من برجاست‪،‬‬
‫نه به آن اندازه‬
‫که پیش تر مرا در بر داشت‪،‬‬
‫بدون آن که همچون خود تو‪،‬‬
‫آسمان بی لک آبی‪،‬‬
‫زمین بی کشت و کار ‪...‬‬
‫اکنون همه چیز هستم‪ :‬اتحاد‬
‫از پیکری یکدست‪.‬‬
‫از آن گونــه پیکــری کــه پیکــر خــود خوانــده‬
‫خــدا بــود‬
‫و امروز یکپارچگی آغاز می شود‬
‫بــه ســوی‪ ،‬نــه مــرگ و نــه زندگــی‪ ،‬همچــون‬
‫گل ســرخی بــا نمــای یکنواخــت‬
‫از کاربــرد پایــان یافتــه و انجامــی فرامــوش‬
‫شــده‬
‫از چیــزی کــه اندیشــیده شــد بــدون آن کــه‬
‫نامــی بــر آن نهــاده شــود‬
‫و بیمناک بود‪ :‬دیو پوچ و هیچ‪.‬‬
‫شاعر‪ :‬ویلیام_بلیک | ‪ | William Blake‬انگلیس‪۱۸۲۷ ،‬ـ‪| ۱۷۵۷‬‬
‫امیلیو پرادوس‬ ‫دیگــر فرهنگــی اســت‪.‬‬ ‫مــد نظــر داریــم‪ .‬زبان‌شناســی همزمانــی کــه‬
‫دو ویژگــی نشــانه از نــگاه سوســور یعنــی‬ ‫خــود سوســور بانــی آن اســت‪ ،‬ســعی دارد زبــان‬
‫قــراردادی بــودن رابطــه‌ی صــورت آوایــی و‬ ‫را منعــزل از زمــان مــورد بررســی قــرار دهــد‪.‬‬
‫مفهــوم در یــک نشــانه و ویژگــی خطــی بــودن‬ ‫بــرای سوســور زبان‌شناســی همزمانــی مقــدم‬
‫امیلیــو پــرادوس ‪ ،Emilio Prados‬چهــارم مــارس‬ ‫نشــانه هــا‪ ،‬هــم از جنبــه‌ی روش‌شناســی و‬ ‫بــر درزمانــی اســت‪ .‬وی زبــان را بــه ســه قســم‬ ‫دکتر مهدی خبازی کناری‪ -‬دکتر صفا سبطی‬
‫‪۱۸۹۹‬میــادی (شــنبه ‪ ۱۳‬اســفند ‪)۱۲۷۷‬‬ ‫هــم از جنبــه‌ی اصطالح‌شناســی منبــع مهمــی‬ ‫تقســیم می‌کنــد کــه در عیــن حــال ایــن ســه‬
‫را بــرای ســاختارگرایی در ادبیــات فراهــم‬ ‫ســاحت در کنــار هــم و در ارتبــاط بــا هــم زبــان‬
‫کالن‌تــر ایجــاد می‌شــود کــه همــه‌ی ســاختارها‬ ‫ســاختارگرایی (‪ )Structuralism‬جریــان بســیار‬
‫می‌ســازد‪ .‬اهمیــت ویژگــی اول ایــن اســت کــه‬ ‫را می‌ســازند‪:‬‬
‫اســپانیا زاده شــد‪ .‬او شــاعر‪ ،‬نویســنده و‬ ‫در فضــای آن قــرار دارنــد و بــا تغییــر بالفاصلــه‬ ‫مهمــی در قــرن بیســتم اســت کــه در تمامــی‬
‫رابط ـه‌ی هــر دال یعنــی وجــه آوایــی بــا مدلــول‬ ‫النــگاژ (‪)Language‬کــه قــوه‌ی ناطقــه‌ی انســانی‬
‫ســردبیر ادبــی بــود و از نســل ‪ ۲۷‬بــه شــمار‬ ‫یــا مفهــوم آن امــری قــراردادی اســت کــه‬ ‫اســت و بــا توانمنــدی زبانــی ارتبــاط دارد‪ .‬امــا‬ ‫ســاختار دیگــری در کالن ســاختار شــکل‬ ‫حوزه‌هــای علــوم انســانی و علــوم دقیقــه‬
‫مــی رفــت‪ .‬پــرادوس شــاعری اوانــگارد و ســو‬ ‫ســخنگویان یــک زبــان از آن تبعیــت می‌کننــد‪.‬‬ ‫از نظــر سوســور ایــن حیطــه گنــگ اســت و‬ ‫می‌گیــرد‪.‬‬ ‫بــه ظهــور رســیده اســت‪ .‬گــر چــه در ابتــدا‬
‫رئالیســت بــود‪ .‬در کــوی پــرآوازه دانشــجویی‬ ‫بــه مــدد ایــن رابطــه اســت کــه مــا می‌توانیــم‬ ‫نمی‌توانــد ابــژه‌ی زبان‌شناســی قــرار گیــرد‪.‬‬ ‫‪-4‬تمامیــت (‪ :)totality‬ســاختارگرایی بــر ایــن‬ ‫در زبان‌شناســی توســط فردینــان دو سوســور‬
‫شــهر مادریــد تختــگاه اســپانیا‪ ،‬زندگــی و‬ ‫وجــوه اشــتراک و یــا افتــراق بیــن شــکل‌های‬ ‫پــارول (‪ )Parole‬کــه بــه شــکل‌های مختلــف‬ ‫اصــل اســتوار اســت کــه‪ ،‬هــر چنــد ســاختار‌ها‬ ‫(‪ )Ferdinand de Saussure‬زبــان شــناس سوئیســی‬
‫در ‪ ۱۹۱۸‬میــادی درســت یــک ســال پــس‬ ‫زبانــی مختلــف از یــک مفهــوم مشــترک را‬ ‫زبانــی (زبان‌هــای مختلــف دنیــا) در گفتــار بــاز‬ ‫و نســبت بیــن اجــزاء آن تغییــر می‌کنــد‪ ،‬امــا‬ ‫مطــرح و تبییــن شــد‪ ،‬امــا بالفاصلــه توســط‬
‫از انقــاب اکتبــر روســیه‪ ،‬بــه دانشــگاه وارد‬ ‫در زبان‌هــای مختلــف جســتجو کنیــم و ایــن‬ ‫می‌گــردد‪ .‬امــا ایــن حیطــه نیــز از نظــر سوســور‬ ‫تمامیــت ســاختار از هــم نمی‌پاشــد‪ .‬بــا تغییــر‬ ‫اندیشــمندان حوزه‌هــای مختلــف بســط و‬
‫شــد‪ .‬در روزگار پــر تــب و تــاب دانشــجویی بــا‬ ‫مســاله‌ی مهمــی در ادبیــات محســوب می‌شــود‪.‬‬ ‫نمی‌توانــد مــا را بــه ماهیــت خــود زبــان‬ ‫نســبت هــا‪ ،‬خــود نســبت داشــتن از بیــن‬ ‫گســترش پیــدا کــرد و بــه عنــوان یــک نظریـه‌ی‬
