Jak przebiega utlenianie alkoholi do związków

karbonylowych?

Wprowadzenie
Przeczytaj
Wirtualne laboratorium – S
Sprawdź się
Dla nauczyciela
 Jak przebiega utlenianie alkoholi do związków
karbonylowych?

Miedź znalazła zastosowanie w produkcji kabli elektrycznych, dachów, instalacji wodociągowych, maszyn
oraz w laboratoryjnej metodzie utleniania alkoholi.
Źródło: domena publiczna, dostępny w internecie: www.pixabay.com.

Ogromna ilość związków organicznych zawierających atomy węgla na różnych stopniach

utlenienia sprawia, że w wyniku reakcji chemicznych możemy je w siebie przekształcać
stosując odpowiednie utleniacze lub reduktory. Jakiej substancji użyć, aby alkohole utlenić
do związków karbonylowych? Czy każdy alkohol można w ten sposób przekształcić?

Twoje cele

Zapiszesz i uzgodnisz równanie reakcji chemicznej miedzi z tlenem.

Zapiszesz i uzgodnisz równania reakcji chemicznych alkoholi pierwszorzędowych
z tlenkiem miedzi(II) w podwyższonej temperaturze.
Zapiszesz i uzgodnisz równania reakcji chemicznych alkoholi drugorzędowych
z tlenkiem miedzi(II) w podwyższonej temperaturze.
Ustalisz stopnie utlenienia atomów węgla w związkach organicznych.
Zaprojektujesz doświadczenie chemiczne mające na celu odróżnienie alkoholi
o różnej rzędowości, wykorzystujące różnice w przebiegu ich łagodnego utleniania.
Przeczytaj

Tlenek miedzi(II) jako utleniacz

Gdy drut miedziany ogrzewamy w płomieniu palnika, pokrywa się on czarnym nalotem.
Czarnym nalotem jest tlenek miedzi(II) powstający w wyniku reakcji miedzi z tlenem
z powietrza, zgodnie z równaniem reakcji chemicznej:

Powstawanie tlenku miedzi(II) w reakcji miedzi z tlenem.

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Tlenek miedzi(II) to łagodny utleniacz, który po ogrzaniu:

z alkoholami pierwszorzędowymi utlenia je do aldehydów, a sam redukuje się do

pomarańczowoczerwonej miedzi,
z alkoholami drugorzędowymi utlenia je do ketonów, a sam redukuje się do
pomarańczowoczerwonej miedzi,
z alkoholami trzeciorzędowymi nie reaguje.

Utlenianie alkoholi pierwszorzędowych do aldehydów

Alkohole pierwszorzędowe (alkohole, w których grupa hydroksylowa przyłączona jest do

atomu węgla połączonego z jednym atomem węgla i dwoma atomami wodoru) utleniają się za
pomocą tlenku miedzi(II) w podwyższonej temperaturze do aldehydów (R− CHO), zgodnie
ze schematem:
Utlenianie alkoholi pierwszorzędowych do aldehydów za pomocą tlenku miedzi(II). R – dowolna grupa
funkcyjna.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

gdzie: R – grupa alkilowa/pierścień węglowy/pierścień aromatyczny

Przykłady reakcji utleniania alkoholi pierwszorzędowych do aldehydów

utlenianie metanolu za pomocą tlenku miedzi(II) do metanalu:

Utlenianie metanolu za pomocą tlenku miedzi(II) do metanalu.

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

W powyższej reakcji nastąpiło utlenienie atomu węgla w metanolu (stopień utlenienia: -II)
do atomu węgla w metanalu (stopień utlenienia: 0) oraz redukcja kationu miedzi(II) w tlenku
miedzi(II) (stopień utlenienia: II) do miedzi (stopień utlenienia: 0).

utlenianie etanolu za pomocą tlenku miedzi(II) do etanalu:

Utlenianie etanolu za pomocą tlenku miedzi(II) do etanalu.

