Đại số Boole & Mạch logic

Giới thiệu, Nguyên lý làm việc, ứng dụng

GV: GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang

www.hcmute.edu.vn/feee/
Nội dung chính

1 Giới thiệu tài liệu tham khảo

2 Giới thiệu hệ thống số

3 Khái niệm cơ bản

4 Hàm logic cơ bản

5 Tổng kết

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

1. Tài liệu tham khảo chính

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

2. Giới thiệu hệ thống số
2.1. Kỹ thuật tương tự

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

2. Giới thiệu hệ thống số
2.1. Kỹ thuật tương tự

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

2. Giới thiệu hệ thống số
2.2. Kỹ thuật số

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

2. Giới thiệu hệ thống số
2.2. Kỹ thuật số

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

2. Giới thiệu hệ thống số
2.2. Kỹ thuật số
Ngày nay, theo đà phát triển như vũ bão của công nghệ số, kỹ
thuật số ứng dụng ngày một rộng khắp…

2 3 4 5

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

2. Giới thiệu hệ thống số
2.2. Kỹ thuật số Analog
KW
Phụ tải điện

Digital

Thời gian
7 8 9 10 11 12 13 14 15 14 (h)

Đồ thị phụ tải điện

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

 2. Giới thiệu hệ thống số
2.2. Kỹ thuật số
Analog Digital
Temperature
(analog)
Measuring
Analog
ADC
Device

Nhiệt độ
Digital
Proccessing

Controller DAC

Adiust
Temperature Thời gian
(analog) Analog Digital Digital

Minh họa quan hệ Tương tự - Số qua hệ thống điều khiển nhiệt độ

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản
2. Giới thiệu hệ thống số
2.2. Kỹ thuật số
Đâu là tương tự, đâu là số?
 Nhịp đập của tim
 Nhiệt độ môi trường
 Tiếng trống đánh
 Mực nước ở hồ
 Lượng học sinh vào trường trong một buổi học

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

So Sánh mạch số với tương tự
Ưu điểm:
 Khả năng chống nhiễu và méo dạng cao.
 Tự phát hiện sai và sửa sai
 Lưu trữ và truy cập thông tin dễ dàng
 Tính toán, lý luận nhanh chóng
 Độ chính xác cao
 Thuận lợi cho việc tích hợp
 Dễ thiết kế, lắp ráp, sửa chữa

Nhược điểm:
 Tín hiệu phi tự nhiên
 Đa phần tốn kém hơn tương tự

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản
Trạng thái 0 hay 1

 Trạng thái 0
 Công tắc hở mạch,
dòng điện không qua
đèn nên đèn tắt
 Ánh sáng không rọi
qua quang trở khiến nó
hở mạch  chuông
không kêu

 Trạng thái 1
 Công tắc kín mạch,
dòng điện qua đèn nên
đèn sáng
 Ánh sáng rọi qua
quang trở khiến nó dẫn
mạch  chuông kêu

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

Mức logic cao (1) và thấp (0)

 Mức điện thế

v cao biểu thị
v(t) mức logic 1
Vcc

 Mức điện thế

thấp biểu thị
t mức logic 0
0

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

Mức logic cao (1) và thấp (0)

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

Sóng dạng tín hiệu số

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

Sóng dạng tín hiệu số

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

Sóng dạng tín hiệu số

Tín hiệu số được truyền theo xung nhịp hệ thống

Dựa vào xung nhịp hệ thống, hệ thống số dễ dàng làm việc

đồng bộ giữa 2 hay nhiều tín hiệu số

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

Truyền song song và nối tiếp

Tín hiệu số được truyền theo dạng song song hay nối tiếp

Mỗi phương thức truyền sẽ có những ưu nhược riêng

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

Qui trình thiết kế mạch số
Yêu cầu thiết kế Required Product

Thông số kỹ thuật Define Specifications

Thiết kế Initial Design

Mô phỏng Simutation Redesign

Thiết kế lại
Design No
Nhận xét kết quả
Correct?

