Machine Translated by Google

Đại học Kỹ thuật và Công nghệ ĐHQGHN

Khoa Điện tử Viễn thông

Điện Tử Tương Tự
Bài giảng số 0
Giới thiệu

Mai Linh, TS.

Machine Translated by Google

Bản chất là tương tự

Điện tử tương tự: Một nhánh cơ bản và lâu đời nhất của điện tử.
Mặc dù phần lớn việc xử lý tín hiệu đang được thực hiện bằng kỹ thuật số nhưng nó vẫn là một nguyên tắc không thể thiếu.

Giao diện đầu tiên mang tính chất 'analog' .

Tất cả các hiện tượng tự nhiên như sự thay đổi của ánh sáng, nhiệt độ và thời tiết, v.v. đều được xác định theo
thời gian và giá trị liên tục.

28/8/2023 2
Machine Translated by Google

Điện tử đọc Môi trường

Một hệ thống điện tử thường (được tạo ra) tương tác với thiên nhiên
Nó đọc các hiện tượng môi trường và hành động theo trật tự.

Cảm biến CO2.

28/8/2023 3
Machine Translated by Google

Tín hiệu tương tự

Thông tin chính từ các hiện tượng tự nhiên xuất hiện dưới

dạng tín hiệu quang học, âm thanh, nhiệt hoặc hóa học , v.v.

Các tín hiệu này được chuyển đổi thành tín hiệu điện.
Các thiết bị dùng cho việc chuyển đổi như vậy được gọi là

đầu dò hoặc cảm biến.

Tín hiệu từ nguồn thông tin sơ cấp là liên tục theo thời gian nên là tín hiệu điện

thu được từ đầu dò.

Tín hiệu điện là tín hiệu tương tự của luồng thông tin sơ cấp, gọi là 'Tín

hiệu tương tự'

28/8/2023 4
Machine Translated by Google

Xử lý tín hiệu: Một nghệ thuật

Điện tử là một nghệ thuật xử lý thông tin mang tín hiệu điện.

Các tín hiệu điện thu được từ đầu dò có thể rất tinh vi
và yếu về sức mạnh và dễ bị tiếng ồn và nhiễu.
Quá trình xử lý tín hiệu điện bắt đầu từ giai đoạn này. Nó bao gồm
việc xử lý tín hiệu chống nhiễu và ra quyết định.
Sau khi xử lý, tín hiệu đầu ra được chuyển đổi trở lại thành tín hiệu vật lý
hoặc đại lượng để hiển thị hoặc truyền động.

28/8/2023 5
Machine Translated by Google

Hệ thống điện tử tương tự

Sơ đồ khối của một hệ thống điện tử tương tự.

Hệ thống loa lớn

28/8/2023 6
Machine Translated by Google

Chuỗi tín hiệu trong hệ thống điện tử

Cảm biến chuyển đổi tín hiệu thực tế thành tín

hiệu điện tương tự. Tín hiệu analog này

thường yếu và nhiễu. Cần có bộ khuếch đại

để tăng cường
tín

hiệu. Bộ chuyển đổi A/D để xử lý kỹ thuật số

nếu được yêu cầu.

28/8/2023 7
Machine Translated by Google

Chuỗi tín hiệu điển hình trong hệ thống điện tử

Lọc tương tự có thể cần thiết để loại bỏ nhiễu khỏi tín hiệu. Quá trình xử lý 'giao diện người dùng'

này (được gọi là) cải thiện tỷ lệ tín hiệu trên nhiễu (SNR).

Tỷ lệ tín hiệu trên nhiễu (SNR) là thước

đo được sử dụng trong khoa học và kỹ

thuật để so sánh mức tín hiệu mong muốn với mức

nhiễu nền. Nó được định nghĩa là tỷ số

giữa công suất tín hiệu và công suất nhiễu.

Các khối xây dựng quan trọng nhất được sử dụng trong

các giai đoạn khuếch đại và lọc là:

Mổ nội soi

28/8/2023 số 8
Machine Translated by Google

Chuỗi tín hiệu trong hệ thống điện tử

Bộ chuyển đổi tương tự sang số chuyển đổi tín hiệu tương tự thành luồng 0
và 1.
Dữ liệu số được xử lý bởi CPU, chẳng hạn như DSP, bộ vi xử lý hoặc bộ vi điều
khiển. Chuyển
đổi kỹ thuật số sang tương tự (DAC) là cần thiết để chuyển đổi luồng 0
và 1 trở lại dạng tương tự.

