TÜRKÇE TIP DİLİ KILAVUZU

Kocaeli Üniversitesi
Tıp Fakültesi

Türkçe Tıp Dili Kurulu

İkinci Basım

14 Mart 2007
 Türkçe Tıp Dili Kılavuzu

14 Mart 2007

İkinci Basım

Kocaeli Üniversitesi
Tıp Fakültesi

Türkçe Tıp Dili Kurulu

Bütün hakları saklıdır.

Kocaeli Üniversitesi
Umuttepe, İzmit, 41380 Kocaeli
Tel: (262) 303-7213 303-7005
Belgeç: (262) 303-7003
www. kou.edu.tr
ttdk@kou.edu.tr

ISBN 975-8047-63-9

Baskı

Kocaeli Üniversitesi Basımevi

Birinci basım: 14 Mart 2006 1.500 tane basılmıştır.

İkinci basım: 14 Mart 2007 2.000 tane basılmıştır.
 Millî his ile dil arasındaki bağ çok kuvvetlidir. Dilin millî ve zengin
olması millî hissin inkişafında başlıca müessirdir. Türk dili, dillerin en
zenginlerindendir; yeter ki bu dil, şûûrla işlensin.

Ülkesini, yüksek istiklâlini korumasını bilen Türk milleti, dilini de

yabancı diller boyunduruğundan kurtarmalıdır.

Mustafa Kemal Atatürk

2 Eylül 1930
 Ey Türk Gençliği!

Birinci vazifen, Türk istiklâlini,

Türk cumhuriyetini, ilelebet, muhafaza
ve müdafaa etmektir.
Mevcudiyetinin ve istikbalinin
yegâne temeli budur. Bu temel, senin,
en kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi,
seni, bu hazineden, mahrum etmek
istiyecek, dahilî ve haricî, bedhahların
olacaktır. Bir gün, istiklâl ve
cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine
düşersen, vazifeye atılmak için, içinde
bulunacağın vaziyetin imkân ve şeraitini
düşünmiyeceksin! Bu imkân ve şerait,
çok namüsait bir mahiyette tezahür
edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine
kastedecek düşmanlar, bütün dünyada
emsali görülmemiş bir galibiyetin
mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile
aziz vatanın, bütün kaleleri
zaptedilmiş, bütün tersanelerine
girilmiş, bütün orduları dağılmış ve
memleketin her köşesi bilfiil işgal
edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten
daha elîm ve daha vahîm olmak üzere,
memleketin dahilinde, iktidara sahip
olanlar gaflet ve dalâlet ve hatta
hıyanet içinde bulunabilirler. Hatta bu
iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini,
müstevlilerin siyasî emelleriyle tevhid
edebilirler. Millet, fakr ü zaruret
içinde harap ve bîtap düşmüş olabilir.
Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte; bu
ahval ve şerait içinde dahi, vazifen;
Türk istiklâl ve cumhuriyetini
kurtarmaktır! Muhtaç olduğun kudret,
damarlarındaki asil kanda, mevcuttur!
Gazi Mustafa Kemal Atatürk
20 Ekim 1927
 Türk milletinin dili, Türkçedir. Türk dili dünyada en güzel, en yaygın
ve en kolay olabilecek bir dildir. Onun için her Türk, dilini çok sever
ve onu yükseltmek için çalışır. Bir de Türk dili, Türk milleti için
mukaddes bir hazinedir. Çünkü Türk milleti, geçirdiği nihayetsiz
badireler içinde, ahlakının, ananelerinin, hatıralarının, menfaatlerinin,
velhasıl bugün, kendi milliyetini yapan her şeyin dili sayesinde
muhafaza edildiğini görüyor. Türk dili, Türk milletinin kalbidir,
zihnidir.

Mustafa Kemal Atatürk

2 Eylül 1930
Mustafa Kemal Paşa Kocaeli’de…
19 Ocak 1923
 Yabancı terimlere dayanan bir bilim uygulamasını büyüye
benzetebiliriz. Büyünün de uygulamada kendine özgü sözcükleri,
terimleri, törenleri ve yalın halktan gizlenen kutsal dokunulmazlıkları
vardır. Hekimliği de anadilden ayrılan terimlere uygularsanız, onu bir
büyü haline getirirsiniz. O zaman bilim ile büyü arasındaki sınır kalkar.
bilim de bir gizem, bir büyü olur.

Hekimlik dilinin yabancı terimleriyle karşılanmasına hekimliği bir

büyü haline getirdiği için karşıyım ilk önce. Hekimlik bir bilim olarak,
kendini büyüden ayıran genel dile, ulusal dile gereksinir; bir sanat, bir
iyileştirme, sağaltma sanatı olarak da halkın buyruğundaysa
terimlerini halk diline, ulusal dile uydurmak zorundadır.

Hiçbir bilimin, halk üstünde, insanlık üstünde bir yeri yoktur, her
bilim halk içindir, insanlık içindir. Hekimlik dilinin Türkçeleşmesi için
savaşanların temel ereği budur.

Ceyhun Atıf Kansu

Önsöz

Türkçe Tıp Dili Kurulu’muzca hazırlanan Kocaeli Üniversitesi Tıp

Fakültesi Türkçe Tıp Dili Kılavuzu 14 Mart 2006’da yayımlandı.
Kılavuzun birer örneği “Tıp Bayramı”nda fakültemizin öğrenci,
araştırma görevlisi, yandal araştırma görevlisi ve öğretim üyelerine
armağan edildi. Türkçe Tıp Dili Kılavuzu, ülkemizin Türkçe ve tıp
diliyle ilgili kurum ve kuruluşlarıyla, yayımından sonra “Tıp Fakültesi
Ailesi”ne katılan öğrenci, araştırma görevlisi ve öğretim üyelerine de
sunuldu.
Üniversitemizin genelağ (internet) sayfasında da yer alan Türkçe
Tıp Dili Kılavuzu, Türkçe tıp dili alanında gerek basılı bir yayın,
gerekse bir genelağ kitabı olarak ilgi gördü; genelağ kümelerinde
tartışıldı, tıp dilinin Türkçeleştirilmesi için çaba gösteren kurum,
kuruluş ve derneklerin çalışma kümelerince değerlendirildi, tartışıldı,
eleştirildi, benimsendi, kaynak olarak kullanıldı.
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Türkçe Tıp Dili Kurulu, kılavuza
taban oluşturan çalışmalarının -üstünde ayrıca çalışılmış- bir
bölümüyle, Türkiye Bilimler Akademisi’nin (TÜBA) Türkçe Bilim
Terimleri Sözlüğü çalışması sürecindeki çalıştay ve toplantılarda
görev üstlendi, katılım ve katkıda bulundu.
Türkçe Tıp Dili Kılavuzu, geçen bir yıla yansıyan eleştiri ve
katkıların ışığında Türkçe Tıp Dili Kurulu’nca gözden geçirildi,
kapsamına yeni terimler ve bir ‘ek bölüm’ eklenerek genişletildi,
yeniden düzenlendi ve elinizdeki kitap biçimine geldi.
Kılavuzumuzun ikinci kez yayımını gerçekleştiren Türkçe Tıp Dili
Kurulu’nda görev yapan öğretim üyesi arkadaşlarıma teşekkür ediyor,
Türkçe Tıp Dili Kılavuzu’nun Türk hekimlerine yararlı olmasını
diliyorum.

Prof. Dr. Ali Demirci

Kocaeli Üniversitesi
Tıp Fakültesi Dekanı

14 Mart 2007
İkinci Basımı Sunarken…

Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Türkçe Tıp Dili Kılavuzu’nun

elinizdeki ikinci basımı, son bir yıl boyunca Kocaeli Üniversitesi Tıp
Fakültesi Türkçe Tıp Dili Kurulu’na her kuşaktan ‘tıp öğrencisi’nden
yansıyan eleştiri ve katkılarla biçimlendi.
Türkçe Tıp Dili Kılavuzu’nun, yayımını izleyen bir yıl gibi kısa bir
sürede tıp dilimizin Türkçeleştirilmesini amaçlayan çalışma ve
ortamlarda yer bulması ve tartışılmasından -fakültemiz adına-
mutluyuz.
Kılavuzumuz, geçen bir yılda kurulumuza ulaşan eleştiri ve katkılar
ışığında gözden geçirildi, kapsamına yeni terimler ve bir ‘ek bölüm’
eklenerek genişletildi, elinizdeki kitap biçiminde yeniden düzenlendi.
Türkçe Tıp Dili Kılavuzu’nun bu ikinci basımında yer alan ‘ek bölüm’,
‘tıp öğrencileri’nin yazılı ve sözlü tıp ortamlarında -giderek azalmakla
birlikte- karşılaştığı, “eski dil”de sözcükler ve yerlerine kullanımı
önerilen “yeni” sözcüklerden oluşmaktadır. Ek bölüm, Ulu Önder
Mustafa Kemal Atatürk’ün Türk Dil Devrimi’ni, Güzel Türkçemiz’in
“yabancı dillerin boyunduruğundan kurtarılması” buyruğunu, ‘tıp
öğrencisi’nin dili’yle Türkçe Tıp Dili Kılavuzu’na bağlayan bir halka
olarak önemsenmelidir.
Türkçe Tıp Dili Kurulu’nun, Türkçe Tıp Dili Kılavuzu’nun ikinci
basımına ilişkin çalışmaları, Prof. Dr. Emin Sami Arısoy, Prof. Dr. Arzu
Arslan, Prof. Dr. M. Doğan Gülkaç, Prof. Dr. Kamil Toker, Prof. Dr.
Güner Ulak, Prof. Dr. Kürşat Yıldız, Doç. Dr. Volkan Etuş ve Yard.
Doç. Dr. Tonguç İşken’in katılımıyla gerçekleşmiştir.
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Türkçe Tıp Dili Kurulu, Türkçe
Tıp Dili Kılavuzu’nun oluşumuna emek ve zaman ayıran, destek olan,
izin veren, olanak sağlayan ‘tıp öğrencileri’ne ve Kocaeli Üniversitesi
Basımevi çalışanlarına teşekkür eder.

Türkçe Tıp Dili Kurulu

14 Mart 2007
Birinci Basımın Önsözü

Büyük Atatürk doğrudan kendisinin kaleme aldığı ve Prof. Dr. Afet

İnan tarafından 1930’da yayımlanan Vatandaş İçin Medeni Bilgiler
(Yurttaşlık Bilgileri) kitabında; “Türk dili, Türk ulusu için kutsal bir
hazinedir. Çünkü Türk ulusu, geçirdiği sayısız sarsıntılar içinde
ahlakının, erdemlerinin, gelenek ve göreneklerinin, anılarının, kendi
yararlarının kısacası bugün kendi ulusallığını oluşturan her şeyin diliyle
korunduğunu görüyor. Türk dili, Türk ulusunun yüreğidir, belleğidir”
demektedir.
Gene Atatürk, Kasım 1932’de “Türk dilinin kendi benliğine, özündeki
güzellik ve zenginliğe kavuşması için bütün devlet örgütlerimizin
dikkatli olmasını, ilgi göstermesini isteriz” buyruğunu vermiştir.
Bilindiği gibi her mesleğin kendisine özel sözcük ve terimleri vardır.
Tıptaki terimlerin büyük kısmı Latince kökenli olmakla birlikte,
özellikle son yıllarda giderek artan şekilde, başta İngilizce olmak
üzere batı dillerinden pek çok kelime, biraz da özenti diyebileceğimiz
bir şekilde günlük konuşmalarımıza girmiştir ve girmektedir. Hastalar
“hospitalize edilmekte”, “exchange yapılmakta”, “department’lere
transfer edilmekte”, “markerlerine bakılmakta”, “microwave
tedaviler” uygulanmaktadır. İşin daha ilginç ve hatta komik yanı ise,
bu sözcükleri sıkça kullanan meslektaşlarımızın, böyle davranarak
konuşmalarına daha bilimsel hava verdiklerini sanmalarıdır. Kısacası
Türkçemiz yabancı sözcüklerin saldırısına uğramış durumdadır.
Bu nedenle, değerli meslektaşım Prof. Dr. Emin Sami Arısoy Türkçe
Tıp Dili Kılavuzu hazırlama önerisiyle geldiğinde büyük mutluluk
duymuştum. Fakültemizde oluşturulan Türkçe Tıp Dili Kurulu, yoğun ve
özverili bir çalışmayla bu kılavuzu hazırladı. Bu değerli çalışma için
başta kurul başkanı Prof. Dr. Emin Sami Arısoy olmak üzere, kurul
üyeleri Prof. Dr. Arzu Arslan, Prof. Dr. M. Doğan Gülkaç, Prof. Dr.
Kamil Toker, Prof. Dr. Güner Ulak, Prof. Dr. Kürşat Yıldız, Yard. Doç.
Dr. Tonguç İşken ve Yard. Doç. Dr. Volkan Etuş’a teşekkür ederim.
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi’nin Atatürk ve Türk Dili’ne
saygısını gösteren bu kılavuzun, bütün meslektaşlarıma yararlı
olmasını dilerim.
Prof. Dr. Ali Gökalp
14 Mart 2006 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı
 Birinci Basımın Sunuş Yazısı

Sunarken...

Aralık 2004’te kurulan Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Türkçe

Tıp Dili Kurulu, öncelikli çalışma olarak, ‘ders, sunu, toplantı, tez,
yayın, yazışma ve kayıtlarda kullanılan yabancı ve eski sözcüklerin
yerine önerilebilecek karşılıklardan oluşan bir kılavuz’ hazırlamayı
amaçlamıştır. Bu kılavuz çalışmasında, Prof. Dr. Emin Sami Arısoy’un
hekimlik ortamlarında gerçekleşen toplantı ve sunumlarla tıp dergi ve
kitaplarından derlediği “yabancı kaynaklı ‘tıp’ sözcükleri ve Türkçe
karşılıkları dizelgesi” temel alınmıştır.
Türkçe Tıp Dili Kurulu’nun bu kılavuz taslağına ilişkin çalışmaları,
bugüne değin Prof. Dr. Emin Sami Arısoy, Prof. Dr. Arzu Arslan, Prof.
Dr. M. Doğan Gülkaç, Prof. Dr. Kamil Toker, Prof. Dr. Güner Ulak,
Prof. Dr. Kürşat Yıldız, Yard. Doç. Dr. Tonguç İşken ve Yard. Doç. Dr.
Volkan Etuş’un katılımıyla gerçekleşmiştir.
Kurulumuz kılavuz oluşturma sürecinde, her hafta en az bir kez
toplanarak çalışmıştır. Bu çalışmada, Tıp Fakültesi anabilim dallarının
eleştiri ve katkıları da değerlendirilmiş, geliştirilen kılavuz Ocak
2006’da üniversitemizin ‘kou.edu.tr’ adresinde genel ağ (internet)
ortamına açılmış, birinci bası örneklerinin 14 Mart Tıp Bayramı’nda,
her kuşaktan ‘tıp öğrencisi’ne sunulması tasarlanmıştır.
Kurulun kılavuza ilişkin derleme, değerlendirme, tartışma ve
düzenleme çalışması sürmektedir. Elinizdeki kılavuzla ilgili her türlü
öneri, gelecek basılar için yol gösterici olacaktır. Katkı ve öneriler,
kılavuzda yer alan ve eski terimlere karşılık olarak önerilen sözcükler-
de değişiklik veya ek öneriler, kılavuzda yer almayan yabancı kökenli
terimler ve önerilen Türkçe karşılıkları biçiminde olabilir. Katkı ve
öneriler, kurulumuza genel ağ aracılığıyla veya yazılı olarak
bildirilebilir.
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Türkçe Tıp Dili Kurulu, başta Tıp
Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ali Gökalp olmak üzere, Türkçe Tıp Dili
Kılavuzu’nun oluşumuna emek ve zaman ayıran ‘tıp öğrencileri’ne
teşekkür eder.
14 Mart 2006
Açıklamalar

Türkçe Tıp Dili Kılavuzu, alışılmış sözlük ve kılavuzlardan farklı

olarak, hekimler ve tıp öğrencilerinin günlük sözlü ve yazılı
iletişimindeki gereksinimlere göre hazırlanmıştır. Kılavuz, yabancı
kaynaklı veya Osmanlıca, Latince gibi eski dillere ait sözcüklerin
yerine kullanılabilecek seçenekleri içermektedir.
Kılavuzun hazırlanma sürecinde başta Türk Dil Kurumu ve Dil
Derneği kaynakları olmak üzere, çok sayıda sözlük ve kılavuzdan
yararlanılmış, bazı eski terim ve sözcükler için önerilen karşılıklardan
en çok benimsenilenlere kılavuzda yer verilmiş, bazı terimler içinse
kurulumuz tümüyle yeni karşılıklar türetmiştir.
Karşılığı aranan sözcüklere abecesel sırayla “eski”, karşılık olarak
önerilen sözcüklere “yeni” terim ya da sözcük konumunda yer
verilmiştir.
Kılavuzda çoğu sözcük yazıldığı gibi yer almış, ancak özellikle
İngilizce kaynaklı olup yalnızca sözlü iletişimde kullanılan, örneğin,
“hospitalize etmek” gibi sözcükler söylendiği gibi yazılmıştır.
Bazı yabancı sözcüklerin farklı biçimlerdeki okunuşları, yan yana
yazılmış ya da abecesel dizi içinde farklı sıralarda yer alabilmiştir.
Sözcüklerin aynı anlamları için farklı karşılıkları virgül ile, farklı
anlamları için önerilen karşılıkları ise noktalı virgül ile ayrılarak
yazılmıştır. Noktalı virgül ile ayrıldıktan sonra gerisi boş bırakılan
durumlarda o sözcüğün başka anlamları da bulunduğu, ancak bunu
karşılayacak bir önerinin geliştirilemediği anlaşılmalıdır.
Eski terimler için farklı okunuş ve yazılış seçenekleri ayraçlar
kullanılarak belirtilmiştir. Önerilen yeni sözcüklerdeyse, ayraçlar
içinde sözcüğün kullanım yeri ve farklı anlamları açıklanmıştır.
Az sayıda yabancı ya da eski dildeki sözcük için uygun karşılıklar
bulunamadığından yeni terim kısmı boş bırakılmıştır.
Ön-ek ve son-eklerin (hiper-, intra- gibi) karşılıkları (...) imi ardından
gelecek biçimde belirtilmiştir.
Kısaltmalara olabildiğince az yer verilmiş, açıklamaları genellikle
yanlarına yazılmıştır.
 Bizim kutlu ödevimiz bilim sözlüğümüzü yapmaktır… Bu sözlüğün
yapılması, içindekilerin yer kazanması, onların güzelliğine bağlı olduğu
kadar bir de zaman işidir.
Yeni Türk terimleri bizi bilim dünyasından ayırmayacak, bizi ona
daha çok yaklaştıracaktır. Ve bu terimler bizim yabancı terimleri
yasak ettirmeyecektir. Uzmanlar, hocalar ve öğrencileri bir, hem
birkaç yabancı dil bilecekler. Bizim Türk terimleri ancak onların Türk
ruhlarını besleyecektir. Dil ve kültür ikisi beraber yürür, ikisi birden
Türk olursa büyük başarı sayılır.

Ord. Prof. Dr. Saim Ali Dilemre

1945, Belleten, TDK

TÜRKÇE TIP DİLİ KILAVUZU
A kesin duyarsız dönem
a-: ... yokluğu, ... sız
a(b)normalite: olağandışılık;
kusur, bozukluk
abazi: yürüyememe
abdomen: karın
abdominal: karın(la ilgili)
abdusens: dışaçekme
abdüksiyon: dışaçekim
abdüktör: dışaçeken, uzaklaştırıcı
aberan: sapkın (cinsel); olağandışı
aberasyon: sapma, sapkınlık,
sapıklık (cinsel)
abeslang: dilbasacağı
abiyogenez: cansızdan oluşum
abiyotik: cansız(lıkla ilgili)
ablasyon: hasarlama, harap etme
abondan: çok miktarda, aşırı
abortif: düşük yaptıran; eksik
abortus: düşük
abortus imminens: düşük tehdidi
abortus insipiens: önlenemeyen
düşük
abrazyo(n): sıyrık
abrupsiyo: ayrılım
abrupsiyo plasenta: erken eş
ayrılımı
absans: yokluk
absolu(t)(e): tam, kesin, saf
15
Türkçe Tıp Dili Kılavuzu
absolu(t)(e) refrakter periyot:
absorban: emici, soğurucu
absorbans: emme, soğurum;
soğurganlık
absorbe etmek: emmek,
soğurmak
absorpsiyon: emilim
absorptivite: emicilik, soğurganlık
abstinence, abstinens: yoksunluk
abstrakt: özet
abuli: istenç yitimi
abuse: kötüye kullanım
AC, alternatif akım: dalgalı akım
adale: kas
ad(d)itif: katkısal; katkı(maddesi)
adaptasyon: uyum
adapte: uyarlanmış, uyum sağlamış
adapte etmek: uyarlamak
adapte olmak: uyum sağlamak,
alışmak
adaptif: uyumsal
adaptör: bağdaştırıcı, uyarlayıcı
addüksiyon: içeçekim
addüktör: içe çeken, yaklaştırıcı
adeno-: bez (yapıda), bez(le ilgili)
adenoid: genizeti; bezimsi
adenoid vejetasyon: genizet
âdet: aybaşı (kanaması); töre,
alışkı, gelenek
âdet görmek: aybaşı olmak
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

âdetten kesilmek: yaşdönümü aerob: havacıl

başlamak aerobik: havacıl; oksijenli
ad(h)ere olmak: tutunmak aerofil: havacıl
ad(h)erens: tutunum, tutunma aerosol: püskürtü; (havada) asıltı
ad(h)ezif: yapışıcı, yapışık aeroterapi: hava sağaltımı
ad(h)ezyon: yapışma, yapışıklık, af(f)eksiyon: duygulanım;
tutunma (hastalığa) yakalanma
adinami: devinimsizlik af(f)ekt: duygudurum, duygulanım
adinamik: devinimsiz af(f)ekte: (hastalığa) yakalanmış
adipoz doku: yağdokusu af(f)ektif: duygusal
adipoz: yağlı, yağ(la ilgili) af(f)erent: getiren, getirici
adisyon: ek, ekleme, katma afaji: yutamama
aditif: ek, eklenici afali: penis oluşmaması
adjuvan: ek, tamamlayıcı, artırıcı, afazi: konuşamama, konuşma
yardımcı yitimi, sözyitimi
adneks: ekler afebril: ateşsiz
adolesan, adölesan: ergen afiliasyon: bağlantı
adolesans, adölesans: ergenlik afiliye: bağlantılı
adopted: evlat edinilmiş afinite: çekim
adoptif: benimsenilen afişe etmek: açığa çıkarmak
adrenal: böbreküstü afoni: sesyitimi
adsorban: soğurucu, yüzeyine afrodizyak: cinsel uyarıcı
bağlayan afterload: artyük
adsorbe etmek: soğurmak, ag(g)lütinasyon: kümeleşim
yüzeyine bağlamak ag(g)lütinin: kümeleştirici
adsorbe olmak: soğurulmak, agenez(is): oluşmama
yüzeye bağlanmak aging: yaşlanma
adsorpsiyon: soğurma, yüzeyine aglomerasyon: yığınlaşma, yığılma,
bağlama yumaklaşma
adult: erişkin aglomere olmak: yığınlaşmak,
advanced, advans: gelişmiş; ileri yığılmak, yumaklaşmak
adventisya: dışkatman, dışkat agnozi: tanımayitimi
advers: yan, istenmeyen, ters agoni: can çekişme
advers etki: yan etki agonist: koşutetkin
adviser: danışman, kılavuz agorafobi: alan korkusu, alan
aerasyon: havalanma ürküsü
aero (air) chamber: havakutusu agrafi: yazmayitimi

16
 Türkçe Tıp Dili Kılavuzu

agramatizm: tümcesizlik akral: uç(la ilgili); uçbölgesi(yle

agrandisman: büyültme ilgili)
agregasyon: toplanma, bir araya akreditasyon: değerbiçme
gelme akredite etmek: değer biçmek
agrege olmak: toplanmak, bir akresyon: yapışma
araya gelmek akro-: uç
agres(s)if: saldırgan; yoğun akrodini: uçağrısı
agreve etmek: şiddetlendirmek, akrofobi: yükseklik ürküsü
artırmak akromatik: renksiz
agreve olmak: şiddetlenmek, akromatopsi: renkkörlüğü
artmak akromatizm: renkkörlüğü
air-born(e): havayla bulaşan, akromegali: uçirileşimi
havadan bulaşan akroparestezi: uçkarıncalanması
airway: havayolu akrosefali: sivribaşlılık
ajan: etken; ilaç; araç akrosefalik: sivribaşlı
ajitasyon: huzursuzluk; çalkalama akrosiyanoz: uçmorarımı
ajite: huzursuz; çalkalanmış aks: eksen
ajite etmek: huzursuz etmek; akselerasyon: hızlanma, ivme
çalkalamak akseleratör: hızlandırıcı
ajuzi: tatyitimi akselere etmek: hızlandırmak
akademik: bilimsel, bilim(le ilgili) akseptans: kabul belgesi
akademisyen: bilim insanı akseptör: alıcı (kabul eden)
akardi(y)ak: kalpsiz aksesibilite: ulaşabilirlik
akaryosit: çekirdeksiz hücre, aksesuvar: eklenti, ek
çekirdeksiz göze aksidental: kaza sonucu
akaryotik: çekirdeksiz aksilla: koltukaltı
akatizi: oturamazlık aksiller: koltukaltı(yla ilgili)
akinezi: devinimsizlik aksiyal: yatay, enine
ak(k)iz: edinsel aksiyon: etki, iş
akkiz immünite: edinsel bağışıklık aktif: etkin
aklimatasyon: iklime alışma; aktif immünite: uyarılmış
iklime alıştırma bağışıklık, etkin bağışıklık
akne: sivilce aktif immünizasyon: uyarılmış
akneiform: sivilcemsi bağışıklama, etkin bağışıklama
akolik: ödsüz aktif transport: etkin taşınım
akomodasyon: uyum; odakuyumu aktivasyon: etkinleşme,
aköz: sulu etkinleştirme; alevlenme

17
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

aktivatör: etkinleştirici, alveol(us): hava keseciği, petek;

tetikleyici kovuk, çukur
aktive etmek: etkinleştirmek alveolus dentis: dişyuvası
aktive olmak: etkinleşmek am(i)yotoni: kas gergi yitimi
aktivite: etkinlik am(i)yotrofi: kas erimesi
aktüel: güncel amaroz(is): körlük
akuadakt: geçit amasti: meme yokluğu
akustik: işitsel, işitme(yle ilgili); ambivalan: çelişik duygulu
sesbilim ambivalans: çelişik duygululuk
akut: ivegen ambiyans: ortam, hava
akümülasyon: birikim amblem: belirtke
akümüle olmak: birikmek ambliyopi: bulanık görme
akürasi: doğruluk ambulans: cankurtaran
al(l)erjen: duyargan ambulatu(v)ar: ayaktan;
al(l)erji: duyarca yüreyebilir
al(l)iterasyon: ses yinelemesi ameboid: amipsi
albinizm: akşınlık ameliorasyon: iyileşme
albino: akşın amenore: aybaşı yokluğu, aybaşı
aleksi: okuma yitimi olmama
alerjik: duyarcıl amfi: derslik
alert: uyanık amnezi: bellekyitimi; bellekkusuru
alet: aygıt, araç amnezik: bellekyitimli;
algisid, algisit: alg öldürücü (ilaç) bellekkusurlu
algorit(i)m(a): yolağı, işakışı amorf: biçimsiz
alimentar: beslenim(le ilgili) amortisman: yıpranma payı
alimentar trakt: sindirim yolu ampirik, empirik: deneyimsel,
alimentasyon: beslenme deneyime dayalı, deneysel
aljezi: ağrı duyarlılığı amplifikasyon: çoğaltma, artırma,
aljezik: ağrılı güçlendirme
-alji: … ağrısı amplifikatör: yükselteç
alkolik: alkol bağımlısı amplifiye etmek: çoğaltmak,
alkolizm: alkol bağımlılığı artırmak, güçlendirmek
alopesi: saç veya kıl dökülmesi; amplitüd(e): genlik
saçsızlık, kellik ampul: kapalı cam tüp (ilaç)
alterasyon: değişiklik ampütasyon: uçkesimi; kopma
alternan: değişimli ampüte etmek: uçkesme
alternatif: seçenek; seçenekli an-: … olmayan, -sız