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

W powyższej reakcji nastąpiło utlenienie atomu węgla w ugrupowaniu −CH OH (stopień 2

utlenienia: -I) do atomu węgla w grupie aldehydowej −CHO (stopień utlenienia: I) oraz
redukcja kationu miedzi(II) w tlenku miedzi(II) (stopień utlenienia: II) do miedzi (stopień
utlenienia: 0).
Utlenianie alkoholi drugorzędowych do ketonów

Alkohole drugorzędowe (alkohole, w których grupa hydroksylowa przyłączona jest do atomu

węgla połączonego z dwoma atomami węgla i jednym atomem wodoru) utleniają się za
pomocą tlenku miedzi(II) w podwyższonej temperaturze do ketonów (R 1 −C(O)−R2 ),
zgodnie ze schematem:

Utlenianie alkoholi drugorzędowych do ketonów za pomocą tlenku miedzi(II). R1, R2 – dowolne grupy funkcyjne.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

gdzie: R , R – grupa alkilowa/pierścień węglowy/pierścień aromatyczny (mogą być tymi

1 2

samymi grupami lub różnymi)

Przykłady utleniania alkoholi drugorzędowych do ketonów

utlenianie propan‐2-olu za pomocą tlenku miedzi(II) do propanonu:

Utlenianie propan-2-olu za pomocą tlenku miedzi(II) do propanonu.

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

W powyższej reakcji nastąpiło utlenienie atomu węgla połączonego z grupą hydroksylową

(stopień utlenienia: 0) do atomu węgla w grupie karbonylowej propanonu (stopień
utlenienia: II) oraz redukcja kationu miedzi(II) w tlenku miedzi(II) (stopień utlenienia: II) do
miedzi (stopień utlenienia: 0).

utlenianie butan‐2-olu za pomocą tlenku miedzi(II) do butanonu:

Utlenianie butan-2-olu za pomocą tlenku miedzi(II) do butanonu.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

W powyższej reakcji nastąpiło utlenienie atomu węgla połączonego z grupą hydroksylową

(stopień utlenienia: 0) do atomu węgla w grupie karbonylowej butanonu (stopień utlenienia:
II) oraz redukcja kationu miedzi(II) w tlenku miedzi(II) (stopień utlenienia: II) do miedzi
(stopień utlenienia: 0).

Alkohole trzeciorzędowe

Alkohole trzeciorzędowe nie ulegają utlenianiu za pomocą tlenku miedzi(II) w podwyższonej

temperaturze, ponieważ obecność trzech grup węglowych przyłączonych do atomu węgla
związanego z grupą hydroksylową, uniemożliwia przekształcenie grupy hydroksylowej
w grupę karbonylową bez zrywania wiązań węgiel - węgiel (atom węgla nie może być
pięciowiązalny).

Możliwe jest jednak utlenianie takich alkoholi w drastycznych warunkach, biegnące

z rozerwaniem łańcucha węglowego. W reakcji tej, zachodzącej w obecności stężonego
kwasu siarkowego(VI) następuje wpierw dehydratacja cząsteczki alkoholu, a następnie
alken, powstały jako produkt pośredni, ulega w warunkach reakcji utlenieniu z rozerwaniem
łańcucha węglowego cząsteczki.

Wzór ogólny alkoholi trzeciorzędowych. R1, R2, R3 – dowolne grupy funkcyjne.

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Słownik
utleniacz

substancja powodująca utlenianie innych substancji

utlenianie

reakcja chemiczna polegająca na oddaniu elektronu (elektronów) przez jon, atom bądź
grupy atomów, połączone z procesem redukcji

aldehyd

(od początkowych sylab wyrazów łac. alcohol dehydrogenatum „alkohol pozbawiony

wodoru”) związek organiczny zawierający grupę aldehydową (-CHO), powstający przez
utlenianie alkoholu pierwszorzędowego

redukcja

(łac. reductio „zmniejszenie”) reakcja chemiczna polegająca na przyłączeniu elektronów

do jonu, atomu bądź grupy atomów, połączona z procesem utleniania

keton

związek organiczny zawierający grupę karbonylową (-C(O)-) połączoną z dwoma takimi

samymi lub różnymi grupami, powstający przez utlenianie alkoholu drugorzędowego
Wirtualne laboratorium – S
Polecenie 1

Czy wiesz, przy pomocy jakich odczynników można utlenić alkohole do związków
karbonylowych? W poniższym laboratorium zaplanuj i przeprowadź eksperyment, który pozwoli
Ci udzielić odpowiedzi na powyższe pytanie. Hipotezy, obserwacje, wyniki i wnioski zanotuj
w formularzu. Następnie rozwiąż zadania.

Wirtualne laboratorium pt. „Utlenianie alkoholi do związków karbonylowych”

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 2.0.

Analiza eksperymentu: Utlenianie alkoholi do związków karbonylowych.