‫اهمیــت ویژگــی دوم ایــن اســت کــه مطابــق بــا‬ ‫نزدیــک کنــد‪ .‬النــگ (‪ )Langue‬کــه در واقــع ابــژه‬ ‫نمــی‌رود‪ ،‬بلکــه نســبت‌های جدیــدی برقــرار‬ ‫عــام در همــه‌ی حوزه‌هــای علــوم انســانی‬
‫سرشــناس ســالوادور دالــی و فیلمســاز لوئیــس‬ ‫نظــر سوســور در یــک متــن ادبــی نشــانه‌ها‬ ‫اصلــی زبان‌شناســی همزمانــی اســت و زبــان را‬ ‫می‌شــود تــا نظــام زنــده‌ی ســاختار را حفــظ‬ ‫از فلســفه گرفتــه تــا روانشناســی و علــوم‬
‫بونوئــل و بســیاری از هنرمنــدان گســتره هنــر‬ ‫و عناصــر زبانــی (‪ )linguistic elements‬در مســیر‬ ‫بــه عنــوان امــری اجتماعــی و تعیــن یافتــه در‬ ‫کنــد‪ .‬بــرای نمونــه در زبــان‪ ،‬نســبت بیــن دال‌هــا‬ ‫اجتماعــی مــورد پذیــرش قــرار گرفــت‪.‬‬
‫و ادبیــات بالنــده اســپانیا آشــنا و دوســت‬ ‫خطــی و امتــداد زمانــی (‪ )time extension‬در کنــار‬ ‫اجتمــاع (‪ )society‬مــورد بررســی قــرار می‌دهــد‪.‬‬ ‫(‪ )signifier‬و مدلول‌هــا (‪ )signified‬تغییــر پیــدا‬ ‫ســوال ایــن اســت کــه چــرا ســاختارگرایی در‬
‫هــم قــرار می‌گیرنــد تــا معنــادار باشــند‪ .‬ایــن‬ ‫ایــن حیطــه وجــه مشــترک همــه‌ی زبان‌هــا‬ ‫می‌کنــد امــا زبــان بــه عنــوان یــک تمامیــت‬ ‫تاریــخ تفکــر اتفــاق افتــاد؟ بــدون تردیــد هــر‬
‫شــد‪ .‬در ســفر پژوهشــی و سرکشــی از مــوزه‬
‫مســاله در ادبیــات از آن جهــت مهــم اســت کــه‬ ‫اســت کــه نظــام زبــان را می‌ســازد‪ .‬النــگاژ‬ ‫از بیــن نمــی‌رود‪ .‬اگــر چنیــن اتفاقــی رخ دهــد‪،‬‬ ‫جریانــی کــه در فلســفه یــا در تاریــخ تکویــن‬
‫هــای اروپــا در ســوئیس‪ ،‬آلمــان و پــس از آن‬ ‫زبــان کارکــرد اجتماعــی و ارتباطــی خــود را از‬ ‫مــی یابــد‪ ،‬در پاســخ بــه ضــرورت هــا‪ ،‬معضــات‬
‫بــا فــرض اینکــه نشــانه برابــر بــا جملــه فــرض‬ ‫گنــگ اســت‪ ،‬النــگ تعیــن اجتماعــی اســت و‬
‫نیــز بــا پابلــو پیکاســو کــه در پاریــس زندگــی‬ ‫دســت می‌دهــد‪ .‬بنابرایــن ســاختارها تمامیــت‬ ‫و بحران‌هایــی بــه وجــود آمــده اســت‪ .‬در تاریــخ‬
‫شــود‪ ،‬رابطــه‌ی خطــی یــا همنشــینی بیــن‬ ‫پــارول بــه گونــه‌ای متعین‌تــر در یــک زبــان‬
‫خــود را ضمــن تغییــر و تحــول حفــظ می‌کننــد‪.‬‬ ‫فلســفه اساســا ســاختارگرایی در یــک زمینــه‌ی‬
‫نشــانه‌ها‪ ،‬روایــت (‪ )narration‬را شــکل می‌دهــد‪.‬‬ ‫خــاص نمــود پیــدا می‌کنــد‪ .‬در واقــع‪ ،‬النــگاژ‬
‫زادگاهــش مــاالگا برگشــت و بــه نوشــتن‬ ‫یعنــی همیــن شــاخصه‌ی خطــی بــودن نشــانه‌ها‬ ‫همــان خائــوس (‪ )chaos‬یونانــی اســت و النــگ‬ ‫‪ -5‬زمــان و مــکان‪ :‬مــکان و زمــان در‬ ‫معرفت‌شناســی (‪ )epistemology‬شــکل گرفتــه‬
‫ادامــه داد‪ .‬همــراه بــا مانوئــل آلتوالگیــر‬ ‫اســت کــه ســاختار روایــی(‪)narrative structure‬‬ ‫تعیــن اجتماعــی زبــان و پــارول وجــه متعین‌تــر‬ ‫ســاختارگرایی غالبــا اگزیستانســیال (‪)existential‬‬ ‫اســت‪ .‬ســاختارگرایی خــود جریانــی اســت کــه‬
‫‪ Manuel Altolaguirre‬یــک مجلــه ادبــی و بســیار‬ ‫متــن ادبــی را رقــم می‌زنــد‪ .‬عــاوه بــر اهمیــت‬ ‫و متاخرتــر ظهــور زبــان اســت‪ .‬سوســور دربــاره‬ ‫اســت‪ ،‬یعنــی زمــان و مــکان یــک امــر بیرونــی‬ ‫بــه طــور بنیادیــن در پاســخ بــه نظام‌هــای‬
‫رابطــه‌ی خطــی‪ ،‬در رابطــه‌ی تداعــی(‪associative‬‬ ‫ی تمایــز میــان النــگ و پــارول مــی گویــد کــه‪،‬‬ ‫در ســاختار نیســت‪ ،‬بلکــه در بطــن آن اســت‪ .‬بــه‬ ‫معرفت‌شناســی پیــش از خــود شــکل گرفتــه‬
‫‪ ۱۹۲۵‬بــا "مانــول آلتوالگیــر" همیــاری کــرد‬ ‫‪ )relation‬هــر نشــانه می‌توانــد بجــای نشــانه‌ای‬ ‫اول‪ ،‬النــگ امــری اجتماعــی و پــارول امــری فردی‬ ‫همیــن دلیــل اســت کــه ســاختار در درون‪ ،‬خــود‬ ‫اســت‪ .‬بــا ایــن حــال اهمیــت آن بــه عنــوان‬
‫و مدیــر انتشــارات جنــوب شــد‪ .‬بــا آغــاز‬ ‫دیگــر قــرار گیــرد‪ .‬در ادبیــات رابطــه‌ی تداعــی‬ ‫اســت‪ .‬دوم‪ ،‬النــگ امــری ذاتــی و ضــروری‪ ،‬و‬ ‫تنظیمــی می‌کنــد و تغییــر و تحــول ایجــاد‬ ‫جریانــی معرفت‌شــناختی نــزد اهالــی فلســفه‬
