Professional Documents
Culture Documents
2017 l,dmh
iudc
úuiqu
iudcúoHd fomd¾;fïka;=fõ m%ldYkhls
fmardfoKsh úYajúoHd,h
iudc úuiqu
l,dm wxl 17" 2017
ixialrKh
Ydka; jkakskdhl
iqika; riakdhl
;=Idr lu,ar;ak
iudcúoHd fomd¾;fïka;=j
fmardfoKsh úYajúoHd,h
fmardfoKsh
© iudcúoHd fomd¾;fïka;=j - 2017
fmardfoKsh úYajúoHd,h
fmardfoKsh" Y%S ,xldj
ISSN : 2012-7308
yeÈkaùu
1
iudc úuiqu
2017 l,dmh ixj¾Okh ms<sn| ldka;djd§ kHdhd;aul m%fõY
5
iudc úuiqu
2017 l,dmh ixj¾Okh ms<sn| ldka;djd§ kHdhd;aul m%fõY
9
iudc úuiqu
2017 l,dmh ixj¾Okh ms<sn| ldka;djd§ kHdhd;aul m%fõY
12
iudc úuiqu
ixj¾Okh ms<sn| ldka;djd§ kHdhd;aul m%fõY 2017 l,dmh
fndiarma f.a wOHhkhka uÕska bÈßm;a lrk ,o lreKq fya;=
fldgf.k kj m%mxphla ìys jQ w;r tys n,mEu ixj¾Ok
fCIa;%h ;=< oelsh yel' WodyrKhlg wefußldfõ
fjdIskagkaj, msysgd ;snqK Society for International
Developmenthk ixúOdkh tys ldka;d wxYfhys ;=kajk
f,dalfha ldka;djka ms<sn| wjOdkh fhduq lsÍfï Wmdh
ud¾.hg ixj¾Okh ;=< ldka;dj hk ixl,amh we;=<;a lrk
,È ^Rathgeber 1990&' fuu miqìu ;=< wefußldfõ 1973 wkqu;
lrk ,o Percy amendment to the1973 Foreign Assistance Act hk
mk; uÕska úfoaYSh rgj, cd;sl wd¾:slhg ldka;djka
iïnkaO lrùu Wkkaÿ l< w;r ta uÕska ldka;djkaf.a iudc
wd¾:sl ;;ajh by< kxjd,Su ixj¾Okfha wruqKla f,ig
bÈßm;a lrk ,§' tfiau 1974 § USAID ixúOdkh ixj¾Okh
;=< ldka;dj hk f;audj hgf;a ld¾hd,hla msysgqjk ,§' ta
uÕska wjYHh m¾fhaIK i|yd úYd, myiqlï i,ik ,È' fuu
ixj¾Okh ;=< ldka;dj hk t<Uqug fldf;la ms<s.ekSula ù o
h;a tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkh 1975 iy 1985 w;r j¾I oyh
ldka;d oYlh f,ig kï lrk ,§' tfiau ldka;djd§ka
f.khk ,o ldka;d jHdmdrj, m%;sM,hla f,ig l%shdldÍj
ixj¾Ok lghq;=j, kshe¿k iEu ixúOdkhla ldka;djf.a
iudc wd¾:sl ;;ajh k.d isgqùu msKsi úúO jevigyka Èh;a
lrk ,È' thg m%Odk fya;=j f,ig olajd we;af;a ixj¾Ok
lghq;=j,g ldka;djf.a iyNd.s;ajh m%udKj;a ;rug
isÿfkdjk njg ms<s.ekSu h' 1975 § fulaisfldafõ meje;ajQ
cd;Hka;r ldka;d j¾I iuq¿fõ§ tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkh
ldka;d ixj¾Ok wruqo, ^UN Development Fund for Women&
wdrïN lrk ,§' th f,dj jik È<s÷ ldka;d wjYH;d bgqlsÍu
i|yd fhdod .ekSu wruqK úh' fuu ldka;djkaf.a m%Odk
wjYH;dj f,ig olajkafka Tjqka iy Tjqkaf.a orejkaf.a
wjYH;d bgqlr.ekSu i|yd m%udKj;a wdodhu Wmojd.ekSu h
^Snyder 1995&' ta wkqj bÈß .uk ms<sn| ksoyia u;h kï
wd¾:sl lghq;=j, ldka;d iyNd.s;ajh jeä fldg Tjqkaf.a
wjYH;d i|yd iïm;a fldgila ldka;djkg ,nd §uh' /lshd
,nd§u ;=<ska Tjqkaf.a ðjk l%uh mj;ajdf.k hdu i|yd
13
iudc úuiqu
2017 l,dmh ixj¾Okh ms<sn| ldka;djd§ kHdhd;aul m%fõY
14
iudc úuiqu
ixj¾Okh ms<sn| ldka;djd§ kHdhd;aul m%fõY 2017 l,dmh
fnfyúka wvq m%udKhla nj;a jd¾;d úh ^Pezzullo 1982&' tlai;a
cd;Skaf.a ixúOdkfha fujeks f;dr;=re fy,s lf<a o ta uÕska
m%ldYhg m;al< ldka;d oY j¾Ih ;=< ldka;djka fjkqfjka
l%shd;aul l< jHdmD;sj,ska ksis m%;sM, ,enqK njla
fkdfmfka' tu ld, mßÉfþoh ;=< idfmalaIj ldka;djf.a
;;ajh ;jÿrg;a my< jegqk nj fmkakd § we;' iïm;a whs;sh"
jev nr" fi!LH" fmdaIKh" iy wOHdmkh hk ljr fCIa;%hla
iïnkaOfhka jqjo fuu miqnEu Èiaúh'ta wkqj fuu ixj¾Okh
;=< ldka;dj hk ixj¾Ok t<Uqu ldka;djg t;rï jdis
iy.; ;;ajhla we;slrk ,o tlla fkdjQ ÿ¾j, tlla nj
ldka;djd§ka jgyd .;a fyhska kj úl,amhka fj; Tjqkaf.a
wjOdkh fhduq úh ^Sen and Grown 1987&'
15
iudc úuiqu
2017 l,dmh ixj¾Okh ms<sn| ldka;djd§ kHdhd;aul m%fõY
16
iudc úuiqu
ixj¾Okh ms<sn| ldka;djd§ kHdhd;aul m%fõY 2017 l,dmh
ixj¾Okh ;=< ldka;dj ms,sn| úfõpk
ldka;dj iy ixj¾Okh
22
iudc úuiqu
ixj¾Okh ms<sn| ldka;djd§ kHdhd;aul m%fõY 2017 l,dmh
flfiafj;;a we;eï ldka;djdÈka úiska fuhska
fkdkej;S mS;Duq,sl;ajh hk ixl,amh o Bg iïnkaO fldg
úYaf,aIKh ;jÿrg mq¿,a úh hq;= njg ;¾l lrk ,o y' ta
w;r fN!;sl whs;sh i;= mqreI mlaIh th mokï fldg f.k
Tjqka w;r ix.;shla ^solidarity& j¾Okh ù ia;%Ska fj; n,h
mj;ajdf.k ldka;d Y%uh md,kh i|yd wjldY i,id.;a nj
ldka;djd§ka fmkajd § we; ^Hartmann 1981&' tmuKla fkdj
tu md,kh mj;ajdf.k hdfï§ ia;%Skag wjYH ksIamdok iïm;a
wysñ lsÍu Wmfhda.S lr.;a njg Tjqyq ;¾l l<y'
23
iudc úuiqu
2017 l,dmh ixj¾Okh ms<sn| ldka;djd§ kHdhd;aul m%fõY
26
iudc úuiqu
ixj¾Okh ms<sn| ldka;djd§ kHdhd;aul m%fõY 2017 l,dmh
mSvkhg ,lajQ È<s÷ ldka;djka úiska ixj¾Ok
jevigykaj, n,mEu mßlaId lsÍu i|yd ukd oDIaáfldaKhla
imhk nj 1987 fika iy f.%daka ;u wOHhk uÕska fmkajd §
we; ^Sen and Grown 1987&' msvkhg ,la jQ ldka;djka È<s÷lu
yß yeá w÷kk w;r tu ldka;djka w;ska bgqjk iudc
m%ckk ^social reproduction& ld¾h wj;lafiare lrKq ,enqj o
th jeo.;a ld¾hhla njg Tjqyq ;¾l lr;s' ixj¾Ok l%shdj,sh
.;a úg tys iajremh l,ska l,g fjkialïj,g Ndckh ùu
isÿ ú we;' hg;a úð; md,h hgf;a ieliqK wd¾:sl iy
foaYmd,k jHqyh .;a úg tajd cd;ska w;r" mx;s w;r ia;%S-mqreI
mlaI w;r iy ckjd¾.sl lKavdhï w;r wiudk;d we;sjk
wdldrfha tajd úh' ldka;djkaf.a wd¾:sl idOkh iy m%Odk
ixj¾Ok l%shdj,ska w;r uq,sl .egqï tu l%uh ;=< we;súh'
thg m%Odk fya;=j jqfha wd¾:sl j¾Okh uÕska È<s÷ ck;djf.a
wjYH;d fkdi,lñka ck;d uq,sl wjYH;d m%Odk ksIamdok
l%uj,g we;=<;a fkdùu fya;=fldgf.k wdka;sl ;;ajhg
m;aùu ksid ldka;djkaf.a meje;au .egÆjla úuh' mqreIdêm;H
ksid ldka;djkg wd¾:sl iïm;a fukau foaYmd,k
iyNd.s;ajh o fkd,eîu muKla fkdj Y%u úNckh uÕska
t;rï jdis fkd,efnk" wiSre ld¾h mejreKs' f.or fodr iy
bka msg; ldka;djg mejreK tu ld¾h ksid mqreI mlaIhg
jvd jeä meh .Kkla fuu lghq;=j, Tjqkg ksr; ùug isÿ ù
we;' tmuKla fkdj ixj¾Ok jHdmD;s wid¾:l jQ úg th
;Èkau n,mdk ,oafoao ldka;djkag ùu o fmdÿ ,laIKhls ^Sen
and Grown 1971&'
28
iudc úuiqu
ixj¾Okh ms<sn| ldka;djd§ kHdhd;aul m%fõY 2017 l,dmh
ixl,am iy l%shdj,s iïnkaOfhka fkdfhla .eg¨ we;súh'
WodyrKhlg ldka;djkg wdodhula ,nd.ekSu i|yd
fláld,sk /lshd iemhSfï jHdmD;s §¾> ld,Skj wd¾:sl
m%;sM, fkd,eîug fya;= jqfha ldka;djkg Tjqkaf.a bÈß .uk
i|yd w¾:sl ;SrK .ekSfï whs;sh Tjqka i;= fkdjQ fyhsks ^Sen
and Grown 1987&' tuksid th Tjqkg ,nd§u jeo.;a nj
ldka;dj§kaf.a u;h úh' wmkhkh i|yd NdKav ksIamdokh
fjkqjg wNHka;r mßfNdack wjYH;d i|yd ksIamdokhg
m%uqL;d §u" hqo lghq;=j,g flrk jeh iSud lsÍu" nyq cd;sl
iud.ï f.k hk lghq;= md,kh lsÍu wdÈh uÕska wd¾:slh
yev.eiaiSu ;=<ska ldka;djkg ixj¾Okhg iyNd.S ùu i|yd
miqìu ielfik nj ldka;djd§ u;h úh' Tjqkg wjYH jqfha
jHQjyd;aul .e,mqï l%uhla fkdj jHqyd;aul mßj¾;khla
fyda úm¾hdihla njg ldka;dj iy ixj¾Okh hk t<Uqu
fj; fhduq jQ ldka;djd§yq ;¾l l<y'
33
iudc úuiqu
2017 l,dmh ixj¾Okh ms<sn| ldka;djd§ kHdhd;aul m%fõY
35
iudc úuiqu
2017 l,dmh ixj¾Okh ms<sn| ldka;djd§ kHdhd;aul m%fõY
39
iudc úuiqu
2017 l,dmh ixj¾Okh ms<sn| ldka;djd§ kHdhd;aul m%fõY
41
iudc úuiqu
2017 l,dmh ixj¾Okh ms<sn| ldka;djd§ kHdhd;aul m%fõY
wdY%s; .%ka:
Bandarage, A.
1984 Women in Development, Liberation, Marxism and
Marxist Feminism. Development and Change. 15: pp.
495-515.
Boserup, E.
1970 Women’s Role in Economic Growth. London: Allen
and Unwin.
Boserup, E.
1965 The Conditions of Agricultural Growth. London:
Allen and Unwin.
42
iudc úuiqu
ixj¾Okh ms<sn| ldka;djd§ kHdhd;aul m%fõY 2017 l,dmh
Bunch, C. and R. Carrillo
1990 Feminist Perspectives on Women in Development. In
I. Tinker (ed). Persistent Inequalities.Oxford, UK:
Oxford University Press: pp 70-82.
Butler, D.E.
1954 The Electoral system in Britain 1918-1951.Oxford:
Clarenden Press.
Chodorow, N.
1978 Reproduction of Mothering: Psychoanalysis and the
Sociology of Gender. Berkely: University of
California press.
Chowdry, G.
1995 Engendering Development? In M.M. Marchand and
J.L. Parpart (eds),
Feminism/Postmodernism/Development. New York:
Rutledge. pp. 26–41.
Dalla Costa, M.
1973 Women and the subversion of the Community. In the
Power of Women and the Subversion of the
Community. Bristo, UK: Falling Wall Press: pp.19-54.
43
iudc úuiqu
2017 l,dmh ixj¾Okh ms<sn| ldka;djd§ kHdhd;aul m%fõY
Friedan, Betty
1963 The Feminine Mystique.New York Times.
Harcourt , W.
1994 Feminist Perspectives on Sustainable Development.
London: Zed Books.
44
iudc úuiqu
ixj¾Okh ms<sn| ldka;djd§ kHdhd;aul m%fõY 2017 l,dmh
Jaquette, J.
1990 Women and Modernization Theory: A Decade of
Feminist Criticism. World Politics 34: pp. 267 -284.
Kabeer, N.
1994 Reverse Realities: Gender Hierarchies in
Development thought. London: Verso.
Lloyd, G.
1984 Man of Reason: “male” and “female” in Western
Philosophy. Minneappolis: University of Minnesota
Press.
Merchand , C.
1980 The Death of Nature. San Francisco: Harper and row.
Mies, M.
1986 Patriarchy and Accumulation on a World
Scale.London: Zed Books.
Miles, A.
1996 Integrative Feminism: Building Global Visions,
1960s to 1990s. New York: Routledge.
Mitchell, J.
1966 Women in the Longest Revolution. New Left Review.
Vol 40, pp. 11-37.
45
iudc úuiqu
2017 l,dmh ixj¾Okh ms<sn| ldka;djd§ kHdhd;aul m%fõY
Mohanty, C.
1991 Under Wesern Eyes: Feminist Scholarship and Colonial
Discourse. In C.Mohanty, A. Russo and L.Torres.
(eds).The Third World Women and the Politics of
Feminism.Bloomington: Indiana University Press, pp.
51-81.
Molyneux, Maxine.
1985 Mobilization without Emancipation? Women’s
interests, the state, and Revolution. In Nicaragua.
Feminist Studies, Vol II No. 2, summer: 227-254.
Moser, C.
1993 Gender Planning and Development.New York:
Routledge.
Mueller, A.
1987 Peasants and Professionals: The Social Organization
of Women in Development Knowledge. Ph.D. thesis,
Department of Education, University of Toronto.221-
243.
Parpart, J. L.
1995 Deconstructing the Development ‘Expert’: Gender,
development and The ‘Vulnerable Groups’.
Feminism, Postmodernism and Development, pp. 221-
243.
46
iudc úuiqu
ixj¾Okh ms<sn| ldka;djd§ kHdhd;aul m%fõY 2017 l,dmh
Pezzullo, C.
1982 Women and Development, Chile: UN Economic
commission for Latin America and the Caribbean.
Rathgaber, E.M.
1990 WID, WAD, GAD: Trends in Research and Practice.
The Journal of Developing Areas. 24: pp. 489-502.
Rostow, W.W.
1960 The Stages of Economic Growth: A Non Communist
Manifesto. Cambridge, UK: Cambridge University
Press.
Scott, C.V.
1995 Gender and Development: Rethinking Modernization
and Dependency Theory. Boulder Co: Lynne Reiner.