Problem badawczy: Jak przebiega utlenianie alkoholi do związków karbonylowych?

Hipoteza:

Uzupełnij

Sprzęt laboratoryjny:

Uzupełnij

Odczynniki chemiczne:

Uzupełnij

Przebieg eksperymentu:

Uzupełnij

Obserwacje:

Uzupełnij
Wyniki:

Uzupełnij

Wnioski:

Uzupełnij

Równanie reakcji chemicznej:

Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je
w wyznaczonym polu.

Polecenie 2

Zaznacz „Tak”, jeśli alkohol reaguje z tlenkiem miedzi(II) w podwyższonej temperaturze lub „Nie”,
jeśli nie reaguje.

Nazwa związku Tak Nie

Butan-2-ol □ □

Propan-2-ol □ □

2-metylopentan-1-ol □ □

3-metylopentan-3-ol □ □

Cyklobutanol □ □

But-2-en-1-ol □ □
Polecenie 3

Zaznacz odpowiednie komórki tabeli, wskazując w ten sposób do jakiej grupy związków
organicznych utlenią się pod wpływem łagodnego utleniacza – tlenku miedzi(II) i podwyższonej
temperatury.

Nazwa związku Utlenia się od aldehydu Utlenia się do ketonu

Nie utlenia się

Propan-1-ol □ □

Propan-2-ol □ □

3-metylobutan-2-ol □ □

2,3-dimetylobutan-2-ol □ □

□
Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia: 輸醙難

Ćwiczenie 1 輸

Oceń prawdziwość zdań.

Zdanie do weryfikacji Prawda Fałsz

Alkohole □ □
pierwszorzędowe utleniają
się do aldehydów pod
wpływem tlenku miedzi(II)
pod wpływem ogrzewania.

Alkohole □ □
pierwszorzędowe utleniają
się do ketonów pod
wpływem tlenku miedzi(II)
pod wpływem ogrzewania.

Alkohole drugorzędowe □ □
utleniają się do ketonów
pod wpływem tlenku
miedzi(II) pod wpływem
ogrzewania.

Alkohole drugorzędowe □ □
utleniają się do aldehydów
pod wpływem tlenku
miedzi(II) pod wpływem
ogrzewania.

Alkohole trzeciorzędowe □ □
utleniają się do ketonów
pod wpływem tlenku
miedzi(II) pod wpływem
ogrzewania.

Alkohole trzeciorzędowe □ □
utleniają się do aldehydów
pod wpływem tlenku
miedzi(II) pod wpływem
ogrzewania.
Ćwiczenie 2 輸

Uzupełnij zapis równania reakcji chemicznej.

Rozwiązanie oraz odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść
je w wyznaczonym polu.
Ćwiczenie 3 醙

Ustal, jaki stopień utlenienia przyjmują atomy węgla połączone z grupą hydroksylową
w poniższych wzorach alkoholi.

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Rozwiązanie oraz odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść
je w wyznaczonym polu.
Ćwiczenie 4 醙

Zaprojektuj doświadczenie chemiczne, w którym wykażesz, że alkohole drugorzędowe utleniają

się pod wpływem tlenku miedzi(II) i ogrzewania.

Uzupełnij schemat doświadczenia korzystając z odczynników chemicznych przedstawionych

poniżej.

Źródło: Benedict Seidl, zmodyfikowane, licencja: CC BY-SA 3.0.

Uzupełnij obserwacje, wybierając poprawne określenia.

butan-1-olu, czarnym, brunatnego, ołowianego, zielonym, niebieski, czarnej, niebieskim,

brunatnej, butan-2-olu, zielony, pomarańczowoczerwonej, miedzianego,
pomarańczowoczerwonego, czarny, czarnego, żelaznego

Po ostygnięciu ogrzewanego .............................................. drutu .............................................. można

zaobserwować, że pokrył się on .............................................. nalotem. Po zanurzeniu go
w .............................................. i wyjęciu, można zaobserwować, że ..............................................
nalot zanikł, a drut powrócił do swojej .............................................. barwy.

Zaznacz równanie reakcji obrazujące utlenianie butan-2-olu za pomocą tlenku miedzi(II).