‫جنــگ داخلــی اســپانیا (‪ )۱۹۳۹- ۱۹۳۶‬امیلیــو‬ ‫می‌توانــد مجموعه‌هــای مختلفــی را در بــر‬ ‫پــارول امــری عرضــی و تصادفــی اســت‪.‬‬ ‫می‌کنــد‪ .‬ایــن کــه زمــان و مــکان مولفه‌هــای‬ ‫کمتــر مــورد توجــه قــرار گرفتــه اســت‪ .‬در نظــر‬
‫پــرادوس بــه جبهــه روشــنفکران جمهوریخــواه‬ ‫بگیــرد کــه می‌تواننــد بــه جــای هــم جایگزیــن‬ ‫محتــوای النــگ بــه زعــم سوســور نشــانه(‪)sign‬‬ ‫ســاختار هســتند‪ ،‬یعنــی ســاختار در یــک مــکان‬ ‫ســاختارگرایان ذات گرایــی و سوبژکتیویســم‬
‫ضــد فاشیســت پیوســت‪ .‬همزمــان کارهــای‬ ‫شــوند‪ .‬از جملــه مجموعــه‌ی واژه‌هایــی کــه‬ ‫اســت و نشــانه از نســبت دوگانــه‌ای بــه نــام‬ ‫و زمــان واقــع نشــده اســت بلکــه خــود ســاختار‬ ‫نمی‌توانســت ســاختار معرفت‌شناســی در‬
‫معانــی مرتبطــی بــا هــم دارنــد‪ ،‬اعــم از متــرادف‪،‬‬ ‫دال و مدلــول (‪ )signifier- signified‬تشــکیل‬ ‫مــکان و زمــان اســت‪.‬‬ ‫رابطــه‌ی بیــن عیــن و ذهــن را بــه درســتی‬
‫جایــزه ملــی ‪ ۱۹۳۸‬میــادی شــد‪ .‬او بــا انبوهــی‬ ‫متضــاد و یــا هــر نــوع ارتبــاط معانــی دیگــر‪،‬‬ ‫شــده اســت‪ .‬در زبان‌شناســی ســنتی مدلــول‬ ‫‪ -6‬گسســت در تاریــخ‪ :‬ســاختارگرایی به گسســت‬ ‫حــل کنــد‪ .‬بــه زعــم آن‌هــا هــر چنــد کــه‬
‫یــا مجموعــه‌ی واژه‌هایــی کــه نقــش دســتوری‬ ‫را عینیــت بیرونــی یــا شــیء بیرونــی و دال را‬ ‫در تاریــخ بــه جــای تحــول در تاریــخ معتقــد‬ ‫سوبژکتیویســم یــک قــدم از ذات گرایــی و‬
‫نوشــتار و کتــاب بــه کار بزرگداشــت دوســت‬
‫مشــابهی دارنــد‪ ،‬و یــا مجموع ـه‌ی واژه‌هایــی کــه‬ ‫صــورت آوایــی و لفظــی می‌پنداشــتند‪ .‬سوســور‬ ‫اســت‪ .‬بدیــن معنــی کــه بــرای ســاختارگرایی‬ ‫جوهرگرایــی بــه جلــو برمــی دارد‪ ،‬امــا شــکاف‬
‫خــود فدریکــو گارســیا لــورکا پرداخت‪.‬بــا‬ ‫دوره‌هــای مختلــف تاریخــی در امتــداد همدیگــر‬ ‫همچنــان باقــی می‌مانــد‪.‬‬
‫از نظــر آوایــی مشــابهت‌هایی بــا هــم دارنــد‪ .‬در‬ ‫نســبت دال و مدلــول را بــه گونــه‌ای دیگــر‬
‫تــاش گســترده در گســتره ادبیــات پــس از‬ ‫نیســتند و رابطــه‌ی علــی و معلولــی بیــن‬ ‫ســنت معرفت‌شناســی در فلســفه‪ ،‬مبتنــی‬
‫بحــث جانشــینی واژه‌هایــی کــه ارتبــاط معنایــی‬ ‫عــوض می‌کنــد‪ .‬سوســور ایــن نســبت را کانتــی‬
‫دریافــت جایــزه ادبــی بــه بارســلونا رفــت‪ .‬بــا‬ ‫دوره‌هــای مختلــف تاریخــی وجــود نــدارد‪ .‬بــه‬ ‫بــر ذات‌گرایــی (‪ )essentialism‬و یــا جوهرگرایــی‬
‫بــا هــم دارنــد یاکوبســن از دو نــوع ارتبــاط‬ ‫می‌بینــد‪ ،‬یعنــی هــم جایــگاه دال و هــم جایــگاه‬
‫شکســت جمهوریخواهــان از رقیــب جانــش بــه‬ ‫یــاد می‌کنــد‪ :‬رابطــه اســتعاری(‪ )metaphor‬و‬ ‫مدلــول را در ذهــن ســوژه فــرض می‌کنــد‪ .‬بــا‬ ‫نظــر هــگل تاریــخ در حــال پیشــرفت اســت‬ ‫هستی‌شــناختی اســت‪ .‬بــرای مثــال‪ ،‬اگــر‬
‫خطــر افتــاد و از آن روی بــه پاریــس فــرار کرد‪.‬‬ ‫رابطـه‌ی مجــاز(‪ . )metonymy‬در رابطـه‌ی اســتعاری‬ ‫ایــن تلقــی هــم دال و هــم مدلــول ســاختاری‬ ‫و تمــدن در یــک پروســه‌ی درونــی شــکل‬ ‫ارســطو یــا افالطــون از انســان ســخن‬
‫جانشــینی بــر اســاس شــباهت یــا قیــاس بیــن‬ ‫ســوبژکتیو دارنــد‪ .‬امــا مهــم تریــن وجــه نشــانه‪،‬‬ ‫می‌گیــرد‪ .‬امــا ســاختارگرایان ایــن شــیوه‬ ‫می‌گوینــد‪ ،‬از جوهــر و یــا نفــس انســان بــه‬
‫از اروپــا بــه کشــور اســپانیولی زبــان مکزیــک‬ ‫واژه‌هــا عمــل می‌کنــد و در رابطــه‌ی مجــاز‬ ‫اجتماعــی بــودن آن اســت‪ ،‬چــون کارکــرد زبــان‬ ‫نــگاه ذات گرایانــه نســبت بــه تاریــخ‪ ،‬بــه ســبب‬ ‫عنــوان یــک ذات ســخن می‌گوینــد‪ .‬بــه عبارتــی‬
‫رفــت تــا ســکویی بــرای بازتــاب اندیشــه خــود‬ ‫جانشــینی بــر اســاس تداعــی‪ .‬ایــن تداعــی‬ ‫در نهایــت در اجتمــاع تعیــن پیــدا می‌کنــد‪ .‬از‬ ‫رابطـه‌ی علــی و معلولــی را نمی‌پذیرنــد و مفهــوم‬ ‫دیگــر‪ ،‬در تاریــخ فلســفه از آغــاز تا دکارت ســنت‬