Shiva, Vandana.
1989 Staying Alive. London: Zed Books.
47
iudc úuiqu
2017 l,dmh ixj¾Okh ms<sn| ldka;djd§ kHdhd;aul m%fõY
Smith, D.
1990 The Conceptual Practices of Power. Boston:
Northeastern University Press.
Snyder, M.
1995 Transforming Development: Women, Poverty
and Politics. London: Intermediate
Technology Publications.
Visvanathan, N.
1997 Introduction to Part I. In Visvanathan et al.(eds.). The
Women, Gender and Development Reader. London:
Zed Books.
Vishvanathan, S.
1991 Mrs Bruntlands’ Disenchanted Cosmos. Alternatives.
16: pp.377-384.
Vishvanathan, S.
1986 Bhopal: the Imagination of a Disaster.
Alternatives.11, pp. 147-165.
Vogel, L.
1983 Marxism and the Oppression of Women. London:
Pluto.
Young, K.
1993 Planning Development with Women. New York: St
Martin’s Press.
48
iudc jev - woaú;Sh udkj fiajd jD;a;shl iajNdjh iy iudc úuiqu
wdrïïNh ms<sn`o ye`oskaùula 2017 l,dmh
ir;apkaø .ï,;a
ye|skaùu
49
iudc úuiqu iudc jev - woaú;Sh udkj fiajd jD;a;shl iajNdjh iy
2017 l,dmh wdrïNh ms<sn`o ye`oskaùula
—iudc jev˜ hkq l=ulaoehs idudkH iudc jHjydrfhka
f;areï .ekSug fm<ö isák wms" —jD;a;Sh iudc jev˜ hkq
l=ulaoehs ;ju;a lsishï jQ l=;=y,hlska hqla;j wiñka
isákafkuq' th mqÿu iy.; fkdfõ' ngysr f,dalfha ìys ù"
ngysr f,dalfha b;d m%p,s;j" Ydia;%Sh iy jD;a;Suh Ndú;fha
fhfok iudc jev" jD;a;Suh w¾:hlska wmg ;ju;a kqyqreh'
fuu ,smsfha wruqK jkafka;a b;d ir, wdldrfhka fuh
y`ÿkajdoSuhs' th myiq lreKla fkdfõ' tfy;a wms W;aidy
lrkafkuq'
50
iudc jev - woaú;Sh udkj fiajd jD;a;shl iajNdjh iy iudc úuiqu
wdrïïNh ms<sn`o ye`oskaùula 2017 l,dmh
oS WodyrKhla f,ig mqoa.," lKavdhï iy m%cd ;,hkays oS
l%shdldÍj ueosy;ajk m%Odk;u jD;a;Sh l%shdldrlula
^professional activity& fukau Ydia;%Sh úIhla ^academic
discipline& f,i iudc jev y`ÿkd.; yelsh'
51
iudc úuiqu iudc jev - woaú;Sh udkj fiajd jD;a;shl iajNdjh iy
2017 l,dmh wdrïNh ms<sn`o ye`oskaùula
úiska tu ks¾jpkh kej; i,ld n,k ,oS' tys m%;sM,hla
f,i iudc jev hkq ,
52
iudc jev - woaú;Sh udkj fiajd jD;a;shl iajNdjh iy iudc úuiqu
wdrïïNh ms<sn`o ye`oskaùula 2017 l,dmh
udkj whs;Ska iy iudc idOdrK;ajh ms<sn`o uQ,O¾u u;
mdo uQ,sl fjñka" udkj p¾hdj iy iudc moaO;Ska ms<sn`o
kHdhka Wmfhda.S lr .ksñka" mqoa.,hd ;udf.a iudc
mßirh yd wka;¾l%shd mj;ajk w;=re uqyqK; ia:dkfha oS
ueosy;a fjñka iudc jev jD;a;sh" iudc fjki fukau
udkj iïnkaO;djhkaf.a .eg¨ ksrdlrKh iy mqoa.,
iqNisoaêh by< kexùu i`oyd mqoa.,hd n,.ekaùu iy
úuqla;sodkh lsÍu m%j¾Okh lrkq ,nhs (IFSW 2012: 1)'
53
iudc úuiqu iudc jev - woaú;Sh udkj fiajd jD;a;shl iajNdjh iy
2017 l,dmh wdrïNh ms<sn`o ye`oskaùula
udkj p¾hdj" mqoa., YlH;djh iy f.!rjh ms<sn`oj
b;d mq¿,a oDIaáhlska hqla;j bosßm;a ù we;s fuu ks¾jpkh"
iudcSh úoHdjka yd udkj Ydia;%hka fukau iajfoaYSh {dKh
^indigenious knowledge& iudc jev úIfhys oekqu" l%ufõoh yd
kHdhd;aul moku ilia lr .ekSfï oS wod< lr .kakd nj
mjihs' tys oS iudc idOdrK;ajh ^social justice&" mqoa.,
n,.ekaùu ^empowerment&" mqoa., úuqla;h s iy iudc úúO;ajh
^social diversity& ms<sn`o we.hqï flakaø fldg i,lkq ,nhs'
iajfoaYSh {dKh fukau iudc ixialD;sl yr moaO;Ska iy
wdh;ksl jHqyhka ffki¾.slju wod< jkafka hehs o" tajd
fkdi,ld yeÍu lsisfia;au l< fkdyels hehs o" hk woyi
ms<sn`o we;s tl`.;djh yd ms<s.ekSu ksrEmKh jk wdldrhg"
iajfoaYSh jYfhka wvx.= úh hq;= hï lreKla fõ kï th
we;=<;a lr .; hq;= wjldYh újD; lr ;eîu o fuu
ks¾jpkfha olakg we;s iqúfYAIS ,CIKhla fõ' ta wkqj foaYSh
iudc ixialD;sl ;;a;ajhkag wod, jk wdldrhg fuu
ks¾jpkh .,md .ekSfï yelshdj mj;sk w;r tu`.ska
úfoaYShj ks¾udKh lrk ,o ks¾jpkhka wdhd; fldg w¾:
úrys;j, foaYSh iudc ixialD;sl m¾hdhkag wod< lr .ekSfï
wjOdku wjysr lrkq ,nhs' iuia;hla f,ig iudc jev
úIfha we;s úYAùh;ajh fukau, f,dl= l=vd iEu ck
fldÜGdihlgu" ixialD;sl yrmoaO;Skag iy Tjqkaf.a
iajfoaYSh wkkH;djhkg f.!rj lsÍfï idrO¾uh fuu mshjr
u`.ska fudkjg ;yjqre lrk whqre fmkS hhs'
56
iudc jev - woaú;Sh udkj fiajd jD;a;shl iajNdjh iy iudc úuiqu
wdrïïNh ms<sn`o ye`oskaùula 2017 l,dmh
hq;a fiajd iemhSug bosßm;aj isá wd.ñl" mqKH wdh;k iy
mfrdamldr iñ;s iud.ï j,g ^benavolant societies& o" oßø;d
msä;hkaf.a iudc wd¾Ól wdrlaIdj iïmQ¾Kfhka u /ln,d
.ekSug ;rï m%udKj;a iïm;a fkdùh' flfia fj;;a
oßø;djhg ms<shï f,i m%;sl¾uhka fiùfï W;aidyhkaf.a
m%;sM,hla f,i úúOldrfha iudc m%;sixialrK jHdmdr" mqKH
ixúOdk ix.ï ^charity organizations&" iudc m¾fhaIKhka iy
jHdmdrhka fuu wjêfha mek k`.sk wdldrh fmkS hhs ^Howe
2009&'
rEm igyk 01
iudc jev ueosy;aùfï flakaøSh b,lalh ms<sn| igykla
63
iudc úuiqu iudc jev - woaú;Sh udkj fiajd jD;a;shl iajNdjh iy
2017 l,dmh wdrïNh ms<sn`o ye`oskaùula
by; rEmfhka iudc jev jD;a;Sh ueÈy;aùfï § Ndú;d
lrkq ,nk úúO oDIaáuh t<Uqï iy tajd yd wkq.; ù we;s
úúO kHdhhka" ixl,amhka iy wdlD;Ska ixCIsma;j" ixl,amSh
wdlD;shla f,i bosßm;a l< yel' tys oelafjk wdldrhg
mqoa.,hd ;ukaf.a iudc jd;djrKh ^environment& iu`.
iïnkaO jk w;=re uqyK q ; ^interface& wjia:dfõ oS we;s jk
.egqï ;;a;ajhka fya;= fldg f.k lD;Huh wiu;=,s;;djhla
we;s jkafkah' tjeks wjia:djkays oS tlS lD;Huh
wiu;=,s;;djfhka mqoa.,hd id¾:lj uqodf.k" kej; idudkH
cSú;fha ld¾hkag fhduq lsÍfï WmldÍ ueosy;aùu iudc jev
jD;a;sfhka flfrkafka hehs wkqudk l<fyd;a" úúO t<Uqï
oDIaáuh jYfhka wkq.ukh lrk iudc jev jD;a;slhska tlS
ueosy;aùfï lghq;a; lsÍfï oS Ndú; lrkq ,nk úúO
ixl,amSh wdfoaYlhka Wla; rEmfhka fjka fjkaj fmkakqï
lrhs' tla lKavdhula mqoa.,hd fjkia lsÍu yd n,.ekaùu o"
;j lKavdhula iudc m¾hdh fjkia lsÍu yd úm¾h lsÍu o"
;j;a fldgila mqoa., Wmldrh yd iqNidOk fiajd iemhSu o
wjOdrKh lr;s' Tjqka ;uka t,an .;a t<Uqu ;=< m%dfhda.slj
Ndú; lrkq ,nk úúO kHdhka" ixl,am" wdlD;Ska"
m¾hdjf,dalhka wdosh o rEmfha bosßm;a fõ' thska woyia
jkqfha úúO t<Uqï ;=< Ndú; jk iqúfYaIS kHdhd;aul ixl,am
wdlD;Ska mj;akd njhs' fudjqka ish,a,f.au flakaø.; b,lalh
jkafka mqoa.,hd iy iudc mßirh w;r we;s w;=re uqyqK;hs'
th mqoa., wiu;=,s;;djh we;s ùug fya;= jk ldrKd
l%shd;aul jk ia:dkhhs' fï wkqj fuys oS fmkShk jeo.;a
lreKla jkqfha mqoa., yd iudc .eg¿ úi`oSu i`oyd fuu
t<Uqï ;%s;ajfhka bosßm;a lrk m%;spdr iy m%;sl¾u oDIaÀuh
jYfhka tlsfklg oeäj fjkia jk njhs'
64
iudc jev - woaú;Sh udkj fiajd jD;a;shl iajNdjh iy iudc úuiqu
wdrïïNh ms<sn`o ye`oskaùula 2017 l,dmh
Wmldßl ueosy;aùu ;=<ska n,dfmdfrd;a;= jk w;r ta i`oyd
wod< lr.; yels ixl,amSh msájy,la iudc ufkdaúoHd
kHdhkaf.ka ,nd .kshs' fuysoS fmkS hk m%Odk lreK jkqfha
iudc jevld¾fha oS wod< lr.; yels oekg bosßm;a ù ;sfnk
fndfyduhla ixl,am" wdlD;Ska" kHdhka" m¾hdjf,dal wdoS
ish,a, fuu mq¿,a oDIaàka ;%s;ajh ;=< ixl,amSh jYfhka fjka
fjkaj f.dkqlr y`ÿkd.; yels njhs' fuh tla w;lska
—ixl,amSh˜ f.dkqlsÍula f,i —wjOdrKh˜ lsÍu jeo.;a fõ'
thg fya;=j iuld,Sk iudcfha —iudc jev jD;a;slhka˜
fndfyduhl f.a woyi iy w;aoelSu jkqfha" fiajd,dNSkaf.a
iqúfYaIS jQ wjYH;d iy jHdl+, iy ixls¾K jQ mSä; ;;a;ajhg
m%;sldr yd m%;spdr f,i" fuu t<Uqï ;%s;ajfha u odhl;ajhka
wod< wdldrhg iïnkaO lr taldnoaO rduqjl Ndú; l< yels
njhs' fuh tla;rd wdldrhlg jD;a;Sh iudc jev l%shdldrlfï
—fm!oa.,sl uqyqKqjr˜ ^personal style in professional social work
action& f,i wmg y`ÿkd.; yelsh' my; rEmigyk tu woyi
ixCIsma; iy ir, f,i bosßm;a lrhs'
A
B
C
67
iudc úuiqu iudc jev - woaú;Sh udkj fiajd jD;a;shl iajNdjh iy
2017 l,dmh wdrïNh ms<sn`o ye`oskaùula
1' mqoa., uÜgu ^individual level&
2' l=gqïN uÜgu ^family level&
3' l=vd lKAvdhï uÜgu ^small group level&
4' m%cd uÜgu ^community level&
69
iudc úuiqu iudc jev - woaú;Sh udkj fiajd jD;a;shl iajNdjh iy
2017 l,dmh wdrïNh ms<sn`o ye`oskaùula
th o iudc jev jD;a;sfha wdrïNl wjÈfha isgu Ndú;fha
fhfok whqre fmkS hhs' Jane Adams m%uqL iudc l%shdldrlhska
msßila iudc jev úIh wdrïNfha u fndfyduhla mqoa., m%Yak
iy iudc .eg¿ m%Odk jYfhka iudc jHQy.; ldrKd yd neoS
mj;sk nj wjOdrKh lrñka" mqoa., m%Yakj,g mqoa.,hd
fjkia lsÍu ;=<skau muKla úiÿï n,dfmdfrd;a;= úh
fkdyels nj fmkajd fok ,oS' tysos mqoa.,hdg mßndysrj
l%shd;aul jk ldrKdj,g mqoa.,hd o iyNd.s jk tla;rd
iduqysl jQ ueosy;aùula u.ska úiÿï fiùu fhda.H nj
wjOdrKh flreKs' WodyrKhla f,ig ;reKhska w;r m%n,
ú/lshdjg fya;= ù we;s ldrKd ;lafiare lr tjeks ;reK
msßia lKavdhï f,i ixúOdkh lr úúO iajhx/lshd i|yd
mqyqKq lsÍu" wdOdr lsÍu wdÈh fmkajdÈh yelsh' tjeks
woyiaj, m%;sM,hla f,i iudc lKavdhï jev l%uh
ke;fyd;a Wml%uh ìys jQ w;r" fï jk úg fuh jvd;a .eUqßka
fukau úúO uqyqKj q rhkaf.ka jvd;a ixlS¾K jQ mqoa., .eg¨
;;ajhkays oS mjd Ndú;d l< yels wdldrhg j¾Okh ù we;"
WodyrK f,i u;aøjHhkag weíneysjQjka mqkre;a:dmkh jeks
l%shd wdÈh ioyd Ndú;djk lKavdhï Wml%u fmkajdosh yel.
m%cd ixúOdkh
idl,H rduqj
73
iudc úuiqu iudc jev - woaú;Sh udkj fiajd jD;a;shl iajNdjh iy
2017 l,dmh wdrïNh ms<sn`o ye`oskaùula
idl,H rduqj u.ska imhdfok nj fndfyduhla lD;yia;
iudc jev jD;a;slhkaf.a woyihs'
74
iudc jev - woaú;Sh udkj fiajd jD;a;shl iajNdjh iy iudc úuiqu
wdrïïNh ms<sn`o ye`oskaùula 2017 l,dmh
3' ish¨u ld¾hkays oS uQ,sl ñksia whs;Skag .re lsÍu iy
w.hSu ;yjqre lrk wdldrhg lghq;= lsÍu
4' ieu mqoa.,hdf.au ffki¾.sl jQ iaffjÍNdjhg woSk;ajhg
iy jákdlug f.!rj lsÍñka lghq;= lsßu'
5' foaYShj ms<s.;a wdpdr O¾u" p¾hd O¾u yd
ud¾f.damfoaYlhkag wkql+,j lghq;= lsÍu"
75
iudc úuiqu iudc jev - woaú;Sh udkj fiajd jD;a;shl iajNdjh iy
2017 l,dmh wdrïNh ms<sn`o ye`oskaùula
76
iudc jev - woaú;Sh udkj fiajd jD;a;shl iajNdjh iy iudc úuiqu
wdrïïNh ms<sn`o ye`oskaùula 2017 l,dmh
j.=j 01- iudc jev jD;a;slhkaf.a we.hSï" uQ,O¾u iy
p¾hdO¾u wka;¾ iïnkaO;djh
77
iudc úuiqu iudc jev - woaú;Sh udkj fiajd jD;a;shl iajNdjh iy
2017 l,dmh wdrïNh ms<sn`o ye`oskaùula
ks.ukh
79
iudc úuiqu iudc jev - woaú;Sh udkj fiajd jD;a;shl iajNdjh iy
2017 l,dmh wdrïNh ms<sn`o ye`oskaùula
ye`oskaùu i`oyd ksYAÑ;jQ;a" fmdÿfõ tl`.;djhlg meñK
Ndú; lrkakdjQ;a mdßNdIsl kduhla mjd ;ju;a wm w;r
fkdue;s ùfukau ta nj fudkjg ikd: fõ' WodyrKhla
f,ig iudc jev yd jD;a;sSh úúO ia:dkhkays úúO wdldrfhka
i`oyka lrk njla fmfka' we;euqka th iudc w¾:fõoh" iudc
w¾:idOkh" iudc ld¾hfõoh wdoS f,ig kï lr;a' fuhska
fmkShkafka fï i`oyd o ksYAÑ; jQ ks.ukhlg meñKSfï
lÓldjla wjYH ù we;s njhs'
80
iudc jev - woaú;Sh udkj fiajd jD;a;shl iajNdjh iy iudc úuiqu
wdrïïNh ms<sn`o ye`oskaùula 2017 l,dmh
wdY%s; .%ka:
Howe, David
2009 A Brief Introduction to Social Work Theory,
Houndmills, UK Palgrave Macmillan.