28/8/2023 9
Machine Translated by Google

28/8/2023 10
Machine Translated by Google

Lời mở đầu về Điện tử

Tivi S9 4K UHD
Bộ khuếch đại,

Nguồn tín hiệu,

điện tử
Thiết bị điện tử = = Nguồn điện và mạch

hệ thống logic kỹ
Điê n thoa i di đô ng

thuật số
Máy tính xách tay

Máy tính bảng

28/8/2023 11
Machine Translated by Google

Lời mở đầu về Điện tử

• Điện tử được định nghĩa là ngành khoa học về chuyển động của điện tích trong chất khí, chân không hoặc
chất bán dẫn.

• Tách biệt lĩnh vực kỹ thuật điện, liên quan đến động cơ, máy phát điện và dây truyền thông,

khỏi lĩnh vực kỹ thuật điện tử mới, lúc đó liên quan đến ống chân không.

• Ngày nay, thiết bị điện tử thường liên quan đến bóng bán dẫn và mạch điện bán dẫn.
Vi điện tử đề cập đến công nghệ mạch tích hợp (IC) , có thể tạo ra một mạch với
hàng triệu linh kiện trên một mảnh vật liệu bán dẫn.

28/8/2023 12
Machine Translated by Google

MẠCH ĐIỆN

Việc phân tích các mạch điện tử được chia thành hai phần: một
phần xử lý đầu vào dc và phản hồi mạch của nó, phần còn lại xử
lý tín hiệu đầu vào và phản hồi mạch thu được.

28/8/2023 13
Machine Translated by Google

Thiết bị trong mạch điện tử

• Các thành phần thụ động – không thể cung cấp mức tăng công suất

- Ví dụ: điện trở, tụ điện, cuộn cảm

• Thiết bị hoạt động – có thể cung cấp mức tăng công suất và phải lấy điện

từ nguồn cung cấp

– ví dụ: Thiết bị ống chân không, bóng bán dẫn silicon

– Kích hoạt tính năng khuếch đại tín hiệu là công nghệ then chốt cho sự

thành công của điện thoại đường dài

28/8/2023 14
Machine Translated by Google

TÍN HIỆU ANALOG VÀ KỸ THUẬT SỐ

Tín hiệu tương tự Tín hiệu số

Độ lớn của tín hiệu tương tự có thể Tín hiệu thay thế nằm ở một trong hai

nhận bất kỳ giá trị nào trong giới hạn mức riêng biệt và được gọi là tín hiệu

và có thể thay đổi liên tục theo thời gian. số. Vì tín hiệu số có các giá trị rời
rạc nên nó được gọi là bị lượng tử hóa.

28/8/2023 15
Machine Translated by Google

TÍN HIỆU ANALOG VÀ KỸ THUẬT SỐ

• Trong nhiều hệ thống điện tử, tín hiệu được xử lý, truyền và nhận ở dạng kỹ thuật số.
Các hệ thống kỹ thuật số và xử lý tín hiệu hiện nay là một phần quan trọng
của thiết bị điện tử nhờ những tiến bộ vượt bậc trong thiết kế và chế tạo các mạch kỹ
thuật số. Xử lý kỹ thuật số cho phép thực hiện nhiều chức năng khác nhau mà
việc sử dụng các phương tiện tương tự sẽ không thực tế. Trong nhiều trường hợp, tín
hiệu số phải được chuyển đổi từ và sang tín hiệu tương tự. Những tín hiệu này cần
được xử lý thông qua bộ chuyển đổi tương tự sang số (A/D) và bộ chuyển đổi kỹ thuật
số sang tương tự (D/A). Một phần quan trọng của thiết bị điện tử xử lý các chuyển đổi này.

28/8/2023 16
Machine Translated by Google

Các lý thuyết và kỹ năng về

mạch điện mà bạn đã học…

• KCL và KVL
• Phân tích nút và lưới •

Tuyến tính và chồng chất

• Chuyển đổi nguồn

• Định lý Thevenin và Norton

• Truyền công suất tối đa •

Phân tích AC
• …

Bạn đã có thể phân tích các mạch bao gồm R, C và

L, tức là các mạch thụ động.

28/8/2023 17
Machine Translated by Google

Mục tiêu bài giảng

Khám phá lịch sử của điện tử kỹ thuật số

Định lượng tác động của công nghệ mạch tích hợp Giới
thiệu các số liệu thiết kế vi mạch cơ bản
Vật lý bán dẫn cơ bản Mô tả
phương pháp giải quyết vấn đề

28/8/2023 18
Machine Translated by Google

Lịch sử công nghệ MOSFET

• CMOS – những năm 1960, nhưng gặp nhiều vấn đề về sản xuất (được sử dụng trong đồng hồ
do hạn chế về năng lượng của chúng)

• PMOS vào những năm 1960 (máy

tính) • NMOS vào những năm 1970 (Intel 4004 và 8080) – về

tốc độ • CMOS vào những năm 1980 – ưa chuộng công nghệ MOSFET vì lợi ích về điện năng •

BiCMOS, Gallium-Arsenide, Silicon-Germain • SOI, Copper-

Low K, silicon căng,…

28/8/2023 19
Machine Translated by Google

Tấm wafer lớn hơn Chi phí/khuôn thấp hơn

• Tấm wafer chế tạo đầu tiên có giá 1,5 tỷ USD (ví dụ: Intel co.)