‫بیابــد و بــر علیــه شــب دراز فاشیســم رژیــم‬ ‫را رابطه‌هایــی مثــل علــت و معلولــی و یــا‬ ‫نظــر سوســور نشــانه دو ویژگــی دارد‪ :‬دلبخواهــی‬ ‫پیشــرفت تاریخــی را بــه نقــد می‌کشــند‪.‬‬ ‫حاکــم بــر معرفت‌شناســی در پــی یافتــن ذات و‬
‫جنــرال فرانکــو تــاش کنــد‪ .‬ایــن شــاعر و‬ ‫کل و جــزء (‪)whole and part‬شــکل می‌دهنــد‪.‬‬ ‫بــودن(‪ )arbitrariness‬و خطــی بــودن(‪. )linearity‬‬ ‫چــرا کــه ســاختارگرایی بــه رابطـه‌ی بیــن اجــزاء‬ ‫جوهــر اشــیاء و مفاهیــم بــوده اســت‪ .‬بــا دکارت و‬
‫نویســنده کــه روزگار پرفــراز و نشــیب ادبــی و‬ ‫یاکوبســن می‌گویــد کــه ایــن دو فراینــد‬ ‫منظــور از دلبخــواه بــودن نشــانه ایــن اســت کــه‬ ‫توجــه دارد و رابطــه‌ی بیــن اجــزاء رابطــه‌ای‬ ‫بعدهــا در کانــت و هــگل و یــا در فیلســوفان قــرن‬
‫سیاســی را پشــت ســر گذاشــته بــود ســرانجام‬ ‫جایگزینــی تنهــا بــه ســاختار یــک جملــه ختــم‬ ‫رابطـه‌ی دال و مدلــول رابطـه‌ای ذاتــی و جوهــری‬ ‫عرضــی اســت و نــه طولــی‪ ،‬و متناســب بــا ایــن‬ ‫بیســتم نظیــر هوســرل‪ ،‬بــا جریــان هایــی مواجــه‬
‫در تبعیــد‪ ،‬روز ‪ ۲۴‬آوریــل‪( ۱۹۶۲‬ســه شــنبه ‪۴‬‬ ‫نمی‌شــود‪ ،‬بلکــه تســلط هــر یــک از ایــن‬ ‫نیســت و هــر صــورت آوایــی (‪ )phonetic form‬مــی‬ ‫رابطــه می‌بایســت گسســت‌ها لحــاظ شــوند‪.‬‬ ‫هســتیم کــه ســوژه محــور بــوده و کانــون نــگاه‬
‫دو گــروه ســاختارهای متفاوتــی را در ادبیــات‬ ‫توانــد مفاهیــم (‪ )concept‬مختلفــی را بــه خــود‬ ‫بایــد توجــه کنیــم کــه گسســت یــاد شــده‬ ‫آن‌هــا را ســوژه (‪ )subject‬تشــکیل می‌دهــد‪ .‬از‬
‫شــکل می‌دهنــد‪ .‬بهــره گیــری از شــاخصه‌های‬ ‫بپذیــرد‪ .‬از طــرف دیگــر‪ ،‬نســبت دال یــا صــورت‬ ‫در ســاختارگرایی‪ ،‬گسســتی معرفت‌شــناختی‬ ‫دکارت بــه بعــد سوبژکتیویســم (‪)subjectivism‬‬
‫کشــور مکزیــک در فــراق زادگاه خــود اســپانیا‪،‬‬
‫شــباهتی نشــانه‌ها و یــا شــاخصه‌های تداعــی‬ ‫آوایــی آن‪ ،‬بــا مدلــول یــا مفهــوم نســبتی‬ ‫(‪ )epistemologic dissociation‬اســت‪ .‬ایــن یعنــی در‬ ‫بــه جــای ذات‌گرایــی و جوهرگرایــی‪ ،‬مبنــای‬
‫چشــم برجهــان فروبســت‪ .‬م‪ .‬د‬ ‫دوره‌هــای مختلــف‪ ،‬ســاختارهای مختلفــی در‬ ‫شــناخت جهــان مــی گــردد و ایــن نحــوه‬
‫نشــانه‌ها در هــر ســطحی می‌توانــد کل ســاختار‬ ‫تفاوتــی (‪ )differential‬اســت‪ .‬در ایــن فراینــد‬
‫تمامــی علــوم وجــود دارد کــه مختــص همــان‬ ‫مواجهــه‪ ،‬بــه طــور جــدی بــه حوزه‌هــا دیگــر‬
‫را رقــم بزنــد‪ .‬در ســاختارگرایی متن(شــعر) نیــز‬ ‫ســاختاری‪ ،‬دال‌هــا نســبت ســلبی (‪negative‬‬
‫پیکری در سپیده دم‬ ‫بــا ســاختارهای کالن و ســاختارهای کوچکتــر‬ ‫‪ )relation‬بــا هــم دارنــد و ایــن نســبت بیــن‬ ‫دوره بــوده و نشــان دهنــده‌ی گسســت در تاریــخ‬ ‫نیــز تســری مــی یابــد‪.‬‬
‫مواجهیــم و یاکوبســن تعیــن ســاختار متن(شــعر)‬ ‫نشــانه‌ها (اجــزاء) اســت کــه نشــانه را شــکل‬ ‫بجــای پیشــرفت تاریــخ اســت‪ .‬بــرای مثــال‪،‬‬ ‫ســاختارگرایی بــه عنــوان جریانــی پــس از‬
‫اکنون آری به تو می نگرم‬ ‫را نیــز بــر حســب تســلط وجــه اســتعاری و یــا‬ ‫می‌دهــد‪ ،‬قــوام می‌بخشــد و تکویــن می‌دهــد‪.‬‬ ‫همزمــان بــا انقــاب کپرنیکــی کــه در علــم‬ ‫ذات‌گرایــی و ســوژه محــوری و در پاســخ بــه‬
‫آسمان‪ ،‬زمین‪ ،‬آفتاب‪ ،‬سنگ‪،‬‬ ‫وجــه مجــاز تلقــی می‌کنــد‪ .‬در تســلط وجــه‬ ‫وقتــی می‌گوییــم در یــک ســاختار نســبتی‬ ‫توســط کپرنیــک و گالیلــه اتفــاق می‌افتــد‪ ،‬در‬ ‫ـناختی ایــن دو رویکــرد بــه‬
‫ِ‬ ‫کاســتی معرفــت شـ‬
‫بــه آن گونــه کــه گویــی بــه گوشــت خــود‬ ‫اســتعاری رابطـه‌ی خطــی در بیــان روایــت ثابــت‬ ‫تفاوتــی برقــرار اســت یعنــی اجــزا ایــن ســاختار‬ ‫فلســفه نیــز توســط کانــت بیــان می‌شــود و در‬ ‫ظهــور می‌رســد‪ .‬ســنت معرفت‌شناســی بــا‬