Payne, Malcom
2005 Modern Social Work Theory, 3rd edition, Lyceum
Books: Chicago.
Reamer, Frederic G.
2013 Social Work Values and Ethics, New York: Colombia
University Press.
Turner, Francis J.
1996 Social Work Treatment- Interlocking Theoretical
Approaches, London: Oxford University Press.
81
iudc úuiqu iudc jev - woaú;Sh udkj fiajd jD;a;shl iajNdjh iy
2017 l,dmh wdrïNh ms<sn`o ye`oskaùula
wka;¾cd, mßYS,k
IASSW (undated)http://www.iassw-
aiets.org/uploads/file/20140303_IASSW%20 Website-
SW%20DEFINITION%20approved%20IASSW%20Board%
2021%20Jan%2020 14.pdf, (last visited, 25 October 2015).
IFSW (undated) The First Global Report on Social Work and Social
Development: Promoting Social and Economic Equalities,
http://ifsw.org/news/the-first- global-report-on-social-work-and-
social-development-promoting-social-and-economic-equalities/(last
visited, 30 October 2015).
82
.f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska fy<sjk iudc iudc úuiqu
wkqms<sfj, iy tys wNsfhda. 2017 l,dmh
.f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska
fy<sjk iudc wkqms<sfj, iy tys wNsfhda.
m¾fhaIK wruqK
l%ufõoh
7
osjHuh hqla;sh ms<sn| udkj úoHd;aul ú.%yhla i|yd n,kak Sax (2009).
87
iudc úuiqu .f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska fy<sjk iudc
2017 l,dmh wkqms<sfj, iy tys wNsfhda.
lúfmd;a f,i rpkd fldg we;' fuhska fmkS hkafka .f,a
nKavdr weoys,a, fuka u tu l;d mqj;a o m%foaYfha ck.;j
mej;s njhs' Wvrg .eñ iudch yeoEÍfï oS lvhsï iy ú;a;s
fmd;a iïm%odhg wh;a ck idys;Hfha jeo.;alu m¾fhaIlhka
lsysmfofkla úiska u uE;l oS fmkajd oS we; ^Wod( wNhj¾Ok
1978; Obeyesekere 2017).
89
iudc úuiqu .f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska fy<sjk iudc
2017 l,dmh wkqms<sfj, iy tys wNsfhda.
we;' fuysoS wm isxy, lúfmd;a j, .f,a nKavdr mqj; .ek
fmdÿfõ we;s úia;rh bosßm;a lsÍfuka wk;=rej ta .ek we;s
m%fNAo fláfhka bosßm;a lrkq we;' flfia kuq;a úfYaIfhkau
bia,dï wd.ñlhka w;r we;s .f,a nKAvdr úYajdih .eUqßka
úNd. fkdlsÍu iy .f,a nKavdr l;d mqjf;a we;s m%fNAo
.eUqßka ú.%y fkdlsÍu j¾;udk wOHhkfha iSudjla f,i
ie<lsh hq;=h' jika;d taldkdhl ueKsfla úiska rÑ; —.f,a
nKAvdr foúfhda˜ lD;sfha o .f,a nKavdr ms<sn| mQrdjD;a; j,
ixlS¾K;ajh hï ;rulg fmkajd oS we;'
90
.f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska fy<sjk iudc iudc úuiqu
wkqms<sfj, iy tys wNsfhda. 2017 l,dmh
we;' flfia kuq;a fuu l;d mqj; .ek isxy, iy bia,dï
Nla;slhka w;r fyda m%foaYfha isxy, W.;=ka w;r mjd mQ¾K
tl.;djla fkdue;s nj fuysoS i|yka l< hq;=h'
8
fuu ia:dkh w¿;ska ù j.d l< ìula njg ye.fjk zwiajeoaÿuz fkdj
zweiajeoaÿuz tkï weia tlg .egqK ;ek f,i .eKsh hq;= nj
m%foaYfhawe;eï W.;=kaf.a woyihs'
91
iudc úuiqu .f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska fy<sjk iudc
2017 l,dmh wkqms<sfj, iy tys wNsfhda.
le|jd hqoaOh wjika ù ;uka wdmiq meñfKk ;=re rdcHh Tyqg
mrjk ,oS' bka wk;=rej rcq ùr., kï jQ m¾j;h u; msysá
Tyqf.a wka;(mqrhg f.dia 67 la jQ Tyqf.a ìijqkag ;uka
hqoaOhg hk nj okajd hqoaOfhka ;uka oskqfjd;a ne¨ï.,
keu;s m¾j;fha iqÿ fldähla Tijd ta nj Tjqkag okajk nj;a
mrdchg m;ajqjfyd;a l¨ fldähla m%o¾Ykh lrk nj;a
Tjqkag okajk ,oS' Tyq miqod hqoaOhg msg;a jQ w;r tosku
Tyqf.a m%Odk isxy, ìijg ld,sx. kï ,o l=ufrla bmosKs'
m%Odk rkafoda,s ìijf.a jhiska wvq ld,sx. l=urd yd uqia,sï
hlv foda,shg odj uq,ska Wmka j;aysñ l=urd w;r rclfï
wkqm%dma;sh i|yd jQ wr.,h jgd .f,a nKavdr l;dj f.dvke.S
we;'
9
fï wkqj fuh wd;au f.!rjh fjkqfjka isÿl< iduQysl osú kid.ekSu
ms<sn| mQrdK l;djla f,i o ie<lsh yelsh'
92
.f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska fy<sjk iudc iudc úuiqu
wkqms<sfj, iy tys wNsfhda. 2017 l,dmh
fjk lsisÿ úl,amhla fkdùh' l=urdf.a uqia,sï {d;sfhl=
Tyqf.a mqfrdays; ;k;=rg m;alsßu ksid isxy, weu;s uvq,a,
j;aysñ l=urd iu. WrK úh' fï w;r l=reKE., jefjys rka
i<Tla mdfjk njg wdrxÑhla me;sr .sh w;r j;aysñ l=udrdg
fuh ,nd.ekSfï wdYdjla we;s úh' t kuq;a th ,nd .ekSug
W;aidy l< lsisfjl=g thg <xúh fkdyels úh' fuh ,ndf.k
;ukag f.kú;a fok ´kEu lÜgçfhl=g ;E.s fnda. ,ndfok
nj;a tfia W;aidy fldg wid¾:l jqjfyd;a Tjqkaf.a ysia .id
ouk nj;a l=ure úiska m%pdrh lr yßk ,oS' fï i|yd W;aidy
fldg wid¾:l jQ ish¨u lÜgçhkaf.a ysia .id ouk ,oS' fuh
isxy, ckhd iuQ, >d;kh lsÍu i|yd w¾O uqia,sï iïNjhla
we;s j;aysñ l=ure Wmfhda.S lr.;a m%fhda.hla f,i o m%isoaO
úh'
93
iudc úuiqu .f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska fy<sjk iudc
2017 l,dmh wkqms<sfj, iy tys wNsfhda.
hCI wd;auh yerf.dia foaj wd;auhla njg m;a jQ w;r tu foaj
wd;auh .f,a nKavdr hkqfjka m%isoaO úh'
10
fuu ckm%jdoh fld;auf,a m%foAYfhA ÿgq.euqKQ rcQ .ek we;' uqL
mrïmrd.; ckl;d j,g fndfydaÿrg iudkh' Wod: l¨ t;kd iy isßu,a
t;kd .ek l;d mqj;, .euqKQ l=urd l=Tqf¾ jev lsÍu, rcjdif,a u.=,a we;=
Tyq fidhdf.k meñK rdclug m;alsÍu'
94
.f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska fy<sjk iudc iudc úuiqu
wkqms<sfj, iy tys wNsfhda. 2017 l,dmh
j;aysñ l=urdg th ,nd fok ,È ^talkdhl ueKsfla 1997;
Dewaraja 1994&' wjidkfha ld,sx. l=urd bkaoshdjg m,df.dia
kCI;%lrefjl=f.a Wmfoia wkqj ,xldjg fjiaj,df.k meñK
l¨kaoEfõ .urd,f.a f.org iïnkaO jQ nj fuu mqrdjD;a;fha
olajd we;' hqoaOfhka isÿjQ jHikh fuu m%nkaOhg we;=<;a ù
ke;' rdcH;ajhg Wreu ke;s j;aysñ l=urd udkïudf.a ueosy;a
ùfuka th ,nd.kakd nj fuysoS jvd;a yqjd olajd we;'
11
udkïud o miqj foaj;ajhg m;a jQ w;r wehf.a fidfydk u,a,jmsáh
m%foaYfha uqia,sï foajia:dkhl ;ekam;a fldg we;'
95
iudc úuiqu .f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska fy<sjk iudc
2017 l,dmh wkqms<sfj, iy tys wNsfhda.
ckjd¾.sl ye.Sï" fm<Uùï iy wêm;sjdoS m%jk;d
12
we;eï lúfmd;a j, fuu moh zuEKShkaf.ka Wreu ù tj uyuod.u yer
f,d,dz f,i i|yka fõ' tkï j;aysñ l=urd rcjQfha bia,dï wd.u w;yer
njhs'
96
.f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska fy<sjk iudc iudc úuiqu
wkqms<sfj, iy tys wNsfhda. 2017 l,dmh
j;aysñ l=urdf.a ujf.a bia,dï wkkH;djh fuka u Tyqf.a
bia,dóh <ud ld,h o .f,a nKavdr Wm; lúfmdf;a úia;r
fldg we;'
97
iudc úuiqu .f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska fy<sjk iudc
2017 l,dmh wkqms<sfj, iy tys wNsfhda.
y,ka13 ul=fjñka l=reKE., jej ueo fmfkkakg úh
n,ka g tj ckS ckhka jej rjqfuys msfrkag úh
fhdkqkao t olsñka f.dia j;aysñ ksre÷g oeka úh
iefkka u rcq fhdka ue;sjre iu.ska t;kg ,kaúh
^Wm; 1" 73 lúh& ^wjOdkh w¿;ska tlal<d&
13
y,kaZ hkq i<T hk wre; we;s mohls' foajdNrK ye|skaùu i|yd o
fuu moh fhdod.kq ,efí'
14
Wm; 1" 75 jk lúh.
15
l=reKE., osia;%slalfha fn!oaO-bia,dï ckjd¾.sl iy wd.ñl in|;d j,
ixlS¾K iajNdjh 2015 oS l< udkj úod;aul m¾fhaIKhlska fmkajd oS
we;' l=reKE., osia;%slalfha frdã ckhd .ek úfcafldaka nKavd l<
98
.f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska fy<sjk iudc iudc úuiqu
wkqms<sfj, iy tys wNsfhda. 2017 l,dmh
oUfoKs mqr úydfr úiQ kdhl ÿr or kd
keKfhka hq;= bkaofcda;s kd ysñ i| iq.= kd
fmufhka ishrg wd.u /l.ekqfuys ßis kd
f;difhka yer oud isjqre l=reKE.,g meñ kd
^Wm; 1" 79 lúh& ^wjOdkh w¿;ska tlal<d&
16
jeä úia;r i|yd n,kak is,ajd ^2015&.
100
.f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska fy<sjk iudc iudc úuiqu
wkqms<sfj, iy tys wNsfhda. 2017 l,dmh
wod< ck idys;H iïm%odh ;=< l=, rduqj iy thg
wkqnoaO mka;s l%uh ;yjqre lsÍu lsysm wdldrhlska isÿ ù we;'
m<uqfjka" fuu iïm%odh ;=< l=, ¥rdj,sfha my<
uÜgïj,g wh;a ish¿ fokd y÷kajd we;af;a Tjqkaf.a l=,
wkkH;djh wkqj ñi Tjqkaf.a kï fyda fjk;a mqoa.,sl
f;dr;=re wkqj fkdfõ' WodyrKhla f,i my; i|yka meosh
oelaúh yelsh'
fnd,ka ÿrfhks ùr.,a mqr ueÿf¾ ksjikìfidajrek g
fmfkkag fï l¿fldäh m<uqfjks Tijd tjqka ìhfld g
thska miq fï iqÿfldäh Tijd .ukafldg ta ud,s.dj g
f;diska lshkqj fuud hqofhka ch,nd tk neúo ;srfld g
^Wm; 1" 32 lúh& ^wjOdkh w¿;ska tlal<d&
fuys zÿrhdz f,i olajd we;af;a my< l=,hlg wh;a iq¿
uq,EoEksfhls'17 rc wKg wkqjmKsjqv f.khdu fldä tiúu
jeksfiajd lsrSu Tyqf.A j.lSu úh' t kuq;a tu j.lSï yßyeá
bgql< njla fkdfmfka'
Tyqo ., my, g
mek,d uereKs tuú g
y¿ ,fola njk g
wjq;a fros ms<s /f.k hk ú g
^Wm; 1" 41 lúh& ^wjOdkh w¿;ska tlal<d&
h,sÿ t y¿ l;
njkg jeoS tu je;
we;=¿f.ys hy k;
ksod isá l=ure oel mskaj;
^Wm; 1" 42 lúh& ^wjOdkh w¿;ska tlal<d&
17
. by, l=, j,g wh;a zfldarf,az zwdrÉÑz zúodfkaz jeks ;k;=re j,g
wod, wêldß;aj n,hla fyda .re;ajhla ÿrhdg ysñfkdùh' Tyq f.a z¥rhz
iajdëk n,;, rys; yqÿ jevjiï mejreula ke;fyd;a j.lSula úh'
101
iudc úuiqu .f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska fy<sjk iudc
2017 l,dmh wkqms<sfj, iy tys wNsfhda.
wor fmï jvï k
tl=ure jvd.ksñ k
fros fmdosho /f. k
hkag kslauqKq if|a túuk
^Wm; 1" 44 lúh& ^wjOdkh w¿;ska tlal<d&
ìu jeá,d ;snqk
rka yjßh o werf.k
bfkys .kajd f.k
.sfha ;u .ï n,d t w`.k
^Wm; 1" 45 lúh& ^wjOdkh w¿;ska tlal<d&
102
.f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska fy<sjk iudc iudc úuiqu
wkqms<sfj, iy tys wNsfhda. 2017 l,dmh
l=urefkda fros kekaof.ksjfi jefvk i|skd
word rc ìij oskl iSfkka lS lrekd
reisrd mq;= f.dú jxfia f.alg fokq lsfjkd
tjrd Tyq yeämkak, .urd,g ÿkakd
^Wm; 2" 25 lúh& ^wjOdkh w¿;ska tlal<d&
103
iudc úuiqu .f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska fy<sjk iudc
2017 l,dmh wkqms<sfj, iy tys wNsfhda.