18

anabolik: özümsel
anabolizm(a): özümleme
anaerob(ik): oksijensiz (yaşayan);
havacıl olmayan; havasız,
oksijensiz
anafilaksi: tez aşırıduyarlık
anafilaktik, anafilaktoid: tez
aşırıduyarlı, tez
aşırıduyarlık(la ilgili)
anakronizm: tarih yanılgısı
analist: çözümleyici
analitik: çözümsel, çözümleyici
analiz: çözümleme
analizant: çözümlenen (kişi)
analizör: çözümleyici
analjezi: ağrıdindirme,ağrıkesimi
analjezik: ağrıkesici
analog: benzeşik; işlevdeş
analoji: benzeşim; işlevdeşlik
anamnestik: öyküsel; anımsayıcı
anamnez: öykü; anımsama
anaplazi: başkalaşımsızlık
anaplazik: başkalaşımsız
anastomoz: ağızlaş(tır)ma
anazarka: genel ödem
androfobi: erkek ürküsü, erkek
korkusu
anekdot: öykücük, kısa öykü
anekdotal: anısal
anekoik: yankısız
anemi: kansızlık
anemik: kansız
anensefali: beyin yokluğu
anensefalik: beyinsiz
anerji: duyarsızlık
anerjik: duyarsız
19
Türkçe Tıp Dili Kılavuzu
anestetik, anestezik: duyum
yokluğu; duyumsuzlaştırıcı
anestezi: duyumyitimi
anestezist, anestezi(y)olog:
anestezi uzmanı
anevrizma: balonlaşma,torbalaşım
angina, anjina (pektoris): göğüs
ağrısı
anguler: açısal
angulasyon: açılanma
anhidre, anhidröz: susuz
anhidroz(is): terlememe
anikterik: sarılıksız
animasyon: canlandırma
anizokori: gözbebeği eşitsizliği
anizositoz: hücre eşitsizliği, göze
eşitsizliği
anji(y)ogenez: damarlanma
anji(y)oplasti: damar onarımı
anji(y)ospazm: damar kasılımı
ankiloz: kaynaşım, eklem
kaynaşımı
ankilozan: kaynaşım yapan,
kaynaşımlı, kaynaşık
anksiyete: endişe, kaygı, tasa,
içsıkıntısı
anoksemi: kan oksijensizliği
anoksi: oksijensizlik
anomali: bozukluk
anonim: adsız
anopsi: görmezlik
anoreksi: yeme isteksizliği,
iştahsızlık
anormal: olağandışı
anormallik: olağandışılık, sapkınlık
anosmi: kokualmazlık
ans: kangal, kıvrım
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi
antagonist: karşıgelen,
karşıtetkin
antagonize etmek: karşı gelmek,
karşıt etkimek
antagonizm: karşıtetkinlik,
karşıtlık
ante-: … öncesi, öne
ante(ro)grad: öne doğru
antefleksiyon: öne bükülüm
antemortem: ölüm öncesi
antenatal: doğum öncesi
antepartum: doğurma öncesi
anterior: ön
antero-inferior: ön-alt
antero-interior: ön-iç
antero-lateral: ön-yan
antero-median: ön-orta
antero-posterior: ön-arka
antero-superior: ön-üst
anteversiyon: öne dönüklük
antevert: önedönük
anti-: karşıt-, ... karşıtı,
...giderici, ... önleyici
antiaging, anti-aging: genç
kalma, yaşlanmayı önleme;
yaşlanmayı önleyici
antialerjik: duyarca önleyici,
duyarca giderici
antibakteriyel: bakteri karşıtı
antidepresan: çökkünlük giderici
antidiüretik: idrar kesici
antidiyabetik: şeker düşürücü
antidot(e): panzehir
antiemetik: kusma önleyici
antienfeksiyöz, antienfektif:
bulaş önleyici, bulaş giderici
anti-enflamatuvar: yangı giderici
20
antiflojistik: yangı giderici
antifungal: mantar giderici,
mantar karşıtı
antihelmintik: solucankıran,
solucan giderici
antihemorajik: kanama kesici,
kanama önleyici
antihipertansif: kan basıncı
düşürücü
antihistamin: histamin karşıtı
antikoagülan: pıhtı önleyici, pıhtı
çözücü
antikodon: karşıtşifre
antikonsepsiyonel: gebelik
önleyici
antikonvülzif: nöbet önleyici
antimalarial: sıtma ilacı
antimikotik: mantar ilacı, mantar
karşıtı
antineoplastik: kanser ilacı
antinevraljik: sinir ağrısı dindirici
antiparaziter: asalak ilacı, asalak
karşıtı
antipiretik: ateş düşürücü
antiproliferatif: çoğalım önleyici
antiprüritik: kaşıntı giderici
antisekretuvar: salgı önleyici
antisepsi: arıtım, bulaş giderici
antiseptik: arıtkan, bulaş gideren
antispazmodik: kasılım çözücü
antistres: gerilim giderici, gerilim
önleyici
antite: özgün durum
antite morbid: hastalıklı özgün
durum
antitermik: ısı düşürücü, sıcaklık
düşürücü

antitussif: öksürük kesici,
öksürük önleyici
antivertijinöz: baş dönmesi
önleyici
antiviral: virüs karşıtı
antraks: şarbon
antrakt: ara
antropoloji: insanbilim
antropometri: insanölçüm
antropometrik: insanölçümsel
antrum: boşluk, oyuk
anulus: halka, halkacık
anüri: idrar yokluğu
anüs: makat
anyonik gap: anyon açığı
aort stenozu: aort darlığı
aort(a): ana atardamar
ap(p)roaç: yaklaşım
ap(p)rove etmek: onaylamak
ap(p)rove(d): onaylı
aparat, aparey: aygıt; düzenek
apatetik: duygusuz, duyarsız,
kayıtsız
apati: kayıtsızlık, aldırmazlık
apatik: kayıtsız, aldırmaz
apeks: tepe
apeni: penis yokluğu
apertura: delik, boğaz, ağız,
açıklık
apikal: tepe(ye ait)
aplastik: gelişimsiz
aplazi: gelişmezlik, gelişimsizlik
aplikasyon: uygulama
aplikatör: uygulayıcı
apne: soluk kesilmesi
apofiz: kemikbaşı, kemiksivrimi
apolar: kutupsuz
21
Türkçe Tıp Dili Kılavuzu
apoptoz(is): hücre ölümü
apraksi: işlevyitimi
apropriate: uygun
apse: irinkesesi, çıban
aranjman: düzenleme; diziliş,
dizilim
argüman: tartışma; sav
aritmi: atım düzensizliği
ark(us): kemer, yay
arkus aorta: ana atardamar
kemeri
aroma: hoş koku
aromatik: hoş kokulu
array: dizilim
arrest: durma
arşiv: belgelik, kayıtlık
artefakt: artık, kalıntı; anlamsız
yapay değişiklik
arter: atardamar
arter(iy)oskleroz: damar sertliği
arteriyel: atardamar(la ilgili)
arteriyol: atardamarcık
arteriyovenöz: atar-
toplardamar(la ilgili)
artifisyel: yapay
artikülasyon: boğumlanma,
eklemlenme
artiküler: eklem(le ilgili)
artistik: sanatsal
artralji: eklem ağrısı
artrodez: eklem dondurma
artrodini: eklem ağrısı
artropati: eklem hastalığı
artroplasti: eklem onarımı
artropod: eklembacaklı
artrosentez: eklemden sıvı alımı
artrotomi: eklem açımı
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

asamble: topluluk aspiratör: emçek, emeç, emmeç

as(c)it(es), assit: karında sıvı aspire etmek: emerek çekmek
birikimi astazi: ayakta duramama
as(s)ay, es(s)ey: deneme; asteni: güçyitimi
çözümleme, inceleme; yöntem astenik: güçten düşmüş
as(s)endan: çıkan, çıkıcı at(t)enüasyon: güçsüzleştirme,
as(s)ortment: karışım, güçyitirim, zayıflatma, azaltma
sınıflandırma at(t)enüe: güçsüzleştirilmiş,
as(s)osi(y)asyon: ilişki; birliktelik; zayıflatılmış, azaltılmış,
birlik at(t)itüd(e): tutum
as(s)osiye olan: eşlik eden, atak: nöbet, alevlenme; saldırı
birlikte olan atake etmek: hastalandırmak,
aseksüel: eşeysiz tutmak
aselüler: hücresiz, gözesiz ataksi: dengesizlik
asemptomatik: belirtisiz ataksik: dengesiz
asepsi: arındırma, bulaşsızlık ateist: Tanrıtanımaz
aseptik: arınık, bulaşsız ateizm: Tanrıtanımazlık
asidifikasyon: asitleştirme, ateroskleroz: damar sertliği
asitleşme atipik: olağandışı, örnekdışı,
asidite: asitlik kuraldışı
asidorezistan: aside dirençli atoksik: zehirsiz
asimetrik: bakışımsız atoni: gergiyitimi
asimilasyon: özümleme; sindirme atonik: gevşek, gergisiz
asiniform: keseciksi atrezi: deliksizlik, kapalılık
asinus: kesecik atrezik: deliksiz, kapalı
asistan: araştırma görevlisi; atri(y)al: kulakçık(la ilgili)
yardımcı atri(y)um: kulakçık
asiste: yardımlı atrofi: körelim
asiste etmek: yardım etmek, atrofik, atrofiye: körelmiş
destek olmak atuşman: sıvama
asitfast: aside dirençli audit: dinleyiciler
asit-proof: aside dirençli auditor: işitsel
as(s)osiyasyon: birliktelik augmentasyon: büyütme;
as(s)osiye olan: eşlik eden, güçlendirme
birlikte olan augmente: güçlenmiş
aspirasyon: emerek çekme; içe availibilite: yararlanım; uygunluk
çekilme, emiş avantaj: üstünlük, yarar

22
 Türkçe Tıp Dili Kılavuzu

avasküler: damarsız benign: iyicil, iyi huylu

avidite: isteklilik bi(y)oavai(li)bilite: biyoyararlanım
avirülan: hastalandırmayan bi(y)opsi: doku örneği; doku
avitaminoz: vitamin eksikliği örneklemesi
avülsiyon: kopma bi(y)oşimik: biyokimyasal
aylıtsel, islet cell: adacık gözesi, bias: yan tutma, yanlılık, kayırma
adacık hücresi b.i.d.: günde iki kez
bidistile: ikildamıtık
bifazik: ikievreli
B bifid: ayrık, çatallı, yarık
bifokal: ikiodaklı
background: altyapı; artalan bifürkasyo(n): çatallanım,
bakteri(y)ostatik: bakteri çatallanma
üretmeyen bigemine: eş; çift; ikiz
bakterisid(al): bakteri öldürücü bihevyor: davranış
balans: denge bihevyoral: davranışsal
balans point: denge noktası biküspit: ikili kapakçık
bandaj: sargı bilateral: ikiyanlı, ikitaraflı
bandıl, bandle, bundle: demet biliyer: safra(yla ilgili), öd(le
bant: sargı; şerit ilgili)
bar: çubuk; bar (havabasıncı bimanuel: ikielle, çiftelle
ölçüsü) bimodal: ikitepeli
bariyer: engel binoküler: ikibakarlı
baseline: anahat, temel; taban bipartit(e): ikiparçalı
çizgisi bipedal: ikiayaklı
basis: temel, taban, altyüz bipolar: ikikutuplu
batın: karın biseksüel: ikieşeyli; iki cinse
battered child: dövülmüş çocuk, yönelimli
hırpalanmış çocuk bistüri: bıçak
baypas, bypass: köprüleme, bivalan: ikideğerli, ikideğerlikli
aşırtma, yangeçit; yangeçiş biyoloji: dirimbilim
baz eksesi (BE): baz çokluğu, baz biyosid(al): canlı öldürücü
fazlalığı biyotransformasyon:
baz(al): temel; alt -blast: -göze(si) öncüsü
bazis krani, basis cranii: bleb: sulu kabarcık
kafatabanı blender: karıştırıcı
beam: demet

23
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

blister: kabarcık; uçuk; bursa: kese, torba

basçıkar (ilaç) buşon: tıkaç
blok: engel; durma; bina buton: düğme
blokaj: durdurma; tıkanma, bünye: beden yapısı
tıkanıklık bypass: köprüleme, aşırtma,
bloke etmek: durdurmak yangeçit; yangeçiş
bloker, blokör: durdurucu; by-product: yanürün
engelleyici
body: cisim, cisimcik; beden
body mass indeks: beden kütlesi
göstergesi
C
bold: koyu c/s (sezaryen): açımlı doğurtma
bolus: birden; bol, kitle, küme cafe au lait lekesi:
booster: pekiştirici sütlükahverengi leke
borderline: sınır, sınırda capture, kepçır: tutma, yakalama
-born(e): … kaynaklı case: olgu
brace: destek catch up growth: yakalama
bradi-: yavaş(lama) büyümesi
bradiakuzi: ağır işitme caucasian: beyaz ırktan
braki-: kısa cenin: dölüt
branş: dal cevap profili: yanıt biçimi
break-point: sınır noktası cevher: öz; özdek
breakthrough: araya giren chamber: oda; kutu; odacık
breath-hold(ing): soluk tutmalı chapter: bölüm
breys (brace): destek check-list: denetim çizelgesi
bridging: köprüleşme; köprüleme cherry red: kiraz kırmızısı
brit: yapışıklık child resistant: çocuk korumalı
bronkografi: solunumağacı filmi cihaz: aygıt
buffer: tampon citation index: kaynak gösterme
buffy-coat: kıryay kütüğü
buji: dalmaç clubfoot: yumruayak
bukkal: yanak içi(yle ilgili) coefficient: katsayı
bulb(us): yuvar coil: sargı
bulbus okuli: gözyuvarı, gözküresi coin lesion:
buldging: şişkinlik, çıkıntı comet tail: kuyrukluyıldız
buluğ (çağı): ergenlik compound: bileşik
bulyon, buyyon: etsuyu corrected: düzeltilmiş

24
 Türkçe Tıp Dili Kılavuzu

cost-effective: eder-etkin debi: akım hacmi, akım oylumu

counter: sayaç
crossbreed(ing): kırmalama,
melezleme
C/S, sezaryen sekşın: açımlı
doğurtma
CT, kompüterize tomografi: BT,
bilgisayarlı kesitçekim
(tomografi)
curriculum vitae (CV): özgeçmiş
curve: eğri
curvilinear: eğriçizgisel, eğrisel
cut down: damaraçımı
cut-off: sınırdeğer, ayrım değeri
Ç defekt: kusur, bozukluk, eksiklik
çek (check) etmek: yoklamak
çekap (check-up): sağlık
yoklaması
çekum: körbağırsak
çomak: genç akyuvar
debil: bitkin, halsiz, güçsüz
debilitan: bitkinleştirici,
güçsüzleştirici
debilite: bitkinlik, halsizlik,
güçsüzlük
debridman: yara temizliği, yara
kazıması
debulking: kitle azaltıcı, hacim
azaltıcı
dedektör: saptayıcı
dediferansi(y)asyon: ayrımlaşma
yitimi
de fakto: edimli, edimli olarak
defans: savunma
defekasyon: dışkılama
defektif: kusurlu, bozuk, eksik
defeyans: bayılma, baygınlık
deficiency: eksiklik
deficient: eksik
defisit: açık
deflorasyon: kızlık bozma
deformasyon: biçim bozukluğu,

D
biçimini bozmak
deforme: bozuk biçimli, biçimsiz
d(ı)rastik: zorlayıcı, şiddetli deformite: biçim bozukluğu
d(i)ren: akıtaç degradasyon: yıkım, parçalanma
d(i)renaj: akıtım degranülasyon: tanecik boşalımı
daltonizm: renk körlüğü dehidratasyon: suyitimi
dansi(to)metre: yoğunlukölçer dejavu: görmüşgibilik, yaşanmışlık
dansite: yoğunluk; (filmde) duygusu
koyuluk dejenerasyon: yozlaşma, bozulma
data: veri dejeneratif: yozlaştırıcı, bozucu
DC, direkt akım: doğru akım dejenere: yoz, yozlaşmış
dead-line: süre sonu dekad, dekat: onyıl

25
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi
dekalsifikasyon: kireçsizleşme,
kireçsizleştirme
dekapitasyon: başı ayırmak
dekolman: ayrılma
dekolorasyon: renksizleşme
dekompansasyon:
dengelenememe, telafi
edilememe, yetmezlik
dekompanse: dengelenememiş,
telafi edilememiş, yetmez
dekompoze olmak: ayrışmak,
parçalanmak
dekompozisyon: ayrışım,
parçalanma
dekompresyon: bası kaldırma,
basıdan kurtulma; basınç
kaldırma
dekonjestan: kandolum giderici,
göllenme giderici
dekonjesyone etmek: kandolum
gidermek, göllenmeyi gidermek
dekstroz, glikoz, glukoz: üzüm
şekeri,
dekübit(us): yatar durumda
dekübit(us) ülseri: yatak yarası
delesyon: kayıp; silme, çıkarma
deliri(y)um: çıldırı
delüzyon: yanılsama
dem(i)yelinizan:miyelinsizleştirici
demans: bunama
demarkasyon: sınır
demarke: sınırlı, ayrık
demineralizasyon:
mineralsizleş(tir)me
demografi: nüfusbilim
demonstrasyon: görsel anlatım;
gösteri; gösterme
26
demonstratif: tanıtıcı
demulsan, demulsent: yatıştırıcı,
dindirici; örtücü (ilaç)
denatürasyon: bozunma, bozulma
denatüre: bozunmuş, bozulmuş
dendrit: dallantı
denervasyon: sinirsizleş(tir)me
denovo, de novo: yeni; kendi
olarak; kendiliğinden;
dental: diş(le ilgili)
dentist: diş hekimi
deontoloji: davranış kuralları
bilimi
departman: bölüm
depersonalizasyon:
kimliksizleşme
depigmentasyon: renkyitimi
depilasyon: kılsızlaştırma
depilatör: kıldökücü; kılsökücü
deplase etmek: yer değiştirtmek
deplase olmak: yer değiştirmek
deplesyon: boşalma, tükenme
depo: uzun salımlı (ilaç); ambar;
yığım
depolama: yığma
depozit: birikinti, çökelti, kalıntı
depres(s)an, depresif: çökkün;
baskılayıcı, çökkünleştirici
depresyon: çökkünlük, çökme,
çöküntü; baskılanma
deprivasyon: yoksunluk
derealizasyon: gerçeklik yitimi
derepres(s)e: baskıdan kurtulmuş
derepresyon: baskının kalkması
derivasyon: türev, türeme,
türetme, köken
derivatif, derive: türev, türemiş
 Türkçe Tıp Dili Kılavuzu

derma-, dermato, dermo-: detachment: (yerinden) ayrılma

deri(yle ilgili) detay: ayrıntı
dermabrazyon: deri kazıma deteri(y)asyon: gerileme,bozulma
dermal, dermatik: deri(yle ilgili) deterjan: arıtıcı
dermatoglifiks: deri çizgileri; determinan(t): belirleyen,
deriçizgibilim belirleyici
dermatolog: deri hastalıkları determinasyon: belirlenim;
uzmanı belirleme, belirleyicilik
dermatoloji: deri hastalıkları determine: belirlenmiş, belirli
bilimi determine etmek: belirlemek
dermatolojik: deri hastalıkları(yla detoksifikasyon: zehirsizleştirme
ilgili) detrusör: (aşağı, dışa) itici, itken
dermatom: duyu alanı devaskülarizasyon:
dermatoz: deri hastalığı damarsızlaştırma
dermis: altderi developer: geliştirici
dermoaktif: deriyi etkileyen development: gelişim
dermoid: derimsi developmental: gelişimsel
derogasyon: ayrıklık devi(y)asyon: sapma, eğrilme
desatüre: doygunluğu azalmış devitalizasyon: öldürme,
deselerasyon: yavaşlama cansızlaştırma;
desendan: inen, inici duyarsızlaştırma
desensitizasyon: duyarsızlaşma, devolüsyon: gerileme, bozulma
duyarsızlaştırma dezavantaj: engel, yararsızlık,
desensus: iniş kazançsızlık
desikant: kurututan, nem alıcı dezenfeksiyon: bulaşsızlaştırma
desikasyon: kurututma dezenfektan: bulaşımkıran
desikatör: kurututucu dezenfekte etmek:
desk: masa bulaşsızlaştırmak
deskalasyon: azalım dezoryantasyon: yönelim
deskuamasyon: kepeklenme, bozukluğu
kavlama, soyulma di-: iki, çift
deskuamatif: kepeklenen, pul pul di(y)abet: şeker hastalığı
dökülen di(y)abetik: şeker hastalığı(yla
destrüksiyon: yıkım ilgili), şeker hastası
destrüktif: yıkıcı di(y)aforetik: terletici;
deşarj: boşalım terleme(yle ilgili)
deşarj olmak: boşalmak di(y)aforez: terleme

27
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

digenetik: ikiüremli
di(y)afram: böleç, zar digestif: sindirim(le ilgili),
di(y)agnostik: tanısal; tanı sindirici
koydurucu dijital: parmak(la ilgili); sayısal
di(y)agnoz: tanı dikaryotik: iki çekirdekli
di(y)agonal: verev, köşegen dilatasyon: genişleme
di(y)agram: çizenek dilate: genişlemiş
di(y)alektik: eytişim dilate etmek: genişletmek
di(y)aliz: süzme, süzülme dilüe: seyreltik, seyreltilmiş
di(y)alizat: süzüntü dilüe etmek: seyreltmek,
di(y)alizör: süzücü yoğunluğunu azaltmak
di(y)alog: ikili konuşma dilüent: seyreltici
di(y)apazon: ses çatalı dilüsyon: seyreltme
di(y)apedez: sızma, yuvargöçü dimpl(e): çukurcuk, gamze
di(y)aper: arabezi dinamik: devingen
di(y)aper rash: pişik dipfriz, deep-freeze: derin
di(y)are: ishal, sürgün dondurucu
di(y)astol: gevşem diplo-: çift, iki
di(y)atermi: ısı sağaltımı diploid: çift takımlı
di(y)atez: yatkınlık diplopi: çiftgörme
di(y)et: besidüzeni, beslenme dipolar: iki kutuplu
di(y)etetik: besinbilim, direksiyonel: yönlendirilmiş
besinbilim(le ilgili) direkt: doğrudan, düz
di(y)etisyen: beslenme uzmanı direktif: buyruk, emir
dia: saydam (resim) direktör: yönetmen, yönetici
dia-: içinden, arasından diren: akıtaç
difazik: ikievreli dis-: bozuk, kötü, güç
diferansiyasyon: ayrımlaşma, dis(s)eke etmek: keserek
farklılaşma ayırmak
diferansiye: ayrımlaşmış, dis(s)emine: yaygın, yayılmış
farklılaşmış dis(s)olüsyon: çözünme
differansiyel di(y)agnoz: ayırıcı dis(s)osi(y)asyon: ayrışım,
tanı ayrışma, ayrıştırma
diffüz: yaygın discharge, disçarç: atma, atık,
diffüzyon: geçiş akıntı
difraksiyon: kırınım disekilibri(y)um: dengesizlik,
difteri: kuşpalazı eşitsizlik

28

diseksiyon: kesip ayırma
disfaji: yutma güçlüğü
disfoni: konuşma güçlüğü
disfonksiyon: işlev bozukluğu
disfonksiyonel: işlevsel olmayan
disfori: rahatsızlık duygusu
disinformasyon: yanlış
bilgilendirme
disintegrasyon: parçalanma,
dağılma
disiplin: bilim dalı; bilgi
diskaşın, discussion: tartışma
disket:
diskinezi: devinim bozukluğu
diskontinyus: kesikli
diskordans: benzeşmezlik,
uyumsuzluk
diskordant: benzeşmez, uyumsuz
diskrazi: bozukluk
diskriminasyon: ayırım, ayırma
yetisi, ayrımcılık
disleksi: anlaşılır okuyamama
dislokasyon: çıkık
dismatür(e): yoz gelişim
dismenore: ağrılı aybaşı
dismorfizm: biçim bozukluğu
disorder: bozukluk, hastalık,
düzensizlik
disosiasyon: ayrışma
disosiye: ayrışmış, ayrı
dispanser:
dispensır: dağıtıcı
dispepsi: sindirim güçlüğü,
hazımsızlık
dispers(e): dağılmış
dispersif: dağınık
dispersiyon: saçılma, dağılma
29
Türkçe Tıp Dili Kılavuzu
displastik, displazik: bozuk
gelişmiş
displazi: gelişim bozukluğu
dispne: solunum güçlüğü
dispozabl(e): kullanat
disproporsiyone(l): orantısız
disregülasyon: düzeni bozma;
düzensizlik, düzen bozukluğu
distribüsyon: dağılım, dağıtım
distribütör: dağıtıcı
disritmi: atım düzensizliği
dissinerji: uyumsuzluk
distal: (merkezden) uzak, uç
distandü: gergin, şişkin
distansiyon: gerginlik
distilasyon: damıtım, damıtma
distile: damıtık, damıtılmış
distile etmek: damıtmak
distimi: zihinsel çökkünlük, akıl
durgunluğu
distoni: gergi bozukluğu
distorsiyon: biçimsel bozulma;
burkulma; çarpıtma
distosi: güç doğum
distres: sıkıntı, zorluk
distribüsyon: dağılım, dağıtım
distribütör: dağıtımcı
distrofi: yozlaşım; yoz oluşum
diüretik: idrar artırıcı, idrar
söktürücü
diürez: işeme, idrar atımı
diürnal: günlük; gündüz(le ilgili)
divalan: iki değerli
diverjans: ıraksama, uzaklaşma
diversite: çeşitlilik, başkalık,
ayrım, fark
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

divertikül: köruzantı, körçıkıntı, döküman: belge

çıkmaz dökümantasyon: belgeleme
divizyon: bölünme; bölüm draft: taslak
diz(z)ines(s): baş dönmesi, dramatik: çarpıcı
sersemlik drift: sürüklenme
dizanteri: kanlı ishal drog: ilaç
dizayn: çizim, tasarım dromedary sign: hörgüç bulgusu
dizayn(e) etmek: tasarlamak dual: ikili
dizüri: ağrılı (yanmalı) işeme dualist:
doktor: hekim duble: çift, iki kez, iki kat
doktrin: öğreti duktuler: borusal, boru(yla ilgili)
doliko-: uzun duktuli: borucuk
dolikoektazik: uzamış ve duktus: boru
genişlemiş dumping: hızlı emilim
domain: bölge duodenal: onikiparmak
domene: almaç bölgesi bağırsağı(yla ilgili)
domestik: evcil duodenum: onikiparmak bağırsağı
dominan(t): baskın, başat duoterapi: ikili sağaltım
dominans: baskınlık, başatlık duplikasyon: ikilenme
done: veri duraplasti: dura onarımı
donör: verici duş: (iç organları) yıkama,yıkanma
doping: uyarma, uyarıcı dwarf: cüce
dorman(t): uyuyan dwarfism: cücelik
dorsal: sırt(la ilgili), arka(yla
ilgili)
dorsifleksiyon: geriye bükme
dorso-lomber: sırt-bel(le ilgili)
E
dorsum: sırt, arka eau: su
dot blot: nokta emdirimi edisyon: basım
double bubble: çift kabarcık editör: yayın yönetmeni, yayman
double-blind: çift kör editöryal: başyazı
down-regülasyon: altayarlanım, ef(f)ektör: etkileyen
düşürerek düzenleme ef(f)erent: götüren
doz: verit, ölçü ef(f)üzyon: sıvı (birikimi)
dozaj: kullanım ölçüsü, düzem efekt: etki
doze etmek: ölçüsünü ayarlamak efektif: etkin, etkili
dozimetre: ışınölçer