‫نگریســته ام‪.‬‬ ‫بــوده و تغییــر در رابطــه‌ی تداعــی بــه عنــوان‬ ‫ذات (‪ )essence‬ندارنــد و در نســبت بــا هــم تعریــف‬ ‫هنــر در آثــار ون گــوگ بــه ظهــور می‌رســد‪.‬‬ ‫عبــور از ذات گرایــی و ســپس بــا لحــاظ کــردن‬
‫نقــش عمــده در ایجــاد ســاختار متنی(شــعری) به‬ ‫می‌شــوند‪ .‬بــا ایــن تلقــی هویــت تــازه‌ای از‬ ‫همینطــور در یونــان باســتان افالطــون و ارســطو‬ ‫ســوژه در کانــون آن‪ ،‬بــاز هــم قــادر نبــود تــا کل‬
‫هم اینک تنها مرا در او گم کرده ای‬ ‫شــمار می‌آیــد‪ .‬در ایــن تلقــی اســتعاره‌ها بــه‬ ‫ســاختار بــه دســت مــی آیــد‪ :‬ســاختارگرایی‬ ‫مــدام از تناســب در اجتمــاع یــا در اخــاق ســخن‬ ‫فراینــد معرفت‌شناســی یــا شــناخت را تبییــن‬
‫برای دیدن تار و پود من‪،‬‬ ‫یــاری متن(شــعر) می‌شــتابند تــا بــا جایگزیــن‬ ‫کل‌گرایــی نیســت و ســاختار مجمــوع اجــزای آن‬ ‫می‌گوینــد‪ .‬در اندیشــه و معرفت‌شناســی‬ ‫کنــد‪ .‬در حالــی کــه بــه نظــر می‌رســید بــه‬
‫مردی ناب در پهنه جهان‬ ‫کــردن نشــانه‌هایی بجــای نشــانه‌های دیگــر‬ ‫نیســت‪ .‬بــه لحــاظ انتولوژیــک (‪ )ontological‬یــا‬ ‫یونانــی‪ ،‬تناهــی (‪)finite‬کمــال اســت و در هنــر‬ ‫ســاختار (‪ )structure‬کالن‌تــری نیــاز اســت کــه‬
‫فضایــی تخیلــی (‪)imaginary‬را در متن(شــعر)‬ ‫وجــودی‪ ،‬تــا اجــزاء نباشــند ســاختار نیســت‪ ،‬اما‬ ‫آن دوران همیــن کمــال(‪ ، )perfection‬تناهــی و‬ ‫هــم ســوژه و هــم ابــژه را در خــود جــای دهــد‪.‬‬
‫و پدری بی بذر‬
‫بگســترانند‪ .‬در ایــن حالــت ســاختار متن(شــعر)‬ ‫بــه لحــاظ معرفت‌شــناختی و در مقــام اثبــات و‬ ‫تناســب (‪ )proportionality‬ظهــور پیــدا می‌کنــد‪.‬‬ ‫ســاختار‌گرایی پاســخی بــه ایــن ضــرورت بــود‬
‫با آینده ای زیبا در پیش رو‪.‬‬ ‫در ادبیــات نیــز مــی تــوان گسســت پارادایم‌هــا‬ ‫تــا ذات‌گرایــی و ســوژه‌گرایی را بــه هــم پیونــد‬
‫در واقــع بــه امکانــات زبــان رجــوع می‌کنــد و‬ ‫نــه ثبــوت‪ ،‬ســاختار مقــدم بــر اجــزاء اســت‬
‫از امکانــات خــود نشــانه‌ها و ارتبــاط بیــن آن‌هــا‬ ‫و بیــن اجــزاء یــک ســاختار‪ ،‬رابطــه و نســبت‬ ‫را رد یابــی کــرد‪ .‬مثــا تفــاوت کســی کــه بــه‬ ‫دهــد‪ .‬بدیــن ترتیــب تکویــن ســاختارگرایی در‬
‫پیش از‪ ،‬پدیداری زایش روح‬ ‫غــزل عالقمنــد اســت بــا کســی کــه شــعر‬ ‫اســاس و بنیــاد پاســخی بــه ایــن چالــش در‬
‫اســتفاده می‌کنــد‪ .‬در ایــن فضــای تخیلــی اســت‬ ‫تفاوتــی وجــود دارد‪ .‬ســاختارگرایی بــا بیــان‬
‫و سر رسیده ام برای نجات‪،‬‬ ‫ســپید دوســت دارد‪ ،‬صرفــا عالقمنــدی قالــب‬ ‫معرفت‌شناســی بــود‪.‬‬
‫کــه دلبخــواه بــودن(‪ )arbitrary relation‬نشــانه‌ها‬ ‫تفاوتــی بــودن رابطـه‌ی بیــن اجــزاء‪ ،‬پیــش بینــی‬
‫آموزگاری وفادار و پردرد‪،‬‬ ‫زبانــی متفــاوت نیســت‪ ،‬بلکــه آن دو در دو‬ ‫مولفه های یک ساختار‬
‫گاه بــه ســمت واقعیــت و وجــه اجتماعــی زبــان‬ ‫و ضــرورت و نیــز رابط ـه‌ی علــی و معلولــی(‪causal‬‬
‫متمایــل می‌شــود و گاه شــکاف بیــن نشــانه‬ ‫‪ )and effective ralation‬را بــه نقــد می‌کشــد‪.‬‬ ‫پارادایــم فکــری متفــاوت هســتند‪ .‬در شــعر نیمــا‬ ‫‪ -1‬ســاختار بــه مثابــه کل‪ :‬ســاختار بــه مثابــه‬
‫و داللــت ارجاعــی آن را عمیق‌تــر می‌کنــد‪.‬‬ ‫سوســور اشــاره مــی کنــد کــه زبان‌شناســی‬ ‫تغییــر فقــط در وزن‌هــا و عروض‌هــا یــا کوتــاه و‬ ‫کل(‪ ،)whole‬بــه معنــای کالن بــودن ســاختار‬
‫بازگشــت بــه امکانــات نشــانه بــدان معناســت‬ ‫می‌بایســت در دل نشانه‌شناســی شــکل گیــرد‬ ‫بلنــد شــدن ســطرها‌ها اتفــاق نمی‌افتــد‪ ،‬بلکــه‬ ‫اســت‪ ،‬بــه طــوری کــه همــه‌ی اجــزا را در بــر‬
‫کــه شــعر از رابطــه‌ی اختیــاری دال آوایــی‬ ‫و نشانه‌شناســی چنــان بــا اهمیــت اســت کــه‬ ‫ســاختار فکــری نیمــا دگرگــون شــده و دیگــر‬
‫ســاختار غــزل نمی‌توانــد پاســخگوی افــکار او‬
‫می‌گیــرد؛ بــدون ایــن کــه بخشــی از اجــزاء‬