fnd,ka ÿrhks˜" —fnd,ka ÿrfhda˜ —l=Uqrla uf. yd.kakg" oshka
yrla ndkla ug˜ jeks fhÿï j,ska fuu ;;ajh meyeos<s fjhs'
mqu;sß nj
104
.f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska fy<sjk iudc iudc úuiqu
wkqms<sfj, iy tys wNsfhda. 2017 l,dmh
ia;%S mqreI iïnkaO;d rgdj iïnkaOfhka mrudo¾Y
lsysmhla .f,a nKAvdr l;d mqj;ska bosßm;a fõ' rdcH Wreuh
mshdf.kA mq;dg isÿjk neúka rka foda,shla jQ m%Odk ìijg odj
mq;% r;akhla ,nd.ekSu rcqkaf.a m%Odk wNs,dihla úh' fï
wkqj rcìijf.a m%Odk fufyjr f,i ie,l=fka rcqg
wkqm%dma;slfhl= ,ndoSu h' nqjfklndyq rcq udkïud hlv
foda,sh f,i f;dard.ekSu isÿ lf<a wehf.a leue;a; úuiSulska
f;drj fndfydaÿrg tal md¾Yúl whqßks' rka foda,sh yd
hlvfoda,sh jeks woyia ldka;djf.a jákdlu ;lafiare lrk
mqreIdêm;s;ajh yd ne÷Kq tajd f,i ie,lsh yelsh' hlv
foda,sh jQ udkïud rcqf.a rdc;dka;%sl ;SrKhka flfrys
n,mdkafka Rcq ueosy;a úulska f;drj WmdhYS,Sj h' t fuka u
rcq hqoaOfhka mrdch ù hehs jeros mKsjqvh ,o ú.iska
ìfidajre 67 fofkl= .f,ka my<g mek osúkid .ekSfuka
fy<sjkafka iajdñ mqreIhdflfrys ldka;dj i;=j ;sìh hq;=
hehs l,amkd l< hq;=lï yd j.lSïh' wmamqjd rcùu ms<sn| l;d
mqjf;a oS o isßu,a t;kdf.a jdikdjla f,i th ie<l=k w;r
weh —isßj¾Ok ìij˜ kñka ckm%sh;djhg m;ajkafka wehf.a
lemùu" ;ekam;aNdjh iy iajdñ Nla;sh jeks lreKq wjOdkh
lrñks' iuia;hla f,i i<lk úg fuu l;d mqj;
mqreIdêm;H idOdrKSlrKh lrk tlla f,i ie,lsh yelsh'
iïm%odhg mgyeks f,i bia,dï Nla;sl ldka;djla újdyhg
.ekSu" wehf.a Wmfoia wkqj j;aysñ l=urdg rclu mejÍu iy
rclu Wreu jQ isxy, fn!oaO l=udrfhl= isáh oS w¾O uqia,sï
iïNjhla iys; j;aysñ l=ureg rclu mejÍu fuu mqrdjD;a;
j,ska bosßm;a flfrk iudc-foaYmd,k w¾nqoj,g mdol jQ
fya;= f,i fmkajd oS we;'
iudf,dapkh
105
iudc úuiqu .f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska fy<sjk iudc
2017 l,dmh wkqms<sfj, iy tys wNsfhda.
fuhska woyia jkafka iuia; Y%S ,dxlsl iudch ;=< isxy,
fn!oaO wdêm;Hh iy isxy, iudch ;=< f.dú l=,fha
m%uqL;djh yd mqreIdêm;Hh idOdrKSlrKh ùula fuu
ckl;d iïm%odfhka isÿjk njhs' fuu ;;ajh wdrïNfha isg
mej;s tlla o ke;fyd;a hg;a úcs; iy mYapd;a hg;a úcs;
;;ajhka hgf;a ìys jQ cd;sljdoS m%jK;d iy wd¾Ól ;rÕh
ksid w¨;ska ìys jQ iudc ÿrdj,shla o hkak ksYaÑ; jYfhka
wmg lsj fkdyel' fuu ÿrdj,sh flfia W;amdokh jqj o fuys
ú.%y l< mqrdK l;d u.ska thg lsishï iqcd;Ndjhla ,eî
we;' flfia jqj o wkaf;daksfhda .%eïials fmkajdÿka mßos lsisÿ
wdêm;Hhla m%Yak lsÍï fyda ye,yemams,sj,ska f;dr fkdjk
nj o by; i|yka ish¿ wdêm;Hhka fuu uQ,O¾uhg hg;a nj
o wm isys ;nd.; hq;=h ^Gramsci 1975&'
106
.f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska fy<sjk iudc iudc úuiqu
wkqms<sfj, iy tys wNsfhda. 2017 l,dmh
wod< lD;Skaj, we;s iuyr meos ;=<ska u .f,a nKavdr
foú÷ wNsfhda.hg ,lafldg we;' WodyrKhla f,i z.f,a
nKavdr Wm; fyj;a ld,sx. isßu,a t;kdZ lD;sfhys wjidk
meosh fufiah'
18
fuh w¿;ska ìys jQ fm%df;ia;ka;% nqÿiuh úiska foaj weoys,a,
wj;lafiare lsrSu ksid w¿;ska W;amdokh jQ fohlao tfia ke;fyd;a fuu
weoys,af,a jHqySh jYfhka mej;s m%Yakhlao hkak fuysoS úuikq fkd,efí'
107
iudc úuiqu .f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska fy<sjk iudc
2017 l,dmh wkqms<sfj, iy tys wNsfhda.
lsÍug fyda hqla;s iy.;j ksrdlrKh lsÍug ;u iudc l%uh
;=< id¾:l l%ufõohla y÷kd.; fkdyels jQ wh nj fmfka'
WodyrK f,i mqreIdêm;Hfha mSvkhg ,la jQ ldka;djka"
n,j;=kaf.a widOdrKhg ,la jQ fn,ySkhka iy hqla;sh
mis|,Sfï l%shdj,sfhka msysg fkd,;a mSä;hka hk whg hqla;sh
yd idOdrK;ajh ,nd.ekSu msKsi ;u iudc l%ufhka hï
;rulg iajdëk jQ msgia;r foúfhl= wjYHh'
yia;smqr k.rd
jia;ysñ kï l=urd
t kqjr ue;s jrd
lrmqyoslï rcqg tjrd
^fld,auqr lú" 15 jk lúh& ^wjOdkh w¿;ska
tlal<d&
108
.f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska fy<sjk iudc iudc úuiqu
wkqms<sfj, iy tys wNsfhda. 2017 l,dmh
l=rsfrka i;=kg nekao ffjrfhka urdmq
is,aì| yegla iÕ= ka
mjika fuu .f, nKAvdrf. f;o tod mdmq
f;o fufyu úl= ka
^fld,auqr lú" 33 jk lúh& ^wjOdkh w¿;ska tlal<d&
109
iudc úuiqu .f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska fy<sjk iudc
2017 l,dmh wkqms<sfj, iy tys wNsfhda.
flfia kuq;a .f,a nKAvdr foúhka Y=NidOl rdcHhg
wkqhqla; lsÍu .eg¨ iy.;h' .f,a nKavdr Wm; ;=<ska
meyeos<s jk mßos Tyq isxy, fn!oaO rdcHfha i;=frl= f,i
i,ld isxy, fn!oaO kdhlhkaf.a lDDr >d;khg ,la jQ
wfhls' tu ksid msßyqKq isxy, fn!oaO Y=NidOl rdcHfha
.e,jqïlrejl= f,i Tyq y÷kd.; fkdyel' udf.a ú.%yh wkqj
Tyq ie,lsh hq;af;a msßyqKq Y=NidOl rdcHfha widOdrKhg
,lajQjkag mjd msysg úh yels tla w;lska isxy, fn!oaO
oDIAájdohg k;= fkdjQ tfukau isxy, fn!oaO iqN idOl
rdcHhg msgia;r jQ osjHuh n,fõ.hla f,isks ^iudk ú.%yhla
i|yd n,kak Appleby 2000)' .f,a nKAvdr Wm; isÿjQfha isxy,
fn!oaO Y=NidOl rdcHfha ìysùug fndfyda l,lg l,ska h'
j¾;udkfha jqj o Y=NidOl rdcHfhka .s,syqKq fyda
widOdrKhg ,la jQ wirKhkag mjd Tyqf.a msysg me;sh yelsh'
foaj;djl= f,i .f,a nKavdrhkaf.a úuqla;s odhl nj iy
.e,jqïldÍ;ajh fiúh hq;af;a fuu ikao¾Nh ;=< h'
wdY%s; .%ka:
wNhj¾Ok" tï' ta' mS'
1978 lvhsï fmd;a úu¾Ykh. fld<U( ixialD;sl
fomd¾;fïka;=j.
wurisxy" t*a' mS'
1920 .f,a nKavdr Wm; iy ld,sx. l=ure mKAä;
merl=ïnd kñka rcùu. fld<U( iuhj¾Ok
hka;%d,h'
110
.f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska fy<sjk iudc iudc úuiqu
wkqms<sfj, iy tys wNsfhda. 2017 l,dmh
O¾uodi" fla' tka' ´ iy ;=kafoKsh" tÉ' tï' tia'
1994 isxy, foaj mqrdKh. fld<U( rcfha uqøK kS;s.;
ixia:dj.
lkafofmd," .dñKS
2015 .f,a foúhkaf. wvúfha ckl;d: ysrshd,
y;am;a;=j iy ;odikak m%foaYh weiqrsks. urodk
iQrsh m%ldYlfhda.
is,ajd, fla'à'
2015 l=,h" mka;sh iy ,xldfõ iudc .egqï.
fndr,eia.uqj: úisÿKq m%ldYlfhda.
111
iudc úuiqu .f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska fy<sjk iudc
2017 l,dmh wkqms<sfj, iy tys wNsfhda.
Appleby, R. Scott
2000 The Ambivalence of the Sacred: Religion, Violence,
and Reconciliation. Lanham, MD: Rowman &
Littlefield Publishers.
De Silva, Premakumara
2005 Sri Pada: Diversity and Exclusion in a Sacred Site
of Sri Lanka. Edinburgh: University of Edinburgh
(Unpublished Ph.D. dissertation).
Dewaraja, Lorna
1994 The Muslims of Sri Lanka: One Thousand Years of
Ethnic Harmony, 900–1915. Colombo: Lanka Islamic
Foundation.
Durkhiem, Emile
1915 Elementary Forms of Religions Life. London: George
Allen & Unwin.
Goonesekera, Sunil
2007 Walking to Kataragama. Colombo: ICES.
Gramsci, A.
1975 Prison Note books. New York: Colombia University
Press.
112
.f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska fy<sjk iudc iudc úuiqu
wkqms<sfj, iy tys wNsfhda. 2017 l,dmh
Gunawardana, R.A.H.L.
1990 The People of the Lion; The Sinhala Identity and
Ideology in History, Historiography. In J. Spencer
(ed.), Sri Lanka History and Roots of Conlfict,
London, Routledge, pp. 45-87.
Kapferer, B.
1991 A Celebration of Demons: Exorcism and the
Aesthetics of Healing in Sri Lanka. Washington, D.C.:
Smithsonian Institution.
Kapferer, B.
1997 The Feast of the Sorcerer: Practices of Consciousness
and Power. Chicago: Chicago University Press.
Kapferer, B.
2003 Sorcery and the Shapes of Globalization Disjunctions
and Continuities: the Case of Sri Lanka. In J.
Friedman (ed.), Globalization, the State and Violence.
Walnut Creek, CA: Altamira Press. pp. 249-278.
Malalgoda, Kitsiri
1976 Buddhism in Sinhalese Society 1750~1900: A Study of
Religious Revival and Change. Berkeley, CA:
University of California Press.
113
iudc úuiqu .f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska fy<sjk iudc
2017 l,dmh wkqms<sfj, iy tys wNsfhda.
Malinowski B.
1925, Magic Science and Religion and Other Essays.New
York: Free Press.
Obeyesekere, Gananath
1966 The Buddhist Pantheon in Ceylon and its Extensions.
In M. Nash (ed.), Anthropological Studies in
Theravada Buddhism. New Haven, CT: Yale
University Press.
Obeyesekere, Gananath
1970 Religious Symbolism and Political Change inCeylon.
Modern Ceylon Studies Vol.1, pp 43-63.
Obeyesekere, Gananath
1975 Sorcery, Premeditated Murder and Canalization of
Aggression, in Sri Lanka. Ethnology 14 (1), pp. 1- 23.
Obeyesekere, Gananath
2017 The Doomed King; A Requiem for Sri Vikrama
Rajasinghe. Colombo: Sail Fish.
Parker, Henry
1909 Ancient Ceylon: An Account of the Aborigines and
Part of Early Civilisation. London: Luzac and
Company.
114
.f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska fy<sjk iudc iudc úuiqu
wkqms<sfj, iy tys wNsfhda. 2017 l,dmh
Pfaffenberger, Bryan
1979 The Kataragama Pilgrimage: Hindu-Buddhist
Interaction and its Significance in Sri Lanka's
Polyethnic Social System. The Journal of Asian
Studies 38 (2), pp. 253-270.
Sax, William
2009 God of Justice: Ritual Healing and Social Justice in
the Central Himalayas. Oxford: Oxford University
Press.
Seneviratne, H.L.
1978 Rituals of the Kandyan State. Cambridge: Cambridge
University Press.
Walters, Jonathan
1995 Multireligion on the Bus in Sri Lanka: Beyond
'Influence' and 'Syncretism' in the Study of Religious
Meetings. In Jeganathan, P. & Ismail, Q. (eds),
Unmaking the Nation. Colombo: Social Scientist
Association, pp. 34-60.
115
iudc úuiqu .f,a nKavdr foafjda;am;a;sh ms<sn| mqrdjD;a;j,ska fy<sjk iudc
2017 l,dmh wkqms<sfj, iy tys wNsfhda.
116
orejka yd iudc úoHd;aul m¾fhaIK: l%ufúoSh yd wdpdr iudc úuiqu
úoHd;aul wNsfhda. ms<sno úYaf,aIKhla 2017 l,dmh
orejka ms<sn| iudc úoHd;aul m¾fhaIK: l%ufõ§h
yd wdpdr úoHd;aul wNsfhda. ms<sn| úYaf,aIKhla
l=udß f;darfoKsh
ye¢kaùu
117
iudc úuiqu orejka yd iudc úoHd;aul m¾fhaIK: l%ufúoSh yd wdpdr
2017 l,dmh úoHd;aul wNsfhda. mss<sno úYaf,aIKhla
j¾;udk m¾fhaIK f,dalh ;=< mq¿,a l;sldjla we;s ú ;sfí'
úfYaIfhka u orejka wOHkhg Ndckh lsÍfï § ie,ls,su;a
úh hq;= lreKq fudkjd o" orejka iïnkaOfhka isÿ jk
m¾fhaIKj, § we;s úh yels wdpdr O¾u .eg¨ fuka u tu
.eg¨ wju lr.; yelafla flfia o? jeks lreKq ms<sn| j
mq¿,aj idlÉPdjg Ndckh ù ;sfí (Alderson 1995; Morrow and
Richards 1996; Cree et al 2001). flfia fj;;a ´kEu iudc
úoHd;aul m¾fhaIKhl § wdpdr O¾u .eg¨ mek ke.sh yels
nj;a úfYaIfhka u úúO .eg¨ yd wmyiq;dj,ska fmf<kakka
wOHkh lsÍfï § fuu ;;a;ajh W.% úh yels nj;a
m¾fhaIlhskaf.a u;h fõ (Flewitt 2008). tu ksid fuu ,smsfha
wruqK jkafka orejka úfYaIfhka u úúO .eg¨ j,g uqyqK
fok orejka ms<sn| j lrk iudc úoHd;aul wOHkj, § we;s
úh yels wdpdr O¾u .eg¨ ms<sn| j fuka u tajd úiod .kafka
flfiao? hkak ms<sn| j flá ú.%yhla lsÍu fõ'
119
iudc úuiqu orejka yd iudc úoHd;aul m¾fhaIK: l%ufúoSh yd wdpdr
2017 l,dmh úoHd;aul wNsfhda. mss<sno úYaf,aIKhla
j m¾fhaIlhska wjOdkh fhduq fldg ;sfí' ñka m<uq jekak
f,i fmkajd Èh yelafla wod, m¾fhaIKh i|yd leue;a; ,nd
§ug ;rï wjfndaOhla orejkag ;sfí o? hkak;a tu ;SrKh
;ksj u .; yels o? hkak;a fõ' fï ksid orejdf.a jeä
ysáhkaf.ka m<uq j leue;a; ,nd .eksu;a ta Tiafia orejkaf.a
leue;a; wlue;a; úuiSu;a jvd;a jeo.;a jk nj m¾fhaIlhska
fmkajd § we;s w;r fuys § wOHhkh mss<snoj iïmq¾K" ksjerÈ
yd meyeÈ,s úia;rhla fomsßig u ,nd §u wksjd¾h lreKla
nj Tjqka fmkajd foa (Einarsdottir 2007).