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 5 醙

Podaj nazwy systematyczne alkoholi, których należy użyć w reakcji z tlenkiem miedzi(II)
i ogrzewania, w celu otrzymania:

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Rozwiązanie oraz odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść
je w wyznaczonym polu.
Ćwiczenie 6 難

Zapisz równanie reakcji chemicznej utleniania za pomocą tlenku miedzi(II) w podwyższonej

temperaturze alkoholu o wzorze sumarycznym C H O, o którym wiesz, że ulega reakcji
8 10

nitrowania i jest alkoholem drugorzędowym.

Rozwiązanie oraz odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść
je w wyznaczonym polu.
Ćwiczenie 7 難

Napisz w formie jonowej z uwzględnieniem liczby oddawanych lub pobieranych elektronów

(zapis jonowo-elektronowy) równanie reakcji redukcji i utleniania zachodzących podczas
utlenienia etanolu za pomocą tlenku miedzi(II) i ogrzewania.

Odpowiedź:
Równanie reakcji utleniania

Rozwiązanie oraz odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść
je w wyznaczonym polu.

Równanie reakcji redukcji

Rozwiązanie oraz odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść
je w wyznaczonym polu.

Ćwiczenie 8 難

Drucik miedziany o masie 2,4 g został spalony w 20% masy w nadmiarze tlenu, po czym
3 g
umieszczony w 10 cm 55% roztworu butan-1-olu o gęstości 0,9 . Oblicz masę powstałego
cm3

produktu, jeśli reakcja chemiczna zaszła z 75% wydajnością. Wynik podaj z dokładnością do
drugiego miejsca po przecinku.

Rozwiązanie oraz odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść
je w wyznaczonym polu.
Dla nauczyciela

Scenariusz zajęć

Autor: Amanda Gałkowska, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak przebiega utlenianie alkoholi do związków karbonylowych?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy
i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym
i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XIV. Hydroksylowe pochodne węglowodorów − alkohole i fenole. Uczeń:

3) opisuje właściwości chemiczne alkoholi na przykładzie reakcji: spalania, reakcji z HCl,

zachowania wobec sodu, utlenienia do związków karbonylowych, eliminacji wody, reakcji
z kwasami karboksylowymi; pisze odpowiednie równania reakcji.

Zakres rozszerzony

XIV. Hydroksylowe pochodne węglowodorów − alkohole i fenole. Uczeń:

3) opisuje właściwości chemiczne alkoholi na przykładzie reakcji: spalania, z HCl i HBr,

zachowania wobec sodu, utlenienia do związków karbonylowych, eliminacji wody, reakcji
z nieorganicznymi kwasami tlenowymi i kwasami karboksylowymi; pisze odpowiednie
równania reakcji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych,
technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:
 pisze i uzgadnia równania reakcji chemicznych alkoholi pierwszorzędowych z tlenkiem
miedzi(II) w podwyższonej temperaturze;
pisze i uzgadnia równania reakcji chemicznych alkoholi drugorzędowych z tlenkiem
miedzi(II) w podwyższonej temperaturze;
ustala stopnie utlenienia atomów węgla w związkach organicznych;
projektuje doświadczenie chemiczne mające na celu odróżnienie alkoholi o różnej
rzędowości, wykorzystujące różnice w przebiegu ich łagodnego utleniania.

Strategie nauczania:

problemowa;
asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

burza mózgów;
eksperyment chemiczny;
ćwiczenia uczniowskie;
analiza materiału źródłowego;
wirtualne laboratorium;
technika kieszeń i szuflada;
technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

praca zbiorowa;
praca w parach;
praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale;
rzutnik multimedialny;
tablica interaktywna/tablica i kreda, pisak.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje treści zawarte we wprowadzeniu do

e‐materiału.
2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie starają się odpowiedzieć na
pytanie: Jak przebiega reakcja utleniania alkoholi do związków karbonylowych?
3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele
lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.
 4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które
będą używane na lekcjach.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie samodzielnie analizują treści zawarte w e‐materiale dotyczące