‫نادیــده گرفتــه شــوند‪ .‬ولــی مــراد از کل‪ ،‬مجمــوع‬
‫و مدلــول معنایــی بــرای تحقــق خــود بهــره‬ ‫نــه فقــط در زبــان شناســی‪ ،‬کــه می‌بایســت‬
‫می‌گیــرد‪ .‬چنانکــه سوســور از دو وجــه همزمــان‬ ‫بــه علــوم دیگــر نیــز گســترش یابــد‪ .‬همیــن‬ ‫باشــد‪ .‬شــاملو نیــز بــا وجــود احترامــی کــه بــرای‬ ‫اجــزا نیســت‪ ،‬بلکــه روابــط بیــن اجــزاء اســت‬
‫دال و مدلــول ســخن می‌گویــد‪ ،‬رابطــه‌ی بیــن‬ ‫اتفــاق هــم افتــاد و تاثیــری کــه سوســور در‬ ‫نیمــا قائــل اســت‪ ،‬از شــعر او را هــم بــه گونــه‬ ‫کــه کل را مــی ســازد‪ .‬مفهــوم ســاختار متمایــز‬

‫راز عشق‬
‫با معشوق هرگز از عشق مگو‬
‫که عشق را گفتن نتوان‬
‫که باد مالیم خاموش و نادیدنی می‌وزد‪.‬‬
‫من از عشق خود گفتم‬
‫من به عشق خود گفتم‬
‫و هر آن‌چه در قلب‌ام بود‬
‫لرزان و یخ‌زده‪ ،‬رنگ‌پریده از وحشت‪ ،‬به‬
‫او گفتم‬
‫افسوس که ترکم کرد‬
‫می تواند سینوس های قلب شما را پیچانده‬
‫و با رفتنش‬
‫چه دست وحشتناک و چه پاهای وحشتناکی‬
‫مسافری از راه رسید‬
‫خاموش و نادیدنی‪،‬‬
‫و با آهی‪ ،‬او را با خود برد‪.‬‬
‫وقتی ستاره ها نیزه های خود را فرو ریختند‬
‫جرات می کند تقارن ترسناک شما را قاب کند‬
‫مترجم‪ :‬علی برهان‬
‫ببر‬ ‫ایــن دو ناشــی از کارکــرد اجتماعــی زبــان و‬
‫خصلــت قــراردادی بــودن ایــن رابطــه اســت‪ .‬در‬
‫تســلط وجــه اســتعاری بــر ســاختار متن(شــعر)‪،‬‬
‫ببر ببر درخشان روشن‬ ‫ایــن داللت‌هــای اجتماعــی زبــان اســت کــه‬
‫مــورد پرســش قــرار می‌گیــرد‪ .‬متن(شــعر)‬
‫در جنگل های شب‬ ‫در محــور جانشــینی از عناصــر و نشــانه‌ها و‬
‫همانندهــای آوایــی و یــا تصویــری آن‌هــا بهــره‬
‫کدام دست یا چشم جاودانه‬ ‫می‌گیــرد تــا داللت‌هــای ارجاعــی (‪referential‬‬
‫‪)implications‬را گاه تقویــت کنــد و گاه مــورد‬
‫می تواند تقارن ترسناک شما را قاب کند؟‬ ‫تردیــد قــرار دهــد و از ایــن طریــق شــکافی بیــن‬
‫نشــانه‌ها و داللت‌هــای پذیرفتــه شــده‌ی آن‬
‫در چه اعماق دور یا آسمان‬ ‫برقــرار کنــد و بــر غیــاب (‪ )absence‬داللــت تاکیــد‬
‫کنــد‪ .‬تغییــر در محــور همنشــینی نشــانه‌ها نیــز‬
‫سوزاند آتش چشمان تو را‬ ‫امــری مهــم در تحقــق و یــا دگرگونــی ســاختار‬
‫روی کدام بالها جرات دارد آرزو کند؟‬ ‫متن(شــعر) محســوب می‌شــود‪ .‬تغییــر در وجــه‬
‫کدام دستی جرات تصاحب آتش را دارد؟‬ ‫همنشــنی نشــانه‌ها بــدان معناســت کــه در ایــن‬
‫حالــت ســاختار روایــت از تــک محــوری (‪single‬‬
‫‪)construction‬بــه تکثــر (‪ )plurality‬روایت‌هــا‬
‫و کدام شانه ای و کدام هنری‬ ‫می‌انجامــد‪ .‬ایــن بحــث در ســاختارزدایی از‬
‫اهمیــت برخــوردار اســت‪ ،‬چــرا کــه بــا چنیــن‬
‫تغییراتــی در محــور همنشــینی دیگــر قــادر‬
‫و هنگامی که قلب شما شروع به ضربان کرد‬ ‫نیســتیم روایتــی یگانــه را در ســاختار متن(شــعر)‬
‫تعییــن کنیــم‪ .‬در اینجاســت کــه تفــاوت ســاختار‬
‫متن(شــعر) بــا ســاختارهای دیگــر کالمــی رخ‬
‫چه چکشی چه زنجیری‬
‫می‌نمایــد‪ .‬بــه طــوری کــه رابطــه‌ی همنشــینی‬
‫مغز شما در چه کوره ای بود؟‬ ‫و جانشــینی میــان نشــانه‌ها در متن(شــعر)‬
‫چه سیل چه فهم وحشتناکی‬ ‫نامتعــارف بــوده و تفــاوت بــارزی بــا زبــان‬
‫جرات میکند مرگبار ترور کند قالب را‬ ‫متعــارف(‪ )ordinary language‬ســخنگویان یــک زبان‬
‫دارد‪ .‬در متــن های(شــعر‌های) پساســاختارگرایانه‬
‫نیــز جایــی کــه آن کلمــه بایــد بــکار گرفتــه‬
‫شــود‪ ،‬نمی‌شــود و بــه همیــن دلیــل فهــم آن‬
‫دشــوار اســت‪ .‬متــن نویسان(شــاعران) ایــن‬
‫گونــه متن(شــعر) بــه خاســتگاه(‪ )origin‬تکویــن‬
‫و با اشک هایشان بهشت​​را آبیاری کردن‬ ‫نظــر دارنــد و متن(شــعر) آنهــا‪ ،‬متن(شــعر)‬
‫آیا او کار خود را لبخند زد برای دیدن‬ ‫تکوینــی یــا زبانشــناختی بــه معنــای بنیادیــن‬
‫آیا کسی که گوسفند را ساخته است تو را‬ ‫اســت‪ .‬ایــن کــه متنی(شــعری) دارای معنــای‬
‫آن روشــن اســت ایــرادی محســوب نمــی شــود‪،‬‬
‫ساخته است؟‬ ‫امــا متن(شــعر) پساســاختارگرایانه زبــان را بــه‬
‫عقــب می‌بــرد و متن(شــعر) در خاســتگاه زبــان‬