120
orejka yd iudc úoHd;aul m¾fhaIK: l%ufúoSh yd wdpdr iudc úuiqu
úoHd;aul wNsfhda. ms<sno úYaf,aIKhla 2017 l,dmh
m%;s,dNh w;ajkafka ljfrl=g o hkak y÷kd .ekSu"
mqoa.,sl;ajhg .re lsÍu yd ryiHNdjh wdrlaId lsÍu"
m¾fhaIKhg ,la úh hq;af;a ljr lKavdhula o hkak
ksjer§j ;SrKh lsÍu" orejka we;=,;a lr.ekS u fuka u
orejka m¾fhaIKfhka bj;a l< hq;af;a flfia o yd ljr
wjia:djl§ o hkak meyeÈ,sj ks.ukh fldg ;sîu" orejkag
f.ùula lrkafka o? tfia kï wjYH uqo,a ,nd .kafka flfia
o? hkak ;SrKh lsÍu" m¾fhaIK wruqKq iy l%ufõohka kej;
úu¾Ykhg Ndckh lsÍu" m¾fhaIKh ms<sn| orejkag fuka u
orejkaf.a foudmshka fyda Ndrlrejka oekqj;a lsÍu" orejkaf.a
fuka u orejkaf.a Ndrlrejkaf.ka m¾fhaIKhg Ndckh ùu
i|yd leue;a; ,nd .ekSu" m¾fhaIK jd¾;dj ieliSu yd
m¾fhaIKhg ,la jq orejka fuka u fmdÿfõ m¾fhaIKh ksid
orejkag isÿjk n,mEu úu¾Ykh fldg ne,Su fuu lreKq
oyh fõ (Alderson 1995)'
123
iudc úuiqu orejka yd iudc úoHd;aul m¾fhaIK: l%ufúoSh yd wdpdr
2017 l,dmh úoHd;aul wNsfhda. mss<sno úYaf,aIKhla
3. orejkaf.a iajNdjh meyeÈ,sj y÷kd .ekSu
by; lreKq fol u mokï lr .ksñka orejka
m¾fhaIKfha m%;. s %dylhska f,i f;dard.;a; o tu f;dard .;a
orejkaf.a iajNdjh l=ula o? hkak ms<sn|j ksjerÈ wjfndaOhla
m¾fhaIKh kshudldrfhka wdrïN lsÍug fmr ,nd .ekSu
jeo.;a úh yelsh' ukao h;a tlu jhia ldKavhla ;=<
idudkHfhka orejka tla;rd rgdjlg ;u is;=ï me;=ï yd
yeisÍï f.dvk.d .kafka h" hk wdl,amhla ;snqK;a ienE
l%shdldÍ;ajh ;=< we;eï úg fuh fjkia jk wjia:d o ;sìh
yelsh' WodyrKhla f,i orejka w;aú|sk w;aoelSï" orejkaf.a
iudc wd¾Ól mßirh jeks ;;a;ajhka ksid orejkaf.a iajNdjh
tla orefjl=f.ka ;j;a orefjl=g fjkia úh yels fõ'
WodyrKhla f,i orejkaf.a iajNdjh mokï lr .ksñka
fcïia (James) tlsfklg fjkia wdldrfha orejka j¾. y;rla
y÷kdf.k ;sfí' tkï ‘ixj¾Okh fjñka mj;sk orejka’(the
‘developing child’ ‘), f.da;%sl orejka (the ‘tribal child’), jeäysá
orejka (the ‘adult child’)" yd iudcYS,s orejka (the ‘social
child’) jYfhka fõ' fuys§ —jeäysá orejka˜ yd —iudcYS,s
orejka˜ lreKq jyd jgyd .ekSu" m%;spdr oelaùu fuka u
Okd;aul Ñka;kfhka o hqla; nj Tyq fmkajd foa (James
1995)' flfia fj;;a orejka iu. lrkq ,nk iudc úoHd;aul
m¾fhaIKj, § fuf,i úúOdldrfha orejka y÷kd .ekSu
w;HdjYH úh yels w;r tu y÷kd .ekSu wkqj orejka ;u
m¾fhaIKhg fhdod .kakjd o? keoao? hkak ;SrKh lsÍu
jeo.;a úh yels fõ' th tla;rd wdldrhlg orejdf.a iudc
udkisl ;;a;ajh i|yd jeo.;a úh yels w;r wks;a w;g wod,
m¾fhaIKfha úYajiks;j a h yd j,x.=Ndjh wdrlaId lr .eksu
i|yd o Wmldr fõ'
125
iudc úuiqu orejka yd iudc úoHd;aul m¾fhaIK: l%ufúoSh yd wdpdr
2017 l,dmh úoHd;aul wNsfhda. mss<sno úYaf,aIKhla
4. orejkag iqÿiq jk wdldrfha m¾fhaIK l%ufõohla
wkq.ukh lsÍu
126
orejka yd iudc úoHd;aul m¾fhaIK: l%ufúoSh yd wdpdr iudc úuiqu
úoHd;aul wNsfhda. ms<sno úYaf,aIKhla 2017 l,dmh
fujeks l%u fhdod .ekSu jvd;a jdisodhl nj;a Tjqka mdi,
;=< fujeks l%u ksrka;rfhka mÍyKh lsÍug bf.k .kakd
ksid o;a; /ia lsÍu jvd myiqjkjd muKla fkdj th wdpdr
O¾u /l .ekSu i|yd o bjy,a jk njhs (Punch 2008) '
1
The ‘problem’ of adult authority in realtion to children may be acute when
the child and the researcher are together on a one-to-one basis. The
adaptation of more varied and imaginative research methods may make it
posible to over come these problems to some extent; for example, interactive
methods such as video and drawings (Mahon et al 1996: 149).
127
iudc úuiqu orejka yd iudc úoHd;aul m¾fhaIK: l%ufúoSh yd wdpdr
2017 l,dmh úoHd;aul wNsfhda. mss<sno úYaf,aIKhla
mska;+r fmkajd lreKq ,nd .ekSu" m%Yakdj,s ieliSu i|yd
orejkaf.a woyia ,nd .ekSu jeks lreKq fuys § isÿ l< yels
nj wehf.a u;h fõ (Alderson1995)' flfia fj;;a by; lreKq
wkqj fmkS hkafka l=uk l%ufõohla wkq.ukh lrñka o;a;
/ia l< o ta u.ska lreKq folla iïmq¾K úh hq;= njhs' bka
tla lreKla jkafka m¾fhaIlhska yd orejka w;r mj;sk
n,fha wiudk;dj wvqjk wdldrfha l%ufõohka Ndú; lsÍuhs'
fojekak jkafka orejka wmyiq;djhkaj,g ,la fkdfldg
i;H lreKq ,nd .ekSug yelshdjla we;s l%ufõo Ndú; lsÍuh
128
orejka yd iudc úoHd;aul m¾fhaIK: l%ufúoSh yd wdpdr iudc úuiqu
úoHd;aul wNsfhda. ms<sno úYaf,aIKhla 2017 l,dmh
idlõPdj
wdY%s; .%ka:
Alderson, P.
1995 Listening to Children: Children, Ethics and
Social Research. London: Barnardos.
132
orejka yd iudc úoHd;aul m¾fhaIK: l%ufúoSh yd wdpdr iudc úuiqu
úoHd;aul wNsfhda. ms<sno úYaf,aIKhla 2017 l,dmh
Principles, Literature and Case Studies. UNICEF
Publication.
Einarsdottir, Johanna
2007 Research with Children: Methodological and
Ethical Challenges. European Early Childhood
Education Research Journal. Vol.15, No. 2, pp. 197-
211.
Erikson, E.
1995 Childhood and Society. London: Vintage.
Flewitt, Rose
2005 Conducting Research with Young Children:
Some Ethical Considerations. Early Child
Development and Care, 175(6), pp. 553-565.
Freud, Sigmund
1939 New Introductory Lectures on Psychoanalysis, New
York: W.W. Norton and company.
James, A.
1995 Methodalogies of Competence for a Competent
Methodalogy.Children and Society. Vol.12, pp.336-
348.
Kuper, J.
1997 International Law Concerning Child Civiliances in
Armed Conflict. Oxford: Oxford University press.
Lansdown, G.
1994 Children’s Rights, in B. Mayall (ed.), Children’s
Childhoods: Observed and Experienced. London:
Falmer press, pp. 33-44.
133
iudc úuiqu orejka yd iudc úoHd;aul m¾fhaIK: l%ufúoSh yd wdpdr
2017 l,dmh úoHd;aul wNsfhda. mss<sno úYaf,aIKhla
Mahon, A., Glendinning, C., Clarke, K., and Craig, G.
1996 Researching Children: Methods, and Ethikcs.
Children and Society, Vol, 10, no 2, pp. 145-54.
Morrow, V.
1999 Its Cool, Cos You Can’t Give us Detentions and
Things, Can you?! Reflections on Researching
Children. In P. Milner and B. Carolin (eds). Time
to Listen to Children,. London: Routledge. pp. 203-
215.
Punch, Samantha
2002 Research with Children: The Same or Different from
Research with Adult? Childhood. Vol 09, No 2: pp.
321-341
Roberts, H.
2000 Listning to Children and: Hearing Them. In P.H.
Christensen and A. James (eds), Research with
Children: Perspectives and Practisess, pp. 225-240.
Thoradeniya, Kumari
2009 Sociological Study about War-Affected children in
Sri Lanka.School of Global Studies, University of
Gothenburg.
Thoradeniya, Kumari
2017 A Comparative Study of Psycho-Social Rehabilitation
Programmes for War-Affected Children in War-
Torn Sri Lanka. School of Golbal Studies, University
of Gothenburg.
134
iudc úuiqu Y%S ,xlddõ ¥IK
K ixialD;sh ms<sn| m%f;Hl wOHhkla iy ld¾gQka
2017 l,dmh wdY%h lr.ksñka lrkq ,nk iudc úoHd;aul úYaf,aIKhla
lreKd;siai w;=fldard<
yeÈkaùu
1
. j¾;udkfha fndfyda foaYmd,lhska iy úúO isú,a wdh;k úiska m%isoaêfha
iy újD;j idlÉPd lrk m%Odk;u m%Yakh kï úreoaO mCIh tkï tjlg
n,fha isá ckdêm;s iy Tyqf.a ys;j;=ka iy {d;Ska úiska lrk ,o ¥Is;
Ndú;hka ms<sn|j h' ue;sjrK iufha iy ch.%yKh l< uq,a wjêfhaoS ¥Is;
Ndú;hla ms<sn|j j¾;udk wdKavqj úiska uyck /iaùuj,oS iy udOH
idlÉPd mj;ajñka lreKq bosrsm;a l<y' j¾;udkh jk úg;a th kej;S
fkdue;' we;s ù ;sfnk fjki jkafka j¾;udkfha ¥Is; Ndú;hka ms<s|j
úfõkj,g md;% jQjka ;uka kS;sfha /yekg w,a,d fkd.;a njg jyis nia
fodvñka j¾;udk wdKavqfõ iy m%n, foaYkd,k{hskaf.a ¥IK l%shd yqjd
olajñka lghq;= lsÍu hs' m%Odk mCI fol tl;=j fufia uyd mrsudK
¥IKhka ms<sn|j m%isoaêfha idlÉPd l< o" tjka ¥Is;hka Wfoid kS;sh
ls%shd;aulùfï úYd, ukao.dó iajrEmhla mj;sk nj fmfka' fuhska fmkS
hkafka ¥IKh m%Odk mCI w;r wfkdakH wjfndaOhlska hql a;j isÿjkakla
hhs iuyre ;¾l lsÍuhs'
136
iudc úuiqu Y%S ,xlddõ ¥IK
K ixialD;sh ms<sn| m%f;Hl wOHhkla iy ld¾gQka
2017 l,dmh wdY%h lr.ksñka lrkq ,nk iudc úoHd;aul úYaf,aIKhla
2
. “Corruption is a form of dishonest or unethical conduct by a person
entrusted with a position of authority, often to acquire personal benefit.
Corruption may include many activities including bribery and embezzlement,
though it may also involve practices that are legal in many countries.
Government, or 'political', corruption occurs when an office-holder or other
governmental employee acts in an official capacity for personal gain”.
(www.wikipedia.org/Downloaded on the 2th June 2016).
3
. “… like ignorance and environmental degradation, corruption is a great
enemy of development…” Corruption and Development, remarks for the
international symposium on the prevention and control of financial fraud by
Pieter Bottelier, Senior Advisor, East Asia and Pacific Region, The World
bank, Beijing, Oct. 19, 1998. Interne Corruption and Development, remarks
for the international symposium on the prevention and control of financial
fraud by Pieter Bottelier, Senior Advisor, East Asia and Pacific Region, The
World bank, Beijing, Oct. 19, 1998. (www.worldbank.org).