Còn tiếp… Yes

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản
 Qui trình thiết kế mạch số

Sửa sai
Prototype Make
Implementation Corrections
Thiết kế lại
Thử thật Yes

Minor
Testing Redesign
Errors? No
Kiểm tra sai sót
Tiếp tục sai

Meets No
specs?
Thỏa mãn các thông số?
Yes
Finished
Thành phẩm
Product

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

Hàm và cổng logic

 Hàm logic
 Là hàm đại số trong đó hàm logic và biến chỉ
có giá trị hoặc 0 hoặc 1, ví dụ: Q = A + B
 Ứng với mỗi tổ hợp ngõ vào sẽ có một giá trị
hàm ngõ ra tương thích, ví dụ:

Q=A+B=1

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

Hàm và cổng logic

 Hàm logic
 Là hàm đại số trong đó hàm logic và biến chỉ
có giá trị hoặc 0 hoặc 1, ví dụ: Q = A + B
 Ứng với mỗi tổ hợp ngõ vào sẽ có một giá trị
hàm ngõ ra tương thích, ví dụ:

Q=A+B=0

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

Hàm và cổng logic

 Hàm logic
 Là hàm đại số trong đó hàm logic và biến chỉ
có giá trị hoặc 0 hoặc 1, ví dụ: Q = A + B
 Ứng với mỗi tổ hợp ngõ vào sẽ có một giá trị
hàm ngõ ra tương thích, ví dụ:

Q=A+B=0

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

Hàm và cổng logic

 Hàm logic
 Là hàm đại số trong đó hàm logic và biến chỉ
có giá trị hoặc 0 hoặc 1, ví dụ: Q = A + B
 Ứng với mỗi tổ hợp ngõ vào sẽ có một giá trị
hàm ngõ ra tương thích, ví dụ:

Q=A+B=0

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

Hàm và cổng logic

 Cổng logic
 Mạch điện tử thực hiện quan hệ nhị phân Q =
f(A,B,…) gọi là mạch số hay mạch logic. Một
mạch logic chỉ diễn tả một hàm logic duy nhất
được gọi là cổng logic cơ bản.
 Các hàm và cổng logic cơ bản: AND, NAND,
OR, NOR, EX-OR. EX-NOR và NOT. Ví dụ
cổng NOR

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản
Cổng logic AND

 Hàm logic: Y = A.B

 Cổng logic, bảng chân trị và mạch
minh họa

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

Cổng logic AND

 Cổng logic, bảng chân trị và mạch

minh họa

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

Cổng logic OR

 Hàm logic: Y = A+B

 Cổng logic, bảng chân trị và mạch
minh họa

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

Cổng logic OR

 Cổng logic, bảng chân trị và mạch

minh họa

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

Cổng logic OR

A B Y
0 0 0
0 1 1
1 0 1
1 1 1

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

Cổng logic EX-OR
 Hàm logic: Y = AB
 Mạch minh họa

Mạch mô phỏng

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

Cổng logic NOT
 Hàm logic: Y = A
 Cổng logic, bảng chân trị và mạch minh họa, Ví dụ

 Cổng NAND: Y = A.B



 Cổng NOR: Y = A+B



 Cổng EX-NOR: Y = AB 

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản
Khóa tín hiệu với cổng logic AND/OR

 Hàm logic: Y = A.B

 Mạch minh họa

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

Khóa tín hiệu với cổng logic AND/OR

 Khi nhấn vào nút “start” (cả 2 vị trí) một ngõ vào
của OR lên 1 thì máy sẽ chạy (bất chấp đầu vào
còn lại)

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

Khóa tín hiệu với cổng logic AND/OR

1 1

 Khi nhấn vào nút “stop” (cả 2 vị trí) một ngõ vào
của AND về 0 thì máy sẽ tắt (bất chấp đầu vào
còn lại)

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

Khóa tín hiệu với cổng logic AND/OR

0 0

 Khi nhấn vào nút “stop” (cả 2 vị trí) một ngõ vào
của AND về 0 thì máy sẽ tắt (bất chấp đầu vào
còn lại)

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

Cổng logic AND

 Mạch điều khiển rót thực phẩm vào

khay. Điều kiện:
 Có khay tại vị trí cần rót và
 Khi rót đầy motor ngừng rót

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

Mục đích – Yêu cầu

 Mạch minh họa

Khay che
ánh sáng

Khi rót đủ khối lượng

tiếp điểm hở mạch

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

Bài tập củng cố

 Hãy xác định nguyên lý làm việc của

mạch điện sau

Mạch phát và kiểm tra tính chẵn / lẻ 4 bit

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản
GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản
Tóm tắt

 Khái niệm cơ bản

 Mức logic 01 hoặc 1
 Hàm và cổng logic
 Các cổng logic cơ bản
 Cổng AND: Y = A.B
 Cổng OR: Y = A+B
 Cổng EX-OR: Y = AB
 Cổng NOT: Y = A’
 Ứng dụng
 Khóa điện tử
 Điều khiển đơn giản

GVC. ThS. Nguyễn Phương Quang Cổng logic cơ bản

quangnp@hcmute.edu.vn

www.hcmute.edu.vn/feee/