‫ببر ‪ ،‬ببر ‪ ،‬درخشان روشن‬ ‫شــکل می‌گیــرد‪ .‬در متن(شــعر) پساســاختارگرا‬
‫حــروف هــم مهــم می‌شــوند‪ .‬حرف‌هــا وســط‬
‫در جنگل های شب‬ ‫متن(شــعر) می‌آینــد و معنــای آن بــه مثابــه‬
‫چه دست یا چشم جاویدان‬ ‫معنــای مرســوم و متعــارف شــکل نمی‌گیــرد‪.‬‬
‫ســاختارهای ادبــی مــدام در حــال تبدیــل بــه‬
‫پارادایــم علــوم انســانی بجــای گذاشــت‪ ،‬بســیار‬ ‫ای عبــور مــی کنــد و شــعر ســپید را بنیــان مــی‬ ‫از یــک مجموعــه بــا روابــط مکانیکــی اســت‪.‬‬
‫بیشــتر از خــود زبان‌شناســی بــود‪ .‬بــا رســوخ‬ ‫نهــد‪ .‬چــرا کــه او نیــز در پارادایــم جداگان ـه‌ای از‬ ‫ســاختار یــک سیســتم یــا یــک نظــام ارگانیــک‬
‫نشانه‌شناســی بــه حــوزه‌ی ادبیــات نقد‌هــای‬ ‫نیمــا بــه ســر می‌بــرد‪.‬‬ ‫(‪ )organic‬اســت و نســبت و تعامــل ارگانیــک بیــن‬
‫غالــب از جملــه نقــد روانشناســانه و تفاســیر‬ ‫‪ -7‬کارکــرد‪ :‬مفهــوم مهــم دیگــری کــه در‬ ‫اجــزاء آن برقــرار اســت‪ .‬منطــق حاکــم بــر نظــام‬
‫هرمنوتیکــی ســوژه محــور‪ ،‬جــای خــود را بــه‬ ‫ســاختارگرایی شــکل می‌گیــرد مفهــوم‬ ‫ســاختار اساســا منطــق کمــی نیســت بلکــه‬
‫رویکــرد ســاختارگرایانه می‌دهــد‪ .‬بــارت بــا‬ ‫کارکــرد(‪ )function‬اســت‪ .‬ســاختارگرایان بــر‬ ‫منطــق کیفــی اســت‪ .‬چــرا کــه یــک ســاختار‬
‫ایــن باورنــد کــه درون ســاختارها اجــزاء بــر‬ ‫اجــزاء زنــده‌ای را در خــود دارد کــه خــود از‬
‫بیــان مــرگ مولــف‪ ،‬بــه منحــل شــدن مولــف‬
‫در متــن اثــر اشــاره می‌کنــد و دریــدا بــا بیــان‬ ‫اســاس کارکردشــان بــا هــم مرتبــط می‌شــوند‬ ‫ت بیــن ایــن اجــزا بــه وجــود می‌آیــد‪.‬‬ ‫نســب ‌‬
‫اینکــه وقتــی اثــر شــکل می‌گیــرد از بــدو‬ ‫و تمامیــت ســاختار را حفــظ می‌کننــد‪ .‬همچنیــن‬ ‫‪-2‬خــود تنظیمــی ســاختار (‪: )self- regulatory‬‬
‫تولــد یتیــم می‌شــود‪ ،‬ســلطه‌ی مولــف بــر‬ ‫ســاختارها بــر اســاس نظــام خــاص خودشــان‬ ‫ســاختارها در موقعیت‌هــای مختلــف خــود را‬
‫متــن را زیــر ســوال می‌بــرد‪ .‬بــه بــاور دریــدا‬ ‫هویــت پیــدا می‌کننــد و بــه خــودی خــود‬ ‫تنظیــم می‌کننــد و از نــو نظــام می‌بخشــند‪.‬‬
‫متــن از مقاصــد و خواســته هــای نویســنده و‬ ‫منفــی یــا مثبــت نیســتند‪ ،‬بلکــه ایــن نــگاه‬ ‫ایــن بــدان معناســت کــه بــا توجــه بــه شــرایط‬
‫مولــف فراتــر مــی‌رود‪ .‬بــا ایــن تلقــی‪ ،‬تفاســیر‬ ‫ماســت کــه آن‌هــا را مثبــت و منفــی تلقــی‬ ‫زمانــی و مکانــی ویــژه‪ ،‬ســاختار خــود را شــکل‬
‫روانشــناختی کــه بــرای درک اثــر مولــف را‬ ‫می‌کنــد‪ .‬بــا ایــن تلقــی ســاختارگرایان بــر‬ ‫می‌دهــد و نســبت تــازه‌ای بیــن اجــزاء خــود‬
‫روانشناســانه تفســیر می‌کننــد‪ ،‬ناکارآمــد‬ ‫ایــن باورنــد کــه ســنت‌ها و تمــدن شــرقی در‬ ‫برقــرار می‌کنــد‪ .‬ســاختار یــک امــر دگــم‪،‬‬
‫می‌شــوند‪ .‬چــرا کــه در تفســیر روانشناســانه‬ ‫مقایســه و تقابــل بــا غــرب قــرار ندارنــد‪ ،‬بلکــه‬ ‫همیشــه ثابــت و فرازمانــی و فرامکانــی نیســت‪.‬‬
‫بــه ناچــار از متــن خــارج می‌شــویم‪ ،‬در حالــی‬ ‫در ســاختاری متفــاوت بــا اجــزاء و نســبت‌ها‬ ‫ایــن تلقــی از ســاختار در مقابــل ذات‌گرایــی و‬
‫و کارکردهــای متفاوتــی هویــت دارنــد و نبایــد‬ ‫ســوژه محــوری قــرار دارد‪ ،‬چــرا کــه در ذات‌گرایی‬
‫کــه ایــن تنهــا متــن و ســاختار اســت کــه بــه‬
‫مــا فرصــت درک و فهــم می‌دهــد‪ .‬در ایــن‬ ‫آن‌هــا را نفــی کــرد‪.‬‬ ‫ذات همیشــه ثابــت اســت‪ .‬ســوژه گرایانــی‬
‫فضــا‪ ،‬ضــروری بــود کــه متفکــران بــه ســراغ‬ ‫ساختارگرایی و زبانشناسی‬ ‫همچــون دکارت و کانــت نیــز ثبــات ســوژه را مــد‬
‫نشانه‌شناســی برونــد و محیــط پیرامــون خــود‬ ‫جریــان ســاختارگرایی بــه لحــاظ محتوایــی‬ ‫نظــر دارنــد‪ ،‬بــه همیــن دلیــل از تغییــر و زمانــی‬
‫را بــا دســتاوردهای نشانه‌شــناختی تفســیر و‬ ‫و تاریخــی بــا زبان‌شناســی سوســور شــکل‬ ‫ســیال ســخنی بــه میــان نمی‌آورنــد‪ .‬آن‌هــا‬