30
 Türkçe Tıp Dili Kılavuzu

efervesan: köpüren, kaynayan, eksesif: aşırı

kabaran eksfol(i)(y)atif: pullanımlı,
efficacy: etkinlik dökülen, soyulgan
eflüks, efflux: dışatım, dışakım eksfoli(y)asyon: pullanma,
efor: çaba dökülme, soyulma
ego: ben, benlik ekshalasyon: solukverim, soluk
egzajerasyon: abartı verme
egzajere: abartılı eksibisyon: sergi, sergileme
egzajere etmek: abartmak eksipiyan: sıvağ, dolgu özdeği,
egzama: mayasıl dolgu maddesi
egzersiz: alıştırma; çalışma eksitabilite: uyarılganlık,
ejeksiyon: fışkırma uyarılabilirlik
ejeksiyon fraksiyonu: fışkırtma eksitabl(e): uyarılgan, uyarılabilir
yüzdesi eksitasyon: uyarma, uyarılma
ejeksiyon kliği: fışkırtma sesi eksitatör: uyarıcı
ejekülasyon: boşalım, belgelmesi eksite etmek: uyarmak
ejekülat: meni, belsuyu eksitus: ölüm
ekarte etmek: dışlamak eksize etmek: kesip çıkarmak
ekartör: ayırgaç eksizyon: kesip çıkarma
ekilibrium: denge eksklüzif: özel
ekimotik: morarmış eksklüzyon: dışlama
ekimoz: (deride) morartı, göğerti ekskori(y)asyon: deriyi sıyırma
ekip: takım ekskresyon: atılım, boşaltım; atık,
ekipman: donanım, araç-gereç boşaltı
ekivalan: eşdeğer eksojen: dışsal, dışkaynaklı
eklampsi: eksotermik: ısıveren
eko: yankı ekspanse olmak: genişlemek,
ekojen: yankı veren genleşmek
ekojenite: yankısallık ekspansiyon: genişleme, genleşme
ekol: çığır, okul ekspektoran: balgam söktürücü
ekoloji: çevrebilim ekspektorasyon: balgam çıkarma
eks: ölü eksper: uzman
eks olmak: ölmek eksperiment: deney
eksantem: deri döküntüsü eksperimental: denel, deneysel
eksantematöz: döküntülü (deride) eksperimentasyon: deney yapma;
eksazerbasyon: azma, alevlenme deneyim
ekses, excess: çokluk, fazlalık ekspir(i)yum: solukverim

31
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi
ekspirasyon: solukverim, soluk
verme; sonlanma
eksplorasyon: açıp inceleme
eksploratuvar: tanı amaçlı
eksplore etmek: açıp incelemek
eksplosif: patlayıcı
ekspojur: karşılaşma, maruz
kalma
ekspresyon: sergileme; anlatım;
dışavurum
ekspulsiyon: dışarı itme
ekstansiyon: genişleme; açılma
ekstansör: açan, geren
ekstensif: yaygın, uzanımlı
eksternal: dışsal, dış(la ilgili)
eksterne etmek: taburcu etmek,
hastaneden çıkarmak
ekstirpasyon: tümüyle çıkarma
ekstra: artık, ek, fazladan
ekstra-: -dışı
ekstrakorporal: bedendışı
ekstraksiyon: çekip çıkarma; öz
eldeleme
ekstrapolasyon: bilinene dayanan
öngörü
ekstrasel(l)üler: hücredışı,
gözedışı
ekstravazasyon: damar dışına
sızma
ekstraversiyon: dışadönüklük
ekstravert: dışadönük
ekstre: öz, özüt
ekstrem: aşırı, uç, en uçta, en
kenarda
ekstremite: kol veya bacak
32
ekstrensek, ekstrinsik: dışsal,
dış, dıştan
ekstripiye etmek: tümüyle
çıkarmak
ekstrofi: içi dışına dönme,
tersyüz olma
ekstrude etmek: dışarı atmak
eksüda: yangı sıvısı
eksüdasyon: sızım, yangı sıvısı
sızımı
eksüdatif: sızımlı
-ektazi: … genişlemesi
ektazi: genişleme
ekto-: dış-, dış(la ilgili)
ektoderm: dışderi; dıştabaka,
dışyaprak
-ektomi: … alım(ı), … çıkarım(ı)
ektopi: yerdışılık (organ)
ektopik: yerdışı (organ)
ektropion: dışa katlanım
(gözkapağında)
ekülibri(y)um: denge
ekzantem: deri döküntüsü
ekzantema subitum: altıncı
hastalık
ekzanterasyon: çıkarma
(çevresiyle birlikte)
ekzantrik: ayrıksı, sıradışı,
alışılmadık
ekzo-: dış-, dış(la ilgili)
ekzofitik: dışa büyüyen
ekzoftalmi:
ekzojen: dışsal, dış kaynaklı
ekzokrin: dışsalgı
ekzositoz: göze dışına çıkma;
çıkıntı (kemikte)
ekzoterik: dışsal; dış kaynaklı
 Türkçe Tıp Dili Kılavuzu

ekzotoksin: dışzehir, dışağı emplant: içek, ek

elastik: esnek emplantasyon: içeyerleşim,
elastikiyet, elastisite: esneklik içeyerleştirim, çimlenme
elektif: seçici, seçmeli; (zamanı) empotans: (cinsel) güçsüzlük
isteğe bağlı empoze: benimsetilmiş, dayatılmış
elektro-: elektrik(le ilgili), empoze etmek: benimsetmek,
akım(la ilgili) dayatmak
eleman: öge, unsur; çalışan emülsiyon: sıvı asıltı; sıvı karışım
elementer: temel (birbiriyle birleşmeyen)
elevasyon: yükselme, yükseltme en bloc, en blok: bütün olarak
eleve: yükselmiş enamel: diş minesi
eliksir: sıvı ilaç enantem: döküntü (mukozada)
eliminasyon: atılma, uzaklaştırma enantematöz: döküntülü (mukoza)
elimine etmek: atmak, end-: son-, uç-
uzaklaştırmak end(-)point: sonnokta
elit: seçkin endeksleme: ayarlama
elongasyon: uzama, uzantı endemi: yerel ve her zaman
elonge: uzamış görülen (hastalık)
elüsyon: yıkayarak ayırma endemik: yerel, yerleşik
e-mail: e-mektup endikasyon: kullanım alanı,
emaskulasyon: hadım etme iyigelirlik; gerekirlik
emboli: damar tıkacı; damar endike: iyi gelen
tıkanması endike olmak: iyi gelmek;
embriyo(n): dölet, öndölüt gerekmek
emergency: acil endo-: iç-, iç(le ilgili)
emeritus: emekli endoderm: içderi; içtabaka,
emetik: kusturucu içyaprak
emezis: kusma endojen: içsel, iç kaynaklı
emisyon: dışa verme, akıntı endokrin: içsalgı
(belsuyu) endokrinoloji: içsalgıbilim
emol(i)(y)ant: (deriyi) yumuşatıcı; endokrinolojik: içsalgıbilim(le
yatıştırıcı ilgili)
emosyonel: duygusal; dokunaklı; endoskopi: içbakı
duyarlı endotermik: ısıalan
empati: gönüldeşlik, duygudaşlık endotoksin: içtoksin, içzehir,
empirik, ampirik: deneyimsel, içağı
deneyime dayalı endüklemek: başlatmak

33
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi
endüksiyon: başlatma
endürasyon: sertleşme, sertleşim,
sertlik
enema: lavman, yıkama
enfeksiyon: bulaş, bulaşım
enfeksiyöz: bulaşıcı, bulaşlı
enfekte: bulaşlı, bulaşmış
enfekte olmak: (enfeksiyon
etkeni) bulaşmak
enflamasyon: yangı
enflamatuvar: yangılı
enformasyon: bilgi
enformatik: bilgi veren
enhancement, enhansment:
güçlenme
enjeksiyon: iğne yapma
enjektabl(e): iğneyle verilmeye
elverişli
enjekte etmek: iğneyle vermek
enjektör: İğne, şırınga
enkoding: şifreleme
enkontinans: tutamama, kaçırma
enkopresis: dışkı kaçırma
enkübatör: kuluçkalık; küvöz
ensektisid: böcek öldürücü
ensest:
ensidans: sıklık
enstantane: anlıkgörüntü
enstitü: kurum; eğitim kurumu
enstrüman: aygıt
enstrümantasyon: aygıtlandırma
ensüflasyon: üfleme
entegrasyon: bütünleşim
entegre: bütünleşmiş
entel(l)ektüel: aydın
entemoloji: böcekbilim
enter: girme
34
enter(o)-: bağırsak-, bağırsak(la
ilgili); -arası
enteral, enterik: bağırsak
yoluyla, bağırsak(la ilgili)
enteresan: ilginç
enterese etmek: ilgilendirmek
enterik coated: bağırsakta açılan
entermitan: aralıklı, durup
başlayan, yitip beliren
enternasyonal: uluslararası
entoksikasyon: zehirlenme
entomoloji: böcekbilim
entrensek: içsel, iç kaynaklı
entropi(y)on: içekatlanım
(gözkapağında)
entrovert: içedönük
entübasyon: borulama
entübe: borulanmış, boru takılmış
entübe etmek: boru takmak
entüisyon: sezgi, sezi
entüitif: sezgisel, sezili
enükleasyon: bütünüyle çıkarma
(çevre dokudan soyularak);
çekirdeksizleştirme
enürez(is): idrar kaçırma
enürezis noktürna: gece işemesi,
yatak ıslatma
envelop: kılıf
envolüsyon: normale dönme;
gerileme (işlevsel ve fiziksel)
epanşman: sıvı toplanması, sıvı
epi-: üst-, üzerinde, üstünde
epidemi: salgın
epidemik: salgın(la ilgili)
epidemiyoloji: sağlık araştırma
yöntembilim;
epiderm(is): üstderi

epidermal: deriden
epidural: duraüstü
epifiz: kemikucu
epifora: göz yaşarması
epigastri(y)um: orta üstkarın
epikardiyak: kalp çevresi(yle ilgili)
epikriz: çıkış özeti, dosya özeti
epilasyon: kılsızlaştırma
epilatör: kıldökücü; kıl sökücü
epilepsi: sara
epileptiform: nöbetler halinde
epileptojen: nöbet oluşturan
epiploik: karınzarı(yla ilgili),
omentum(la ilgili)
epistaksis: burun kanaması
epitelizan: epitel oluşturucu
epizyo-: vulva(yla ilgili)
epizyotomi: vulvakesisi
eradikasyon: yokedim
ereksiyon: dikleşme; sertleşme
erektör: diktutan, kaldıran
ergonomik: işbilim;
eritem: kızartı
eritema enfeksiyozum: beşinci
hastalık
eritematö(z): kızarık
eritroblast: önalyuvar,
öncülalyuvar
eritropo(i)etik: alyuvar yapımı(yla
ilgili)
eritropo(i)ez: alyuvar yapımı
eritrosit: alyuvar
erizipel: yılancık
erode etmek: aşındırmak
erozyon: aşınma, aşındırma
error: hata
erüpsiyon: döküntü; diş çıkması
35
Türkçe Tıp Dili Kılavuzu
es(s)ay: deneme, deney; ölçme
esans: koku, koku özü
esansiyel: temel; nedeni
bilinmeyen
escape: sızıntı; kaçak; salıverilme
eskar, skar: yaraizi; nedbe
estetik:
estimate: ölçmek, hesaplamak
et(i)yoloji: neden, nedenler
et(i)yolojik: nedensel
etap: adım, aşama
etik: töre; törebilim; törel
etimoloji: kökenbilim
etnik: budunsal
ECTS: AKAD (Avrupa kredi
aktarım dizgesi)
etüt: önçalışma; inceleme
eu-: uygun; normal; gerçek
eukaryot, ökaryot: gerçek
çekirdekli
evakuasyon: boşaltma
evalüasyon: değerlendirme
evalüe etmek: değerlendirmek
evantrasyon: karın dışına çıkma;
yükselme (diyafram)
evaporasyon: buharlaşma
evaporatör: buharlaştırıcı
eversiyon: dışa dönme
evidens, evidence: kanıt
eviserasyon: içini boşaltma; dışarı
çıkma (iç organ)
evok(ed): uyarılmış
evolüsyon: evrim
exchange: değiştirmek, değişim
exchange transfüzyon: kan
değişimi
excimer:
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

farmakolojik: ilaçbilimsel,
ilaçbilim(le ilgili)
F farmakope: ilaç kılavuzu
fas(i)yal: yüz(le ilgili); akzar(la
f(u)ronkül: çıban ilgili)
fagosit: yutargöze, yutarhücre faset: yüzey
fagosite etmek: yutmak fasil(it)atör: kolaylaştırıcı
fagosite olmak: yutulmak fasilitasyon: kolaylaştırma
fagositoz: göze yutarlığı, hücre fasilite: kolaylık;
yutarlığı fasya: akzar
failure: yetmezlik; başarısızlık fat: yağ
failure to thrive: gelişme geriliği fatal: ölümcül, öldürücü, ölüme yol
faj: bakteri virüsü açan
fako-: gözmerceği(yle ilgili) fatalite: öldürücülük; ölüm
faks: belgeç, belgegeçer fatik: bitkin, bitkinlik
faktör: etmen fatty asit: yağ asidi
fakültatif: uyumsal faz: evre
falanks: parmak kemiği febril: ateşli
fals(e): yanlış; yalancı feçes: dışkı
familya: aile feedback: geribildirim;
familyal: ailesel geribesleme
fan: hayran; pervane feeding tüp: beslenme borusu
fanatik: bağnaz fekal: dışkısal, dışkı(yla ilgili)
fantazi: düşlem fekal impakşın, fecal impaction:
fantom: hayalet sıkışıp sertleşmiş dışkı
farenks, farinks: boğaz, yutak fekal oral yol: dışkı-ağız yolu
faringeal: boğaz(la ilgili), yutak(la fellow: yandal araştırma görevlisi
ilgili) female: dişi
farma(ko)-: ilaç(la ilgili) feminizasyon: dişileşme
farmakodinami: ilaçetkisi femoral: uyluk(la ilgili), uyluksal
farmakodinamik: ilaçetkisi(yle femur: uylukkemiği
ilgili); ilaçetkibilim fenestra: pencere, delik
farmakokinetik: ilaçyazgısı(yla) fenomen: olağandışı veya ilginç
ilgili; ilaçyazgıbilim durum (kişi, olay)
farmakokinezi: ilaçyazgısı fenotip: dışyapı
farmakolog: ilaçbilim uzmanı ferment: maya
farmakoloji: ilaçbilim fermentasyon: mayalanma

36
 Türkçe Tıp Dili Kılavuzu

fertil: döllenebilen, dölleyebilen fissür: çatlak, yarık

fertilizasyon: döllenme, dölleme fistül: akarca
fetal, fötal: dölüt(le ilgili) fitness: sağlıklılık
fetid: kokuşuk fizibilite: yapılabilirlik
fetor: kötü koku fizyoloji: işlevbilim
fetus, fötus, fötüs: dölüt fizyolojik: işlevbilimsel; doğal
fever: ateş işlevli
fiber: lif, iplik fizyon: bölünme, çoğalma; ayrılma
fibril: lifçik, iplikçik fizyopatoloji:işlev bozukluk bilimi
fibrilasyon: çırpınım fizyoterapi: fizik tedavi
fibröz: lifli, ipliksi flagel(la), flajel(la): kamçı
field: alan flakon: küçük şişe
field of view: görüntü alanı flank: böğür
figür: şekil; rakam flare: alevlenme
figürasyon: biçimleme flash, flaş: ani ışık, parıltı
fihrist: içindekiler flash-disk, flaş-disk: yığımbellek
fiksasyon: saplantı; saplanma; flatter: salıncak; içyeli
sabitleştirme flatülans: içyeli
fiksatif: sabitleştirici, sıkı tutucu flebo-: toplardamar(la ilgili)
fikse etmek: sabitleştirmek; flebolit: toplardamar taşı
kalıcılaştırmak flegmon: bağdoku yangısı
fikse olmak: odaklanmak, saplanıp fleksibilite: esneklik
kalmak fleksibl(e): esnek
fil(i)m: çok ince tabaka, zar fleksiyon: bükülüm, bükülme;
filament: iplik, tel bükme; esneme
filamentöz: ipliksi fleksör: bükücü, eğici
filiform: ipliksi fleksura: dönemeç, dirsek,
filogenez: soyoluş büküntü
filtrasyon: süzme; süzülme flep: kapak
filtrat: süzüntü flokülasyon: bulanıklaşma,
filtre: süzgeç, süzek topaklanma
filum: iplik; budun flora: bitey
filum terminale: uçiplik floroskopi: ışınbakı
fimbri(y)a: saçak, saçaksı yapı flow: akım, akış
final: son flowmetre: akışölçer
first aid: ilkyardım fluktuan: dalgalı
first-pass: ilk geçiş

37
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

fluktuasyon: dalgalanım; dalga fortifiyer: güçlendirici,

duygusu varsıllaştırıcı,
flushing: ani kızarıklık fossa: çukur
foam cell: köpük hücre fotik stimülasyon: ışıluyarım
fobi: ürkü foto-: ışıl, ışık(la ilgili)
-fobi: … ürküsü fotodisintegrasyon: ışılayrışım,
fokal: odaksal; yerel ışıkbozunum
fokus: odak fotofobi: ışık ürküsü
fold: katlantı, kıvrım fotokopi: tıpkıçekim
fol(l)ikül: kesecik fötal, fetal: dölüt(le ilgili)
folio, folyo: yaprak föy: kağıt, yaprak (kağıt)
follow up: izlem fragman: parça; parçacık
fonasyon: ses çıkarma fragmantasyon: parçalanma
fonetik: konuşma(yla ilgili), sesle fragmante: parçalanmış
ilgili; sesbilim frajil: kırılgan, dirençsiz
fonksiyon: işlev frajilite: kırılganlık, dirençsizlik
fonksiyonel: işlevsel fraksiyon: parça, bölüm, kesim;
fontanel: bıngıldak bölüngü
fontikül: bıngıldak fraksiyone: parçalı, bölümlü;
foramen: delik parçalanmış
foregut: önbağırsak fraktür: kırık
forensik: adli frame: çerçeve
form: biçim; belge, çizelge frame rate: çerçeve hızı
formal: resmi; biçimsel free: serbest
formasyon: biçimlenme; oluşum frekans: sıklık
format: biçim frenu(i)lum: bağcık, dizgincik,
forme: biçimli gemcik
formüla: hazır mama, tecimsel frijid: (cinsel yönden, eşeysel
mama yönden) soğuk
formülasyon: biçimlendirme frijidite: (cinsel, eşeysel)
formüle etmek: biçimlendirmek soğukluk
formüleri: ilaç kılavuzu friksiyon: sürtünme; sürtüşme
forniks: çıkmaz; kemer; tavan frontal: alınsal, alın(la ilgili)
forse(d), force(d): zorlu, frot(t)i: yayma
zorlanmış frotman: sürtünme sesi
forseps: doğumkaşığı; kaşık; frozen: donmuş; dondurulmuş
kıskaç frusturasyon: düş kırıklığı

38

full-term: gününde doğan
full time: tamgün
fulminan(t): (hızla) yayılan,
ilerleyen, kötüleşen
fumigasyon: tütsüleme
fundemental: temel
fundus: dip
fungal: mantar(la ilgili)
fungus: mantar
fungusid: mantar öldürücü
fuziform: iğsi
füzyon: kaynaşma, kaynaşım
G gastro(-)intestinal sistem:
gag: öğürme
gaita, gayta: dışkı
gal(l)o(p): dörtnala
gal(l)o(p) ritmi: üçlü (dörtlü)
dizem
galaktografi: sütyolu filmi
galaktore: süt akması
galaktosel: süt kisti
galaktoşezi: süt durması
galea: miğfer, miğferimsi
galea aponörotika: kafa akzarı,
miğferzar
galvanik akım: doğru akım, düz
akım
gamet: eşeygöze(si), eşey
hücre(si)
gametogenez: eşey göze (hücre)
oluşumu
gangli(y)on: düğüm
gangren: kankıran
gantry: tarayıcı
39
Türkçe Tıp Dili Kılavuzu
gap: aralık, açıklık, gedik
gap junction: aralıklı birleşme
yeri
gargara: çalkalama
gargoyman: gurultu
garnitür: bezenti
gasping: soluğu kesilme, güçlükle
soluma
gastr(o)-, gastrik: mide(yle ilgili)
gastralji: mide ağrısı
gastrektomi: mide çıkarımı
gastrit: mide yangısı
gastro(-)intestinal: mide-
bağırsak(la ilgili)
sindirim dizgesi, sindirim
yolları
gastroenterolog: sindirimbilim
uzmanı
gastroenteroloji: sindirimbilim
gastrointestinal trakt: sindirim
dizgesi, sindirim yolları
gastroplasti: mide onarımı
gastroskopi: mide bakısı
gavaj: dalgılı besleme
gayd (guide): kılavuz
gen: kalıttaşır, ırataşır
generalize: yaygın, yayılmış
generasyon: kuşak, göbek
genetik: kalıtbilim; kalıtsal
-genez: ... oluşum(u)
genital: cinsel, eşeysel, üreme(yle
ilgili)
genitalia: cinsel organlar, üreme
organları
genito(-)üriner: üreme-işeme(yle
ilgili)
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

genom: kalıtay goldstandart: temelölçüt

genotip: kalıtyapı, soyyapı gonad: eşey bezi (yumurtalık,
genotipik: kalıtyapısal, soyyapısal erbezi)
geri(y)atri: yaşlılık bilimi, yaşlı gonadal: eşey bezi(yle ilgili)
hekimliği gonore: belsoğukluğu
germ: tohum gossipiboma: dedikodu uru
gerontoloji: yaşlılık bilimi grade: aşama, derece
gestasyon: gebelik gradient: eğim, eğilim
gestasyonel: gebelik(le ilgili) grading: aşamalandırma,
gestasyonel yaş: gebelik yaşı dereceleme
gibosite: kamburluk gradual: adım adım
gibus: kambur -graf: -yazar, -çizer
gigantik: aşırı iri, dev benzeri, -grafi: -yazım(ı), -çizim(-i), -
dızman çekim(i)
gigantizm: aşırı irileşme, devlik, -gram: -yazı(sı), -çizim(i),
dızmanlık sayım(ı), -ölçüm(ü)
Gine domuzu, Guinea pig: kobay grand: büyük
gingiva: dişeti granül: tanecik
girift: karmaşık granülasyon dokusu: onarıcı doku
girus, gyrus: kıvrım, beyin kıvrımı granüle(r): tanecikli
glabella: alınçatı; kaşarası gratis: bedelsiz
gland(ula): bez gravid: gebe
glans: baş gravida(rum): gebelik
glikotoksisite: şeker yan etkisi gravite: yerçekimi
glikoz, glukoz,dekstroz: üzüm gref(t): yama
şekeri greftlemek: yama yapmak,
glob: yuvar yamalamak
glob vezikal(e): grid: ızgara
global: küresel grip: sıkıca tutma; paçavra
globalleşme: küreselleşme hastalığı
globül: yuvar, yuvarcık groove: oluk
globüler: yuvarımsı gros(s): büyük, kaba, görünür
glokom: karasu gros(s) total: görünümde tam
glos(s)al, glos(s)o-: dil(le ilgili) growth faktör: büyüme etmeni
glutea, gluteus: kalça, kabaet grunting: inleme
gluteal: kalça(yla ilgili) grup: küme
gode: çukur gudde: bez

40
 Türkçe Tıp Dili Kılavuzu

guide wire: kılavuztel heartburn: göğüskemiği ardında

guide, guideline: kılavuz yanma
guinea-pig: kobay hektik:
gut: bağırsak; damla hastalığı helikal, heliks: sarmal
guttat: benekli helmint: solucan
gutter: oluk helper, helpır: yardımcı
hem(at)opo(i)etik: kan yapıcı; kan
oluşumu(yla ilgili)
H hem(at)opo(i)ez: kan yapımı, kan
oluşumu
h(i)yalin: camsı hem-, hemato-, hemo-: kan(la
habitat: doğal ortam; yaşama ilgili)
alanı hemaglütinasyon: kan kümeleşimi
habitüasyon: alışkanlık hemartroz: eklem içine kanama
habitüel: yineleyen hematemez: kankusma
habitüel abortus: yineleyen düşük hematojen: kan yapıcı; kan yoluyla
hafıza: bellek hematolog: kanbilim uzmanı
hair-on-end pattern: fırça hematokezya: makattan taze kan
görünümü gelmesi
hakimiyet: baskınlık hematoloji: kanbilim
hal(l)üsinasyon: varsanı, sanrı hematom: kantoplağı
hal(l)üsinojen: varsanıya yol açan, hematopoez: kan yapımı
sanrıya yol açan hematüri: kanişeme
half-life: yarılanma ömrü hemi-: yarı, yarım
halo: ayla, hale hemianopsi: yarımgörmezlik
halitozis: ağız kokusu hemipleji: yarıinme
handbook: elkitabı hemisfer: yarıküre
handikap: özür, özürlülük, engel hemodiyaliz: kansüzüm
handikaplı: özürlü, engelli hemogram: tam kansayımı
haploid: tek takımlı hemolitik: kanyıkımlı; kanyıkıcı
harabiyet: yıkım hemolitik anemi: yıkımlı kansızlık
hardcopy: basılı örnek hemoliz: kanyıkımı
hardware: donanım hemoptizi: kantükürme
harmoni: uyum, ahenk hemoraji: kanama
hay fever: saman nezlesi hemorajik: kanamalı, kanama(yla
haya: erbezi ilgili)
hazard: tehlike hemoroid: basur