137
Y%S ,xlddfõ
õ ¥IK ixialD;sh ms<sn| m%f;Hl wOHhkla iy ld¾gQka iudc úuiqu
wdY%h lr.ksñka lrkq ,nk iudc úoHd;aul úYaf,aIKhla 2017 l,dmh
¥IKh ÿ.shd flfrys n,mdk wdldrh fuhska úia;r
fkdflfrys' ;sridr ixj¾Okh Wfoid fkdajßÜia moku o
¥IKh úúO me;sj,ska úia;r lrhs' úlsmSähd ks¾jpkhg wkqj
úYd, uÜgfï ¥IK wdKavqfõ by< uÜgfï oS isÿjk w;r th
foaYmd,k" kS;suh iy wd¾:sl moaO;sh flfrys n,mdkq ,nhs'
138
iudc úuiqu Y%S ,xlddõ ¥IK
K ixialD;sh ms<sn| m%f;Hl wOHhkla iy ld¾gQka
2017 l,dmh wdY%h lr.ksñka lrkq ,nk iudc úoHd;aul úYaf,aIKhla
139
Y%S ,xlddfõ
õ ¥IK ixialD;sh ms<sn| m%f;Hl wOHhkla iy ld¾gQka iudc úuiqu
wdY%h lr.ksñka lrkq ,nk iudc úoHd;aul úYaf,aIKhla 2017 l,dmh
iuyre —iï;sx˜ (something) hk jpkh o m.dj oSu
weÕùug Ndú; lr;s' iï;sx oSu uÕska hula lrjd .; yelsh
hk woyi iudch ;=< mj;S' fuh tla;rd wdldrhlg l=vd
mßudKfha ld¾hla lrjd .ekSug fyda hula blaukska lrjd
.ekSu jeks lghq;= w¾: oelaùu msKsi Ndú; lrk nj fmfka'
udOH jd¾;d j,g wkqj crdj .ekSu fyda oSu hk ¥IK
Ndú;hka YS% ,xldfõ fndfyda wdh;khka ys oelsh yel'
WodyrK f,i th .=jka f;dgqm," fudg¾ r: fomd¾;fïka;=j
wdY%s;j" fmd,Sish" wOHdmk fomd¾;fïka;=j" m<d;amd,k
wdh;k" foaYmd,k moaO;sh ;=<" úúO jHdmD;s ;=< iy udOH
wdh;k ;=< oelsh yels njg udOH jd¾;d ;yjqre lrhs' crdfõ
m%udKh" crdj .kakd wdldrh iy crdj b,a,k wdldrh
ia:dkhlska ia:dkhlg fjkia úh yel' flfia fj;;a fujka
¥IK Ndú;hka wjidkfha oS oeä f,i ÿ.shd flfrys n,mEula
we;s lrkqq ,nhs' úYd, uÜgfï ¥IK Ndú;hka ie,ls,a,g .;a
l, idudkHfhka crdj hk jpkh Ndú; fkdfõ'
,smsfha wruqKq
4
www.transperancy.org.country
www.thegardian.com/world/curruption-index
142
iudc úuiqu Y%S ,xlddõ ¥IK
K ixialD;sh ms<sn| m%f;Hl wOHhkla iy ld¾gQka
2017 l,dmh wdY%h lr.ksñka lrkq ,nk iudc úoHd;aul úYaf,aIKhla
5
' furg ish¨u orejkg úêu;a wOHdmkh fkdñ,fha ,efnk w;r mqoa.,sl
iy cd;Jka;r mdie,a w;f,diaila u.ska uqo,g wOHdmkh ,nd foa'
6
. iuyr jD;slhkaf.a <uqkag m<jk jir i|yd ish orejka we;=,;a lr
.ekSu msKsi jrm%ido ,nd oS we;' WodyrK f,i olajf;d;a wdrCIl wxYfha
jD;slhkag" ffjoHjrekag hkdoS whg tjka jrm%ido we;' fuho tla;rd
wdldrhl jD;sfha flAfj,alsÍfï n,h whq;= f,i fhdod .ekSula f,i
w¾:l:kh lsrSu ksjeroshe hs ;¾llsrSu idOdrK h' rfÜ ish,qu orejkag
wOHdmkh i|yd iudk wjia:d i,id ;sfí kï tjka jrm%ido,;a whg
m%uqL;djh ie,iSu o ¥Is; Ndúhla f,i ie,lSu ksjerosh' ukao fujka
jrm%idohla lKavdhï ksid n, rys; ÿmam;a mjq,a ksfhdackh lrkq ,nk
orejkag wOHdmkhg we;s iudk wjia:d je,lS hdula tu.ska isÿ fõ'
143
Y%S ,xlddfõ
õ ¥IK ixialD;sh ms<sn| m%f;Hl wOHhkla iy ld¾gQka iudc úuiqu
wdY%h lr.ksñka lrkq ,nk iudc úoHd;aul úYaf,aIKhla 2017 l,dmh
lreK kï orejdf.a foudmshkag mdie,a ixj¾Ok wruqo,g
fld;rï uqo,a m%udKhla mrs;Hd. l<yels o hkak o
;SrKd;aul idOlh ls' furg wOHdmkh fkdñf,a imhk nj
m%ldY jqjo" fujka kS;Hdkql+, fkdjk wruqo,aj,g l<yels
iïudou jeo.;a ;SrKd;aul idOlhla njg m;aj we;'
iïudofï wju m%udKh mdie, úiska ;SrKh lrkqq ,nk w;r
by, mß;Hd.hla l< yels foudmshkag ish orejka we;=<;a lr
.ekSfï wjldYh by< h' fuu wruqo,g Rcqj uqo,a fyda
fjk;a NdKav ,ndoSfuka iïudoï úh yel' ck;dj úYajdi
lrKqqfha th lmamula f,ig h' iuyr úÿy,am;sjre úiska
fuu mß;Hd.h mrs.Kl ,ndoSfuka fyda fjk;a tjeks NdKav
,ndoSfuka l<yels nj foudmshkag okajkq ,n;a' fndfydAúg
fuu mKsúvh úÿy,am;sg;a jvd orejka we;=<;a lr.ekSug
W;aidy lrk foudmshka ksjerosj jgydf.k ;sfí'
úfYaIfhkau tjka NdKavhl j¾.h iy ;dCIKsl lreKq
fkdokakd iy tajdg fõ,djla fkdue;s foudmsfhda tjka
WmlrK .ekSu msKsi uqo,a ,nd foa' Tjqka lsisu wjia:djl ta
i|yd ì,am;a mdief,ka b,a,d fkdisákafka tu lmamu leue;s
wdldrhg fhdod .ekSug leue;af;kau bvlv ,ndoSu wrNhdh'
144
iudc úuiqu Y%S ,xlddõ ¥IK
K ixialD;sh ms<sn| m%f;Hl wOHhkla iy ld¾gQka
2017 l,dmh wdY%h lr.ksñka lrkq ,nk iudc úoHd;aul úYaf,aIKhla
7
. kssjfia Tmamqj" c, ì,am;a" úÿ,s ì,am;a" ÿrl:k ì,an;" .%du ks<OdÍ
iy;slh hkdosh mosxÑh ;yjqre lsÍu msKsi bosßm;a l, hq;=h'
148
iudc úuiqu Y%S ,xlddõ ¥IK
K ixialD;sh ms<sn| m%f;Hl wOHhkla iy ld¾gQka
2017 l,dmh wdY%h lr.ksñka lrkq ,nk iudc úoHd;aul úYaf,aIKhla
149
Y%S ,xlddfõ
õ ¥IK ixialD;sh ms<sn| m%f;Hl wOHhkla iy ld¾gQka iudc úuiqu
wdY%h lr.ksñka lrkq ,nk iudc úoHd;aul úYaf,aIKhla 2017 l,dmh
;j;a orejkg wjldY mj;Sh hk úYajdYh u; isák fudjqyq
lsisÿ kS;suh l%shdud¾.hla .ekSug W;aidy orkafka ke;'
150
iudc úuiqu Y%S ,xlddõ ¥IK
K ixialD;sh ms<sn| m%f;Hl wOHhkla iy ld¾gQka
2017 l,dmh wdY%h lr.ksñka lrkq ,nk iudc úoHd;aul úYaf,aIKhla
151
Y%S ,xlddfõ
õ ¥IK ixialD;sh ms<sn| m%f;Hl wOHhkla iy ld¾gQka iudc úuiqu
wdY%h lr.ksñka lrkq ,nk iudc úoHd;aul úYaf,aIKhla 2017 l,dmh
fmd,Sish iy ¥IK Ndú;
8
rdcH ks<OdÍkaf.a PdhdrEm fuf,i t,a,d ke;'
152
iudc úuiqu Y%S ,xlddõ ¥IK
K ixialD;sh ms<sn| m%f;Hl wOHhkla iy ld¾gQka
2017 l,dmh wdY%h lr.ksñka lrkq ,nk iudc úoHd;aul úYaf,aIKhla
9
. fuu ,smsh ,shk ld,h ;=< fmd,Sisfha by< ks<Odßfhl= udOH yryd ish
W;aijhla wdjrKh lrñka isáh oS lsishï by< foaYmd,k{fhl=f.a
Wmfoia mrsos lsishï mqoa.,fhl= iïnkaOj lghq;= l<hq;= wdldrh ms<sn|
wkdjrKh úh' fuu isoaêh md¾,sfïka;=fõ oS idlÉPdjg Ndckh jQ w;r
ckdêm;sjrhd mjd ta iïnkaOj m%ldYkhla lrk ,oS' fuu l:dj lrñka
ckdêm;sjrhd m%ldY lr isáfha iuia: mßmd,k iy iudc moaO;shu
úúOdldrfha ¥Is; Ndú;hkag f.dÿrej we;s njhs'
155
Y%S ,xlddfõ
õ ¥IK ixialD;sh ms<sn| m%f;Hl wOHhkla iy ld¾gQka iudc úuiqu
wdY%h lr.ksñka lrkq ,nk iudc úoHd;aul úYaf,aIKhla 2017 l,dmh
;=< m%foaYfha ue;sjrK lghq;=j, oS mCI folu uer
lKavdhïj, iyfhda.h ,nd .ekSu olakg yels úh' fï ksid
ue;sjrKh ch.%yKh lr .ekSu Wfoid;a" mrdch jqjfyd;a
wdrCId ùu Wfoid;a uer lKavdhï foaYmd,k{hskag fiajdjla
imhk ,oS'
idlÉPdj
wdY%s; .%ka:
161
Y%S ,xlddfõ
õ ¥IK ixialD;sh ms<sn| m%f;Hl wOHhkla iy ld¾gQka iudc úuiqu
wdY%h lr.ksñka lrkq ,nk iudc úoHd;aul úYaf,aIKhla 2017 l,dmh
Duddley, Seers
1974 Seva Viyukthi Ida Prastha Saha Balaporottu Sama
Kirima. Colombo: by Marga Institute.
Lewis, Oscar
1959 Five Families: Maxican Case Studies in the Culture
of Poverty. New York: Basic Books.
SAARC
1992 Meeting the Challenge: Report on the Independent
South Asian Commission on Poverty Alleviation.
Kathmandu: SAARC Secretariat.
World Bank
1992 World Development Report 1992. New York Oxford
University Press.
wka;¾cd, mßYS,k
www.wikipedia.org
www.worldbank.org
www.transperancy.org.country
www.thegardian.com/world/curruption-index
162
n,y;aldr ixl%uK : wNHka;ßl udkj wj;ekaùu yd kej; iudc úuiqu
mÈxÑh wdY%s; ixl,amSh ú.%yhla 2017 l,dmh
Ydka; jkakskdhl
yeÈkaùu
wj;ekaùu (displacement) yd kej; mÈxÑh
(resettlement) wdYs%; ixl%uK w;S;fha isg isÿ jQ yd isÿfjñka
mj;sk wkjr; udkj l%shdjla f,i ye¢kaúh yelsh' iuld,Sk
f.da,Sh ikao¾Nh ;=< fuh iqúfYaI wjOdkhg ,lajk"
fndfyda lÓldjkag yd újdohkag fukau wOHhkhkag uq,ajk"
m%n, m%ia;=;hls' fuf;la fï úIh wrNhd úúO úoaj;=ka úúO
oDIaàka Tiafia bosrsm;a fldg we;s ú.%yhka yd úYaf,aIKhka
fukau ixl,amSh t<Uqï yd kHdhka fya;=fjkaa udkj ixl%uK
mq¿,aj ú.%y jk b;d ixlS¾K ixl,amla nj fmkajdÈh yelsh'
ixl%uK wkdÈu;a ld,hl isg isÿjk l%shdoduhla jk
w;r jirlg ñ,shk .Kklf.a ñksia p¾hdjka yd Tjqkaf.a
l%shd yd ne§ ;sîu fï flfrys fndfyda úoaj;=kaf.a" f,dal
n,j;=kaf.a fukau m%;sm;a;s iïmdolhkaf.a iqúfYaI
wjOdkhg yiqùug uQ,sl fya;=j ù we;' fuf;la isÿlrk ,o
mq¿,a wOHhka ys m%;sM,hla f,iska ixl%uK úúO j¾.SlrKhka
hgf;a y÷kd.; yels ù we;s w;r tajd wNHka;r yd ndysr
ixl%uK ^internal and external migration&" iafõPdkq.; yd
iafõPdkq.; fkdjk ixl%uK (voluntry and involuntary
migration)" fláld,Sk yd È.=ld,Sk ixl%uK (short-term and
long-term migration) wdos jYfhka úúO wjia:d yd isoaê
iïnkaO ixl%uK iajNdjhka jYfhka y÷kd.; yelsfõ' fï
w;ßka iuld,Sk f.da,Sh ikao¾Nh ;=< jvd újdod;aul yd
úúO ú.%yhkag ,laù we;s fCIa;%hla jkafka iafõPdkq.;
fkdjk ixl%uK jk w;r th kQ;k úoaj;=kaf.a kj;u
ixl,amShlrKhka ;=< n,y;aldr ixl%uK ^forced migration&
f,i y÷kajkq ,efí (Gibson 1993)'
163
iudc úuiqu n,y;aldr ixl%uK : wNHka;ßl udkj wj;ekaùu yd kej; mÈxÑh
2017 l,dmh wdY%s; ixl,amSh ú.%yhla
167
iudc úuiqu n,y;aldr ixl%uK : wNHka;ßl udkj wj;ekaùu yd kej; mÈxÑh
2017 l,dmh wdY%s; ixl,amSh ú.%yhla
169
iudc úuiqu n,y;aldr ixl%uK : wNHka;ßl udkj wj;ekaùu yd kej; mÈxÑh
2017 l,dmh wdY%s; ixl,amSh ú.%yhla
1
Convention relating to the International Status of Refugees 1933 and
convention concerning the Status of Refugees coming from Germany 1938.
170
n,y;aldr ixl%uK : wNHka;ßl udkj wj;ekaùu yd kej; iudc úuiqu
mÈxÑh wdY%s; ixl,amSh ú.%yhla 2017 l,dmh
wNHka;ßl wj;ekaùï
173
iudc úuiqu n,y;aldr ixl%uK : wNHka;ßl udkj wj;ekaùu yd kej; mÈxÑh
2017 l,dmh wdY%s; ixl,amSh ú.%yhla
175
iudc úuiqu n,y;aldr ixl%uK : wNHka;ßl udkj wj;ekaùu yd kej; mÈxÑh
2017 l,dmh wdY%s; ixl,amSh ú.%yhla
3
Operational Directive 4.30 (OD 4.30) in 1990 and Operational Policy 4.12.
(OP 4.12) on involuntary resettlement in December 2001.
