Professional Documents
Culture Documents
ΛΥΣΙΟΥ ΥΠΕΡ ΜΑΝΤΙΘΕΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΛΥΣΙΟΥ ΥΠΕΡ ΜΑΝΤΙΘΕΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το τάλαντο
Οι Οµηρικοί αγορητές
Ο ιδανικός οµηρικός ήρωας πρέπει να είναι µύθων τε ρητήρ έργων τε πρηκτήρ (να διαπρέπει
µε το λόγο στην αγορά όπως µε τα ανδραγαθήµατα στον πόλεµο).
Ξεκινούν αστικές δίκες για την ανάκτηση των περιουσιών που είχαν σφετερισθεί οι
τύραννοι. – Αναπτύσσεται η δικανική ρητορεία.
Μέσα 5ου αι. π.Χ., επίκεντρο της συστηµατικής ρητορικής η Αθήνα γιατί εκεί ευνοούσαν: -η
δηµοκρατία (λαϊκές συνελεύσεις, δικαστήρια)
- οι πολυλόγοι και φιλόλογοι Αθηναίοι
- το µέγεθος της πόλης
- η διαµονή εκεί των σοφιστών: Πρωταγόρας, Πρόδικος δίδασκαν στοιχεία
Γραµµατικής και τεχνικής του λόγου
Μελέτησε τη σηµασία που έχει στην πειστικότητα του λόγου ο «καιρός», η τρέχουσα
πολιτική, κοινωνική και ψυχολογική συγκυρία, δηλ. η κατάλληλη περίσταση.
Η πλατωνική κριτική
Ο Πλάτων αποδοκιµάζει τη ρητορική από ηθική και παιδαγωγική άποψη στους διαλόγους
του «Γοργίας» και «Φαίδρος».
Γοργίας: αρνείται ότι υπάρχει αντικειµενική γνώση, άρα αντικειµενική αλήθεια και ηθική.
Πρωταγόρας: πιστεύει ότι για κάθε ζήτηµα υπάρχουν δύο λόγοι αντίθετοι µεταξύ τους µε την
απαίτηση να είναι και οι δύο συγχρόνως εξίσου αληθινοί – δισσοί λόγοι.
Ο «κανών»
1) Αντιφών 6) Αισχίνης
2) Λυσίας 7) Λυκούργος
3) Ανδοκίδης 8) Υπερείδης
4) Ισοκράτης 9) ∆ηµοσθένης
5) Ισαίος 10) ∆είναρχος
Η συνέχεια
Η νέα Εκκλησία
- Νέα Εκκλησία: χρησιµοποιεί τη ρητορική ως «οµιλητική» για τις ανάγκες του κηρύγµατος
του Χριστού.
- Χριστιανοί ρήτορες: Βασίλειος ο Μέγας – σπούδασε ρητορική στην Αθήνα
Γρηγόριος ο Θεολόγος – σπούδασε ρητορική στην Αθήνα
Ιωάννης ο Χρυσόστοµος – σπούδασε ρητορική στην Αντιόχεια
Ο µεγαλύτερος χριστιανικός ρήτορας όλων των εποχών.
Συµβουλευτικοί
Ο ρήτορας προτρέπει ή αποτρέπει το λαό µε σκοπό την επίτευξη του συµφέροντος ή την
αποφυγή πολιτικών σφαλµάτων.
Λογογράφοι
- Έµπειροι δικανικοί ρήτορες οι οποίοι, επί πληρωµή, έγραφαν τα κείµενα των λόγων που
ήταν υποχρεωµένοι οι διάδικοι να αποστηθίσουν και να απαγγείλουν στο δικαστήριο.
- Έπρεπε να γνωρίζουν τους νόµους αλλά και την ψυχολογία των λαϊκών δικαστών.
Το επιδεικτικό γένος
α΄ Προοίµιον
- Η αρχή του ρητορικού λόγου.
- Σύντοµα ο ρήτορας ενηµερώνει τον ακροατή επί του θέµατος.
- Προσπαθεί να εξασφαλίσει την εύνοια και την προσοχή του ακροατή.
- Ακολουθεί η πρόθεσις: σύντοµη έκθεση του θέµατος.
β΄∆ιήγησις
- Εκτίθενται τα σχετικά µε το θέµα γεγονότα που κρίνει ο αγορητής ότι είναι άγνωστα ή
ανεπαρκώς ή εσφαλµένως γνωστά στον ακροατή.
- ∆ιήγηση µε σαφήνεια και πειστικότητα.
- Τονίζει τα ευνοϊκά στοιχεία και µειώνει τη σηµασία όσων είναι ασύµφορα.
γ΄ Πίστις
- Το ουσιαστικότερο µέρος του ρητορικού λόγου.
→ άτεχνες: είναι αντικειµενικά πειστήρια που δεν οφείλονται στην
τεχνική δεξιότητα του ρήτορα (νόµοι, διαθήκες, συµβόλαια κτλ.).
- Αποδείξεις
→ έντεχνες: αποδείξεις που ο ίδιος ο ρήτορας επινοεί:
1. Ενθυµήµατα: βραχυλογικοί συλλογισµοί που αναλόγως των δεδοµένων στα οποία
στηρίζονται δίνουν πιθανά ή και ασφαλή συµπεράσµατα, αν τα περιστατικά στα
οποία αναφέρονται είναι ακριβή.
Η βραχυλογία του ενθυµήµατος υπηρετεί την κοµψότητα του λόγου, την οικονοµία
του χρόνου και δεν εκνευρίζει τον ακροατή.
κοινοί τόποι: τα ενθυµήµατα που στηρίζονται σε γενικά παραδεκτές απόψεις και
τρόπους σκέψεως.
4. Ήθη: Ο ρήτορας προσπαθεί να επιβάλει την εικόνα του έντιµου ανθρώπου και
πολίτη, ώστε οι λόγοι του να γίνονται πειστικότεροι. Αντίθετα προσπαθεί να µειώσει
ηθικά τον αντίπαλο και έτσι να εξουδετερώσει την πειστικότητα των επιχειρηµάτων
του.
5. Πάθη: Ο ρήτορας προσπαθεί να διεγείρει στις ψυχές των ακροατών τα πάθη που τον
συµφέρουν ή να µεταγγίσει τα πάθη που κυριαρχούν στη δική του ψυχή.
δ΄ Επίλογος
→ η ανάµνηση: επιτυγχάνεται µε σύντοµη ανακεφαλαίωση των βασικών
θέσεων του λόγου.
Επιδιώκεται:
→ η παθοποιία: καταλήγει σε προτροπή ή αποτροπή