25. İngilizce Geniş Zaman Konu Anlatımı (Simple Present) (www.konuanlatımı.

com)

Merhaba. Bugünkü konumuz simple present tense; yani namı değer geniş zaman. İngilizcedeki zamanların içinde en çok
kuralları olan ve anlaşılması en zor olan zaman bu.

Geniş zaman, yapar, eder, gider, gelir şeklinde cümleler kurduğumuz zaman. Öncelikle cümle yapısı üzerinde duralım,
ardından kullanım yerlerine bakalım. İlk olarak olumlu cümleyle başlıyorum. Her zamanki gibi özneyle başlıyorum:

He
TEKİL

She
It

I
ÇOĞUL

You
We
They

Özneleri yine tekil ve çoğul olarak ikiye ayırıyorum. Şimdiki zamanda ne tekillere ne de çoğullara giren “I” öznesinin burada
çoğullara dahil edildiğine dikkat edin. 16. videoda Have got/Has got konusunu anlatırken de böyle olmuştu. Mantığa ters
gelse de bunu böyle öğrenmemiz gerekiyor. Özneden hemen sonra fiilimizi getiriyoruz:

He
TEKİL

She
It

I
ÇOĞUL

You
We
They

Şimdiki zamanda fiille öznenin arasında am/is/are yardımcı fiillerini kullanıyorduk; burada ise doğrudan fiili getiriyoruz.
Öğrencilerin yaptığı tipik bir hata, geniş zamanda da bu araya, geniş zamanın yardımcı fiilleri olan do ve does sözcüklerini
getirmek oluyor. Aslında bu da yanlış olmasa da cümleye farklı bir anlam katıyor ki onu birazdan anlatacağım. Fiillerimiz
gelsin:

He cleans
TEKİL

She washes
It eats

I know
ÇOĞUL

You drink
We play
They dance

İngilizcedeki -s takılarından bıkmış olduğunuzu biliyorum ama merak etmeyin, bunu da öğrendikten sonra geriye başka bir -s
kalmıyor. Geniş zamanda sadece olumlu cümlede fiile eklenen bu -s takısı, yalnızca özne tekil olduğu durumlarda geliyor. Yani
çoğul öznelerden sonra veya olumsuz cümlede ya da soru cümlelerinde bu -s takısını göremezsiniz. -S takısı bu kadar nazlı
olduğu için öğrenciler de -s getirmeyi sıklıkla unutabiliyor. 18. derste, nesnelerin sonuna gelip çoğul anlamı katan -s takısının
bazı özel durumlarını öğrenmiştik. Hani, kelimenin sonu -s ile bitiyorsa -s takısını -es şeklinde gelmesi gibi. İşte tüm bu kurallar
geniş zaman -s takısı için de geçerli, bu yüzden bunları tekrar anlatmıyorum. Bu derse ulaşmak için sağ üst köşedeki “i” harfine
tıklayınca çıkan oynatma listesini kullanabilirsiniz.

Cümlelerimizin buraya kadar anlamları; “o siler, o yıkar, o yer, ben bilirim, sen içersin, biz oynarız, onlar dans eder” şeklinde
oldu. Şimdi ne yiyip ne içtiklerini belirtmek için yanlarına birer nesne koyalım:

He cleans the house

TEKİL

She washes her car

It eats a banana

I know the answer

ÇOĞUL

You drink lemonade

We play soccer
They dance -

Son cümleye nesne koymadım çünkü her fiil geçişli değildir; yani nesne almaz. Sonra yine isteğe bağlı olarak bir yer zarfı
ekleyebiliriz:

He cleans the house -

TEKİL

She washes her car in the garage

It eats a banana -

I know the answer -

ÇOĞUL

You drink lemonade in the garden

We play soccer at school
They dance - in the prom

Yine isteğe bağlı olarak zaman zarfı ekleyebiliriz. Tabi geniş zamanda eylemlerin tekrar edilme durumları söz konusu olduğu
için, geniş zamana uygun bir zaman zarfı getiriyoruz. Örneğin, “O şu anda yüzünü yıkar” cümlesinde olduğu gibi, geneli değil
de o anı anlatan bir zaman zarfını geniş zamanda kullanmak tuhaf oluyor. Peki neleri kullanmak kulağa hoş geliyor? Bakalım.

He cleans the house - every day (her gün).

TEKİL

She washes her car in the garage every week (her hafta).
It eats a banana - every month (her ay).
at weekends (hafta sonlarında).
in the mornings (sabahları).
I know the answer - all the time (sürekli).
ÇOĞUL

You drink lemonade in the garden in the evenings (akşamları).

We play soccer at school once a week (haftada bir defa).
They dance - in the prom once a year (yılda bir kez).