Ít nhất 200 kỹ sư làm việc để chế tạo thiết bị chế tạo wafer 16”

- 1987 IBM trả ~ 200 triệu USD để xây dựng Phòng thí nghiệm chế tạo công nghệ 2 m

- 2010 IBM trả ~ 5-10 tỷ USD để xây dựng Phòng thí nghiệm chế tạo công nghệ nm.

• Với số tiền khổng lồ, 1 công ty không đủ tiền làm Lab Mỹ

chính phủ cho phép nhiều công ty liên kết với nhau để xây dựng 1 Phòng thí nghiệm như IBM + AMD
+ Toshiba… phải có một ủy ban quản lý nhiều công ty – gọi là ITRS = Lộ trình công nghệ
quốc tế cho chất bán dẫn.

20
Machine Translated by Google

Vật lý bán dẫn cơ bản

Chuyên
đề: Vật liệu bán dẫn

Mô hình dải năng

lượng Điện tích: electron và lỗ

trống Các loại chất bán

dẫn Các loại dòng điện trong chất bán dẫn

28/8/2023 21
Machine Translated by Google

Nhớ lại: nguyên tử • Các electron hóa trị: Lớp ngoài cùng được gọi

là lớp vỏ hóa trị, các electron ở lớp vỏ

này được gọi là electron hóa trị.

• Sự ion hóa: nếu một electron hóa trị thu được một
• Số hiệu nguyên tử: bằng số lượng
đủ năng lượng, gọi là năng lượng ion hóa, nó
proton trong hạt nhân
có thể thoát ra khỏi lớp vỏ bên ngoài và chịu
• Vỏ electron và quỹ đạo
ảnh hưởng của nguyên tử. Quá trình mất
Quỹ đạo: Các electron quay quanh hạt nhân của một
nguyên tử hydro electron hóa trị được gọi là quá trình ion
nguyên tử ở những khoảng cách nhất định tính từ hạt nhân.
hóa và nguyên tử tích điện dương được gọi là
Mức năng lượng: mỗi quỹ đạo tương ứng với một
ion dương.
mức năng lượng nhất định. Các quỹ đạo được nhóm

thành các mức năng lượng gọi là lớp vỏ.

Số electron tối đa trong mỗi lớp: Ne=2n2 ,

nguyên tử heli
trong đó n là số lớp.

o Vỏ 1: Ne=2(1)2=2
o Lớp 2: Ne=2(2)2=8
Năng lượng tăng o Vỏ 3: Ne=2(3)2=18
khi khoảng cách
o Vỏ 4: Ne=2(4)2=32 Mô hình Bohr
từ hạt nhân tăng
của nguyên tử

22
Machine Translated by Google

Vật liệu dùng trong điện tử

• Chất dẫn điện: là vật liệu dễ dẫn dòng điện. Những người dẫn đường tốt nhất

là những vật liệu đơn chất như Cu, Ag, Au, Al.

• Chất cách điện: là vật liệu không dẫn điện ở điều kiện
bình thường.

Hầu hết các chất cách điện tốt là các hợp chất
chứ không phải là vật liệu đơn chất.

• Chất bán dẫn: là những vật liệu có

giữa dây dẫn và chất cách điện ở khả năng dẫn

dòng điện. Chất bán dẫn đơn nguyên tố được đặc

trưng bởi các nguyên tử có bốn electron
hóa trị.

Sơ đồ năng lượng của ba loại vật liệu 23

Machine Translated by Google

Vật liệu dùng trong điện tử

• So sánh nguyên tử bán dẫn và nguyên tử dẫn điện

nguyên tử silic nguyên tử đồng nguyên tử silic nguyên tử Germani

24
Machine Translated by Google

Vật liệu bán dẫn

28/8/2023 25
Machine Translated by Google

Mô hình liên kết cộng hóa trị

28/8/2023 26
Machine Translated by Google

Mô hình liên kết cộng hóa trị silicon

28/8/2023 27
Machine Translated by Google

Mô hình dải năng lượng bán dẫn

28/8/2023 28
Machine Translated by Google

Năng lượng băng thông

Năng lượng vùng cấm là

năng lượng tối thiểu cần thiết

để giải phóng một electron bằng

cách phá vỡ liên kết cộng

hóa trị trong tinh thể bán dẫn.