41
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi
hemositometre: kansayar
hemostatik: kanama durdurucu
hemostaz: kanama durması; kanın
durması
hemşire deski: hemşire masası
hepat(o)-: karaciğer (ön ek)
hepatik: karaciğer(le ilgili)
hepatoloji: karaciğerbilim
hepatomegali: karaciğer büyümesi
hepatoselüler: karaciğer
gözesi(yle ilgili)
hepatosit: karaciğer hücresi
hepatosplenomegali: karaciğer-
dalak büyümesi
hepatotoksik: karaciğere zararlı
herbal: bitkisel, bitki(yle ilgili)
herbisit: otkıran
heredite: kalıtım, soyaçekim
herediter: kalıtsal
heritabilite: kalıtılabilirlik
hermafrodi(ti)zm: çifteşeylilik,
erseliklik, erdişilik
hermafrodit: çifteşeyli, erselik,
erdişi
herni: fıtık
herniasyon: fıtıklaşma
hernie diskal(e): omurga fıtığı,
disk kayması
herpes labialis: dudak uçuğu
heterojen: çoktürel, türdeşmez,
ayrışık
heterojenite: çoktürellik
heteroseksüalite: karşıcinsellik
heteroseksüel: karşıcinsel
heterotopi: yerdışılık (doku)
heterotopik: yerdışıl (doku)
hi(y)atus: açıklık, yarık
42
hibernasyon: kış uykusu
hibrid(iz)asyon: kırmalama,
melezleme
hibrit: kırma, melez
hidrofil(ik): suçeken, nemçeken;
suseven
hidrofobi: su korkusu; su
çekmezlik
hidrofobik: sudankorkan;
suçekmez
hidroliz: suylayıkım
hidrops: yaygın sıvı birikimi
hidrops fötalis: yaygın sıvı
birikimli dölüt
hidroterapi: susağaltımı
hidröz: sulu
high resolution: yüksek
çözünürlük(lü)
hijyen: sağlıkbilgisi, sağlıkkoruma
hijyenik: sağlığa uygun
hilus: göbek
himen: kızlıkzarı
hiper-: aşırı, yüksek, ... üstünde
hiperaerasyon: aşırıhavalanma
hiperaktivite: aşırıdevinim
hiperalimentasyon: damardan
yoğun besleme
hipereksitabilite: aşırıuyarılganlık
hiperemez(is): aşırıkusma
hiperemi: kızarıklık; kanartımı
hiperestezi: aşırıduyumsarlık
hiperglisemi: yüksek kan şekeri
hiperkinezi: aşırıdevinim
hiperkrom(atik, ik): koyuboyanan
hiperlipidemi: kan yağı yüksekliği
hipermetropi: yakıngörmezlik
hipermotilite: aşırıdevinim

hiperplazi: aşırıoluşum
hiperrefleksi: aşırıtepke
hipersekresyon: aşırısalgı(lama)
hiperselüler: artmışgözeli,
aşırıhücreli
hipersensibilite: aşırıduyar(lı)lık
hipersensitivite: aşırıduyar(lı)lık
hipertansiyon: yüksek kan basıncı
hipertermi: aşırısıcaklık
hipertoni: aşırıgergi; aşırı
yoğunluk
hipertonik: aşırıyoğun; aşırıgergin
hipertonisite: aşırıyoğunluk
hipertrikoz: aşırıkıllanma
hipertrofi: aşırıbüyüme
hiperventilasyon: aşırısolu(t)ma;
aşırıhavalanma
hipnotik: uyutucu
hipnotizma: uyutum
hipnoz: uyku
hipo-: altında, olağanın altında,
alt, düşük
hipoaktivite: düşükdevinim;
azetkin
hipoderm(is): derialtı
hipodermik: derialtı(yla ilgili)
hipoekoik: azyankılı
hipogastri(y)um: altkarın
hipoglisemi: düşük kan şekeri
hipokondri: hastalık hastalığı
hipokondriyak: hastalık hastası
hipokrom(ik): solukboyanan
hipoksemi: kanda oksijen azlığı
hipoksi: oksijen azlığı
hipoplastik, hipoplazik:
azgelişmiş
hipoplazi: azgelişmişlik
43
Türkçe Tıp Dili Kılavuzu
hiporefleksi: tepke zayıflığı
hiposelüler: seyrekgözeli
hipotansiyon: düşük kan basıncı
hipotermi: aşırısoğuma
hipotez: varsayım
hipotoni: azgergi
hipotonik: gergi azlığı(yla ilgili);
azyoğun
hipotonisite: azyoğunluk
hipovolemi: kan hacmi azalması
hipovolemik: kan hacmi azalmış
hirşutizm: kıllanma (kadında)
histo-inkompatibilite: doku
uyuşmazlığı
histokimya: doku kimyası
histokompatibilite: doku
uygunluğu
histoloji: dokubilim
histolojik: dokubilim(ile ilgili);
dokusal
histopatoloji: hastalıklı doku
bilimi
histopatolojik: hastalıklı doku
bilimi(yle ilgili)
hiyerarşi: aşama düzeni, sıra
düzeni
hoca: eğitici
homeostaz: dengeleşim
homicid(e): (insan) öldürme
homogreft: özdeş yama
homojen: türdeş, bağdaşık
homolog: kökdeş
homoseksüalite: eşcinsellik
homoseksüel: eşcinsel
homoterm: sıcakkanlı hayvan
homotermal: sıcakkanlı
hook(let), huk(let): kanca
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

hookworm: kancalı solucan identik, idantik: özdeş

hordeolum: arpacık identite: kimlik; özdeşlik
horizontal: yatay idiyot: geri zekalı, geri anlaklı
hormon: içsalgı ikter(us): sarılık
hospitalize etmek: hastaneye ikterik: sarılıklı
yatırmak ikterus neonatorum: yenidoğan
host: konak sarılığı
hostilite: düşmanlık ileus: bağırsak tıkanması
HRCT: YÇBT (yüksek çözünürlüklü illegal: yasadışı
BT) illüzyon: yanılsama
hum: uğultu im(m)inent abortus:düşük tehdidi
human: insan image, imaj: görüntü; imge
humma: ateş imaging: görüntüleme
humor, hümor: sıvı imbalans: dengesizlik
humoral immünite: sıvısal immatür: olgunlaşmamış
bağışıklık immersi(y)on: daldırma, batırma
hump: tümsek, hörgüç, kambur immobil, immotil: devinimsiz
hücre: göze immun, immün: bağışık; bağışıksal
immün mediated: bağışıksal

I, İ
Irsî, irsi: kalıtsal
IQ (intelligence quotient): anlak
katsayısı
ıtrah: atılma
i(y)atrojenik: tıp kaynaklı (sorun)
i(y)onizasyon: iyonlaşma,
iyonlaştırma
İd: altbenlik
idame: sürdürüm, devam
id(i)yopatik: nedeni bilinmeyen
id(i)yosenkrazi: özgünduyarlık
ide fiks: saplantı
ide, idea: düşünce, fikir
ideal: kusursuz, ülküsel; ülkü
identifikasyon: kimliklendirme,
tanımlama; özdeşleme
aracılı
immün tedavi: bağışıksal sağaltım
immün tolerans: bağışıksal
hoşgörü
immün yanıt: bağışıklık yanıtı
immünite: bağışıklık
immünizasyon: bağışıklama
immünoloji: bağışıklıkbilim
immünsupres(s)if: bağışıklık
baskılayıcı
immünsupresyon: bağışıklık
baskılama
impakt: etki; çarpışma, çarpma
impakt faktör: etki etmeni
impedans: direnç
imperfore: (doğuştan) kapalı,
delinmemiş

44

impermeabilite: geçirmezlik,
geçirgen olmama
impermeabl(e): geçirmez,
geçirgen olmayan
implant, inplant: içek, ek
implantasyon, inplantasyon:
ekim; çimlenme; yerleştirme
impotans: cinsel güçsüzlük
impresyon: iz; izlenim
imprinting: damgalama
impuls: uyarı, itki, tepi, dürtü
impulsif: itkisel, tepisel, dürtüsel
in utero: anne karnında
in vitro: canlıdışı, yapay ortamda
in vivo: canlıda
in(i)siyatif: öncecilik, önayak
olma; öncelik; girişim,
girişimcilik
inaktif: etkisiz; etkin olmayan
inaktivasyon: etkisizleşme,
etkisizleştirme
inapropriat(e): uygunsuz
inborn: doğuştan
inbreeding:
indeks: gösterge; dizin; işaret
parmağı
indeks hasta: örnek hasta
indentasyon: çentikleşme,
çukurlaşma
indiferansiye: ayrımlaşmamış,
farklılaşmamış
indikatör: belirteç, gösterge
indirek(t): dolaylı
individualizasyon: bireyleşme
individüalize etmek:
bireyselleştirmek
indurasyon: sertleşme; sertlik
45
Türkçe Tıp Dili Kılavuzu
indüklemek: başlatmak, uyarmak
indüklenmiş abortus: uyarılmış
düşük
indüksiyon: uyarım, başlatma
indüktör: başlatıcı, uyarıcı
inef(f)ektif: etkisiz, etkin
olmayan
inersi: eylemsizlik, durgunluk
inert: eylemsiz, etkisiz, durgun
inervasyon: sinir donanımı; sinir
uyarımı
inerve olmak: (sinirle) uyarılmak
infancy, infansi: sütçocukluğu,
bebeklik
infant: sütçocuğu, bebek
infantil: bebek(le ilgili); bebeksi
infarkt, enfarkt:
inferior: aşağı, alt, altında
infertil: kısır
infertilite: kısırlık
infestasyon: asalak bulaşı
infiltrasyon: sızma, süzülme;
sızıntı; tutulum
infiltre olmak: sızmak, süzülmek;
tutulmak
inflamasyon: yangı
inflamatuvar: yangılı
influenza: paçavra hastalığı, grip
influks: içakım
informasyon: bilgi
informatik: bilişim
infra-: alt, altında, -ötesi
infraruj: kızılötesi
infundibulum: huni, huni biçimli
yapı
infüze etmek: damar yoluyla
vermek; derialtına vermek
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi
infüzyon: damar yoluyla verme;
derialtına verme
inguinal: kasık(la ilgili)
inguinal herni: kasık fıtığı
inhalasyon: soluma
inhale etmek: solumak
inhaler: solunan; ilaç solutucu
(aygıt)
inheritans: kalıt
inhibe: baskılanmış, engellenmiş
inhibe etmek: baskılamak,
engellemek
inhibisyon: baskılama, engelleme
inhibitor: baskılayıcı, engelleyici,
önleyici
inis(i)yal: ilk, başlangıç, baş
injeksiyon: iğne yapma; içine
verme; damar dolgunluğu
injeksiyon yapmak: iğne yapmak,
içine vermek
injektabl(e): iğneyle verilebilen
injekte etmek: iğneyle vermek
injüri: yara, yaralanma, örsenti,
hasar
inklinasyon: eğilim; eğim; eğim
derecesi
inklüzyon: içerti
inkompatibilite: uyuşmazlık
inkompetens: yeteneksizlik;
yetersizlik
inkomple(t): eksik,
tamamlanmamış
inkonstant: değişken, kararsız
inkontinans: tutamama, kaçırma
inkorpore etmek: birleştirmek
inkorpore olmak: birleşmek
inkübasyon: kuluçka
46
inkübasyon periyodu: kuluçka
dönemi
inkübatör: kuluçkalık; yaşanak
inkübe etmek: kuluçkalamak
inokülasyon: bulaşma; aşılama;
ekme (kültür ortamına)
inoperabıl, inop: ameliyat
edilemez
inotrop: kasılımsal, kastırıcı
inovasyon: yenilik
input: girdi
insekt: böcek
insektisid, (-t): böcek öldürücü,
böcekkıran
inseminasyon: döllenme
insensib(ı)l(e): duyumsanamayan,
algılanamayan; duyumsuz,
ayrımsız
insersiyon: ekleme; eklenti;
yapışma yeri
insidans: sıklık
insidental: raslantısal
insipient abortus: düşük
başlangıcı
insisura: çentik
insitu, in situ: yerinde,
yayılmamış
insizyon: kesi
insizyonel: kesisel
insolubl(e): çözünmez
insomni(a): uyuyamama,
uykuyitimi, uyku zoru
inspeksiyon: gözle (bakarak)
inceleme
inspir(i)yum: solukalım
inspirasyon: soluk alma, solukalım
instabil(e): kararsız; dengesiz

instabilite: kararsızlık;
dengesizlik
instinkt, instinct: içgüdü
instinktif: içgüdüsel
insufficiency: yetmezlik
insüflasyon: hava verme, üfleme
int(e)rensek, intrinsik: içsel, iç
kaynaklı
intake, inteyk: giriş
intakt: tam, bütünlüğü
bozulmamış
intani: bulaşıcı
intaniye: bulaşıcı hastalıklar
intansiyonel: istem sırasında
gelişen
integral: ayrılmaz, tümleyen;
gömük
integrasyon: bütünleme,
bütünleşme
intensif: yoğun, şiddetli
intensifikasyon: yoğunlaştırma
intensite: yoğunluk, şiddet
intensiyonel: istemli
inter-: -arası
interaksiyon: etkileşim
interaktif: etkileşimli
int(e)rensek: iç kaynaklı
interface: arayüz
interfaz: ara-evre,
bölünmelerarası evre
interferans: etkileşim
interiktal: nöbetlerarası
interkostal: kaburgalararası
intermediyer: ara, aracı
intermediyer produkt: araürün
intermitan(t): aralıklı
internal: iç, içsel
47
Türkçe Tıp Dili Kılavuzu
internalizasyon: içselleştirme
internasyonal: uluslararası
interne etmek: hastaneye
yatırmak
internet: genelağ
interrapşın, interruption:
kesilme, kesinti
interseks: çifteşey(li)lik, erselik,
erdişilik
intersel(l)üler: gözelerarası,
hücrelerarası
interstisyel: dokuaralığı(yla ilgili)
intertisyum: dokuaralığı
interval: ara, aralık
intervention: girişim
interventional: girişimsel
intervertebral: omurlararası
intestin: bağırsak
intestinal: bağırsak(la ilgili)
intima: iç tabaka, damariçzarı
intoksikasyon: zehirlenme
intolerabl(e): katlanılmaz
intolerans: hoşgörüsüzlük,
dayanılmazlık
intörn (doktor), intern (doktor):
adayhekim
intra-: iç, içine
intraabdominal: karıniçi
intraarteriyel: atardamar içine
intraartiküler: eklemiçi, eklem
içine
intradermal: deri içi, deri içine
intragluteal: kalçadan, kabadan
intrahepatik: karaciğer içi
intraket: damariçi borucuk
intrakraniyal: başiçi, kafaiçi
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi
intraktibl(e): tedavi edilemeyen,
sağaltılamayan; dirençli
intrakütan: deri içi, deri içine
intramusküler: kas içi, kas içine
intranazal: burun içi, burun içine
intraoküler: göz içi, göz içine
intraoperatif: ameliyat sırasında
intraosseöz: kemik içi, kemik
içine
intrapartum: doğum sırasında
intraperitoneal: karınzarı içine
intrasel(l)üler: gözeiçi, hücreiçi
intratekal: beyin omurilik sıvısı
içine
intratorasik: göğüs içi, göğüs
içine, göğüs içinde
intrauterin: dölyatağı içi
intravajinal: dölyolu içi
intravenöz: damar içi, damardan
intraventriküler: karıncık içi
intravezikal: mesane içi, mesane
içine
intro-: iç, içine
introspeksiyon: içebakış,
içgözlem, özinceleme
introversiyon: içedönüş,
içedönüklük
introvert: içedönük
intussusepsiyon: içiçe geçme
intübasyon: borulama
invaginasyon: içiçe geçme, içine
girme
invaze olmak: yayılmak
invazif: yayılan, yayılgan
invazyon: yayılım, yayılma;
tutulum
48
inversiyon: ters çevirme, ters
dönme; evrilme
invizibıl: belirtisiz, görünmez
involüsyon: normale dönme;
gerileme (işlevsel ve fiziksel)
ir(r)igasyon: yıkama
ir(r)ige etmek: yıkamak
irradyasyon: ışınlama
irrasyonel: akıldışı, mantıksız
irregülarite: düzensizlik
irregüler: düzensiz; kuraldışı
irreversibilite: tersinmezlik,
dönüşsüzlük
irreversibl(e): tersinmez,
dönüşümsüz
irrigasyon: yıkama
irritabilite: duyarlılık; alınganlık;
huzursuzluk
irritabl(e): duyarlı; alıngan;
huzursuz
irritan: huzursuz eden; tahriş
eden
irritasyon: aşırı tepki; tahriş
irrite etmek: tahriş etmek,
huzursuzlandırmak
iskemi: kansızlanma
islet cell: adacık gözesi, adacık
hücresi
istmus: dar geçit, kıstak
izo-: eş-
izokori: eşbüyüklük (gözbebeği)
izolasyon: ayırma, ayrıtutma;
ayrılma; yalıtım
izolat: ayrılmış; ayrık
izole: ayrık, ayrılmış; yalıtık
izole etmek: ayırmak; yalıtmak
izomorf(ik): eşbiçimli
 Türkçe Tıp Dili Kılavuzu

izotonik solüsyon: eşyoğunluklu

çözelti
izotonik: eşyoğunluklu
K
k(u)alifikasyon: yeterlik;
niteleme; nitelik

J kadavra: ölü, ceset

jel, jöle: pelte
jelatinizasyon, jelleşme:
pelteleşme
jeneralize: yaygın
jenerasyon: kuşak
jeneratör: üreteç
jenerik: türsel; kümesel;
tanıtımlık
jenerik isim: etken madde adı
jenosit: soykırım
jeofaji: toprak yeme
jest: tavır, davranış
jet lag: uçak yorgunluğu
jinekolog: kadın hastalıkları
uzmanı
jinekoloji: kadın hastalıkları bilimi
jinekolojik: kadın hastalıkları(yla
ilgili)
jinekomasti: (erkekte) meme
büyümesi
juksta-: bitişik
junction: kavşak, birleşim
junctional: kavşak(la ilgili)
jügüler: boyun(la ilgili)
jüri: değerlendirme kurulu, seçici
kurul
jüvenil: çocukluk dönemi(yle ilgili);
genç; gençlik dönemi(yle ilgili)
kadran: çeyrek, dörtte bir
kafeterya: yemekhane
kalibrasyon: ayarlama; kalınlık
kalibre: çap
kalibre etmek: ayarlamak
kalifiye: yetkin
kaliks: çanak
kalitatif: nitel, niteliksel,
niteleyici
kalitatif analiz: nitel çözümleme
kalite: nitelik
kalkül: taş
kalkülasyon: hesaplama
kallus: nasır; önkemik doku (kırık
sonrası)
kalp: yürek
kalsifikasyon: kireçlenme
kalsifiye: kireçleşmiş, kireçlenmiş
kamara: oda
kamptodaktili: kıvrıkparmak
kampus, kampüs: yerleşke
kanal: yol, boru
kanalikül: borucuk
kanalize etmek: yönlendirmek
kangren: kankıran
kanin: köpekdişi; köpekgil
kanserojen: kanser yapıcı
kanseröz: kanserli; kanser yapıcı
kantitatif: ölçülebilir, nicel,
niceliksel
kantite: nicelik, miktar; ölçü

49
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi
kanül: borucuk
kapasite: sığa; yetenek
kapil(l)arite: kılcallık
kapiller dolum süresi: kılcaldamar
dolum süresi
kapiller permeabilite: kılcal
geçirgenlik
kapiller: kılcal; kılcaldamar
kapsid, kapsit: kılıf
kapsül: kılıf; jelatin kılıf (ilaç)
kaput: baş
karakter: özellik
karakteristik: belirtken,
ayırtkan; belirleyici, ayırt edici
karantina: sıkıyalıtım
kardi(y)a: kalp, yürek; mide ağzı
kardiyak: kalp(le ilgili), yürek(le
ilgili); mide ağzı(yla ilgili)
kardiyak arrest: kalp durması
kardiyak intake: kalp girdisi
kardiyak output: kalp çıktısı, kalp
atım hacmi
kardiyolog: yürekbilimci
kardiyoloji: yürekbilim
kardiyomegali: kalp büyümesi
kardiyopulmoner resusitasyon:
diriltme, canlandırma
kardiyotoksik: kalbe yan etkili
kardiyotonik: kalp güçlendirici
kardiyovasküler: kalp damar(la
ilgili)
karina: yargan
kariyer: meslek, meslekte aşama
karpal: elbileği(ne ait)
karsinojenik: kanser yapıcı
kartilaj: kıkırdak
karyotyping: soyaktaran dizimi
50
kaset: kutu
kaskad(t): basamaklı dizgi;
çavlan, şelale
kastrasyon: eşeybezi çıkarımı
kaşe: damga; güllaç hap
kaşeksi: erimişlik, cılızlık
kaşektik: erimiş, cılız
katabolizma: çözüştürüm,
yadımlama, yıkım, yıkılım
katalepsi: kasılıkalım
kataleptik: kasılıkalım(la ilgili)
katalizör: hızlandırıcı
katapleksi: yığılakalım
katarakt: aksu, gözperdesi
kataral: akıntılı; nezle(yle ilgili)
katarsis: boşalım; arınma
katartik: bağırsak boşaltıcı, ishal
yapıcı
katatoni: donakalım
katatonik: donakalım(la ilgili)
kategori: ulam, bölüm, sınıf, küme
kategorize etmek: bölümlemek,
kümelemek
kateter: dalgı
kateterizasyon: daldırım,
dalgılama
katgüt: dikiş ipi
kauda ekuina: omurilik kuyruğu
kauda, kavda: kuyruk
kaudal, kavdal: kuyruksal,
kuyruk(la ilgili)
kavern: boşluk, kovuk
kavitasyon: kovuklaşma,
oyuklanım
kavite: kovuk, oyuk
kazeifikasyon: peynirleşim

keçap (catch up) growth:
yakalama büyümesi
kemorezistan: ilaca dirençli
kemosensitif: ilaca duyarlı
kemotaksi(s): kimyasal çekim
kemoterapi: kimyasal ilaç tedavisi
kemoterapötik: kimyasal ilaç
ki(y)azma: çapraz, kesişme
noktası
kifoskolyoz: açılı kamburluk
kifoz: kamburluk
killer: öldürücü, katil
kimera:
kinetik: devinimsel; devinimbilim
kinezyoloji: devinimbilim
kist: kese, torba
kistik: kesemsi, torbamsı
kit:
kiyazma optikum: görme çaprazı
kladikasyon: (dolaşım bozukluğu
nedenli) topallama
klasifikasyon: sınıflama,
sınıflandırma
klasik: alışılmış, geleneksel,
bilinen
-klast: -yıkan
klaster, kluster: küme, demet
klastojen: parçalayıcı
klavikula: köprücük kemiği
kleft: yarık
kleft palat: yarık damak
kleptoman: aşırgan, çalma hastası
kleptomani: aşırganlık, çalma
hastalığı
klerens, klirens: temizleme
klimaks: doruk
51
Türkçe Tıp Dili Kılavuzu
klimakterik: yaşdönümsel,
yaşdönümü(yle ilgili),
çağdönümsel, çağdönümü(yle
ilgili)
klimakteryum: yaşdönümü,
çağdönümü
klinik: hastane bölümü;
inceleme(yle ilgili)
klinisyen: hekim
klinodaktili: eğriparmak
klipe etmek: kıskaçla tutturmak,
kıskaçlamak
klir edilmek: temizlenmek
klir etmek: temizlemek
klon: eşlenik
klonik: titrentili
klonlama: eşleme
klonus: titrenti
klostrofobi: kapalı yer ürküsü
know-how: yapabilme bilgisi
ko-: birlikte, eşlik eden
koagulan: pıhtılaştırıcı
koagulasyon: pıhtılaşma
koagulopati: pıhtılaşma bozukluğu
koagulum: pıhtı
koaksiyal: eşeksenli
koalesan: birleşen, kaynaşan
koalesans: birleşme, kaynaşma
koarktasyon: daralım
kodeks: ilaç kılavuzu
kodominans: eşbaskınlık
kodon: üçlü dizi
koenfeksiyon, koinfeksiyon:
eşzamanlı enfeksiyon, eşlik
eden enfeksiyon
koenzim: yardımcı enzim
kofaktör: yardımcı etken
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

kognitif: bilişsel, kavramsal kom(m)osyo serebri: beyin

koheran(t), koheren(t): yapışık; sarsıntısı
uyumlu, tutarlı kom(m)osyon: sarsıntı
kohesif: yapışkan koma: bilinçyitimi;
kohezyon: yapışma kombinasyon: birleşim
kohort: küme kombine: birleşik
koil: sargı komis(s)ur(a): birleşke, birleşim
koinsidans: rastlantı yeri
koinsidental: rastlantısal komisyon: kurul
koitus: çiftleşme, cinsel birleşme komite: kurul
koksigis, koksiks: kuyruksokumu kommensalizm: ortakyaşam
kolaj: kesyap komorbidite: eşlik eden hastalık
kolanjit: safrayolu yangısı kompakt: sıkı, yoğun, tıkız, özlü
kol(l)eksiyon: toplanma kompakt disk (CD): yoğun disk
kol(l)ektif: toplu, ortaklaşa kompansasyon: dengeleme, yerine
kolesistit: safrakesesi yangısı koyma, telafi, yeterlenim
kolelit(i)yaz(is: safrakesesi taşı kompansatuvar: dengeleyici,
kol(l)okyum: söyleşili sınav telafi edici
kolik: ağrı, sancı kompanse: dengelenmiş, telafi
kolimasyon: sınırlama; edilmiş, yeterlenmiş
yönlendirme kompanse etmek: dengelemek,
kolimatör: sınırlayıcı; yön verici yerine koymak, telafi etmek
kolit: kalınbağırsak yangısı komparatif: karşılaştırmalı
kollaborasyon: işbirliği kompartman: bölme
kollaps: çökme, daralma kompetan: yetkin
kollateral: yandal kompetans: yetkinlik
kollikül: tümsek, tepecik kompetisyon: yarışım
kolloid(al): tutkalsı kompetitif: yarışımcı
kolon: kalınbağırsak, sütun, dikeç komple(t): tam
koloni: soy, küme, topluluk kompleks: birleşim; karmaşık,
kolonik: kalınbağırsak(la ilgili) çapraşık
kolonizasyon: kümelenme, topluluk kompleman: tümleç
halinde kümelenme komplemantasyon: tamamlama,
kolostomi: kalınbağırsak tümleme
ağızlaması komplemanter: tamamlayıcı,
kolostrum: ilksüt, ağız tümleyici
kom(m)ent: yorum komplement: tümleç

52

kompli(y)ans: uyma;
genişleyebilme
komplikasyon: yenisorun,
artsorun; karışıklık
komplike: karmaşık, çapraşık,
sorunlu
komponent: bileşen, parça, kısım
kompound: bileşik
kompozisyon: bileşim
komprehensif: kapsamlı, ayrıntılı,
geniş
kompres: baskı, sıkıştırma;
baskıbezi
kompresör: sıkıştırıcı
kompresyon: baskı; sıkışma,
sıkıştırma
komprime: sıkıştırılmış
kompromize: yetersizleşmiş
kompüter: bilgisayar
kompüterize: bigisayarlı
komünikasyon: iletişim
kondansasyon: yoğunlaşma,
yoğunlaştırma
kondense etmek: yoğunlaştırmak
kondisyon, kondüsyon: erk, güç;
durum; koşul
kondisyonel: koşullu
kondisyoner: geliştirici
kondom: penis kılıfı, kaput
kondüksiyon: iletim
kondüktans: iletkenlik
konfigürasyon: biçim, biçimlenme;
yapı, yapılanma
konfirmasyon: doğrulama,
onaylama
konfirme etmek: doğrulamak,
onaylamak
53
Türkçe Tıp Dili Kılavuzu
konflikt: çatışma, çelişki
konfluans, konflüens: toplak,
döküşek, suçatı; birleşme
konformasyon: uygunluk; biçim
konfüze: kafası karışık; bilinci
bulanık; karışık
konfüzyon: kafa karışıklığı; bilinç
bulanıklığı
konglomerasyon: kümelenme,
yığışım, birikinti
konglomere olmak: kümelenmek,
yığılmak, birikmek
konjenital: doğuştan
konjestif: göllenimli, kandolum(la
ilgili)
konjesyon: göllenme, kandolum
konjugasyon: bağlama, bağlanma,
birleşme
konjuge: bağlanmış, birleşmiş
konjuge olmak: bağlanmak,
birleşmek
konkav: içbükey
konklüzyon: sonuç
konkordans: uyum
konkordant: uygun
konkürren: eşzamanlı
konküzyo serebri: beyin
sarsıntısı
konküzyon: sarsıntı
konneksiyon: bağlantı
konnektif doku: bağdoku
konektör: bağlayıcı
konsanguanite: akrabalık, kanbağı
konsantrasyon: yoğunlaşma,
yoğunlaştırma; derişim
konsantre: derişik, yoğun,
yoğunlaşmış
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi
konsensus: anlaşım, uzlaşı
konsepsiyon: döllenim; kavram
konsept: kavram
konservasyon: koruma, korunma
konservatif: koruyucu; tutucu
konsey: kurul
konsolidasyon: pekiştirme;
sertleşme; pekgölge (ışınbilim)
konsolide: pekiştirilmiş, toplu
konsorsiyum: birlik
konstant: değişmez
konstellasyon: kümelenme;
takımyıldız
konstipasyon: kabızlık, peklik
konstitüsyon: yapı
konstitüsyonel: yapısal
konstriksiyon: büzülme, büzüntü,
daralma
konstriktör: büzücü
konsültan: danışman
konsültasyon: danışım
konsülte etmek: danışmak
kontakt lens: yapışır mercek
kontaminasyon: bulaşma, bulaşım;
kirlilik, kirlenme
kontamine: bulaşmış, bulaşık
kontamine etmek: bulaştırmak,
kirletmek
kontent: kapsam, içerik
kontraksiyon: kasılma
kontraktil: kasılır, kasılabilir
kontraktilite: kasılabilirlik,
büzülebilirlik
kontraktür: kasılıkalım
kontralateral: karşıyan
kontrasepsiyon: gebelik önleme
kontraseptif: gebelik önleyici
54
kontrast: karşıtlık, zıtlık; çelişki
kontrendikasyon: kullanılmama
alanı, kullanım sakıncası
kontrendike: sakıncalı, salık
verilmez
kontribüsyon: katkı
kontribütör: katkıda bulunan
kontrol: denetim; yeniden
değerlendirme
kontur, kontür: sınır
kontüni: sürekli, kesintisiz
kontüzyo serebri: beyin
örselenmesi
kontüzyon: ezilme, örselenme
konvalesan(t): iyileşen, iyiye
giden, toparlanan
konvalesans: iyiye gitme, iyileşme,
toparlanma
konvansiyonel: geleneksel,
alışılagelmiş
konveks: dışbükey
konverjans: birbirine yaklaşma
konversiyon: dönüşüm
konvülsiyon: havale, çırpınma,
nöbet
kooperasyon: işbirliği
koopere: iletişim kurulabilen
koordinasyon: eşgüdüm
koordinatör: eşgüder
kor(r)ozif: aşındırıcı
kor, core: iç, çekirdek; yürek
korda: şerit, şerit biçimli yapı
korelasyon: ilişki
korele: ilişkili
koriza: burun akıntısı
kornea: saydam tabaka
koronal: yanal-dikey