Every ile başlayan her şey geniş zamana yakışıyor. Sabahları, akşamları dediğimizde ise tekrar edilme durumu söz konusu
olduğu için sıkıntı yok. Şimdi cümlelerimizi soldan sağa doğru okuyalım:
 He cleans the house every day.
She washes her car in the garage every week.
It eats a banana every month.
I know the answer all the time.
You drink lemonade in the garden in the evenings.
We play soccer at school once a week.
They dance in the prom once a year.
O her gün evi temizler.
O her hafta garajında arabasını yıkar.
O her ay bir muz yer.
Ben cevabı her zaman bilirim.
Sen akşamları bahçede limonata içersin.
Biz okulda haftada bir defa futbol oynarız.
Onlar yılda bir kere mezuniyet balosunda dans ederler.

Geniş zamanda tüm zaman zarfları cümlenin sonuna gelmiyor. Bir grup zaman zarfı fiilden hemen önce geliyor. Şimdi bunlara
bakalım:

He cleans the house - every day (her gün).

TEKİL

She washes his car in the garage every week (her hafta).
It eats a banana - every month (her ay).
at weekends (hafta sonlarında).
in the mornings (sabahları).
I know the answer - all the time (sürekli).
ÇOĞUL

You drink lemonade in the garden in the evenings (akşamları).

We play soccer at school once a week (haftada bir defa).
They dance - in the prom once a year (yılda bir kez).

always (her zaman), usually (genellikle), frequently (sık sık), often (sıklıkla), seldom (nadiren), rarely (nadiren), sometimes (bazen)

Zaman zarflarının yerleri cümlenin sonu veya fiilin önü diye öğretilse de, devrik cümleler kurularak zaman zarfları cümle
başında da kullanılabiliyor. Bu tür cümleleri hatalı olarak kabul etmemek lazım. Özellikle sometimes kelimesi üç pozisyonda
da rahatlıkla kullanılabiliyor:
He sometimes cleans the house. - Sometimes he cleans the house. - He cleans the house sometimes.

gibi. Fiilden önce gelen bu zaman zarflarının içine, “asla” veya “hiç” anlamlarına gelen never sözcüğünü de katabiliriz. Tabi
never kullandığımızda cümlenin olumludan olumsuza kayacağını unutmamak lazım. Örnek verelim:
He never cleans the house. - O asla evi temizlemez.

Şimdi bir de olumsuz cümle yapısına bakalım. Olumsuz cümlede geniş zamanın yardımcı fiilleri olan do ve does devreye
giriyor; ama tabi tek başlarına değil. Yanlarına olumsuzluk anlamı katan not kelimesini alıyorlar ve genellikle kısaltılarak
doesn’t - don’t şeklinde yazılıp okunuyorlar:

He cleans the house - every day (her gün).

TEKİL

She DOES NOT washes his car in the garage every week (her hafta).
It (doesn’t) eats a banana - every month (her ay).
at weekends (hafta sonlarında).
in the mornings (sabahları).
I know the answer - all the time (sürekli).
ÇOĞUL

You DO NOT drink lemonade in the garden in the evenings (akşamları).

We (don’t) play soccer at school once a week (haftada bir defa).
They dance - in the prom once a year (yılda bir kez).

always (her zaman), usually (genellikle), frequently (sık sık), often (sıklıkla), seldom (nadiren), rarely (nadiren), sometimes (bazen)

Peki ufak bir tadilat daha yapmamız gerekiyor mu? -S takısı sadece olumlu cümlede gelir demiştik.
-S takıları gitsin:
 He clean the house - every day (her gün).
TEKİL She DOES NOT wash his car in the garage every week (her hafta).
It (doesn’t) eat a banana - every month (her ay).
at weekends (hafta sonlarında).
in the mornings (sabahları).
I know the answer - all the time (sürekli).
ÇOĞUL

You DO NOT drink lemonade in the garden in the evenings (akşamları).

We (don’t) play soccer at school once a week (haftada bir defa).
They dance - in the prom once a year (yılda bir kez).

always (her zaman), usually (genellikle), frequently (sık sık), often (sıklıkla), seldom (nadiren), rarely (nadiren), sometimes (bazen)

Soru cümlesinde de her zaman olduğu gibi, yardımcı fiillerimiz özneyle yer değiştirerek cümlenin başına geliyor:

he clean the house - every day (her gün) ?

TEKİL

DOES she wash his car in the garage every week (her hafta) ?
it eat a banana - every month (her ay) ?
at weekends (hafta sonlarında)?
in the mornings (sabahları) ?
I know the answer - all the time (sürekli) ?
ÇOĞUL

DO you drink lemonade in the garden in the evenings (akşamları) ?

we play soccer at school once a week (haftada bir defa)?
they dance - in the prom once a year (yılda bir kez) ?

always (her zaman), usually (genellikle), frequently (sık sık), often (sıklıkla), seldom (nadiren), rarely (nadiren), sometimes (bazen)

Bu sorulara kısaca “Yes, she does - No, she doesn’t - Yes, they do - No, they don’t“ şeklinde yanıtlar verebilirsiniz.