28/8/2023 29
Machine Translated by Google

Mật độ electron tự do
trong chất bán dẫn nội tại

28/8/2023 30
Machine Translated by Google

Vật mang điện thứ hai - Lỗ

28/8/2023 31
Machine Translated by Google

Khái niệm về

một cái lỗ

28/8/2023 32
Machine Translated by Google

Dòng điện trôi

28/8/2023 33
Machine Translated by Google

Doping bán dẫn

Doping là quá trình thêm một lượng rất nhỏ tạp chất được kiểm soát
tốt vào chất bán dẫn nguyên chất

Doping cho phép kiểm soát điện trở suất và các yếu tố khác
thuộc tính trên một phạm vi rộng các giá trị

Đối với silicon, tạp chất thuộc cột III và V của bảng tuần hoàn

28/8/2023 34
Machine Translated by Google

Tạp chất của nhà tài trợ trong Silicon

Nguyên tử phốt pho (hoặc nguyên tố

cột V khác) thay thế nguyên tử
silicon trong mạng tinh thể

Vì phốt pho có năm electron ở lớp vỏ

ngoài nên hiện nay có thêm một
electron 'phụ' trong cấu trúc

Vật liệu vẫn trung hòa điện tích

nhưng cần rất ít năng lượng để giải
phóng electron để dẫn điện vì nó không

tham gia vào liên kết

28/8/2023 35
Machine Translated by Google

Tạp chất chấp nhận trong Silicon

Boron (nguyên tố cột III) đã

được bổ sung vào silicon

Hiện tại có cặp liên kết không

hoàn chỉnh, tạo ra chỗ trống
cho electron

Cần ít năng lượng để di chuyển một

electron ở gần vào chỗ trống

Khi 'lỗ' lan truyền, điện tích sẽ

di chuyển khắp silicon

28/8/2023 36
Machine Translated by Google

Mô hình dải năng lượng cho chất bán dẫn pha tạp

Chất bán dẫn có donor hoặc loại n Chất bán dẫn có chất nhận hoặc chất tạp chất

chất kích thích. Các nguyên tử cho có các loại p. Các nguyên tử cho có liên kết cộng hóa

electron tự do có năng lượng ED . Vì ED gần trị không được lấp đầy với trạng thái năng lượng EA .

với EC , (khoảng 0,045 eV đối với Vì EA gần với EV , (khoảng 0,044 eV đối với

photpho), các electron trong vật liệu loại n boron), nên các electron trong vùng hóa trị dễ

có thể dễ dàng di chuyển lên vùng dẫn. dàng di chuyển lên vị trí nhận và hoàn thành các cặp

liên kết cộng hóa trị.

28/8/2023 37
Machine Translated by Google

Nồng độ chất mang silicon pha tạp

• Nếu n > p, vật liệu thuộc loại n; Nếu p > n thì vật liệu là loại p.

• Sóng mang có mật độ lớn hơn là sóng mang đa số, sóng mang nhỏ hơn là thiểu số
vận chuyển

• ND , NA : nồng độ tạp chất cho, nhận tương ứng [nguyên tử/cm3 ]

Phạm vi pha tạp điển hình là 1014/cm3 đến 1021/cm3 •

2
Tính trung hòa điện tích yêu cầu: q(ND + p - NA - n) = 0 pn = ni

28/8/2023 38
Machine Translated by Google

Nồng độ chất mang silicon pha tạp

28/8/2023 39
Machine Translated by Google

Tính di động trong silicon pha tạp

28/8/2023 40
Machine Translated by Google

Ví dụ: Điện trở suất của silic pha tạp

28/8/2023 41
Machine Translated by Google

Dòng khuếch tán

• Khi có gradient nồng độ, các chất mang tự do có xu hướng tự nhiên di chuyển từ vùng có
nồng độ cao đến vùng có nồng độ thấp. Dòng điện tạo ra được gọi là dòng khuếch tán.

n(x) hoặc p(x)

28/8/2023 42
Machine Translated by Google

Tổng dòng điện trong chất bán dẫn

28/8/2023 43
Machine Translated by Google

Cách tiếp cận giải quyết vấn đề

• Đưa ra tuyên bố vấn đề rõ ràng • Liệt kê các

thông tin đã biết và dữ liệu đã cho • Xác định những điều

chưa biết cần thiết để giải quyết vấn đề • Liệt kê các giả định • Phát

triển cách tiếp cận giải

pháp • Thực hiện phân tích dựa trên cách tiếp cận đó

• Kiểm tra kết quả và các giả định

– Vấn đề đã được giải quyết chưa? Có phải tất cả những điều chưa biết đã được tìm thấy?

- Phép tính có đúng không? Các giả định đã được thỏa mãn chưa? • Đánh giá

giải pháp

– Kết quả có thỏa mãn các ràng buộc về tính hợp lý không?
– Các giá trị có thể thực hiện được không?

• Sử dụng phân tích có sự hỗ trợ của máy tính để xác minh phân tích bàn tay

28/8/2023 44
Machine Translated by Google

Kết thúc bài giảng 0