korozyon: aşınma
korpus: gövde
korpüskül: parçacık; yuvar, göze,
hücre
korpüsküler: parçacıklı, yuvar(la
ilgili)
korsa, korse: sıkı iç giysi, sargaç
korteks: kabuk, dış katman
kortikal: kabuk(la ilgili), kabuksal
koryon: dölütörtüsü
kosta: kaburga
kost-ef(f)ektif: eder-etkin
kostik: yakıcı
kostotom: kaburga bıçağı
kot: bebek yatağı, beşik; kaburga
koter: dağlaç
koterizasyon: dağlama
koterize etmek: dağlamak
kovalan(t): ortak değerli,
ortaklaşım(la ilgili)
kovaryans: eşdeğişirlik,
ortakdeğişken
kozmetik: güzelleştiren
körv, kurve: eğri
kramp: kasınç, kas tutulması
kran(i)yo-: kafa-, kafatası-
krani(y)al: baş(la ilgili), kafa(yla
ilgili)
krani(y)um: kafatası, kafa
kresent: ayça, hilal
kresentik: yarımay benzeri,
ayçamsı
krest: kabartı, çıkıntı
kreş: çocukevi, yuva
kreten(izm): cüce(lik)
kriminal abortus: yasadışı düşük
kriminoloji: suçbilim
55
Türkçe Tıp Dili Kılavuzu
kript: girinti
kriptik: girinti(yle ilgili), girintili
kriptojen(et)ik: nedeni bilinmeyen
kriptorşidizm: inmemiş testis
kristal: billur
kriter: ölçüt
kriteria: ölçütler
kritik: eleştiri; önemli, ciddi
kriyoterapi: dondurarak sağaltım
kriz: bunalım
kromozom: soyaktaran
kronik: süregen
kronikleşmek: süregenleşmek
kronoloji: zamandizin
kronolojik: zamandizinsel, tarih
sırasıyla
kronometre: süreölçer
kros(s): çapraz
kros(s)meç,cross-match: çapraz
(karşılıklı) uygunluk, kan
eşleme
kros(s)over: değiştokuş
krosmeç yapmak: kan eşlemek
krossekşınıl: kesitsel
kseroderma, kserodermi: deri
kuruması
kseroftalmi: göz kuruması
kseroz(is): kuruma
kuasispesies: türümsü
kuaterner: dördüncül
kuiz, quiz: yoklama, kısa sınav
kuldösak (cul-de-sac): çıkmaz
kurrikulum (curriculum): öğretim
izlencesi
kurrikulum vitae: özgeçmiş
kurvatür: eğri; eğrilik
kutis: deri
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

kültür: besiyeri; ekim; ekin laparotomi: karın açımı

kümülasyon: birikim larenks: gırtlak
kümülatif: birikici; birikimsel laringeal: gırtlak(la ilgili)
kür: sağaltım; tam sağaltım laringofarinks: altyutak
küratif: sağaltıcı, tedavi edici laringotomi: gırtlak açımı
küretaj: kazıma, kazıyıp larva: kurtçuk
temizleme larva migrans: gezici kurtçuk
kürete etmek: kazımak, kazıyıp larvisid: kurtçukkıran
temizlemek laserasyon: yırtılma, yırtık
kürsü: anabilim dalı lasere: yırtık, yırtılmış
kütanöz: derisel, deri(yle ilgili) latans, latens: gizlilik; durgunluk;
küvöz: yaşanak gecikme
latent: gizli
lateral: dışyan, yan, yanal
L lateral dekübit(us): yanyatar
lateralizasyon: bir yana yönelme,
labi(y)oplasti: dudak düzeltimi bir yanı tutma
labial: dudak(la ilgili) lavaj: yıkama
labil: değişken, çabuk değişen, layn, line: çizgi; yol
kararsız leaflet: yaprakçık
labilite: değişkenlik, kararsızlık leak: sızma
labirent: dolambaç legal: yasal
labium: dudak -lemma: … zarı
laboratuvar: deneyodası lenf: akkan
lakrimasyon: göz yaşarması lenfoid: akkan(la ilgili)
laksatif: yumuşatıcı, ishal yapıcı lens: mercek
laktasyon: emzirme; süt gelmesi lentiküler: merceksi
laktojen: süt yaptırıcı, süt lepra: cüzzam
salgılatıcı letal, lethal: ölümcül, öldürücü
lakün(a): boşluk, çukur, girinti letarji: uyuklama
lamina: kat, katman, yaprak, ince letarjik: uykulu
tabaka levator: kaldırıcı
laminar, laminer: katmanlı, ince lezbiyen: sevici
tabakalı lezbiyenizm: sevicilik
lanse etmek: tanıtmak, sunmak leze olmak: örselenmek,
lanset: deleç berelenmek, yaralanmak
lansman: tanıtım lezyon: yara, doku bozukluğu

56

li(y)ezon: işbirliği
libido: cinsel istek; yaşama gücü
lider: önder
life-span: ömür, ömür uzunluğu
lifting: gerdirme, kaldırma
ligaman, ligament: bağ
ligasyon: bağlama; bağlanma
ligatür: bağlama; bağlantı
likefaksiyon: sıvılaşma,
sıvılaştırma
likefiye olmak: sıvılaşmak, erimek
likid, (-t): sıvı, akışkan
likidite: akışkanlık
likör: sıvı
limit: sınır
limitasyon: sınırlama, kısıtlama
lineer: çizgisel, doğrusal
linkage: bağlantı
lipid: yağ
lipoid: yağsı, yağımsı; yağlı
lipom: yağ uru
lisans: yetki belgesi, izin;
liste: dizelge
literatür: yazın; basılı yapıt
litiyasis: taş oluşumu
-litiyasis: ... taşı
litotom: taşkıran
litotomi, litotripsi: taşkırma
liyofilize: suyu alınmış
lizis: dağılma, erime, çözüşüm
-lizis: ... erimesi, ... çözüşümü
lizojeni: kaynaşma
lobül: lopçuk
lobülasyon: lopçuklaşma
lobüle: lopçuklu
loj: yerleşim, bölge
lokal: yerel
57
Türkçe Tıp Dili Kılavuzu
lokalizasyon: yerleşim; yerini
belirleme
lokalize etmek: sınırlamak, yerini
belirlemek
lokalize: sınırlı, yerleşik
lokus: konum, yer
loküle: odacıklı
lombalji: bel ağrısı
lomber: bel(le ilgili)
lomber lordoz(is): belkamburluğu
lomber ponksiyon: beldelimi
longitüdinal: uzunlamasına, boyuna
loşi: doğum sonrası akıntısı
lökokori: beyaz gözbebeği
lökopeni: akyuvar azlığı
lökopoez: akyuvar yapımı
lökosit: akyuvar
lökositoz: akyuvar artımı
lökoz: kan kanseri
lösemi: kan kanseri
lubrikan(t): kayganlaştırıcı
luksasyon: çıkık
lumbago, lumbalji: bel ağrısı
lumbar: bel(le ilgili)
lup: büyüteç
lup, loop: kangal
lümen: iç boşluk
M
m(i)yelit: ilikyangı; omurilik
yangısı
m(i)yelomeningosel: zarilik kesesi
M.D. (medical doctor): hekim
macroglos(s)i: dil iriliği
magnifikasyon: büyültme
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

magnifiye etmek: büyültmek, manage etmek: yönetmek,

büyük göstermek becermek, başarmak
magnitüd: büyüklük, önem, boy management: yönetim
mail list: posta dizelgesi mandibula: altçene
mailleşmek: mektuplaşmak mandibüler: alt çene(yle ilgili)
maintenance: sürdürme, bakım manifest: belli, açık, ortada,
major, majör: temel; önemli; belirgin
büyük; şiddetli, ciddi manifestasyon: belirti; gösteri
majörite: çoğunluk manifesto: bildiri
makro-: iri, büyük manipülasyon: elle çalıştırma,
makroskopi: kababakı kullanma, yönetme
makroskopik: gözle görülen, iri manipüle etmek: elle çalıştırmak;
ölçekte yönlendirmek
makrozomik: büyük yapı(yla ilgili) manometre: basıölçer
maksilla: üstçene manuel: elle; elkitabı
maksiller: üst çene(yle ilgili) manyet: mıknatıs
maksimal, maksimum: en çok, en manzara: görünüm
yüksek, en büyük mari(a)huana: kendir tütünü
maksimize etmek: en yüksek marj: sınır
duruma çıkarmak marker, markır: belirteç
makül: benek market: pazar
makülar (-er): benekli masaj: ovma
makülopapüler: benekli-kabartılı maserasyon: yumuşama;
malabsorpsiyon: emilim bozukluğu yumuşatma
maladjustment: uyumsuzluk masif: büyük, çok
malarya: sıtma maskülinizasyon: erkeksileşme
-malasi, -malazi: ... yumuşaması master: ana, temel; uzman;
maldevelopment:gelişim bozukluğu yüksek lisans
malformasyon: oluşum bozukluğu, mastürbasyon: özdoyum, elle
biçim kusuru doyum
malforme: biçim kusurlu mat: donuk; tok
malign: kötücül, kötü huylu matching: eşleme
malignansi, malignite: kötücül maternal: anneye ait, anne(yle
hastalık ilgili), anasal
malnütrisyon: beslenme bozukluğu materyal: örnek; gereç, malzeme
malpraktis: hatalı uygulama materyalist: maddeci, özdekçi;
mamografi: meme filmi maddiyatçı

58

matri(k)s: ara madde; dizey
matür: olgun; gününde doğmuş
matürasyon: olgunlaşma
matürite: olgunluk
mayi: sıvı
mazoşist, mazohist: özezer
mazoşizm, mazohizm: özezerlik
mea(tus): yol, kısa yol, geçit
mean: ortalama
measles: kızamık
meatus akustikus eksternus: dış
kulak (işitme) yolu
medi(y)atör: aracı
media, medya, medyum:
besiyeri; ortam
medial: içyan; orta, ortada
median, medyan: ortanca; orta
çizgide; orta
medikal: tıbbi, tıpsal
medikasyon: ilaç; ilaç tedavisi
medikososyal: tıp ve toplum(la
ilgili)
medisinal: ilaç ürünleriyle ilgili
medülla: ilik
medülla spinalis: omurilik
medüller: ilik(le ilgili); iliksi
mega-: büyük; -milyon
-megali: ... büyümesi, ... büyüklüğü
megaloman: büyüklük hastası
megalomani: büyüklük hastalığı
megalosefalik: iribaşlı
mekanizma: düzenek
mekonyum: ilkdışkı
melena: karadışkı
membran: zar
memori, memory: bellek
menarş: ilk aybaşı
59
Türkçe Tıp Dili Kılavuzu
menenjit: beyin zarı yangısı
menenks: beyinzarı
meningom(i)yelosel: zarilik kesesi
meningosel: zarkese
menopoz: aybaşı kesilimi
menoraji: aşırı aybaşı kanaması
menstrual siklus: aybaşı döngüsü
menstruasyon: aybaşı
mental: zihinsel, anlaksal;
çeneucuna ait
mental blok: düşünce durgusu
mentalite: düşünüş
mes(s)enger: ulak
mesafe: uzaklık; ara, aralık
mesaj: ileti, bildiri
mesial: orta çizgi(yle ilgili)
metaanaliz: toplu çözümleme
metabolik: özüştürel
metabolit: özüştürüm ürünü
metabolizma: özüştürüm,
yapımyıkım
metafizik: doğaötesi
metakarp: eltarağı
metamorfoz: başkalaşım
metaplazi: doku dönüşümü,
dönüşüm
metastaz: ötegeç, sıçrama
metatars: ayaktarağı
meteorizm: gaz birikimi
metod, metot: yöntem
metodoloji: yöntembilim
metraj: uzunluk
metropol: anakent
mezensefalon: ortabeyin
mezenter(yum): incebağırsak
askısı
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

mezotelyum: ortayaprak, orta miktürisyon: işeme

içörtü milenyum: binyıl
mi(y)otik: gözbebeği küçültücü; miliyer: darımsı, darıya benzer;
küçük (gözbebeği) -mimetik: öykünmeci; benzer
mi(y)oz(is): gözbebeği küçülmesi etkili; benzeyen
midgut: ortabağırsak mimik: yüz anlatımı
midpoint: orta nokta mind: zihin
midri(y)atik: gözbebeği büyütücü; minimal, minimum: en az, en
büyük (gözbebeği) düşük, en küçük
midri(y)az(is): gözbebeği minimize etmek: en aza indirmek,
büyümesi azaltmak; küçümsemek
migrans: gezici, göçmen minimum letal doz: en düşük
migrasyon: göç ölümcül doz
migren: yarım başağrısı minör: önemsiz, küçük, hafif
mikoloji: mantarbilim minörite: azınlık
mikolojik: mantarbilimsel mirror-image: ayna görüntüsü
mikotik: mantar(la ilgili), mantara
bağlı misdivizyon: bölünme kusuru
mikoz: mantar hastalığı mismatch: uyuşmazlık, uyuşmama
mikro-: küçük ... missed abortus: gözden kaçmış
mikroftalmi: göz küçüklüğü düşük
mikrosefali: baş küçüklüğü misyon: amaç, görev
mikrosefalik: küçükbaşlı mit:
mikrosit: küçük göze, küçük mittelschmerz: adet arası ağrı
alyuvar miyalji: kas ağrısı
mikrositer, mikrositik: küçük miyasteni: kas güçsüzlüğü
gözeli miyastenik: kas güçsüzü
mikrositik anemi: küçük gözeli miyop: uzakgörmez
kansızlık miyopati: kas hastalığı
mikroskopik: çok küçük; gözle miyopi: uzakgörmezlik
görülmeyen mobil: devingen
mikrovasküler: küçük damarsal mobilite: devingenlik
mikser: çırpıcı modalite: aygıt; biçem
miksiyon: işeme mod(e): biçem, durum, yol
miksoid: sümüksü model: örnek, kalıp
mikst: karma, karışık moderate: ılımlı, orta dereceli
mikstür: karışım

60

moderatör: toplantı başkanı,
toplantı yöneticisi
modere etmek: yönetmek
modern: çağdaş
modifikasyon: değiştirme,
değişiklik
modifiye: uyarlanmış
modifiye etmek: uyarlamak
modül: birim
modülatör: düzenleyici
modüle etmek: ayarlamak
modüler: birimsel
mold: küf
molding: kalıbını çıkarmak
monitör: izlem aygıtı, görüntü
uçbirimi
monitörizasyon: izlem
mono-: tek-, tekli
monogami: tekeşlilik
monokular, monoküler: tek gözlü,
tek göz(le ilgili)
mononükleer: tek çekirdekli
mononükleoz(is): tek çekirdekli
akyuvar çoğalımı
monoterapi: tek ilaçla sağaltım
monoton: tekdüze
montaj: yapma, kurma
monte: yapılmış, kurulmuş
monte etmek: yapmak, kurmak
mood: duygudurum, ruhdurum
morbid: hastalıklı; hastalığa yol
açan
morbidite: hasta olma durumu,
sağlıksızlık
morbil(l)i: kızamık
morbil(l)iform: kızamık benzeri
morfoloji: biçimbilim; biçim
61
Türkçe Tıp Dili Kılavuzu
morg: ölülük
mortal: ölümcül
mortalite: ölüm; ölüm sıklığı
motil: devinimli
motilite: devingenlik, devinim
yeteneği
motivasyon: güdüleme,özendirme;
güdülenme, özendirilme
motive etmek: güdülemek,
özendirmek, isteklendirmek
motor: devinimsel, devinim(le
ilgili)
motor sinir: devinim siniri
mouse (mice): fare
mRNA: ulak RNA
mukoid: sümüksü
multi-: çok-, çoklu
multidisiplin(er): çokalanlı
multifaktöriyel: çoketmenli
multifokal: çokodaklı
multigravid: daha önce birden çok
gebe kalmış
multigravida: öncesinde
gebelikler olan gebelik
multiloküle: çokodacıklı
multinodüler: çokdüğümcüklü
multinükleer: çokçekirdekli
multipar: birden çok doğurmuş
multiparite: çokdoğurma
multipl(e): çok, çoklu, birçok
multipolar: çokkutuplu
multipotent:
multirezistan: çoğul dirençli
multisentrik: çok merkezli
multislice CT: çokkesitli BT
multivalan: çokdeğerlikli
multivaryant: çoklu değişken
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi
mumps: kabakulak
mural: duvar(la ilgili), duvarsal
mural trombus: duvar pıhtısı
murmur: üfürüm
muskülatür: kasdüzeni
musküler: kas(la ilgili)
mutajen: (soy)değişim yapan
mutant: (soy)değişime uğramış
mutasyon: (soy)değişim
mutilasyon: bozulma, kötürüm
olma;
mutizm: dilsizlik, konuşamama
mutualizm: karşılıklı yararlanım
müköz: sümüksü
müsin: sümüközü, sıvıksu
müsinöz: sıvıksı, sıvıksulu
m(i)yel(o)-: omurilik(le ilgili)
m(i)yotoni: kas gergi artımı
N nekro-: ölü-
nabazan, nabız: vuru, atım
naiv, naif: deneyimsiz, saf,
çocuksu
narkolepsi: uyuklama hastalığı
narkotik: uyuşturucu
narkoz: genel uyuşturum, genel
anestezi
narsisist, narsist: özsever
narsizm: özseverlik
natal: doğum(la ilgili)
natalite: doğum hızı, doğum oranı
nativ(e): yerli
natürel: doğal
navigasyon: yönlenim
navigatör: yönleyici
62
nazal: burun(la ilgili)
nazofarenks: üstyutak
nazogastrik sonda: burun-mide
borusu
nebül: buharilaç
nebüliz(at)ör: buharilaç aygıtı,
puslaç
nebülize: buhar içinde
nefrektomi: böbrek çıkarımı
nefroliti(y)az(is): böbrek taşı
nefropati: böbrek hastalığı
nefroptoz: böbrek düşüklüğü
nefrotoksik: böbreğe yan etkili
nefrotomi: böbrek açımı
negatif: olumsuz; yok
negatif sens: anlamsız
negatifleşme: yok olma;
olumsuzlaşma
negatoskop: ışıklıcam
nekahat: iyileşme
nekro-enflamatuvar: ölü-yangısal
nekrofili: ölüsever
nekropsi: ölüaçımı, otopsi
nekrotomi: ölü doku çıkarımı
nekroz: doku ölümü
nematod: yuvarlak solucan
nemfoman: erkek düşkünü,
erdelisi
nemfomani: erkek düşkünlüğü,
erdeliliği
neofobi: yenilik korkusu
neonat(e): yenidoğan
neonatal: yenidoğan(la ilgili)
neonatolog: yenidoğan uzmanı
neonatorum: yenidoğan(la ilgili)
neoplastik, neoplazik: ur(la ilgili)

neoplazi, neoplazm: ur
nervus: sinir
net: açık; ağ
nevralji: sinir ağrısı
nevüs: ben
newborn: yenidoğan
nidasyon: yuvalanma
nidus: yuva
nihilizm: hiççilik
niş: oyuk, yuva
nitrifikasyon: nitratlaşma
nitrojen: azot
nod: düğüm, yumru
nodül: düğümcük, yumrucuk
nodüler: düğümcük(le ilgili)
noise: gürültü, parazit
noktüri: gece işemesi
noktürnal asit sekresyonu:
uykudaki asit salgılanması
noktürnal enürez: gece idrar
kaçırma
nomenklatür: adlar dizgesi;
adlandırma
nomogram: eğri
non-: … olmayan, … dışı
nondisjunction: ayrılamama
noninvazif: yayılmayan; girişimsel
olmayan;
nonnutritif: besleyici olmayan
nonpalpabl(e): ele gelmeyen, ele
gelmemek
nonpatojen: hastalığa yol açmayan
nonpolar: kutupsuz
nonproporsiyone(l): orantısız
nonsens: anlamsız
nonsmoker: sigara içmeyen
nonspesifik: özgül olmayan
63
Türkçe Tıp Dili Kılavuzu
nonsupressibl(e): baskılanamayan
normal: olağan
normalizasyon: olağanlaştırma,
normalleştirme
normoaktif: olağan etkinlikte
normoselüler: olağan hücreli,
olağan gözeli
normotonik: olağan derişimli,
olağan gergili
nosiseptif: ağrı iletici
nosiseptör: ağrı almacı; ağrı
alıcısı
nostalji: geçmişe özlem
nosyon: kavram; görüş
notch: çentik
notokord: omurga taslağı
nozokomi(y)al: sağlık hizmetiyle
ilişkili, hastane kaynaklı
nöral impuls: sinirsel uyarı,
sinirsel itki
nöral: sinirsel
nöralji: sinir ağrısı
nörilemma: sinirkılıfı
nörodevelopmental:
sinirgelişimsel
nöroglia: sinirdestek, sinirdolgu
nörojen(ik): sinirsel, sinir kökenli
nöroloji: sinir hastalıkları (bilimi)
nöromusküler: sinir-kas(la ilgili)
nöromusküler junction: sinir-kas
kavşağı
nöropati: sinir hastalığı
nöropsiki(y)atri: ruh ve sinir
hastalıkları
nöroşirürji: beyin ve sinir
cerrahisi, sinir dizgesi
cerrahisi
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

nöroşirürjiyen, nöroşirürjist: obstetrik: doğumbilim; doğum(la

beyin ve sinir cerrahı, sinir ilgili)
dizgesi cerrahı obstetrisyen: doğum uzmanı
nöt(ü)r, nötral: etkisiz, yüksüz, obstrüksiyon: tıkanma; engelleme
yansız obstrüktif: tıkayıcı; engelleyici
nötralizasyon: etkisizleşme; oditoryum: dinleme salonu
etkisizleştirme od(i)yogram: işityazım
nullipar: hiç doğurmamış od(i)yoloji: işitimbilim
numune: örnek od(i)yometre: işitölçer
nüans: ince ayrım od(i)yometri: işitölçüm
nükleer: çekirdek(le ilgili) od(i)yometrik: işitölçümsel
nükleik asit: çekirdek asidi odistile, eau distile: damıtık su
nükleol(us): çekirdekçik odit: dinleyiciler
nükleus: çekirdek oditif, oditör: işitsel
nüks: yineleme odontogenez: diş oluşumu; diş
nütrient: besin, besleyici gelişimi
nütrisyon: beslenme odontoloji: dişbilim
nütrisyonel: beslenme(yle ilgili) ofans: saldırı
nüve: çekirdek ofansif: saldırıya dayalı
oftalmik: göz(le ilgili)
oftalmolog:göz hastalıkları uzmanı
O oftalmoloji: göz hastalıkları bilimi
oftalmolojik: göz hastalıkları(yla
obes, obez: şişman ilgili)
obesite, obezite: şişmanlık oftalmoskop: gözdibi göreci
obje: nesne oftalmoskopi: gözdibi bakısı
objektif: nesnel ointment: merhem
obligatu(v)ar: zorunlu ok(k)üpasyon: uğraşı, iş
oblik: eğik okkült: gizli
obliterasyon: tıkanma oklüzif: kapayıcı; tıkayıcı
oblitere: tıkanmış oklüzyon: kapanma; tıkanma
oblitere olmak: tıkanmak oksidasyon: oksitlenme,
observasyon: gözlem; gözlemleme yükseltgenme
obsesif: takıntılı, takınçlı, oksijenizasyon: oksijenlenme
takıncalı oksiput: baş arkası, kafa ardı
obsesyon: takıntı, takınç, takınca oksitozik: dölyatağı kasıcı
oksiyur: kılkurdu

64

oküler: göz(le ilgili);
olekranon: dirsek çıkıntısı
oligospermi: sperm azlığı
oligüri: idrar azalması
ondülan, ondüle: dalgalı
ondülasyon: dalgalanım,
dalgalanma
onişi: tırnakyatağı yangısı
onkogen, onkojen: kanser geni
onkojen(ik): kanser yapıcı
onkolog: kanserbilim uzmanı
onkoloji: kanserbilim
onore etmek: onurlandırmak
op(p)ortünist(ik): fırsatçı
opak: ışıkgeçirmez, saydam
olmayan
opasite: ışıkgeçirmezlik;
ışıkgeçirmez alan
operabl(e): ameliyat edilebilir
operasyon: ameliyat; işlem
operatör: cerrah; işletmen
oportünist: fırsatçı
opsiyon: seçme, seçenek
opsiyonel: seçmeli
optik: ışıkbilim; göz(le ilgili)
optik kiazma: görme çaprazı
optimal, optimum: en uygun
optimist(ik): iyimser
optometri: görme ölçümü
or(i)jinal: özgün; asıl
oral: ağızdan, ağız yoluyla, ağız(la
ilgili)
orbit: yörünge; gözçukuru
orbita: gözçukuru
orbital: gözçukuru(yla ilgili)
order: istem
organ: örgen
65
Türkçe Tıp Dili Kılavuzu
organik: canlı(yla ilgili)
organizasyon: yapılanma,
düzenleme; örgüt, kuruluş
organizatör: düzenleyici
organize: yapılanmış, düzenlenmiş
organize etmek: düzenlemek,
yapılandırmak
organize olmak: yapılanmak;
örgütlenmek
organizma: örgenlik
organomegali: organ büyüklüğü
orgasm, orgazm: doruklanım,
dorukduyum
orijin: köken
oriküler: kulak(la ilgili)
orofarenks: ortaboğaz, ortayutak
orogastrik sonda: ağız-mide
borusu
orşi(y)ektomi: testis çıkarımı
ortez: düzelteç, düzeltme gereci
ortodonti: diş düzeltimi,
dişdüzeltim bilim
ortodontist: diş düzeltim uzmanı
ortostatik: ayakta(yken) oluşan
oryantasyon: yönelim, uyum
oryante: uyumlu; yönelimli
os: kemik
os(s)ifikasyon: kemikleşme
osilasyon: salınım, salınma,
titreşme
oskültasyon: dinleme
osmotik: geçişmeli, geçişimli
osseöz: kemik, kemiksi
ossikül: kemikçik
osteofit: kemik çıkıntı
osteogenez: kemik oluşumu;
kemik gelişimi
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

osteoid: kemiksi, kemiksi doku overdominans: üstün baskınlık

osteojen(ik): kemik oluşturan,
kemik oluşumu(yla ilgili)
osteoliz: kemik yıkımı
osteomalazi: kemik zayıflaması
osteoplasti: kemik onarımı
osteoporoz: kemik erimesi
ostium: ağız, delik, açıklık
-ostomi: … ağızlaştırımı
otalji: kulak ağrısı
OTC: tezgâh üstü
otistik: içekapanık
otizm: içekapanım
oto-: öz-; kulak(la ilgili)
otoanaliz: özçözümleme
otograft, otogreft: özyama
otoimmünite: özbağışıklık
otoimmünizasyon: özbağışıklanım
otoklav: basınçlı buğuluk
otolog: kendinin
otomasyon: özişlerlik, özdevinim
otomatik: özişler, özdevinimli
otomatizm: özişlerlik, özdevinim
otonom: özerk
otonomi: özerklik
overdi(y)agnoz: tanı aşımı
overdoz: ölçü aşımı, veritaşımı,
aşırı doz
overestimate: abartılı öngörü
overgrowth: aşırı büyüme
overload: yüklenme
overlap: üstüste binme, örtüşme
overriding: at biner (gibi)
overweight: aşırıkilolu
ovoid: yumurta biçiminde
ovum: yumurta
ovülasyon: yumurtlama
ozmotik frajilite: geçirim
dirençsizliği
ozmoz(is): geçişme, geçişim
Ö
ödem: şişki
öfori: aşırı mutluluk
ökaryot: çekirdekli
özefagus: yemekborusu

P
otopsi: ölüaçımı
otorite: yetke; yetkili, uzman
otoskop: kulak göreci p(i)toz(is): sarkma; düşme
otozom: beden kromozomu p.c., post cibum: yemekten
otozomal: beden kromozomuna ait sonra
otör: yazar; uzman PA, posteroanterior: arka-ön
outflow: çıkış pacemaker: atım düzenleyici; kalp
outlet: çıkış yolu pili
outpatient: ayaktan hasta paf, puff: püskürtme
output: çıktı pager: çağrı aygıtı
ovarium, over: yumurtalık paging: çağrı
over-: aşırı-