177
iudc úuiqu n,y;aldr ixl%uK : wNHka;ßl udkj wj;ekaùu yd kej; mÈxÑh
2017 l,dmh wdY%s; ixl,amSh ú.%yhla
178
n,y;aldr ixl%uK : wNHka;ßl udkj wj;ekaùu yd kej; iudc úuiqu
mÈxÑh wdY%s; ixl,amSh ú.%yhla 2017 l,dmh
Refugees Council& jd¾;dj,g wkqj ixj¾ê; rgj,a jQj o
iajNdúl úm;a fya;=fjka isÿjk wj;ekaùu j¾Okh ùu
je<elaúh fkdyels ixisoaêhla njg m;aj ;sîu fï flfrys
wjOdkh ;jÿrg;a jeä ùug fya;= jqKs' tfukau uE;l§ lrk
,o ióCIKj,g wkqj tu wdh;k fmkajd fokafka yÈis wmod
u; isÿjk wj;ekaùï È.=ld,Sk mdßißl lreKq u; isÿjk
wj;ekaùïj,g jvd fnfyúka j¾Okh jk njhs ^IDMC 2012;
NRC 2013&'
180
n,y;aldr ixl%uK : wNHka;ßl udkj wj;ekaùu yd kej; iudc úuiqu
mÈxÑh wdY%s; ixl,amSh ú.%yhla 2017 l,dmh
ldKav ;ukaf.a uq,a mosxÑfhka bj;aj kj ia:dkhl mosxÑh
i`oyd Tjqka úiskau fN!;sl, Ôj, iudc yd mßmd,kuh
jYfhka wkqj¾;kh ùfï l%shdj,sh f,i yeoskaúh yelshs'
182
n,y;aldr ixl%uK : wNHka;ßl udkj wj;ekaùu yd kej; iudc úuiqu
mÈxÑh wdY%s; ixl,amSh ú.%yhla 2017 l,dmh
Ökh yd bkaoshdjg wu;rj nx.a,dfoaYh fuysos i`oyka l< hq;=
;j;a rgla jk w;r úhÜkduh" ;=¾lsh yd fkamd,h jeks
rgj, o úYd, jYfhka ixj¾Ok jHdmD;s udkj wj;ekaùï
i`oyd fya;= ù we;' wm%sldkq rgj,a .;a; o b;sfhdamshdj" .sfí 3
fõ,a, (Gibe ¸¸¸ Dam)" iqvdkfha ñfrdafj fõ,a, (Merowe
Dam) jeks jHdmD;ska fï w;r jeo.;a úh'
183
iudc úuiqu n,y;aldr ixl%uK : wNHka;ßl udkj wj;ekaùu yd kej; mÈxÑh
2017 l,dmh wdY%s; ixl,amSh ú.%yhla
4
ck jHdma;slrK jHdmD;s fnfyúka kd.ßl ck >k;ajh jeäjk úg
Tjqka .%dóh fË;% j, mosxÑ lsßu wdY%s; jHdmD;s ;=<ska iukaú; fõ'
WodyrKhla f,i 1985 oS úhÜkdufha iudcjdos ch.%yKfhka miq W;=r iy
ol=K kej; tlai;a lsßfï lghq;af;a oS —kj wd¾:sl l,dm˜ boslsßu hgf;a
—.u fj; m%;sixl%uKh˜ ^New Economic Zones ^NEZS& under the —Return
to Village˜& kï ie,iqu hgf;a fun`ÿ l%shdj,shla isÿ úh' tfukau fndfyda
wm%sldkq rgj, o úfYaIfhka gekaidkshdj" b;sfhdamshdj jeks rgj,
.%dóhlrK jHdmD;s ^programmes of villagization& hgf;a funÿ ixj¾Ok
fm%aß; wj;ekaùï yd kej; mosxÑ lsßu isÿ fldg ;sfí' we;eï úg fun`ÿ
jHdmD;s foaYmd,ksl Wjukdjka u; we;sùu iq,N lreKla nj o fmfka' Y%s
,xldfõ 1980 .Kkaj, uyje,s jHdmD;sh hgf;a o funÿ wruqKq mej;s nj
fndfyda iq¿ ck fldgiaj,ska fpdaokd t,a, ù ;sfí' WÞyrKhla f,i
uyje,s —L˜ l,dmh hgf;a je,sTh wdY%s; isxy, ck jHdma;slrKhla isÿ jQ
nj øúv iq¿ ck fldgia j, woyihs ^Wanninayake 2017&'
184
n,y;aldr ixl%uK : wNHka;ßl udkj wj;ekaùu yd kej; iudc úuiqu
mÈxÑh wdY%s; ixl,amSh ú.%yhla 2017 l,dmh
by; oelajQ whqßka ixj¾Ok fm%aß; wj;ekaùï úúO
j¾.SlrKhka hgf;a y`ÿkd.; yels w;r tajd iEu tllau
iafõPdkq.; fkdjk wj;ekaùï yd kej; mosxÑh fyj;a
n,y;aldr wj;ekaùï yd kej; mosxÑh i`oyd fm<Uùï
we;slrk >Dcq uQ, idOl u; isÿjk nj fmfka' tfukau
ixj¾Ok jHdmD;Ska úiska we;s lrk ,o wj;ekaùu yd kej;
mosxÑh wdY%s; iudc m%;sM, rdYshla o wmg y`ÿkd.; yelsh'
úfYaIfhkau kej; mosxÑh i`oyd ie,iqï.; fkdjQ
l%shdldrlï" iudc /ljrKh i`oyd úkdY jQ iïm;a fjkqfjka
ksishdldr jkaos f.ùï yd ;lafiareùï fkdùu" úYd, m%cd
lKavdhïj, iïnkaO;d os.=ld,Sk jYfhka wksjd¾h ì|
oeóulg fhduq lsÍu wdosh fuys m%;sM,hka f,i y`ÿkd.;
yelsh' kej; mosxÑh ms<sn| ie,iqï yd tajd l%shd;aul lsÍu
ms<sn| j.lSï fukau kej; mosxÑ m%cdj ;jÿrg;a weo.ekSu
ms<sn| lreKq yqfola fï ksid m%cdjf.a fm!oa.,sl;aj neoSï u;
.kakd ;SrK njg m;aj ;sfí'
185
iudc úuiqu n,y;aldr ixl%uK : wNHka;ßl udkj wj;ekaùu yd kej; mÈxÑh
2017 l,dmh wdY%s; ixl,amSh ú.%yhla
186
n,y;aldr ixl%uK : wNHka;ßl udkj wj;ekaùu yd kej; iudc úuiqu
mÈxÑh wdY%s; ixl,amSh ú.%yhla 2017 l,dmh
uq,skau, fÉïn¾ia ^1970& wm%sldfõ kej; mosxÑ lsßï
jHdmD;Ska ms<sn`oj woshr ;=kl wdlD;shla f.dvk.k w;r th
1¡ n`ojd.ekSfï wjêh ^kej; mosxÑh& ^Recruitment&
2¡ ixl%dka;s wjêh ^Transition&
3¡ ixj¾Ok wjêh ^Development& jYfhka y`ÿkajd fok ,oS
Chambers ^1970&¡
189
iudc úuiqu n,y;aldr ixl%uK : wNHka;ßl udkj wj;ekaùu yd kej; mÈxÑh
2017 l,dmh wdY%s; ixl,amSh ú.%yhla
190
n,y;aldr ixl%uK : wNHka;ßl udkj wj;ekaùu yd kej; iudc úuiqu
mÈxÑh wdY%s; ixl,amSh ú.%yhla 2017 l,dmh
i¾kshd 1990 bosßm;a l< fuu wdlD;sh wOHhk ud,d
.Kkdjlska 1990" 1995" 1996" 1998" 1999 yd 2002 jYfhka úúO
rgj, fËa;% wOHhk wdY%s;j t<solajd we;¡ i¾kshdg wkqj
lsisfjla lsisfjl=f.a n,lsÍu u; ;u bvfuka yd mosxÑ ksjdi
j,ska wj;eka ùu" c,dY bos lsßu" rËs; fyda wêfõ.S ud¾. bos
lsßu úiska irKd.;hska .Khg m;a lsßu yosis wdmÞjloS
isÿjk l%shdj,shla fkdj os.=ld,sk ie,iqï iy.; l%shdj,shl
jk w;r tys m%;sM,hka úiska os.=ld,sk jYfhka Tjqka
wjÞkug yd fmr mej;s ;;a;ajhg jvd os<s`ÿ njlg m;aùug;a
iudÔh jYfhka ú.%y l< jQ ;;a;ajhlg;a wd¾:sluh jYfhka
wjOdkulg uqyqKosh yels nj;a fmkajd ÿks¡ tfyhska Tjqka
kej; f.dvke.sh hq;= wdldrh o y`ÿkd .ksñka fuu wdlD;sh
bosßm;a lrk ,os¡
bvï wysñùu
/lshd wysñùu
ksjdi wysñùu
wdka;SlrKhùu
wdydr wkdrËss;Ndjh
193
iudc úuiqu n,y;aldr ixl%uK : wNHka;ßl udkj wj;ekaùu yd kej; mÈxÑh
2017 l,dmh wdY%s; ixl,amSh ú.%yhla
iudc úixOdkh ùu
195
iudc úuiqu n,y;aldr ixl%uK : wNHka;ßl udkj wj;ekaùu yd kej; mÈxÑh
2017 l,dmh wdY%s; ixl,amSh ú.%yhla
ks.ukh
196
n,y;aldr ixl%uK : wNHka;ßl udkj wj;ekaùu yd kej; iudc úuiqu
mÈxÑh wdY%s; ixl,amSh ú.%yhla 2017 l,dmh
6. wNHka;r wj;ekajQjka kej; mÈxÑh yd iïnkaO
ia:djr;d yd .egqï fukau .egqñka miq iduh
f.dvke`.su ms<sn| m%h;akhka we;=<;a wOHhk
7. wNHka;r wj;ekajQjka ms<sn| f.dvke.S we;s úúO
j¾.SlrKhka wdY%s; wOHhk'
wdY%s; .%ka:
Bala, Madhu
2006 Forced Migration and Coal Mining. In Shobhita
J., Bala M. (eds.), The Economics and Politics of
Resettlement In India, Pearaon Education, New
Delhi, pp. 115-134.
197
iudc úuiqu n,y;aldr ixl%uK : wNHka;ßl udkj wj;ekaùu yd kej; mÈxÑh
2017 l,dmh wdY%s; ixl,amSh ú.%yhla
Black, R.
2001. Environmental Refugees: Myth or Reality?, in
New Issues in Refugee Research, United Nations
High Commissioner for Refugees, Geneva,
UNHCR. Working Paper No. 34.
Boyd, M.
1989 Family and Personal Networks in International
Migration: Recent Developments and New
Agendas. In International Migration Review, vol.
23, no. 3, pp. 638-670.
Castles, S.
2002 Environmental Change and Forced Migration:
Making Sense of the Debate, in New Issues in
Refugee Research, United Nations High
Commission for Refugees, Geneva. Working
Paper No. 70,
Cernea, Michael, M.
1991 Putting People First: Sociological Variables in
Rural Development, Oxford-Washington, DC:
World Bank & Oxford University Press.
Cernea, Michael, M.
1988 Involuntary Resettlement in Development
Projects: Policy Guidelines in World Bank-
198
n,y;aldr ixl%uK : wNHka;ßl udkj wj;ekaùu yd kej; iudc úuiqu
mÈxÑh wdY%s; ixl,amSh ú.%yhla 2017 l,dmh
financed Projects, Washington DC: World Bank
Publications.
Cernea, M.M.
1990 Internal Refugee Flows and Development
Induced Population Displacement, Journal of
Refugee Studies, Vol. 3, No. 4, pp. 321-339.
Chambers, Robert
1986 Hidden Loses? The Impact of Rural Refugees
and Refugee Programs on Poorer Hosts,
International Migration Review, 20(2), pp. 245–
263.
Chimni, B.S.
2000 International Refugee Law: A Reader. New
Delhi: Sage Publications.
Cohen, Roberta
1996 The Guiding Principles on Internal Displacement: A
New Instrument for International Organizations and
NGOs. Forced Migration Review, no 2, (August), pp.
31–33.
Deng, Francis M.
1998 Flocks without Shepherds: The International
Dilemma of Internal Displacement. In Wendy Davies
(eds.), Rights Have No Borders: Worldwide Internal
199
iudc úuiqu n,y;aldr ixl%uK : wNHka;ßl udkj wj;ekaùu yd kej; mÈxÑh
2017 l,dmh wdY%s; ixl,amSh ú.%yhla
Gibson, Daniel
1993 The Politics of Involuntry Resettlement: World Bank-
supported Projects in Asia. Durham, NC: Duke
University.
Guggenheim S.E.
1994 Involuntary Resettlement: An Annotated Reference
Bibliography for Development Research,
Washington DC: The World Bank Publications.
Indra D.
1999 Engendering Forced Migration: Theory and Practice.
Refugee Studies Programme, Oxford University.
Mahapatra, L.K.
1999 Testing the Risks and Reconstruction Model on
India’s Resettlement Experiences. In M. Cernea (ed.),
The Economics of Involuntary Resettlement:
200
n,y;aldr ixl%uK : wNHka;ßl udkj wj;ekaùu yd kej; iudc úuiqu
mÈxÑh wdY%s; ixl,amSh ú.%yhla 2017 l,dmh
Questions and Challenges. Washington, DC: The
World Bank.
Mathur, H.M.
2008 Mining Coal, Undermining People: ompensation
Policies and Practices of Coal India. In Cernea M.M.,
& Mathur H.M. (eds.), Can compensation prevent
impoverishment? Reforming resettlement through
investments and benefit-sharing, New Delhi: Oxford
Univesity Press, pp. 260-285.
Mcdowell, Chris
1996 Understanding the Impoverishment. The
Consequences of Development- Induced
Displacement, Berghahn Books.
Michel, Jeffrey H.
2008 Status and Impacts of the German Lignite Industry,
Swedish NGO Secretariaton Acid Rain, Goteborg.
Ravenstein, E.G.
1889 The Laws of Migration. Journal of the Royal
Statistical Society 52, pp. 241-305.
Terminski B.
2011 Environmentally-Induced Displacement.Theoretical
Frameworks and Current Challenges, CEDEM
Working Paper, Université de Liège.
Thangaraj, Sam
1998 Addressing Impoverishment Risks: Some Examples
from World Bank-assisted Projects. In H.M.Mathur
and D. Marsden, (eds.), Development Projects and
201
iudc úuiqu n,y;aldr ixl%uK : wNHka;ßl udkj wj;ekaùu yd kej; mÈxÑh
2017 l,dmh wdY%s; ixl,amSh ú.%yhla
Todaro, M. P.
1969 A Model of Labor Migration and Urban
Unemployment in Less-Developed Countries.
American Economic Review 59, pp.138–148.
Turton, D.
2003 Conceptualising Forced Migration. In Refugee Studies
Centre. University of Oxford. Working Paper no. 12,
UN OCHA
1999 Handbook for Applying the Guiding Principles on
Internal Displacement. Washington DC: Brookings
Institution.
Wanninayake, Shantha,
2017 Making a ‘Home’: Internal Displacements and
Resettlement Processes in Sri Lanka 2002-2006. PhD
Dissertation, School of Golbal Studies, Gothenburg
University.
202
iudc úuiqu
*Qfldaähdkq o¾Ykh iy mYapd;a kQ;k ixj¾Ok kHdh
2017 l,dmh
*Qfldaähdkq o¾Ykh iy mYapd;a kQ;k ixj¾Ok
kHdh
iqika; riakdhl
ye|skaùu
1
kuq;a *Qflda olajkafka oekqu n,fha ksmehqula jk njhs' ta ms<sn| fï
,smsfha bÈß fldgiaj,ska §¾> j idlÉPdlr we;'
208
iudc úuiqu
*Qfldaähdkq o¾Ykh iy mYapd;a kQ;k ixj¾Ok kHdh
2017 l,dmh
mYapd;a kQ;k ixj¾Ok kHdh
2
ixj¾Okh ms<sn| wjê kHdh u.ska frdiafgdõ ´kEu rgla jDoaê
wjia:djka myla miqlr hk nj olajhs' tkï idïm%odhsl iudch" mQ¾j
WâVhk wjia:dj" WâVhk wjia:dj" mßK;Ndjhlrd .uka .kakd wjia:dj
iy wênyq mßfNdack wjia:dj jYfhks' fï tla tla wjia:djl we;s ,CIK
u.ska lsishï iudchl iudc-ixialD;sl yd wd¾Ól kùlrKfha uÜgu
fmkakqï lrhs' úfYaIfhka u lsishï iudchla y;rjk jDoaê wjia:djg m;a
jQ úg wdOHd;añl w;ska fmdfydi;a iudchla jk nj frdiafgdaõ olajhs'
Tyqg wkqj ngysr ld¾ñl rgj,a tjeks ;;a;ajhlg <.d jQ iudc fõ
(Rostow 1971).