‫تبییــن کننــد‪ .‬دســتاورد اصلــی نشانه‌شناســی‬ ‫گرفــت‪ .‬سوســور زبــان را بــه عنــوان یــک‬ ‫بــه دنبــال یــک تکیــه گاه معرفت‌شــناختی‬
‫ایــن بــود کــه نشــانه بــه عنــوان مهمتریــن‬ ‫ســاختار تعریــف کــرد و بــا ایــن رویکــرد توجــه‬ ‫هســتند کــه شــناخت را بــر معیــار آن بســنجند‪.‬‬
‫واحــد یــک ســاختار‪ ،‬عنصــری فاقــد ذات اســت‬ ‫بــه ســاختار در ســایر حــوزه هــا تســری پیــدا‬ ‫در حالــی کــه در ســاختارگرایی معرفت‌شناســی‬
‫و بنابرایــن‪ ،‬ایــن نســبت بیــن نشــانه هاســت کــه‬ ‫کــرد‪ .‬بــه زعــم سوســور‪ ،‬دو محــور همنشــینی‬ ‫بــر ســیالیت(‪ )fluidity‬اســتوار اســت‪ .‬نســبت بیــن‬
‫در یــک ســاختار از اهمیــت برخــوردار اســت‪.‬‬ ‫و جانشــینی ســاختار زبــان را می‌ســازد‪ .‬ایــن‬ ‫اجــزاء همیشــه موقعیتــی را فراهــم می‌کنــد کــه‬
‫بدیــن طریــق نشــانه جایگزیــن ســوژه‪ ،‬ابــژه و‬ ‫ســاختار نشــان می‌دهــد کــه هــر واحــد زبانــی‬ ‫ســاختار ســیال باشــد و قابلیــت تغییــر و تحــول‬
‫هــر تلقــی ذات گرایانــه‌ی دیگــری می‌گــردد‪.‬‬ ‫از طرفــی بــه همپایه‌هــای آوایــی و یــا مفهومــی‬ ‫داشــته باشــد‪.‬‬
‫ساختارگرایی در ادبیات‬ ‫خــود وابســته اســت و از طــرف دیگــر بــه اجــزای‬ ‫‪-3‬ابــر ســاختار‪ :‬ســاختارگرایان معتقدنــد کــه‬
‫ســاختارگرایی در ادبیــات از زبان‌شناســی‬ ‫پیاپــی قبــل و بعــد از خــود و هــر یــک از این‌هــا‬ ‫ســاختارگرایی شــامل ابر ســاختار (‪)superstructure‬‬
‫سوســور آغــاز می‌کنــد و در صــدد یافتــن‬ ‫نشــان دهنــده‌ی ارزش آن واحــد زبانــی انــد‪ .‬کل‬ ‫و ســاختارهای ریــز اســت‪ .‬یعنــی ســاختارهای‬
‫ســاختار درون متــن ادبــی و نیــز ارتبــاط آن بــا‬ ‫یــک ترکیــب در زبــان بــه واســطه‌ی اجزایــش‬ ‫کوچک‌تــری وجــود دارنــد و ایــن ســاختارهای‬
‫ســایر متــون ادبــی همزمــان بــا آن شــکل مــی‬ ‫ارزش می‌یابــد و اجــزا نیــز بــه واســطه‌ی رابطــه‬ ‫کوچکتــر در درون یــک ســاختار کالن‌تــری قــرار‬
‫گیــرد‪ .‬مواجهـه‌ی ســاختاری بــا ادبیــات مســیری‬ ‫شــان بــه هــم در ایــن کل ارزش پیــدا می‌کننــد‪.‬‬ ‫دارنــد کــه آن‌هــا را می‌پوشــاند‪ .‬ایــن مولفــه ی‬
‫جداگانــه را از انــواع نقدهــا و یــا رویکرد‌هــای‬ ‫از طــرف دیگــر نشــانه‌ها بــه خــودی خــود‬ ‫ســاختارگرایی فرصــت تغییــر از یــک ســاختار‬
‫هرمنوتیکــی طــی مــی کنــد‪ ،‬چــرا کــه بــا‬ ‫معنایــی ندارنــد و محــور جانشــینی تنهــا انتخاب‬ ‫بــه ســاختاری دیگــر را فراهــم می‌کنــد‪ ،‬در‬
‫ســوژه‌ی تفســیرکننده ســروکار نــدارد‪ .‬بــه بــاور‬ ‫یــک نشــانه بجــای نشــانه‌ای دیگــر نیســت بلکــه‬ ‫حالــی کــه بالفاصلــه ســاختار بعــدی شــکل‬
‫ســاختارگرایان در ادبیــات بــا ســاختارهای خــود‬ ‫در بطــن ایــن انتخــاب همــواره محــور همنشــینی‬ ‫می‌گیــرد‪ .‬بــرای مثــال می‌تــوان از شــعر‬
‫تنظیــم کننــده مواجهیــم کــه بــه طــور مــداوم در‬ ‫در ســاختار پنهــان زبــان عمــل می‌کنــد و هــر‬ ‫نیمایــی‪ ،‬شــعر شــاملو‪ ،‬شــعر پساســاختارگرا‪،‬‬
‫حــال دگرگونــی هســتند و در عیــن حــال شــرایط‬ ‫نشــانه را در تقابــل بــا نشــانه‌ای دیگــر معنــادار‬ ‫شــعر یــداهلل رویایــی و شــعر براهنــی گفــت و‬
‫جدیــدی را می‌پذیرنــد و شــرایط جدیــد یعنــی‬ ‫می‌ســازد‪.‬‬ ‫یــا اینکــه از شــعر ده ـه‌ی هفتــاد صحبــت کــرد‪.‬‬
‫ارتبــاط و نســبت جدیــد بیــن عناصــر آن‪ .‬امــا‬ ‫سوســور زبان‌شناســی را بــه زبان‌شناســی‬ ‫یعنــی دهــه‌ی هفتــاد بــا ســاختار و نظــام و‬
‫ایــن تغییــرات در ســاختارهای کوچکتــر درون‬ ‫همزمانــی و زبان‌شناســی درزمانــی تقســیم‬ ‫عناصــر و نســبت‌های خــاص خــود ایــن فرصــت‬
‫یــک ســاختار کالن صــورت می‌پذیــرد‪ .‬پــس‬ ‫بنــدی می‌کنــد‪ .‬زبان‌شناســی درزمانــی همــان‬ ‫را بــرای تغییــر در ســاختارهای شــعری فراهــم‬
‫زبان‌شناســی تاریخــی‪ -‬تطبیقــی اســت و عبــارت‬ ‫آورده اســت‪ .‬تغییــر در درون یــک ســاختار‬