66
 Türkçe Tıp Dili Kılavuzu

pake: paket paramnezi: bellek karışıklığı

pakimenenjit: dura yangısı parankim(a): özekdoku
palat: damak parankimatö(z): özekdokusal
palmar: el ayası, el ayası(yla) ilgili paraparezi: altyarı güçsüzlük
palör: solgunluk, solukluk parapleji: altyarı inme
palpabl(e): ele gelen paravertebral: omur yanında
palpasyon: elle inceleme parazit: asalak
palpe etmek: elle yoklamak parazitik: asalak(larla ilgili)
palpitasyon: çarpıntı parazitoloji: asalakbilim
palsi: felç pareneal: mevsimsel
palyasyon: hafifletme, azaltma parenteral: sindirim dizgesi dışı
palyatif: belirti azaltıcı yoldan
pan-: tüm- parestezi: karıncalanma
panari(s): (parmakta) dolama parezi: hafif inme
pandemi: tümsalgın parite: denklik, eşitlik; eşlik;
pandemik: tümsalgın(la ilgili) doğurulan çocuk sayısı
panel: açık oturum; kurul; paroksizm: azıtım, saldırı; nöbet
panik: ürkü paroksismal: nöbet biçiminde
pano: duyuru tahtası paroniş(i)ya: (parmakta) dolama
panorama: görünüm parotis: kulakaltı bezi
paper: yayın parsiyel: kısımsal
papil(l)er: memebaşımsı; part time: yarı zamanlı
memebaşı(yla ilgili); parmaksı partikül: tanecik, parçacık
çıkıntılı partisyon: bölme, parçalama;
papilla: memebaşı; parmaksı bölünme
çıkıntı partner: eş
papül: kabartı parturisyon: doğurma
papüler: kabartılı partus: doğum
par(i)(y)etal: yan; çepere ait pasaj: geçiş; geçit; bölüm
para-: yan, yanında pasif: etkin olmayan, edilgen
paradoks: çelişki pasif immünite: edilgen bağışıklık
paralel: koşut pasif immünizasyon: edilgen
paralitik: inmeli, felçli bağışıklama
paralize etmek: felç etmek password: şifre, parola
paralizi: inme, felç patensi, patency: açıklık
paramedi(y)an: orta çizgi yanı patent: açık (damar)
parametre: değişken, değiştirgen

67
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi
patern: örüntü, örnek, desen,
düzen
paternal: babasal; babaya ait
pathway, petvey: yol, yolak
-pati: ... bozukluğu, ... hastalığı
patient: hasta
patogenez, patojenez: hastalık
oluşumu
patognom(on)ik: tanı koydurucu
patojen: hastalık etkeni;
hastalığa yol açan
patojenik: hastalığa yol açan
patoloji: hastalık; hastalık bilimi
patolojik: hastalığa ait; hastalık
bilimi(yle ilgili)
pause: duraklama, durdurma
pausiartiküler: az eklemi tutan
peak, pik: doruk, tepe
pedi(y)atr(ist): çocuk hekimi
pedi(y)atri: çocuk hekimliği
pedi(y)atrik: çocuk hekimliği(yle
ilgili); çocuk(la ilgili)
pedigri: soyağacı
pediküloz(is): bitlenme
pedodonti: çocuk diş hekimliği
pedodontist: çocuk diş hekimi
pedontoloji: çocuk diş hekimliği
peeling: soyum, soyulma
pektus ekskavatum: kunduracı
göğsü
pektus karinatum: güvercin göğsü
pelvis: leğen, leğen kemiği
penetran: delici, içeri geçen, içeri
giren
penetrans: gen etkinliği
penetrasyon: delip girme, içine
işleme
68
pens: tutaç
pentaloji: beşli bozukluk
peptik: sindirimsel
perforan: delici
perforatör: delgeç
per os: ağızdan
per(i)yod, per(i)yot: dönem;
devir; aybaşı; süre
periyodik: süreli yayın
percent, persent: yüzde
percentage: yüzde oranı, yüzdelik
perforasyon: delinme
performans: verim; başarım;
gösteri
perfüzyon: sıvı içitimi
peri-: çevresinde, yakınında
peri(y)ost: kemikzarı
perianal: anüs çevresi
perifer: çevre
periferal, periferik: çevresel,
çevre(yle ilgili)
periferik yayma: kan yayması
perikard: kalpzarı
perikardiyal: kalpzarı(yla ilgili)
perikardiyal knock: kalpzarı
vurusu
perinatal: doğum zamanıyla ilgili
peristaltik: sağınımsal
peristaltizm: sağınım, itici kasılım
periton: karınzarı
peritoneal: karınzarı(yla ilgili)
peritonit: karın zarı yangısı
perivasküler: damar çevresi(yle
ilgili); damar çevresinde
periyodik: dönemsel; süreli yayın
periyodisite: dönemsellik
periyot: dönem
 Türkçe Tıp Dili Kılavuzu

perkütan: deri yoluyla pilül: hapçık

perleş: dudakkıyısı çatlağı pinositoz: hücresel içme
perlingual: dil yoluyla pireksi: ateş
permanen(t): kalıcı, sürekli pirojen(ik): ateş oluşturan, ateş
permeabilite: geçirgenlik yükseltici
permeabl(e): geçirgen pitoresk: gözalıcı, resimsi
permisif: izin verici pitoz(is): düşüklük
pernazal: burun yoluyla pituiter gland: hipofiz bezi
pernisiyö(z): kötücül, azılı piyo-: irinli, irin ...
peroral: ağızdan, ağız yoluyla piyojen(ik): irinlenme yapan,
peros: ağızdan irinyapan
perpendiküler: dikey, dik placebo, plasebo: etkili özdeği
persantil, persentil: yüzdelik bulunmayan, aldanca
perseküsyon: eziyet, zulüm, plain film: düz film
işkence plan: düzlem; tasar
perseküte olmak: acı çektirmek planar: düzlemsel
persent: yüzde planlamak: tasarlamak
persepsiyon: algı; algılama plasenta: döleşi, eş
persistan: kalıcı; direngen plaster: örtkal
persistans: kalıcılık plasti: onarım
personalite: kişilik platelet: trombosit, kan pulcuğu
personel: çalışan(lar), görevli(ler) plato: düzlük
perspektif: bakış açısı, görüş plato konsantrasyonu: kararlı
açısı durum derişimi
perspirasyon: terleme plazma: kansıvı
pertus(s)is: boğmaca pleksus: ağ
pes planus: düztaban pleomorfik: çokbiçimli, yapısal
pes(s)imist(ik): kötümser çeşitlilikte
pestisit: böcekkıran pleomorfizm: çokbiçimlilik
petit: küçük pleositoz: göze artımı, hücre
PhD, Ph.D.: doktora artımı (beyin omurilik
pigment: renkveren sıvısında)
pik: doruk pletore: kan bolluğu; doluluk,
pika: toprak yeme bolluk
pili: kıvrımcık plevra: akciğer zarı
pilot çalışma: ön çalışma, örnek plevral: akciğer zarı(yla ilgili)
uygulama plika: kıvrım, büklüm

69
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi
plika vokalis: sesteli
plonjan: dalan
plörezi: akciğer zarı yangısı
plug: tıkaç
pneum-, pneumo- ; pneumato-:
hava-, gaz- ; akciğer-
pnömatizasyon: havalanma
pnömoni: akciğer yangısı, zatürre
-po(i)ez(is): ... oluşum(u)
pointer: göstergeç; imleç
poison: zehir
pol(l)usyon: kirlenme
pol: kutup
polar: kutuplu, kutupsal
polarite: kutupsallık
polarizasyon: kutuplaşma
polemik: sert tartışma
polen: çiçek tozu
poli-: çok-; aşırı-
polidaktili: çokparmaklılık
polidipsi: aşırı su içme
polifaji: aşırı yeme
poliform: çokbiçimli
poligami: çokeşlilik
poligenik: çokgenli
polikistik: çokkesecikli
poliklinik:
polimer: çok parçalı birleşik
polimerizasyon: polimerleşme
polimorf: çokbiçimli
polimorfizm: çokbiçimlilik;
çeşitlilik
polimorfonükleer: parçalı
çekirdekli
polinükleer: çokçekirdekli
polio(miyelit): çocuk felci
polip: mukoza uru
70
polisitemi: alyuvar artımı
poliüri: çok işeme
polivalan: çokdeğerli(kli)
pollaküri: sık işeme
pomad, pomat: merhem
ponksiyon: delme
ponksiyon lomber: beldelimi
popliteal: diz ardı(yla ilgili)
popülasyon: topluluk, toplum
popüler: sevilen, gözde
por: gözenek
porsiyon: parça, kısım
port(a): kapı, giriş
portabl: taşınabilir, taşınır
portal: kapı(yla ilgili), giriş
portatif: taşınır, taşınabilir
portör: taşıyıcı
post-: ... sonrası
postefektif:
postenfeksiyöz: enfeksiyon
sonrası
posterior: arka
posterolateral: arka-yan
posteromedian: arka-iç
postgraduate: mezuniyet sonrası
postload: ardyük
postmatür: geçdoğan
postmenopozal: yaşdönümü
sonrası(yla ilgili)
postmenstrual: adet sonrası
postmortem: ölüm sonrası
postnatal: doğum sonrası
postop(eratif), postoperatuvar:
ameliyat sonrası
postpartum: doğum sonrası
postprandial: yemek sonrası
postprosesing: işlem sonrası

postterm, post-term: geçdoğan
posttranskripsiyonel: yazılım
sonrası
posttranslasyonel: çeviri sonrası
posttransplant: aktarım sonrası
postulat, postülat: önerme
postür: duruş
postvital: ölürölmez
postvoiding: işeme sonu
postvokasyonel: konuşma sonrası
posyon: şekerli içinti
potans, potens: güç; cinsel güç
potansiyel: gizil; gizilgüç; olası;
gerilim
potent: güçlü, etkili
powder: toz
pozisyon: konum
pozisyonel: konumsal
pozisyonlamak: yerleştirmek
pozitif: olumlu; var
pozitifleşme: varolma, belirme
pozoloji: ölçübilim, düzebilim
pragmatik: yararcı
pragmatizm: yararcılık
pratik: uygulama, uygulamalı;
kolay
pre-: ... öncesi
preadult: erişkin öncesi
prebiyotik: canlılık öncesi
prediksiyon: öngörü, öngörme
prediktif: öngörüsel
prediktif değer: öngörme değeri
prediktör: öngörücü
predispozan: zemin hazırlayan,
yatkınlaştıran, eğilimli kılan
predispoze: yatkın, eğilimli
71
Türkçe Tıp Dili Kılavuzu
predispozisyon: yatkınlık
predominant: üstün, en üstün
preemptif: erken dönemde
pregnansi: gebelik
pregnant: gebe
preikterik: sarılık öncesi
preimplantasyon: yerleştirme
öncesi
preklinik: klinik öncesi; belirtiler
öncesi
prekordiyal: yürekönü(yle ilgili)
prekordiyum: yürekönü
prekürsör: öncül; ön madde
preliminar, preliminer: başlangıç,
giriş
preload: önyük
prematür(e): erkendoğan
prematür(e) atım: erken atım
premedikasyon: önsağaltım
premenstrüel: aybaşı öncesi
premorbid: hastalık öncesi
prenatal: doğum öncesi
prensip: ilke
preoperatif: ameliyat öncesi
preparasyon: hazırlama
preparat: hazır ilaç; inceleme için
hazırlanmış nesne
prepisyum: sünnet derisi
presipitasyon: çökelme
presipitat: çökelti, tortu
presipite etmek: çöktürmek
prestij: saygınlık
preterm: erkendoğan
pretransplant: aktarım öncesi
prevalan(t): yaygın
prevalans: yaygınlık
prevantoryum: önleyimevi
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

preventif: koruyucu, önleyici profilaktik: önkoruyucu,

prezentasyon: sunum; geliş korunmayla ilgili, önleyici
(doğumda) proforma fatura: teklif mektubu,
prezente etmek: sunmak önerilen fatura
prezervatif: penis kılıfı, kaput; progeni: soy
koruyucu progenitör: ata; öncül
primer: ilk, başlangıç; birincil; prognostik: önbilisel, öngörümsel,
başlıca, temel kestirimsel
primigravid: daha önce bir kez prognoz: önbili, öngörüm, kestirim
gebe kalmış program: izlence
primipar: bir doğum yapmış progres: ilerleme; izlem
primitif: ilkel progres(s)if: ilerleyici
primordi(y)al: taslaksal; ilkel progresyon: ilerleme, gelişme
primordiyum: taslak (organ) proje: tasarım
print: baskı projeksiyon: çıkıntı; yansıtma;
pro-: önce, önünde izdüşüm
pro re nata: gerekirse, duruma projektil: fışkırır tarzda;
göre fırlatılan
prob(e): başlık; sonda, boru; prokaryot: ilkel çekirdekli
tanımlayıcı (genetik) proksimal: yakın, yakınsal
proband: ilk hasta prolapsus: sarkma
probe etme: sondalama proliferasyon: çoğalma
problem: sorun prolifere olmak: çoğalmak
proçes, proses: süreç, işlem prominensia: çıkıntı
prodrom: önbelirti, ön promontorium: çıkıntı
prodromal: öncü, önbelirti(lerle promosyon: yükselme, ilerleme;
ilgili) tanıtım
pro-drug: ön-ilaç promotor: kurucu, geliştiren
prodüksiyon: üretim pron(e): yüzükoyun
prodüktif: verimli proof: önbaskı
prodüktivite: verimlilik proofreading: sondüzeltme
profesyonel: mesleki; uzman proptoz: öneçıkım
profil: biçim; döküm; yandan proptotik: öneçıkık
görünüş proporsiyon: orantı
profilaksi: önkoruma, korunum, proporsiyone(l): orantılı
koruyucu sağaltım propositus: ilk hasta
propriyoseptif: derin duyusal

72

propriyoseptör: özdurum algıcı
prosedür: işlem
proses: işlem
prosessus: çıkıntı
prospektif: ileriye dönük
prospektüs: tanıtmalık
prostrasyon: bitkinlik
proteksiyon: koruma, korunma
protez: takma
proto-: ilk-; tek-
prototip: ilkörnek
protokol: tutanak; yöntem; resmi
davranış kuralları
prototip: ilkörnek, örnek
protrüde: çıkıntı oluşturmuş;
dışarı uzanmış
protrüzyon: çıkıntı
provokasyon: uyarma, kışkırtma
provokatif, provokatör: kışkırtıcı
provoke etmek: kışkırtmak,
uyarmak
pruf, proof: önbaskı, deneme
basımı; dayanıklı
prürit(is): kaşıntı
psikanalist: ruh çözümleyici
psikanaliz: ruh çözümleme
psikiyatr(ist): ruh hekimi
psikiyatri: ruh sağlığı
psikiyatrik: ruh hekimliği(yle
ilgili)
psikojen(ik): ruhsal kökenli
psikolojik: ruhsal
psikomotor: ruhdevinimsel;
tindevinimsel
psikopat: ruh hastası
psikopati: ruh hastalığı
psikosomatik: ruhsal-bedensel
73
Türkçe Tıp Dili Kılavuzu
psikotrop: ruhsal etkin
psikoz: akıl hastalığı, çıldırı
psişik: ruhsal
psödartroz: yalancı eklem
psödo-: yalancı ...
psödogestasyon: yalancı gebelik
psödopod: yalancı ayak
psödotümör: yalancı ur
psöriazis: sedef hastalığı
puberte: ergenlik
puberte prekoks: erken ergenlik
puberte tarda: gecikmiş ergenlik
pudra: toz
puerperal: lohusalık(la ilgili)
pulmoner: akciğer(le ilgili)
pulpa: öz, dişözü, parmak ucu
pulsatil: atımlı; dizemsel, ritmik
puls(us), pulsasyon, pulse: atım,
vuru, nabız
pulse oksimetre: oksijenölçer
pulverizatör: püskürteç;
tozpüskürtücü
punç, punch: delgeç, delgi
punktat: benekli, noktalı, noktasal
punktur(e): delme
pupil(la): gözbebeği
purgatif: sürgen, bağırsak
boşaltıcı
pü(y): irin
pür: arı, saf
pürifikasyon: arıtım, arılaştırım
pürtrefiye: kokuşmuş
pürülan: irinli
pürülans: irinlenim
püstül: irinli kabarcık, irinli sivilce
pütrefaksiyon: kokuşma, çürüme
püy: irin
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

rapidly progres(s)if: hızlı

ilerleyici
rapor: yazanak
R rapor etmek: bildirmek
rasyo, ratio: oran
rabies: kuduz rasyonalize etmek: akla
radikal: kökten; köktenci; kök(le uydurmak; kılıf uydurmak
ilgili) rasyonel: akılcı
radikalizm: köktencilik raş, rash: döküntü
radiks: kök rat: sıçan
radiküler: kök(le ilgili); kökçük(le rate: oran, hız, orantı
ilgili) re-: yeniden-
radyal: ışınsal reabsorpsiyon: geri emilim
radyasyon: ışıma, ışınım, ışın reagent: ayıraç
saçma reaksiyon: tepki; tepkime
radyolog: radyoloji uzmanı, reaktan: tepken, tepkimeye
ışınbilim uzmanı katılan
radyoloji: ışınbilim reaktif: tepkili, tepkisel; ayıraç
radyoopak: ışıngeçirmez reaktivite: tepkililik, tepkisellik
radyoopasite: ışıngeçirmezlik realistik: gerçekçi
radyorezistan: ışındirençli realite: gerçeklik
radyosensitif: ışınduyarlı realizasyon: gerçekleştirme; kılıf
radyoterapi: ışın sağaltımı uydurma
rafine: arı, saf; ince reanimasyon: canlandırma,
rafine etmek: arılaştırmak, diriltme
saflaştırmak, arıtmak rebound: geri tepme, geri sekme;
ral: çıtırtı yansıma
ramifikasyon: dallanım receiver: alıcı
random(ize): rastgele, gelişigüzel recover: iyileşme, düzelme,
randomizasyon: rastgeleleştirme toparlanma
range: aralık recumbant: yatar
rant: haksız kazanç redistribüsyon: yeniden dağılım
rantabl(e): verimli reduplikasyon: ikileme
rapel: pekiştirme redüksiyon: indirgeme,
rapid eye movement: hızlı göz indirgenme; azaltma, azalma
hareketi redüktan: indirgen, indirgeyici;
azaltıcı

74

reel: gerçek
reentry: yenidengiriş
referans: kaynak
referans noktası: çıkış noktası;
karşılaştırma noktası
refere etmek: kaynak göstermek;
göndermek
refleks arkı: tepke döngüsü
refleks: tepke
refleksiyon: yansıma
reflektör: yansıtıcı
reflü: gerikaçış, geriakış,
reform: düzeltme, iyileştirme
reformasyon: biçimlendirme
refraksiyon: kırılma, kırma
refrakter: yanıtsız, tepkisiz,
dirençli
refrakter per(i)yot: duyarsız
dönem
refresh: tazelemek, yenilemek
refüze etmek: geri çevirmek
registrasyon: kayıt
registri, registry: kayıt sistemi;
kayıtlık
regl: aybaşı
regresif: gerileyici
regresyon: gerileme
regülarite: düzenlilik
regülasyon: düzenleme, ayarlama
regülatör: düzenleyici
regüle: ayarlı, denetim altında
regüle etmek: ayarlamak,
düzenlemek
regüler: düzenli
regürjitasyon: geri gelme,
gerikaçış
75
Türkçe Tıp Dili Kılavuzu
regürjite olmak: geri gelmek,
geri kaçmak
rehabilitasyon: esenlendirme
reinforsment: güçlendirme
rej(i)yonal: bölgesel
rejeksiyon: atılım, reddetme
rejenerasyon: yeniden oluşma,
yenilenme
rejenere olmak: yeniden oluşmak,
yenilenmek
rejim: perhiz; yönetim biçimi;
uygulama biçimi
rekalsifikasyon: yeniden
kireçlenme
rekombinan(t): yeniden
yapılanmış, yeniden
düzenlenmiş
rekombinasyon: yeniden
düzenlenme
rekonstrüksiyon: yeniden yapım,
yeniden yapılandırma
rekonstrüktif: yeniden yapım(la
ilgili)
rekord: kayıt, tutanak
rektal: rektum(la ilgili), göden
yoluyla
rekür(r)en: yineleyen
rekür(r)ens: yineleme
relaksan: gevşetici
relaksasyon: gevşeme, gevşeklik
relaps, rölaps: depreşme,
alevlenme
relatif, rölatif: göreceli, göreli
release: salma, açığa çıkma,
salıverme
remisyon: azalma, gerileme,
iyileşme
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi
remittan: kesikli, oynak
remnant: kalıntı
renal: böbrek(le ilgili)
reparasyon: onarım
repetetif (-itif): yinelenen
replasman: yenileme, yerine
koyma; yenisiyle değiştirme
replikasyon: eşlenme
replikatif: eşlenme(yle ilgili)
replike olmak: eşlenmek
repres(s)ör: baskılayıcı
represyon: baskılama, baskı
reprezant: tanıtımcı
reprezentasyonel: temsil edici
reprint: ekbaskı
reprodüksiyon: üreme, çoğalma;
çoğaltım
reprodüktif: üreme(yle ilgili)
repulsiyon: itme; geri tepme
research: araştırma
reseptivite: alabilirlik, alırlık
reseptör: alıcı, almaç
reses(s)if: çekinik
resessus, resses: çukur,
çukurcuk, girinti
resiprokal: karşılıklı
respirasyon: solunum
respiratu(v)ar: solunumsal,
solunum(la ilgili)
respiratuvar arrest: solunum
durması
respons: yanıt
rest: dinlenme; artık, kalıntı
rest(i)riksiyon: kısıtlama,
sınırlama
restless: huzursuz
restorasyon: onarım
76
restriktif: kısıtlayıcı, sınırlayıcı
resusitasyon: canlandırma
retansiyon: birikme, birikip
kalma, toplanıp kalma; tutma;
tutulma
retard: uzun etkili
retardasyon: gerilik; gecikme
retarde: geri (kalmış)
retikulum: ağcık
retiküler: ağsı, ağ(la ilgili)
retina: ağkatman
retraksiyon: çekilme, büzülme;
çekinti, büzüşme
retro-: … arkası
retrofaringeal: yutak arkası
retrograd: ters yönde, geriye
doğru
retrokaval: ana toplardamar
arkası(yla ilgili)
retronazal: burun arkası(yla ilgili)
retroperitoneal: karınzarı
arkası(yla ilgili)
retrospektif: geriye dönük
retroversiyon: geriye dönüklük
retrovert: geriye dönük
reuptake: gerialım
reusabl(e): yeniden kullanılabilir
revers: ters
reversibilite: tersinirlik
reversibl: tersinir, geri
dönüşümlü
reversiyon: geri dönüşüm
review: derleme; gözden geçirme
revir: bakım odası, bakımlık
revival: diriltme, canlanma
revizyon: düzeltme; gözden
geçirme
 Türkçe Tıp Dili Kılavuzu

rezeksiyon: kesme, kesip çıkarma ruminasyon: derin düşünme; geviş

rezektabl(e): kesip çıkarılabilir getirme
rezerv: yedek rutin: alışılagelen
rezervuar: biriktirici, havuz; rüptür: yırtık, delinme, kopma
kaynak rüptürabl(e): yırtılabilir
rezidü(el): artık, kalıntı rüptüre olmak: yırtılmak
rezistan: dirençli
rezistans: direnç
rezolüsyon: çözünürlük; çözülme;
düzelme
S
rezonans: titreşim saber-sheath: kılıç kını
rezorpsiyon: emilim; eriyip sabite: katsayı
dağılma sac, sak: kese; torba
Rh, eraş: Re-he sadist: elezer
rigor: katılık sadizm: elezerlik
rigor mortis: ölü katılığı sadomazoşist: elözezer
rijid: katı, sert sadomazoşizm: elözezerlik
rijidite: katılık sagital: ön-arka dikey
ring: halka sak: kese
risivır, receiver: alıcı sakkül: kesecik
risk: tehlike sakrifiye etmek: öldürmek
ritim, ritm: dizem sakrum: kuyruksokumu kemiği
rod: çomak (basil) sakşın, suction: emme
rodent: kemirgen saline: tuzlu çözelti
rol: görev saliva: tükürük
ronkus: hırıltı salivasyon: tükürük salgılanması
roseola infantum: altıncı hastalık salvaj, salvage: kurtarma
rotasyon: dönme sampling, sempling: örnekleme
rotasyonel, rotasyoner: dönmeli; sanatoryum: sağaltımevi
rotatu(v)ar: dönüşlü; döner sanitasyon: sağlık koruma, sağlık
rubella: kızamıkçık hizmeti
rubelliform: kızamıkçık benzeri santral: merkez
rubeola: kızamık santrifüj: ayrıştırım aygıtı
rudimanter: gelişmemiş, güdük santrifüje etmek: ayrıştırmak
kalmış; körelmiş saplement: ek
rule out (R/O): dışlamak saponifikasyon: sabunlaşma
saprofit, saprofitik: çürükçül

77
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

sarî: bulaşıcı sekreter: yazman, yazıcı

sarkastik:
sarkoid, sarkomatoid: sarkomsu
satellit(e): uydu
sature, satüre: doymuş, doygun
satürasyon: doygunluk, doyma
scatter: saçılma
screen(ing): tarama
sebore: aşırı yağlanma (deri)
seboreik: yağ salgısı(yla ilgili)
second look: ikinci değerlendirme
sedanter: oturgan
sedasyon: yatışma, yatıştırma
sedatif: yatıştırıcı
sedatize etmek: yatıştırmak
sedimanter: tortul
sediment: çökelti, tortu
sedimentasyon: çökelme, çökelim,
çökeltme, tortulaşma
seeding: ekim, ekilme
sefalik: baş(la ilgili)
segment: bölüt, kesim
segmentasyon: bölütlenme,
bölütleme
segregasyon: ayırma, ayrı tutma
seizure: nöbet
sekans: dizi, sıra
sekel: izik, hastalık kalıntısı,
kalansorun
sekestr(um): ölükemik
sekestrasyon: ayrıklaşma,
ayrıkalma
sekonder: ikincil
sekresyon: salgı; salgılama,
salgılanma, salgılanım
sekreta: salgılar
sekrete etmek: salgılamak
sekreterya: yazı işi; resmi kurul;
yazman
seks: cinsiyet, cinsellik
seksi(y)o: açım(lı doğurtma)
seksiyon: bölüm
seksoloji: eşeybilim
seksüalite: eşeysellik, eşeylilik
seksüel: cinsel, eşeysel
sektör: kesim, bölge
seküriti, security: güvenlik
-sel: -keseleşimi; -şişmesi
sel(l)üler: hücresel, gözesel
seleksiyon: seçilim; seçme
selektivite: seçicilik
self assesment: kendini
değerlendirme
self-limited, self limiting:
kendini sınırlayan, kendisini
kısıtlayan
self medikasyon: kendi kendini
tedavi
self-care: özbakım
sella tursika, sella turcica: Türk
eyeri
sembi(y)otik, simbi(y)otik:
ortakyaşar; ortakyaşamsal
sembi(y)oz(is), simbi(y)oz(is):
ortakyaşam
sembol: simge
sembolize etmek: simgeleştirmek
semen: ersuyu
semi-: yarı-, yarım-
semilunar: yarımaysı
seminal: ersıvısal, ersıvı(yla ilgili)
semipermeabl(e): yarıgeçirgen