mechanizmów reakcji utleniania alkoholi. Po wyznaczonym czasie nauczyciel wyświetla
na tablicy multimedialnej z e‐materiału przykłady takich reakcji i na forum klasy
uczniowie ze wsparciem nauczyciela omawiają mechanizmy.
2. Eksperyment chemiczny – „Badanie reakcji utleniania alkoholi o różnej rzędowości”.
Nauczyciel poprzez losowanie dzieli uczniów na grupy. Uczniowie wybierają
odpowiednie szkło i odczynniki, znajdujące się na stole laboratoryjnym, a następnie
przeprowadzają eksperyment wg instrukcji zawartej w materiałach pomocniczych.
Nauczyciel rozdaje karty pracy ucznia. Uczniowie samodzielnie formułują pytanie
badawcze i hipotezę, rysują schemat doświadczenia, obserwują zmiany podczas
eksperymentu, zapisują równanie reakcji chemicznej, wyciągają wnioski (wszystko
zapisują w kartach pracy). Następnie na forum całej klasy następuje weryfikacja pod
względem merytorycznym. Nauczyciel wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.
3. Wirtualne laboratorium – praca w parach. Uczniowie zapoznają się z medium bazowym
i badają przebieg reakcji utleniania alkoholi do związków karbonylowych oraz wykonują
zawarte tam ćwiczenia.
4. Nauczyciel rozdaje uczniom karty, na których z jednej strony narysowany jest wzór
strukturalny alkoholu, a z drugiej strony wzór związku karbonylowego, do którego
utlenia się dany alkohol. Uczniowie rysują w zeszytach wzory związków karbonylowych
powstałych pod wpływem łagodnego utleniania z danych alkoholi oraz sprawdzają
poprawność wyniku.
5. Uczniowie pracują w parach z częścią „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują zadania 5‐8.
Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym
przeczytanym poleceniu nauczyciel daje uczniom określony czas na zastanowienie się,
a następnie chętny uczeń z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na
tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje
pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne
informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Kieszeń i szuflada. Nauczyciel rozdaje uczniom sklerotki. Prowadzący zajęcia rysuje na

tablicy kieszeń, a obok niej zapisuje „Co zabieram ze sobą?”. Tutaj uczeń ma wpisać to, co
wyniósł z zajęć, co do niego szczególnie przemówiło, co się spodobało lub co mu się
przyda w przyszłości. Poniżej nauczyciel rysuje szufladę i białą plamę. Obok szuflady
zapisuje „Co mi się nie przyda?”, a obok białej plamy „Czego zabrakło?”. Poniższe rysunki
uczeń wypełnia sklerotkami z zapisanymi krótkimi zdaniami, równoważnikami zdań lub
kluczowymi słowami. Jest to okazja także do analizy przebiegu zajęć i szybkiej powtórki.
 2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które
uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

Przypomniałem/łam sobie, że...

Co było dla mnie łatwe...
Czego się nauczyłam/łem...
Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‐materiale – sprawdź się.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Wirtualne laboratorium może zostać wykorzystane podczas przygotowywania się ucznia do

sprawdzianu lub do zdobycia wiedzy w razie nieobecności ucznia na lekcji.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenie podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

Jakie produkty otrzymamy w wyniku utleniania alkoholi pierwszorzędowych?

Co jest produktem utleniania alkoholi drugorzędowych?
Jaka jest rola tlenku miedzi(II) użytego w podwyższonej temperaturze do alkoholu?

2. Doświadczenie chemiczne „Badanie reakcji utleniania alkoholi o różnej rzędowości”.

Szkło i sprzęt laboratoryjny: probówki, statyw na probówki, łapy metalowe, palnik

spirytusowy, zapałki/zapalniczka.

Odczynniki chemiczne: etanol, propan‐2-ol, 2‐metylopropan‐2-ol, miedź.

Instrukcja wykonania:

Do trzech probówek wlej kilka cm3 etanolu, propan‐2-olu oraz 2‐metylopropan‐2-olu,

następnie odłóż probówki do statywu.
Drut miedziany umieść w łapie metalowej i ogrzej w płomieniu palnika spirytusowego
(aż do czerwoności).
Obserwuj wygląd drutu miedzianego po ostygnięciu.
Drut miedziany ponownie ogrzej w płomieniu palnika spirytusowego.
Rozżarzony drut zanurz w probówce z etanolem.
Porównaj wygląd drutu miedzianego po wyciągnięciu z roztworu.
Czynności powtórz dla probówki z propan‐2-olem oraz 2‐metylopropan‐2-olem.

3. Karty charakterystyk substancji chemicznych.

4. Nauczyciel przygotowuje sklerotki (samoprzylepne karteczki) oraz karty, na których
z jednej strony narysowany jest wzór strukturalny alkoholu, a z drugiej strony wzór
 związku karbonylowego, do którego utlenia się dany alkohol.
5. Karta pracy ucznia:
Plik o rozmiarze 65.55 KB w języku polskim