Gitmez misin, yapmaz mısın?” şeklinde olumsuz soru cümlesi yapmak istersek de cümleye doesn’t ve don’t ile başlayabiliriz:

he clean the house - every day (her gün) ?

TEKİL

DOESN’T she wash his car in the garage every week (her hafta) ?
it eat a banana - every month (her ay) ?
at weekends (hafta sonlarında)?
in the mornings (sabahları) ?
I know the answer - all the time (sürekli) ?
ÇOĞUL

DON’T you drink lemonade in the garden in the evenings (akşamları) ?

we play soccer at school once a week (haftada bir defa)?
they dance - in the prom once a year (yılda bir kez) ?

always (her zaman), usually (genellikle), frequently (sık sık), often (sıklıkla), seldom (nadiren), rarely (nadiren), sometimes (bazen)

Wh- kelimeleriyle soru yapmak istersek de bu kelimeleri yine soru cümlesi yapısının en başına getiriyoruz:
 What he clean … …

TEKİL
Where DOES she wash … …
When it eat … …
Why
Who
Whose I know … …

ÇOĞUL
Which DO you drink … …
How we play … …
they dance … …

Dersin başında, olumlu cümlede yardımcı fiil kullanılabildiğinden, ancak cümlenin farklı bir anlama sahip olacağından
bahsetmiştim. Şimdi bunu açıklayım.

He clean the house - every day (her gün).

TEKİL

She does wash her car in the garage every week (her hafta).
It eat a banana - every month (her ay).
at weekends (hafta sonlarında).
in the mornings (sabahları).
I know the answer - all the time (sürekli).
ÇOĞUL

You drink lemonade in the garden in the evenings (akşamları).

do
We play soccer at school once a week (haftada bir defa).
hey dance - in the prom once a year (yılda bir kez).

Tabloda gördüğümüz şekildeki kullanımları, vurgu yapmak istediğimizde tercih ediyoruz ve cümleyi okurken, do - does
kelimelerini üzerine basa basa okuyoruz. Örneğin birine “Seni seviyorum” dediniz ama size inanmadı. Siz de onu gerçekten
sevdiğinizi vurgulamak için şöyle diyebilirsiniz: I do love you. Bu tür bir kullanımda, cümle olumlu olmasına rağmen fiilin
sonuna -s takısı getirmediğimize dikkat edin.

Cümle yapısını anladıysak şimdi de geniş zamanın nerelerde kullanıldığına bakalım. Bu kısmı anlamak önemli, çünkü geniş
zaman İngilizcede Türkçedeki gibi kullanılmıyor. Örneğin, “Ben Ankara’da yaşıyorum” cümlesini biz Türkçede şimdiki zaman
yapısında söylüyoruz, ancak İngilizcede bu cümle için geniş zaman kullanmak zorundayız. Bunun sebebi şu; İngilizcede şimdiki
zaman gerçekten de konuşma anında olan olayları anlatmak için kullanılıyor. Geniş zaman ise o anda olan olayları değil, daha
geniş bir zamana yayılan genel durumları anlatmakta kullanılıyor. Mesela, “Tom speaks German” cümlesinden ben Tom’un
Almanca bildiği sonucunu çıkartıyorum. “Tom is speaking German” cümlesinden ise Tom’un o anda Almanca konuşuyor
olduğunu anlıyorum.

Geniş zaman cümle yapısını hikaye ve romanlarda da sıkça görüyoruz. Olayları anlatmak için şimdiki zaman ve geçmiş
zamandan ziyade geniş zaman kullanılıyor. Zaten Türkçede de böyle değil mi? “İçeri girer, kapıyı usulca kapatır ve
anneannesini yatakta uzanmış vaziyette görür”.

16. derste anlattığım have got - has got yapısını genellikle İngilizlerin tercih ettiğini söylemiştim. Amerikalılar bu yapı için geniş
zamanı tercih ediyor ve sahip olmak anlamına gelen “have” fiiline tıpkı normal bir fiil gibi muamele ediyorlar. Dikkat ettiyseniz
“have” fiili dedim, has demedim çünkü bu fiilin aslı “have” ve “has” kelimesi sadece, have’in -s takısı almış hali. “Haves”
kelimesini okumak kulağa hoş gelmediğinden böyle bir şey yapmış olsalar gerek. Birkaç örnek cümle kuralım:

Onun bir köpeği var. - She has a dog.

Onun bir köpeği yok. - She doesn’t have a dog.
Onun bir köpeği var mı? - Does she have a dog?
Aynı cümleleri İngiliz kullanımıyla yapsaydık şöyle olurdu:
Onun bir köpeği var. - She has got a dog.
Onun bir köpeği yok. - She hasn’t got a dog.
Onun bir köpeği var mı? - Has she got a dog?

(www.konuanlatımı.com)