78
 Türkçe Tıp Dili Kılavuzu

semisirküler: yarım daire sentripetal: çevreden merkeze

biçiminde sentromer: birincil boğum
semiyoloji: belirtibilim separasyon: ayrılma, ayırma,
sempati: yakınlık, sevimlilk ayırım
sempatik: sevimli, cana yakın separatör: ayırıcı
sempozyum: tartışılı oturum septa: arabölmeler
semptom: belirti septasyon: bölmelenme
semptomatik: belirtili; belirti(yle septik: bulaşlı
ilgili) septum: arabölme
semptomatoloji: belirtiler; serebellar: beyincik(le ilgili)
belirtiler bilgisi serebellum: beyincik
sendrom: hastalık, belirgi serebral konküzyon: beyin
senil: yaşlılık(la ilgili) sarsıntısı
senilite: yaşlılık serebral korteks: beyin kabuğu
senkop: baygınlık serebral: beyin(le ilgili)
senkron(ize), senkronik:eşzamanlı serebrospinal: beyin-omurilik(le
senkronizasyon: eşleme; ilgili)
eşzamanlama serebrum: beyin
sens: anlam; anlamlı; duyu seremoni: tören
sensasyon: duyum seri: dizi; hızlı; art arda
sensibıl: duyarlı seroloji: kansu incelemesi
sensibilite: duyarlık serolojik: kansu(yla ilgili)
sensibilizasyon: duyarlama, seröz: kansulu
duyarlanma seröz membran: kayganzar
sensitif: duyarlı sertifika: yeterlik belgesi
sensitivite: duyarlık serum: kansu
sensitizasyon: duyarlama, serumen: kulak kiri
duyarlanma servikal: boyun(la ilgili); dölyatağı
sensoriyel: duyumsal boynu(yla ilgili)
sensör: algılayıcı, duyaç servikal lordoz(is): ense çukuru,
sensörinöral: sinirduyusal boyun yayı
sensus: duyu serviks: boyun; dölyatağı boynu
sentetik: yapay servis: koğuş
sentez: yapım, bireşim sesil: sapsız
-sentez: -delimi sestod: yassı solucan, şerit
sentrifugal: merkezden çevreye set: takım
sentrifügasyon: ayrıştırma

79
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi
sezaryen, sezaryen sekşın
(C/S): açımlı doğurtma
sfigmomanometre:
kanbasıncıölçeri
sfinkter: büzgeç, büzgen (kas)
s(i)katris: yaraizi
s(i)katrisiyel: yaraizi(yle ilgili)
s(i)katrizan: yara kapayıcı
sibernayf, cyberknife: uzay
bıçağı
sibilan: ıslık sesi
sibling: kardeş
sickle cell anemi: orak hücreli
kansızlık
sifiliz: frengi
sign: belirti, bulgu, im
significant: anlamlı, önemli
siklik: halkasal; döngüsel,
çevrimsel
siklus: çevrim, döngü
sil(i), silia: kirpik, kirpikler
simbiyoz(is): ortakyaşam
simetri: bakışım
simetrik: bakışımlı
simple: yalın, basit
simülasyon: benzetim
simültane: anında, eşzamanlı
sin-: bitişik, yapışık, kaynaşık
sinaps: kavşak
sinapsis: eşleşme
sinartroz: oynamaz eklem
sindaktili: yapışık parmaklılık
sinerji: eşetkinlik, görevdeşlik
sinerjik: eşetkin, görevdeş
sinestezi: duyum ikiliği
sineşi: yapışıklık, yapışma
sinister, sinistra: sol, soldaki
80
sinonim: eşanlamlı
sinovi(y)a: oynak sıvısı, eklem
sıvısı
sinovi(y)al membran: oynakzarı,
eklemzarı
sintilasyon: parıldama
sinüs: boşluk
sinyal: im, işaret
sirkadiyen ritm: günlük dizem
sirkumsizyon: sünnet
sirkülasyon: dolaşım
sirküler: çembersel; duyurum;
genelge
sirop: şekerli sıvı ilaç
-sis: ... hastalığı
sistem: dizge
sistematik: sistemli, dizgesel
sistemik: dizgesel, yaygın, tümsel
sistern: sarnıç
-sit: -göze(si)
sitasyon: kaynak gösterimi, atıf
site (sayte) etmek: kaynak
göstermek
sitogenetik: göze kalıtımbilim;
göze kalıtımbilim(le ilgili)
sitogenez: göze oluşumu
sitoloji: gözebilim, hücrebilim
sitopeni: göze azalımı, hücre
azalımı
sitoplazma:göze sıvısı, hücre sıvısı
sitostatik: hücre durdurucu, göze
durdurucu
sitotoksik: hücre zararlı, göze
zararlı
situs: yer, durum
situs inversus: ters yerleşim
siyanoz: morarma
 Türkçe Tıp Dili Kılavuzu

skabies: uyuz solubl(e): çözünür

skala: dizi, sıra; yelpaze; solüsyon: çözelti, eriyik
gösterge çizelgesi; ölçek solüt: çözünen
skalp: kafa derisi, saçlı deri solvent: çözücü
skapula: kürekkemiği somatik: bedensel
skar: yaraizi; nedbe somnambül: uyurgezer
skarlatin(a): kızıl somnambülizm: uyurgezerlik
skarlatiniform: kızılımsı somnipati: uyku bozukluğu
skatris: yaraizi; nedbe somnolans: uyuklama
skatrizan: nedbeleştirici somnus: uyku
skavenger: süpürücü, temizleyici sonda: boru, dalgı
sken(ing), scanning: tarama sosyal: toplumsal
skenır, scanner: tarayıcı sosyalizasyon: toplumsallaştırma;
skenogram: kılavuz görüntü toplumsallaşma
skip: atlama; sıçrama sosyoloji: toplumbilim
skleroz(is): sertleşme, sertlik sömester: yarıyıl
sklerozan: sertleşimli; sörfeys, surfeys, surface:
sertleştiren yüzey
skolyoz: omurga eğriliği, spastik: aşırıkasılımlı,
yaneğrilik süreklikasılımlı, kasınık
skor: puan, değer spastisite: aşırıkasılım, sürekli
skorlama: puanlama, kasılım
değerlendirme spatial: uzaysal
skotom: görme boşluğu, kör bölge spatül(a):
skuam: kepek spazm: kasılım
skuamoz, skuamöz: kepekli; yassı spazmodik: kasılımlı
slayt: saydam; cam spazmolitik: kasılım çözen
slayt görüntüsü: yansı spazmoliz: kasılım çözülmesi
slice: kesit species, spesies: tür, türler
slow release, SR: yavaş salıveren spektrum: yelpaze
smear, smir: yayma spekulum: gözgü, ayna
sofistik(e): karmaşık, ayrıntılı; spekülasyon: kurgu; dayanaksız
deneyimli görüş
software: yazılım spekülatif: kurgusal
solid: katı, tıkız speküle etmek: kurgulamak
soliter: tek sperm: ergöze
solubilite: çözünürlük spermatik kord: ersuyu borusu

81
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

spermatozoa, spermatozoon, spray, sprey: püskürtme;

spermatozoit: ergöze serpinti
spesifik: özgül; özgü sputum: balgam
spesifik gravite: özgül ağırlık stab, ştab: genç akyuvar, çomak
spesifikasyon: ayrıntılarıyla stabil angina (pektoris): kararlı
tanımlama göğüs ağrısı
spesifiye olmak: özgülleşmek, stabil: kararlı, dengeli; durağan
özelleşmek stabilite: kararlılık, denge
spesivite: özgüllük staff: çalışan, çalışanlar (sürekli)
spesiyal: özel stage: evre
spesiyalite: özellik staghorn: geyikboynuzu
spesiyalizasyon: uzmanlaşma, staging: evreleme
özelleşme stagnasyon:
spesmen, speysmen: örnek stain: boya
spikül: iğnemsi staining: boyama
spina bifida: ayrık omurga standardize etmek: örnekölçüye
spinal: omurga(yla ilgili) ayarlamak, ölçünlemek
spinal kord: omurilik standart: örnekölçü, ölçün
spindıl, spindle: iğsi stapez: üzengi
spinöz: dikensi; stapler: bas-dik, zımba
spiral: sarmal; dölyatağı içi araç star: yıldız
splanknik: starvasyon: açlık
splenektomi: dalak çıkarımı start: başlama, çıkış
splenik: dalak(la ilgili) stasyoner: durağan, devinimsiz
splenomegali: dalak büyümesi, statement: deyim; tümce; belge
dalak büyüklüğü statik: durağan
splint: süyek, sabitleme sargısı -statik: ... durduran
split: yarık statü: durum, mevki; toplumsal
spondiloz: omur kaynaşması; durum
omuryozlaşması statüko: süregelen durum
spongiyöz: süngerimsi staz: yavaşlama; göllenme
sponsor: destekçi -staz (son ek): ... durması, ...
sponsorluk: destekçilik durgunluğu
spontan: kendiliğinden steatore: yağlı dışkı, yağlı sürgün
sporadik: tek tük steatoz: yağlanma (iç organlarda)
spot: nokta; benek; leke stem cell: kökhücre
spotted: benekli stenoz: darlık

82
 Türkçe Tıp Dili Kılavuzu

step: basamak, adım striasyon: çizgilenme; çizgililik

stepkak: musluk stridor: ıslık sesi, ötme sesi,
steril: kısır; arınık, arınmış üflük
sterilite: kısırlık; arınım striktür: daralma
sterilizasyon: kısırlaştırma; strip: şerit
arındırma strok(e): inme, felç
sterilizatör: arındırıcı strok(e) volüm: atım hacmi
sterilize etmek: kısırlaştırmak, stroma: destekdoku
arındırmak struma: guatr
sternum: göğüs kemiği strüktür: yapı
stetoskop: dinleme aygıtı strüktürel: yapısal
steyçleme, stageleme: evreleme study: çalışma
stick, stik: çubuk, şerit stump: güdük
stil: biçem stupor: yarıbilinçlilik, uyuşukluk,
stile(t): kılavuz tel uyuklama
stillborn: ölüdoğan stutter: kekeme, kekemelik
stimulus, stimülüs: uyarı sub-: -altı
stimülan: uyarıcı subakut: yeğinaltı
stimülasyon: uyarım subdural: dura altı(yla ilgili)
stimülatör: uyarıcı subdural tap: dura altından sıvı
stimüle: uyarılmış alma
stoma: ağız subfebril: hafif ateşli
-stomi: ... ağızlaştırmak subject: konu; birey
stoplamak: son vermek, subjektif: öznel
durdurmak subklinik: belirtisiz
storage pool: yığım havuzu subkostal: kaburga altı
strabismus: şaşılık subkütan: derialtı
strain: soy; zorlanma sublimasyon: yüceltme; arıtma;
strateji: anayöntem uçunma, uçunum
stratejik: elverişli, uygun sublingual: dilaltı
stratifikasyon: çokkatlılaşma; submandibular: çenealtı
katmanlaşma suboksipital: başardıaltı
stratum: katman substantia: doku
streç: germe, gerilme substitüsyon: değişim, yerini alma
stres: gerilim, ruhsal gerginlik, substrat: etkilenen madde
baskı subtip: altörnek, alt tip
stri(y)a: çizgi; deri çatlağı subtotal: tüme yakın

83
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

subtraksiyon: çıkarma survey: araştırma; sormaca

subünit(e): altbirim survi(val): sağkalım
successive: ardışık sustained release: sürekli
suction, sakşın: emme salıveren
sudden infant death: ani bebek suş: köken, kök, soy
ölümü süje: denek
sufl(e): üfürüm süperalimentasyon: aşırı besleme
suggest: önermek süperego: üstbenlik
suicide: özkıyım süpereksitasyon: aşırı uyarma,
suitable: uygun aşırı uyarılma
sulkus: oluk süperenfeksiyon: yinelbulaş;
sumasyon: yığışma üstüne eklenen bulaş
sunburn: güneş yanığı süperfisyal: yüzeyel, yüzeysel
sunstroke: güneş çarpması süpernatan: üstte kalan, yüzen
sup(p)ortif: destekleyici süperpoze: üst üste gelmiş,
superior: üst, üstünde; üstün üstüne eklenmiş
supin(e): sırtüstü süperpoze olmak: üst üste
suplamenter: bütünleyici, ek gelmek, üstüne eklenmek
suplement: ek süpervayzır, supervisör:
suplementasyon: ek, destek üstdenetmen
suplemente etmek: eklemek, süpervizyon: üstdenetim
desteklemek süpürasyon: irinleşim, irinlenme
supply: sağlantı süpüratif: irin yapan; irinleşimli
support: destek süpüre: irinli
supra-: ... üstü süralimentasyon: aşırı besleme
suprafizyolojik: fizyolojik dozun süreksite: aşırı uyarılmış
üstünde sürmenaj: aşırı yorgunluk,
supres(s)e: baskılanmış bitkinlik
supres(s)ibl(e): baskılanabilen sürrenal: böbreküstü
supres(s)ör: baskılayıcı sürveyans: belirleme, izlem ve
supresyon: baskılama denetleme
sur-: aşırı-, ötesinde sürvi: sağkalım; tarama, araştırma
surface: yüzey süspansiyon: asıltı; askılama
surfaktan: yüzeyetkin özdek sütür atmak: dikmek
surgeon: cerrah sütür: dikiş
surrogate: taşıyıcı (anne); yerini
tutan

84
 Türkçe Tıp Dili Kılavuzu

tanatofobi: ölüm korkusu

Ş tandans: eğilim
tansiyon: gerilim, gerginlik;
şaft: gövde basınç; kan basıncı
şans: olasılık tansiyon arteriyel: kan basıncı
şant: yangeçit, bağlantı, tardif: geç
yapaygeçit tarsal: ayak bileği(yle ilgili)
şape kostale: tespih tanesi tayming: zamanlama
(kaburga) teenage: ergen, ergenlik(le ilgili)
şaperon: teknik: uygulayım, yöntem;
şarj: yükleme; yük uygulayım(la ilgili)
şelasyon: bağlanma, kıskaçlama tekst, text: metin, yazı
şelat: bağ; kıskaç tekstbook, textbook: temelkitap
şık: seçenek telensefalon: uçbeyin
şema: çizem telepati: uzaduyum, öteduyum
şift: kayma, yer değiştirme; tema: anadüşünce, izlek
vardiya tematik: izleksel
şirurji: cerrahi temperatür: sıcaklık
şizofreni: tempo: gidiş, hız
şok: sarsıntı, sarsı; temporal: zamansal; şakak(la
şok(e) olmak, şoka girmek: ilgili)
şaşkına dönmek, şaşırmak tender: hassas
şov, show: gösteri tendon: kiriş
ştab, stab: genç akyuvar, çomak teneffüs: solunum; ara
ştamp (stump): güdük tenesmus, tenezm: ağrılı
dışkılama duygusu, ağrılı işeme

T
duygusu
tentoryum: çadır
tabakizm: tütün zehirlenmesi teori: kuram
tabako: tütün teorik: kuramsal
tablet: yassı hap terapi: sağaltım, tedavi
tablo: durum; çizelge terapist: sağaltman, sağaltımcı
tagged: imli, işaretlenmiş terapötik: sağaltımsal, sağaltıcı;
taktik: yöntem sağaltımbilim
taktil: dokunsal terapötik abortus: sağaltıcı
tampon: tıkaç, yastık düşük

85
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

terapötik indeks: sağaltım oranı, tez: sav

tedavi oranı threshold: eşik
teratojen(ik): tansık oluşturucu, t(h)ril(l): titreşim
tansıkoluşum(sal) tıbbi profesyonel: sağlık görevlisi
teratoloji: tansıkbilim tibia: kavalkemiği
terim: söz, deyim t.i.d.: günde üç kez
term: dönem; dönem sonu; tik: seğirti
gününde doğmuş (bebek) tilt: yana yatıklık; eğim
termal: kaplıca(yla ilgili); ısısal tim, team: takım
terminal: uç, son; uç(a ait), son(a timpan: kulak zarı; davul sesi
ait) (perküsyonda)
terminasyon: sonlanma, bitme timpanoplasti: kulakzarı onarımı
terminasyon, termine etme: tinnitus: çınlama
sonlandırma tip: çeşit, tür
terminoloji: adlandırma tipik: özgün, olağan
termofor: ısıtır tişu, tissue: doku
termokoter: ısıldağlak, ısıldağlaç titr: unvan, san
termometre: ateşölçer, titrasyon: tutarlama
sıcaklıkölçer titre: oran
termoregülasyon: ısıdüzenleme tod(d)ler: yürümeye başlayan;
termoregülatör: ısı düzenleyici toksemi: kan zehirlenmesi, kan
termostat: ısıdenetir ağılanması
termoterapi: ısıyla sağaltım, toksik: zehirli, ağılı, ağılayıcı
ısısağaltımı toksikolog: zehirbilim uzmanı
terörize etmek: dehşet saçmak, toksikoloji: zehirbilim
korkutmak, yıldırmak toksikoz: zehirlenme, ağılanma,
tersiyer: üçüncül ağılanım
test: deney, sınav; inceleme, toksin: zehir, ağı
araştırma toksisite: zehirleyici etki
test etmek: denemek, sınamak; tolerabilite: katlanılırlık
araştırmak, incelemek; tolerabl(e): katlanılabilir,
testiküler: erbezi(yle ilgili) dayanılabilir
tetani: kesintili kasılma toleran: hoşgörülü; dayanıklı
tetanoz: kazıklıhumma tolerans: hoşgörü; dayanç
tethered cord: gergin omurilik tolere etmek: hoşgörmek;
tetrad: dörtlü, dört kollu katlanmak, dayanmak
tetraloji: dörtlü belirti

86

-tomi: -açım, ... açımı; -kesim, ...
kesimi
tomografi: kesitçekim
tonik: gergili; güçlendirici
tonisite: gergi
tonsil: bademcik
tonsillektomi: bademcik çıkarımı
tonus: gergi; dirilik, güç
topik: konu, başlık
topikal: yüzeyel; yerel, bölgesel
torakoplasti: göğüs onarımı
torakotomi: göğüs açımı
toraks: göğüs
toraks kavitesi, torakal kavite,
torasik kavite: göğüs boşluğu
torsiyon: burulma, bükülme
tortikol(l)is: eğriboyun
total: toplam, tam, tüm
trabekül: kirişçik, demet;
bölmecik
trace, treys: eser, iz
trahom:
train: eğitme
trait: nitelik, özellik
trakea: ana soluk borusu
trakeal: ana soluk borusu(yla
ilgili)
traksiyon: çekme
trakt(us): yol
trankilizan: yatıştırıcı
trans: kendinden geçme
trans(en)fekte:
transdüksiyon: aktarım
transdüser: çevirici, (enerji)
dönüştürücü
transeliminasyon: aktarılarak
kaybolma
87
Türkçe Tıp Dili Kılavuzu
transfer: aktarma, taşıma
transfontanel: bıngıldak yoluyla
transformasyon: dönüşüm
transfüzyon: kan aktarımı,
aktarım
transillüminasyon: saydamgörüm
transit: geçiş
transizyon: geçiş; değişme
transizyonel: değişici
transjenik: gen aktarımlı
transkripsiyon: kopyalama,
yazılım (protein yapımı)
transkript: belge örneği, resmi
kopya
transkütan: deri yoluyla, deriden
translasyon: değiştirme,
dönüştürme; çeviri
translokasyon: yer değişimi
translüsen: yarı saydam
transmembranel: zar yoluyla
transmisyon: aktarım, iletim,
geçiş
transmit(t)ed: bulaştırılan,
yayılan
transparan: saydam
transpirasyon: terleme
transplant: aktarılan
transplantasyon: (organ veya
doku) aktarım
transport: taşınım, taşıma
transporter: taşıyıcı
transpoze etmek: yerini
değiştirmek
transpozisyon: yerdeğişimi
transüda: kansu sızıntısı
transvers: enine, yatay
trase: yol; iz
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

travay: doğum süreci tru-cut biyopsi: kesici iğne

travma: örselenme biyopsisi (doku örneklemesi)
travmatik: örseleyici trunkal: gövdesel
travmatizasyon: örseleme; trunkus: gövde
örselenme turgor: gergi
treadmill: koşuşeridi turnover: devir; iş miktarı
treatment: sağaltım tussis: öksürük
tremor: titreme tuşe: dokunum
trend: eğilim tutor:
trendelenburg: başaşağı tüba, tüp: boru
triad: üçleme tüber: tümsek, yumru
trial: deneme, deney tüberkül: tümsekçik, yumrucuk
trifazik: üç evreli tüberküloz: verem
trifurkasyon: üçlü çatallaşma tübül(üs): borucuk
trigeminal: üçüz tübüler: borucuksu, borucuksal
trigemine, trigeminus: üçlü tümör: ur
trigger: tetik tünika adventisya: dışörtü,
triggering: tetikleme, tetikleyici dışkatman
trigon: üçgen tünika: örtü, gömlek, katman
triküspid: üçlü kapakçık türbid: bulanık
triloji: üçlü (bozukluk) türbidite: bulanıklık
trimester, trimestır: üçay türbülans: girdaplaşma
triplet: üçlü, üçüz twin: ikiz
trismus: çene kilitlenmesi twitch: seğirme
triyaj: ayırma, eleme
trofi, -trofi: besleme; ...
besleme
trofik: beslenmeyle ilgili,
U
besleyici ulkus: yara, oyarca
tromboemboli: pıhtı tıkacı ultra: çok fazla, aşırı
trombosit: kan pulcuğu ultrafiltrasyon: incesüzme
trombüs: pıhtı ultrafiltrat: incesüzüntü
-tropik: ... ilgi gösteren, ... ultrason: sesötesi
büyüten ultrasonografi: sesgörüm
trough (traf) konsantrasyon: ultrastrüktür: inceyapı
çukur derişim ultraviyole: morötesi
umbilikal: göbek(le ilgili)

88

umbilikus: göbek
unborn: doğmamış
unconscious: bilinçsiz
undescended: inmemiş
undetermine: belirsiz
undiferansiye: farklılaşmamış
unequal: eşitsiz
uni-: tek
unifokal: tekodaklı
uniform: tekbiçimli, birörnek
unilateral: tekyanlı, tektaraflı
unipolar: tek kutuplu
unkompanze: dengelenmemiş
unkus: çengel
unsature, unsatüre: doymamış
unstabil: kararsız
unstabil angina (pektoris):
kararsız göğüs ağrısı
untolerabl(e): katlanılmaz,
dayanılmaz
update: güncellenmiş; güncelleme
update etmek: güncellemek
up-regülasyon: üstayarlanım,
artırarak düzenleme
uptake: alım, tutulum
urgensi, örjınsi: idrara sıkışma
USA: Amerika Birleşik Devletleri
uterus: dölyatağı
utilizasyon: kullanım
uvula: küçükdil
Ü ölçme
ülser: yara, oyarca
ülserasyon: yaralaşma
89
Türkçe Tıp Dili Kılavuzu
ülseratif: yaralaşma(yla ilgili),
yaralaşmalı
ülserojen: yarayapan
üni-: tek-
üniartiküler: tekeklem(le ilgili)
ünifokal: tekodaklı
üniform: tekbiçim, birörnek
ünilateral: tekyanlı, tektaraflı
ünisel(l)üler: tekgözeli, tekhücreli
ünite: birim
ünivalan: tekdeğerli
üniversal: evrensel
üreter: idrar borusu
üretra: idrar yolu
-üri: ... işeme
ürinasyon: işeme
üriner: idrar yolu(yla ilgili)
ürtiker: kurdeşen
V
vademekum: elkitabı, elbetiği,
kılavuz
vajinal: dölyolu(yla ilgili)
vaka: olgu
vaksin: aşı
vaksinasyon: aşılama
vaksinia: inekçiçeği
vakum: havasız boşluk
vakuol: koful
valans: değer; değerlik
validasyon: onaylama, geçerlik
valüasyon: değerleme
valv: kapak
valvül: kapakçık
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi
valvüler: kapakçıksal, kapakçık(la
ilgili)
valvülotomi: kapakçık kesimi
vaporiz(at)ör: buharlaştırıcı,
püskürteç
vaporizasyon: buharlaşma
var(i)(y)abl(e): değişken
variola: çiçek
varis: toplardamar genişlemesi
varisella: suçiçeği
varyans: değişken; değişkenlik,
değişirlik
varyant: değişik; çeşit, değişik
biçim
varyasyon: çeşitleme, çeşitlilik,
değişirlik
vasat: besiyeri; ortam; orta
vaskülarizasyon: damarlanım,
damarlaşım
vasküler: damarsal, damar(la
ilgili)
vazodila(ta)tör: damar genişletici
vazodilatasyon: damar
genişlemesi
vazoformasyon: damarlanma
vazokonstriksiyon: damar
daralımı, damar büzülmesi
vazokonstriktör: damar daraltıcı,
damar büzücü
vazomotör:
vazopres(s)ör: damar büzücü
vazorölaksan: damar gevşetici
vazospazm: damar kasılması
vejetasyon: kabartı,
karnıbaharımsı kabartı
vejetatif: bitkisel; karnabahar
görünümünde, karnabaharımsı
90
vejeteryan: etyemez
vektör: bileşke, yöney; taşıyıcı
velosite: hız
ven(a): toplardamar
venenoz: zehirli
venom: zehir
venöz: toplardamar(la ilgili)
ventilasyon: havalandırma
ventilatör: havalandırıcı
ventral: ön
ventrikül: karıncık
venül: toplardamarcık
verbal: sözel, sözlü
verbalizasyon: sözlü anlatım
verge, verj: kenar
verifikasyon: doğruluğunu
denetleme, doğruluğunu sınama
verifiye etmek: doğruluğunu de-
netlemek, doğruluğunu sınamak
versiyon: dönme; sürüm
vertebra: omur
vertebral: omur(la ilgili)
vertebral kolon: omurga
verteks: tepe, doruk, kafa tepesi
vertigo: baş dönmesi
vertijinöz: baş dönmesi(yle ilgili)
vertikal: dikey, düşey
vestigeal: körelmiş, artık, kalıntı
vezika: kese, torba
vezikal: idrar torbası(yla ilgili)
vezikül: kesecik, torbacık,
sulukabarcık
vezikülasyon: keseciklenme,
torbacıklanma
vi(y)abilite: yaşayabilirlik; canlılık
vi(y)abl(e): yaşayabilir; canlı
vi(y)al: şişecik
 Türkçe Tıp Dili Kılavuzu

via: yol, geçit; yoluyla volenter, volonter: gönüllü;

vial: sıvı ilaç şişesi istemli
vibrasyon: titreşim volüm: oylum, hacim; cilt; yoğunluk
vibratör: titreştirici vomit: kusmak
vigilans, vijilans: uyanıklık, vörkşap, workshop: çalıştay
tetikte olma vörkup, work-up: çalışma
vigor: dinçlik, zindelik vulgaris: sıradan
villus: saçak
viral: virüs(le ilgili)
virgo: erden W
virilizan: erkeksileştiren warning: uyarı, uyarma
virilizasyon: erkeksileşme, wart: siğil
erkekleşme wash: yıkama, temizleme
virilizm: erkeksileşme wash-in: tutma
virülan: hastalık oluşturan; wash-out: yıkanma
zehirli, öldürücü weaning: ayırma
vis(s)eral: iç organ(larla ilgili) wave: dalga
viskozite: akışmazlık, ağdalılık wave-length: dalga boyu
visser: içorgan web: ağ; perde
vital: yaşamsal webbed: perdeli
vital bulgular: temel yaşam wedge: kama
bulguları well-being: esenlik
vitalite: yaşama gücü, dirilik, whey: kesilmiş sütün suyu
canlılık whoop(ing): horoz ötme sesi,
vitröz, vitreus: camsı horoz çığlığı
vizibıl, visible: görünür whooping cough: boğmaca
vizing, wheezing: hışıltı, hışırtı withdrawal: çekilme, kesilme; geri
vizit: hasta dolaşımı çekme
vizite: görüm, görüm bedeli word-salad: saçma sapan
vizkoz: akışmaz, ağdalı konuşma
vizüel, visüel: görsel workstation: işistasyonu, işdurağı
vizyon: görme; görüş; uzgörü, World Health Organization
uzak görüşlülük; gösterim (WHO): Dünya Sağlık Örgütü
voiding: işeme (DSÖ)
vokal kord: sesteli
volatil: uçucu

91
 Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

zatürre: akciğer yangısı

X zero: sıfır
zigoma: elmacık
x-linked: ikse bağlı zigot: anaç hücre, döllenmiş
x-ray: iks ışını, röntgen ışını yumurta
zimogen: önenzim

