Ánh sáng - sự định hướng

Có một câu chuyện được kể bởi một người sống sót trong cuốn sách của Yaffa Eliach, Hasidic Tales of
the Holocaust. Người phụ nữ sau đó đã sống ở Brooklyn, nhớ lại việc được vận chuyển bằng tàu hỏa đến
trại tập trung Stutthof và ngay khi cô từ bỏ mọi hy vọng, cô đã cố gắng để nhìn thoáng ra bầu trời qua
những thanh gỗ của chiếc xe. Trên bầu trời, một đường trắng đột nhiên xuất hiện và cô thấy đó là dấu
hiệu cho thấy mình sẽ thoát khỏi lưỡi hái của tử thần. Qua hai năm kinh hoàng trong trại, cô bám lấy dấu
hiệu đó như thể đó là bằng chứng cho thấy một phép màu sẽ xảy ra và cho phép cô sống sót.

Ánh sáng có tác dụng rất lớn trong việc dẫn dắt cảm xúc và định hướng. Minh chứng là thành công của
việc sử dụng ánh sáng trong bảo tàng do thái Libeskind, Berlin.

Chỉ cần nhìn vào các bản vẽ và hình ảnh mô hình đã thấy thiết kế không được tuân theo các quy tắc.
Công trình không có góc vuông, không có tường, không có cửa sổ rõ ràng, không có lối vào rõ ràng và
hình dạng ngoằn ngoèo. Một sự cố ý vi phạm. Sự đóng cửa và hình dạng góc cạnh giống như mảnh vỡ
của công trình có nghĩa là nó không có tỷ lệ, không có khuôn mặt dễ nhận biết. Khi kiểm tra kỹ hơn, bên
trong công trình dường như không có hệ thống phân cấp không gian, hoặc chắc chắn không phải là thứ
có thể dễ dàng đọc được hoặc liên quan đến bất kỳ loại hình bảo tàng nào trước đây. Tạm gác lại những
điều thú vị trên chúng ta cùng xem cách kiến trúc sư sử dụng ánh sáng.

Không gian bảo tàng đã “tái hiện” lại cảm xúc của những người Do Thái trên hành trình tìm lấy sự sống.
Khách tham quan đến đây cũng được trải nghiệm hành trình tìm lối thoát. Từ lối vào của bảo tàng có thể
thấy 3 con đường giống hệt nhau khiến người tham quan phải lựa chọn. Không gian khép kín, ánh sáng
nhân tạo với cường độ thấp khiến bảo tàng như một hầm mộ đồng thời cũng giống một mê cung khổng
lồ. Trước nỗi sợ hãi với bóng tối con người luôn luôn tìm về phía ánh sáng. Phía cuối 2 trong 3 con
đường phải lựa chọn là bóng tối khiến người ta phải e ngại. Lúc này ánh sáng ở phía con đường thứ ba
lại có tác dụng dẫn dắt người đi.
Ngã tư trong tầng hầm, nhìn về phía lối ra vườn E.T.A.Hoffmann.

Nguồn sáng hy vọng khi không gian xung quanh đem lại cảm giác áp bức và mọi thứ còn quá mơ hồ.

Điểm nhìn thông qua vườn E.T.A.Hoffmann về phía mặt tiền của Bảo tàng Do Thái.
Phía cuối con đường có ánh sáng ấy dẫn ra khu vườn nghiêng E.T.A.Hoffmann. Từ trong bước ra ngoài,
sự thay đổi ánh sáng đột ngột có thể khiến người ta không kịp thích ứng, nhưng nó đem lại niềm vui
sướng khi thấy một khu vườn nghiêng, một trải nghiệm mới lạ, ánh sáng đem lại sự giải thoát xoa dịu
không gian tăm tối phía trong. Đi qua hàng cột với ánh sáng xen kẽ tưởng chừng như có thể ngay lập tức
được chạm đến tự do thì phát hiện những bức tường cao chặn đứng mọi hi vọng và một lần nữa đẩy
người ta lại với bóng tối. Lần này sự tuyệt vọng còn lớn hơn trước. Sự thay đổi ánh sáng đột ngột một
lần nữa khiến người ta cảm thấy sốc. Bóng tối đổ ập đến gây mù tạm thời, khi dần thích ứng được với
bóng tối người ta lại tìm đường quay lại vị trí ban đầu và bắt buộc phải lựa chọn con đường tăm tối phía
trước.

Nhìn lên cầu thang chính.

Con đường dài nhất dẫn đến cầu thang chính rồi đến các phòng trưng bày phía trên tầng một và tầng
hai. Đi hết hành lang không gian được mở hơn và lượng ánh sáng cũng nhiều hơn khiến người ta cảm
thấy bớt ngột ngạt và khó chịu. Từ dưới chân hành lang ngước lên sẽ thấy rất nhiều sự thay đổi của ánh
sáng. Cửa càng lên cao thì càng lớn ánh sáng cũng ngày càng nhiều một lần nữa tạo lên niềm hi vọng
nhưng cũng không chắc chắn. Một mặt, cửa sổ ngang dài nhất của tòa nhà mang đến sự định hướng
nhất thời, trên đỉnh cầu thang, một bức tranh toàn cảnh sắc nét duy nhất nhìn ra khu vườn từ bảo tàng.
Mặt khác, ánh sáng đi qua cửa sổ này và một loạt đèn chiếu sáng, xuyên qua trần nhà và chạy dọc theo
bức tường.

Sử dụng cầu thang với một ý nghĩa đặc biệt thay vì các không gian sảnh như trong các bảo tàng, cấu trúc
dưới ánh sáng của cầu thang chính của Bảo tàng Do Thái, phân chia thế giới thành ánh sáng và bóng tối,
người được cứu và người bị nguyền rủa như một phòng phán xét quyết định sự tồn tại ở thiên đàng hay
địa ngục theo truyền thống Công giáo La Mã. Ánh sáng có thể là hy vọng. Nhưng nó cũng luôn đi kèm với
cái bóng - người anh em đen tối của nó.

Từ trên nhìn xuống. Một đường ánh sáng nhân tạo ở tay vịn. Ánh sáng tự nhiên từ bên cạnh và phía
trên.

Berlin từ cửa sổ ngang ở đầu cầu thang chính