213
iudc úuiqu
*Qfldaähdkq o¾Ykh iy mYapd;a kQ;k ixj¾Ok kHdh
2017 l,dmh
ta wkqj mYapd;a kQ;k ixj¾Ok kHdhfõ§ka fmdÿfõ
ms<s.kafka ixj¾Okh hkq ixj¾Okfha kdufhka ixj¾ê;
rgj,g yd tys ñksiqkag w;afjk fÄokSh ;;a;ajh jid
.ekSug we;s wiu;a m%mxphla jk njhs (Thomas 2000). ta ksid
ixj¾Okh jYfhka oekg f.dvke.S we;s ^ixfhdackhù we;s"
f.dvke.S we;s- constructed& oekqu ^ixj¾Okh y÷kd.kakd
wdldrh" uekSug .kakd o¾Yl wdÈh& úixfhdackh
(deconstructed) lsÍu wjYH fõ'
216
iudc úuiqu
*Qfldaähdkq o¾Ykh iy mYapd;a kQ;k ixj¾Ok kHdh
2017 l,dmh
ixj¾Okh: lÓldj" n,h iy md,k;ajh
219
iudc úuiqu
*Qfldaähdkq o¾Ykh iy mYapd;a kQ;k ixj¾Ok kHdh
2017 l,dmh
*Qfldag wkqj md,k;ajh ft;sydislj fjkiaù we;'
ft;sydisl jYfhka .;aúg iudch kQ;k;ajhg m;aùug fmr
^18 jk ishjig mQ¾j& mej;s iudcj, tlsfkl w;a;¾ mrdëk
m%Odk md,k l%u ;=kla mej; we;' tkï iajhx md,kh (self-
government)" mjq, u.ska md,kh ùu (governing the family) iy
rdcH u.ska isÿjk md,kh (ruling the state) hs' iajhx YsCIKh
u.ska mqoa.,hd wksjd¾hfhka u md,khg ,lafõ' wfkla w;g
idïm%odhsl iudcj, mqoa.,hd md,kh lsÍfï § mjqf,a N+ñldj
;SrKd;aul úh' rdcH u.ska o kS;sÍ;s yd o`vqjï Tiafia
mqoa.,hd md,kh lrkq ,eîh' kuq;a kQ;k iudchkays md,kh
ks¾udKh ùfï § jvd jeo.;a jkafka rdcHfha ;d¾lsl
N+ñldjhs' udkj iudch kQ;k;ajhg m;aùu;a iu. jvd
;d¾lsl f,i rdcH l%shdj,sh u.ska iudch md,kh i|yd
ueÈy;aú h' tys§ úêu;a kS;sÍ;s" nkaOkd.dr" Widú" ks,OdÍka"
ld¾hd," jHjia:djka wd§ l%fudamdhka u.ska rdcHfha md,k;aj
ueÈy;aùu úêu;alrKhg ke;fyd;a ;d¾lsl lsÍug ,lalr
we;' ta wkqj jvd ;d¾lsl" úkhdkql+, mqrjeishd yd rdcH
ks¾udKh jkafka fujeks md,khla u.sks' iuia;hla jYfhka
.;aúg md,k;ajfha wjika mrud¾:h jYfhka m%ldY jkafka
iudc iqNidOkh by< oeóu hs' tkï iudc" wd¾Ól" fi!LH"
mdßißl wd§ jYfhka jvd ys;lr mßirhla we;s lsÍuhs' kuq;a
h;d¾:h jkafka rdcHg wjYH wdldrfha mqrjeisfhl= ks¾udKh
lsÍuhs (Foucault 1991). fuys§ iEu mqoa.,fhla u ;ks ;ksj
md,kh l< fkdyels h' ta ksid rdcH úiska ks¾foaYs; wOHdmk
l%u Tiafia úkhdkql+, mqrjeisfhl= ks¾udKhg lghq;= lrhs'
ixj¾Ok lÓldj
227
iudc úuiqu
*Qfldaähdkq o¾Ykh iy mYapd;a kQ;k ixj¾Ok kHdh
2017 l,dmh
kï fujeks ueÈy;aùï ;=kajk f,dalfha rgj,a md,kh lsÍfï
mYapd;a hg;aúð; l%ufõohhs (Escobar 1995)'
228
iudc úuiqu
*Qfldaähdkq o¾Ykh iy mYapd;a kQ;k ixj¾Ok kHdh
2017 l,dmh
lsÍuls' rdchhg wjYH wldrhg yeisfrk mqrjeisfhla fï
wkqj ks¾udKh lr.; yelsh'
230
iudc úuiqu
*Qfldaähdkq o¾Ykh iy mYapd;a kQ;k ixj¾Ok kHdh
2017 l,dmh
fï whqßka uqvqlal= yd me,am;ajdiSka uy,a ksjdij,
mÈxÑlsÍu f,dj by< fmf<a k.rhla njg fld<U k.rh
m;alsÍfï ish¨ fokdf.a isyskh ienElr .ekSug w;HjYH jk
nj;a th rfÜ iudc wd¾Ól ixj¾Okh f.kfokakla muKla
fkdj uqvqlal= yd me,am;ajdiSkag iqNodhS wkd.;hla ysñjk
jHdmD;shla ùu ksid;a fld<U k.rfha ish¨ jeishdf.a;a rfÜ
ish¨ fokdf.a;a wdYs¾jdoh yd iyfhda.h fï i|yd wjYH
lrk nj;a wêm;s lÓldj úiska lshdmEfõ h' fuys § u;la l<
hq;= úfYaI lreKla jkafka ta jk úg mej;s wdKavqj hqo
ch.%yKh;a iu. ,nd ;snQ lS¾;sh by; l;sldj iudc.;
lsÍug fnfyúka ys;lr mßirhla jQ njhs'
231
iudc úuiqu
*Qfldaähdkq o¾Ykh iy mYapd;a kQ;k ixj¾Ok kHdh
2017 l,dmh
kuq;a wêm;s lÓldjg wkqj uqvqlal= yd me,am;a jdiSkaf.a Ôjk
uÜgu by< oEóu m%Odk wfmaCIdj nj rch ks;r ks;r
wjOdrKh lrkq ,eîh' th tfia kï iEu mjq,lg u ksjila
,ndÈh hq;=j ;snqKs' ,nd ÿka ksjdi o b;du wvq bv m%udKhla
iys; jQ tajd fõ' ta ksid u fndfyda fokd uy,a ksjig mÈxÑh
i|yd .sfha fmr ksjfia mej;s fndfyda .Dy NdKav úl=Kd fyda
w;yer oud h'
232
iudc úuiqu
*Qfldaähdkq o¾Ykh iy mYapd;a kQ;k ixj¾Ok kHdh
2017 l,dmh
wêm;s lÓldj oeäj iudc.;j ;sîuhs' by; jHdmD;sh ms<sn|
oDIaájdoh iudc.; jQfha" iudc ys;ldó" ixj¾Ok ys;ldó"
wdishdfõ wdYap¾h lrd hk .ukg rel=,la jk" cd;sh
f.dvke.Sfï w;HdjYH jHdmD;shla jYfhks' ta ksid wêm;s
lÓldfõ oDIaájdoh iudch ;=< oeäj iqcd;lrKh jQ miq
fjk;a úl,am lÓldjka j,x.= jkafka ;e;' fojekak kï
úl,am oDIaájdo md,k ;ka;%fha ueÈy;aùfuka ksfYaOkh
lsÍuhs' by;ska wm y÷kd.;a mßÈ uqvqlal= yd me,am;a jdiSka
rdcHfha oDIaÀjdohg wkqj wkjir mÈxÑlrejkah' k.rfha
iqkaor;ajhg yd ixj¾Okhg ndOd muqKqjkakkah' fndfyda
ÿrdpdr we;slrkakkah' fï ksid Tjqka rdcHfha n,h fhdod
úkhdkql+, lsÍu w;HdjYH;djla jYfhka y÷kd .kS' tfuka u
m%uqL lÓldjg wkqj jHdmD;shg úreoaO wfkla md¾Yj o rfÜ
ixj¾Okhg wl=,afy,kakka" úreoaOjd§ka ksid Tjqka o rdcHfha
ueÈy;aùfuka md,kh l<hq;= hehs y÷kd .efka' wjidkfha
isÿjkafka rdcHfha ixj¾Ok fycuksh ke;fyd;a wêm;s
lÓldfõ meje;au ;yjqreùu h'
ks.ukh
233
iudc úuiqu
*Qfldaähdkq o¾Ykh iy mYapd;a kQ;k ixj¾Ok kHdh
2017 l,dmh
234
iudc úuiqu
*Qfldaähdkq o¾Ykh iy mYapd;a kQ;k ixj¾Ok kHdh
2017 l,dmh
mx;s úIu;djh j¾Okh ùug fya;= ù we;' wm%sldkq rgj,a
iïnkaOfhka we;s ckm%sh úfõpkhla jkafka f,dal nexl=
wdOdrj,ska jeä fldgila ks,Odß mx;sfha iqL úyrKh i|yd
fhdod .kakd njhs' fuu fpdaokdj ixj¾Okh fjñka mj;akd
fndfyda rgj,g wvqjeä jYfhka wod< lr.; yels h' ta wkqj
rkSud iy nõ;S% lrk ks.ukh u.ska ixj¾Okh wvd, lrk
tjeks ¥IK yd wjNdú;djka idOdrKSlrKhg ,lafõ'
235
iudc úuiqu
*Qfldaähdkq o¾Ykh iy mYapd;a kQ;k ixj¾Ok kHdh
2017 l,dmh
foaYSh {dkh" foaYSh iïm;a iy c%cdj uq,afldg wdlD;shlss'
iyNd.S;aj ixj¾Okfha uQ, O¾u tiafldnd¾ fhdackd lrk
wdlD;shg fnfyúka iudkh' kuq;a tajd fkdi,ldyer
iyNd.S;aj ixj¾Ok wdlD;sh me,eia;rhla jYfhka oelSu
.eg¿ iy.;h' Bg fya;=j iyNd.S;aj ixj¾Ok t<Uqu
ixj¾Okfha fÄojdpl wjulsÍfï t<Uqula jYfhka ms<s.ekSug
,laj we;s ksidh'
236
iudc úuiqu
*Qfldaähdkq o¾Ykh iy mYapd;a kQ;k ixj¾Ok kHdh
2017 l,dmh
jYfhka Y%S ,xldfõ È<s÷lu msgq oelSu i|ydjk iuDoaê
jevigyk ;=< rdcHfha n, jHdmD;sh wka;¾.; jqj o È<s÷
m%cdjg th Yla;su;a iudc wdrCIK cd,hla imhhs' ta wkqj
ixj¾Ok jHdmD;s n, jHdmD;s muKla jYfhka w¾: .ekaùu
;=< tys we;s udkj iqNidOk wxYh .s,syS hk nj fmfka'
wdY%s; .%ka:
Doshi, S.L.
2003 Modernity, Postmodernity and Neo-sociological
Theories. De Silva, P., Attanayake, A. (Trans.).
(2016). Colombo: Fast Publishing (Private) Limited.
Escobar, A.
1984 Discourse and Power in Development:Michel
Foucault and the Relevance of his Work to the Third
World. Alternatives, 10, pp. 377-400.
Escobar, A.
1992 Imagining a Post- Development Era? Critical
Thought, Development and Social Movements. In
Social Text, No.31/32, Third World and Post-Colonial
Issues, pp. 20–56.
237
iudc úuiqu
*Qfldaähdkq o¾Ykh iy mYapd;a kQ;k ixj¾Ok kHdh
2017 l,dmh
Escobar, A.
1995 Encountering Development: The Making and
Unmaking of the Third World. Princeton: Princeton
University Press.
Escobar, A.
2000 Beyond the Search for a Paradigm? Post-Development
and beyond . In Development (43), pp.11–14.
Escobar, A.
2007 ‘Post-development’ as Concept and Social Practice.
In Exploring Post-development;Theory and Practice,
Problems and Perspectives, Ziai, A. (Ed.). (2007).
London: Routledge.
Fimyar, O.
2008 Using Governmentality as a Conceptual Tool in
Education Policy Research. The Journal of Doctoral
Research in Education, 3-18. Retrieved from:
online: http://www.educatejournal.org/index.ph?
journal=educate&page=article&op=viewFile&path[]=
143&path[]=157.
Foucault M.
1964 History of Madness. Khalfa J, editor, translator &
Murphy J, (Trans.). NewYork: Routledge; 2006.
Foucault, M.
1969 The Archaeology of Knowledge. A. M. Sheridan
Smith (Trans.). (2002). London and New York:
Routledge.
Foucault, M.
1972 The Archaeology of Knowledge. London: Tavistock
Publications.
238
iudc úuiqu
*Qfldaähdkq o¾Ykh iy mYapd;a kQ;k ixj¾Ok kHdh
2017 l,dmh
Foucault, M.
1977 Discipline and Punish: The Birth of the Prison.
London: Penguin.
Foucault, M.
1980 Power/Knowledge: Selected Interviews and other
Writings. New York: Pantheon.
Foucault, M.
2002 Order of Things. London: Routledge.
Foucault, M.
1991 Governmentality. In G. Burchell, C. Gordon & P
Miller (eds). The Foucault Effect: Studies in
Governmentality,London: Harvester Wheatsheaf.
Foucault, M.
2000 The Subject and Power. In Foucault, M. and Faubion, J.D
(eds), Essential Works of Foucault 1954-1984. Vol.3, New
York: The New Press. pp. 326-348.
Frezer, N.
1993 From Redistribution to Recognition?
Dilemmas of Justice in a ‘Post-Socialist’.
Retrieved from: Agehttps://frgnyu.
files.wordpress.com/2015/09/fraser-
young-butler-in-nlr.pdf.
239
iudc úuiqu
*Qfldaähdkq o¾Ykh iy mYapd;a kQ;k ixj¾Ok kHdh
2017 l,dmh
Inda, J. X.
2005 Anthropologies of Modernity; Foucault,
Governmentality, and Life Politics. Oxford OX4
2DQ: Blackwell Publishing Ltd.
Lyotard, Jean-Francois
1984 The Post-modern Condition: A Report on Knowledge.
Minneapolis: University of Minneapolis Press.
Li, T. M.
2007 Governmentality. Anthropologica, Vol. 49, No. 2, pp.
275-281. Retrieved from:
http://www.jstor.org/stable/25605363.
Matthews, S.
2007 What, then, should we do? Insights and
experiences of a Senegalese NGO. In Exploring Post-
development; Theory and Practice, Problems and
Perspectives, Ziai, A. (ed.). New York: Routledge.
Matthews, S.
2007 Post-development theory and the question
of alternatives: a view from Africa. Third
World Quarterly, Volume 25, 2004 -
Issue 2, pp. 373-384.
240
iudc úuiqu
*Qfldaähdkq o¾Ykh iy mYapd;a kQ;k ixj¾Ok kHdh
2017 l,dmh
Rasnayake, S.
2016 City Beautification and the Urban Poor:
A Case Study of Mihindusenpura Low- income
Housing Project in Colombo City. Unpublished
Thesis. Submited for M.Phil Degree Programme.
PGIHS. University of Peradeniya.
Rostow, W.W.
1971 The Stages of Economic Growth. 2nd ed. Cambridge:
Cambridge University Press.
Sachs, W.
1992 The Development Dictionary. A guide to knowledges
as power. New York: Zed Books.
So, A. Y.
1990 Social Change and Development: Modernization,
Dependency and world system Theories. London:
SAGE Publications Ltd.
Thomas, A.
2000 ‘Poverty and the “End of Development’. In Poverty
and Development into the 21st Century . Allen, T. and
Thomas, A. (eds.). Oxford: Oxford University
Press/Open University, pp. 3–22.
Yapa, Lakshman
1997 Poverty Discourse and Poor in Sri Lanka.
Retrived from:http:// onlinelibrary.wiley.com/
doi/10.1111/j.0020-2754.1998.00095.x/epdf
Ziai, A. (ed).
2007 Exploring Post-development; Theory and Practice,
Problems and Perspectives.London: Routledge.
241
iudc úuiqu
*Qfldaähdkq o¾Ykh iy mYapd;a kQ;k ixj¾Ok kHdh
2017 l,dmh
242
iudc úuiqu
ckjd¾.sl .eg¨fjys iudc úoHd;aul ksÍCIKh
2017 l,dmh
.%ka; úpdr ( ckjd¾.sl .eg¨fjys iudc úoHd;aul
ksÍCIKh
l¾;D ( ñ,skao udhdÿkak
m%ldYkh ( iSudiys;" weia' f.dvf.a iy ifydaorfhda" fld<U'
ohd wurfialr
yeÈkaùu
wka;¾ úIhdkqnoaO ixl,amhla jYfhka y÷kd.; yels
ck jd¾.sl;ajh m%dfhda.sl ixl,amhla jYfhka ú.%y lsÍu uE;
ld,Skj úfYaIfhka Ydia;%Sh ikao¾Nh ;=< y÷kd.; yels fõ'
udkj úoHd;aulj iy ixialD;sl jYfhka mqoa.,hd Wreu lr
.kakd úúO ,CIK taldnoaOj ks¾udKh jk ckjd¾.sl;ajh
kQ;kfhys hqo ;;a;ajhka W;amdokfha uQ, îchla njg m;aj
;sîu thg fya;=jhs' thg wkqrEmj ckjd¾.sl .egqï m%n, f,i
úoHudk jQ rdcHhka w;r Y%S ,xldj o fjfiiska u lem
fmfkk nj lsj hq;=h' oYl ;%hlg jeäjQ Y%S ,dxflah ck
jd¾.sl wr.,fhys iudc ixialD;sl foaYmd,k miqìu ms<sn|
iudc úoHd;aul úu¾Ykhka ;;a fCIa;%h ksrjq,aj f;areï
.ekSug ta ksidu jeo.;a h'
243
iudc úuiqu
ckjd¾.sl .eg¨fjys iudc úoHd;aul ksÍCIKh
2017 l,dmh
thg Ôjh ÿka n,fõ. Wm; ,enQfha fld;klska o@ hkak
ms<sn| id¾j idlÉPdjlg fuuÕska uq, mqrd we;'
244
iudc úuiqu
ckjd¾.sl .eg¨fjys iudc úoHd;aul ksÍCIKh
2017 l,dmh
f,i ia:dms; ùu isxy, cd;sfha ks, NdIdjùu" nqÿoyu iq/lSu
rdcH hq;=lula f,i jHjia:dkql+,j ms<s.ekSu hs' fuu u;jdo
fjku øúv rcHhlalrd uxfy<s l< nj l;=jrhd ;¾l lr
fmkaj hs' flfia jQj o 1977 jHjia:dj fuu ;;a;ajhg m%;spdr
oelajQ wdldrh fuhska úuiqug ,la lr ke;' tfy;a fjku
rdcHhla i`oyd fou< ck;djf.a ke.S isàu;a" t,a'à'à'B'
ixúOdkfha ke.Sisàu;a wjfhdackShj ne`ÿKq ixisoaëka folla
njg m;ajQfha flfia o hkak fuu`.ska fmkajd § ;sîu jeo.;a
h'
245