Z
zon: kuşak, bölge
zwitterion: çift yüklü iyon
zatülcemp: akciğer zarı yangısı

92
 Türkçe Tıp Dili Kılavuzu

EK BÖLÜM

“ESKİ” VE “YENİ” SÖZCÜKLER

argüman: tartışma
A artistik: sanatsal
arz edilmek: sunulmak
acil: ivedi arz etmek: sunmak; göstermek
acilen: ivedilikle arz: sunu
adabı muaşeret: görgü kuralları arzu: istek, dilek
adale: kas arzu etmek: istemek, dilemek
addetmek: saymak asabi: sinirli; sinirsel
adet: sayı, tane asgari: en düşük, en az, en
âdet: töre, alışkı, görenek; küçük
aybaşı (kanaması) asıl: temel
afakî: nesnel aşiret: boy
ahenk: uyum atalet: durgunluk
ailevi: ailesel ateist: Tanrıtanımaz
ait: ilişkin ateizm: Tanrıtanımazlık
aklıselim: sağduyu atıf yapmak: kaynak göstermek
akraba: yakın atıl: durgun, etkisiz, yararsız
akrabalık: yakınlık avantaj: üstünlük, yarar
aksetmek: yansımak aza: üye
aksettirmek: yansıtmak azami: en yüksek, en çok, en
akis: yankı, yansıma büyük
alâka: ilişik, ilgi
alâkalı: ilgili
aleni: açık
aleyhinde: karşı B
amel: eylem bahis: konu
amil: etken bahsetmek: söz etmek
âmir: üst bakiye: kalan
amme: kamu batın: karın
anane: gelenek batıl itikat: boşinanç
anekdot: anı, deneyim, öykücük bariz: belirgin
ani(den): birden basit: yalın
antropoloji: insanbilim bazı: kimi

93
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

bedel: karşılık dahil olmak: girmek, katılmak

beraber: birlikte dahil: iç, içeri
beyan: bildirim dahiliye: iç hastalıkları
beynelmilel: uluslararası daimî: sürekli
bilhassa: özellikle dair: ilişkin
bilumum: bütün davet edilmek: çağrılmak
biteviye: sürekli davet etmek: çağırmak
bizzat: kendisi davet: çağrı
bombe: kabarık, şişkin defa: kez
buhran: bunalım dehşet: ürkü
buluğ (çağı): ergenlik delil: kanıt
bünye: yapı derece: aşama
derecele(ndir)me:
aşamalandırma
C, Ç detay: ayrıntı
devam etmek: sürmek
cemaat: topluluk devam ettirmek: sürdürmek
cemiyet: toplum; dernek devamlı: sürekli
cenin: dölüt devre: dönem
cenup: güney direktif: buyruk
cevap: yanıt dinî: dinsel
cevher: öz diyalektik: eytişim
cidar: çeper doküman: belge
ciddi: önemli dua: yakarı
cihaz: aygıt
cildiye: deri hastalıkları
cilt: deri
cinsî: cinsel E
civar: dolay ebat: boyut
çağ: dönem ebeveyn: ana baba
ecdat: atalar
ecnebî: yabancı
D eda: çalım
efkarıumumiye: kamuoyu
dahi: bile ehemmiyet: önem
dahil edilmek: alınmak, katılmak ehil: yetkin, usta
dahil etmek: almak, katmak ehli: evcil

94
 Türkçe Tıp Dili Kılavuzu

ehliyet: yeterlik faraziye: varsayım

ekalliyet: azınlık farz etmek: varsaymak
ekseriya: çoğu kez, çoğunlukla fasıla: ara, kesinti
ekseriyet: çoğunluk, çokluk fasit daire: kısır döngü
eksper: uzman fayda: yarar
ekstra: çok, fazla faydalanmak: yararlanmak
ekstrem: aşırı, uç faydalı: yararlı
elzem: gerekli fazla: çok
emare: belirti feminist: kadın yandaşı
emir: buyruk feminizm: kadın yandaşlığı
empoze: benimsetilmiş, fena: kötü
dayatılmış fenalık: kötülük
empoze etmek: benimsetmek, feodal: derebeylik(le ilgili)
dayatmak feodalite: derebeylik
emrivaki: oldubitti feragat etmek: vazgeçmek
ender: seyrek fert: birey
endişe: kaygı ferdî: bireysel
enstantane: anlıkgörüntü fevkalâde: olağanüstü
enteresan: ilginç fiil: eylem
envanter: döküm; döküm fiilî: eylemli
çizelgesi fikir: düşünce
erbap: uzman fiyat: eder
esas: temel form: çizelge; biçim
esna(sında): sıra(sında)
etap: adım, aşama
evrak: belge
evvel: önce
G
garp: batı
gaye: amaç

F gayret: çaba
gıda: besin
faaliyet: çalışma, etkinlik, global: küresel
eylem grev: işbırakımı
fakir: yoksul grup: küme
fakirlik: yoksulluk
fark: ayrım
farklılaşma: ayrımlaşma

95
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

hayat: yaşam
H hayatî: yaşamsal
hayır: iyilik
habaset: kötülük, alçaklık hayırlı: iyi
haberleşme: iletişim hayli: oldukça çok
habis: kötücül, kötü huylu hayvanî: hayvansal
hafıza: bellek hazım: sindirim
hakikat: gerçek hazımsızlık: sindirim bozukluğu
hakikaten: gerçekten hediye: armağan
hakikî: gerçek helak olmak: bitkin düşmek
hakim: baskın, egemen; helezon(î): sarmal
çoğunlukta; yargıç hemen: çabucak
hakkında: için, konusunda hemfikir: düşündeş, oydaş
hâl: durum heyecan: coşku
halletme: çözme heyet: kurul
hamile: gebe hiddet: öfke
hamilelik: gebelik his: duyu; duygu
handikap: özür, özürlülük, engel hissi: duygusal
harabiyet: zedelenme hiyerarşi: aşama sırası
hararet: ateş; ısı hudut: sınır
harcırah: yolluk hukukî: tüzel
hareket: devinim husus: konu
hareketli: devingen hususî: özel
haricen: dıştan hususiyet: özellik
haricî: dış, dışsal huzursuz: tedirgin
hariciye: genel cerrahi hüküm: yargı
hariç: dış, dışında hümanizm: insancılık
harp: savaş hür: özgür
hars: ekin hürmet: saygı
hasar: zedelenme, bozulma hürriyet: özgürlük
hasat: ürün, ürün kaldırma hüviyet: kimlik
hassasiyet: duyarlık

I, İ
haşere: böcek
havale: gönderi
havale etmek: göndermek
ıslah: iyileştirme
haya: erbezi
ıstırap: acı
hayâ: utanç, utanma
ıtrah: atılma

96
 Türkçe Tıp Dili Kılavuzu

iade etmek: geri vermek ihtisas: uzmanlık

ibadet: tapınma ihtişam: görkem
ibare: söz ihtiva etmek: içermek,
icap eden: gereken kapsamak
icap etmek: gerekmek ihtiyaç: gereksinim
icap ettirmek: gerektirmek, ihtiyarlık: kocama
gerekli kılmak ihtiyari: isteğe bağlı
icap: gerek ihtiyat: yedek
icat: buluş ikamet etmek: oturmak
içtimaî: toplumsal ikaz etmek: uyarmak
idame: yerine koyma, iktidar: erk
sürdürme iktisadî: ekonomik
idare etmek: yönetmek ilan: duyuru
idare: yönetim ilanihaye: sonsuza dek
idareci: yönetici ilave: ek
iddia: sav ilave etmek: eklemek
iddia etmek: ileri sürmek ilaveten: ek olarak
ideal: ülkü ilham: esin
idrak: algı ilim: bilim
idrak etmek: algılamak illegal: yasadışı
ifa etmek: yapmak, yerine ilmî: bilimsel
getirmek iltica: sığınma
ifade: anlatım iltimas: kayırma
ifade etmek: belirtmek, imha etmek: yok etmek
söylemek imkan: olanak
iflah: iyileşme imtiyaz: ayrıcalık
iflah olmamak: düzelememek, infilak: patlama
iyileşememek, onmamak infilak etmek: patlamak
iflah etmemek: iyileştirmemek, inisiyatif: öncecilik, öncelik
ondurmamak inkar: yadsıma
ifrazat: salgı inkar etmek: yadsımak
ihbar: bildirim inkılap: devrim
ihraç etmek: çıkarmak inkişaf: gelişme
ihtilâf: uyuşmazlık, anlaşmazlık inşaat: yapı, yapım
ihtilal: devrim intaniye: bulaşıcı hastalıklar
ihtilat: karışım intibak: uyarlanma
ihtimal: olasılık intibak etmek: uyarlanmak

97
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

intihar: özkıyım ithaf etmek: adına sunmak

intikal: geçiş; algılama itibar: saygınlık
intişar: yayılım itibar etme: sayma
intizam: düzen itibaren: başlayarak
iptidai: ilkel itibarıyla: bakımından
irade: istenç itikat: inanç
irsî: kalıtsal itimat: güven
irsiyet: kalıtım itiyat: alışkanlık
irtibat: bağlantı izafi: göreli
irticalen: doğaçtan izafiyet: görelilik
isim: ad izah(at): açıklama
ispat etmek: kanıtlamak izah etmek: açıklamak,
istasyon: kuruluş, birim göstermek
istatistiki: istatistiksel izdivaç: evlenme
istibdat: baskı yönetimi,
zorbalık
istidat: yetenek
istifa: çekilme
J
istifa etmek: çekilmek jenerasyon: kuşak
istifade: yararlanma jest: çalım;
istifade etmek: yararlanmak

K
istifham: soru
istihlak: tüketim
istihsal: üretim kaale almak: önemsemek
istikamet: doğrultu kabahat: kusur, suç
istiklal: bağımsızlık kabile: oymak
istikrar: kararlılık kabiliyet: yetenek
istinaden: dayanarak kader: yazgı
istirahat: dinlenme kâfi: yeter, yeterli
istirham etmek: dilemek, rica kaide: kural
etmek kainat: evren
istismar: sömürü kanaat: kanı
istisna: ayrık, ayrıklık, kuraldışı kan akrabalığı: hısımlık
istisnai: ayrıksı, kuraldışı kan davası: kangütme
iştirak: katılma kanun: yasa
iştirak etmek: katılmak kanunî: yasal
ithafen: adına sunma

98
 Türkçe Tıp Dili Kılavuzu

kaos: kargaşa lider: önder

kapital: anamal lisan: dil
kapitalizm: anamalcılık liste: dizelge
kâr: kazanç lüzumlu: gerekli
karizma: büyüleyim
karizmatik: büyüleyici
kasten, kasti: bilerek, kasıtlı
katî: kesin
M
katiyet: kesinlik maada: -den başka
kaydetmek: yazmak maaile: ailece
kaza: ilçe maalesef: ne yazık ki
kere: kez maarif: eğitim
kesafet: yoğunluk maaş: aylık
kesif: yoğun mafsal: eklem
keşif: bulgu; inceleme mağdur: haksızlığa uğramış
kısım: bölüm mağduriyet: haksızlığa uğrama
kıstas: ölçüt mahallî: yerel
kıyas: örnekseme mahfuz tutulmak: saklı kalmak
kıyaslamak: örneksemek mahfuz: saklı
kıymet: değer mahiyet: nitelik
kıymetli: değerli mahkum: hükümlü
kifayet: yeterlilik mahlul: eriyik
kifayetsiz: yetersiz mahrem: gizli, kapalı
kontrol: denetim mahremiyet: gizlilik
kudret: güç mahrum: yoksun
kura: ad çekme mahrum etmek: yoksun
kuvvet: güç bırakmak
mahsul: ürün
mahzur: sakınca

L maksat: amaç
makul: akla uygun, akıllıca,
lağvedilmek: kaldırılmak uygun
lağvetmek: kaldırmak malul: sakat
lakayt: kayıtsız maluliyet: sakatlık
lâyık: yaraşır malumat: bilgi
lazım: gerekli malzeme: gereç
lehinde: yanında mana: anlam

99
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

mani: engel mesafe: uzaklık

mania: engel mesai: çalışma
mâni olmak: önlemek mesela: örneğin
manzara: görünüm mesele: sorun
maruz kalmak: karşılaşmak, mesken: konut
uğramak mesul: sorumlu
maruziyet: karşılaşma mesuliyet: sorumluluk
masraf: gider meşakkat: güçlük
matbaa: basımevi meşguliyet: uğraş
matbu: basılı meşgul olmak: uğraşmak
ma(y)i: sıvı meşru: yasaya uygun
mazeret: özür meşruiyet: yasaya uygunluk
mazeretli: özürlü metafizik: doğaötesi
mazi: geçmiş metropol: anakent
mazur: özür mevcudiyet: varolma
mecburî: zorunlu mevzu: konu
mecburiyet: zorunluluk mevzuat: yasal düzenlemeler
mecmua: dergi mevzubahis: söz konusu
medeniyet: uygarlık meydana gelmek: oluşmak,
mefhum: kavram ortaya çıkmak
mefkûre: ülkü meyil: eğiklik, eğim
mekân: yer, bulunulan yer mıntıka: bölge
mekanizma: düzenek miat: tanınan süre
mektep: okul mihrak: odak
memba: kaynak miktar: ölçü
memleket: ülke miras: kalıt
memnun: sevinen, sevinçli mizaç: huy
memnuniyet: sevinç model: örnek, kalıp
memnuniyetle: seve seve, sevinç modern: çağdaş
duyarak modernleşme: çağdaşlaşma
menedilme: yasaklanma muallak: sürüncemede kalmış,
menfaat: çıkar sonuca bağlanmamış
menfi: olumsuz muallakta kalmak: sürüncemede
menşe: köken, kaynak kalmak, sonuca bağlanmamak
merasim: tören muamele: işlem
merci: makam muasır: çağdaş
merhale: aşama muavin: yardımcı

100
 Türkçe Tıp Dili Kılavuzu

muayyen: belli, belirli müeyyide: yaptırım

müessir: etkin mükellef: yükümlü
muğlak: anlaşılmaz, çapraşık, mükerrer: yinelemiş
karışık müktesep: kazanılmış
muhafaza: koruma mülakat: görüşme
muhafaza etmek: korumak mülteci: sığınmacı
muhafazakâr: tutucu mümessil: temsilci
muhafız: korucu, koruyucu münakaşa: tartışma
muhakeme: yargı münasebet: ilişki
muhit: çevre münasip: uygun
muhtelif: çeşitli münevver: aydın
muhtemel: olası münferit: ayrı, tek, kendi
muhtemelen: olasılıkla başına
muhteva: içerik münhal: boş
muhteviyat: içerik münhasıran: özellikle
mukaddes: kutsal müphem: belirsiz
mukavele: sözleşme müptelâ: tutkun
mukayese: karşılaştırma müracaat: başvuru
muntazam: düzenli müracaat etmek: başvurmak
murakebe: denetim müsaade: izin
murakıp: denetçi müsaade etmek: izin vermek
mutabık: uygun müsait: elverişli
muteber: geçerli müsavat: eşitlik
muvafakat: onay müsavî: eşit
muvaffak: başarılı müsemma: bilinen, adı olan
muvaffak olmak: başarmak müspet: olumlu
muvaffakiyet: başarılı müstahzar: hazırilaç
muvafık: uygun müstakil: bağımsız
muvakkat: geçici müstemleke: sömürge
muvazene: denge müstesna: ayrıcalı; kuraldışı
müdafaa: savunma müşahade: gözlem
müdahale: girişim müşahhas: somut
müddet: süre müşahit: gözlemci
müellif: yazar müşavir: danışman
müessese: kurum müşterek: ortak
müessif: üzüntü verici mütalâa: düşünce
müessir: etkin müteakip: izleyen

101
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

mütebariz: belirgin nispî: göreli

mütefekkir: düşünür niyet: istek
mütehassıs: uzman nizam: düzen
mütekabil: karşılıklı not etmek: yazmak
mütekabiliyet: karşılıklılık numune: örnek
mütemadî: sürekli nüfuz etmek: işlemek; etkili
mütemadiyen: sürekli olarak olmak
mütemadiyet: süreklilik nüks: yineleme, tekrarlama,
müteşekkil: kurulu depreşme
müzakere: görüşme nüksetmek: yinelemek,
müzakere etmek: görüşmek tazelenmek, depreşmek

N O, Ö
nadir: seyrek
objektif: nesnel
nadiren: seyrek olarak
otonom: özerk
naif: ince, duyarlı
ömür: yaşam süresi
nakil: aktarma, taşıma, taşınma
nakletmek: aktarmak, taşımak,
taşınmak
nazariye: kuram P
nebatî: bitkisel panik: ansızın beliren güçlü
nefes: soluk korku
nekahat: iyicelik pederşahi: ataerkil
nesil: kuşak peşin hüküm: önyargı
neşir: yayım polemik: sert tartışma
neşredilmek: yayımlanmak prensip: ilke, kural
neşretmek: yayımlamak prestij: saygınlık
net: açık, kesin
netice: sonuç
neticelendirmek:
sonuçlandırmak
R
nevi: çeşit radikal: köktenci
nihaî: son radikalizm: köktencilik
nispet: oran, ölçü rağmen: karşın
nispeten: göre, bir ölçüde, refah: gönenç
oldukça rehber: kılavuz

102
 Türkçe Tıp Dili Kılavuzu

reform: düzeltim sevk: gönderme

reis: başkan seyreden: giden
rekabet: yarışma seyri: gidişi
riayet: uyma, boyun eğme sıhhat: sağlık
riayet etmek: uymak, bağlı sıhhî: sağlıklı, sağlığa uygun
kalmak sınai: sanayi(yle ilgili)
rol almak: görev almak sınaileşme: sanayileşme
ruhsat: izin sınıf: derslik
ruhsatlı: izinli sihir: büyü
silsile: sıra
sirayet: bulaşma
S sistem: dizge
sosyal: toplumsal
sabite: katsayı sosyoloji: toplumbilim
sade: yalın standart: ölçün
sadece: yalnızca sual: soru
safha: evre subjektif: öznel
… sahiptir: … bulunur, … vardır suistimal: kötüye kullanma
saha: alan suni: yapay
samimi: içten sülale: soy
sarf etmek: harcamak sürat: hız
sarî: bulaşıcı
sayesinde: yardımıyla
sebat eden: kalıcılık gösteren
sebep: neden Ş
seks: cinsellik şahıs: birey, kişi
sektör: kesim şahsî: kişisel
selim: iyicil, iyi huylu şahsiyet: kişilik
sembol: simge şans: olasılık; fırsat
sembolleştirme: simgeleştirme şark: doğu
sempati: duygudaşlık şart: koşul
sene: yıl şartlanma: koşullanma
senelik: yıllık şayia: söylenti
serbest: özgür şeffaf: saydam
serbesti: özgürlük şekil: biçim
sermaye: anamal şema: çizelge
seviye: düzey şer: kötülük

103
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

şeref: onur takip etmek: izlemek

şifahî: sözel, sözlü takip: izlem
şimal: kuzey taklit etmek: andırmak
şûra: danışma kurulu (toplantısı) takribî, takriben: yaklaşık
şuur: bilinç takviye: destek
şüphe: kuşku takviye etmek: desteklemek,
şümul: kapsam pekiştirmek
talep: istem
talimat: yönerge; buyruk
T talebe: öğrenci
talep: istem, dilek, istek
taahhüt: yüklenme talep etmek: istemek
tabaka: katman tali: ikincil
tabiat: doğa tam: kesin, bütün
tabiî: doğal tamam: bütün
tabiiyet: bağımlılık tamamıyla: bütün olarak
tabir: terim; anlatım, deyiş tamim: genelge
taburcu etmek: hastaneden tamir: onarım
çıkarmak tanzim: düzenleme
taburcu olmak: hastaneden tanzim etmek: düzenlemek
çıkmak tarafgir: yan tutan
taburculuk: hastaneden çıkış tarafgirlik: yan tutma
tahkikat: soruşturma tarif: tanım
tahlil: inceleme; çözümleme tarif etmek: tanımlamak
tahmin: öngörü tarz: biçim
tahminî: öngörüsel tasavvur: tasarım
tahribat: zedelenme tasavvur etmek: tasarlamak
tahsil: öğrenim, öğretim tasdik: onaylama
takdim: sunum tasdik etmek: onaylamak
takdim etmek: sunmak tashih: düzeltme
tahkik(at): inceleme, tasnif: sınıflama
soruşturma tasvir: betimleme
tahkik etmek: incelemek, tatbik etmek: uygulamak
soruşturmak tatbikat: uygulama
takibat: kovuşturma tavır: davranış
takiben: sonra, ertesinde, tavsiye: öneri
ardından tavsiye etmek: önermek

104
 Türkçe Tıp Dili Kılavuzu

tayin: atama temerküz: toplanım

tayin etmek: belirlemek temin etmek: sağlamak
tazyik: baskı, basınç teminat: güvence
teamül: gelenek tenakuz: çelişki, çelişme
tebligat: bildirim, bildiri teneffüs: solunum; ara
tebliğ: bildiri terakki: ilerleme
tebliğ etmek: bildirmek, tercih: yeğleme
sunmak tercih etmek: yeğlemek,
tecavüz: saldırı seçmek
tecrit: soyutlama tereddüt: duraksama,
tecrübe: deneyim kararsızlık
tecrübi: denel, deneysel, tereddüt etmek: duraksamak
deneyimsel terkip: bileşim
tedbir: önlem terkip etmek: bileştirmek
tedricen: giderek tesadüf: rastlantı
tefekkür: düşünü tesadüfi: rastlantısal
teferruat: ayrıntı tesadüfen: rastlantıyla
tefrik: ayırım tesanüt: dayanışma
tehir etmek: ertelemek, tesir: etki
geciktirmek tesis: kuruluş
tekabül etmek: karşılık gelmek tesis etmek: kurmak
tekâmül: gelişim teslim etmek: vermek
tekerrür: yineleme, tekrar tespit: saptama
teklif: öneri tespit etmek: saptamak,
teklif etmek: önermek belirlemek
teknik: uygulayım, yöntem teşekkül: kuruluş, kurum
tekrar: yineleme teşekkül etmek: oluşmak
tekrar etmek: yinelemek teşhis: tanı
tekrarlayan: yinelenen teşkil etmek: kurmak
telakki: görüş teşkilat: örgüt
tema: anadüşünce, izlek teşrik-i mesai: elbirliği
tematik: izleksel teşvik etmek: yüreklendirmek
temas etmek: ilişki kurmak tetkik: araştırma, inceleme
temas: ilişki, karşılaşma tetkik etmek: araştırmak,
temayül: eğilim incelemek
tembih: üsteleyerek söyleme, tevellüt: doğum
uyarma teyit: doğrulama

105
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

teyit etmek: doğrulamak vesika: belge

tez: sav vesile: neden
tezahür etmek: belirmek vilayet: il
timsal: simge
tüm: bütün
Y
U, Ü yabani: yabanıl
yahut: ya da, veya
ufak: küçük yaygın: sık
umde: ilke yekpare: bütün, tek parça
umumî: genel yekûn: toplam
unsur: öge
usûl: yöntem
uzuv: organ
ünite: birim
Z
zabıt: tutanak
zaruret: zorunluluk

V zarurî: zorunlu
zaten: aslında
vade: erim zevahir: görünüş
vahdetivücut: varlık birliği zikretmek: belirtmek,
vaka: örnek olay, olay göstermek
vakıa: olgu zira: çünkü
vâkıf: bilen ziraat: tarım
vâkıf olmak: öğrenmek, bilmek ziraî: tarımsal
vasat: ortam; orta; besiyeri ziyade: çok
vasati: ortalama zor: güç
vasıf: nitelik zuhur etmek: ortaya çıkmak
vasıta: aracı; araç, taşıt
vatanperver: vatansever,
yurtsever
vazife: görev, ödev
vaziyet: durum
veche: yan
vefat: ölüm
vesaire: bunun gibi, ve buna
benzer

106
 Türkçe Tıp Dili Kılavuzu

Kaynakça

• Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları A.D.

Sözlük Komisyonu. Çocuk Hastalıkları ile İlgili Tıp Terimleri için
Türkçe Karşılık Önerileri. Ankara, Ankara Tabip Odası Yay, 2006.
• Arıncı, Kaplan; Elhan, Alâittin. Anatomi Terimleri Kılavuzu, 5. baskı.
Ankara, Hacettepe-Taş Kitapçılık, 1983.
• Atmaca, Nidai Sulhi. Sindirim Hastalıklarında Türkçe Terimler
Sözlüğü, Ankara, Türk Gastroenteroloji Vakfı, 2002.
• Canda, Şerefettin. Tıp DiliTürkçe Kılavuzu. İzmir, Sıvas Kanser
Derneği Yayınları, 1983.
• Devellioğlu, Ferit. Osmanlıca – Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara,
Aydın Kitabevi, 1982.
• Dil Derneği. Türkçe Sözlük, 2. basım, Ankara, 2005.
• Dil Derneği. Yazım Kılavuzu, 6. basım, Ankara, 2005.
• Dorland’s Illustrated Medical Dictionary, 30. basım, Philadelphia,
Saunders, 2003.
• Dökmeci, İsmet. Digital Büyük Tıp Sözlüğü, CD, sürüm 1.0. İstanbul,
Sayısal Yayıncılık 2003.
• Elhan, Alaittin. Anatomi Terimleri Sözlüğü. Ankara, Güneş Kitabevi,
2003.
• Eyüboğlu, İsmet Zeki. Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü, 2. basım,
İstanbul, Sosyal Yayınlar, 2004.
• Hançerlioğlu, Orhan. Türk Dili Sözlüğü, 3. basım, İstanbul, Remzi
Kitabevi, 2000.
• Hatiboğlu, M. Tahir. Anatomi Sözlüğü, 5. baskı. Ankara, Hatiboğlu
Yayınevi, 2000.
• Kocatürk, Utkan. Açıklamalı Tıp Terimleri Sözlüğü, 10. baskı,
İstanbul, Nobel Tıp Kitabevi, 2005.
• Mıhçıoğlu, Cemal. Türk Hekimlik Dili. Ankara, Kültür Bakanlığı
Yayınları, 1993.
• Özdemir, Emin. Terim Hazırlama Kılavuzu, Ankara, Türk Dil Kurumu
Yayınları.

107
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

• Özön, Mustafa Nihat. Osmanlıca Türkçe Sözlük, 8. basım, İstanbul,

İnkılâp Kitabevi, 1997.
• Püsküllüoğlu, Ali. Türkçe Sözlük, 5. basım, İstanbul, Doğan Kitapçılık,
2004.
• Püsküllüoğlu, Ali. Türkçedeki Yabancı Sözcükler Sözlüğü, 2. baskı,
Ankara, Arkadaş Yayınevi, 2001.
• Stedman’s Medical Dictionary. 28. basım. Philadelphia, Lippincott
Williams – Wilkins, 2006.
• Timuçin, Afşar. Felsefe Sözlüğü, 5. baskı. İstanbul, Bulut Yayınları,
2004.
• Törel, Sedat. Tıp Sözlüğü, 4. baskı. Ankara, Palme Yayıncılık, 2003.
• Tuğlacı, Pars. Tıp Sözlüğü, 3. baskı. İstanbul, Pars Yayınları, 1978.
• Türk Dil Kurumu. Biyoloji Terimleri Sözlüğü, Ankara, 2004.
• Türk Dil Kurumu. Hekimlik Terimleri Kılavuzu, 2. basım, Ankara,
1980.
• Türk Dil Kurumu. Türkçe Sözlük, 10. basım, Ankara, 2005.
• Türk Kardiyoloji Derneği. Kardiyoloji Terimler Sözlüğü, 2. basım.
İstanbul, 1998.
• Türkiye Bilimler Akademisi. Hekimlik ve Türkçe – Türkçe Tıp
Terimleri Çalıştayı, Ankara, TÜBA yayını, 2004.
• Unat, Ekrem Kadri; Bozok Johansson, Candan; Külekçi, Güven;
Küçüker Anğ, Mine; Eraksoy, Hâluk; Gürel, Arıkan. Mikrobiyoloji
Terimleri Kılavuzu. İstanbul, Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti Yay, 1998.
• Unat, Ekrem Kadri; İhsanoğlu, Ekmeleddin; Vural, Suat. Osmanlıca
Tıp Terimleri Sözlüğü, Ankara, Türk Tarih Kurumu, 2004.
• Ülker, Süreyya (yayman). Dirgerin Sesi, Yıllık Türkçe Tıp Dergisi.
Yıl (Sayı) 1-17: 1991-2007.
• Ülker, Süreyya. Ülker Tıp Terimleri Sözlüğü, 3. basım, İstanbul,
Erkam Matbaası, 2004.
• Yurdakök, Murat. Pediatrik Terminoloji. Ankara, Alp Ofset
Matbaacılık, 2002.

108